a. Z podmiotem osobowym (lub nieosobowym użytym metonimicznie albo antropomorficznie) (1434); PowUrb +; MetrKor 37/4; Idąc tedy brzuch go ruſzył/ By go vlżyć vśieść muśił. BierEz D3v; A bych nie miał teras gośći/ Kazałbych ſtlucż w tobie kośći: Muſzęć teras tego niecháć/ Przedśię ćię dam vkátowáć. BierEz E2, A4, D3v, K2, M2v, R2v, Sv, S2; a tak nienalazſſy ſobie z ſwym oblubieńce^m goſpody/ muſilij wniſtz pod ſſopę poſpolitą OpecŻyw 15, 1v, 20v, 107v, 150v; BartBydg 29; FalZioł +2, IV 56b; BielŻyw 55; GlabGad L; iż cżtyrze Windelici krolowie poimani, na więtſzą lekkoſć, muſili [ferebant] kothły y garnce miedziane v niego do kuchni noſić gdy było w ſwięto MiechGlab 45; BierRozm 14, 15, 25; LibLeg 7/9, 10/62, 151v, 11/10, 42v (18); RejPs 59, 66 [2 r.], 100, 180, 194v; powyedz ktho rzeczi the vkradl theda czye puſzczymy A yeſly nyepowyeſz ſſam wthym zoſtacz mvſſyſch LibMal 1552/167, 1543/68, 1548/142v; RejRozpr C2, E2 [2 r.], E2v, F2, G4v, I3v; SeklWyzn 4; Mam ia czo z ſobą cżynić niż waſze gzła ſuſzyć Ale gdys ſie naparła iuż ſie muſzę ruſzyć RejJóz D7; Prż y [!] tym ſtoię czom mowił Bo acz bych odmienić chciała Nie będę ſto mowy miała Bych miała ſtraćić y duſzę Iuż tak ſnadz miłować muſzę RejJóz E3; Gdy mię maſz ſlugę ſwego iuz y wſzytci ſludzy Czo kolwiek ich ieſt przy mnię muſzać ſluzyć drudzy RejJóz Q3, F5, I6v, K2, M5v, P4v; RejKup b3, b5, g3, g4v, h8v, t2; RejKupSekl a6v; HistAl H5, K3; MurzHist E3, V2v; Diar 22, 23, 29, 47, 57 (10); DiarDop 114 [2 r.]; BielKom Ev, E2, G2, G4v, G5; GliczKsiąż B2v, D8, K3v, N3v, N5, Qv; LubPs M2v, S4v, bb2v, bb4v, hh6v; GroicPorz 13v, ſ4; myſmy nic niewinni miły Pánie: Abowiemeſmy to pod klątwámi tzynić muſieli/ co vſtáwił y wymyſlił Zoſymus Rzymſki Papieſz. KrowObr 88v; Cżęſtho ſie kroć przydawa Krolom y wielkim Pánom/ iż muſzą nie ieść aſz do nocy KrowObr 140, 6, 32, 33v, 37v [2 r.], 39, 179, 193; RejWiz 13, 18, 50, 56v, 60v (20); Leop Ex 36/4, 2.Reg 15/20; OrzList dv; KochZuz A5; RejFig Aa7v, Bb8, Dd, Dd5v; Siłnać też Woł beſtia/ á niewielki Wilcżek/ A wżdy kędy roſkaże/ muśi ſkákáć Bycżek. RejZwierz 62v, 16v, 22v, 32v, 41v, 102v, 108v, 143; nie kocham ſię w karaniu twoim/ ále dla twoiey odpornoſci ćiebie treſtáć muſzę. BibRadz I 458c marg, *4v, *5v, Ex 1/11, 6/1, 2.Reg 24/4 (10); OrzRozm F4; A gdy [Giges] przyſzedł/ rzekłá mu [krolowa]/ widzyałeś mię nágą? Rzekł/ muſiałem widzyeć gdym roſkazánie miał. BielKron 100v; Krol widząc wody gwałtowne/ muſiał ſie wroćić ku domu z woyſkiem ſwym áby nie pływał. BielKron 179; ieſli niewroćićie máiętnośći iego/ naydzie ten obycżay/ iáko wroćić muſićie. BielKron 