[zaloguj się]
[pdf]

POMAZANY (182) part praet pass pf

pomazany (125), pomazan (55), pomazany a. pomazan (2).

o jasne, -ma- (146), -må- (3); -ma-: -må- KrowObr (4:1), BibRadz (9:1), Mącz (11:1). ◊ W formach złożonych -an- (102), -ån- (2); -an- : -ån- KrowObr (4:1), BielKron (3:1). ◊ W formach niezłożonych -ån(-) (54), -an (1) Leop.

Fleksja
sg
mNpomazany, pomazån fNpomazåna, pomazanå, pomazan(a) nNpomazan(e), pomazåno
Gpomazan(e)go Gpomazan(e)j G
Dpomazanému D D
Apomazanégo, pomazany Apomazaną Apomazan(e)
Ipomazanym Ipomazaną Ipomazanym
L Lpomazan(e)j L
Vpomazany V Vpomazan(e)
pl
N m pers pomazani
subst pomazan(e)
G pomazanych
D pomazanym
A subst pomazan(e)
I m pomazanymi

sg m N pomazany (49), pomazån (42); ~ (attrib) -any (11); ~ (praed) -ån (42), -any (17); -ån KrowObr, Leop, BielKron (31), Mącz, BiałKat, KuczbKat, KołakSzczęśl, SarnStat (2); -any OpecŻyw, HistJóz, KochPs, SkarŻyw (4), CzechEp (2), LatHar, SkarKazSej; -ån : -any LubPs (1:2), CzechRozm (1:3), WujNT (1:1). ◊ G pomazan(e)go (2). ◊ D pomazanému (2); -ému (1), -(e)mu (1). ◊ A pomazanégo (2), pomazany (1); -égo (1), -(e)go (1). ◊ I pomazanym (4). ◊ V pomazany (1). ◊ f N pomazåna (5), pomazanå (3), pomazan(a) (2); ~ (praed) -a (5) LubPs, BielKron (2), HistRzym, też RejPs, -å (3) BibRadz, BudBib, StryjKron. ◊ G pomazan(e)j (1). ◊ A pomazaną (1). ◊ I pomazaną (1). ◊ L pomazan(e)j (1). ◊ n N pomazan(e) (13), pomazåno (8); ~ (attrib) -(e) (6); ~ (praed) -o (8) FalZioł (5), HistAl, RejPosWstaw, ArtKanc, -(e) (7) Leop, BibRadz (2), SienLek, KuczbKat, KarnNap, SkarŻyw. ◊ A pomazan(e) (4). ◊ I pomazanym (1). ◊ V pomazan(e) (1). ◊ pl N m pers pomazani (15). subst pomazan(e) (8). ◊ G pomazanych (3). ◊ D pomazanym (2). ◊ A subst pomazan(e) (9). ◊ I m pomazanymi (1).

Składnia dopełnienia sprawcy: pomazany od kogo (21), przez kogo (3); od kogo OpecŻyw, RejKup, BibRadz, CzechRozm (2), SkarŻyw, CzechEp (2), NiemObr, LatHar, SkarKaz, SkarKazSej; przez kogo LubPs; od kogo : przez kogo BielKron (9:7).

Sł stp s.v. pomazać, Cn notuje, Linde XVI w. (ten sam przykład) s.v. pomazać.

1. Pokryty jakąś substancją, zwykle mazistą lub płynną; unctus Vulg, Mącz; perlitus Mącz, Calep; litus Vulg; christianus, delibutus, oleatus Mącz (53): Mącz 52b, 194c; ták ſię wnich [rzeczach świeckich] kocham iáko dziećię gdy go mátká bije/ á od pierśi gorzko pomázánych odſadza. SkarŻyw 335; Perlitus – Dobrże pomazani. Calep 784a.

pomazan(y) czym (5): PatKaz III 127; Thakież [pchły] ſie zbiegaią na drzewo Iezowym [!] ſadłem pomazane. FalZioł IV 16d; [Aleksander] ſzukał iákiego piorká áby [...] wzięty iad wyrzućić. Kaſander záſię podał mu piorko thymże iadem pomozáne [!]/ á on wpuſćiwſzy piorko w gárdło áby mogł zrzućić/ tym więcey przyięty iad pocżął go dręćić. HistAl Nv; BielKron 451; HistRzym 104v.

