[zaloguj się]

RZKOMO (200) pt

rzkomo (176), rzekomo (24); rzekomo BierRozm (2), KromRozm I (2), KromRozm II, KrowObr (2), Leop (3), BielKron (4), OrzQuin, SarnUzn, BielSpr, WujJud, WujJudConf, PudłFr; rzkomo : rzekomo BierEz (7:2), WerGośc (2:1), KlonWor (5:1).

Oba o jasne; w rzekomo e jasne.

stp, Cn notuje, Linde XVI (jeden z niżej notowanych przykładów) – XVIII w.

1. Z zamiarem wprowadzenia w błąd, niby, pozornie, nieprawdziwie, udając; quasi Vulg, PolAnt, Mącz, Cn; simulate Mącz; simulando Modrz; dicis causa Cn (169): Simulate adverbium cui opponitur ex animo, Nie gruntownie/ nie cále pod pokrywką/ rzkomo. Mącz 394c.

W połączeniu z czasownikiem lub imiesłowem (127): Kot áby ie [myszy] záśię ſchytrzył/ Rzekomo ſie ſam obieśił BierEz K, C4, M4, P4v [2 r.], R [2 r.]; A ia iedno ſtoiąc ieſtem podobien ku głuchowi rzkomo nieſlyſſąc wyliczánych złoſći ſwoich RejPs 57v; RejRozpr Ev; RejJóz D3, M8v; KromRozm I A3v; LibMal 1551/166; KrowObr 68v; Więc drugi [student] nád kſięgámi rzkomo przepieruie/ Chce Sokoły zálecieć/ więc rozum ſzychtuie. RejWiz 90; Bo iáko ieſt rzecż ſproſna/ gdy kto tráći márnie/ Tákże iście nie mnieyſza/ gdy wſzytko w kąt gárnie. Ieſt iáko Soyká w klatce/ gdy chcą by mowiłá/ Więc iey ieść máło dáią/ áby nie zátyłá. Albo gdy w máłym Lewku rzkomo ſie kocháią/ Więc áby wielki nie roſł/ ieść mu nie dawáią. RejWiz 191, 38v, 84; Zebym miał powiedzieć iż według Zydowſkiey Bibliey/ tłumacżone ieſt/ wiedz iż nie. A to dla tego/ że ile widziemy ktorzy rzekomo wedle Zydowſkiego textu tłumácżyli/ tedy ſie ieſſcże nigdy dwá niezgodzili: ále ieden ták/ drugi inák. Leop *A3v; RejFig Aa4, Bb8; OSłá námálowáli/ á on obraz nośi/ A zá nim idzye żebrak/ co nań rzkomo prośi. RejZwierz 115v, 44v, 81, 118v, 126; Tedy zeglarze gdy ſię ſtáráli iákoby vćiec z okrętu puśćiwſzy barkę ná morze/ rzkomo chćieli od przodku zárzucác kotwice. BibRadz Act 27/30, Act 23/15, II 105c marg; Náiął był przedtym dwu łotru Máchomet ná Skánderbegá/ áby go potaiemnie ſtruli álbo zábili/ ktorzy rzekomo vćiekli od Turkow do Skanderbegá BielKron 257, 242v, 255v, 420; Ebrietatem fingere, Rzkomo być piyánym. Mącz 127c, 250d, 394c, d; OrzQuin C2v; czo [że pan Jaroszy idzie do niego] gdy Lipniczki poſtrzegł/ włożywſzy ſobie powroz ná ſzyię/ zákłádał go ná bálkę/ rzkomo ſie chcąc obieśić GórnDworz T6, Cc5; RejPos 214, [340]; BielSat C4; Zá tymi namowámi on ſtáruſzek miły/ Widząc dzieći iákim co vmyſłem cżyniły/ Rzkomo tego niedbáiąc cżynił tę poſtáwę/ Ze ſie z nimi wdáć niechciał więcey w żadną ſpráwę. HistLan D3, A4, B4v, C3, C3v [2 r.], C4v, D2, D3; Bo wnet tępego á boiáźliwego vźrzyſz gdj co chce poważnego mowić áliśći on piętą wierći/ pálce ſkubie/ brodę muſzcże/ poſtawki ſtroi/ rzkomo ſzepluni RejZwierc 19v, 49v, 76, 89v, 92 [2 r.], 101 (11); BielSpr 66v; BudNT Act 27/30; Tych záś co go [Chrystusa] wzywáć niechcą/ choć ſie rzkomo zá wierne máią/ y iego ſie miánem názywáią: możeſz v ſiebie zá niewierne pocżytáć. CzechRozm 198, A5v, 1v, 18v, 97v, 175 (9); ModrzBaz 37v, 54, 64v, 112v; Sich kranck ſtellē. Rzkomo chorowáć. Fingere dolorem capitis. Calag 444b, 448a; CzechEp 109, 318; NiemObr 148, 153; ReszHoz 140; Opierał ſię opſes [tj. szalony]/ rzekomo niechćiał do obrázá/ á gdy go gwałtem przywiedli/ rzućił ſię na ofiárę WerGośc 217; BielSjem 10; Stároſtowie [...] Strzegąc rzkomo dobr páńſkich w gránicách ie drapią. BielRozm 5, 22; Calep 13b; Tymić y tym podobnemi przykłády Budny to chce przewieść y pokázáć/ że w káżdym Nowym teſtámenćie wiele ieſt nie tylko omyłek/ ále też y fałſzow. Co on przeto czyni/ áby te omyłki y fałſze rzkomo popráwuiąc/ ſłowo Páńſkie y teſtáment Páńſki tym beśpieczniey pſował y fałſzował. WujNT przedm 4, Luc 20/47, Act 27/30; PowodPr 65; KlonFlis H; KlonWor **v, **2, 50.

