[zaloguj się]
[pdf]

PRACOWANIE (18) sb n

Oba a oraz o jasne (w tym w drugim a 1 r. błędne znakowanie); e pochylone.

Fleksja
sg pl
N pracowanié
G pracowaniå
D pracowaniu
A pracowani(e) pracowaniå

sg N pracowanié (7); -é (2), -(e) (5). ◊ G pracowaniå (5); -å (4), -(a) (1). ◊ D pracowaniu (2). ◊ A pracowani(e) (3). ◊ pl A pracowaniå (1).

Sł stp notuje, Cn brak, Linde w objaśnieniu s.v. pracowitość.

1. Praca, trud, staranie się, wysiłek; sollicitudo HistAl; cura Vulg; contentio Mącz; operositas Calep (17): Leop Eccle 4/4; Tegoż też ieſt rodzaiu/ paranie ſię około łowow/ ptakow śidlenia/ y ryb łowienia/ ktore rzeczy y wielką roſkoſzą wzdeymuią vmysł/ y mocz członkow przez takowe prácowánie potwierdzona bywa. KwiatKsiąż P2; Contentio, Słowne vśiłowánie prácowánie. Mącz 444c; Calep [731]b; WujNT Bbbbbb2.

pracowanie o czym (1): Powiédz tylko chorobę/ to wſzytko ſtáránié/ Zniſczyć ią do gruntu/ mé/ o tym prácowánié. O tym myśl vſtáwiczna/ lub ſłowy/ lub rzeczą Rátowáć ćię/ mam o tym/ vſtáwiczną pieczą. GosłCast 38.

pracowanie czyje [w tym: pron poss (4), G pron (1)] (5): Dáy mi panie miloſciwy/ aby twoie pratzowanié/ bylo duſſe mé zbawienié. OpecŻyw 30v; Ten pſalm ieſt nádobny przećiwko łákomſtwu á doczeſnemu náſſemu prácowániu RejPs 72v; RejPos 159v; NiemObr 15; GosłCast 38.

W konstrukcji z inf jako podmiotem (1): GosłCast 38 cf pracowanie o czym.

W połączeniach szeregowych (3): tak mnodzy chcą panować [...] Przetoż, gdzie pożytek czują, Wszytkiego sie podejmują, [...] A tak, im mają nawięcej, Tym sie też podnoszą wyższej, Nie bacząc trudności inych, Pracowania, robot ciężkich. BierRozm 19; Ale wiárá prawdziwa krześćijáńſka/ ieſt niewiedzienie/ nie ſlyſzenie/ nie mniemánie/ nie prácowanie/ nie zamiáná/ nie pietzołowánie/ iáko ty powiádaſz/ ále ieſth dar znieba dany od Bogá KrowObr 55; GosłCast 38.

W przeciwstawieniu: »pracowanie ... odpoczynienie« (1): Może to báczyć káżdy ſnas/ iż iáko pierwſze ſześć dni w tegodniu ſą poſtánowione człowiekowi ku prácowániu/ á śiodmy od onych prac odpoczynienie: tákżeć też ſześć tyśięcy lat/ prace/ doległośći/ fráfunki wſzytkie ludzkie zámykáią w ſobie LeovPrzep G4v.

Wyrażenia: »wielkie pracowanie« [szyk 2:1] (3): FalZioł V 20b; Słońca ſye gorącego chronić: łáźniey gorącey/ dymu: Wielkiego prácowánia SienLek 39v. Cf »dla wielkiego pracowania«.

»zbytnie pracowanie« (1): Co możem obácżyć z ſłow Paná Chriſtuſowych/ kiedy Fáryzeuſzom ná ocży wyrzuca ono ich zbytnie prácowánie NiemObr 15.

Szereg: »pilności a pracowania« (1): Boimy ſie odſtąpić od márnych pożytkow ſwoich/ nádziewáiąc ſie iż prze goſpodárſtwá ſwe/ prze pilnośći á prácowánia ſwe/ mamy wſzytko opátrzyć á poſtánowić/ y żony/ y potomſtwa ſwoie RejPos 159v.
Wyrażenia przyimkowe: »dla pracowania« (1):
~ Wyrażenie: »dla wielkiego pracowania« (1): Pán Iezus dlá wielkiégo pratzowaniá ij vdręcżeniá/ tak byl na oblicżu ſtary/ iakoby mu bylo piętzdzieſiąt lát OpecŻyw 64v.
Szereg: »dla pracowania i udręczenia« (1): OpecŻyw 64v cf Wyrażenie. ~

»krom pracowania« (1): A oni mu vkazáli iáskinie w ktorych mieſzkáli/ y mowili/ Tu przez wſzytki dni odpocżywamy. [...] Wapná s kámienia nie dziáłamy ábyſmy ſobie domy budowáli/ Nacżynia z ziemie żadnego nie cżyniemy/ w skałách krom prácowánia odpocżywamy. HistAl I7.

2. Efekt pracy, wytwór (1):
Zwrot: »używać pracowania« = korzystać z owoców pracy (1): BLogoſláwiony to ieſt wſſelyáki człowiek ktory ma boiazń napieczy páná bogá ſwego á żywot ſwoy ſtánowi według woley iego/ bo będzie z roſkoſſą vżywał prácowánia rąk ſwoich á ná wſſem mu ſie będzie według myſli ſſczęſćiło. RejPs 195v.
Wyrażenie: »pracowanie rąk swoich« (1): RejPs 195v cf Zwrot.

Synonimy: 1. dzieło, fatyga, piecza, pieczołowanie, pilność, robota, staranie, staranie się; 2. dzieło.

Cf PRACA, PRACOWAĆ, PRACOWITOŚĆ

MN