[zaloguj się]
[pdf]

PRZEPOWIEDAĆ (230) vb impf i może pf

impf (229), może pf (1) [part praet act] BudNT.

przepowiedać (157), przepowiadać (73+kust); przepowiedać BierEz, OpecŻyw (5), OpecŻywList, MurzNT (6), KromRozm III, BibRadz (12), Mącz, SienLek, RejPosWiecz3 (2), BudNT (11); przepowiadać FalZioł (3), WróbŻołt (3), HistAl (2), KromRozm II (2), Leop (3), OrzRozm, KwiatKsiąż, RejAp (2), SkarŻyw, StryjKron (2), Calep (3), SarnStat, SkarKaz, CiekPotr; przepowiedać : przepowiadać TarDuch (1:1), KrowObr (22:10), BielKron (9:3), OrzQuin (1:3), RejPos (6:2), BiałKat (2:2), WujJud (2:3), RejPosRozpr (1:6), RejPosWstaw (1:2), CzechRozm (3:1), NiemObr (4:1+kust), CzechEp (7:1), WujNT (54:12).

Wszystkie samogłoski jasne (w tym w -wia- 2 r. błędne znakowanie).

Fleksja
inf przepowiedać
indicativus
praes
sg pl
1 przepowiadåm przepowiedåmy
2 przepowiedåsz
3 przepowiedå przepowiedają
praet
sg pl
1 m przepowiedåłem, -em przepowiedåł m pers przepowiedalismy, -smy przepowiedali, przepowiedalichmy
2 m -ś, -eś przepowiedåł m pers
3 m przepowiedåł m pers przepowiedali
n przepowiedało subst
fut
sg pl
3 m przepowiadać będzie m pers będą przepowiadać
imperativus
sg pl
2 przepowiedåj przepowiedåjcie
conditionalis
sg pl
1 m bym przepowiedåł, bych przepowiedåł m pers bysmy przepowiedali, by my przepowiedali
2 m byś przepowiadåł m pers
3 m by przepowiedåł m pers by przepowiedali
impersonalis
praet przepowiadåno
participia
part praes act przepowiedając, przepowiedający
part praet act przepowiedawszy
inne formy
pass praes sg 3 - przepowiadå sie

inf przepowiedać (31). ◊ praes 1 sg przepowiadåm (4). ◊ 2 sg przepowiedåsz (1). ◊ 3 sg przepowiedå (19). ◊ 1 pl przepowiedåmy (13). ◊ 3 pl przepowiedają (9). ◊ praet 1 sg m przepowiedåłem, -em przepowiedåł (7). ◊ 2 sg m -ś, -eś przepowiedåł (2). ◊ 3 sg m przepowiedåł (40). n przepowiedało (2). ◊ 1 pl m pers przepowiedalismy, -smy przepowiedali (5) CzechRozm, CzechEp, WujNT (3), przepowiedalichmy (1) BibRadz. ◊ 3 pl m pers przepowiedali (13). ◊ fut 3 sg m przepowiadać będzie (1). ◊ 3 pl m pers będą przepowiadać (4). ◊ imp 2 sg przepowiedåj (2). ◊ 2 pl przepowiedåjcie (11). ◊ con 1 sg m bym przepowiedåł (4), bych przepowiedåł (2); bym KrowObr (2); bym : bych WujNT (2:2). ◊ 2 sg m byś przepowiadåł (1). ◊ 3 sg m by przepowiedåł (7). ◊ 1 pl m pers bysmy przepowiedali (3), by my przepowiedali (1) WujNT Gal 2/9. ◊ 3 pl m pers by przepowiedali (10). ◊ pass praes 3 sg przepowiadå sie (1). ◊ impers praet przepowiadåno (1). ◊ part praes act przepowiedając (33), przepowiedający (1); przepowiedając : przepowiedający RejPos (4:1). ◊ part praet act przepowiedawszy (1).

