1. Wcześniej, uprzednio, w okresie poprzedzającym chwilę, o której mowa; ante HistAl, Vulg, PolAnt, Mącz, Modrz, Calep, JanStat, Cn; prius Vulg, PolAnt, Modrz, JanStat, Cn; antea Mącz, PolAnt, Modrz, JanStat, Cn; olim Vulg, Mącz, Modrz, JanStat; heri Vulg, PolAnt; tunc PolAnt, JanStat; dudum Mącz, Cn; antehac JanStat, Cn; praeterea Miech; primo HistAl; aliquando, primum, retro Vulg (962): chwala bogv mylemv yzem zaſye oſthal panem zyemy they ktoreyem y przedthim panowal LibLeg 10/62v; yſch gdzyebi ſzye lyepſchemy dowodi nyſchly przed them okazacz moglo yſch bi ony wynny bily the svme okthorą ſzye zalowal. LibLeg 11/182v (14); BierEz A4 (3); OpecŻyw 94v (4); PatKaz I 11v (2); BartBydg 241b; FalZioł I 65b (3); BielŻyw 82 (2); GlabGad L3v; Márchołt wſſytko co przed tym powiedał wywodził krolowi Sálomonowi być prawdziwe. March² D3; BierRozm 3; Wiem iżem przed thym cżaſu ſmutku mego wołał do ciebie á tys mie wyſluchał. WróbŻołt 85/7; RejPs 112v; RejRozpr F2; SeklKat X3; RejKup Y (2); Pothym gdi ſie cżás wypełnił iego [Aleksandra Wielkiego] mieſzkánia w morzu/ o kthorym był przed tym powiedział ſwym rycerzom/ wyciągnęli go ná wirzch. HistAl M5v (4); KromRozm I C4v; Iſch [...] zabyell na roſzkazanye they tho panyey Ilowyeczkiey Januſcha przed tym theſz yey ſluzebnyka LibMal 1551/166; yſch tham [w sklepie] zguziczkym przed thym bivayacz a rzeczi Rozmagithich doſſycz wydzacz na thą kradzyeſz zla myſzlyą yeſth ſzyą vwyodl. LibMal 1552/166v (10); tamże przy zgromadzeniu miaſta/ iaſnie śię wſzego co przedtem ćwierdźił i vczył/ odprzyśiąkł MurzHist C4 (16); MurzNT 8v (2); MurzOrt B (2); KromRozm II c2v; KromRozm III L6v (4); Diar 40 (2); Przedſię iż nye yeſt to yego wezwánye áni przed tem ná tho ſie nye ſadził żeby wtem vrzędu ſwego pátrzáć [...] myał GliczKsiąż N5v (2); Nigdym w nich [słowach bożych] żadney omyłki tu iśćye nye vznał Acż y ocży me cżęſtokroć przed tym vſtawáły/ Záſlubyoney pocyechy ſwey tu ocżekawáły LubPs bb3 (5); SWiádki kożdy wieſć ma wdawſzy ſye iuż w Práwo: wſzákże gdźieby tego byłá ſłuſzna przyczyná/ może ie przed thym wieſć GroicPorz x2 (5); KrowObr B2v (4); Otho ſiedḿ lath prziydą obfitośći wielkie [...] po ktorych będą záś drugie ſiedḿ lath tákiego nieurodzáiu/ iż zápámiętháią ludzie wſzyſthkiey ktora przed thym byłá hoynośći. Leop Gen 41/30 (6); A ná mieyſcu ołtarzá ktory tám był przedtym vczynił/ [Abraham] wzywał imieniá Páńſkiego. BibRadz Gen 13/4; Ktemu też kogoby ſie dotknął ten co płynienie ćierpi/ nie vmywſzy przed tym rąk ſwych/ tedy on ktorego dotknął/ ma vpráć ſzáty ſwe BibRadz Lev 15/11; thedy po máluczkim czáſie/ ſłonce kthore przed tym zaſzło było zá obłoki roziáśniło ſię BibRadz 2.Mach 1/22 (16); Tego roku [tj. roku Odpuszczenia] káżdy [z Izraelitów] przywroćił ſie ná ſwoię dzyerżáwę/ ieſli kiedy przed tym przedał był komu imienie BielKron 36; [Ozjasz] krolował nad Iudą w Ieruzálem lat LII. á było mu przed tym lat XVI. BielKron 87v; Vſtáwił [papież] też áby nie był bran ná kápłáńſki ſtan ktoryby miał wdowę żonę/ álbo dwie żenie przed tym. BielKron 158; Tegoż roku [...] Ceſárzowa Izábellá vmárłá/ wypuśćiwſzy pirwey ſyná ná ſwiát/ ktoremu imię dano Filip/ á przed tym dwie corze. BielKron 191v; gdy vmárłá Rathuſznego żoná/ proſiłá przed thym mężá ſwego/ áby iey koſzthownego pogrzebu niecżynił BielKron 212 (93); Dictata reddere, To co przed tym pronunciowano powiedzieć z pámięcy. Mącz 86c; Saraceni populi post Nabatheos in Arabia, Sáráceni/ przedtym rzeczeni Agareni ále ſobie imię odmienili Mącz 369a (18); OrzQuin G3; Prot B4; Dobrzeć też niegdy w łáźni ſye myć/ w wolney/ ziadſzy przed thym nieco SienLek 92v (5); LeovPrzep B3v (2); RejAp 2v (4); kſiądz Biſkup po obiedzie [...] odſzedł ná pokoy/ porucżywſzy władzą ſwą/ ták iáko przed tym/ I.M. pánu Lubelſkiemu GórnDworz V5 (8); GrzepGeom B (2); HistRzym 44; iż poſłał Anioły ſwoie áby go [Jezusa] ſtrzegli á prowádzili áż do Egiptu. Poſłał przed tym Mędrce ze złotem RejPos 26v (21); RejPosWiecz² 95; BiałKat d4v (2); GrzegŚm 3 (2); HistLan B2v (6); KuczbKat 20 (2); Lżowie by prawdę chcieli korcem mierzyć/ Gdy przed thym łgáli nie będą im wierzyć. RejZwierc 216v (5); Ieſli [u Tatarów] ktorego wodzá zábiją wnet prziydzie inſzy ná iego mieyſce przed tym naznácżony. BielSpr 8v (8); Confeſsioniſte Augſzpurſką Confeſsią gánią/ ktorą przedtym chwalili. WujJud Ll6v (6); WujJudConf 227v; RejPosRozpr c4; RejPosWstaw [143⁴]; Y obawał ſię [król Antioch]/ áby [...] nie doſtáło mu nakłádow y vpominkow/ ktore był przed tym zwykł dáwáć/ ręką ſzcżodrobliwą BudBib 1.Mach 3/30 (8); HistHel D2; MycPrz I Bv (4); Strum G4v; A iż to Ezáiáſzowe proroctwo/ iuż dobrze zá krolowánia Acháſowe^go było/ á nie przed tym/ tedy ſie żadną miárą o Ezechiáſzu rozumieć nie może CzechRozm 136; iż nie o co innego proſić maſz Chriſtuſá Páná/ iedno o to co on ſam obiecował: á ocż go też przed tym wierni chwalcy iego praſzáli CzechRozm 203v; A iáko ſmiele gáni y odrzuca Páweł zakonną onę ſpráwiedliwość ná ktorey ſie przedtym y ſam wieſzał CzechRozm 207v (43); Ktoby nieobácżnie bliżnego zábił/ ktorego przed tem w nienawiśći niemiał: [...] ten/ do ktoregokolwiek miáſtecżká ná to obránego/ niech vćiecże ModrzBaz 78v (7); KochOdpr A2; Oczko 13v (7); SkarŻyw 368; KochTr 24; Nietykay ſię mego ćiáłá Iákoś więc przed tym dźiáłáłá. MWilkHist H4 (6); ZapKościer 1580/8 (3); A náſzy też potym Dunenborg [...] odiſkáli/ y Wenden álbo Kieś przed tym Stolicą Miſtrzow Liflantſkich pod Moſkwą wzięli. StryjKron 782 (8); Bog gdy miał budowáć ten świát/ [...] poſtánowił przedtym rożne rzecży: y vcżynił przed wſzytkimi rzecżámi dwie źrzodłá CzechEp 258 (16); NiemObr 32; ZapMaz II G 78/381v; ReszPrz 112; WerGośc 237; WisznTr 11; Boże móy: y tym ieſzcze ſkarzeſz mnie ſmutnégo/ Ze więźniém vmrzéć muſzę Królá okrutnégo. Czemu mię przedtym ráczéy ſrogié nie pożárły Morſkié wody? KochPam 87; KochPieś 3; Vſty, ktoremiś mię przedtym sławnie wielebił/ tymiś niewinnego ná śmierć hániebną oſądźił. (Ludu moy.) ArtKanc E14v (5); GórnRozm A2 (2); PaprUp Cv; ZawJeft 25; ActReg 30 (5); Calep 74a (4); [piwowar] ma to wſzyſtko wcżás zgotowáć: Páná álbo Vrzędniká przed tym obwieśćiwſzy. GostGosp 136; GostGospSieb +4 (2); Phil K2; KochAp 10 (2); OrzJan 8 (2); Weſel ſię zmartwychwſtáłego/ Ześ pierwſza vyźrzáłá ſwego Syná/ przedtym zábitego. Zdrowáś Márya. LatHar 405; Y sſtáli ſię Herod y Piłat onego dniá przyiaćielmi: bo przedtym miedzy ſobą byli nieprzyiaćielmi. LatHar 723 (9); KołakCath A3; zá czym go [św. Pawła] ták wydáli [Żydzi] Rzymiánom/ iáko y przedtym ſámego Chriſtuſá. WujNT 392; ále przedtym vćierpiawſzy y zelżeni będąc w Philipowie/ [...] śmieleſmy iednák ſobie poczęli w Bogu náſzym/ przepowiádáiąc v was Ewángelią Bożą WujNT 1.Thess 2/2 (23); TEſtámenty przećiwko Státutowi/ który ieſt przedtym przez nas vchwalón/ nápotym nie będźiemy potwiérdzáć SarnStat 710; A tákowé Roki Ziemſkié Poznáńſkié/ máią bydź ſądzoné ná Ratuſzu/ gdźie przedtym Wiécá ſądzono. SarnStat 723; ieſli poddány ręczył cudzému poddánému, á páná ſie nie dołożył przedtym, tedy pan niewinien ſpráwiedliwośći czynić. SarnStat 1276 (33); PowodPr 8 (2); SkarKaz 206a; VotSzl B4 (4); Kto ſię przedtym nie ſpluſkał, tu ſię nie vmáże CiekPotr )?(3v (2); Cżegom ia gdym był przed tym iákoby w doſtátku/ Nie vmiałem vżywáć pomiernego ſtátku. Więc mię to do dźiſieyſzy nędze mey przywiodło. CzahTr Cv; GosłCast 47 (2); PudłDydo B3 (2); [ZapWpolActCon 1529 121/42].