a. Posmarowany, natarty w celach leczniczych lub kosmetyczno-higienicznych (24):
α. Wyrazem określanym jest miejsce (16): Takieſz krew nietoperzowa/ niedopuſzcża włoſom wyraſtać na onym mieſtczu ktore będzie pomazano. FalZioł V 77v, I 2c, 148b, V 89; Unctus, Mázány/ pomázány/ wyſtrychniony/ vmuskniony Mącz 503b.

pomazan(y) czym (9): [korzeń szczawiowy z octem] Też ieſt lekarſtwo na trąd y na liſzaie: y na inſze ſkaradoſtzi tziała/ gdy kilo krotz będzie pomazano mieſcze tym przerzecżonym lekarſtwem. FalZioł I 4b, I 82b, V 81; Mącz 80d; kthoremu [ślepcowi] był Pan roſkazał ocży pomázáne błotem omyć wodą Silóé KuczbKat 145. Cf Wyrażenie.

pomazan czym [= przy pomocy czego] (1): [łajno dziecięcia] ma być [...] z przeſnym miodem zmieſzane/ thedy tym ma być pomazano gardło [bolące] w nątrz y zewnątrz palczem FalZioł V 81.

pomazany z czym (1): Rana od ſmoku morzkiego/ gdy będzie z ſiarka [!] z ocztem pomazana/ thedy ią lecży. FalZioł IV 33b.

Wyrażenie: »olej(ki)em pomazany« [szyk 3:1] (4): Leop Ex 30/32; Rány [Jezusowe] krwawe/ śine/ y opuchłe/ nie ſą záwiązáne áni vlecżone lekarſtwem/ áni pomázáne oleiem. BielKron 93v; Mącz 23a; SienLek 62v.
Przen [czym] (1): W opuſſcyáłey ſtárośći moyá nędzna głowá/ Oleyem łáſki twoyey będzye pomázaná/ A obfitośćyą dobr twych hoynye dárowaná. LubPs V2.
β. Wyrazem określanym jest substancja (8): Mlekho iego [psa] pomazane/ włoſam roſć niedopuſzcza FalZioł IV 6c.

pomazany na co (7): Też ſok naſienia ſwiniey weſzſki [!] pomazany na ocży płynącze/ zaſtanawia łzy: y ocży viaſnia. FalZioł I 35a; Też oleiek z włoſkiey Czebule s przasnym miodem zmieſzany á na parſzywą głowę pomazany/ włoſy vraſzcża/ y parchow niedopuſzcża. FalZioł I 133b; Też naſienie męzkie/ to ieſt ſparma: na licze pomazane kielko razow ſpądza blizny/ cżyrwonoſci/ y wſzytki makuły z niego/ á cżyni iednaką płeć licza FalZioł V 89, I 68d, 93b, V 77v, 85v.

b. Namazany, zgodnie z rytuałem lub zwyczajem; namaszczony [czym] (20):
Wyrażenia: »olejem pomazany« = oleo litus a. unctus Vulg [szyk 3:1] (4): A yeſt yáko oley z Bálſámem zmyeſſány/ Ktorym był Aaron kápłan pomázány LubPs dd3; KrowObr 67; A gdy byś offiárował offiárę piecżoną wpiecu: z białey mąki/ tho ieſt/ chleby bez kwáſu pokropione oleiem/ y ćienkie płácki przáſne oleiem pomázáne. Leop Lev 2/4, Num 6/15.

»oliwą pomazany« (1): Oleatus, in Bibliis, Oliwą pomázány Mącz 261c.

