[zaloguj się]

PROROKOWAĆ (394) vb impf

Wszystkie o oraz a jasne.

Fleksja
inf prorokować
indicativus
praes
sg pl
1 prorokuję prorokuj(e)my
2 prorokujesz
3 prorokuje prorokują
praet
sg pl
1 m prorokowåłem m pers -smy, -esmy prorokowali, -chmy prorokowali
2 m prorokowåłeś, -ś prorokowåł m pers jesteście prorokowali
f -ś prorokowała m an
3 m prorokowåł m pers prorokowali
f prorokowała m an
n prorokowało subst prorokowały, prorokowali
plusq
sg
3 m był prorokowåł
f była prorokowała
fut
sg pl
2 m będziesz prorokowåł, będziesz prorokować, prorokować będziesz m pers
3 m prorokować będzie m pers prorokować będą, będą prorokować
imperativus
sg pl
2 prorokuj prorokujcie
3 niech, niechåjż prorokuje
conditionalis
sg pl
2 m m pers byście prorokowali
3 m by prorokowåł m pers by prorokowali
impersonalis
praet prorokowåno, prorokowåno było, było prorokowåno
con by prorokowåno
participia
part praes act prorokując

inf prorokować (37).praes 1 sg prorokuję (15).2 sg prorokujesz (1).3 sg prorokuje (56).1 pl prorokuj(e)my (1).3 pl prorokują (11).praet 1 sg m prorokowåłem (1).2 sg m prorokowåłeś, -ś prorokowåł (5). f -ś prorokowała (1).3 sg m prorokowåł (97). f prorokowała (4). n prorokowało (1).1 pl m pers -smy, -esmy prorokowali (5), -chmy prorokowali (1) MurzNT.2 pl m pers jesteście prorokowali (1) PatKaz II.3 pl m pers prorokowali (59). subst prorokowały (4), prorokowali [cum N pl: dziewki] (1) KrowObr.plusq 3 sg m był prorokowåł (1). f była prorokowała (1).fut 2 sg m będziesz prorokowåł (4), będziesz prorokować (1) BudBib, prorokować będziesz (1); będziesz prorokowåł Leop, BibRadz (2); będziesz prorokowåł: prorokować będziesz BielKron (1:1).3 sg m prorokować będzie (1).3 pl m pers prorokować będą (7), będą prorokować (4); prorokować będą BudBib, BudNT (3); będą prorokować Leop, RejAp (2); prorokować będą : będą prorokować WujNT (3:1).imp 2 sg prorokuj (39).3 sg niech, niechåjż prorokuje (2).2 pl prorokujcie (1).con 3 sg m by prorokowåł (6).2 pl m pers byście prorokowali (4).3 pl m pers by prorokowali (1).impers praet prorokowåno (5), prorokowåno było (1), było prorokowåno (1) WujNT, -åno OpecŻyw (2), BiałKat, ArtKanc; -åno : -åno było RejPos (1:1).con by prorokowåno (1).part praes act prorokując (12).

stp, Cn notuje, Linde XVIXVIII w.

Przepowiadać przyszłość; vaticinari HistAl, Vulg, PolAnt, Mącz, Calag, Calep, Cn; divinare HistAl, Mącz, Calag, Calep, Cn; praedicere Vulg, Mącz, Modrz, Calag, Cn; prophetare PolAnt, Vulg, Mącz, Modrz; prophetizare (prophetissare) PolAnt, Vulg, Cn; praenuntiare Modrz, Cn; augurari Calep, Cn; (prophetiam) loqui PolAnt; profari Mącz; aperire a. proferre a. reserere a. scire futura, declarare vaticinationibus, dicere a. videre ventura, evoIvere arcana deorum, noscere fata Calag; praesagire Calep; antedicere, dare a. edere a. fundere oraculum, divinitus loqui, ominari, praecantare, praedivinare, praefari, praeloqui, praesentire futura a. in posterum Cn (394):
a. Darem nadprzyrodzonym (382): Divino, Prorokuyę/ Gadam. Mącz 91c; Propheto, Prorokuyę/ Práktikuyę. Mącz 326c, 324d, 465c, 476b; Calag 556b; Vaticinor – Prorokuię, prziſzłe rzeczi opowicdam [!]. Calep 1103b, 336b, 838b.

prorokować co (2): sibilla delphica ktora była prorokouala ualką troyanſką tak o pannye rzekla Narodzy ſyą prorok przeſz mąikyego zlączenya zdzyeuyczy panny PatKaz III 103; KochFr 26.

prorokować z czego [= na podstawie czego] (1): Auguror – Prorokuię z ptaſzego ſpiewanią, albo látanią. Calep 115b.

prorokować komu (3): [Straksagonas do kapłanki Diany:] Nie ieſtes doſtoyna kapłańſtwa pozywać/ Alexander wſzedł do ciebie a dobrzes iemu prorokowała/ a mnięs rzekła abych miał ſtraćić wſzyſtko kxięſtwo HistAl D4v; SkarJedn 323; KochFr 26.

prorokować przed kim (1): Egipcżyk iáko prorok wſzedł do Macedoniey/ ſiedząc tám w poſrod miáſtá/ przed oblicżnoſcią Grekow nań pátrzących iáwnie prorokował. HistAl A2.

prorokować o kim, o czym (3): Dziecię puł Mieſiącá wieku máiąc prorokuie o Tátárach. StryjKron 350 marg; NiemObr 157. Cf Ze zdaniem.

Z zaimkiem przysłownym zastępującym dopełnienie bliższe (2): Prot A4v; Iákoż ináczey prorokowáć/ iedno z Prorokiem mowić: (Rozdźieliło ſię ſerce ich/ teraz poginą [...]) SkarKazSej 658b.

Ze zdaniem dopełnieniowym [w tym z zapowiednikiem: o tym (1); aby (1), (1), zaimek pytajny (1)] (3): pothym on Kniperdoling prorokował/ áby ná rádę nieſadzano bogátych/ iedno vbogie á nędzne/ bowiem piſmo ieſth/ Złożył mocarze z ſtholcow/ á podnioſł pokorne BielKron 214; SkarŻyw 299; GórnTroas 28.

