[zaloguj się]
[pdf]

PRZESILIĆ SIĘ (6) vb pf

się (3), sie (3).

e jasne.

Fleksja
inf przesilić się
conditionalis
sg
3 m by się przesilił

inf przesilić się (2). ◊ fut 3 sg przesili się (3). ◊ praet 3 pl subst n przesilili się (1). ◊ [con 3 sg m by się przesilił.]

Sł stp, Cn brak, Linde XVI – XVIII w.

1. Stać się silniejszym (1): Vberhand nehmen. Prześilić śię. Záwziąć śię. Crescere, ingravescere. Calag 492b.
2. Zdobyć przewagę [na kogo] (1): Verba iniquorum prȩualuerunt ſuper nos: [...] ſlowa złych nieprzijacielow naſzych przeſilili ſie na nas WróbŻołt 64/4.
3. [Nabrać zbyt wielkiej intensywności: Aby ſie ocet nieprześilił: Natłucż Bobu a roſtworz go kwáſem s Cytryny/ á wley weſpoł w ocet. SienHerb 609b, 609b; Chceſzli też winu przydáć inſzego ſmáku opcego/ náwiężyſz w chuſtkę źiela [...]/ á [...] wpuść w wino [...]/ á gdy iuż on ſmák vcżuieſz/ wyymi precż onę chuſtkę/ by ſnadź dáley tám wiſząc ſmák śię nie prześilił. Cresc 1571 356.]
4. Znaleźć się w punkcie krytycznym, przełomowym; zacząć słabnąć (3): Zbytnia Wolność nie dobra ieſt/ znam ia to ſam/ bo káżda rzecz/ ktora ſię prześili/ vpáść muśi/ po gwałtownym mroźie/ poſpolićie bywa odmięcz GórnRozm B3v, B3v marg; [Zá czym śie y złe ſzczęśćie zwykłe me prześili/ Gdy ſie vcho twe święte do mnie záś náchyli. CzahRzeczy B2v].
a. O chorobie [bezpodmiotowo; komu od czego] (1): temu [człowiekowi w gorączce] Aloe z wodą zmieſzay/ á day mu ią pić ná ten czás/ gdy ſye práwie nabárźiey roſpali/ tedy ſye mu od tego prześili y przeſtánie SienLek 139v.
5. O roślinach: osłabnąć, stracić siły wskutek szybkiego wzrostu, wzmożonej wegetacji (1):
Szereg: »przesilić się albo wysilić się« (1): Exluxuriari idem quod Luxuriari ad arbores translatum, Prześylićſie albo wiśilićſie. Mącz 102a.

Formacje współrdzenne cf SILIĆ.

Cf PRZESILENIE

ALKa