221v; muśis vcżynić coć każę/ ponieważ ieſtheś teraz w ręku v mnie. BielKron 458v, 21v, 31, 43, 47v, 48 (130); GrzegRóżn Cv [2 r.]; KochSat [C2]v; KochZg A3v; KwiatKsiąż F; Periculum mihi est ab eo, quem ipse armavi, Muſzę ſie ſtrzedz a chronić/ tego/ któregom ſam wſpomogł. Mącz 16b; Faciundum fuit, Muſiało ták być Muſiałem ták vczinić. Mącz 113d; Cum propter paupertatem sues pasceret, Gdy dla vboſtwá świnskim páſturzem być muśiał. Mącz 282c, 42c, 57d, 77c, 97c, [273]c [2 r.] (17); OrzQuin I3v, X3; á przeto co on śiał/ nieprzebieráiąc/ [...] thom ia dopiero pożąwſzy/ przebieráć muśiał/ Aby niebyłá pſzenicá/ żyto/ groch/ Soczewicá/ y inne zboże ták weſpoł. SienLek 44v, a4v, 2v, 113v, 195; LeovPrzep a3v; zá pokutę muſiał ná ręku á ná nogach przyleść iáko pyes do ſtołu pod nogi Klimuntá trzeciego RejAp 114, 23, 31v, 60v, 199v, Ff2v; Záprawdę niemiáłáby ſie tą ták cżyſtha rzecż páná Kriſkiego przeriwáć/ iedno iż mnie tego bárzo potrzebá/ przeto páná troſzkę zádzierżeć/ y o nieco ſpytáć muſzę. GórnDworz E4; A Pátricius co ſie miał gniewáć/ to ſie muſiał okrutnie ſmiać. GórnDworz P2; on przed nimi [gośćmi]/ pocżął ſie vbieráć w boty/ á gdy go pytáli/ cżemuby tho cżynił/ gdyż wy práwi odemnie niechczecie/ muſzę ia od was iecháć. GórnDworz R7; Iedno mię w. m. draźniſz/ á chczeſz wywołáć wilká z láſá/ bo iáko ſie imę/ muśiſz W. M. czáły then dźień/ chwał białychgłow ſłucháć GórnDworz Z5v, C3, C3v, C6, D8, F3v (33); O tychby mówię przyſzło tu piſáć/ iákoby ié mierzyć: ále vgadzáiąc tym ktorzy czytáć máią ty Kśiążki/ ná ten czás to opuśćić muſzę GrzepGeom N2v; HistRzym 63v, 133; á rzekę temu idź/ tedy poydzye: rzekę drugyemu przydź ſám/ á tedy przydzye: A rzekę ſłudze ſwemu vcżyń to/ á tedy vcżynić muśi. RejPos 45v; A iáko záſię żáłość a ſmętek máią duchowie dobrzy [...] pátrząc ná ony obłędliwe bráćiſzki ſwoie/ [...] iż ſie vnieſli á obłądzili ſie od Páná ſwoiego/ iż ſie dáli zwieść ſprzećiwnikom ſwym. A Pan też muſiał ie opuśćić á odſtąpić od nich/ gdyż też oni odſtąpili od niego. RejPos 115v; ktorzy ſobie zámierzáią/ ábo im ſą zámierzone poniewolne modlitwy/ á máło ich drugi nie s płácżem mowi / gdyby wolał ſpáć ábo co inſzego cżynić/ á wſzákoż nádáremne muśi bráć imię Páná Bogá ſwego. RejPos 214, 12v, 18v, 19, 29, 32v (43); BiałKat 21, 93v, 168v; BielSat C2v, C4v [2 r.], D4v, E, Ev, L4; KuczbKat 200, 350, 415; RejZwierc 1v, 25v, 26, 35, 38v (52); Puſzkarze z Niemiec máią/ [...] kthorych z źiemie nie wypuſzcżą/ muśi tám iuż zoſtáć BielSpr 66v, 15v, 37v, 38, 38v [2 r.]; WujJud A4, 11v, 13v, 41 v, 47v, 183v, 262; WujJudConf 181; RejPosWstaw [41⁴], 