Z przytoczeniem [przytoczenie poprzedzone słowami: rzekąc (2), pisząc (1)] (3): Sybylla prorokyny ymyenyem {cher}etyka prorokouala rzekącz Oſtatecznego uyeku upokorzy ſyą bog nauyſſy/ y przyymye plecz czlouyeczey natury PatKaz II 57v, 58; NiemObr 157.

Podmiotem jest tekst (1): Chomety ſtráſznéy miotłá komu złé gotuie/ Twa ſámégo náuká o tym prorokuie GórnTroas 28.

Fraza: »jako prorokowały« [powołanie się na czyjeś proroctwo] (1): A wſzákoż ći co ſie hiſtoriami pewnemi paráią [...]/ tedy ſie tego ták dolicżáią/ iż práwie iáko Sybille prorokowáły/ kiedy w białym hełmie krol ſrogi miał w Rzymie náſtáć/ iż ty cżáſy práwie á włáſnie ták przypadáły/ gdy Bonifácius w Rzymie wzyął ná ſię białą infułę RejAp 116v.
Zwrot: »za natchnieniem boskim prorokować« (1): Instinctu divino affatuque futura praedicere, Zá nádchnieniem boskim prorokowáć. Mącz 415b.
Przen (1):

W porównaniu (1): RejWiz 120v cf Zwrot.

Zwrot: »przypadłe rzeczy prorokować« (1): Ale gdy wolna głowá trzeźwo ſie vkłádzye/ To iuż duſzá z rozumem w ſwey táiemney rádzye. Iáko Prorok przypádłe rzecży prorokuię/ Y ſzcżęſcie y nieſzcżęſcie co przyść ma winſzuie. RejWiz 120v.
α. W judaizmie okresu biblijnego (też: z nakazu Boga głosić Jego wolę) oraz (rzadko) w chrześcijaństwie (356):
αα. Z woli bożej (324): KrowObr 223v; A zoſtáli były dwá mężowie w oboźie/ [...] ná ktorych też odpocżynął duch [...]. I gdy też ći prorokowáli w oboźie/ przybieżáło pácholę/ y powiedziáło Moizeſſowi/ mowiąc: Heldád y Medád prorokuią w oboźie. Leop Num 11 /27; A przethoż prorokuy/ á thák rzecżeſz do nich: To mowi Pan Bog/ Otho ią otworzę mogiły wáſſe/ y wywiodę was z grobow wáſſych ludu moy: á w wiodę was do źiemie Iſráelſkiey. Leop Ez 37/12, Num 11/25, 29, 1.Par 25/2, 3, 4.Esdr 8/5 (16); Tedy Amázyaſz rzekł do Amoſá/ O widzący idź iuż á vćiekay do źiemie Iudſkiey/ á tám pożyway chlebá twego/ y tám prorokuy. BibRadz Am 7/12, I 161a marg [2 r.], Am 7/13; [Samuel do Saula:] Potym przydzyeſz ná mieyſce ktore zową Stanie Filiſthynow/ potkaſz ſie s Proroki sſtępuiącemi z gory Páńſkiey/ ſpiewáiąc weſele/ gędąc ná gęſlach y prorokuiąc/ tho ieſt/ Bogá chwaląc/ á wſtąpi w cię duch Prorocki/ á będzyeſz z nimi prorokował. BielKron 64, 40 [2 r.], 64 [2 r.], 66, 87v; OrzQuin V v; RejAp 87v [2 r.], 88, 89, 89v, Ee2; RejPosWstaw [1433]v [2 r.]; Ano y ná niewolniki moie/ y na niewolnice moię we dni one wyleię z duchá moiego y prorokowáć bedą. BudNT Act 2/18, 1.Cor 14/39, Apoc 11/3; A co więtſzego/ iż oni ktorzy vwierzyli w Iezuſá Chriſtuſá/ znácżnie Duchá świętego widomym ſpoſobem bráli/ prorokowáli/ y rozmáitymi obcymi ięzyki mawiáli. CzechRozm 182v, 132, 140v [2 r.]; ModrzBaz 23v, 142v; A ten [Filip] miał cztery corki pánny/ ktore prorokowáły. WujNT Act 21/9; Kto ięzykiem mowi/ ſámego śiebie buduie: lecz kto prorokuie/ zgromádzenie wiernych buduie. WujNT 1.Cor 14/4; A doſyć ieſt/ według Apoſtołá/ żeby ięzykiem poſpolitym prorokowano to ieſt kazánie miewano y piſmá wykłádano. WujNT 616, Ioann 11 arg, Act 2/18, 19/6, s. 486, 566 marg (19); Helżbietá S. iáko prorokowáłá. SkarKaz 580a marg, 160a; SkarKazSej 660b [2 r.], 678a marg, 679a [2 r.]; [Tak y po śmierći cudá cżynił Elizeuſz. nie tylo żywot iego święty/ ále y ćiało iego iako mowi piſmo prorokowáło/ to ieſt cuda cżyniło SkarŻyw 915 (Linde)].

prorokować co (23): Iezus iuż na każdym cżlonku zmęcżony/ widzątz ijż wſſytko tzo onijm prorokowáno/ iuż ſie bylo ſpelnilo/ rzékl [...] OpecŻyw 150; PatKaz II 75v; PatKaz III 129v; mychmy go [Józefa] przedali Zayrzącz mu oney łaski czos mu okażował Dzywnąs zwirzchnoſcż nad námi żawzdy prorokował RejJóz P4; Leop Ier 28/9; RejWiz 129v; Rzekł tedy Krol Iſráelſki ku Ioſáffátowi: Zażem ći niepowiedział/ żeć on [Micheasz] mnie nigdy nic dobrego nie prorokuie/ iedno záwżdy co złego? Leop 3.Reg 22/18, 3.Reg 22/8; BibRadz 3.Reg 22/8, 18, Ier 25/30; RejPos 19, [340]; Y náwiodę ná ziemię onę wſzytki słowá moie/ ktore mowiłem ná nię/ wſzytko co nápiſano wkſięgach tych/ co prorokował Ieremiaſz ná wſzytki narody. BudBib Ier 25/13; CzechEp 194, 284; Ieſli kto ma dar prorokowánia/ lub przepowiádánia przyſzłych rzeczy/ lub wykłádánia piſmá: niechże go vżywa według práwidłá ábo ſznuru wiáry: to ieſt/ niech nic nie prorokuie náprzećiwko wierze WujNT 566. Cf »prorocy prorokowali«; »prorokować rzeczy przyszłe«.