Sł stp: przepowiadać, przepowiedać, Cn notuje, Linde także XVIII w.

1. Mówić, wypowiadać się ustnie lub na piśmie; praedicare Vulg, PolAnt, Calep, Cn; annuntiare (adnuntiare) Vulg, Cn; alloqui, disputare, exponere, loqui, pronuntiare Vulg; aperte a. publice dicere, celebrare, laudare, vulgare Calep; agere, apportare (nuntium), contionari, denuntiare, dicere, nuntiare, nuntium deferre a. perferre, orationem a. sermonem habere, per nuntium certionem facere, renuntiare, verba facere Cn (182): Calep 831b; Niechcę ábyś więcey przepowiádał. (–) Będę, ieſli mi będźieſz pytániem dokuczał. CiekPotr 72.

przepowiadać komu (1): iż ſie iuż [...] wypełnią wſzytki táiemnice Boſkie/ kthore przed tym [Bóg] przepowiádał Prorokom RejAp 86.

przepowiadać co [= rodzaj wypowiedzi] (2): S ktorych [książek Katon] zaprawdę ná wſzelki cżás służące zdrowe á pożytecżne Oicżyznie porady przepowiadał. KwiatKsiąż G3v; [muśiał im Klimunt troſki ſwoiey hiſtoryą po kilká kroć powtárzáć [...]. A iż Klimunt żáłoſnie hiſtoryą przygody ſwey przepowiedał/ przypádłá mu ktemu nowa przygodá HistOtton 73]. Cf Zwrot.

przepowiadać co [= przedmiot wypowiedzi] (3): WróbŻołt 121/8; [Quincunx] Swiętobliwość Króleſtwá Polſkiégo przepowiáda OrzQuin A3; RejAp 86.

Zwrot: »prawdę przepowiadać« (1): Nie wiele mowiemy/ á gdy czo mámy mowić/ mowimy prawdę/ á onę vſtáwicżnie przepowiadamy [dicimus veritatem et ipsam continue predicamus]. HistAl I6.
a. Nauczać wiary chrześcijańskiej, głosić słowo boże; wygłaszać kazania; evangelizare PolAnt, Vulg [w tym: intransit. (28), kogo (10), co (123) (rodzaj wypowiedzi (80), przedmiot wypowiedzi (38), „co” (15))] (175): WróbŻołt 67/34; MurzNT Luc 3/3, k. 178v marg; á Wikárij iego/ zwolenniki ſwoie oleiem ſmáruie/ y vſtáwy ſwoie przepowiedáć roſkázuie? KrowObr 11v, 44v, 79, 120v; Narod á narod będzie chwalił ſpráwy twe á możność twoię będą przepowiádáć. Leop Ps 144/4; gdyż nas tego y Páweł ſ. vcży/ mowiąc: Nie ſámi ſiebie przepowiádamy/ ále Iezuſá Kryſthuſá RejPosRozpr c, b4v; Pothym wziąwſzy przycżynę z onego Proroctwá/ pocżął opowiádáć ludu żydowſkiemu Pana Kryſthuſá. (marg) Pan Kryſthus ſie przepowiáda. (–) RejPosWstaw [1433]v; Był Iohan nurzáiąc w puſtyni/ y przepowiedáiąc nurzánie káiánia ná odpuſzcżenie grzechow. BudNT Mar 1/4, Act 10/38[37], 28/31; CzechRozm 32v; CzechEp 208; NiemObr 87; Y poſłał ie [Jezus apostołów] przepowiedáć kroleſtwo Boże/ y vzdráwiáć niemocne. WujNT Luc 9/2; A śiedząc niektory młodźieniec imieniem Eutychus w oknie/ będąc zięt ćięſzkim ſnem/ gdy Páweł długo przepowiedał/ [...] ſpadł ná doł z trzećiego piętrá WujNT Act 20/9, przedm 32, Mar 1/4, s. 129, Mar 3/14, Luc 3 arg (20).