~ Połączenia: »rzkomo ... a« (5): RejPs 52; RejWiz 81; Tákże y my chodzimy [jak św. Paweł] zá nim [za Chrystusem] z dáleká/ rzkomo tu o nim wyznawamy náſze wiádomośći/ á iáko ſkoro ná nas náſtąpi bożniczá ſzátáńſka/ áli my vciekamy RejAp 25v; HistLan B4v; Azaſz nie máſz ſrogiego práwá ná owego łápácżá á ná wykrętniká ſpráwiedliwośći ludzkiey? áno go ſzcżekácżem zową/ w ocży mu ſie rzkomo kłániáią/ á s tyłu zá nim pluią. RejZwierc 96.

»rzkomo ... rzkomo ... a« (1): Tu ſie rzkomo dobywaſz iáko z błotá/ thu ſie iuż rzkomo maſz wolą polepſzyć/ thu przyſzedſzy drugim powiedaſz żem ſie tám cżyſtych rzecży náſłuchał. A kiedy cie ſpytáią co tám było tákiego/ tedy żadnego ſłowá nie vmieſz powiedzieć. RejPos 64v.

»rzkomo ... a przedsię« (1): IEſt wiele ludzi ták nierozſądnych łaſkáwy cżytelniku/ nie iedno miedzy proſtaki/ ále y miedzy onymi coſię zá mądre máią/ ktorzy święte piſmo rzkomo cżytáią/ [...] á przedſię co ſię znim dzieie niewiedzą áni cżuią. BudNT przedm b.

»rzkomo ... ale« (6): Siedzi [gracz] podiął rękę ſpiewa Ciągnie ſie rzkomo poziewá Ale boday mu ták pſia máć Iákoć mu ſie wten czás chce ſpáć RejRozpr G4; Acż to iego poſtáwá iż rzkomo o wſzytki Stára ſie/ ále więcey o ſwoie pożytki. RejWiz 74v; RejZwierz 101; RejPos 280; KochPieś 3; Są też ieſzcże ſynowie Merkuryuſzowi/ Co domá trwáć nie mogą Kurſorowie owi. Skoro ich teſkność vymie: ná wędrowkę nogi Gotuią/ rzkomo widźieć Apoſtolſkie progi. Ale do prawdy mowiąc: Náturá ich ruſza; I do pielgrzymowánia nałog ich przymuſza. KlonWor 51.