44v, [110²]v; A tak choć to ciężkie brzemię było/ przedſię muśiałem ie iáko mogąc/ nieść/ ponieważ tak ochotnemu a zbożnemu onego zacnego męża żądaniu nielza ſię było wymowić. BudBib Bv, B3v, C2; BudBibKaw A2v; MycPrz II A4v, B4, B4v, C; Abowiém ieſzcze nie máią do tego z potrzebę Tarliſk/ Stawków rozmáitych/ iáko ná Sląſku/ y w then obyczay muſzą dłużéy Rokiem dźierżéć niżli ná Sląſku. Strum P4, E4, M, N3, O2; WierKróc Av; BudNT przedm b7v, Ff6 [3 r.]; choć s ſtráchem piſáć/ z mdłey Minerwy moiey/ Muſzę będąc pobudzon chęcią k ſławie twoiey. StryjWjaz A2; Acż bym tu miał był ieſzcże o co pytáć: ále iż noc nádchodzi/ tedy tego zániecháć muſzę CzechRozm 10v; Ták ieſt/ ia to wyznáć muſzę. CzechRozm 78v, 52v, 65, 136, 138v, 144 (16); Wierz mi lepſzy porządek onby ſpráwił w Ruśi/ Tylko że zá ſtárſzemi on iuż cżekáć muśi/ Od ktorych nieporządki nawiętſze ſie dzyeią PaprPan N2v, I2, L2v, Aav, Ff3; KarnNap ktv, A2, E2; y chęć dobrych łudźi obraża/ ktorzi z tego żáłoſni być muſzą [qui non possunt non dolere]/ gdy widzą/ áno ozdoby ſwoie ſpolne máią z temi/ ktorzi ich ieſzcże męſtwem álbo godnośćią niezásłużyli ModrzBaz 51v; w ktorey [rzeczypospolitej] tenże ieſt żywotá twego y śmierći twey Pan/ á ty boiąc ſię śmierći/ muśiſz [cogeris] ſzkody y ſromoty álbo łáiánie od niego ćierpieć. ModrzBaz 71; Ieſli ſię ztobą ná drodze ſpotka/ tedy ábo mu z drogi zſtąpić/ ábo znim o żywot ręką cżynić muśiſz [oportet]. ModrzBaz 84v, 12v [2 r.], 25v, 31v, 33v, 34v (30); SkarJedn 86, 97, 169, 170, 308 (8); KochOdpr A2, B, Cv, D3; KochPs 55, 99, 103, 207; To mu było naćiężey/ iſz gdy w puł nocy wedle zwycżáiu (ktorego y w ták zły cżás nie opuſzcżał) modlitwy cżynić miał/ iſz muśiał onego towarzyſzá obudzić. Co mu ſię zdáło przećiw miłośći bliźniego SkarŻyw 75; dwa mężowie Anielſcy po bokách Papieſkich z miecżmi ſtali grożąc mi śmierćią/ ieſlibych nieucżynił woley y roſkázánia kápłaná Bożego: muśiałem ná wſzytko zezwolić. SkarŻyw 318; potkał dziewkę v wody bárzo nárzekáiącą y płácżącą. pytał iey coć ſię dzieie? powie: rąbekem mátce piorąc zdárłá/ boię ſię gniewu iey/ y vćiekáć gdzie mię ocży nioſą/ muſzę. SkarŻyw 411; izali przećiw mnie/ á nierácżey przećiw Bogu ieſt ſzemránie wáſze? á com ia ieſt grzeſzny cżłek/ ktory to cżynić muſzę/ co mi wáſz Pan Bog każał [!] iſz ſie burzyćie przećiw mnie? SkarŻyw 483, 14, 26, 36 [2 r.], 47 [2 r.], 57 (55); KochTr 4, 17 [2 r.]; żołnierze Krolewſcy [...] od wielkośći Niemcow y Anglikow przemożeni/ muſieli názad ku Wilnowi vſtępowáć StryjKron 487, 26, 66, 225, 245, 275 (25); Iáko ſię X. K. wierći, gdy też kiedy muśi słowo Boże wſpomináć