[zaloguj się]
[pdf]

RZEWNIWOŚĆ (13) sb f

e oraz o jasne.

Fleksja
sg
N rzewniwość
G rzewniwości
A rzewniwość
I rzewniwością
L rzewniwości

sg N rzewniwość (7). ◊ G rzewniwości (3). ◊ A rzewniwość (2). ◊ I rzewniwością (1). ◊ [L rzewniwości.]

Sł stp, Cn brak, Linde XVI w. (trzy z niżej notowanych przykładów).

1. Wzruszenie, poruszenie (3): Przećiw temu záſię Brutus mowił/ zá wſtydem y rzewniwoſcią z boiáźnią przydzye nam pokornym mowić/ gdyż potrzebá przyſzłá iż muśim BielKron 108.
Zwrot: »płakać z rzewniwości serdecznej« (1): Iozeph [...] Nie mogł złez w ocżu zádzyerżeć/ przeto wyſzedł precż á płákał ná pokoiu z rzewniwośći ſerdecżney BielKron 17v.
Szereg: »płacz a rzewniwość« (1): Włádźiſłáwowi cnotliwemu ſtárcowi ſerce iego ná then cżas płácż á rzewniwość obiawiáło/ cżuiąc śmierć ſwoię bliſką BielKron 414v; [BielKron 1551 136v].
2. Zapalczywość, nieustępliwość, żarliwość; zelus PolAnt, Vulg (10): Ieſli cie też rzewniwość ku gniewu przywiedzye/ Sćiſkay zęby tay w ſobie/ tedy cie nie zwiedzye. BielKom C4v; Moiżeſz [...] ſwoie bliſkie cieſzył á vpominał łágodnemi ſłowy áby rzewniwośći przeſtali BielKron 45v; BudBib Prov 6/33; [BudBib Cant 8/6].

rzewniwość czego [= wobec czego] (1): Bo záwidliwa miłość (marg) Abo/ rzewniwość. (–) domu twego z iádłá mię BudBib Ps 68/10.

rzewniwość o co (2): WujNT 308 marg cf »żal abo rzewniwość«, WujNT Rom 10 arg cf »rzewniwość i żarliwość«.

rzewniwość czyja [w tym: pron poss (3), G sb (1)] (4): Z żarła mię rzewniwość moiá/ bo przepomnieli słow twych ſprzećiwnicy moi. BudBib Ps 119/139; Rozmnażániu páńſtwá y pokoiu nie będzie końca/ [...] od tąd y áż ná wieki/ rzewniwość Iehowy Ceweothá vczyni to. BudBib Is 9/7, Is 63/15, Soph 1/18; [A w rzewniwośći moiéy/ w ogniu gniewu mego mówiłem. WujBib Ez 38/19 (Linde)].

Szeregi: »żal abo rzewniwość« (1): Y wſpomnieli ſobie vczniowie iego/ iż ieſt nápiſano: Zarliwość domu twego (marg) ábo żal, ábo rzewniwość o dom twoy. (–) [Zelus domus tuae] ziádłá mię. WujNT Ioann 2/17.

»rzewniwość i żarliwość« (1): 1. Modli ſię Apoſtoł zá Zydy. 2. Wyznáwáiąc że mieli rzewniwość y żarliwość o zakon Boży/ ále nie według vmieiętnośći. WujNT Rom 10 arg.

Synonimy: 1. płacz, płaczliwość, żal, żałość.

Cf [RZEWLIWOŚĆ]

DDJ