α. Przy udzielaniu sakramentów (6):
Wyrażenie: »olejem, krzyżmem pomazan(y)« [w tym: na czym (1)] (4:2): KrowObr 82v, 84; Abowiem oléy/ którym ochrzczeni ludźie ſą y bywáią pomázáni/ ná ołtarzu bywa poświęcony. BiałKat 243v; KuczbKat 230; iż od ſámych czáſow Apoſtolſkich/ wierni iuż okrzezeni/ przy potwierdzániu ábo bierzmowániu krzyżmem świętym ná czele bywáli pomázáni. WujNT 429, 445.
β. Przy przygotowywaniu zwłok do pogrzebu [czym] (9): [Aleksander] przykazał donieſć Melodińską ziemię y Mirrę/ y ziemię Teglodicką/ á przykazał áby po ſmierći tym ciáło iego było pomázano [ut ... eius corpus suum ungeretur]. Abowiem powiádáią iż temi dwiemá rzecżámi ciáło pomázáne/ bywá záchowáne krom żádnego náruſzenia. HistAl N4; ArtKanc D13v.
Wyrażenie: »maściami, olejki pomazany« [szyk 5:1] (5:1): OpecŻyw 157; HistJóz E4v; [ciało męczennika] obwinione w drogie płotná/ y pomázáne oleyki [...]/ wiezli do pániey ſwoiey Aglais. SkarŻyw 441; O Pánie IEzu Chryſte/ chwałęć dáię w grobie pochowánemu/ mirrhą y wonnemi máśćiámi pomázánemu LatHar 281, 523, 544.
2. Zamazany; pokreślony; popisany (4):

pomazany czym (1): Miniatus liber, Xięgi które ſą y tám y ſám czerwonym piſmem/ to yeſt rubriką pomázáne. Mącz 222d.

W przeciwstawieniu: »prożny ... pomazany« (1): Ná prożney tablicy łácno piſáć co chceſz: ále ná pomázáney trudno. SkarKaz 420b.

Szeregi:»pomazany a pokryślany« (1): ty ſłowá ktore Pan [...] ná on cżás Zácheuſzowi onemu [...] powiedzyeć racżył: Iż ſie dziś sſtáło zbáwienie domowi themu/ ábowiemeś ſie też ty sſtał ſynem Abráámowym. A thy ſłowá potym były przywłaſzcżáne ściánam onym pomázánym á krzyżyki pokryſlánym RejPos 348v.

»skażony i pomazany« (1): Corruptae atque interlitae tabulae, Skáżony y Pomázány liſt. Mącz 194c.

3. Zabrudzony, zaplamiony; maculatus Mącz, Calag; maculosus Mącz, Calep; contaminatus Mącz; sordidus Calag; inquinatus Calep (9): A yeſt [żywot człowieka] práwye yáko obraz pyęknie málowány/ Ktory zá bárzo krotki cżás bywa pomázány LubPs K4v; Maculosus, Pomázány/ pełny zmas y pſtroćin. Mącz 203b, 203b, 439b; Beſdelt. Pomázány et poſkárádzony/ et plugáwy. Maculatus, sordidus Calag 81a; Calep 540b, 626b.

pomazany czym (1): [lew mówi do zwierząt:] Wáſze dáry biorę wdzięcżnie/ [...] Od wężáć mi podeźrzáne/ Boć ſą iádem pomázáne BierEz M.

Szereg: »natłuściony albo pomazany« (1): Ten proch zęby cżarne wybiala: gdy tym prochem pomaże y piegi y ſukno natłuſcione albo pomazane. FalZioł IV 31a.
4. W religii mojżeszowej i chrześcijańskiej: z woli boskiej wyróżniony, powołany do pełnienia wysokiej godności przez ceremonię namaszczenia; unctus Vulg, PolAnt; christus Vulg (69): Leop Num 7/10; rzekł [poseł do hetmana Hieu]: To mowi Pan Bog/ pomázałem cię ná kroleſtwo Izráelſkie/ [...] y wylał onę máść álbo oley ná głowę iego/ y odſzedł precż. (marg) Hieu pomázan. (–) BielKron 86, 65 marg, 74 marg, 173, 359, 377 (10); CzechRozm 140; Wielką łáſkę pan okazał Królowi ſwému/ Wielką miłość Dawidowi pomázánému. KochPs 25; Ktore [imię Chrystus] ácz w ſtárym zakonie było poſpolite wſzyſtkim krolom/ kápłanom y prorokom (bo ći wſzyſcy bywáli pomázáni) ále tu/ y wſzędy w nowym teſtámenćie/ ieſt właſne przezwiſko onego iedynego Chriſtuſá ábo Meſſiaſzá WujNT 3; [BiałPos 154 (Linde s.v. pomazać)].

pomazan(y) na co (26): BielKron 349; BiałKat 366; Náznáczyłem ia królá iuż ludowi memu. Dawid ſługá móy wierny/ ten ieſt powołány Ná ten vrząd ták zacny/ ten ieſt pomázány. KochPs 133. Cf »na krolestwo pomazan(y)«.