»rzkomo ... rzkomo ... ale« (1): ktorzy [pytacze] to rzkomo nád kſięgámi leżą/ rzkomo ſie pytáią o woley iego [Pana]/ tu vſtáwicżnie w koſcielech wołáią/ ſpiewáią/ ále ſerce gdzieś dáleko od niego po ſwiátu lata RejPos 209v.

»rzkomo ... ano« (8): Wywiedz konie czás nam iecháć Ale wżdy zle nie pożegnáć Więc ſie rzkomo porywáią Ano ich nic niewćiągáią [tj. nie zatrzymują] RejRozpr I2; RejJóz F; Gdyż ten [pijanica] przydzye ná ten kres/ co mu rząd zależy/ Rzkomoby chciał mądrym być/ áno ſie łeb ieży. RejWiz 175; GórnDworz Mm; Więc ſie tu rzkomo ſtárzec prowádzić porywa/ [...] Ano w ſercu inſza myſl HistLan C4; RejZwierc 84v; Ale ktoby to wylicżył/ iáko tácy ludzie nikcżemni wiele wymysłow ſwych do ś. piſmá námieſzali? Rzkomo nápráwowali/ áno gorzey kázili. BudNT przedm b7; ále iż [niektórzy senatorowie] widzą/ że to co oni mowić mieli/ drudzy iuż wyrzekli/ [...] á ták wſtydáią śię ábo toż powtorzyć/ ábo iáwnie ná ono ich zdánie pozwolić: przeto wymyślaią ſzyderſtwá/ rzkomo popráwiáią/ áno niepotrzebnie śię zábawiáią. ModrzBaz 28v.

»jakoby (...) rz(e)komo« [szyk 4:1] (5): Leop Act 27/30; Quasi re bene gesta, Yákobyś rzecz rzkomo naliepiey ſpráwił. Mącz 144d; Simulabo quasi non noverim, Będę ſie zá to wydawał/ yákobych rzkomo nie znał. Mącz 394c, 394c; Lecż Mitridates záſię Datámeſá ku ſobie przyzwał/ iákoby mu rzkomo miał co powiedzieć. Phil H2. ~

W połączeniu z rzeczownikiem lub zaimkiem (30): RejPs 62; Boć y owi z puſtą głową Co ie rzkomo poſly zową Więcey też ſobie folguią A to co iem trzebá kuią RejRozpr Dv; KromRozm I M4v; nyektorzy obyecuyąc álbo okázuyąc po ſobye rzekomo náukę/ od wyáry odpádli. KromRozm II p; KrowObr 6; RejAp 17v; GórnDworz S2v; RejPos 85v; Kupiwſzy [starzec] tedy ſkrzynię rzkomo dla pieniędzy/ Nákładł do niey kámienia HistLan C2; A czo zedrą [panowie] s poſpolſtwá zá to by pśi tyią/ Rzkomo ná opráwę miaſt/ to wſzytko przepiją. RejZwierc 248, 53, 96, 200v; Confeſsioniſte rzekomo chwálce duchowni chwałę pozwierzchnią odrzucáią. WujJud 54 marg; To ia zowę rzecżą rozumowi przećiwną/ iż ći ludzie zápámiętáli/ do Bogá ſie rzkomo y ſłowá iego odzywáiąc/ ważą ſie w nośić [!] rozdziału thákiego miedzy ludzi ktorego Bog ſam w ſłowie ſwym nigdy nie oznaymił áni pokazał. CzechRozm 100, 97v, 239v, 243; CzechEp 127; NiemObr 15; A gdy tám zmieſzkał [fałszywy Chrystus z kompanami w klasztorze częstochowskim] kilká dni/ vcżynili iednego rzkomo opſeſem WerGośc 216; KlonWor 26, 46.

~ Połączenia: »rzkomo ... aleć« (1): wydanoć y z Litewſkiego Brześćia Pſálmy oſobno/ dla twego nabożeńſtwá rzkomo/ Chrześćijáńſki człowiecze/ áleć y tám/ iáko częſto Kátholickiego wykłádu chybił tłumácz; ták też nie raz fałſzem y wykręty nárabiał. LatHar +5.

