[zaloguj się]
[pdf]

ŁĄCZYĆ (30) vb impf

W inf: łączyć (7), łęczyć (2); łęczyć RejPos; łączyć : łęczyć JanNKar (3:1). W imp łęcz (1) JanNKar. W pozostałych formach: łącz-.

Fleksja
inf łączyć, łęczyć
indicativus
praes
sg pl
1 łączę łączymy
3 łączy łączą
praet
sg
3 m łączył
imperativus
sg
2 łęcz
conditionalis
sg
3 m -by łączył

inf łączyć (7), łęczyć (2). ◊ praes 1 sg łączę (8). ◊ 3 sg łączy (5). ◊ 1 pl łączymy (1). ◊ 3 pl łączą (2). ◊ praet 3 sg m łączył (1). ◊ con 3 sg m -by łączył (1). ◊ imp 2 sg łęcz (1). ◊ part praes act łącząc (2).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVII w.

1. Oddzielać, rozłączać, odróżniać; deiungere, disiungere, distrahere Calep, Cn; discludere, dissociare Calep (15): Deiungo – Laczę, dzielę. Calep 299a, 329a, 330b, 333b, 334b.

łączyć kogo, co (9): Ale wżdam nye trzebá tego [czasu na naukę i pilności] łącżyć/ záwſſe pirwey cżás ma być położon/ pothym zá nim isć pilnosć. GliczKsiąż Nv; Ták vczy Gribaldus trzech z oſobná/ Oycá/ Syná/ y Duchá Swiętégo łącząc nie inſzym ſpoſobem: iedno iáko troie ludźi od śiebie róznych BiałKat 110v. Cf łączyć kogo, co od kogo, od czego.

łączyć kogo, co od kogo, od czego (7): [tym] których nieſławá łączy/ od zgromádzenia potćiwych ludźi/ vliczki żadnego doſtoieńftwá niemáią być otworzone. GroicPorz b2v; BielKron 340v; Kálendarz z którego ſwięte dni od robotnych álbo powſzednich łączimy. Mącz 118d; Aż przydzye on Páńſki dzyeń od wiekow wybrány/ Gdy będzye racżył łęcżyć od kozłow bárány. RejPos 357v; CzechRozm 33v; GrabowSet P3v; JanNKar H4v.

W przeciwstawieniach: »łączyć ... przypodobywać, wespołek dzierżeć« (2): BielKron 340v; [Syna Bożego] ludziom przypodobywa z ſtrony ćiáłá: ázáś go od nich łączy wedle duchá/ y vrzędu niebieſkiego CzechRozm 33v.

Przen: Pozbawiać kogoś czego [co od czego] (1): Oćiec áby they przyiáźni nie łącżył od krolow Hiſzpáńſkich/ kazał thę Káthárzynę drugiemu ſynowi Henrykowi poiąć BielKron 211v.
2. Tworzyć całość, jednoczyć, zespalać; conserare, fibulare Calep; adiungere, coniungere Cn (10): Consero – Spaiąm, łączę, wplatąm, mieſząm. Calep 245b, 417a.

łączyć co (3): ogień iż ieſt rozny z wietrznośćią/ łączą ſwą wilgość miedzy ſobą/ y czynią z niéy dwie SienLek Ttt4v. Cf łączyć kogo, co z kim, z czym.

łączyć kogo, co z kim, z czym (2): opuſzczam [tu te rzeczy]/ áby kto niemniemał/ żebym Duchowne álbo vczyć álbo z niewiernymi żydy łączyć miał GroicPorz h2; JanNKarKoch G.

W przeciwstawieniu: »łączyć ... rozno kłaść« (1): Z/ kiedi ieſt prępoſitio, nie lączić go s slowem/ ale ie rózno klaść/ iako z izby. JanNKarKoch G.

Zwrot: »w jedno ciało łączyć« (1): Corporo – W iedno cziałołacze, ſpoliam. Calep 262b.
a. O małżeństwie (4):

łączyć co (3): Małżeńſtwo porządne ſam Pan Bog łącży z dárámi oſobliwemi. WerKaz 303 marg; KlonWor 50. Cf łączyć co czym.

łączyć co czym (1): Gdźie tedy záſię z rozmyſłem dobrym/ y z dobrowolnym z obu ſtron przyzwolenim poymuią ſię/ tám práwie Pan Bog ręką ſwą to Małżeńſtwo łącży. WerKaz 303.

W połączeniu szeregowym (1): Nie tylko potwirdzáć ále y łącżyć álbo ślub dáwáć w kośćiele máią dla zábronienia Małżeńſtw potáiemnych WujJud 211v.

W charakterystycznych połączeniach: łączyć małżeństwo (2), stadło (2).

*** Bez wystarczającego kontekstu (5): ſłowá onégo łączyć źle vżywamy: bierzemy ie bowiém zá złączánié, co bydź nie może. Słowo to bowiém, łączyć idźie nie od złączánia, ále od rozłączánia JanNKar H4, H4 [3 r.].

Synonimy: 1. oddzielać, rozdzielać; 2. jednoczyć, spajać.

Formacje współrdzenne: łączyć się, odłączyć, odłączyć się, przyłączyć, przyłączyć się, rozłączyć, rozłączyć się, włączyć się, wyłączyć, wyłączyć się, złączyć, złączyć się; odłączać, odłączać się, przyłęczać, przyłęczać się, rozłączać, rozłączać się, wyłączać, wyłączać się, złączać, złączać się.

Cf ŁĄCZĄCY, 1. ŁĄCZENIE, ŁĄCZONY

TK