Wyrażenia: »od Boga pomazany« (2): [biskup mówi:] Niebacziſs też Stánu mego Od boga pomazanego Infuli ni Curwatory RejKup bb7; SkarKaz 157a.

»pomazany kapłan« = christus sacerdos Vulg; sacerdos unctus PolAnt [szyk 3:3] (6): Senath/ y Iudas/ Aryſthobolowi miftrzowi Ptolomeuſá Krolá/ ktory ieſth z rodzáiu pomázánych kápłanow/ y tym żydom ktorzy ſą w Egiptćie/ wſkázuią pozdrowienie y zdrowie. Leop 2.Mach 1/10; Ieſliby kápłan pomázány zgrzeſzył iáko ieden z ludu poſpolitego/ tedy niech zá grzech ſwoy [...] ofiáruie ćielcá zdrowego Pánu. BibRadz Lev 4/3, Lev 4/5; OrzQuin P3; ReszPrz 46; SkarKaz 157a.

»na krolestwo (a. na znak krolestwa), na cesarstwo, krolem pomazan(y); krol pomazany; pomazana za krolową« = unctus PolAnt [szyk 16:13] (22:1:1;3;2): [prorok, tj. Dawid] dla kroleſtwá ná ktore był przez Sámuelá Proroká pomázan/ z wezwánia ſámego Páná Bogá/ tedy ten Pſalm nápiſał LubPs G3; BibRadz 2.Reg 3/39; BielKron 63v marg, 65, 68v, 69, 69v [2 r.] (18); tedyby on [...] zakonu Bożego raz przez Moyżeſzá podánego pilnował: á iego zakonnych kſiąg z ręku nigdy nie wypuſzcżał: poniewaſz to bog wſzem Meſyaſzom ſwym ábo Krolom pomázánym miánowićie y oſobliwie/ cżynić roſkazał. CzechRozm 69, 140; ktorego [Pipina] cnoty y zaſługi/ ku kośćiołowi Bożemu Papieſz Zácháryaſz widząc/ krolewſką go doſtoynośćią ozdobił/ iſz pierwſzym Krolem Fráncuſkim w Swezyonie od Bonifácyuſzá świętego pomázány/ y koronowány był. SkarŻyw 519; Tám zárázem przyiáchawſzy [św. Jadwiga do Krakowa] pomázána ieſt zá Krolową Polſką przez Bodzentę Arcibiſkupá Gneſneńſkiego StryjKron 473; KołakSzczęśl C3; SarnStat 1011, 1020; SkarKazSej 679a.

»olejem świętym pomazany« (1): któré Króleſtwo ma Kápłaná Oleiem świętym pomázánégo OrzQuin P3.

Szeregi: »pomazan(y) i koronowan(y)« [szyk 7:1] (8): Látá 1320. Włádziſław Loktek y z małżonką ſwoią Edwigą [...]/ ná kroleſtwo Polſkie byli pomázani y koronowáni przez Arcybiſkupá Gnieźnieńſkiego Iánuſzá/ ná Krakowſkim zamku. BielKron 371, 381v, 395, 405, 421v; SkarŻyw 519; SarnStat 1011, 1020.

»pomazana (i) potwi(e)rdzon« [szyk 1:1] (2): [Karolus V] potym w Akwiſgranie koronowan/ á w Bononiey od Papieżá Klementá potwirdzon y pomázan 1530. BielKron 190v, 207.

»wybrana (i) pomazan« (2): Látá od národzenia Pańskiego 1025. KOnrádus Fránkus wybran ná Ceſárſtwo/ á od Ianá Papieżá pomázan BielKron 176, 373v.

