[zaloguj się]

RZEWNO (71) av

rzewno (67), rzewnie (4), [rzewno a. rzewnie]; rzewnie KochPieś, ZawJeft, GrabowSet, PudłDydo.

Oba e oraz o jasne.

[sup n(a)jrzewni(e)j].

stp, Cn notuje, Linde XVI (jeden z niżej notowanych przykładów) – XVIII w.

Z uczuciem smutku, żalu, smętnie; z płaczem; amare HistAl, Cn; acriter HistAl (71): BierEz K4, Q3v; Mariá [...] od wielkié żałoſci ledwe przemowila/ a weſtchnąwſſy rzewno rzekla. OpecŻyw [80]v, 156; StryjWjaz A4v; GrabowSet X; [Apolog 30].
Zwroty: »rzewno lamentować, narzekać, [kwilić]« [szyk zmienny] (2:1): Y iął też z niewiáſtą płákáć/ A bárzo rzewno nárzekáć BierEz G4v; Tedy ſſla zá nim wielka tłuſſcża ludu/ y niewiaſt: ktore rzewno płákáły y lámentowáły [plangebant et lamentabantur] Leop Luc 23/27; Płácżą też po ogrodźiech niewymownie owi Co przyſzli z Helleſpontu bogowie wierzbowi. W żáłobie chodząc płácżą/ lámentuią rzewno KlonŻal B; [Siedział Ieremiaſz płácżąc/ y rzewno kwilił to płácżliwe nárzekánie nád Ieruzálem Leop Thren 1/1 (Linde); Najrzewniej Ślęzacy Dzień po dzień narzekają, chudzi nieboracy PismaPolit 19].

»rzewno płakać (a. rozpłakać się, a. zapłakać), łzami się zalewać, płaczący« = acriter a. amare a. valde flere, amare plorare HistAl; illachrymare, multum flere, profundere lacrymas Mącz [szyk zmienny] (57:1:3): Zoná kiedy go widziáłá/ K śćienie ocży odwracáłá. Nárzekáłá rzewno płácżąc BierEz B4, G4v, Q4v; O dziewitzo blogoſlawioná/ powiédz nám/ [...] tzo máſs za ſprawę tako trudną/ ijż placżeſs tako rzewno? OpecŻyw 82, 22v, 36, 48v, 72 [2 r.], 88v (15); PatKaz II 63v [2 r.]; panna Aſenech [...] ná známyę ſmętku [...] głowę ſwą poſypáłá popiołem/ á padſſy ná ziemię przez ſiedḿ dni rzewno płakałá HistJóz C, B4v; [Dariusz] vpadł ná ziemię ná oblicże ſwoie/ thamże pocżął cięſzko wzdychać y rzewno płákáć HistAl F4v, B4v, E8, F3, L3, Nv, N2, N3v; MurzHist Kv; Leop Ier 23/10, Luc 23/27; BielKron 35; Mącz 162d, 181c, d, 236b; GórnDworz Dd4; A mogłáby ná nas oná pirwſza náturá náſzá rzewno zápłákáć/ w ktoreiechmy ſie w niewinnośći vrodzili/ mowiąc nam ty ſłowá O nędznicy nędzni/ [...] RejZwierc 67; HistRzym 32v, 34, 42v, 62; SkarJedn 269, 403; Siedziałeś w iáſkini iedney ſmutny Pietrze/ przez one trzy dni y trzy nocy/ rzewno płácżący śmierći Páná twego SkarŻyw 598, 51, 58, [223], 244, 251, 252, 310; Poſtoię máło/ á dowiém ſye pewnie/ Dla czego płácze tá páni ták rzewnie. KochPieś 18; Anioł [...] zwiáſtował Krolá niebieſkiego/ W iáśliſkách leżącego/ á rzewno płácżącego ArtKanc B3; fráſunék ſwóy ſłowy Wſzytkim podał/ łzámi ſye rzewnie záléwáiąc ZawJeft 48; KołakCath B3; WujNT 878; [Dydo] miecżá dobyłá/ rzewnie zápłákawſzy/ Vkłádłá/ ſie ná łożu: á máło zetrwawſzy/ Niżli miecż w ſię wráźiłá/ thy oſtátnie ſłowá/ Przerzekłá tuż przed ſmiercią PudłDydo B4v; ZbylPrzyg B3; [RozmyślDomin 4, 76, 81, 96; Pozdraw B6; HerbOdpow L5].

Szereg: »rzewnie z płaczem, płaczliwie a rzewno« (1:1): Ale niektory muzyk mieyſki [...] padł przed nogi Alexandrowe/ natychmiaſt pocżął płacżliwie a rzewno ſpiewáć [per artem musicam lamentari] HistAl D3v; Potym gdy go pocżęły rzewnie s płacżem prośić/ By przećiw ſwym nie racżył tey woyny podnośić. PaprPan Gg2v.

Synonimy: płaczliwie, smętno, smutno, żałościwie, żałośliwie, żałośnie.

Cf RZEWLIWIE, RZEWNIWIE

DDJ