przepowiedać u kogo (3): gdyż w nocy y we dnie robiąc/ ábyſmy żadnego z was nie obćiążyli/ przepowiedálichmy v was Ewánielią Bożą. BibRadz 1.Thess 2/9; WujNT 1.Thess 2/2, 9.

przepowiedać komu (59): MurzNT 108v; [Duch Boży] poſlał mię vbogiem/ [...] ábym przepowiedał Ieńcom odpuſztzenie KrowObr 79, 44v, 79, 79v; Idźćie po wſzytkim świećie/ przepowiedáiąc tę poćieſzność wſzelkiemu ſtworzeniu SienLek Ttt4v; RejPos 143, 143v; BiałKat 236; BudNT Act 13/24; CzechEp 116 [2 r.]; Chriſtus według obietnic oycom vczynionych przepowiedał Zydom. WujNT Rom 15 arg; Ale choćby y my/ ábo ánioł z niebá przepowiedał wam mimo to coſmy wam przepowiedáli/ niech będźie przeklęctwem. WujNT Gal 1/8, przedm 36 marg, Act 20/7, 28/23, 1.Cor 1/23, 24 (13). Cf przepowiedać komu od kogo; komu o czym; »przepowiedać ewanjeliją«, »naukę przepowiedać«, »przepowiedać słowo«, »przepowiedać wiarę«.

przepowiedać komu od kogo (1): ktorą [ewangelię] nam Máttheuſz s. nápiſał tymi ſłowy/ przepowiedáiąc nam ták od Páná náſzego. ZAdny cżłowiek nie może dwiemá pánom ſłużyć RejPos 216v.

przepowiedać komu o czym (2): Pan Kryſthus ſwoim zwolennikom roſkazał/ áby o żadnym inſzym imieniu nieprzepowiedáli ludziom/ iedno tylko otym imieniu Iezus KrowObr 44v; BielKron 467v.

przepowiedać miedzy kim (4): Iákub y Cephás y Ian [...] dáli mi y Bárnábie práwice ſpołecznośći/ áby my miedzy Pogány/ á oni miedzy obrzezánymi przepowiedáli WujNT Gal 2/9; Mnie [...] daná ieſt łáſká tá/ ábym miedzy Pogány przepowiedał niedośćigłe bogáctwo Chriſtuſowe WujNT Eph 3/8, Gal 1/16. Cf »przepowiedać ewanjeliją«.

przepowiadać przed kim [= wobec kogo] (1): KrowObr 49 cf »przepowiadać i wołać«.

przepowiedać gdzie (14): KrowObr 145v; Co wam w ćiemnośći mowię/ powiedayćie ná świethle/ á co w vcho ſłyſzyćie/ przepowiedayćie ná domiech. BibRadz Matth 10/27; BielKron 467v; RejPosWstaw [1433]v; Idźmy do blizkich wśi y miaſt/ ábych y tám przepowiedał. WujNT Mar 1/38; A Páweł chcąc z Antyochiey náwiedzić mieyſcá ná ktorych pierwey przepowiedał/ Roſtał ſię z Bárnábaſzem WujNT Act 15 arg, przedm 34, Matth 10/27, 11/1, Mar 16/20. Cf »przepowiedać ewanjeliją«, »przepowiedać słowo«.

przepowiedać „tak” (5): BibRadz Matth 10/27, 1.Cor 15/11; Ták bowiem zwykli Apoſtołowie w káżdey ſłuſzney á przypádłey potrzebye przepowiedáć á przypomináć łáſkę miłego Bogá RejPosWstaw [212]v; Abowiem choćiaż ia/ choćiaż oni/ ták przepowiedamy/ y tákeſćie vwierzyli. WujNT 1.Cor 15/11. Cf Z przytoczeniem.