CzechEp 109 marg, 46 [2 r.], 68, 104, 105, 109 (16); NiemObr 9, 13, 26, 37, 41 (18); MEglewſki ná mą duſzę/ Záwżdy ſię rośmiać muſzę/ Wſpomniawſzy ná náſzégo Goſpodarzá dobrégo. KochFr 47, 42, 68 [2 r.], 70; KochBr 152; KochMarsz 153 [2 r.]; KochWz 141; ReszPrz 48; ReszList 143, 144, 152, 166; WerGośc 224, 250; WisznTr 15, 17, 19, 24, 26; BielSen 10, 14; BielSjem 24, 33; KochPam 87 [2 r.]; KochPieś 19, 29, 52; KochSob 67; Y déſcz leie by cébrem/ [...] A ia przedśię miłośćią by pętem ſpętány/ Muſzę trwáć v drzwi miłéy PudłFr 50, 34, 68, 70; ArtKanc C16v, Kv; BielRozm 6, 11, 19, 22 [2 r.], 32 [2 r.], 33; Lecz tu opák ſię dźieie/ winny buia po świećie/ á tęn ćierpieć muśi/ kto vkrżywdzon ieſt GórnRozm I3v; Tu on możny vczyni o co proſzą/ ále zá to ow [ubogi szlachcic] też vcżynić muśi/ co każą. GórnRozm I3v, B4v, E4, E4v, F, F2 (22); Krzyżacy przedśię z nowu ſwego ſczęśćia kuſzą/ Lecz zá páńſką pomocą vſtępowáć muſzą. KochProp 11; KochWr 29; PaprUp I3v; ZawJeft 5, 27; Izem niesam zswego podobania ale zroskazania ICesarskiey M iechac y słuzyc musiał ActReg 159, 14, 15, 48, 96, 125 (10); Calep 371a [2 r.]; GostGosp 6, 18, 106; GrochKal 6; Phil E2, F; Czyli tám nas záprowádzą/ Gdźie żadnéy woli nie dádzą? Gdźie názbyt poſłuſzni práwá/ Ná káżdą rzecz ieſt vſtáwá/ Cicho muśi śiedzieć w gmáchu Człek/ nie zié chlebá bez ſtráchu. GórnTroas 56; Achilles ćie żoną chce mieć ná onym świećie/ Y ták gárło dáć muśiſz/ w twoim młodym lećie. GórnTroas 62, 21, 39; GrabowSet M2; Tákżem ią wiele ſczęśćiu przewiniłá? Ze temu gwóli bydź niebogá muſzę/ Który iáko grzéch mierźi moię duſzę. KochFrag 24, 21; OrzJan 41, 43, 44, 82, 98, 126; LatHar +8v, 3, 250, 317; RybGęśli A2, D; Czego ſektarze dziśieyſzy baczyć niechcą: áby nie muśieli wyznáć/ iż Piotr ś. był w Rzymie WujNT 808, przedm 20 [2 r.], s. 68, 299, 305, 404 (14); WysKaz 29, 33, 41; JanNKar C2; SarnStat *6, 123, 127, 299, 432 (11); SiebRozmyśl D4; ZapMaz II G 97/90, 90v [2 r.]; KlonKr Av, C4v, Ev, E4; KmitaSpit C2v, C5v, C6; PowodPr 16, 26 [2 r.], 53, 82; Drudzy dźieśięćinę od nich ſobie biorą/ á plebanowi iey nie dáią: y muśi ich y poſługi ich duchowney pleban gdy nie ma co ieść/ odbieżeć. SkarKaz 422a, 43a, 44b, 314b, 488a [2 r.], 635b; VotSzl D2v; CiekPotr 35 [2 r.], 71; CzahTr C2v, E4v; GosłCast 50; SkarKazSej 684a, 690a, 694b, 703b; KlonFlis Bv, C3, D, H2v; Ieſli kto w dobrey ſukni y z bogátym trzoſem: Nád tym długo [kościelny] ſzermuie dzwonkiem y kutaſem. [...] Muśi co dáć zá wſtydem/ nie chćieli [!] z ſwey chući. KlonWor 48, 10, 39, 52, 60, 74, 77, 78; PudłDydo A4, B, B2v, [B6]; SzarzRyt B4v, Dv.