W połączeniu z określeniem odstępu czasowego [w tym: ile dni (lat, niedziel, godzin, nocy) a. dzień (rok, tydzień, miesiąc) (38), od ilu lat (5), na ile niedziel a. na tydzień (3), który dzień (3), o ile lat (1), w godzinę (1), przed ile lat (1), w ilu dniach (1), którego dnia (1)] (43): pulſy v rąk też maſz namazać/ á to przed tym w godzinę niżli ta niemocz przydzie. FalZioł I 68a; LibMal 1547/127v; A to nye długo przed ſmyerćyą mowił/ kazawſſy yuż przed tym o trzy látá. KromRozm III G4v; TEn Sąd przed thym niżli bywa/ dwie niedźieli przes Podwoyſkiego iáwnie ma być wywołan. GroicPorz iv (2); ktore [sądy] przes Woznego ná tydźień przed tym máią wywołáć UstPraw A2v; O thym drżeniu źiemie Amos prorokował dwie lećie przed tym niż ſię ſtáło. BibRadz I 461b marg; dniá 10. Liſtopádá/ Páweł trzeći Papież vmárł/ á przed tym trzeći dzień/ zágáśił podatki kthore był z krzywdą ludzką vſtawił. BielKron 234; Wenetowie przed thym w piąćinaśćie dniách vdziáłáli byli mury od morzá do drugiego brzegu morzá BielKron 273 (9); Quatriduo ante, Cztery dni przed tym. Mącz 339d; SienLek 111v (5); LeovPrzep H3v; GórnDworz L6v (2); KuczbKat 265; PIrwſzego dniá przed tym/ [...] był okrzcżon Pan á zbáwiciel náſz RejPos 274; Strum Q; tak że nieborak ſtárżec [tj. Dawid] muſiał przed nim [Absalomem] z kroleſtwa vćiekáć iáko przed tym przed lat 40. vćiekał przed Saulem. CzechRozm 138v; SkarŻyw 161; StryjKron 777; Iż Papież iáko teraz ieſt/ y iáko przedtym od kilkuſet/ ábo więcey niż od tyśiącá lat inſzy przed nim [...] byli nigdy w żadney rzecży z Chriſtuſem ſię nie zgadza CzechEp 336; NiemObr 51; GostGosp 92; WujNT 864; áby [kancelaryja] ſéymik Srzodzki dwie niedźieli przed Kolſkim/ á po nim Piotrkowſki ośm dni przed tym náznáczyć pámiętáłá. SarnStat 31 (9); [ZapWpolActAdv 1545 202/199v]. Cf »dzień przedtym«.

W połączeniu z dodatkową lokalizacją w czasie (6): MiechGlab *5; A poniewáſz dopiero dniá cżwartego ſłońce kſiężyc y gwiazdy Bog ſtworzył [...]: á iákoſz przedtym dniá pierwſzego/ wtorego/ y trzećiego był wiecżor y záranek? CzechRozm 148v; gdzie [w Gnieźnie] przedtym począwſzy od Boleſławá Chabrego Roku 999. áż do Roku 1306. Krole Polſkie koronowano StryjKron 390 (2). Cf »przedtym dnia wczorajszego«.

W przeciwstawieniach: »przedtym ... teraz (7), potym (6), dziś (3), na ten czas (2), w ten czas (2), po [czym], zasię, zatem« (23): OpecŻyw 165v; Dowodziles pyſmem/ ze pan Bog przed tym ſrogo takowe Bałwophalce karał á czemuz ich dzis niekarze. SeklKat E2v; I zaż mie tak proſtą żoną Rozumies álbo ſſáloną Abym cżię teraz gányła Com cżj ay [!] prżet tym chwaliłá RejKup ſ6; Co śię przedtem w pánie kocháł/ to zatem/ ſwoie ſerce od niego odwroconé poczuł MurzHist D3v; BibRadz I 1d marg; OrzRozm P4; BielKron 237; Wołaſz á zowieſz Abraámá oycem teraz/ á przed tymeś niechciał ſłucháć rády iego RejPos 164v; Doſyć vcżynienie tedy zowiemy: [....] gdy ten co cudzołożył [...] iáko przed tym wydawał cżłonki ſwoie ſłużyć niepráwośći/ ták ie záśię wydawa ná ſłużbę ſpráwiedliwośći WujJud 93 (3); RejPosWstaw [110²]v; Piotr S. co ſobie przedtym zá zelżywość miał, z tego ſie potym rádował. CzechRozm 235v marg (4); iż to byłá Corká Andrzeiá Iwanowiczá/ przedtym Kijowſkiego/ á ná ten czás Druckie^go Xiążęciá StryjKron 552; CzechEp 225 (2); Przed tym to budowano/ co dziś drudzy pſuią. WisznTr 9; OstrEpit A4; SarnStat 73 (2).

Połączenia: »nie przedtym (a. przedtym nie) (...) aż (dopiero)« (3): ZawJeft 28; Bá wiele nas/ cochmy ich [żołnierzy] przedtym niewidáli/ Aż dopiéro gdy náſzé ſnopki wytrząſáli WyprPl A2; Nátychmiaſteś ſię Skárbkiem vczynił, á przedtym Nic [!] byłeś nim, áż kiedym pomienił pieniądze. CiekPotr 74.

»przedtym .... po małym czasie« (1): Vbacż s tego iako [Chrystus] przedtym Piotra wyſoko wielbil/ a po malym cżaſie/ ſſatane^m go nazwál OpecŻyw [57].

»dawno przedtym« [szyk 5:2] (7): RejFig bb2; Vitium oblatum est Virgini olim a nescio quo improbo, Zgwałcona yeſt dawno przed tym/ nie wiem przes kogo złoſliwego/ niecnotliwego. Mącz 262c (2); RejPos [323]; przyſzłomi też to ná pámięć/ com dawno przed tym nie rozmyſlnie cżytawał: iż [...] CzechRozm 14 (2); StryjKron 437.

»długo przedtym« [szyk 1:1] (2): MurzNT 121 marg; bes ktorego Tálmudu iż długo przed tym ich [Żydów] Przodkowie byli/ przeto też nie ták bárzo błądzili. CzechRozm 69v.

»przedtym dnia wczorajszego (a. jako wczora)« (2): á przed tym iáko wcżorá/ roſkazał Pan Bog Sámuelowi: Poſlęć iutro do ciebie mężá z narodu Beniámin/ ktorego pomáżeſz ná kroleſtwo ludu Izráelſkiemu. BielKron 63v; CzechRozm 29.

»dobrze przedtym« [szyk 4:3] (7): KrowObr 151v; kto w cżynieniu s kim/ zápomni ſztuki/ ten dobrze przed tym ſtráćiwſzy ſerce/ ſam ſiebie zápomniał. GórnDworz Ev (2); RejPos 104; CzechRozm 136; Iż on [Lewi syn Jakuba] był w biodrách oycá ſwego Abráhámá/ y dźieśiećiny [!] Melchiſedekowi przedtym dobrze oddawał/ niż ſię vrodźił. CzechEp 257; Dido/ iáko żywa Aeneaſzá nieznáłá/ [...] Bo oná dobrze przedtym/ ległá wgrobie byłá/ Niżli Troiáńſkié mury Grecka moc burzyłá. KochDz 108.

»dzień przedtym« [szyk 10:1] (11): OpecŻyw 40v; BielKron 116; Mącz 88c (6); Oko z rázu zákrwáwione/ niewieśćim mlekiem záſtrzykay/ ále niewiáſtá niemiáłáby dźień przed tym ieść z pieprzem SienLek 67v; Są tácy/ ktorzi dźień przed tym niżli ná vcżtę idą purgácyą biorą/ áby záś ná mieyſce iákoby prozne więcey pokármu tkáli ModrzBaz 52; SkarŻyw 160.

»dziś ... przedtym« (5): A Dziſz ſſol tak wielka yedna tholpa yako przed thym dwye MetrKor 57/120v (2); Diar 75; BielKron 419; Tochmy ſobie dźiś ſpomnieli Cochmy przed tym ſłychawáli. MWilkHist B2. [Ponadto w przeciwstawieniach 3 r.]

»przedtym (...) gdy« (10): MurzHist T4v; Ale przedtym gdy napierwey ći Poſłowie Niemieccy ieźdźili do Moſkwy/ Poſłał też był Iwan Kniáż [....] ſwe poſły [....] náwiedzáiąc Ceſárzá Máxymilianá BielKron I 435v (2); RejPos 250v; RejZwierc 9; BudBib 142a marg; CzechRozm 163; A któż ſye przedtym tego ſpodźiéwał Zacny Hetmánie/ gdyś ono miłował [errata zmienia: miéwał] Zmilégo ſczęśćia pyſzné zwyćięſtwo? ZawJeft 36; ludźie/ którzy z oboiéy ſtrony dźiedźiny mieſzkáią/ wolnie będą łowić: iáko przedtym czynili/ gdy wodá ſwym piérwſzym y ſtárym rzéczyſkiem ſzłá. SarnStat 466 (2).

»jeszcze przedtym« [szyk 8:4] (12): KrowObr 151v; Bociem ia to y z inych ieſzcże przed tym ſłychał/ Iż wżdy wam Pan niemáło iákieyś mocy przydał. RejWiz 144; [Luter] ieſzcże przed tym niż wydał Apellácią nápiſał kſiąſzki ozniewoleniu Bábiloniey. BielKron 196; [król Zygmunt August] od Litwy też przed tym ieſzcże tákież był wybran/ ná kſięſtwo Litewſkie BielKron 420 (3); RejPos 13 (3); BiałKat 296; GrzegŚm 46; CzechRozm 163 (2).