Ze zdaniem dopełnieniowym [w tym: iż, że (5), aby (4)] (9): Abyſmy przepowiedáli/ iż on ieſt Sędzia żywych y martwych. KrowObr 85, 44v, 49, 82; BibRadz Rom 2/21; WujJud 161; BudNT Mar 6/13; A wyſzedſzy [apostołowie] przepowiedáli áby pokutowáli: y wyrzucáli wiele czártow WujNT Mar 6/12, przedm 36 marg.

Z przytoczeniem [tak] (1): RejPos 216v cf przepowiedać komu od kogo.

W połączeniu tautologicznym: przepowiedać mowiąc (5): A idąc przepowiedáicie/ mowiąc że śię przybliżyło Króleſtwo niebieſkié. MurzNT Matth 10/7; BibRadz Matth 10/7; BudNT Matth 10/7; WujNT Matth 10/7, Mar 1/7.

W połączeniu szeregowym (1): á zátym ſie [ptaki] ná ſterzy kráie Swiátá rozlećieli/ y iego [św. Franciszka] Regułę po wſzyſtkim ſwiećie przepowiedáli/ twierdzili/ y chwalili. KrowObr 145v.

W przeciwstawieniu: »przepowiedać ... słuchać« (1): Krolowie Ewánieliey Páná Chriſtuſowey do pańſtw ſwych wpuśćić niechćieli/ poddánym ſwym/ mocno tego broniąc áby áni przepowiedáli/ áni ſłucháli [...] powieśći/ Páná náſzego NiemObr 20.

Zwroty: »[bożą] chwałę przepowiedać« (1): I przes Dámáſa Papiezá/ nam grzeſznym bądz miłośćiw/ ábyſmy iego ććią/ twoię chwałę przepowiedáli KrowObr 171v.

»przepowiedać ewanjeliją (a. ewanjelijon, a. ewanjelijum, a. prawdę (a. naukę prawdziwą) ewanjelijej)« [w tym: komu (24), miedzy kim (1), gdzie (1)] = evangelizare, praedicare evangelium PolAnt, Vulg; evangelium evangelizare a. loqui Vulg [szyk zmienny] (51): MurzNT Mar 1/14, Luc 7/22; Ewánieliſtowie ſą/ ktorzy Ewanielią Swiętą przepowiedáią/ tho ieſt dobre poſelſthwo ſpráwuią KrowObr 4; Pan Kryſtus ná ſwoie zwolenniki tchnął y przepowiedáć im Ewánielią roſkażał [!] KrowObr 11v, 20, 43 [3 r.], 44v, 75v, 87 (13); Abowiem dla thegoć y vmárłym Ewángielią przepowiádano/ áby byli ſądzeni według ludzi w ćiele Leop 1.Petr 4/6, Gal 1/9; BibRadz 1.Petr 1/12, Gal 4/13, 1.Thess 2/9; RejAp 77; BiałKat 258v; że [...] cżęſtokroć wzbudzał Pan Bog Apoſtoły ábo poſły/ ktorzyby grubym á złym narodom Ewányelią przepowiádáli RejPosRozpr c3; ktorzy [apostołowie] napirwey przepowiádáią prawdę Ewányeliey ſwiętey ludzyom iákim niedowiernym. RejPosRozpr c3, cv, c2; A przepowiedáwſzy Ewánielion miáſtu onemu/ náucżywſzy mnogie/ wroćili ſię do Liſtry BudNT Act 14/21, Matth 4/23, 1.Cor 9/18, 15/1; CzechRozm 97, 188v; Iż oni [apostołowie]/ gdy pan od nich wźięty był do niebá/ [...] przepowiedáli wſzędy Euangelium. CzechEp 125, 208, 331, 336; NiemObr 85; Acz wſzytkim Apoſtołom roſkazano áby náuczáli wſzytkie narody/ y przepowiedáli Ewángelią wſzelkiemu ſtworzeniu: wſzákże [...] WujNT 655, Matth 4/23, 9/35, Mar 1/14, 1.Cor 1/17, 9/16 (14).

