[zaloguj się]
[pdf]

PRZEKLINANIE (42) sb n

Pierwsze e oraz a jasne, końcowe e pochylone.

Fleksja
sg pl
N przeklinanié
G przeklinaniå
D przeklinaniu
A przeklinani(e) przeklinani(a)
I przeklinani(e)m
L przeklinaniu

sg N przeklinanié (16); -é (1), -(e) (15). ◊ G przeklinaniå (11); -å (9), -(a) (2). ◊ D przeklinaniu (1). ◊ A przeklinani(e) (5). ◊ I przeklinani(e)m (4). ◊ L przeklinaniu (4). ◊ pl A przeklinani(a) (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde brak.

I. Rzeczownik od „ przeklinać” (34):
1. Wypowiadanie słów klątwy; maledictio PolAnt (3): Y roſkazał Moiżeſz ludowi dniá onego rzekąc/ Ci ſtáną błogosłáwić lud ná gorze/ Gieryzimie/ [...] Szymeon/ y Levi/ [...] Záś ći ſtáną ná przeklinánie ná gorze Hewalu/ Ruben/ Gad/ y Aſzer/ y Zewulon/ Dan/ y Náftali BudBib Deut 27/13.

W przeciwstawieniu: »przeklinanie ... dobrorzeczenie« (2): Stáną ná gorze Gárizym ku dobrorzecżeniu Pánu/ Symeon/ Iudás/ Izaſchar/ Efráim/ Mánáſſe/ Beniámin. A przećiw im zaſię ku przeklinániu na gorze Hebal ſtáną/ Ruben/ Gad/ Aſſer/ Zábulon/ Dán/ Neptalim [Vulg Deut 27/13] BielKron 45, 45 marg.

2. Złorzeczenie, urąganie; maledictio Vulg, PolAnt, Mącz; exsecratio Mącz, Calep; detestatio, maledictum Mącz, Cn; imprecatio Mącz (31): Dira exsecratio, Okrutne przeklinánie. Mącz 89d, 89d.

przeklinanie czyje [= komu się złorzeczy] [w tym: G sb (3), pron poss (3)] (6): LubPs O3; KrowObr 93; [grzechy przeciwko drugiemu przykazaniu] Páná Bogá y Swiętych iego/ ábo ſtworzenia iego przeklinánie. LatHar 114. Cf »(samego) siebie przeklinanie«.

W połączeniach szeregowych (10): Zabianie [!] ieſt ci ſlowo poſpolite/ ktorym nieiedno zabicie vczinkowe zakazuie pan Bog/ ále tez yne wſziſtky zle ządze ku bliznemu naſſemu/ iako ieſt gniew/ zawyſc/ nienawyſc/ przeklinanie/ vrąganie/ omawianie/ mſczenie/ poduſczenie/ y wſzelki gniew ku blizniemu naumiſle naſzym SeklKat Iv; KromRozm I B4v; ſerce moie [mówi Franciszek Spiera]/ pełné ieſt nienawiści/ przeklinaniá i bluźierſtwa bożego MurzHist I3v; Diar 33; Maledictum, Klątwá/ przeklinánie/ złe słowo. Mącz 87d, 320c, 363d, 452c; Siłá ieſzcże tych mieyſc/ s ktorich trefne rzecżenie płynie/ drudzy náyduią/ bo y przegroſzká foremna: y zámilcżenie ná cżás: y zdumienie ſie ná co: y przeklinánie rozumne GórnDworz S2; Calep 386a.

Zwroty: »przeklinanie czynić« (1): cy zle czinią/ ktorzy niedziekuią wſtaiąć/ [...] albo czelać ſwoię przeziwaią gdi ſię nanie gniewaią/ mowiąć wſtań zły duchu/ [...] Y yne haniebne przeklinania czinia SeklKat F2v.

»przeklinaniem przenaśladować« (1): A piąty Anyoł potym wylał bánię ſwoię ná ſtholec beſtiey/ á sſtáło ſie kroleſtwo iey záćmione: ták iż kąſáli ięzyki ſwoie przed boleſcią/ á przeklinániem przenáſládowáli Bogá dla boleśći ſwoich/ y wrzodow ſwoich RejAp 134.

Wyrażenia: »haniebne przeklinanie« (2): SeklKat F2v; Toć ſye wſſytko w Lutrze náyduye/ [...] pełno ſproſnego y hanyebnego łáyánya/ bluźnyenya/ złorzeczenya y przeklinánya/ roſtyrk y odſſczepyenye od yednoſći koſćyołá. KromRozm I B4v.

»(samego) siebie przeklinanie« (3): A nieſzcżęſny ia cżłowiek [narzekał Skotnicki]/ cżegożem ia tho docżekał: thákże po długim ſiebie przeklinániu vprośił wdy iednego z nich/ iż ſzedł gdy dnieć pocżęło po páná Káſprá Mácieiowſkiego GórnDworz S7v [idem] WerGośc 249; LatHar 118.

»sprosne przeklinanie« (1): KromRozm I B4v cf »haniebne przeklinanie«.

