CHWALENIE (51) sb n
chwalenie (50), chfalenie (1) MurzNT.
-e- (
50), -ę- (
1).
-å- (39), -a- (2); -a- MurzNT; -å- : -a- CzechEp (1 : 1); pierwsze e jasne, końcowe pochylone.
Fleksja
|
sg |
pl |
N |
chwålenié |
|
G |
chwåleniå |
|
D |
chwåleniu |
|
A |
chwåleni(e) |
chwåleniå |
I |
chwåleni(e)m, chwålenim |
|
L |
chwåleniu |
|
sg N chwålenié (11); -é (1), -(e) (10). ◊ G chwåleniå (7); -å (6), -(a) (1). ◊ D chwåleniu (22) ◊ A chwåleni(e)(4). ◊ I chwåleni(e)m (1) GórnDworz, chwålenim (1) PatKaz III. ◊ L chwåleniu (4). ◊ pl A chwåleniå (4).
Sł stp, Cn notuje, Linde brak.
1.
Pochwała;
laudatio Mącz, Calep, Cn; gloriatio Calep, Cn; praeconium, praedicatio Cn (9):
BielŻyw 140;
Mącz 186b;
bo iákoś w. m. ſnadź káżdemu tu/ wielką thego chwaleniem vcżynił ſkomę/ ták iey nam nikt iny nie odeymie GórnDworz E5v;
bo to być niemoże/ áby wiek dorosły miał być chwalenia godny ModrzBaz 13v;
PaprUp H;
Calep 458b,
586a.Szereg: »chwalenie albo (jako też) ganienie« [szyk 1: 1] (2) : Bo to ná mądrego/ iáko ſię mnie zda/ należy/ áby one rzecży/ ktore ſię mu zá pożytecżne álbo zá ſzkodliwe Rzecżypoſpolitey być widzą/ miedzy drugie podawał/ á ony álbo ku chwaleniu [ad probandum] álbo ku gánieniu [ad improbandum] pobudzał. ModrzBaz 1; CzechEp 233.
2.
Wielbienie, oddawanie czci; wyznawanie, odprawianie modłów;
adoratio Mącz, Calep; celebratio, veneratio Cn (42):
PatKaz III 107;
Iezu ienżes ſie Krolom ku chwaleniu z prowadzenia Gwiazdy Przijeżdżaiączym był obiawion. TarDuch B;
Leop Ps 146/1;
OrzList cv;
BibRadz 1.Par 23/5,
2. Par 23/13;
to iſte chwalenie ktoreby ſie Synowi Bożemu miáło wyrządzáć/ byłobyć też tákież cżeſne zá thákim podániem twoim. SarnUzn C7,
C7;
BudBib Ps 87/1;
rozmáitych BOGOW náświęćiwſzy/ ludźiom ku chwaleniu wyſtáwili NiemObr 159;
ReszPrz 46;
ArtKanc L10v;
Calep 27b.chwalenie kogo, czego (27): KromRozm II f3v; Skąd jakie powstały i jeszcze się mnożą bałwochwalstwa, słupow, obrazow chwalenie Diar 70; Chwalenie Swiętych Bożych ieſt świádectwo náſzey dobrey woley. SkarŻyw 206 marg; CzechEp 80; ArtKanc T10v; Pan bog vprzataiac nierzad agotuiac mieiſce ku chwaleniu imienia ſwego/ miedzi o nemi pogani vpatrzel meza PaprUp A4v. Cf Wyrażenie.
W charakterystycznych połączeniach: chwalenie Ducha Świętego, imienia, obrazow, świętych.
Wyrażenie: »chwalenie Boga, Pana Boga, Pana« = adorare Deum Vulg, PolAnt; colere a. laudare Deum a. Dominum PolAnt [szyk 20 : 1] (13 : 4 : 4): WróbŻołt ff8v, rr4v; wymyślaią i przepowiedaią inſzęm/ nową świątość/ nowé vczynki dobré/ nowy ſpoſób chfalęniá bogá MurzNT 108v; Leop Iudith 12/6, Ps 99 arg; ále by was przedſię odwodźił ku náſládowániu y chwaleniu Bogow cudzychBibRadz Deut 13/2, 13, 1.Par 23/30, Zach 14/16, 17; BielKron 44; GrzegRóżn Iv; ModrzBaz 32v; SkarŻyw 51 [2 r.], 581; StryjKron 145; CzechEpPOrz *4v; ArtKanc T4v; GórnRozm K2v; WujNT 267.
Szeregi: »dziękowanie i chwalenie« (
2):
Siadſzy tedy nád onym zrzodełkiem/ w dziękowániu y chwaleniu Páná Bogá/ był ſpor miedzy nimi SkarŻyw 51;
WujNT 267.»chwalenie, (i) modlenie (a. modlitwa)« [szyk 2 : 1] (3): WróbŻołt ff8v; Adoratio, Chwalenie/ Modlenie/Podćiwośćy wyrządzánie. Mącz 270a; SkarŻyw 51.
»wysławianie i chwalenie« (1): A iżby ſtali káżdego záránia ku wyſławiániu y chwalieniu Páná [ad confitendum et ad laudandum Dominum] á tákże y od wieczorá. BibRadz 1.Par 23/30.
»chwalenie i wyznawanie« (1): Y Máthánia ſyn Michá/ ſyn Zebedei/ ſyn Aſáff/ Kxiążę ku chwaleniu/ y wyznawániu ná modlitwie [ad laudandum et ad confitendum in oratione] Leop 2.Esdr 11/17.
»chwalenie i wzywanie« (1):Pánny świętey Máryey mátki Iezuſá Páná po śmierći chwálenie y wzywánie gánili CzechEp 80.
Synonimy: 2. cześć, pokłona, wysławianie, wyznawanie.
Cf CHWALEBNOŚĆ, CHWALIĆ, CHWAŁA
ZZa