[zaloguj się]
[pdf]

PRZYKAZAĆ SIĘ (2) vb pf

W inf oba a jasne; w pozostałych formach -kå-.

Fleksja
inf przykazać się
praet
sg pl
1 m m pers -smy się przykåzali
3 m przykåzåł się m pers
conditionalis
sg
3 f by się przykåzała

inf przykazać się (1). ◊ [praet 3 sg m przykåzåł się. ◊ 1 pl m pers -smy się przykåzali.] ◊ con 3 sg f by się przykåzała (1).

Sł stp, Cn brak, Linde XVI w. (jeden z niżej notowanych przykładów).

1. Zyskać czyjąś przychylność, przedstawić się w dobrym świetle (2):

przykazać się komu (1): Sroká bacżąc ſwą poſtáwę/ Prętki ięzyk y wymowę: Ku orłowi przylećiáłá/ Aby mu śię przykazáłá. BierEz O3. Cf [przykazać się komu czym].

[przykazać się komu czym: [córka cesarska] do Páryżá ſie iecháć nápárłá/ áby nietylko oycowſkie Rycerſtwo/ ále też y nieprzyiaćielſkie oglądáłá/ ázaby ſie iey ktory ku ſtadłu Małżeńſkiemv vlubił. Tákową chuć Olbrzymſki Krol wiedząc w niey/ á chcąc ſie iey tym przykázáć/ bo o iey miłość wielce ſtał/ niechćiał bez iey wiedzenia ktemu boiowi iść/ ázaby mu też ſzcżęśliwie zwyćięſtwá winſzowáłá. HistOtton 47.]

przykazać się ku komu (1): A przetoż proſzę wás dáycie mi radę/ iakobych ſie mogł ku panu waſzemu Sżcżęſciu [imię alegorycznej postaci literackiej] przykazaćz/ a iemu ſłużićz? ForCnR B3.

2. [Powierzyć się czyjejś opiece, oddać się do czyjejś dyspozycji [komu]: Tenże tedy Tatarzyn przykazał się Machmetbaszy nawysszemu po Cesarzu panu. PamJancz 98.

W przeciwstawieniu: »odrzec się ... przykazać się«: Ten tákowy/ dyabelſkim ięzykiem mowi: Ieſliżeſmy ſie iuż odrzekli dyabłá/ á Chriſtuſowiſmy ſie przykazáli/ Czemuſz ieſſcze mowiemy/ ięzykiem ludſkim/ ktory z źiemie ieſt ErazmJęzyk Ii8 (Linde s.v. przykazać).]

Synonimy: 1. zalecić się; 2. dać się, oddać się, podać się, polecić się, poruczyć się, powierzyć się, zlecić się, zwierzyć się.

Formacje współrdzenne cf KAZAĆ.

MPi