prorokować kogo (1): Bo nie tylko Kryſtuſa przydącégo na ſwiat prorokowál [św. Jan Chrzciciel]/ ale go téż ſwym wláſnym palcem vkázál. OpecŻyw 47v.

prorokować z czego [= na podstawie czego] (3): A coż tho ieſt s tych kſiążek prorokować? Szcżyrą á wierną prawdę powiedáć o Pánu o tym/ á o woley/ á o ſwiętym poſtánowieniu iego/ á nie ſzukáć wymyſłow z inych kſiąg RejAp 88v, 88v. Cf »z natchnienia bożego prorokować«.

prorokować komu (18): Leop 3.Reg 14 arg, 22/8, 18, Iudith 6/2; A gdy Dawid wſtał ráno/ mowił Pan do Gád proroká/ co był zwykł Dawidowi prorokowáć BibRadz 2.Reg 24/11, 3.Reg 22/8, 18, Ier 29/27; Iáko Sámuel o tymże Prorokował Zydóm/ tákżeć y nam ſye téż Polakóm pewnie prze bluźniérſtwo sſtánie. OrzQuin O; [Bóg do Jana apostoła:] muśiſz z nowu prorokowáć ludziom y wſzytkim narodom. RejAp 85v, CC2, 87v, 107; RejPos 29v, 35v; BiałKat 131; CzechEp 352; WujNT Apoc 10/11.

prorokować przeciw(ko) komu, przeciw(ko) czemu (20): y rzekł Pan do mnie: Idź/ prorokuy przećiwko ludowi memu Iſráelſkiemu. Leop Am 7/15, Is 10 arg, Ez 21/2; [Ezechiel] Prorokuie przećiw miáſtu Tyru/ przeto iż ſię kocháło z vthrapienia Zydowſkiego. BibRadz Ez 26 arg; [Amos] Prorokuie przećiwko czterzem niepráwośćiam Dámáſzku. BibRadz Am 1 arg, Is 19 arg, Ier 25/30, 26 arg, 47 arg, Ez 4/7 (16); BielKron 96.

prorokować na kogo, na co [= przeciw kontu, czemu] (6): Synu cżłowiecży prorokuy ná páſterze Izráelſkie BudBib Ez 34/2; Synu cżłowiecży/ poſtaw oblicże ſwoie przećiw Gogowi ziemi Mágogowey/ kśiążęćiu głownemu Meſzechá y Thuwalá/ á prorokuy nań. BudBib Ez 38/2, 2.Par 20/37, Ier 25/13, Ez 4/7. Cf »prorocy prorokowali«.

prorokować przez kogo [= za czyim pośrednictwem] (1): [Chrystus do Maryi:] vmyſlilem moie wſſytki męki ij boleſci tobie obiawitz/ bo wiéſs dobrze ijżci o mnie przez Izaijáſſa prorokowáno: Iż pocżąwſſy od pięty nożné aż do wirzchu głowy moié/ niemá bytz w mym ciele zdrowié. OpecŻyw [79].

prorokować miedzy kim (2): RejAp 87v; Skoro był [Saul] ná kroleſtwo od Sámuelá pomázány/ duchá kápłáńſkiego wźiął: y pierwey prorokowáć miedzy kápłany począł SkarKazSej 679a.

prorokować nad kim, nad czym [= przeciw komu, czemu] (2): Nie będzieſz prorokował nád Iſráelem/ y niebędzieſz mowił przećiwko domowi Báłwáńſkiemu. Leop Am 7/16. Cf »prorocy prorokowali«.

prorokować przed kim (3): RejAp 87v; [Bóg do Jana apostoła:] muśiſz zaś prorokowáć przed ludźmi/ y narodámi/ y ięzyki/ y (przed) krolmi mnogimi. BudNT Apoc 10/11; CzechRozm 148v.

prorokować o kim, o czym (105): OpecŻyw 26, 30v, 150; PatKaz II 55, 59, 75v [3 r.]; PatKaz III 129v; WróbŻołt L5; KrowObr 200v; Leop Tob 13 arg, Ez 11/4, 38/2; [Daniel] Prorokuie o Kroloch Perſkich ktorzy mieli panowáć w Perſyey áż do czáſow Alexándrá wielkiego BibRadz Dan 11 arg; O thym drżeniu źiemie Amos prorokował dwie lećie przed tym niż ſię ſtáło. BibRadz I 461b marg, Iob 14 arg, Is 54 arg, 66 arg, Ier 12 arg, 30 arg (13); BielKron 97; OrzQuin O; LeovPrzep I2v; Teżći Dánielowi długo nie wierzyli gdy prorokował o onych Monárchiach pod figurą onych żeláznych mężow z gliniánemi nogámi RejAp 3v, 107, 166v; RejPos 19, 29v, 47v, 209v, 260v; WujJud 125; CzechRozm 117, 132v, 137, 141v; Rok przed tym o ſwey śmierći [św. Małgorzata] prorokowáłá. SkarŻyw 161, 108; CzechEp 194, 288, 289, 352, 356; NiemObr 20; Symeon prorokował nie tylko o Chriſtuśie/ ále y o P. Máriey/ y o iey boleśćiách/ ktorych záwſze z ſynem ſwym vczeſtnicką byłá WujNT 200, 765, Iudae 14. Cf Ze zdaniem dopełnieniowym nawiązującym; Frazy, Zwroty.

prorokować gdzie [= w tekście] (10): W thym pieniu prorok vskarża ſie na lud pogański [...]. Też prorokuię y żąda aby ſie nad nimi pan bog pomſcił aby ie ſtracił WróbŻołt cc6, H8, R8; łatwie káżdy poznáć może/ kogo właśniey X⟨iądz⟩ K⟨anonik⟩ náśláduie: Chriſtuſáli ćichego/ pokornego/ y dobrotliwego: cżyli onego ktory ná gorze/ oney tłuſtey (iáko X⟨iądz⟩ K⟨anonik⟩ ſam mieyſce Papieſkie opiſuie) vśiadſzy/ krwią świętych Páńſkich opoiony ieſt/ o cżym Ian ś. w Ziáwieniu prorokował. NiemObr 20. Cf »prorocy prorokowali«.

cum A cum inf (1): Iezu łtorys [!] od biſkupa odzienie na ſobie drapaiączego biſkupſthwo od nich być odięte prorokował, ſmi⟨łuy⟩ ſie nad n⟨ami⟩ TarDuch C2v.