»przepowiedać w imię [czyje], w imieniu [czyim]« (1:1): KrowObr 44v; potrzebá było vćierpieć Chriſtuſowi [...]. Y przepowiedáć wimieniu iego [praedicari in nomine eius] pokáiánie y odpuſzcżenie grzechow BudNT Luc 24/47.

»naukę(-i) przepowiedać« [w tym: komu (3)] [szyk zmienny] (6): OpecŻyw 76v; tho ieſt Biſkup prawdziwy/ [...] Ktory náukę prawdziwą przepowieda KrowObr 126v; [Luter] powiádał go [Ekkiusa] być cżechem/ gdyſz Huſſowę náukę wſzytkę przepowiádał ludzyem BielKron 195, 454v; RejPos 8v; że káżdemu [...] wolno było [...] ná nim [koncylium trydenckim] ſtánąć/ y náukę ſwoię świátu [...] przepowiádáć. WujJud 216v.

»przepowiedać prawdę [bożą]« (1): RejPos 288v cf W przen.

»przepowiedać słowo (boże a. Pańskie)« [w tym: komu (2), gdzie (3)] = praedicare evangelium a. verbum Vulg [szyk zmienny] (15): KrowObr C3v, 24v, 66; Anyoł go [św. Piotra] wywiodł z więzyenia w nocy/ á roſkazał áby ſzedł ludzyom przepowiedał ſłowo Boże. BielKron 141v, 144v; RejPosWiecz3 [97]v; Widźiſz że Páweł S. nie záraz przepowiádáiąc ſłowo Boże/ odpuſzcża grzechy WujJud 87v, 182, 239v; CzechRozm 186; dziwowáli ſię drudzy Apoſtołowie/ iſz [św. Piotr] śmiał nieobrzezáńcom ſłowo Boże przepowiádáć. SkarŻyw 536; NiemObr 26; WujNT Act 15/35, 16 arg, 2.Tim 4/2.

»przepowiedać wiarę (a. prawdę wiary, a. słowo wiary)« [w tym: komu (1)] = verbum fidei praedicare Vulg [szyk zmienny] (4): RejPosWiecz3 [97]v; ći [cudzoziemcy] tedy poczęli Xiążęciu Mieczysławowi rádzić/ przepowiádáiąc mu prawdę wiáry Chrzeſćiáńſkiey StryjKron 150; WujNT Rom 10/8, s. 643.

Szeregi: »przepowiedać albo kazać« (1): Idąc po wſzytkim ſwiećie przepowiedaycie álbo kaſzćie Ewánielią wſzelkiemu ſtworzeniu KrowObr 43.

»mowić i przepowiedać« (1): Od tego cżáſu pocżął mowić Iezus y przepowiedáć. CzechEp 190.

»nauczać (a. uczyć) i przepowiedać« = docere et praedicare Vulg (5): A Páweł y Bárnábaſz mieſzkáli w Antyochiey/ náuczáiąc y przepowiedáiąc z wielem innych ſłowo Páńſkie. WujNT Act 15/35, Matth 4/23, 9/35, 11/1, s. 655.

»obwoływać i przepowiedać« (1): Y Sſtáło ſię potym/ że on [Jezus] chodźił po mieśćiech y miáſteczkách obwoływáiąc y przepowiedáiąc [praedicans et evangelizans] kroleſtwo Boże WujNT Luc 8/1.

»przekładać a przepowiedać« (1): SLyſzałeś ſłowá Páńſkie/ iáko tu wielkie rzecży ku pocieſze náſzey nam [...] łáſkáwie przekłádáć á przepowiedáć racżył. RejPos 143v.

»przepowiadać albo (i) świadczyć« (2): Potym iż [apostołom] [...] nie ludzkich albo Papieſkich Dekretow/ przepowiádáć/ álbo ſwiadtzyć roſkázał/ ále pokáiánie y odpuſztzenie grzechow. KrowObr 44v, 44v.