»już (...) przedtym« [szyk 38:3] (41): OpecŻyw 45v; LibLeg 10/69; MurzHist Q4; ácz Páweł y Bárnábaſz przed tym yuż ápoſtołmi [...] byli [...] yednák nye podeymowáli ſye ſámi ſwą wolą kázáć KromRozm III I6; [książę saski] ſyná żadnego niemiał/ iuż mu były przedthym dwá vmárli BielKron 217 (7); GórnDworz S5v; iuż theż o iego [Jezusa] pocżęcyu y Elżbietá przed tym iáwnie powiedáłá RejPos 35v (3); HistLan C2 (2); BudBib Sap 14/15; A ták niż Krolem zoſtał Achás/ tedy iuż przedtym dziewięć lat było Ezechiaſzowi CzechRozm 136 (10); SkarŻyw 35 (2); ktory [kniaź moskiewski] ono przedtym iuſz był do Ceſárzá y do inſzych Pánow roſpiſał/ coby mu rádzili z Krolem Polſkim Sigmuntem poimánym czynić. StryjKron 747 (3); CzechEp 233 (4); Rzymiánie iuż przed tym od Piotrá S. náwroceni y náuczeni byli: y przetoż ich Páweł w wierze raz przyiętey chćiał vtwierdzić. WujNT 526; JanNKar D3v; CiekPotr 70; PudłDydo A4.

»mało (co) (a. maluczko) przedtym« [szyk 49:5] (54): BierEz F; MiechGlab 33; RejPs 116 (2); KromRozm II g; Theodozyus Ceſarz zá przyzwolenim Leoná papyeżá zebrał był máło przed tym Concilium wtore w Epheźye KromRozm III P8v; LibMal 1554/184; RejWiz 129; Do kthorey Mſzy máło przed tym Witellianus Papieſz [...] Orgány y Muzykę przydał KrowObr 198v; Soliman Ceſarz/ ruſzył ſie ku niemu [królowi Ludwikowi] [...]: Máło co przed tym vcżyniwſzy ſobie pokoy zynnemi poſtronnemi nieprzyiaćioły. BielKron 305v (8); Modo eum vixisse aiebant, Máło przed tym powiedano że yeſzcze żyw yeſt. Mącz 227d; Paululum ante, Máluczko przed tym. Mącz 285a (8); Máło przed tym/ á niżlim tu do was przyſzedł/ oddáné mi ſą z Krákowá Liſty OrzQuin H2v; RejAp 77; gdyż ią [Marię Magdalenę] wnet potym miánuie/ iż mu ſłużyłá/ á iż był máło przed tym wypędził z niey ſiedḿ duchow niecżyſtych. RejPos [308]v (11); RejPosWiecz² 90v; RejZwierc 25v; odmienny lud ledá s przycżyny pocżyna w nienawiśći mieć/ ty ktore máło przed tym práwie pod niebo chwałámi ſwymi wynosił. RejPosWstaw [41⁴]v; SkarJedn 227 (2); PRzed tym máło niſzli Perſowie Rzymſkie Páńſtwo woiowáli/ w Cylicyey wtorey/ w mieśćie Adánie/ był ieden goſpodarz kośćielny [...] ná imię Theophilus SkarŻyw 171 (4); ktory [Kazimierz Jagełowic] ná ten czás był w Sędomirzu/ á Krol Włádiſław Brát iego odiáchał był mało przedtym ná Kroleſtwo Węgerſkie. StryjKron 592 (3); NiemObr 140; LatHar 534; MY Zygmunt dáiemy znáć/ iż máło co przedtym/ [...] koroná ná głowę náſzę ieſt włożoná. SarnStat 10 (2); SkarKaz 122a.

»przedtym niedawno« [szyk 4:2] (6): LibMal 1547/130; Przed tim nie dawno proſiliſmy was y theras po wtore proſimy/ ábyſcie nam przyſzli ná pomoc HistAl F7; BibRadz I 2d marg; BielKron 1v; HistHel D; Ktoré [wiatry] go [Eneasza] przypędziły do miáſtá iednego/ [...] Co ie Dydo/ niedawno przed tym zbudowáłá PudłDydo A2.

»przedtym (...) niż(li) (a. aniżli, a. niżby), nim« [szyk 132:5] (135:2): BierEz M4v; PatKaz II 27v; PatKaz III 88; á gdy go vzrzely brácya iego zdaleká przed tim nyzli do nich przyſſedł myſlyly go zabitz HistJóz A2 (4); korzeń tego ziela ma być kopany/ przed tym nyſzły [!] kwiatki będzie miało to ziele FalZioł I 10c (2); KłosAlg A2; WróbŻołt 56 (2); LibLeg 10/64; ComCrac 15v; LibMal 1546/112 (4); HistAl G7v; MurzHist F4v; MurzNT Ioann 17/5; Diar 52; GliczKsiąż G5v; NA ten Sąd może pozwáć tegoż dniá ktorego ma być obchodzon/ wſzákże przed tym niż będźie zágáion. GroicPorz lv (6); KrowObr 38v; Przed tym niż ſie rodzenim prácowáłá/ porodziłá: pierwey niżli przyſſedł cżás porodzeniu iey/ porodziłá chłopiątko. Leop Is 66/7 (3); Przed tym niżli gory były vgruntowáne/ y przed wſzytkimi pagorkámi národzonám ieſt [Mądrość]. BibRadz Prov 8/25; RZecz kthora podána ieſt do Ieremiaſzá od Páná przećiw Filiſthynom/ przed tym niż Fáráo dobył Gázy. BibRadz Ier 47/1 (11); OrzRozm G2v; ále niżli do Włoch [Eneasz] przyſzedł/ pytał przed tym bogá Apoliná o ſwoiey ſpráwie iáko ſie mu potocży. BielKron 60v; Przed tym niżli vmárł Fránćiſzek/ poſłał był Krfierſtowi y Lántgráfowi ſto tyſiąc cżerwonych złotych ná pomoc BielKron 229; kthorego [Senekę] dwie lećie przed thym/ niżli Piotr z Páwłem świętym koronę męcżeńſką wźięli/ Nero z świáta zgłádził. BielKron 280 (11); Mącz 11a (5); który [arcybiskup] przed tym á niżli nań [króla] Koronę włoży/ vpominánié z Kśiąg z Zakónu Bożégo do Królá czyni OrzQuin T4 (6); SienLek 141 (4); GórnDworz L6v; HistRzym 35 (2); RejPos 9v (5); BiałKat 296 (3); KuczbKat 265; GrzegRóżn 46; HistLan C4; przedtym niż ku bitwie prziydzie/ roſkázáć wſzyſtkim wyiácháć w pole/ [...] náucżáć iáko ktory ma ſtać BielSpr 16 (2); BudBib Tob 14/16 (2); HistHel B2 (2); Strum Fv (2); cżemu ſobie ſyná iákiegoś Bożego/ przed tym niż ſie Iezus Chriſtus Syn prawdziwy Boży národził/ zmyſłaſz? CzechRozm 51v (11); ModrzBaz 52; Przed tym niſzli trzeći Zbor w Ephezie złożony był/ Celeſtynus Papież wyklął/ y złożył Neſtoryuſa Pátryárchę Cárogrockiego Heretyká SkarJedn 134; SkarŻyw 35 (2); CzechEp 26 (12); ReszPrz 76; ArtKanc A4v; KochCz A4v; LatHar 716; Moyzeſz známionuie ludzie święte/ przed tym zmárłe niż Pan Chriſtus przyidzie ná ſąd w ſwoim máieſtaćie. WujNT 159 (7); JanNKar C2v; SarnStat 779 (3); CiekPotr 34; [Władysław Warneńczyk] Przyćiągnąwſzy pod Várnę zácżął táką mową. Kiedy iuż były woyſká obiedwie ſpráwione/ Przed tym nim były w kupę do boiu złącżone. CzahTr Gv; [Leop Gen 37/18 (Linde); CiceroBBud 3 (Linde)].

»pirwej przedtym« (2): GDyż ſákrámentu [...] ciáłá Páná Kriſtuſowego [...] żáden iny godnie nie pożywa/ iedno ktoryby pirwey przed tym vſtháwicżnie vżywał ciáłá Páná Kriſtuſowego/ y kreẃby iego pił. RejPosWiecz² 90v; SarnStat 620.

»przedtym ... na początku« (1): A to co przed tym cżyniał Bog przez Anioły nápocżątku [!]: toż potym przez ludzi niektore wykonywał. CzechRozm 45.

»przedtym ... potym (a. na potym)« [szyk 8:1] (9): RejPosWiecz² 90v; RejPosWstaw [41⁴]; zmyſlili ſobie iákiegoś inſzego przed Iezuſem Chriſtuſem potomkiem Dáwidowym [...] bes ćiáłá przed tym będącego/ [...] ktoryby potym w ćiele też chodzić miał CzechRozm 38v (3); Bo gdy mu [królowi węgierskiemu] śię przed tem ſzcżęśliwie w bitwách przećiw Turkom powodźiło/ potym zá złamánie Przymierza karánie odniosł. ModrzBaz 21v; CzechEp 303; SarnStat 724; ácż iuż przed tym byłá/ Toż vcżynić nieſzcżęſzna Dydo vmyſliłá. Wſzákoż potym beſpiecżniey ſobie pocżynáłá PudłDydo A4. [Ponadto w przeciwstawieniach 6 r.]

»przedtym ... potym ... teraz« (1): Boś ty [Boże] ták ſpráwił ty rzecży ktore przed tym były y ony y ty ktore były po tym y ktore teras ſą/ y przyſzłeś rzecży vmyſlił BudBib Iudith 9/4.

»przedtym ... teraz« [szyk 16:9] (25): HistAl F7; MurzHist N3; Przedtem za łaſką pańſką/ wźiąłeś odemnie Matheuſza śẃięte^go czytelniku miły/ teráśći ku nięmu trzech oſtatecznych Ewangeliſtow świętych dawám MurzNT A4; Respub. stat meliore loco, Dáleko ſie teraz lepiey około Rzeczypoſpolitey dzieye niż przedtym. Mącz 417b (3); HistRzym 129v; BudBib Sap 14/15; HistHel C; Gdyż BOG [...] tákże teraz zbáwia y zbáwić może iáko y przedtym niż ſie był Chriſtus národźił. CzechRozm 172 (3); To ia tedy z ſwoią bráćią y twierdźiłem przedtym y twierdzę teraz CzechEp 212 (3); ActReg 13; OrzJan 73; WujNT 2.Cor 13/2 (2); ruſzénié Sędźiégo/ którégo przedtym vżywano/ y któré ieſt y teraz w Wielkiéy Polſcze w vżywániu/ do piérwſzégo vżywánia przywrácamy SarnStat 807 (2); Com tedy nędźnik przedtym o twoiey możności, Ná morzu, wielki Boże, od inych ſłychywał, [...] terazem ſam doświadczył tego. CiekPotr 62 (3); PaxLiz C4. [Ponadto w przeciwstawieniach 7 r.]