Z elipsą bezokolicznika [w tym: w przeciwstawieniu do: nie chcieć (7), nierad (5); z elipsą bezokolicznika „iść”, „udać się” itp. (przy określeniach kierunku lub celu) (29)] (64): BierEz E4v, H3, M4, N2v, P, S3v; FalZioł V 57; RejRozpr F; RejRozm 405; RejKup 16, Aav; KromRozm III N7; Diar 29; BielKom D4; Do ciebie w trúdnoſciách náſſych muſiemy o pomoc/ Bo niſkąd rátunku ſwego ználeść nie możemy LubPs M3v; Poydzye [nędznik] tám gdzye tym władną v drzwi ſie náſtawſzy/ Vzyębnąwſzy muśi precż RejWiz 122, 68v, 69v, 71v, 146v, 176; RejFig Bb5v; Przeto ieſliby ſie tráfiło/ iżby krol moy pan podpárł ſie o mię/ á kłániał ſie modłom w kościele Remmon/ iabych też muſiał wedle iego/ proś Páná Bogá áby mi to odpuśćił. BielKron [85³]; Ale gdy głod ná nie przyſzedł á niedoſtáthek ſpiże/ muſiał do Hiſzpániey/ zoſtawiwſzy dźieſięć mężow ná zamku BielKron 443, 56, 56v, 108, 169v, 187v (13); Ieſli niechćiał uſtąpić/ muſiał poniewoli. KochSat B2; Nihil facit nisi malo coactus, Nie nie czini yedno po nie woley/ álbo áliſz yuſz muśi / áliż go dopędźiſz yáko wołu do yárzmá. Mącz 205b, 468b, 482b; OrzQuin S2v; SienLek 157v; GórnDworz Q; RejPos 7v marg, 138v; Bo tego co ieſt nam ſprzećiwno nigdy z dobrą wolą nie pożądamy áż muśimy. RejZwierc 152, 72; BielSpr 38; PaprPan Tv; Skąd gdy Perſy Heráklius Ceſarz poráził/ iſz názad muśieli SkarŻyw 74; grozbámi ią ſtráſzyć pocżął/ mowiąc: byś dobrze niechćiáłá/ tedy muśiſz. SkarŻyw 487, 413; KochTr 4, 23; StryjKron 472; KochMarsz 153; WisznTr 8; GórnRozm A3; á kto pod práwem żyć niechce/ ten pod Tyránnem muśi KochWr 31; ActReg 87; WyprPl C; GosłCast 25, 45; Gdy ták złocżyńcá będzie ćierpliwy w tym boiu: Iuż tu muśi do ogniá/ iuż muśi do łoiu. KlonWor 39, 39.