Ze zdaniem dopełnieniowym [w tym z zapowiednikiem: tak (1); , że (13), jakoże’ (8), zaimek pytajny (1)] (22): W tym pieniu prorokuie iako lud krzeſciański miał przeſladowanie cirpieć/ á iaio [!] zawżdy miał być pocieſzon. WróbŻołt R8, C4v, H8, P5, R2v, Z3v; KromRozm III Ev; A ták iáko on Dawid z dawná prorokuie/ Iż kto ſie boi Bogá/ niebo opánuie. RejWiz 137, 129v; Bo o tym ieſzcże Páweł ſwięthy prorokował: Iż Antykriſt gdy ſie zyáwi poćichu pocżnie tháiemnice ſwe ſpráwowáć. RejAp 166v; RejPos 260v; [Kajfasz] tego od ſamego śiebie nie rzekł/ ále Arcyoffiárnikiem będąc roku onego/ prorokował że miał Ieſus vmrzeć zá narod. BudNT Ioann 11/51; ModrzBaz 133v; Pierwſza oná beſtya Ceſárzowie Rzymſcy/ prześládowáli/ y mordowáli prawdźiwe Chriſtyány: nie mniey Papieżowie Rzymſcy/ krwią świętych Bożych opoieni ſą: co iż obiedwie beſtye cżynić miáły/ Ian ś. zdawná prorokował. NiemObr 161; WujNT Ioann 11/51, s. 492. Cf »prorocy prorokowali«.

Ze zdaniem dopełnieniowym nawiązującym do dopełnienia dalszego w zdaniu nadrzędnym [w tym z zapowiednikiem: tak (1); zawsze: o kim, o czym ] (5): OpecŻyw [79]; RejPos [340]; Bo mam rzecż pewną co prorokował Ionaſz prorok o Niniwenie/ iſz ma być zburzono BudBib Tob 14/6; A o Chriſtuſie ták zdawná prorokowáli Prorocy/ iż on miał być ćichy y ſkromny/ że głoſu iego ná vlicy ſłycháć nie miano: á on też niemiał trzćiny náłomioney dołámowáć: áni knotá kurzącego ſie dogáſzáć. CzechRozm 234; CzechEp 18.

Z przytoczeniem [w tym z zapowiednikiem: tak (2); przytoczenie poprzedzone słowami: mowiąc, rzek(n)ąc (17), tymi słowy, w ty słowa (4)] (23): Potym prorokowál [Symeon] o ſmierci przyſſlé iego [Jezusa]/ rzekątz. To dziecię ieſt położono na vpadnienijé mnogim/ a on dá naukę zbawieniá wſſemu ſwiatu. OpecŻyw 26; o tobie prorokowál Dáwid: Vbogi ſtálemſie w robotach od mloſci [lege: młodości] moié. OpecŻyw 30v, 11, 108; PatKaz II 59; MurzNT Matth 15/7; Y prorokował Eliezer ſyn Dodau z Máreſá mowiąc do Ioſáffátá: Iżeś vcżynił przymierze z Ochozyaſſem/ ſkarał Pan pracą twoię/ iż po rozbijáły ſie Okręthy Leop 2.Par 20/37, Ez 38/2; BibRadz Luc 1/63[67]; BielKron 3v; A Zácháriaſz [...] będąc nápełniony Duchá ſwięthego/ prorokował wnet tymi ſłowy/ mowiąc: Błogoſłáwiony ieſth Bog Izráelſki / iż iuż racżył náwiedzić á ſpráwić odkupyenie ludowi ſwemu. RejPos 296; KuczbKat 190; BudBib 2.Par 20/37; CzechRozm 124; ArtKanc A11; Bo to ieſt przećiw Ezáiaſzowi ktory prorokował nawięcey o kápłaniech nowego teſtámentu [...] tymi ſłowy: A wy będziećie názwáni kápłany Bożymi; Będą was zwáć ſługámi Páńſkimi WujNT 765, Matth 15/7, Luc 1/67, Iudae 14. Cf »jako prorokował«.

Z połączeniem przytoczenia ze zdaniem dopełnieniowym [w tym z zapowiednikiem: tak (1); zawsze: ; zdanie poprzedzone słowem: mowiąc (1)] (2): Aleć ſie to wſzyſtko dla tego działo/ áby ſie ono proroctwo Páwłá Swiętego wypełniło/ kthory ták prorokował. Iż po moim odeśćiu/ przyidą ná was wilcy ſrodzy/ ktorzy będą mowić rzetzy przećiwne/ áby záwiedli zá ſobą vtznie/ ktorzy odſtąpią wiáry KrowObr 234; RejAp 84.

W połączeniach tautologicznych typu: prorokować mowiąc (21), prorokując mowić (3) (24): y [ojcowie święci] yąly przypomynacz czo ktory o yey [Maryi] począczyu y narodzenyu prorokuyącz pyſaly PatKaz II 75v; [Izajasz] Prorokuie przećiw Sennácherybowi opiſuiąc pychę iego Leop Is 10 arg, Iudith 6/2; RejPos 47v; CzechRozm 61v, 72v. Cf Z przytoczeniem, Z połączeniem przytoczenia ze zdaniem dopełnieniowym.

Podmiotem jest tekst (2): WróbŻołt L5; Zali ták ślepi będźiemy żebyſmy tego bacżyć nie mieli iż Pſalm [...] o Meſyaſzu potomku Dawidowym prorokuie? CzechEp 288.

W połączeniach szeregowych (7): KromRozm III D3; Leop Ioel 2/28; Y będzie potym/ że wyleię duchá mego ná wſzelkie ćiáło/ á prorokować będą ſynowie wáſzy/ y corki wáſze/ ſtárcy wáſzy ſny śnić będą/ młodzieńcy wáſzy widzenia vrzrzą. BudBib Ioel 2/28; BudNT Act 2/17; CzechEp 284; W pierwſzym onym kościele Apoſtolſkim Chrześćijánie przyiąwſzy Duchá ś. bráli záraz cudowne dáry iego: á zwłaſzczá iż mowili nowymi ięzykámi ktorych pierwey nie vmieli/ y prorokowáli/ y piſmá wykłádáli. WujNT 614, Act 2/17.