Przen (14):
a) O Chrystusie (11):

pomazany na co (1): ále też ieſt Kriſtuſem/ to ieſt Meſyaſzem ná to pomázánym: á k temu ſynem Bożym/ á ſynem Bogá żywego [...] to ieſt z przyrodzoney iſtnośći vrodzonym Bogiem CzechEp 340.

Wyrażenia: »od Boga pomazany« [szyk 4:1] (5): [Krystus] To ieſt/ pomáżány [!] od Bogá áby doſyć vcżynił vrzędowi ktory ná zbáwićielá należy. BibRadz II 2b marg; CzechRozm 36; CzechEp 314, 341; gdyż Chriſtus ieſt Iezus on cżłowiek od Bogá pomázány/ ktorego Iezuſá Bog przez poświęcenie [...] Chriſtuſem vcżynił NiemObr 144.

»Duchem (Świętym a. Bożym) pomazany« [szyk 5:1] (6): Ktorego my tym vmyſłem názywamy Bogiem prawdziwym/ iż z Bogá prawdziwego/ przez duchá iego ś. ieſt w żywoćie ſpráwiony/ y prawdziwie duchem Bożym pomázány CzechRozm 62v, 178v; CzechEp 214, 217, 341; WujNT 444.

»łaską pomazany« (1): Cżechowic lepak, [...] ták to opák wykrąca/ iż ten ſyn Boży nie ieſt logiem/ ále Chriſtuſem/ to ieſt oſobną łáſką od Bogá pomázánym CzechEp 341.

Szereg: »pomazany i zapieczętowany« (2): ktorego ducha ś. mocą (nim będąc pomázány y zápiecżętowány) [...] vcżył/ y cudá wſzytki ſpráwował CzechEp 217, 341.
b) Obdarzony łaską bycia chrześcijaninem (3):
Wyrażenia: »pomazany na kapłaństwo duchowne« (1): Odpráwiwſzy Krzeſt/ pomázuie mu [kapłan dziecięciu] wierzch głowy Krzyżmem świękym [!] [...] ná znák tego/ że ono iuż z innemi cżłonkámi Páná Chriſtuſowymi ieſt pomázáne/ ták ná Kroleſtwo iáko ná Kápłáńſtwo Duchowne KarnNap C.

»pomazany na krolestwo Chrystusowe (a. duchowne)« (2): my pámiętáiąc/ iżeſmy pomázáni ná króleſtwo Chryſtuſowé/ bądźmy zwyćiężcámi ná przećiwko przećiwnikóm náſzym BiałKat 243v; KarnNap C.

»olejem wesołości pomazany« (1): Pomázał mię [Jezus] oleiem weſołośći ktorym on ſam był pomázány/ ábym od pomázánia był názwány pomázáńcem LatHar 560.

5. Skalany czymś złym, niewłaściwym, hańbiącym; pollutus PolAnt, Calep; praevaricatus PolAnt; impiatus, inquinatus Mącz; profanatus, temeratus Calep; conspurcatus, oblitus, perlitus, sordidatus Cn (47): Inquinatus, Pomázány/ ſplugáwiony/ niecziſty. Mącz 171a; Calep 818a, 1051b.
α. Własnym występkiem (30): o wáſzey offiárze/ ktorą ſie od proſtych ludzi odłątzaćie/ ták Pan Bog mowi: Offiáry ich iáko chleb łykáiących/ ktorzy ich pożywáią/ będą pomázáni. KrowObr 207; SkarŻyw 502.

pomazan(y) czym (24): Niewiáſty też świádcżyć niemogą/ [...] Mężoboyce/ [...] świádkowie przenáięći/ y poſpolićie ktorzy iáką ſzkárádoſćią żyćia ſą pomázáni GroicPorz xv; BielKron 205v; Omni nefario stupro et scelere maculari, wſzelákiemi niecnotámi być pomázan. Mącz 203b; KuczbKat 321; Ciáło lepak ktoreby miáło być cżyſtym przybytkiem ábo koſciołem Duchá ſwiętego/ bywa pomázano obżárſtwem y piyańſtwem. RejPosWstaw [1103]; SkarŻyw 69, 147; Lękay ſie tego Boſkiego wyroku/ oźiębłe/ roſpuſtne/ á kácerſtwámi rozlicżnemi po wielkiey cżęśći pomázáne Krześćiáńſtwo PowodPr 12. Cf Wyrażenia, W przen.