»przedtym trochę (a. troszkę)« [szyk 3:1] (4): Przed tym trochę ná Szpitalſkiey vlicy druga niewiáſtá vrodźiłá poſpołu y wężá y dzyećię BielKron 399v (2); SienLek 142; Bo [pisane prawo] dopiero ſię od Kaźimierżá Wielkiego/ ábo troſkę prżedtym [...] poczęło GórnRozm E.

»przedtym .... tu [= teraz]« (1): Gdyż Apoſtołowie wziąwſzy przedtym moc nád czártámi/ tu ich iednák wyrzućić nie mogli. WujNT 72.

2. Dotychczas, do tej pory (dotyczy stanów trwających do chwili, o której mowa, i trwających nadal lub w tej chwili zmienionych); antea Vulg, PolAnt, Modrz, JanStat; ante HistAl, PolAnt, JanStat; olim Miech, Modrz; prius PolAnt, JanStat; nuper HistAl; dudum Mącz; antehac Calep; praecedente JanStat (510): Liſzká kiedy lwá vźrzáłá/ A przed tym go niewidáłá: Zlęknąwſzy ſie ták zemdláłá BierEz H3v (2); OpecŻyw 3v (3); ForCnR D3v; PatKaz II 37v; HistJóz B2; FalZioł V 31 (2); Tego cżaſu Darius krol Perſki do Alexandra po dań poſłał ktorą przedtim na każdy rok od Philipa krola brał BielŻyw 149 (3); GlabGad I7; MiechGlab 2 (3); KlerWes Av; W thym pieniu naprzod prorok vpomina ludzie aby chwalili pana boga [...] ći ktorzy przed tym byli w błędzie pogańskim WróbŻołt kk4v (4); LibLeg 6/116 (3); á ia vżywſſy dobrotliwoſć páná ſwego wſſytkiego zapomnię co mi ſie kolwiek było przed tem złego przydáło. RejPs 83v (2); HistAl D4 (3); MurzHist K (6); MurzNT 66; KromRozm III A7v (2); Gdyż przedtym żadna takowa konstytucyja nie była, ktora by albo zamierzała komu, albo dozwalała jednym tylko samem wolnego słowa bożego Diar 53 (5); GliczKsiąż B4v; LubPs T5v (4); GroicPorz m4v; O miły Pánie dayże nam to/ áby náſze tzaſy niebyły tákowe/ iákowe przedtym były. KrowObr 38; Tey Regule [benedyktynów]/ dziewiąty Benedykt Papieſz/ białłe kápice przydał/ ábowiem przedtym wroznym odzieniu chodzili. KrowObr 134; Tho ſie działo tzáſu Papieżá Bonifácyuſá/ przed kthorym było przedtym Papieżow tzterdzieśći y ieden. KrowObr 233 (16); Leop *A3v (2); KochZuz A3 (2); RejZwierz 6; Y názwáli ie [miasto] Dán imieniem oycá ſwego/ [...] choćiaż przedtym miáſto ono názywano Láis. BibRadz Iudic 18/29 (9); przyſzłá iuż zá náſzego złego wieku/ nieſłychána przed thym przewrotność ludzka/ ktora prawdę w fáłſz/ á Práwo w potwarz obroćiłá OrzRozm E2 (4); Też oná [Noema, córka Lamecha] wynázłá [!] máſło dzyáłáć/ gdyż przed tym iedno mleko iedli á ſery. BielKron 4v; ciągnął z ludem/ nie wodą [...]/ ále zyemią mieyſcy trudnemi/ gdzye przed tym żadny dla wielkośći wężow nie mogł prześć. BielKron 28; [Likurg] vſtáwił miáſtu práwá ktorych przed tym nie mieli BielKron 121v; BOnifácyus dzyewiąty z Neápolitáńſkich krolow/ przed tym Tomácellus wezwány. Ten w młodych leciech był wybrány ná ſtolec Papieſki BielKron 187v; Száráńcża też tego roku przylećiáłá do Niemiec/ z wielkim ich podziwieniem ktorey przed tym niewidáli. BielKron 220; á tá [kometa] známionowáłá napierwſze przyśćie Tátárow do nas/ ktorzy przed tym v nas nieſłycháni byli. BielKron 359v (60); Mącz 97b; LeovPrzep C2 (3); RejAp 197; [Aleksander] potym zbudował miaſt śiłá oſobnych w thákowych ziemiach/ gdzie przed tym ludzi ledwe znáć było. GórnDworz Ii4 (3); GrzepGeom B3v; HistRzym 35v; RejPos 9v (5); BiałKat c (2); HistLan C2 (2); [Chrystus] Bogiem zoſtawáiąc/ sſtał śie też Cżłowiekiem/ cżym przed thym niebył. KuczbKat 30 (2); RejZwierc 23v (3); RAcy [...] (Słowacy to byli z Ráſcyey z Ruſkiego narodu) [...] Potym náſzy Polacy od nich obacżyli ich ſprawę ſłużąc s nimi/ bo przed tym s Kuſzámi ieźdźili/ á z Rohátynámi BielSpr 70 (2); WujJud 97v (2); HistHel ktv; MycPrz I B3v, II C2v; BiałKaz L; Ktory [Paweł] do Efeſkich piſząc/ to twierdzi/ ku poćieſze pogánom ktorzy przedtym ſpołecżnośći z Izráelity nie mieli CzechRozm 78v; iż nam pod nowym przymierzym [...] [Bóg] táiemnice przed tym zákryte obiáwił CzechRozm 123v (20); Ieſt bowiem wiele rzecży/ ácż nowych/ y przed tem v nas nieużywánych: á wſzákże vcżćiwych y wielkich pożytkow pełnych. ModrzBaz 137 (2); SkarJedn 138; KochOdpr B3v; KochPs 122; Tám [św. Romualdus] nálazwſzy mieyſce ná puſzcży/ iuſz wolnie y więcey niſzli przedtym ludzkiemu y poſpolitych duſz zbáwieniu [...] ſłużył SkarŻyw 574; MWilkHist D3v; potym [Kazimierz Wielki] zamek Włodimirſki/ ktory był przedtym drzewiány/ murem ceglánym chędogo zbudował/ y wieżámi obwárował StryjKron 447 (8); Bo [...] tá ſtolicá [Rzym]/ ábo wynośi ſławne y znácżne przedtym/ ábo choćiażby przedtym byli złośćiwemi/ gdyby tey ſtolice doſtáli/ tedy ie oná cżyni przedśię zacnymi. CzechEp 387 (8); CzechEpPOrz **2; Tákże y to wyznawamy/ iz Chriſtus pan/ ieſt Sędźią wſzytkiey źiemie/ co przedtym Bogu ſámemu tylko należáło. NiemObr 107 (5); KochPhaen 9; Cżułem gdy [śmierć] w márną trunnę poprzątnęłá ćiáło/ Ktore przedtym niewinnie ná świećie mieſzkáło. WisznTr 10; BielSjem 25; [w czasie potopu] Ryby po górach wyſokich pływáły/ Gdźie ledwé przedtym piórá donaſzáły Mężnéy orlice KochPieś 32; ArtKanc D18 (3); PaprUp D3; ActReg 40 (6); Consolido – Do kupi zgromadząm co beło przed tim rozſtrzelano, ſpaiąm, skleiąm. Calep 247b (3); GostGosp 42; Znam to/ że y mnie przed tym dumá vnośiłá/ Wzgóręm pátrzył/ á pychá byłá mi téż miłá GórnTroas 23; OrzJan 21 (5); LatHar 150 (3); Będąc vſpráwiedliwieni z wiáry/ mamy Bogá przeiednánego y ná ſię łáſkáwego/ ktoregoſmy przed tym mieli dla grzechow rozgniewánego. WujNT 540 (6); WysKaz 2 (2); KOmornicy Woiewód/ y Podkomorzowie ich/ ácz przy ſądźiéch Ziemſkich przed tym bywáli: wſzákże ſpraw cudzych niech nie prokuruią/ iedno właſné. SarnStat 570; [kmiecie] którzy przedtym dniá w tydźiéń nie rabiáli/ nam [...] z káżdégo łanu ieden dźiéń w tydźiéń máią robić SarnStat 655; gdyż ten ſąd [ziemski] odpráwowáć ma co przedtym przy ſądźiéch náſzych królewſkich odpráwowano bywáło SarnStat 859; przymierza álbo ſtánowienia z którymkolwiek narodem przedtym vczynioné/ [...] dźierżáné bydź nie máią. SarnStat 1022 (38); PowodPr 5 (3); CiekPotr 56; PAńſka mię ręká dotknęłá/ Wſzytko mi rázem odięłá. Y ſzcżeśćie mię opuśćiło/ Ktore mi przed tym ſłużyło. CzahTr H3v; GosłCast 4 (3); SkarKazSej 700b; KlonWor 56; PudłDydo A4v (2).

W połączeniu z dodatkowym określeniem trwania (2): ále niech [sektarze] pokażą śiedmi mężow/ ábo ná on czás/ ábo przed tym/ przez wſzytkie wieki/ ktorzyby ſię z nimi zgadzáli we wſzytkich ártykulech wiáry ich. WujNT 563; ROki Ziemſkié Ráwſkié [...] máią bydź ſądzoné ná mieyſcách y w té czáſy/ iáko z ſtárádawná przedtym bywáło/ ná káżdy rok. SarnStat 743.