»przepowiadać i wołać« (1): I co może być proſtſzego y głupſzego/ w Ewánielij Swięthey/ iedno przepowiádáć/ y wołáć przed wſzyſthkim świátem/ iż Pan Kryſthus [...] przyſzedł tu na ſwiát/ nie iżeby [...] KrowObr 49.

W przen (2): iáko będą piękne nogi ich [wiernych Pańskich] chodzące po gorach ſwiátá tego przepowiedáiący prawdę iego RejPos 288v.
Zwrot: »usty przepowiadać« (1): Y vſty moiemi przepowiadałem [In labiis meis pronuntiavi] wſzytki ſądy vſt twoich (koment) To ieſt nie telkom w ſerczu ie miał. WróbŻołt 118/13; [Leop 1575 Ps 118/13 (Linde)].
2. Zapowiadać, mówić o tym, co się stanie w przyszłości, prorokować; praedicere PolAnt, Calep, Cn; antedicere, praenuntiare Calep, Cn; loqui PolAnt; antedenuntiare, fari, praecantare, praecinere, praedivinare, praefari, praeloqui, praemonstrare, prodicere Cn [w tym: intransit. (7), co (= przedmiot wypowiedzi) (37)] (47): HistAl B3; KromRozm II e3v; [prorok] Przepowieda odrzucenie Zydow y ſkáżenie Ieruzalem. BibRadz Ier 12 arg, Is 6 arg, Ier 21 arg, Dan 11 arg, II 14d marg; Lukaſz Mnich Káznodźieiá przepowieda ſpuſtoſzenié Polſki. OrzQuin Y2 marg, Z3v [2 r.]; Też tu Pan w Ewányeliey/ przepowiedáiąc rozmáite vćiſki wiernych ſwoich/ obiecuie ich nie opuſzcżáć RejPos 138; Tegoż roku drugie dziećię pod Krákowem ledwo puł Mieſiącá máiąc od národzenia/ wymownym głoſſem nád przyrodzenie/ przyſcie Tátarſkie do Polſki przepowiádáło StryjKron 350; NiemObr 162; Calep 74b, 824a.

przepowiedać komu (12): OpecŻyw [61]v; Iezu ktoris mękę ſwoię j ſmierć zwolennikom twogim cżęſto kroć przepowiedał. ſmi⟨łuj⟩ ſie nad nami. TarDuch B6v; KromRozm II f2v; KromRozm III B4v; BibRadz Is 30/10; Piſze też Wáleryus/ iż bogowie przepowiedáli śmierć Filipowi od wozá BielKron 123v, 87v, 90v, 93v; RejPos 67v; Chriſtus sſtąpiwſzy duſzą ſwą do piekłá/ przepowiádał wybáwienie Oycom onym świętym WujNT 803, Act 27 arg.

przepowiedać o czym (3): iże wielé z nás otym w niebo wzięciu twé milé matki z duſſą ij s cialem przepowiedalo OpecŻyw 180; BielKron 93v; Też cżęſcią dla tego Pan tym zwolennikom ſwoim przepowiedáć racżył o tey męce ſwoiey/ áby potym obacżyli iż ieſth práwy Bog RejPos 67v.

przepowiedać gdzie [= w jakim tekście] (1): RejPos 5v cf »przez proroki przepowiedać«.

cum A cum inf (2): iakożto boſtwem nadchnienij prorocy ij ty ij ijné od boga niezlicżoné dziwy bytz przyſſlé przepowiedali OpecŻywList C2v; Agábus Páwłá w Ieruzálem w trokach y w więźieniu być przepowiádał. BiałKat 158v.

Ze zdaniem dopełnieniowym (1): [Jezus] poſſedl tam z apoſtoly przepowiedaiątz ijm/ ijż miál bytz wydán poganóm OpecŻyw [61].

Z przytoczeniem [tak] (1): o ktorym [ciele Chrystusowym] ták Prorok przepowiedał: Niedopuśćiſz Swiętemu twemu vznáć náruſzenia. KuczbKat 40.