W charakterystycznych połączeniach: prorokować według sznuru wiary (2); prorokować krolom (wielom krolow) (2), ludziom, narodom (3), poganom (2), Żydom (2); prorokować ku kościołowi; prorokować przeciw Ammonitom, przeciw Bethel, przeciwko Egiptowi, przeciw Filistynom (2), przeciw Gog (i Magog) (2), przeciw Jeruzalem, przeciwko ludu izraelskiemu, przeciw (wielu) narodom (2), przeciwko nieprawościam [czyim], przeciw pasterzom izraelskim, przeciw Sennacherybowi, przeciw starszym z ludu, przeciwko ziemi izraelskiej, przeciwko Żydom; Chrystusa prorokować, coś dobrego (4), pokoj, wszytko (złe) (6), złe rzeczy, zwirzchność [nad kim]; prorokować na krolestwa, na narody, na pasterze izraelskie; prorokować przez anioła; prorokować miedzy języki, miedzy kapłany, miedzy narody, miedzy pogany; prorokować nad Izraelem, nad wielą ziem; prorokować pod figurą [czego], pod ręką [czyją]; prorokować przed krolmi, przed ludźmi, przed narodami; prorokować o bitwie, o Chrystusie (Mesjaszu, Panu) (7), o drżeniu ziemie, o głodzie, o Jeruzalem, o kapłaniech, o kościele (2), o krolestwie Krystusowym (2), o kroloch, o łasce (3), o Maryjej (3), o mękach, o monarchiach, o naprawie Kościoła (2), o narodzeniu [czyim] (2), o Niniwenie, o obfitości skarbow duchownych, o ostatecznym dniu, o panowaniu [czyim], o poczęciu [czyim] (2), o pokoju, o powołaniu poganow (2), o przyściu Krystusa, o szczęściu, o śmierci (3), o świętości, o upadku jerozolimskim, o wybawieniu, o zmartwychwstaniu (2), o znędzeniu, o zwiastowaniu; na lutniej prorokować; prorokować w krolestwie, w obozie (2); w pieniu prorokować (6), w Zjawieniu [= Apokalipsie]; apostoł(owie) prorokował(-li, -y) (8), Chrystus, Jan święty (2), wszystek lud, Mojżesz, ojcowie święci, pieśni, prostaczkowie, synowie i córki (4), urzędnicy (2).

Frazy: »jak(o) prorokował itp.« [powołanie się na czyjeś proroctwo; w tym: o kim, o czym (11), z przytoczeniem (4)] = sicut locutus est PolAnt (21): [Maryja do Jezusa:] GDy tak móy miły ſynu iako prorocy prorokowali vmrzétz chceſs/ proſſę cie wyſlucháy mię w tym ale/ niechátz iá będę cirpietz za cię. OpecŻyw [80]v, 25, 35, [80]v; WróbŻołt Z4; KromRozm III G4v; KrowObr 225, 240; RejWiz 137; gdy iuż cżyniąc doſyć woli á roſkazániu Bogá Oycá ſwego/ á wypełniáiąc piſmá á obietnice Prorockie/ dobrowolnie racżył iecháć/ ták iáko o nim prorokowano/ do miáſtá ſwoiego/ gdzie iuż wiedział iż tám miał podiąć ſrogą mękę á okrutną ſmierć RejPos 2, [344]v; BiałKat 343v; BudBib Tob 14/7; CzechRozm 113v; SkarŻyw 107; CzechEp 357; NiemObr 64; Ná krzyżu go rozbili/ gorzki napoy dáli/ o ſuknię los miotano/ iák prorokowano ArtKanc D13; WujNT 417, 515; SkarKazSej 681a.

»prorok(-cy) prorokował(-li)« [w tym: o kim, o czym (20), gdzie (6), co (4), na co (1), nad czym (1), (6)] = prophetae prophetaverunt Vulg, PolAnt; propheta praedixerit a. vaticinatus est Vulg; locutus est propheta PolAnt [szyk zmienny] (39): OpecŻyw [80]v [2 r.]; czoſz potym proroczy duchem ſzwyątym nathchnyeny prorokoualy y pyſaly czo przeſz tą panną myalo ſyą ſtacz PatKaz II 49v, 55v; To pienie ieſt o panie Ieſuſie gdzie prorok prorokuie iako ſie gwałtem nań mieli rzucić żydowie. WróbŻołt S5, C6, N8, Q2v, Z3v; KrowObr C2, 24, 75; Prorocy ktorzy byli przedemną y przed tobą od pocżątku/ á prorokowáłi [!] nad wielą źieḿ/ y ná kroleſtwá wielkie/ o bitwie/ y o znędzeniu/ y o głodzie. Leop Ier 28/8, Deut 18/22, 3.Reg 14 arg, Ier 28/9; BibRadz Ez 38/17, 1.Petr 1/10; BielKron 94; HistRzym 83v; RejPos 271; BiałKat 131; BudBib Tob 14/6, 7; CzechRozm 92, 93v, 127, 234; SkarJedn 9; [Chrystus] cżłowiek ieſt prawdźiwy/ ſyn cżłowiecży: o ktorym/ wedle iego ſámego świádectwá Prorocy Prorokowáli CzechEp 295, 32, 119, 208, 218; NiemObr 103; Bo wſzyścy Prorocy y zakon/ áż do Ianá prorokowali WujNT Matth 11/13; Tego też roku był on wielki głod po wſzytkim świećie/ o ktorym prorokował Agábus Prorok. WujNT 511, 1.Petr 1 arg, 10.