pomazany z kim (2): [słowa] ktoreś ty przywiodł z Ianá ſwiętego/ ty to. Ci ſą/ ktorzy z niewiáſtámi/ pomázáni nie ſą/ ábowiem dziewice ſą: ći Báránká náſláduią KrowObr 229, 229.

W charakterystycznych połączeniach: pomazan(y) bałwochwalstwem, kacerstwami, niecnotami (niecnotliwemi uczynkami) (2), niewstydliwością, obżarstwem, pijaństwem, szkaradością życia, wszetecznością, złościami; pomazany z niewiastami (2).

Wyrażenia: »grzechem pomazany« = impiatus Mącz [szyk 5:3] (8): BibRadz I 18c marg; 301d; SarnUzn Dv; SkarŻyw 341; pioſnkę nową wdźięcznie mu [Jezusowi na Syjonie] śpiéwáią. Któréy żaden nie vmié/ iedno oni ſami/ Bowiém grzéchem nieczyſtym nie ſą pomázáni. Tám oni Męczennicy/ tám Apoſtołowie/ Y oni mili święći téż Pátriárchowie. SiebRozmyśl K4v; SkarKazSej 660b.

»pomazany krwią włastną, krewnym złączenim« = który popełnił kazirodztwo; incestificus, incestus Calep (1:1): Incesto – Dopuſzcząm śie z krewnąm. [...] Incestificus – Pomazani krwią właſtną. Calep 519a, 519a.

Szeregi: »grzeszny i pomazany« (1): ábyſmy ſię grzeſzni bárzo y pomázáni/ przykłádu twego záwſtydzili: gdy ty pánno [...] ocżyśćienia zakonnego prośiſz/ á zmázy żadney nieznaſz: á my rány y ćięſzkie grzechow choroby máiąc/ do lekárſtwá ochotni nie ieſteſmy. SkarŻyw 112.

»pomazany i pobrukany« (1): Tákże theż pan Kriſtus będąc oblubieńcem duſzy náſzey pomázáney y pobrukáney grzechámi/ [...] iednákże ieſth zawiſny w miłośći/ a nie ćirpi towárzyſzá SarnUzn Dv.

W przen [w tym: czym (2)] (11): [Izajasz, ujrzawszy majestat boski:] Biadá mnie zginąłem/ ábowiem człowiek ieſtem pomázánych warg/ á mieſzkam w pośrzod ludu/ kthory ma pomázáne wárgi/ á wſzákoż oczy moie widźiáły Krolá Páná zaſtępow. BibRadz Is 6/5 [przekład tego samego tekstu SkarKaz]; tym mię chcecie vbłagáć/ á ręce wáſze pełne krwie/ á pomázáne złoſciámi. RejPos 342; RejZwierc 189v; SkarŻyw 341; SkarKaz 278a; Mądrośći Bożey przećiwne y nieprzyiaćielem iey ieſt/ ſerce y ſumnienie pomázáne grzechámi. SkarKazSej 660b.
Wyrażenie: »ręce pomazane krwią« (4): RejZwierc 189v, 258, 261; iákoſz ſie tego [tj. przepisów prawa Starego Testamentu]/ y żydowſkie dziatki ná pámięć náucżały/ [...] záwżdy y w ſtárośći pilnowáły: choćia ſerce ich dáleko było od Bogá/ y ręce krwią pomázáne. CzechRozm 111v.
β. Cudzym występkiem (o miejscu) (6): BibRadz Ier 3/1; Gdy/ powiáda/ przyidzieſz do iákiego miáſtá/ nie zgołá pytay gdzie tu dom Páńſki (bo y niezbożni Heretykowie Páńſkiemi ácż pomázánymi ſchacki ſwey domj zwáć śmieią) [...] ále gdzie ieſt Kátholicki kośćioł. SkarŻyw 279.

pomazany czym (1): Iſz ziemia tá do ktorey idziećie [...]/ ieſt ziemiá pomázána ſproſnośćią poſtronnych narodow/ ktorzy ią nápełnili ſwemi obrzydłośćiámi. BudBib 3.Esdr 8/81[84].

