[zaloguj się]
[pdf]

KARMIĆ SIĘ (48) vb impf

sie (26), się (22).

W inf -å- (6), -a- (4); -å- GórnTroas, LatHar, SkarKaz; -a- LubPs, BibRadz; -å- : -a- SienLek (2 : 1), SkarŻyw (1 : 1). ◊ W pozostałych formach -å- (31), -a- (1) LubPs.

Fleksja
inf kårmić się
indicativus
praes
sg pl
1 kårmię się kårmimy się, kårmi(e)my się
2 kårmisz się
3 kårmi się kårmią się
praet
sg pl
1 m -m się karmił m pers
3 m m pers kårmili się
f kårmiła się m an
fut
sg pl
1 m kårmić się będę m pers
3 m m pers będą się karmić
n subst karmić się będą
imperativus
pl
3 niech się kårmią
conditionalis
sg pl
3 m m pers by się kårmili
n by się karmiło subst by się kårmiły

inf kårmić się (7). ◊ praes 1 sg kårmię się (2). ◊ 2 sg kårmisz się (1). ◊ 3 sg kårmi się (14). ◊ 1 pl kårmimy się (1) OrzJan, kårmi(e)my się (1) LatHar. ◊ 3 pl kårmią się (10). ◊ praet 1 sg m -m się karmił (1). ◊ 3 sg f kårmiła się (1). ◊ 3 pl m pers kårmili się (2). ◊ fut 1 sg m kårmić się będę (1). ◊ 3 pl m pers będą się karmić (1). subst karmić się będą (1). ◊ imp 3 pl niech się kårmią (1). ◊ con 3 sg n by się karmiło (1). ◊ 3 pl m pers by się kårmili (1). subst by się kårmiły (1). ◊ part praes act kårmiąc się (1).

Sł stp s.v. karmić, Cn brak, Linde XVI(XVIII) – XVII w.

Przyjmować pokarm; zaspokajać głód; jeść, żywić się,nasycać się; ali Modrz, PolAnt; victitare Mącz; pasci Calep; comedere, vesci cibo PolAnt (48): FalZioł IV 17c; Ale iż takowe zwierzęta iedzą ſkoro ſie vrodzą, przeto tamże zębow potrzebuią. Ale ludzie iż ſie nie tak karmią, przeto nie tudzież im zęby roſtą GlabGad C4, D5; Bono sane stomacho contenti sunt, Radźi ſie dobrze karmią. Mącz 420a, 500c; Calep 760a; GostGosp 38.

karmić się z czego (1): O miły Pánie/ wſzák ſie y ſzcżeniątká karmią s tych odrobin/ ktore pádáią s ſtołow Páńſkich. RejPos 73v.

karmić się czym (17): GlabGad A7; BibRadz Ex 23/11, Thren 4/5; Ichthyophagi, Ktorzy ſie tilko ribámi karmią. Mącz 164a, 125d, 128d; SienLek 107; GórnDworz Cc7v; SkarJedn 7, 38; KochPs 119; Karmiemy ſię ziemią/ y rzecżámi z niey wychodzącemi LatHar 668, +8. Cf Zwroty.

W przeciwstawieniu: »karmić się ... pić« (1): Izali ſię ia (powiáda) karmić będę mięſem wołowym? álbo krew kozlą pić będę? LatHar +8.

W charakterystycznych połączeniach: rad się karmić (5); dobrze się karmić (4), kosztownie; karmić się z drobin; karmić się chlebem (3), figami, kościami, mięsem, plewami, potrawami, rybami, sałatą, twarogiem, ziemią.

Zwroty: »małem się karmić« = mało jeść (1): Z tąd też ieſt przycżyna cżemu ludzie wiele iedząci twardziey ſpią, iż też więczey takowych dymow do głowy pochodzi z wielgoſci pokarmu, iakich nie maſz w tich czo małem ſie karmią. GlabGad L2.