Fraza: »(jako) prorok(-cy) przepowiedał(-li)« [szyk zmienny] (4): OpecŻywList C2v; tymże [uczniom] ſie napirwey okazał [Chrystus] wſtawſzy z martwych trzeciego dniá żywy/ iáko Prorocy od Bogá nádchnieni przepowiedáli. BielKron 139, 93, 93v.
Zwroty: »przez proroki przepowiedać« (2): yákoż ſam to bog żydom przez proroki częſto á rozmáićye przepowyedał. KromRozm III B4v; A wſzákoż tych táiemnic Boſtwá ſwego [...] práwie zátáić niechciał/ ále y przez Proroki/ y w Ewányeliach vſty ſwemi/ znáki á podobieńſtwá thego [...] przyſcia ſwego/ ná wielu mieyſcach przepowiedáć racżył. RejPos 5v.

»przyszłe rzeczy przepowiedać« [szyk zmienny] (6): Oto iá ſlę k wám proroki/ ijżby przyſſlé rzecży przepowiedali OpecŻyw 77, 180; OrzRozm Q2v; Mężowie [...] wiedząc y przepowiedáiąc rzecży przyſzłe/ y zacni wykłádácże piſmá ſwięthego [...] mogą być názwáni Prorocy. RejPosRozpr c3; Piſmoć nie twierdzi iedno Kátholicką wiárę/ rzeczámi przyſzłymi/ ninieyſzymi y przeſzłymi: przeſzłe powiedáiąc/ przyſzłe przepowiedáiąc/ á ninieyſze pokázuiąc. WujNT ktv; SkarKaz 576a.

W przen (3): ięzyk [...] przyſzłe rzeczy przepowiáda OrzRozm Q2v.
Zwroty: »przez usta [czyje] przepowiadać« (1): Iezu ienzes przez vſta prorokow przepowiadał/ Iżes miał przydz na then ſwiat. ſmiłuy ſie nad nami. TarDuch A8v.

»usty przepowiedać« (1): RejPos 5v cf »przez proroki przepowiedać«.

a. Wróżyć, wieszczyć (3):
Zwrot: »przyszłe rzeczy przepowiedać« [w tym: komu (1)] (3): Celonites/ ieſt Indijſkiego żołwiu oko, Cżarnokxiężniczy kładą gi pod ięzyk/ á thak rzecży przyſzłe ludziem przepowiadaią FalZioł IV 50d, IV 50d; Augurari futura, Prziſzłe rzeczi przepowiedáć. Mącz 20c.
b. Zapowiadać, ogłaszać to, co ma się zaraz stać; przen: o pianiu koguta, zapowiadającym początek dnia (3):

przepowiedać komu (1): [Persowie] Kury ofiárowáli boginiey Dniowi/ iż y w nocy przepowiedáią ludzyom. BielKron 24v.

Zwrot: »dzień (a. godziny dnia przyszłego) przepowiedać« [w tym: czym (1)] = prodicere diem Cn (2): BierEz S4; ktori [kogut] ſrzod noczy ſwem ſpiewaniem ludzi ku praczy pobudza/ á zaſię cżuiącze pocieſza kiedy godziny dnia przyſzłego ſpiewaniem przepowiada. FalZioł IV 18d.
3. Podawać komuś tekst do powtórzenia [komu co] (1): A ták niech mówi ten/ który Zydowi przyśięgę przepowiádáć będźie [qui sibi Iuramentum narrare debet, seu praedicere JanStat 1129]. [...] SarnStat 264.

Synonimy: 1. gadać, głosić, gwarzyć, powiadać, rzekać; a. kazać, nauczać, nawracać; 2. praktykować, prorokować; a. wieszczyć, wrożyć; 3. powtarzać.

Formacje współrdzenne cf POWIEDZIEĆ.

Cf PRZEPOWIEDAJĄCY, PRZEPOWIEDANIE, PRZEPOWIEDANY

LWil