W przeciwstawieniach: »przedtym ... (już) teraz (17), potym (a. na potym) (5), w ten czas (2), od tego czasu, dziś, już, zaś« (27): ForCnR A2; BielŻyw 164; WróbŻołt mm4; Ci wſzyſcy co przed tym pożycżáli chlebá/ A teraz rozdáiąc máią go czo trzebá. LubPs hh2; Tá co nigdy przed tym dzyatek nie rodziłá/ Teraz iuż ſyny ma/ płodna ſie zmieniłá. LubPs hh2v (3); Byliśćie przedtym ćiemnośćiámi/ á iuſz teras ſwiátłośćią KrowObr 121v; Elżbietá pocżąwſſy Iáná/ [...] vrodziłá ſyná Záchariaſſowi przed tym niememu/ á potym prorokuiącemu. Leop Luc 1 arg; OrzList b; y vpádło ich [szarańczy] ná wſze ſtrony Egiptſkie thák wiele/ iáko nigdy przed tim nie bywáło áni będźie ná potym. BibRadz Ex 10/14 (2); [Attyla] wypuſthoſzył Włoſkie kráiny áż y Weneći vćiekli przed nim ná morze (bo przed tym ná źiemi mieſzkáli) od tego cżáſu ięli ſie ná morzu budowáć. BielKron 298v (3); Miserrimum istud verbum et pessimum est habuisse et nihil habere, Przed tym mieć á yuſz nić nie mieć zła á nędzna to rzecz yeſt. Mącz 151a; Iz co oni iuż byli przed tym [ojca] zániedbáli/ To záś práwie ná ręku ták go piáſtowáli. HistLan C2; KochMon 23; BudBib 1.Reg 13/1; iáko Adam z Ewą żoną ſwą/ chodząc przedtym nágo w ráiu: pocżęli potym/ wygnáni będąc z ráiu/ chodzić w ſkorách CzechRozm 39 (2); KarnNap Bv; á [książęta] co byli przed tym wolni/ to wten czás muſieli doſtąpić hołd y poſłuſzeńſtwo Czechom. StryjKron 407; [ucieszna lutni] Niemowna przed tym/ áni vlubiona/ Dźiś ná wſzytek świát wielce zálécona: Záſpiéway KochPieś 49; ZawJeft 21; OrzJan 23; Odmienił wolę twoię: iż to coć ſię przedtym w duchownych rzecżách nie podobáło/ iużći teraz z łáſki iego/ w ſmák idzie LatHar 675; Odpowiedz zły człowiecze: [...] coś przedtym był miły między wſzytkimi/ Teraz záś naſprośnieyſzy ſługámi moimi GosłCast 67 (2).

Połączenia: »przedtym nie ... aż (dopiero)« (2): Co ſie nigdy przedtym w żadnym potomku Abráhámowym niepokazáło/ áż dopiero w Pánie náſzym Iezuſie Chriſtuſie CzechRozm 168 (2).

»przedtym ... na potomne czasy« (1): A Qwárty do Ráwy gdy iéy przedtym z tych młynów nie dawano/ tedy téż ná potomné czáſy Miáſto to Poznáńſkié dawáć nie ma SarnStat 976.

»przedtym ... na ten (a. na on) czas, pod ten czas, w tych czasiech« [szyk 5:1] (4:1:1): BibRadz II 120c marg; CzechRozm 27 (2); Tákże Boleſław Krzywouſty/ ktory przedtym bitew [...] czterdzieśći y ſiedḿ z ſzczęſliwym zwycięſtwem otrzymał/ ná ten czás był w chytre śidłá przywiedźiony/ y zwyciężony StryjKron 220; iam nie tylko w tych cżáśiech/ ále nigdy przedtym żadney rozmowy/ z pánem Woiewodą Podolſkim nie miał. NiemObr 67; SarnStat 437.

»przedtym ... od tego czasu« (2): Bo ácż przed tym [Magog] potroſze ſie táił iáko wąż pod trawą/ ále od tego cżáſu práwie ſie odkrył RejAp 170v; HistLan C4v. [Ponadto w przeciwstawieniu 1 r.]

»przedtym .... po niniejszy czas« (1): tedy to [okazywanie wdzięczności] mnie dáleko wolniey być ma/ iáko temu ktory nie iedno przed tem wielkich dobrodzieſtw od W.Mći vżywałem/ ále y poninieyſzy cżás hoynie vżywam. BudNT przedm a2v.

»z dawna przedtym« (1): A coſzby to był zá dowod ie^go? [...] roſkázowáć im [aniołom] poſłuſzeńſtwo przećiw temu/ ktorego zdawná przedtym ſłucháli/ ććili/ y iemu ſie/ iáko ſtworzyćielowi kłániáli. CzechRozm 37.

»długo przedtym« (1): Od tego cżáſu Włoſkie y zachodne Páńſtwá od Ceſarzow Greckich ábo wſchodnych/ iáko od Heretykow ták długo przedtym y potym kośćioł Boży pſuiących [...] odſtąpili. SkarJedn 200.

»przedtym ... dziś (a. dzisia)« [szyk 2:1] (3): iż kiedyby był Pan Bog [...] rozumu ſie ćieleſnego trzymáć dopuśćił/ y ſam bych ná tho przyſtał [...] iákom teſz y przedtym w tákowych rzetzach rozumu ſwego ſluchał/ iáko ty ieſztze dziſia ſluchaſz. KrowObr 108; Isti nihilo sum aliter, quam fui, Ten mie nie ynáczey dźiś waży yáko y przed tym Mącz 247a (2). [Ponadto w przeciwstawieniu 1 r.]

»przedtym ... po dziś dzień« (1): Tegoſz Kośćiołá Swiątość Pan Bog rozmáitymi cudámi y przed tym okázował y po dźiś dźień okázuie WujJud 133.

»już przedtym« (5): Ktoregoby [sądu] nie trzebá mu [Chrystusowi] było dáwáć/ gdy iuż przedtym [...] był ſędzią wſzey źiemie. CzechRozm 43 (4); CO ſie tycze rzeczy nam dánych/ álbo zápiſánych/ któré iuż ſą przed tym dáné álbo zápiſáné/ máią ſwą drógę wedle Conſtitucciéy Piotrkowſkiéy. SarnStat 91.

»przedtym ... już« (2): A obiéránié y podnoſzenié Wielkiégo Kśięſtwá Litewſkiégo/ któré przedtym oſobné bywáło w Litwie/ áby iuż ták vſtáło SarnStat 1011 (2). [Ponadto w przeciwstawieniu 1 r.]

»kiedy przedtym« [szyk 11:2] (13): RejWiz 148; BibRadz Num 22/30; yż [książęta sascy] ták bárzo ſwoię wiárę wychwaláią/ ktora [...] przez wſzytkie Koncylia/ [...] ktore kiedy przed tym bywáły/ ieſt potepioná á ſkáżoná BielKron 208v; Mącz 336b; RejPos 5v; A ieſlim cie też kiedy przed tym przegniewáłá/ [...] Proſzę prze Bog ábyś mi wſzytkiego przebacżył HistLan C4; CzechRozm 41; Gdyżem ieſzcże nigdy tego nie doznał: ábyś W.M. moią też vprzeymośćią y poſługámi lichymi/ miał przedtym kiedy gárdzić. CzechEpPOrz **v; OrzJan 6; SarnStat 110 (3); tedy widźiemy/ iż [pobory na obronę] Rzecżpoſp. namniey nie przycżyniły obrony y pokoiu: ále owſzem ſzerſze wrotá niż kiedy przedtym do Korony nieprzyiaćielowi zoſtáwiły. PowodPr 24.

»nigdy (...) przedtym« [szyk 56:29] (85): OpecŻyw 8 (2); ForCnR A2 (2); FalZioł V 17b; pomázał ćie [Bóg] oleiem rozmáitych wonnoſći czego przed tem nigdy był żadnemu nie vczynił. RejPs 68 (3); LibLeg 11/170v; MurzHist E (2); Narodowye ći co przed tym mnye nigdy nye ználi/ Ci mnye ſłużyli LubPs E2 (4); KrowObr 29v (3); RejZwierz 45v; BibRadz Ex 10/14 (2); nigdy tego w Polſzce przed tym ſłycháć niebyło/ áby kiedy Arcybiſkup przyśięgał Krolowi OrzRozm K (2); [Bóg] ſpuśći iutro grad táki/ iáki nigdy przed tym w Egipcie nie bywał BielKron 29v; Látá 1544. Było cżworo záćmienie iednego roku/ Słońcá dwoie/ Mieſiącá thákież/ co ſie przed thym nigdy nie trafiáło. BielKron 424v (8); Mącz 158d (2); OrzQuin B2 (2); RejAp 12v (2); GórnDworz M6v; Morze będzye wymiátowáło ryby ſwoie/ á wypuśći s ſiebie táki głos/ iákiego nigdy przed tym ſłycháć nie było. RejPos 5v; Ná koniec Pan ku więtſzey lekkośći niedowiárſthwá ich [pogan]/ [...] okazał miedzy nimi nową gwiazdę/ nád przyrodzenie biegow niebieſkich/ ktora przed tym nigdy widaná nie byłá RejPos 35v (10); RejPosWiecz² 95v; WujJud 95v; RejPosWstaw [143²]; BudBib Dan 13/27; Iáko BOg nigdy przedtym nie był bes chwalcy ſwych: tákże y Chriſtus nie ieſt bes zboru ſwego. CzechRozm 183v marg (12); SkarJedn 218; Ktora przedtym nigdy ſwiátłá nie widziáłá. Kronika Polſka Litewſka/ Zmodźka/ y wſzyſtkiey Ruſi StryjKron kt (2); á wſtąpił tám záś Bog y cżłowiek/ iuż w iednę oſobę złącżony/ iáki nigdy przedtym w niebie nie był CzechEp 346 (5); CzechEpPOrz *2; NiemObr 67; Holofernes [...] vpitym będąc ták bárzo iáko nigdy przed tym/ od trzeźwiey á poſzcżącey Iudyt był zámordowány. WerGośc 237; KochPieś 36; ArtKanc C; OrzJan 67 (2); nie kogo inſzego [...] ieno tegoż Páwłá poſłał do Pogánow/ ktorzy nigdy przed tym o Chriſtuśie nie ſłycháli WujNT 392 (3); CiekPotr 73 (2); GosłCast 50.

»przedtym ... niż(li)« (2): OpecŻyw 17v; iż ten cżłowiek Iezus Chriſtus/ [...] ktory przedtym nigdy cżłowiekiem nie był niż ſie raz z Máryey národził/ [...] iſtotnie/ ábo ćieleſnie/ do niebá wſtąpił CzechRozm 28v.

»pi(e)rwej (...) przedtym« [szyk 2:1] (3): acżkolwiek [aniołowie] cżęſto a pilno pirwey przed tym ſie modlilij/ á wſſakoż tedy náwięcey/ gdy ſie cżas ſpelnienia wolé boſké przibliżál OpecŻyw 1; BielKron 276; Abowiem przed tym [Żydzi] thák pirwey przez zakonu iáko błędne zwirzętá chodzili RejPos 141.

»przedtem ... poki nie« (1): Niektorzy téſz/ ktorzy go przedtem iako kaczerza mieli/ poki śię był niezaprzáł/ terás virzáwſzy co mu iego zaprzęnié przyniosło/ poczęli rozumieć [...] MurzHist T3.

»potym ... przedtym« (1): Ale gdy potym [Paweł]/ przyſzedł ku znáiomośći iego [Chrystusa]: ácżći ſam więcey tego wſzyſtkiego/ ná ſobie od inſzych odnośił/ niż ſam przedtym drugim dźiáłał. CzechRozm 229v. [Ponadto w przeciwstawieniach 5 r.]