W wypowiedzeniach uwydatniających niezwykłość sytuacji [w tym: z „i” uwydatniającym (18)] (30): WróbŻołtGlab A4v; KromRozm III N5v; LubPs Rv marg; ábowiem tráfił ná ty cżáſy/ w ktorych y dobrzy muſieli przy złych złymi być. BielKron 172v; GórnDworz G6v; iż przed kilkiem ſłowek prawdy/ oni doktorowie/ oni thák vcżeni ludzye/ muſieli zániemieć/ á nie vmieli otworzyć gęby ſwoiey. RejPos 227, 81, 296v, 316v; RejZwierc 100, 257v, 260; y naſpráwiedliwſzy cżłowiek muśi mowić: Odpuść nam náſze winy. WujJud 64v; CzechRozm 192, 244; PaprPan T3v; Co gdy cżynili/ był táki płacż/ wzdychanie/ y łykanie wſzytkich ludzi/ iſz y ná twardſzy płákáć muśieli SkarŻyw 309; CzechEp 282; NiemObr 143; KochFrag 44; Co zá moc oną byłá? gdźie ſie wźięłá/ że Turczyná ſámégo częſto do tego przywodźiłá/ iż pokoiu prośić muśiał? OrzJan 16; Muśiał też y Krol robić/ y Krolowa iego/ Ieśli nie vmiáłá ſzyć/ álbo też on cżego. KmitaSpit C6; PowodPr 70; SkarKaz 40b, 205b, 207a, 418b, 516a; Co y ſam miſtrz narodu ich [Luter]/ pierwſzy odſtępnik ſzátáńſki/ rad nie rad wyznáć w iednym kazániu ſwym piſánym muśiał. SkarKazSej 688a, 692a.

W wypowiedzeniu podrzędnym skutkowym (228): BierEz L3; yſz yey wſzelky uczynek a moua byla laſky takyey pelna/ yſz kozdy rzecz muſſyl/ yſz tu bog/ na yązyku ſyedzy PatKaz III 149v; FalZioł I 42c, V 72; MiechGlab 66, 77; RejPs 26; RejRozpr E2; RejKup h5v; MurzHist Kv; MurzNT 21, 121 marg; KromRozm III K3v; rozpustność sama a nałog zły [,..] łacno przywiedzie ku łupom, ku najazdom, gwałtom, tak, że zamieszać się sami będziemy musieć, bronić się jeden drugiemu a ty arma nasze obrocić Diar 67; GliczKsiąż D8v; LubPs Rv marg; KrowObr 28; RejWiz 69v; RejZwierz 21, 102v; BibRadz Lev 26/29, 2.Reg 17/2, 4.Reg 3/24, Ps 68/5, 2.Mach 8/24; OrzRozm N2v; Ktorego gdy niechćieli przyiąć Práżánie/ przeſtráſzył ich Ceſarz iż muſieli przyiąć. BielKron 325; Theż y pány ktorzy byli przećiwko iemu ſrogośćią karano/ thák iż ſie mu wſzytcy poddáć w poſłuſzeńſtwo muſieli. BielKron 366v, 20v, 29, 57v, 58v, 61 (58); Mącz 230c, 458c; LeovPrzep A3, A4; RejAp 58v, 64, 74v, 132v, 134v, 159v, 166; ták długo prośi/ ták długo vśiłuie/ iż/ by ktho iáko żyw łuku w ręku niemiał/ muśi iemu kwoli ſtrzeláć. GórnDworz K, G6v, P3, P5, S4, T2 (10); GrzepGeom Bv; RejPos 6, 13v, 19, 45v, 65 (16); HistLan B4v, D4; RejZwierc 79, 86, 120, 178v, 200 (11); vderzyli w bębny wſtráſzyli konie ich/ áż im muśieli ocży záſłániáć y vſzy zátykáć. BielSpr 44v, 21, 21v, 32, 49, 59v (9); WujJud 134v; RejPosWstaw [41⁴]v; puſzcża Bog táką niepogodę że ludzie muſzą wdomiech