Szeregi: »bluźnierstwo (a. bluźnienie) i (abo) przeklinanie« (2): Et de execratione et mendacio annuciabuntur in conſummatione in ira conſummationis et non erunt. A tak będą obiawieni w blużnieniu y w kłamſtwie ſwoim [Ps 58/13] (koment) aż do ich żniſzcżenia/ w bluznieniu abo przeklinaniu. WróbŻołt S7; KrowObr 93. [Ponadto w połączeniach szeregowych 2 r.]

»przeklinanie i gorzkość« = maledictio et amaritudo Vulg, PolAnt (3): Ktorych vſtá pełne przeklinánia y gorzkośći/ prętkie nogi ich ku rozlaniu krwie. Leop Rom 3/14; BibRadz Rom 3/15[14]; WujNT Rom 3/14.

»klątwa, (i) przeklinanie« [szyk 1:1] (2): Conquiescere ab execrationibus, Pokóy mieć od klątew y przeklinánia/ To yeſt nie być więcey przeklinan. Mącz 341d, 320c. [Ponadto w połączeniach szeregowych 2 r.]

»przeklinanie, (i) złorzeczenie (a. złorzeczeństwo)« [szyk 2:1] (3): Mącz 205c; A ieſli go cżym nie podejdzie w iego pieniądzach tedy mu bes przycżyny zoſtawa nieprzyiaćielem. Y nágradza mu to przeklinániem y złorzecżeńſtwem [Maledicta et convitia reddet illi]/ á miáſto cżći potwarzą oddawa. BudBib Eccli 29/9; Dirae – Przeklinanie, złorzeczenię. Calep 328a. [Ponadto w połączeniach szeregowych 2 r.]

W przen (2):
Wyrażenie: »synowie przeklinania« (2): A nye ſą to [Straszburczanie] ſynowye przeklinánya? ktorzy zá trzećim ſlowem papyeżá/ biſkupy/ kſyężą/ y mnichy przeklináyą KromRozm I E, D2v.
II. Klątwa, wyjęcie spod opieki; maledictio PolAnt; detestatio, maledictum Cn (8): Y wezmie z nich przeklinánie wſzytko záprowádzenie Iehudy [tj. wygnańcy judzcy]/ ktore w Bawelu/ rzekąc Niech ćię vcżyni Iehowá/ iáko Cydkijahá/ y iáko Acháwá/ ktore ſpalił krol Bawelſki ogniem. BudBib Ier 29/22.

przeklinanie u kogo (1): dam też ie [mieszkańców Bewelu] ná ſtrách wſzytkim kroleſtwam ziemie/ przeklinániem/ y zdumieniem/ y świſtániem/ y háńbą/ v wſzech narodow do ktorych ie wyżonę. BudBib Ier 29/18.

przeklinanie na kogo (1): A gdy cżcyono przed Krolem Deuteronomium/ rozdárł ná ſobie odzyenie/ ſłyſząc wielką groźbę y przeklinánie ná ty ktorzy przeſtępowáli zakon boży BielKron 90v.

przeklinanie czyje [= kto przeklina] [w tym: ai poss (2), G pron (1)] (3): bo napyſano Eccleſiaſtici wtrzeczyem capitulum przeklynanye mathczyno uykorzeny funadamenth a grunth laſky bozey PatKaz I 15; BibRadz Deut 23/5; [Saul] roſkazał pod przeklęctwem y gárdłem/ áby żadny nie iadł áż do wiecżorá áżby ſie pomśćił nád nieprzyiacielmi. [...] Ionátás/ ktory nie wiedzyał o przeklińaniu oycowſkim/ rozmocżył pręt w potoku á ſkoſztował miodu BielKron 64v.

W połączeniach szeregowych (2): helias modlytwą ſwą z nyeba ognyem, kſyązą y z yego poddanymy ſpalyl a panna any pomſty any przeklynanya any potąpyenya ym ządala ale ſyą zanymy modlyla PatKaz III 144; BudBib Ier 29/18.

W przeciwstawieniu: »przeklinanie ... błogosławieństwo« (1): Acz niechćiał Pan Bog thwoy ſłucháć Báláámá/ ále iego przeklinánie obroćił tobie w błogoſłáwieńſtwo BibRadz Deut 23/5.

Zwrot: »przeklinaniem przekląć« (1): A (ták) nie wnieſieſz obrzydłośći do domv twego/ á byłbyś przeklęctwem iáko ono ſámo/ lecż przeklinániem przeklnieſz ono [Detestando detestaberis illud]/ á mierżąc omierziś ie. BudBib Deut 7/26.
Szereg: »groźba i przeklinanie« (1): BielKron 90v cf przeklinanie na kogo.

Synonimy: I.2. bluźnienie, bluźnierstwo, urąganie, złorzeczenie; II. anatema, interdykt, klątwa, potępienie, zaklęcie.

Cf PRZEKLĘCIE, PRZEKLĘCTWO, PRZEKLĘTOŚĆ, PRZEKLINAĆ

MN