[zaloguj się]
[pdf]

POSTRONEK (13) sb m

Oba o jasne; e prawdopodobnie jasne (tak w -ek).

Fleksja
sg pl
N postronek postronki
A postronek, postronka postronki
I postronki(e)m postronki, postronkami
L postronkåch

sg N postronek (2). ◊ A postronek (1), postronka (1) [w znacz. c. Przen] ◊ I postronki(e)m (1). ◊ pl N postronki (1). ◊ A postronki (2). ◊ I postronki (2) Leop, PaprPan, postronkami (1) BudBib. ◊ L postronkåch (2).

Sł stp, Ca notuje, Linde XVII (z Cn) – XVIII w.

Gruby sznur, powróz; funis Vulg, PolAnt, Cn; captivus BartBydg (13): ZapMaz II G 1/93v; Captivus, postronek vel cyącziva BartBydg 22b; [Na postronki gr 6 GębMemor 148].
a. Część uprzęży dla konia (2): examen, Wagi v wozów na które poſtronki zákładáyą/ alias Libramentum et aequilibrium. Mącz 110a; Subiugia, Rzemienie yárzmie álbo yárzmowe/ też ślie nabiodrki/ poſtronki/ etć. Mącz 177c.
b. Więzy, sznur do krępowania (7):
Zwrot: »związać [kogo] postronki(-ami)« = (ligando) ligare funibus Vulg, PolAnt; ferre funes PolAnt (3): Rzekli nie zábiyemy ćie/ iedno zwiázánego [!] wydamy. Y związáli go dwiemá nowemi poſtronki/ y wynieśli go z ſkáły Etham. Leop Iudic 15/13; ieſliby mię wiążąc związano drotowemi poſtronkámi nowemi/ ktoremi nie robiono/ tedy zemdleię BudBib Iudic 16/11, 16/12.
Szereg: »postronek abo powroz« (1): Słowo Ebreyſkie Háwoth znácży poſtronek/ ábo powroż [!] BudBib I 142b marg.
Przen (3):
Zwroty: »krępować [kogo] postronki [I]« = brać do niewoli (1): Chociaż ći ták vłomni ſą ná te to cżłonki/ Iednák mężnie krepuią pogány poſtronki. PaprPan Bb4v.

»(przy)wodzić [kogo] w postronkach« = brać do niewoli, trzymać w niewoli (2): od mężnych od groźnych ten naród ieſt wſzcżęty. Nie vſtawa to namniey ták wiedzcie w potomkach/ Cżęſto biyą pogány y wodzą w poſtronkach. PaprPan ktv, P.

c. Stryczek; przen (2):
a) Kara śmierci przez powieszenie (1): Złodźieyſtwo iego dźieło: poſtronek pokutá: Wiśieć mu ná podniebiu/ by nawiętſza plutá. KlonWor 8.
b) Człowiek, który zasłużył na karę śmierci przez powieszenie (1): Zaden tám nie żałował tey śmierći okrutney: Káżdy mowił; Bog pomoż tey Bábie ſekutney: Ktora zábiłá iáko iedná Amázonká/ Tego ſkażcę ludzkiego/ dużego poſtronká. KlonWor 44.

Synonimy: lina, powroz, sznur, sznurek; b. pęto, więzy; c. stryczek.

LWil