[zaloguj się]
[pdf]

MODLENIE (38) sb n

-enie (37), -ęnie (1).

o oraz pierwsze e jasne; końcowe e z tekstów nie oznaczających é.

Fleksja
sg
N modleni(e)
G modleniå
D modleniu
A modleni(e)
I modleniém
L modleniu

sg N modleni(e) (9). ◊ G modleniå (15). ◊ D modleniu (4). ◊ A modleni(e) (4). ◊ I modleniém (1). ◊ L modleniu (5).

Sł stp notuje, Cn, Linde brak.

Rzeczownik od „modlić” lub „modlić się” (38):
1. Zwracanie się do Boga z wyrazami czci i hołdu, a także z błaganiem i prośbą o łaski; supplicatio Mymer1, Mącz; adoratio, preces Mącz (33): Iezus mily dál nám powód modleniá ij ſwięci iego/ abyſmy iego ſwięté miloſci gorątzo ſie modlątz naſladowali OpecŻyw 54; Mymer1 34; BibRadz Luc 11 arg; BielKron 31; Supplicatio verbale. Pokorna proźbá/ Modlenie/ Modlitwá. Vulgus Proceſsią zową. Mącz [305]d, 270a, 320b, 323c; Niech też káżdy ſobie/ kłádźie przed ocży/ bárzo wielką chuć ku modleniu ludźi onych/ ktorzy v Bogá przez modlitwę grzechow odpuſzcżenia doſtáli. KuczbKat 419, 370; ty rácż nas náucżáć tákiego modlenia/ ktore byś rád ſam łáſkáwie przypuſzcżáł LatHar 95; KołakSzczęśl C; Strzeżćie ſię Doktorow [...] ktorzy wyiádáią domy wdow pod pokrywką długiego modlenia [sub obtentu prolixae orationis]. WujNT Mar 12/40, s. 94 marg.

modlenie komu (2): WróbŻołt ff8v; Prośiłá też áby iey było wolno chodzić w nocy gdzye ſie iey ſpodoba ku modleniu Pánu Bogu BielKron 113v.

modlenie czyje [= do kogo] (1): gdyżeſmy ſámi modlenia iego [Boga] niegodni prze grubość á grzechy náſze ćieleſne/ thylko przez ſámego Kryſtuſá iednacżá á ſprawcę náſzego/ mamy do Bogá przyſtęp mieć BielKron 246.

modlenie czyje (2): Ná południą ſtronę obracáią thwarz ſwoię gdy ſie modlą Bogu. Po dworowey potrzebie [Turcy] vmywáią ſie záwżdy [...] á w ten cżás nie obraca twarzy ku południu/ bo thá ſtroná modlenia ich bywa. BielKron 259v; Ale modlenie iey [Anny prorokini] było/ iż vſtháwicżnie w káżdey ſpráwie ſwey byłá tego pilná/ áby ſie wſzytko dzyało wedle woley Páńſkiey/ á wſzytko porucżáłá iemu. RejPos 134.

W połączeniach szeregowych (2): ſłużbá Boża bywa odpráwowána/ ták iż w tym ſámym ákćie/ ſpecies quaedam coeleſtis illius Hierarchiae repraeſentatur, w modleniu/ w klękániu/ w ſiedzeniu/ w śpiewániu/ náchylániu/ w ſzátách iednoſtáyność wielka záchowána bywa. ReszList 186; WujNT 248.

W charakterystycznych połączeniach: bez przestanku modlenie, długie, porządne.

Zwrot: »czynić modlenie [do kogo]« (1): obroćił ſie [Daniel] ku Ieruzálem/ cżynił modlenie do Páná Bogá ſtworzycielá wſzech rzecży [flectebat genua sua et adorabat confitebaturque coram Deo suo Vulg Dan 6/10; klękał ná ſwe koláná/ á cżeść y wchwałę [!] dawał/ y wyznawał ſie przed Bogiem ſwoim Leop]. BielKron 111.
Wyrażenia: »dom modlenia« (1): Oratorium, Dóm modlenia/ Káplicá. In Bibliis tantum. Mącz 270a.

»kstałt, obyczaj, sposob modlenia; obyczaj w modlenin« [szyk 4 : 1] (1 : 1 : 2; 1): Iezu ienżes pod krotkoſcią ſlow doſtatecżny modlenia ſpoſob vſtawił. ſmi. ſie nad nami. TarDuch B3 v; A przeto thu nadobny kſtałt modlenia przekłáda/ kthory przy modlitwie záchowywáć mamy LubPs Tv; BibRadz Mar 11 arg; Przeto vżywamy dwoiákiego y roznego obycżáiu w modleniu. Bo Pánu Bogu ták właśnie mowimy [...] A do Swiętego ták KuczbKat 365, 405.

»nabożne modlenie« (1): W tym pieniu prorok pobudza y prziwodzi lud ku chwaleniu boga y ku nabożnemu iemu modleniu. WróbŻołt ff8v.

»pokorne modlenie« (1): Obeźrzyſz ſie ná me pokorne modlenye/ Gdyż znaſz thákye wyelkye moye vniżenye LubPs ee4.

»modlenie za umarłe« (1): Aeryuſowá/ Yowinianowá/ y Vigilanciuſowá náuká o poſcyech/ ſwyęćyech/ wzywányu ſwyętych z tego ſwyátá zeſſłych/ y tćyenyu ich koſci/ obchodźyech y modlenyu zá vmárłe. KromRozm III E3v.

Szeregi: »chwalenie Boga nabożne i modlenie« (1): WróbŻołt ff8v cf »nabożne modlenie«.

»przyczynianie i modlenie« (1): ieden tylko ieſt Pośrzednik zbáwienia y odkupienia náſzego/ ále nie ieden przycżyniánia y modlęnia. WujJud 57v.

»trwanie i modlenie« (1): Przez wſzelką modlitwę y proźbę modlący ſię ná wſzelki cżás wduchu: y ná to cżuiąc/ we wſzelkiem trwániu y modleniu [in omni instantia et obsecratione] zá wſzytki święte BudNT Eph 6/18.

a. Odmawianie modlitw [czego] (1): Nád poſpolite modlenie godzin kápłáńſkich/ Pánny Máryey godziny/ śiedm pſálmow y zá vmárłe [św. Antoninus] przydawał SkarŻyw 412.
2. Prośba, błaganie człowieka; efflagitatus, obtestatio, preces Mącz; supplicatio, petitio BartBydg (5): BartBydg 153b; Flagito. Vprzeymie bárzo proſzę Naliegam komu vſtawicznym modleniém/ Modlię ſie. Mącz 129b; Cedere precibus alicuius, Dáć mieyſce modleniu cziyemu/ dáć ſie vżić. Mącz 320b, 129b, 452d.

Synonimy cf MODLITWA.

Cf MODLENIE SIĘ, MODLIĆ, MODLIĆ SIĘ, [MODLITBA], MODLITWA, 1. MODŁA

TG