ſiedzieć by ie Więc zámknął BudBib I 289a, 2.Par 6/22; MycPrz II B[3]; BiałKaz Mv; CzechRozm 132, 190v, 192, 253v; Maćie tedy o to ſtáránie cżynić/ áby miſtrzom słuſzne zapłáty były náznácżone: ták/ żeby oni niemuśieli [ne... cogantur] ſobie pożywienia tákiemi ſpoſoby ſzukáć/ ktoreby ich od náuk odrywáły. ModrzBaz 134, 75, 118; SkarJedn 374; KochOdpr C; KochPs 162, 166; SkarŻyw 15, 30, 47, 59, 74 (35); w Amsterdamie [...] ták wyſoko wodá wylałá/ że po wſzytkich vlicach ná czołniech ieździć muſieli. StryjKron 26, 170, 472, 697; Miłował ią ſerdecznie: y ták chodził o tym/ Ze muśiáłá być iego poślubioną potym. KochFr 87; KlonŻal Bv; KochBr 152; Folgowáć dármo. bo ták Krolá duśi/ Ze mu rad nie rad Krol wziąć gárdło muśi. KochSz C3v; KochWz 138; WerGośc 225; WerKaz 299; NAſzy kmiećie dawáli nieznośne pobory/ A muśiał nań drugi zbyć y wołu z obory BielSjem 27; KochPieś 22; GrochKal 12; KochFrag 43; OrzJan 80; WujNT 392, Act 7/19; WysKaz 39; SarnStat 1051; KmitaSpit B4, C5v; PowodPr 65, 70; SkarKaz 83a, 418b, 516a, 609a; CzahTr D4, Fv; ZbylPrzyg A4; SzarzRyt B3v.

W wypowiedzeniach typu: „przywieść kogo k temu, iż musi...” [w tym: przywieść (16), przypędzić (5), przyćisnąć (3), przymusić (3), wycisnąć (3), zniewolić (3)] (44): RejJóz D3; LibLeg 11/159; LibMal 1546/122; Ktemuś mye przywyodł/ iżći muſſę pozwolić/ iż ſye nyeco błędow wtey to nowey náuce záwadza KromRozm I K2v; KromRozm II r4; iż ich to barzo dolega, że tak srogą groźbę krolewską odnoszą, która je dotyskuje, aby musieli to czynić, co krol każe sine lege. Diar 61; KrowObr 118; á gdy ſie krol gniewał/ vchodziłá go łágodnoſcią/ muſiał ſie iednáć. BielKron 116, 28, 154v, 169v, 174v, 232, 347, 356v; Niechay pokażą coby Bog z námi vcżynił okrom Pośrzedniká/ ktory ieſt Bog z Bogá/ A tedy nas zwyćiężą że muſiem o Bogu mowić okrom Pośrzedniká. GrzegRóżn C; Mącz 459c; RejAp 39, 115v; GórnDworz S7, Y, Dd3, Ff6; Then Zamek Schwed gwałtownym ſturmowánim/ y ſtrzelanim przymuśił/ iſz ſie muśiał poddáć. KwiatOpis B3; RejZwierc 44, 53, 194; Wſzákoż cne vrodzenie ciągnie ich [Bydłowskich] ku temu/ Ze ſie tym báwić muſzą co przyſtoi cnemu/ Ale drudzy nie z muſu 1ecż tho cżynią s chęći PaprPan L2v; Lecż ieſliże powabiony/ niewolą przypędzony/ muśi [cogitur] ſię bronić/ może mieć wymowkę práwem przyrodzenia/ ktore moc mocą odeprzeć dopuſzcża. ModrzBaz 63; ták prawdą śćiśniony piſáć y wyznáć muśiał SkarJedn 133; Oczko A2v; SkarŻyw 142; StryjKron 380, 617; CzechEp 128; NiemObr 167, 169; WerGośc 248; BielSen 15; Phil E; GrabowSet N2; OrzJan 16; SkarKaz 40b; CiekPotr 10.

