[zaloguj się]
[pdf]

PORADNIK (12) sb m

o prawdopodobnie jasne (tak w po-); a jasne.

Fleksja
sg pl
N poradnik poradnicy
G poradnika poradnik(o)w
A poradnika poradniki
I poradniki(e)m
L poradnikach

sg N poradnik (2). ◊ G poradnika (1). ◊ A poradnika (1). ◊ I poradniki(e)m (1). ◊ pl N poradnicy (1). ◊ G poradnik(o)w (1). ◊ A poradniki (4). ◊ L poradnikach (1).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde także XVII – XVIII w.

Znaczenia
Doradca; consiliarius Vulg, PolAnt, Modrz, Cn; consultor Modrz, Cn; suasor Modrz; consiliator, consiliorum socius, dux, moderator Cn (12): Ręka długa ſzyroka ſubthilna z palczami długimi á ſubtilnymi tak iż ſie też ku ciału przirownawa, znamionuie dobrego poradnika GlabGad P2; BudBib Nah 1/11; BudNT a2 marg; Szkołá dawa nam mowce wymowne/ dawa wielkim Pánom porádniki w mowie roſtropne y wdzięcżne ModrzBaz 129v; [cżymże ten porádnik thakowey rády ſwoiey nam dowiedźie: BazHist 306v (Linde); Bo á kto poznał ſmyſł páńſki: albo kto mu był porádnikiem: Albo kto wprzod dał mu/ á naprzeciw oddano będzie iemu BudNT Rom 11/34.]

poradnik czego (1): Przeklęći porádnicy y obrońce práwá ſproſnego [Maledicti suasores et defensores legis]/ ná wzgárdę Bogá náſzego vſtáwionego ModrzBaz 144v.

poradnik czyj [w tym: pron poss (2), G pron (1), ai poss (1)] (4): CAliſtenes mędrzecz Ariſtoteleſow vcżen był. Tego (iakoż ſie w chronice Alexandrowey piſze) Ariſtoteles ku Allexendrowi [!] poſłał, aby iego poradnikiem był BielŻyw 103; GroicPorz dd3; Y przywrocę ſędzie twoie iáko przed tym byli/ y porádniki twoie iáko z ſtárádawná. Leop Is 1/26; ModrzBaz 24; [Intimus eorum consilijs. Nawyſzſſy ich porádnik. TerentMatKęt B7].

W połączeniach szeregowych (1): ſam ieden / tákiem ieſt Bogiem: ktory towárzyſzá/ pomocniká/ y porádniká/ áni ma/ áni potrzebuie CzechRozm 3v; [przeto też pana Andrzeja Stankiewicza podkomorzego mińskiego przyjaciela mego tym testamentem wzywam i proszę, aby przy Ich.M. paniech opiekuniech drugich opiekunem, obrońcą a poradnikiem był TestEwang 73; Oſobliwie tedy z tego záćmienia znácży ſię pańſtw/ cżći przełożonych wielkie náruſzenie: wolnych ludźi zniewolenie/ Náuk wyzwolonych oſłábienie/ przyiaciół/ porádnikow/ pomocnikow vtrácenie MusProgn B4v].

Wyrażenia: »poradnik w prawie« (1): A od thego co vbogi człowiek kłoſáiąc częſto zá dworem/ náłoży ná Porádniki ſwoie w práwie/ ná Prokuratory/ co w drodze ſtrawi/ nic w ſzácunek niekłádą GroicPorz dd3.

[»rada poradnika«: Zle tedy ieſt weſelić ſie á pátrzyć ná ſmutek drugiego/ ále ieſzcże gorzey być mu też przycżyną ſmutku/ bo Bog odda/ y rádá porádnika ná złe/ bywa obrocona ná ſzyię iego. GilPos 137 (Linde).]

Szeregi: »assessor abo poradnik« (1): A co powiedźiałem áby ći ſędźiowie byli obráni ze wſzytkich ſtanow/ to dla tego/ áby káżde trzy oſoby ſwego ſtanu ludźi ſądźiły. Acż ná tem nic/ choćiaby káżde trzy oſoby/ ſądząc ſwoie ludźi/ vżywáły też drugich trzech oſob/ miáſto áſseſsorow ábo poradnikow [pro assessoribus ac consultoribus] ModrzBaz 92v.

»poradnik albo sekretarz« (1): Są Monárchowie/ ktorzi káżdemu Powiátowi do ſpraw ták domowych iáko też poſtronnych dawáią tákie porádniki álbo Sekretarze [dent singulos consiliarios ac secretarios]/ áby ſpráwy iym porucżone odpráwowáli. ModrzBaz 25v.

Synonimy: asesor, rajca.

MN