»przed [kim] przedtym« (1): mowi to o ſobie cżłowiek Chriſtus Iezus/ [...] á nie o kim inſzym przed ſobą przed tym/ ábo w ſobie ná on cżás będącym. CzechRozm 27.

»przedsię [= nadal] ... przedtym« (1): á ktho iey [prawdy bożej] nie będzye wdzięcżen á nie będzie iey wierzył/ niechaiże przedſię ſmierdzi iáko y przed tym ſmierdział RejAp 192.

»przedtym ... na ten rok« (1): WSi náſzé Królewſkié [...] choć téż y cynſzów nie płácą/ y podatków przedtym nie dawáli/ [...] ná ten rok iuż powinni płáćić ſą SarnStat 107.

»przedtym ... teraz« [szyk 11:9] (20): MurzHist G (2); Leop *A3v; GAndáwum miáſto wielkie bogáthe/ kthore przed tymcżę ſtokroć [!] z pány ſwemi walcżyło/ tákże y teraz chćiáło BielKron 218; MIedzy błędy co teraz ſą/ y przed tym były I co będą/ Kálwinie twoie przewyżſzyły GrzegRóżn N; Ieſli co tákowe^go przed tym było/ coby ſie wam nie podobáć miáło/ maćie teraz nowe Rzymſkie paćierze/ ktorych ſpráwiedliwie pogánić niemożećie. WujJud 187v (2); CzechRozm 1v; toż też teraz dla niey [dla prawdy] y z bráćią moią miłą/ co inſzy przedtym odnoſzę. CzechEp *2v (3); Niewiem by to ná Polſkę przedtym przychadzáło/ Aby kiedy ze wſzech ſtron ták bárzo gorzáło: Iák ſie teraz zánioſło BielSen 12; ActReg 173; OrzJan 6; LatHar 676; widząc Króleſtwu náſzému więtſzé teraz y ćiężſzé niż kiedy przedtym nieprzeſpiecznośći nálégáć: [...] obiecuiemy pilne ſtáránie vczynić [...] áby [...] SarnStat 985 (4); CiekPotr 74. [Ponadto w przeciwstawieniach 17 r.]

»zawżdy (a. zawsze) (...) przedtym« [szyk 11:4] (15): Diar 33; RejZwierz 66; BielKron 276; WujJud 241v; Azaſz też y BOG ſam záwżdy przedtym cudá dźiáłał? rzec tego nie możeſz. CzechRozm 184; Abowiem y woyſko iego [króla węgierskiego] doſyć wielkie y mężne/ y záwżdy przed tym wygráwáć bitwy przyzwycżáione/ poráżone ieſt ModrzBaz 22; CzechEp 24; CzechEpPOrz *2v; Czego iáko przedtym záwſze/ teraz ſie W.M. trzymáć maćie/ áby żaden z nas [...] nie ſzukał ſobie dźiury/ którąby vléc miał od woyny OrzJan 62 (2); WujNT 393 (2); ábyſmy Stároſtóm náſzym rozkazáli/ iáko téż to záwżdy bywáło przedtym/ pomoc mieſczánóm dáwáć SarnStat 1230 (3).

3. Dawno, dawniej, w przeszłości, w czasach niezwiązanych bezpośrednio z teraźniejszością (czasami w starożytności); olim Vulg, Mącz, Modrz, JanStat; antea PolAnt, JanStat; dudum Mącz, Cn; quondam HistAl; ante, prius Vulg; in principio, primum PolAnt; pridem Mącz (368): MiechGlab **4v (3); RejPs 108v; HistAl G2v; MurzHist B (2); MurzNT 18v (4); Ale tho nye nowa rzecz/ iż ludźye á pánowye źyemſcy to/ co yeſt od bogá álbo przez ápoſtoły przed tym vſtáwyono á przykazano/ częſto z nowu vſtáwyáyą KromRozm III P (2); Diar 41 (2); DiarDop 103; Thoć było przed tym v inſſych ludzi/ żeć ſláli ſyny ſwe do dobrych ſzkoł. Yáko Rzymyánye zwykli byli do Aten ſláć ſyny ſwe. GliczKsiąż Mv (3); Bo ácż od oycá mego cżęſtokrociem ſłycháłá/ Iáka Pánie ná ſwiecie moc twa przed tym bywáłá. [...] Ale [...] LubPs hh5 (2); Ale ſie themu nic niedziwuię/ iż mię to potyka/ co też podkáło przedtym Páná Iezu Kryſtá vkrzyżowánego dla mnie KrowObr 9 (6); Leop Is 1/26 (3); UstPraw D4v; RejZwierz A4 (2); Kthemu ieſzcze [Juda Machabejczyk] przypominał im [towarzyszom] pomocy/ ktore przedtym Bog okázował przodkom ich BibRadz 2.Mach 8/19 (14); OrzRozm Cv (2); ATeńſkie miáſto álbo kroleſtwo ich/ ácż przed tym było záłożone/ wſzákże ie lepiey Cekrops [...] ochędożył w obycżáie/ chędogość y doſtátek BielKron 27; ácżkolwiek kſięgi piſáne zakonu boże^go były ſpalone przed tym przez Káldeycżyki/ wſzákże Ezdrás wſzytki kſięgi Moiżeſzowe y ine znowu ná pámięć nápiſał BielKron 96v; Káſsius [...] burząc wſzytkę Syryą/ y kośćiołowi nieprzepuśćił/ ktory też przed tym Gábinus Skaurus y Wárrus podárli byli. BielKron 265v; Awenion miáſto nád rzeką Rodanem záſiádło. W tym mieśćie ſtolec Rzymſkich Papieżów był przed tym BielKron 281 (22); GrzegRóżn M4; Wolićie do Włoch/ ábo do Niemiec ſłać ſyny/ Maiąc ſwe ſzkoły doma/ gdzie przedtim ieżdzali Cudzoźiemcy/ ktorzy ſię nauką parali. KochSat B3; KwiatKsiąż H3v; Gomorrha, Miáſto przedtym było/ in Palestina, W obiecáney źiemi gdzie teras yeſt [...] martwe morze. Mącz 147b; Leleges, [...] Błąkáyący ſie ludzie którzy przed tym Theſſalią dzierżeli. Mącz 188b; Tarentum, Známienite miáſto włoskie in Calabria przed tym magna Graecia zwáne. Mącz 441b (16); OrzQuin Y4 (2); A za od ſławnych mężow nie możeſz bráć wzoru? Co przed tym zá Oyczyznt [!] gárdłá ſwe ważyli Prot D2 (4); SienLekAndr a3; LeovPrzep G3v; Iż ſkoro zátrąbi trąbá Anyołá ſiodmego/ [...] iż ſie iuż dokońcżą á wypełnią wſzytki táyemnice Boſkie/ kthore przed tym przepowiádał Prorokom RejAp 86 (2); GrzepGeom B2; iż Dawid iuż było wiele przeſzło lat iáko przed tym był vmárł/ á wżdy Anyoł to ſwięte plemię zowie być ſynem iego RejPos 272v (12); KwiatOpis kt; GrzegŚm 66; Ale z iáką pilnośćią w ſtárożytnym Kośćiele przedtym władza Kápłaná porządnie vſtáwionego záchowaná byłá/ iáśnie śie okázuie z dawnych vſtaw KuczbKat 215; Stárzy Hetmáni co przed tym bywáli/ Więcey niż mocy figlow vżywáli. RejZwierc 228v (2); WujJud 28 (2); WujJudConf 228; RejPosRozpr b3v; BudBib 2.Esdr 7/4 (3); MycPrz II Dv; WierKróc A2; Bo to wſzytkim wiádomo/ że przedtem druku nie było ktory áż około Roku 1443. náſtał. BudNT przedm b4 (6); Bo wiele Iozef Hiſtoryk żydowſki piſze rzecży tych/ ktore przed tym nápiſáne były przez Moyżeſzá CzechRozm 126; A ktorzyſz go przedtym Krolowie znácżyli ábo wzormi iego [Jezusa] byli? [...] (–) Máło nie wſzyſcy Krolowie Iudſcy CzechRozm 177v (28); KarnNap A4; Vſtáwicżne przed tem miedzy Pruſy y Polaki woyny bywáły. ModrzBaz 105v (4); Oczko 3 (2); SkarŻyw 58; według domnimánia inſzych Hiſtorikow/ to ſie okázuie/ iſz Litwá przedtym z Boruſkich gránic álbo s Pruſkich z Litalanem Xiążęciem wyſzli StryjKron 46 (2); V nich to [dawnych chrześcijan] przedtym byli heretycy/ ktorzy piſmu ś. nie wierzyli/ ábo poſłuſzni nie byli CzechEp 129; iż zowie volumen libri, to ieſt/ zwitkiem kśiąg: iż ták przedtym ná długich kártách ſtárzy piſáli/ y ná wáłek zwijáli CzechEp 158; Ale gdy Kśięża/ Mniſzy/ Wſzetecżnicy [...] pánowáć pocżęli: iákich bárzo wiele przedtym było Papieżmi Rzymſkiemi: tedy dopiero Rzymiánie wolnośći ſwych poſtrádáli. CzechEp 335 (24); NiemObr 151 (2); Ważył ſię przed tym Parys przez morze żeglowáć Dla nadobnéy Heleny KochFr 73; KochPieś 4 (3); Nieſczęſné czáſy: nie ták przed tym było: Cnotá płáćiłá/ áż y wſpomniéć miło. PudłFr 9 (2); ArtKanc E13; GórnRozm A2 (2); ZawJeft 9; ActReg 59 (2); GostGosp 132; GostGospSieb +3v; GrochKal 14; bowiém tákich [siodeł] dźiś ſie nie trzymáią. Przedtym to w tákich wſzytko ná woynę iéżdżano/ Dla tego ie bláchámi zewſząd okowano. WyprPl A4v; Vkażże wielkość miłośierdźia twego nádemną/ iákoś przed tym nád ſynem márnotrawnym vkazał. LatHar 141 (7); ROzmáićie y wielą ſpoſobow mawiał przed tym Bog oycom przez Proroki WujNT Hebr 1/1 (10); SarnStat 201 (6); Ieśli ći ludźie nie ſą z Bogá: tedy zá cżáſem ſámi vſtáną y wyginą: iáko przed tym przykłády bywáły PowodPr 55 (2); VotSzl C; CiekPotr )?(2; Iedźie ná dźiki Ocean Niemiecki Cżłowiek kupiecki. [...] Z lewey mu ſtrony Cymbriyſki przylądek (Ták przedtym zwano) lecż cżáſow porządek Dánią zowie KlonFlis Dv.