»pokarmem się karmić« [szyk zmienny] (3): SienLek 38v, 41v; y miedzy błogosłáwione niemáią być licżeni/ ktorzi ſię karmią pokármem [qui alantur cibo] pracą rąk cudzych nábytym. ModrzBaz 37.

W przen [czym] (7): Iáko bárány/ śmierć ſye karmi iemi. KochPs 73; SkarŻyw 21; LatHar 234; ktorych ieſt wrodzona ná Chrześćiány nienawiść/ áby ſię krwią Chrześćijáńſką karmili. SkarKaz 610b.
Zwrot: »karmić się wiatrem« = żyć w nieświadomości własnego błędu (2): EFráim karmi ſię wiátrem [Circumdederunt me in mendacio Ephraim] (marg) Dármo báłwanom służy. (–)/ á chwytha wiátru od Wſchodu ſłońcá/ vſtáwicżnie rozmnaża ſię kłamſtwo y ſpuſtoſzenie BibRadz Os 12/1, *3v.
Szeregi: »karmić się i posilać się« (1): karmię ſię cżęſto onym v Zácháryaſzá Proroká opowiedźiánym zbożem wybránych twoich/ y pośilam ſię winem/ iáko tenże mowi/ pánny rodzącym LatHar 234.

»karmić się i żyć« (1): PIecża/ co złotem/ karmiſz ſię y żyieſz/ A prze ieden zyſk/ wielem troſk myśl bijeſz GrabowSet V3.

Przen (11):
a) Przyjmować jako zaspokojenie potrzeb duchowych [czym] (5): Przeto niech Grekowie [...] niepewnymiſię á prożnemi wieśćiámi nie karmią. SkarJedn 167; dayćie mi [...] miecż krwią nápoić Cżłowieká bezecnego: ponieważ y on mey Zelżywośći dawno ſyt/ y dziś ſię ią karmi. KochOdpr C3v.
Zwrot: »nadzieją, obietnicami, pociechami się karmić« = łudzić się (1 : 1 : 1): SkarŻyw 593; a my czekáiąc tych ziázdów/ prózną ſie nádźieią karmimy OrzJan 130; SkarKaz 38b.
b) Często coś robić, przeżywać [czym] (5): Záwżdym we dnye y w nocy ták ſye kármił łzámi LubPs L4, O4v; Serce roſtropne ſzuka vmieiętnośći/ ále vſtá ſzalonych karmią ſię głupſtwem [os stultorum pascetur verbis stultitiae]. BibRadz Prov 15/14; GórnTroas 32; Karmi ſię vſtáwicżną biedą y kłopotem KlonWor 77.
c) Przyjmować komunię świętą [czym] (1): A co ſię/ chlebem Anyelſkim/ karmili/ Potym z świniámi/ ſłodźiny trawili. GrabowSet I2v.
a. Żywić się mlekiem matki; ssać; nutriri Vulg (5): Boś roſkazał cżłonkom/ to ieſt pierſiam/ aby dawáły mleko vżytek pierſi/ áby ſie to karmiło co ſthworzono ieſth Leop 4.Esdr 8/11.
Zwrot: »karmić się mlekiem« [szyk zmienny] (2): OpecŻyw 20v; Bo káżdy co ſię mlekiem karmi [qui lactis est]/ nie świádom ieſt mowy ſpráwiedliwośći: gdyż ieſt dźiećięćiem. WujNT Hebr 5/13.
W przen (2):
Zwrot: »piersiami się karmić« (2): Przeto ktorzy tego Duchá vcżeśnicy nie ſą/ pierśiámi ſię they mátki (to ieſt kośćiołá ś.) ku żywotu nie karmią/ áni vżywáią ćichego zrzodłá z ćiáła Chryſtuſowego płynącego SkarJedn 10; SkarŻyw 394.

Synonimy: jeść, paść się, żywić się.

Formacje współrdzenne cf KARMIĆ.

Cf KARMIĄC SIĘ

ZCh