Wyrażenie: »pomazan krwią (a. niewinnością krwie)« = w którym popełniono zabójstwo [szyk 1:1] (2): iż y dzieći ſwoie ofiárowáli báłwánom ich wylewáiąc krew niewinną ná ofiárę martwem bogom pogáńſkiem. Ták iż y ziemiá będąc pomázaná niewinnoſćią krwie oney byłá wzgárdzona przed oblicżnoſćyą bożą RejPs 158; BielKron 298v.
Szereg: »pomazany i nieczysty« (1): Kthorzy vććiwe małżeńſtwo ſromoćićie/ łoże nie pomázáne/ pomázánym/ y nietzyfthym zowiećie KrowObr 227.
a. Sprofanowany; odarty ze świętości (6): dla chwały moiey hamowałem gniew moy ábych ćię nie wykorzeniał. [...] Dla mnie dla mnie tho cżynię/ bo inacżey byłoby pomázáne imię moię BibRadz Is 48/11; Profanatus – Pomazani, zſwiątoſczi obłupioni. Calep 854b.

pomazany czym (2): [nędzarz Jan ujawnia się swym rodzicom:] Gdy to vſłyſzeli: [...] przez trzy godziny ták płákáli/ iſz ſię wſzyćiek Rzym otym dowiedział [...]. Ale wolia Boża byłá/ áby żywot Ianow świátem pomázány niebył/ [...] przeto tegoſz dniá ducha P: Bogu oddał. SkarŻyw 136, 290.

Szeregi:»zelżony i pomazany« (1): długo ſię z Biſkupſtwá wymawiał/ niegodność ſwoię y młode látá przekładáiąc: á niebeśpiecżeńſtwá ſię ſwego y ludzkich duſz boiąc/ że by iego ſpráwą złą/ ták wielki vrząd zelżony y pomázány nie był. SkarŻyw 290.

»ani pomazany, ani zepsowany« (1): ktory [Bóg] z wielkiego miłoſierdzia ſwoiego odrodził nas [...] Ku dźiedźictwu ktore zginąć niemoże/ áni być pomazáne/ áni zepſowane [In haereditatem incorruptibilem, et incontaminatam, et immarcescibilem]/ á ieſt nam zachowáne ná niebie. BibRadz 1.Petr 1/4.

α. O ołtarzu (1): gdy ſię tráfiło iſz kápłan Láćinſki ná ich [Greków] ołtarzu ofiárę cżynił/ nie pierwey ná onym ołtarzu Mſzey mieć chćieli/ áſzby on iáko pomázány obmyli. SkarJedn 260.
b. Nieczysty (według przepisów prawa Starego Testamentu) (2): [Bóg do Mojżesza:] nie buduyże go [ołtarza] s kámieniá cioſánego iáko Pogáni dzyáłáią/ á ieſli podnieſieſz noż twoy ná nim będzye pomázan BielKron 32v.
W przen (1): Rzekł Ezechiel/ ach ach Pánie boże/ duſzá moiá nie ieſt pomázaná/ nie iadłem ieſzcże śćirwu niecżyſtego áż do tego cżáſu. BielKron 96.

Synonimy: 1. namazany, naolejkowany, nasmarowany, natarty, obmazany, posmarowany, potarty, umazany; 2. pokryślany, porysowany, zamazan; 3. pokalany, poplugawiony, popluskany, splugawiony, zabrudzony, zbrukany; 4. mianowany, naznaczony, poświęcony, powołany; 5. oszkaradzony, oszpecony, pobrukany, pohańbiony, pokalany, posromocony, skalany, splugawiony, zbrukany, zelżony, zhańbiony, znieważony; b. nieczysty.

Cf NIEPOMAZANY, POMAZAĆ

ZCh, SBu