W połączeniu z określeniem odstępu czasowego (1): buduiemy kośćioł ktory był zbudowány przed tym wiele lat: á ktory był Krol wielki Iſráelſki zbudował y wywiodł. Leop 1.Esdr 5/11.

W połączeniu z dodatkową lokalizacją w czasie (5): Ale dzis nye inácżey cżynyą yedno yáko przed them zá Kaimá cżynili oni ludzye s pokolenya Adámowego GliczKsiąż P7; LubPs A3; CzechEp 5; Bo y przed tym zá cżáſow ś.Fábianá Papieżá y męcżenniká/ powinni byli wſzyścy trzykroć to do roku cżynić [tj. przyjmować św. Sakrament] LatHar 126; SarnStat 42.

W przeciwstawieniach: »przedtym ... teraz (5), dziś (a. dzisia) (4), ostatecznych (a. tych) czasow (a. za czasu naszego) (3), dni ostatecznych (a. w dni ostateczne) (2), naszych lat (a. za lat naszych) (2), potym, tu« (18): Co przed tem dla imyenyá Kriſtuſowego kápłani wyelkie záwołánya á myeſcá v káżdego myeli/ dzis zá zgorſſeniem ſwyátá zá nic nye ſtoyą. GliczKsiąż O6v; Przedtym tá źiemiá byłá pod Moſkiewſkim kſiążęćiem/ [...] ále tych cżáſow ieſt pod krolem Szweckim BielKron 294; Alia est ratio nostrorum temporum quam olim, Ynſzy yeſt ſpoſób náſzych lat niżli przed tym był. Mącz 347b (3); Przed tym rozmáite ięzyki iednę wiárę w iednośći wyznawáły: teraz v Heretykow ieden ięzyk/ y owſzem iedno miáſtecżko rozmáite wiáry w ſobie záwiera. WujJud 132v (4); WujJudConf 193v; MycPrz II C4v; Iż gdzie przed tym Moyżeſzá żadne Proroctwá nie vprzedziły/ [...] tu [= potem] Iezuſowi Pánu wſzyſcy Prorocy świádectwo wydawáli CzechRozm 106v (3); iż Bog ktory przedtym przez Proroki y ánioły máwiał/ to tych oſtátecżnych [tj. obecnie] cżáſow przez ſyná nam mowił. CzechEp 266 (3); OrzJan 30; [ZapWpolActCon 1549 14/42v].

Połączenia: »przedtym ... czasow ostatecznych [= teraz]« (1): iż nie mowił Bog przed tym przez ſyná z oycámi/ iáko tych cżáſow oſtátecżnych známi CzechRozm 54.

»przed dawnemi czasy ... przedtem« (1): Cżego [...] naywięcey tá Pruſka źiemiá/ [...] przed dawnemi cżáſy doznáłá: gdy tám przed tem Krzyżacy pánowáli. ModrzBaz 74v.

»przedtym daleko (a. z daleka)« [szyk 1:1] (2): CzechRozm 144v; ále dáleko przedtym [...] Papieſz Mikołay/ o wſzytkim ſpráwę máiąc/ z Synodu to poſtánowił/ áby [patriarcha Ignacy] był przywrocon [na swoją stolicę] SkarJedn 222.

»dawno (a. z dawna) przedtym« [szyk 33:14] (47): Piętnáſtégo dnia wſſytcy ludzie pomrą/ a zaſie powſtaną w ognia zapáleniu z vmarlymi/ ktorzy przed tym dáwno vmarli. OpecŻyw 193v (2); MurzNT 126; KromRozm III Ev (2); KrowObr 31; Leop *2v; Olim adverbium temporis [...], Przed czáſy/ dawno przed tym Mącz 262c (6); GórnDworz Q; RejPos 68; co przez figurę Melchiſedech Kápłan y Król w Salem dawno przed tym był przeznáczył: okáżęć to wſzyſtko ná oko poniżéy BiałKat 126; WujJud 3v (6); WujJudConf 193v; BudBib 3.Esdr 6/14;; BudNT c7; CzechRozm 23 (7); A pomożeć do tego [obrony przed szatanem] Pan Chriſtus odkupićiel twoy/ ktory dawno przed ty^m ſtárł dla ćiebie moc Szátánſką KarnNap F; Wnieśion był dawno przed tem od ludźi mądrych y od vſtáwiec praw/ ten obycżay [powoływania decemwirów] do Rzecżypoſpolitych Greckich. ModrzBaz 91; StryjKron 46; Ktore páſterſtwo [św. Paweł] [...] przycżyta pánu Chriſtuſowi [...] iż Bog będąc prawdźiwy/ vcżynił doſyć obietnicy ſwey/ dawſzy páſterzá iedynego/ przedtym zdawná obiecánego CzechEp 332; Przez beſtyą tę [...] [św. Jan] nie rozumie [..] Antychriſtá [...] ále onę [...] ſtárą rzecż poſpolitą Rzymſką: ktorą ono zdawná przedtym Dániel [...] beſtyą był názwał CzechEp 376 (8); CzechEpPOrz **3v; WujNT 391 (3).

»przedtym dobrze« (2): Tych ſproſnych modlarſtw piſzą być pocżąthkiem Melliſeuſá krolá Kreteńſkiego/ [...] tákież Molochowi dzyeći ofiárowano przed tym dobrze. BielKron 24v; WujJud 73.

»(już) dziś (a. dzisia) ... przedtym« [szyk 6:5] (11): GliczKsiąż P7; Abowiem to co przed tym w pirwſzym kośćiele bywáło/ iuż ſie tho dziś mniey/ á nie ták cżęſto/ okázuie LubPs A3; RejWiz 143; Rzym głowá święta [lege: świata] wſzyćkiego/ pod nogámi dźiśia Kápłáńſkimi ieſt/ ktory przed tym pánował świátu wſzytkiemu. OrzRozm Hv; RejZwierc 260v (2); WujJud A4v; A dźiś/ y temu ſię nic niewroći komu co wezmą: y złodźieiow przedśię niemniey niż przed tem bywáło. ModrzBaz 78; W dźikich też polách y dziś Mury ſtoią ſtáre/ Gdzie przed tym Grecy żyli StryjKron 56 (3). [Ponadto w przeciwstawieniach 4 r.]

»przedtym (...) gdy« (8): RejPs 124; Y vmocnię dom Iudſki [...]: y náwrocę ie/ bo ſie zlithuię nád nimi: y będą záś ták iáko przed tym byli gdym ich był nie porzućił Leop Zach 10/6; BielKron 138; WujJud 70; ModrzBaz 74v; LatHar 42; Przeto/ iż dla [...] námnożenia rzeczy y pozwów/ iuż ſie ták krótko roki odpráwowáć niemogą/ iáko przedtym bywáło/ gdy ten Státut czyniono. Przeto [...] SarnStat 1149 (2).

»przedtym jeszcze« [szyk 1:1] (2): CzechEpPOrz *2; Acz ſnadz był prżed tym ieſcze on ſlawny/ y zaczny Dunin/ herbu Lábęć kilká ábo kilka dźieśiąt [...] Kośćiołow zmurował/ lecz tego ná ták wielkie Kroleſtwo nie wiele było GórnRozm L4.

»już (i) przedtym« [szyk 6:1] (7): KrowObr 83; Poźrzymy po wſzytkich ſtaniech ſwiátá tego/ co ich y dziſia ieſt y co ich y przed thym iuż y zá náſzey pámięći bywáło RejZwierc 40; Ktorzy [przełożeni Kościoła] gdyż iuż y przedtym dawno/ y teraz w Tridenćie niedawno/ tę náukę wáſzę oſądźili y potepili. WujJud 3v; CzechRozm 66 (3); Coż będźie rozwięzował/ gdy iuż to dawno przedtym przodkowie iego ogniem rozwiązáli? CzechEp 94.

»przedtym kiedy(ś)« [szyk 2:1] (3): Bo jeśli je [posłów] kiedy przedtym opatrywano [na strawę], tedy nie skąd inąd, jeno z podatkow, ktore uchwaliwali Diar 32; Bo przedtym dawno kiedyś/ ſtamtąd ich [Litwinów] przodkowie opuśćiwſzy ty mieyſcá gdzie dziś Litwá/ przenieśli ſie byli do Prus. StryjKron 46; OrzJan 87.

»przedtym (...) potym« (4): LibLeg 9/51v; A tak oto maſz nieomylne dwá znáki/ że tichto słow przedtym niebyło/ á choć ie potym w piſano/ tedy przedſię nie we wſzech kśięgach były BudNT Ii3v; CzechRozm 71v; ktorego [Chrystusa] też przedtym [...] w vcżniách iego prześládował Páweł: tenći ſię potym I⟨ego⟩ M⟨iłości⟩ ozowie CzechEp *4. [Ponadto w przeciwstawieniu 1 r.]

»przedtym z staradawna« (1): w tym mu Bog ktory go k temu ſam pobudził poſzczęśći/ iż od Litwy do Ruśi Wielkie Xięſtwo iáko przedtym było z ſtárádawná przenieſie StryjKron 712.

»przedtym ... teraz« [szyk 12:8] (20): iż dáleko inákſza po przyięćiu wiáry teraz Polſká ieſt/ á niżli przed tym byłá w pogáńſtwie żywiąc. OrzRozm K4; GrzegRóżn Iv; Non est item quam dudum, Nie ták teraſz [!] yáko przed tym/ Dáleko ſie zmieniły obyczáyé. Mącz 337d; HistLan F4v; KuczbKat 130; WujJud 3v (3); iż nie ták przed tym wierzono o duchu świętym/ iáko teraz Rzymſcy krześćiánie dzierżą. CzechRozm 14; O tym wiem/ iż nie tylko tobie teraz/ cżłeku mądremu/ ále zdáwná przed tym/ głupſtwem to iednym było/ v ludzi mądrych świátá tego CzechRozm 59v (3); Są źiemie wktorych przed tem Chrześćijánie mieſzkáli: ktore teraz narody zamorſkie/ á ieſzcże ſproſne trzymáią. ModrzBaz 105v (3); CzechEp 86 (3); PRzedtym pod zaſłoną/ mánná pokármem byłá: teraz pod oſobą/ Ciáło ſłowá Bożego/ ieſt prawdziwym pokármem LatHar 193 (2); JanNKar C2. [Ponadto w przeciwstawieniach 5 r.]

