[zaloguj się]
[pdf]

POROZUMIEĆ SIĘ (23) vb pf

się (18), sie (5).

Oba o jasne; formy inf oraz fut 3 sg i 2 pl z tekstów nie oznaczających é.

Fleksja
inf porozumieć się
praet
sg
1 m porozumiåłem się
2 m -ś się porozumiåł
conditionalis
sg pl
2 m byś się porozumiåł m pers byście się porozumieli
3 m by się porozumiåł m pers
con praet
sg
3 m byś się był porozumiåł

inf porozumieć się (8). ◊ fut 3 sg porozumi(e) się (1). ◊ 2 pl porozumi(e)cie się (1). ◊ 3 pl porozumieją się (3). ◊ praet 1 sg m porozumiåłem się (1). ◊ 2 sg m -ś się porozumiåł (1). ◊ con 2 sg m byś się porozumiåł (1). ◊ 3 sg m by się porozumiåł (1). ◊ 2 pl m pers byście się porozumieli (1). ◊ con praet 3 sg m byś się był porozumiåł (1). ◊ part praet act porozumiåwszy się (4).

Sł stp, Cn brak, Linde XVII – XVIII w. s.v. porozumieć.

1. Uzgodnić coś, zgodzić się na coś, zasięgnąć opinii, osiągnąć jednomyślność [w tym: z kim, z czym (18)] (19): kontrybucyją zwyczajną obiecali złożyć na obronę, gdy się pierwej z duchowieństwem swem porozumieją, czym nie omieszkają. Diar 83, 78; Woiewodá w ſwym woiewodztwie/ porozumiawſzy ſię z Stároſtą á z niektorymi Dignitarzmi/ máią vſtáwić rzeczy przedawáiące/ tákże też miáry y wagi. UstPraw A2; PaprUp C2v; A ia przylegleyszym będąc do domu zeSrzedy przyiachawszy vporozumiawszy [lege: i porozumiawszy] się zPanem Kuklinowskim przez niegosz wtych rzeczach dalei nie przestałem sollicytowac [= nalegać] ActReg 53, 104, 125, 141, 148; OrzJan 70; Iuż ſię tám porozumie z niecnotą niecnotá. Ieden krádnie/ á drugi korzyść przechowywa KlonWor 35.

porozumieć się około czego (1): ActReg 134 cf »znieść się i porozumieć«.

porozumieć się z strony czego (1): barzobys to dobrze w vczynił, zebys się w porozumiał z Iego Msci [z] strony tey zwierzchnosci nad zołnierzmi wWielkiey Polscze ActReg 103.

porozumieć się o czym [w tym: de aliqua re (2)] (4): Piszą mi z Polski ze X Biskup Wrocławski radbysię zemną abo widział abo porozumiał nie piszą mi oczym, ale ią rozumiem ze dep⟨re⟩sentistatu [lege: de presenti statu] rerum. ActReg 103; Oczym prawá niewidzę y zwyczaium nie swiadom, na tym nieco muszę haerere poki tam w zsobą nie porozumiecie się otym ActReg 104, 103, 137.

Szeregi: »porozumieć się z sobą a rozmowić« (1): tylko ządamy nieodiezdzaj W imanas [lege: im a nas] poczekai iż porozumiawszy się zsobą avstnie rozmówiwszy staranie spolne vczyniemy iako by RP anam wszjtkiemdobrzebyło. ActReg 13.

»znieść się i porozumieć« (1): więc yto dotego przyszło zenie będziem mogli zKrolem IM Panem Oiczem naszym, takrychło się około postanowienia, y Pact przez Posły nasze na mowionych zniescy [lege: znieść i] porozumieć yutrzec [lege: i utrzeć] te rzeczy ActReg 134.

Przen [z czym] (1): Gdy z przytuloną do pierśi tyś ſię porozumiał Lutnią/ ſłoniem opráwioną/ ſam ſię Phoebus zumiał KlonŻal B2v.
2. Zrozumieć się nawzajem (2): Cżego iż nie záchowáli oni czo wieżę Babel budowáli/ á to iż ięzyki ich Bog pomieſzkał ták iże ſie porozumieć nie mogli SarnUzn B.

porozumieć się z kim (1): IAko káżdy rzemięſnik w ſwoim rzemięſle muśi terminy ſwe mieć/ iáko ma názywáć nacżynie rzemioſłá ſwego/ ieſli ſie chce porozumieć s towárzyſzmi ſwoimi. SarnUzn B.

3. Zrozumieć, poznać, domyślić się [ze zdaniem dopełnieniowym] (1): Bo gdzieby niektórzy mieli odnosić fauorem, czemu nie wsyscy Porozumiałem się zaraz, gdytopusczono per vota iż to nastaranie wm vczyniono ActReg 140.
4. W funkcji strony biernej: Zostać zrozumianym (1):
Szereg: »pojąć się i porozumieć« (1): Tá rzecż łácnoby ſie poiąć y porozumieć mogłá/ gdybyś tákie ktore mieyſcá ku przykłádu powiedźiał CzechRozm 146v.

Synonimy: 1. rozmowić się; 3. dogadać się, domyślić się, pobaczyć, pojąć, poznać.

Formacje współrdzenne cf ROZUMIEĆ.

Cf POROZUMIENIE, POROZUMIENIE SIĘ

MC