»rzkomo ... ano« (2): Obacż ſam/ proſzę ćię/ co to zá ważny wywod/ twierdzić co rzkomo z ſłowá Bożego: áno nie tylko nie z ſłowá Bożego: ále przećiw iemu? CzechRozm 44, 177v.

»rzkomo jako(by)« [szyk 2:1] (3): ZAcy dwá w mecherzynę ſkorek náſypáli/ Rzkomo iáko połgroſzkow/ co z nich nádziáłáli. RejFig Cc7, Aa5; A co ſie tknie Krolow Iudſkich: maſz napierwſzego Dawidá/ ktory ſam wiele mowił/ y piſał/ iákoby rzkomo o ſobie/ áno więcey piſánie iego śćiągáło ſie do tego potomká iego/ niźli do niego ſámégo CzechRozm 177v.

»jakoby ... albo jakoby ... albo rzkomo« (1): Kiedy kto przed oczymá iakoby muchy latáiące widźi/ álbo iákoby dym/ albo rzkomo włoſy záſłániáiące: známionuie sſtępowánie wilkośći w oczy SienLek 20.

»rzkomo ... lecz« (1): Gdy záyźrzy gąſek flis/ iego to żniwo/ Wnet ſię vkrádnie [lege: wkradnie] rzkomo po łucżywo/ Lecż widźimiśię fliśie/ zákurzy ſię/ Tá kárkoſz [tj. łuczywo] w miśie. KlonFlis F3v. ~

W połączeniu z przymiotnikiem (4): Wymyſlił [lew] obycżay inny: Iákoby wżdy mięſem żyw był/ Rzkomo ſie chorym vcżynił. BierEz R3; Y wyiáchał [król egipski] do Syryiey rzekomo przyiaćielſkim á ſpokoynym vmyſlem Leop 1.Mach 11/2; á oni [żydowie] przedſię mowią iż zakon ich ieſt wiecżny [...] y ná wieki trwáć ma/ żebym tey ich głupiey powieśći/ y wywodom rzkomo rozumnym/ więcey wierzyć miał/ á niż temu co ocżymá widzę y rękomá ſie dotykáć mogę. CzechRozm 85; WerGośc 222.

W połączeniu z przysłówkiem lub wyrażeniem przyimkowym w funkcji przysłówka (7): A ty [Pan] zowie bożnicą ſzátáńſką/ ktorzy pod tą poſtawką á rzkomo pod prawda [!] ſzcżyrego ſłowá Bożego/ budowáli ſobie bożnice ſzátáńſkie według wymyſłow ſwoich RejAp 22, 114; Támże rzkomo zá tymi ſtárzec namowámi/ Wprowádzon ná inſzy gmách s wſzytkiemi rzecżámi. HistLan C4v, D2v.

~ Połączenia: »rzkomo ... a« (1): Nie rádziſz ty nam ze cnoty/ Iedno by vſzłá z ſromoty: [...] Bywać rádá rzkomo z miłośći A wnątrz pełná wſzey chytrośći BierEz H4.

»rzkomo ... ale« (1): Abowiem pátrz gdy pánu iákiemu álbo kſiążęciu co ſie foremnego pozdárzy/ [...] tedy wnet náſzcżuwácże záſkákuią/ więc thu ſobie poćichu rzkomo ſzepcą/ ále thák áby przedſię pan ſłyſzał: Brácie á widziałeś/ toć tho práwy Hektor. RejZwierc 50v.

»rzkomo ... ano« (1): nie ſtrzyma [człowiek]/ áby ſam ſiebie nie chwalił bezpothrzebnie á od rzecży: [...] ábo iżby cżáſem nie powiedział iákiego ſłowká/ rzkomo bárzo trefnie/ áno iż nie ná cżás GórnDworz I4. ~

2. Według cudzego zdania, którego autor wypowiedzi nie potwierdza: jakoby, podobno (31):

W połączeniu z czasownikiem (13): BierRozm 18; [czart kpi z mnicha] Nierozumiem miły brachu Bych ċzy to ċzinił ⟨z⟩ przeſtrachu Iż ſię owo rzkomo boyę Gdy vzrze kapicze twoyę RejKup z6, h6; RejPos 322v; A coż gdy iuż przydzye o ſwą właſną [prywatę]/ to iuż tám rzkomo táiemnicámi bywa zákryto RejZwierc 36v; CzechRozm 148; NiemObr 55, 106, 121, 152.