Zwroty: »z dawna (a. dawno) prorokować« [w tym: o kim, o czym (16)] (19): OpecŻyw 108; KromRozm III Ev, G4v; KrowObr C2; Bo pátrz co z dawná o thym Dawid prorokuie/ Iż mądry cżłek y niebo możnie opánuie. RejWiz 129v, 137; RejPos [344]v; RejPosWstaw 41v; Iezus Chriſtus ſyn Boży/ ieſt Bogiem: poniewaſz Ezáiaſz zdawná o nim prorokuiąc/ to powiedział/ iż Emánuelem Bogiem z námi názwány być miał. CzechRozm 61v, 124, 234; CzechEp 5, 18, 218; cżás Antychriſtow/ ku pánowániu náznácżony przyſzedł/ o cżym zdawná Dániel/ y Ian ś. prorokowáli. NiemObr 63, 103, 161, 165; Y ták ſię po wſzytkim świećie rozdzielili [apostołowie] [...] iáko dawno przedtym było prorokowano: Po wſzytkiey ziemi roſzczedł ſię głos ich/ y ná kráie świátá ſłowá ich. WujNT 515.

»dobrze [= prawdziwie] prorokować« [w tym: o kim, o czym (4) ] = bene prophetare PolAnt, Vulg (5): Obłudni ludźie dobrze o wás prorokowáł Iſajaſz rzeknąc/ lud ten przybliżá śię ku mnie vſty ſwoięmi i tći mię wargami/ Leć ſérce ich daleko śię odſtrzélá odęmnie MurzNT Matth 15/7, Mar 7/6; Wſzelki kthory mowi krom piſmá Swiętego [...]/ by też dobrze prorokował/ miey go zá Wilká w trzodzie owiec KrowObr 20; WujNT Matth 15/7, Mar 7/6.

»Duchem Świętym prorokować« (1): [św. Elżbieta] Dźiwnie Duchem ś. prorokowáć poczęłá. SkarKaz 580a.

»prorokować w imię [czyje], imieni(e)m [czyim]« [w tym: o czym (1)] = praedicere a. prophetare in nomine Vulg; vaticinari in nomine PolAnt [szyk zmienny] (3:2): Yáko y Ezáiaſz dawno o tym prorokował/ imyenim boſkim ku koſcyołowi ták mowyąc. Y przywrocę ya tobye ſędźye twoye KromRozm III G4v; A Wtorego roku kroleſtwá Dáriuſſowego/ prorokował Aggeus/ y Zácháryáſz ſyn Addin/ prorocy w żydowſtwie y w Ieruzálem/ w imię Bogá Izráelſkiego nád nimi. Leop 3.Esdr 6/1, Deut 18/22; BibRadz Ier 11/21; CzechEp 284.

»[o kim, o czym] jaśnie prorokować« (4): RejAp 84; RejPos [344]v; naprzod Máláchiaſz o they Swiątośći iáſnie prorokował/ tymi ſłowy: Od wſchodu áż do Zachodu ſłońcá/ wielkie ieſt Imię moie miedzy Pogány KuczbKat 190; o Kośćiele cżemu iáśniey Prorocy/ niżli o Chryſtuśie prorokowáli. SkarJedn d6v.

»[o kim, o czym] jawnie prorokować« (2): Abowiem to byłá v niewiernych dziwna rzecż/ áby ſie był miał w ták vniżonym ſtanie zyáwić/ nie rozumieiąc temu/ iákiego to był kroleſtwá Krol/ chocia im [Żydom] o tym iáwnie prorokowano było. RejPos 35v, [344]v.

»z natchnienia bożego prorokować« (1): iáko Prorocy z nádchnienia Bożego/ z dáleká rzecży przyſzłe o Chriſtuſie vpátruiąc/ Prorokowáli CzechRozm 127.

»prorokować rzeczy przyszłe« (2): Leop 3.Reg 14 arg; Vmárłé ćiáło iego [Samuela] prorokowáło ryeczy [!] przyſzłé. BiałKat 156.

Szeregi: »prorokować i kazać« (1): był [Ezajasz] z narodu krolewſkiego ſyn Amoſow brátá Azáriaſzá krolá Iudſkiego/ á prorokował y kazał ſześćdzieſiąt y cżtery látá BibRadz I 353v.

»prorokować a mowić« = prophetare a. vaticinari et dicere PolAnt (9): Ty tedy ſynu cżłowiecży prorokuy á moẃ/ Pan Bog thák mowi do ſynow Ammonowych/ ná pohańbienie ich BibRadz Ez 21/28 [podobnie] Ez 30/2, 34/2, 38/14, 39/1; BudBib Ez 21/33[28], 30/2, 34/2, 38/13. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»prorokować a obiecować« (1): [Jeremiasz] Prorokuie o kroleſtwie Kryſtuſowym/ á obiecuie pokoy y beſpieczeńſtwo wiernym. BibRadz Ier 30 arg.

»prorokować a (i) (o)powiedać« (2): PatKaz II 61v; iuż proſtacżkowie prorokuią á opowiedáią o ſwiętym Boſtwie iego. RejPos 209v.

»prorokować i (o)pisać« [szyk 5:1] (6): PatKaz II 49v, 55, 75v [2 r.]; o kthorym [Antychryście] zdawná Prorocy y Apoſtho[ł]owie ſwięći prorokowali y piſáli KrowObr C2; A czo ini Proroczy o tym [o poczęciu Chrystusa] opiſali y prorokowali/ wiele á wiele tákich mieyſc znaydzye RejPos 271.

»prorokować i rzec« (1): A ty ſynu cżłowiecży Prorokuy/ y rzecż [propheta et dic]: To mowi Pan Bog do ſynow Ammonowych/ y ná zelżywość ich Leop Ez 21/28.

»prorokować a (i) wołać« (2): Tákżeć y Prorocy y Apoſtołowie ſwięći będą znowu prorokowáć á ná ten márny ſwiát wołáć/ vpomináiąc nędzniki áby ſie vználi RejAp 88; BiałKat 131.

Żart., iron. (15): Iezu kthorys był bith w głowę y naſmiech był przimuſzan prorokować. TarDuch C3; Czi [Izmaelici] go [Józefa] nam barzo radży/ żapłaczą ſowito Niechayz tam prorokuie/ baday [!] gy żabito RejJóz B; ArtKanc D17; LatHar 710; WujNT Mar 14/65.