»przedtym przed wieki« (2): A pewnie Ionaſz był też figurą nie Bogá iákiego/ przedtym przed wieki z śiebie y w ſobie żywiącego: [...] ále cżłowieká CzechEp 301 (2).

4. W poprzedzającej części tekstu; superius HistAl; antea Mącz; supra Vulg; prius JanStat (232): FalZioł V 34v; SeklWyzn g3; Tá rzeká kthorąſmy przed tym námienili/ cżáſu zimy iteż wioſny przez wſzyſtkę noc zámárzła ſtoi HistAl F (2); KromRozm I N3v; MurzHist V2; MurzNT 16 marg (3); MurzOrt B2; KromRozm II ſ; Abowim teżći ſąm Pyotr kápłanom álbo ſtárſſym á przełożonym/ yákos y ty przed tym ſpominał/ każe páſć álbo rządźić trzodę bożą. KromRozm III M5v (2); LubPs T3; Leop 2.Cor 7/3; BibRadz Is 48/3 (2); Tegoż roku były wielkie walki w Inſubryey między Ceſárzem Kárłem á Fráncuſkim krolem Gálilei/ iákom przed tym námienił BielKron 201v; Syem w Spyrze ſłożył Ceſarz/ iákom przedtym náznácżył BielKron 205v; Luter z Zwingliuſem rozmowy cżynili około wiecżerzy páńſkiey/ iákom przedtym piſał BielKron [206]v (20); KwiatKsiąż G4v; Anacephalaeosis, Latine, Recapitulatio, Krótkie powtarzanie/ przes które bywa wyliczono co ſie przed tym mówiło. Mącz 8d (4); SienLek 37v; Powiedźiałem przedtym/ że to ſą Lineae aequidiſtantes, álbo parallelae któré by niewiém iáko długo wiódł [...] nigdy ſye nie zeydą GrzepGeom Q (8); RejPos 257v; GrzegŚm 36; KuczbKat 194; Dármo ſie wy ś. Hieronymem ſzcżyćićie/ ktory iáwnie ieſt przećiwko wam/ iáko ſie przed tym okazáło. WujJud 154 (2); WujJudConf 152v; RejPosWstaw [41⁴]v; To mi też ieſzcże przyſzło ná pámięć/ coś przedtym powiedział/ iż choć zakon Moyżeſzow vſtał/ wſzákże zakon Boży wiecżny ieſt CzechRozm 87v; Co wſzyſtko wypiſał Ezáiaſz káp:53. Dán:9.ꝟ26. Co też/ izali nie pokázuie tego com przedtym powiedźiał? CzechRozm 179v; gdyż to iáſna rzecż/ iż Chriſtus ieſt bádácżem ſerc iáko ſie o tym przed tym mowiło. CzechRozm 203 (25); StryjKron 542; ná tym ſámym z ſtrony piſmá ś. przeſtawam: iż cokolwiek przedtym nápiſano ieſt/ ku náſzey náuce nápiſano CzechEp 126; Ale iż Hieronim dumę iego [księdza kanonika] zbił: iáko ſię przedtym wſpomináło: tedy ſię ia tym báwić iáko rzecżą ſproſną [...] nie będę. CzechEp 278; Niech X⟨iądz⟩ K⟨anonik⟩ weyźrzy w to co ſię przedtym o tym zmyślonym ſynu z ſtárych Pátreſow pokazáło CzechEp 279 (33); NiemObr 25 (2); w ktorych liśćiech ſzczerą myśl wáſzę [...] wzbudzam: ábyśćie pámiętáli ná to com przedtym powiedźiał WujNT 2.Petr 3/2 (10); iż kto kupi Zupy od Królá/ nie ma chowáć ſzláchty y pánów: iáko przed tym opiſano ieſt. SarnStat 375 (2); Bo podobno [Turcy] w źiemi náſzey znaydą pogáńſtwá ſwego ſztuki/ iáko ſie przedtym o Aryanách mowiąc pokazowáło. PowodPr 58; Zwierzchność Duchowna/ iáko ieſt w Polſzce poſzánowána/ pokázowáło ſie przedtym PowodPr 58 (7).

W połączeniu z lokalizacją w tekście (9): CzechRozm 201v; pátrzmy ieſzcże y ná to/ co tenże [św. Chryzostom] przedtym: Hom.4.in Cap.3.Math.col.771. ná ty ſłowá: Iáko Gołębicę/ powiedźiał CzechEp 38; Gdźie to teraz ludźiom niewinnym przycżytáć chce/ [...] co przed tym o złośliwym Krolu Izráelſkim Achábie powiedźiano 1.Krol.21. CzechEp 165; A iż to przedtym I.M. powiedźiał fol.87. Iż Pánná Mária w żywoćie ſwym ogárnęłá y porodźiłá mężá: to ieſt/ Páná Chriſtuſá CzechEp 309 (8).

Połączenia: »i przedtym« (9): BudBib c3; CzechRozm 211v; Co wſzytko Chriſtyáninowi nieprzyſtoi bo ieſt przećiw Chriſtuſowemu zákazániu/ iáko ſię y przedtym pokázowáło CzechEp 63; iákoby mię to ſmęćić miało teraz o cżym zdawnám wiedźiał z ſłowa Bożego [...]? iákom to y przedtym wſpominał. CzechEp 72; Gdyż Lew 10. Papież Rzymſki dał Annotácyam iego [św. Jana] świádectwo/ iákom y przedtym wſpominał. CzechEp 305 (7).

»przedtym ... i jeszcze« (2): MurzNT 153v; żeby też y ten ſyn z tákiego pocżęćia ſpráwiony [...] nád inſze ſyny ludzkie/ był/ y ſtał ſie wtorym Adámem niebieſkim iáko ſie przedtym mowiło/ y ieſzcże mowić może. CzechRozm 163v.

»już (i, też) przedtym« (36): MurzHist N2v; MurzNT 93v; tho iuż y przed tym ieſt wyłożono co ieſt ſtátecżność y ćirpliwość przećiwko Pánu temu RejAp 30; KuczbKat 305; Lecż iż ſie iuż przedtym o ſkáżoney náturze náſzey nieco w rozmowách przeſzłych dotykáło: przeto [...] ſie nam tym długo báwić nie trzebá. CzechRozm 206v; A iż ták ſobie o tobie tuſzę/ iż to dobrze wieſz y rozumieſz/ bo ſie iuż też to przedtym mowiło [...] że [...] CzechRozm 263 (14); Tymże ſpoſobem pod nowym teſtámentem nie zábijáć ábo prześládowáć Heretykow [...] kazano/ ále tylko ze zboru wyłęcżyć/ [...] iáko ſię iuż to przedtym pokázowáło. CzechEp 48; Boby długo było wſzytkie [świadectwa proroków] wylicżáć. A też ſię iuż z nich przedtym inſze niektore wſpomináły. CzechEp 298 (17); PowodPr 29.

»mało przedtym« (10): KromRozm III K4v; Diar 68; á chceſzli możeſz téź vżywáć poſtępku tego którym máło przedtym o ćiéniu powiedźiał GrzepGeom P2v; A cieſz ſie káżdy onymi obietnicámi wdzyęcżnemi á nieomylnemi Páná ſwego/ ktorycheſmy ſie tu máło przed tym wiele náſłucháli RejPos [323] (2); KuczbKat 305; A iákochmy máło przed tym ſłyſzeli/ iż żadna nie ieſt ſzkodliwſza rzecż pánu iáko wzgárdzenie v poddánych RejZwierc 49 (3); LatHar 379.

»przedtym niedawno« (1): Iáko ſię to y przedtym nie dawno przypominálo. Cżegobym ia tu zániechał był iuż przypomináć CzechEp 309.

»przedtym ... potym« (1): IOzeff opiſawſzy przed tym ſpráwy Abſolomowe [...] potym támże záráż [!] mowi: [...] CzechRozm 138.

»trochę (a. troszkę) przedtym« [szyk 9:3] (12): Náucżże mnie W.M. pánie Kriſki tego/ iáko ſtáry cżłowiek [...] ku tey ſzcżęſliwey miłośći/ kthorąś nam w.m. troſzkę przed tym thák bárzo czukrował/ przyść ma. GórnDworz Ll4v; WujJud 167; Powiedziałeś trochę przedtym iż zakon dla tego podány był/ żeby ludziom grzechy vkázował. CzechRozm 95v (3); Bo mowią z Bernárdá/ iż ſą trzy iſtnośći w iedney oſobie (o cżym ſie przedtym trochę námieniło) CzechEp 75; Gdyż tám przedtym trochę to zá fundáment rzecży ſwey [ksiądz kanonik] kłádźie: Ze nas Bog oćiec wyrwał z mocy ſzátáńſkiey CzechEp 315 (7).

»przedtym (trochę) wyżej« [szyk 3:2] (5): Cżego vtzy obraz/ vkazałem wyſſſzey przedtym/ iż niemoże nic inſzego náutzyć/ iedno tzym ſam ieſt KrowObr 118 (2); CzechRozm 198v; CzechEp 169 (2).

W charakterystycznych połączeniach: jakom (ktoregom) przedtym (na)mienił (mianował) (jako się przedtym namieniło) (7), jakom przedtym naznaczył (2), jakom przedtym (o)pisał (o ktorym napisano jest) (jako się przedtym (na)pisało) (21), jakom przedtym okazał (ukazał) (jako się przedtym pokaz(yw)ało, okazało, ukazało) (22), jakom (o ktorychem) przedtym powiedział (mowił, powiedał, rzekł) (jako się powiedziało (mowiło, rzekło)) (27), jako się przedtym przywodziło (wywodziło) (2), jakosmy (o ktorymesmy) przedtym słyszeli (słychali) (7), jakom (ktoregom) przedtym (w)spominał (przypominał) (jako się przedtym wspominało (przypominało)) (25), jakom przedtym wyzna(wa)ł (2), jako się przedtym znać dawało.

5. Dosłowne (być może błędne) tłumaczenie łacińskich wyrazów prefiksalnych (6): Praefringo, Przed tym vłámuyę. Mącz 136a; Praenoto, Znáczę/ Cechuyę przed tym. Mącz 250d (6).

*** Prawdopodobnie błąd zamiast „potym” (2): dla téy przyczyny od tego czáſu y przedtym [exnunc et in antea JanPrzyw 9] niechcemy: áby Sędźia który ná Stároſtwo ſtánowión był w téy źiemi/ gdźie ieſt Sędźią SarnStat 887 [idem] 558.