~ Połączenia: »rzkomo ... ale« (2): A do Nieba biegaċ záwzdy Bo tám yako przidze káżdy Rzkomo ſię chcze wy fyglowaċ [lege: wyfiglować] Ale wiecz trudno medrowaċ. RejKup x5v; CzechRozm 83.

»jakoby ... rzekomo« (1): To też o ſobie rozumieć pocżęli [powszechnicy, tj. katolicy]/ iákoby im też rzekomo Pan Bog grunt wiáry Powſzechney z wielkiego záwiedźienia Antikryſtowego ocżyśćiáć y obiáśniáć zoſtáwił. WujJudConf 7v. ~

W połączeniu z rzeczownikiem (7): thenże Bog obiáwił ſie zá drugiego wieku Abráámowi we dwu tyſiącu lat/ gdzie mu ſie vkazáli rzekomo trzey Anyołowie SarnUzn C6v; Znał to ſam Luther ieſzcże zá żywotá ſwego/ [...] iáka popráwá w ludźiech byłá/ zá tą iego rzkomo nową Ewángeliją. ReszPrz 71; ReszList 153; Iż onéy [Wenus] Iowiſz ſłużył/ Bóg rzekomo z niebá PudłFr 39; WujNT przedm 26.

~ Połączenia: »rzkomo ... ano« (1): Choć rzkowo [!] ná pewny targ drudzy ſie ſpuſzcżacie/ Ano gdy więc towáru w ręku ſwych nie macie/ Pewnie iż Kotá w worze drudzy tárguiecie HistLan F.

»rzkomo ... lecz« (1): W kroleſtwie Antikriſtowym było rzkomo vpámiętánie y pokutá zá grzech/ y rozmáite doſyć vcżynienie/ lecż to wſzytko przed Pánem nizacż nie ſtało BibRadz II 141a marg. ~

W połączeniu z przymiotnikiem (8): Morskie prace rzekomo ciężkie Długi zwyczaj czyni lekkie BierRozm 4; Otożem ia Abiron rzkomo s chytrſzą głową/ Y dziś mie też wymyſłkiem/ ná więtſzy śmiech zową. RejWiz 160; nieśmiałem ktemu nic rzec/ iż ini rzkomo mędrſzy milczeli/ niewiem dla czego SienLek 95v; RejZwierc 39v; CzechRozm 210; Máią też Papieżnicy v śiebie/ Kánony rzkomo Apoſtolſkie NiemObr 56; ReszPrz 64.

~ Połączenie: »rzkomo ... ale« (1): przetoż też [Justyn, Ireneusz i Tertulian] ſwoią Filozofią/ onę proſtą ſzcżyrość mowy y piſmá Apoſtolſkiego/ wyſzpácáć fárbuiąc ią pocżęli: á cżynili to/ dobrym rzkomo vmyſłem/ ále bárzo nie opátrznie/ y przećiw ſłowu Bożemu. CzechRozm 20v. ~

W połączeniu z przysłówkiem lub wyrażeniem przyimkowym w funkcji przysłówka (3): Tedy ten wſzyſtek dowod/ iáko fałſzywy/ choć rzkomo miſternie/ bo nie ládá od głowy/ vrobiony/ vpaść muśi. CzechRozm 13v; ReszPrz 8.

~ Połączenie: »jakoby rzkomo ... a przedsię« (1): A iż też przy Sáulu [Pismo św.] látá wſpomina / iákoby rzkomo wedle porządku inſzych Krolow Iudſkich ktorym obietnicá ſłużyłá: á przedſię wſpominánie to cżyni nie wedle Krolow Iudſkich. CzechRozm 139v. ~

Cf [WRZKOMIE], WRZKOMO

MN