Ze zdaniem dopełnieniowym [w tym: nam (5); zawsze: zaimek pytajny] [bibl. Matth 26/68 i Luc 22/64 (9)] (10): Drudzy mu ocży zawiązali/ a tam bez lutoſci bijątz mowili: Prorokuy nám kryſte/ ktory to ieſt tzo cie vderzyl? OpecŻyw 114v; WróbŻołt cc; MurzNT Matth 26/68; Leop Luc 22/64; A nákrywſzy go/ bili iego oblicże/ y pytáli go/ mowiąc: Prorokuy/ kto ieſt kto ćię bije? BudNT Luc 22/64; obſkocżywſzy Chryſtuſá [tj. oszusta udającego Chrystusa] y iego Apoſtoły/ ieſzcże w okniech tłukli ich kiymi/ mowiąc do Chryſtuſá: Prorokuy nam Chryſtuśie z twoimi Apoſtoły/ w ktorym leśie te kije roſły. WerGośc 220; LatHar 695, 721; WujNT Matth 26/68, Luc 22/64.

Przen [w tym: o kim, o czym (10)] (11): O yeſcze tenze to prorok nayuyſſey prawdy bog wſzechmoczny prorokoual o tey myley panny przyſzczyu naſzwyath PatKaz II 55v, 55, 55v [2 r.]; NiemObr 158.

prorokować przez kogo [= za czyim pośrednictwem] komu (1): RejAp 144v cf Ze zdaniem dopełnieniowym.

Ze zdaniem dopełnieniowym [] (1): Tu iuż dáley Duch ſwięty prorokuie przez Anyołá łanowi ſwiętemu: Iż beſtia tá poſlednia to ieſt oná dwurogáta á nowo z ziemie powſtáła zbuntuie ſie z rozlicżnemi krolmi ſwiátá RejAp 144v.

Ze zdaniem dopełnieniowym nawiązującym do dopełnienia dalszego w zdaniu nadrzędnym [o kim, o czym ] (4): KromRozm III G6; A poſpolicie tácy/ o ktorich Pan prorokowáć racżył/ iż w tym ſwoim mnimániu/ będą rozſzyrzáć płaſzcże ſwoie/ á będą ſie ſobie záwżdy zdáć doſtoynieyſzy przed inemi. RejPos 166v; To ſłyſząc vważay proſzę Chriſtyáńſki cżytelniku/ ieſli to nie ony cżáſy náſtáwały/ o ktorych duch Boży prorokował/ iż mieli niektorzy odſtąpić od wiáry NiemObr 131; ArtKanc NI7.

Zwrot: »z dawna prorokować« (1): Iuż tedy tych náſzych cżáſow/ odkrył nam pan Bog te dwie beſtye/ o których zdawná duch BOży Prorokowal NiemObr 160.
ββ. Wbrew woli bożej (o fałszywych prorokach i prorokach pogańskich w Izraelu) (32): y teraz wiele ſię tákich náyduie [...]/ ktorzy widzenie ſercá ſwego powiádaią nie z vſt Páńſkich/ ktorzy biegáią choć ich nie poſłano/ ktorzy prorokuią choćia do nich Pan nie mowił ReszPrz 102.

prorokować co (8): Leop 3.Reg 22/13, Ier 28/6; Iż ſobie daſz prorokowáć rzecży prożne [Quando videbant tibi vanum]/ á kłamſtwá tobie opowiedáią/ przeto też polężeſz miedzy złośniki pobitymi BibRadz Ez 21/29; Biádá Prorokom fałſzywym/ ktorzy idą zá duchem ſwym prorokuiąc to cżego nie widźieli CzechRozm 149; Znáki fáłſzywych prorokow te ſą. Pirwſzy, ieſli ſię to nie sſtánie co prorokowáli. WujNT 30, 31. Cf »fałsz prorokować«.

prorokować komu (9): Otho wſſyſtcy prorokowie iednoſtháyną mową/ wſſyſtko dobre prorokuią Krolowi Leop 3.Reg 22/13; Ták mowi Pan o Semeiaſzu Nehelámićie/ Iż wam Semeiaſz prorokował/ á iam go nie ſłał á przywiodł was w omylne vſánie. BibRadz Ier 29/31, Ez 21/29; BudBib 2.Esdr 6/12. Cf Zwroty.

prorokować ku komu [= o kim] (1): Y poznałem ią że go Bog nie poſłał áby ku mnie prorokował/ ále iż go Thobiaſz y Sánábálláth náięli. BibRadz 2.Esdr 6/12.

prorokować przed kim (2): Leop 3.Reg 22/10; A ná ten czás Krol Izráelſki y Iozáfáth Krol Iudſki ſiedźieli ná ſtolicách ſwoich w ſzátách ſwych/ w vlicy v brany Sámáryey/ á wſzyſcy prorocy prorokowáli przed nimi. BibRadz 3.Reg 22/10.

prorokować w kim [= w imię jakiego boga] (1): Y w Prorocych też Sámáriyſkich widziałem ſſaleńſtwo/ prorokowáłi [!] w Báálu Báłwánie/ á zwodzili lud moy Izráelſki. Leop Ier 23/13.

W połączeniach tautologicznych typu: prorokować mowiąc (3), prorokując mowić (1) (4): PatKaz II 57v; Y zrozumiałem że go Pan Bog nie poſlał/ ále iákoby prorokuiąc mowił do mnie/ á że Tobiaſz y Sánábállát przenáięli go byli. Leop 2.Esdr 6/12, 3.Reg 22/12; BibRadz 3.Reg 22/12.

W połączeniach szeregowych (5): KromRozm I [L3]v; RejPosWiecz2 92; CzechRozm 112v; NiemObr 115; Wiele ich rzecze mi dniá onego/ Pánie/ Pánie/ izaliſmy w imię twoie nie prorokowáli/ y w imię twe czártow nie wyganiáli/ y w imię twe wiele cudow nie czynili? WujNT Matth 7/22 [przekład tego samego tekstu RejPosWiecz2, CzechRozm, NiemObr].

Fraza: »prorok(-cy, -owie) prorokował(-li)« = prophetae prophetabant Vulg; vates vaticinabantur PolAnt [szyk zmienny] (9): PatKaz II 57v; KrowObr 194; A wſſyſtcy prorokowie iednoſtáynie prorokowáli/ mowiąc: Wyiedź Krolu do Rámoth Gáláád/ á iedź fortunnie/ á dać ie Pan w ręce twoie. Leop 3.Reg 22/12, 3.Reg 22/10, 13; BibRadz 3.Reg 22/10, 12; Nie ſłałem proroków/ a óni ſzli: nie mówiłem do nich/ á óni prorokowáli. BiałKat 236; WujJud 39v.
Zwroty: »fałesznie (a. fałszywie), fałsz [komu] prorokować« = falso prophetare Vulg; prophetare a. vaticinari mendaciter, falsum prophetare PolAnt [szyk zmienny] (3:2): Niech was nie zwodzą prorocy wáſſy/ kthorzy ſą miedzy wámi/ y wieſſcżkowie wáſſy: áni dbayćie ná ſny wáſſe ktore márzyćie: Boć oni fáłeſſnie prorokuią wam w imię moie Leop Ier 29/9; BibRadz Ier 29/21; Y ty Páſzchurze [...] do Bawelá poydzieſz á tám vmrzeſz/ y tám pogrzebion będzieſz/ ty y wſzytcy przyiáćiele twoi/ ktorym prorokowałeś fałſz. BudBib Ier 20/6, Ier 29/9, 21.

»w, przez imię [czyje], imieni(e)m [czyim] prorokować« [w tym: komu (4)] = prophetore in nomine Vulg, PolAnt [szyk zmienny] (7:1:3): KromRozm I [L3]v; Wielé mi ich rzecze onegoto dnia/ Panie/ panię [!] záżechmy przes imię twoie nie prorokowáli MurzNT 31 [przekład tego samego tekstu: KrowObr, RejPosWiecź2, CzechRozm, NiemObr, WujNT]; KrowObr 121; Leop Ier 29/9; BibRadz Ier 29/21; RejPosWiecz2 92; Bo fałſzywie wam prorokuią imieniem moim/ nie posłałem ich mowi Iehowá. BudBib Ier 29/9, Ier 29/21; CzechRozm 112v; NiemObr 115; WujNT Matth 7/22.

b. Wróżyć [skąd = na podstawie czego, z przytoczeniem] (1): GDym po trży kroć woſzcżek ſwoy z pilnoſcią przelewał/ vlała mi ſie dziwna potwora/ Iakoby wielka okrągła kula/ na niey rak/ po niey lis/ pod nią wrząci kocieł/ ktory zły wrog kowalskiemi miechi poddymał. A ſtądże ia Maciey z Byſziny prorokuię. Gdyż ten ſwiat okrągły iako kula/ Kożda rzecż na nim poydzie wſpak iako rak/ Chytro iako liſzka. A wrzeć będzie iako w kotle/ Ktori iakis chytri dyabeł [...] poddymać będzie LudWieś A4.
c. Przewidywać, zapowiadać (11):

prorokować co (3): MurzHist H2; Mikołay im Papież zginienie od Turkow prorokował. SkarJedn D5v. Cf Ze zdaniem dopełnieniowym.

prorokować komu (6): MurzHist H2; Vaticinor tibi te pro tam crudelibus ausis. Prorokuyęć zá to twe ták okrutne przedſię wzięcie. Mącz 476b; Tákże też potym Hetman drugi Rzymſki Lukulus/ gdy s Tygráńſkim krolem miał bitwę zwieść/ tedy mu drudzy Hetmáni rozradzáli/ powiedáiąc że to dzień niefortunny [...]. Ten powiedział/ thym będzie lepiey iż my z nieforthunnego dniá fortunny vcżynimy. [...] Y ták ſie im zdárzyło iáko im on prorokował. RejZwierc 149v; SkarJedn D5v; DZiatki/ toć wam prorokuię/ Y zá pewné obiecuię: Który z was dom zámiłuie/ Ze prędko nędzę vczuie. KochMRot A4v; ZbylPrzyg A3.

prorokować o czym (1): Teć ſą pożytki Lutherowey náuki: o ktorych ták prawdźiwie/ iáko wtoremu Heliaſzowi [...] przyſtáło/ zá żywotá ſwego prorokował ReszPrz 74.

cum inf (1): Vmrzeć/ vmrzeć goſpośiu káżdey prorokuię/ Bo o to iák we źwierćiedle bárzo dobrze czuię. ZbylPrzyg A3.

Ze zdaniem dopełnieniowym [w tym z zapowiednikiem: to (1); że (1), zaimek pytajmy (1)] (2): KochMRot A4v; Teraz był czás prorokowáć/ Komu ſzłyk naprzód zdéymowáć KochPieś 45.

Z przytoczeniem [z zapowiednikiem: tak] (1): nápiſał był liſt do wſzytkich Grekow Papież: miedzy innymi ſłowy ták im prorokował: Cżwarty rok iuż temu nie płodnemu drzewu Greckiemu przychodzi/ w ktorym wycięte będzie: Co ſię w kila lat ábo w niecáłe dwie lećie zſtáło. SkarJedn 323.

Szereg: »(nie) prorokować i (ani) obiecować« [szyk 1:1] (2): Iſciec im iá [Franciszek Spiera] nic dobrego nieobiecuię ani prorokuię przeſpieczeńſtwa od pomſty bożyi MurzHist H2; KochMRot A4v.

Żart. (1): Rzekł iey [liszce] kur/ przetoć to dziáłam/ Ludziem bliſki dźień powiádam: Ktorzy kiedy mnie ſłucháią/ Ná ſwe roboty powſtáią. Liſzká rzecże dobrze cżuieſz/ A widzę iż prorokuieſz. Nie kożdemuć tego Bog dał/ Aby rzecży przyſzłe wiedział. BierEz S4.

Przen (1):
Fraza: »[co komu] serce prorokuje« (1): Ztárta fráſunki/ w nichem ſye ſtárzáłá/ A ieſzczem ná ſyę ciężſzégo niemiáłá Nád ten/ który mi ſerce prorokuie Niedármo: pewnie coś dźiwnégo czuie. ZawJeft 8.

Synonimy: gadać, opowiedać, powiedać, praktykować, przepowiedać; b., c. wieszczbić, wieszczować, wieszczyć, wrożyć, zapowiedać.

Formacja współrdzenna: oprorokować.

Cf PROROKOWANIE, PROROKOWANY, PROROKUJĄCY