W nawiązaniu do wypowiedzeń, w których występuje „nie chcieć” (15), „nie mieć po swej woli” (1) (16): Aleć ták Pan Bog záwſze zwykł ludzi niewdziętzne káráć/ iż kiedy ludzie niechcą prawdy Bożey miłowáć y przyimowáć/ tedy muſzą mátáctwu wierzyć KrowObr 193, 193; Oblicża ſie s káletą nie chce reſpondowáć/ Muśi iey dáć ná kwity gdy nie máſz co ſchowáć. RejWiz 16v; Bo kto ſobie myſl zwiąże to niewolnik práwy/ Gdyż po ſwey woli nie ma nigdy żadney ſpráwy. Iedno gdzye cżás przytocży tu ſie tułáć muśi RejWiz 88, 135, 155v; Potym poiman [papież Paschalis] [...] iż niechciał święćić biſkupow odſzcżepieńcow według iego woley/ gdzye go niechciał puśćić áż ie muſiał poświęćić BielKron 177v, 334; KwiatKsiąż G; LeovPrzep A4; GórnDworz K7; SkarJedn 364; SkarŻyw A4; KochTr 4; GórnRozm Kv; SkarKazSej 693a.

W nawiązaniu do wypowiedzeń, w których występuje „nie moc” (58) „trudno” (9), „prozo” (8), „nie lza” (2), „nie szło” (1) (78): A nam przed tymi tłomoki/ Zgináią ſie záwżdy boki: Muśimy iednáko nośić/ Abowiem ich nielża vlżyć. BierEz Bv, P, Q2, R3v; BierRozm 15, 24; LibLeg 10/68; RejPs 148v; SeklWyzn 4v; RejJóz N3v; RejKup Aav; KromRozm III I, P5v; BielKom C7, C8v, G2; LubPs M3v; Iuż iáko głuch ná drugie muśiſz pálcem kiwáć/ Bo iuż tám [na biesiadzie] trudno ſłuſzney rozmowy vżywáć. RejWiz 16v, 24, 59v, 147v; RejFig Bb5v; nieprzyłożyli ſie pilno ktemu/ ták iż prożne ſtáránie było Woiewodzine. Y muſiał do Budzyniá ná zad do Krolá iácháć ſkárżąc ſie ná niepoſłuſzeńſtwo BielKron 306; vćiekáć mu było prozno muſiał ſie bronić choćia nie rowno. BielKron 406v, 104, 315v, 338v, 442, 454; KochSat C; Non possum sine stomacho legere, Nie mogę ſie nie gniewáć/ czytáyąć muſzę ſie gniewáć. Mącz 420a, 453a; OrzQuin C3v; Chorey máchárzynie ty znáki ſą/ cłowiek nie może ieść/ á częſto rzygáć muśi SienLek 119v; O tużenie moię wielkie/ że mi zábić pánnę thák piękną [...] ále ponieważ ſie to nie może inák ſtáć/ muśi ták być á muſzę ią zábić. HistRzym 19v; RejPos 139v, 163v, 227, 233v, 338v; KochMon 25; Strum K2v; CzechRozm 190v, 244; z Piſmá świętego żadnego rozſądku ſámi dáć niemogli/ powieśćiam cudzym wierzyć muſieli [cogebantur] ModrzBaz 17, 75, 80v, 96v, 138v; y ze wſzytkich zachodnych kroleſtw [...] ćiągnęli: Grekowie wielce im przeſzkadzáli. Bo niemogąc Cárogrodu minąć/ przez Greckie páńſtwá ćiągnąć muśieli. SkarJedn 254, 277, 284; Słuchácżow iego kośćioły Padewſkie/ obiąć niemogły/ muśiał znimi w pole w poſt wielki wychodzić. SkarŻyw 544, 151, 472, 527, 596; StryjKron 502; CzechEp 198, 234; NiemObr 145; KochFr 6, 82, 101; WerGośc 228; On nieborak creditor zdumiał ſie pocżął powiedáć/ iż iáko żyw tego bannita nie zna: nie ſzło mu to/ muśiał ſię o ſublatią ſtáráć GórnRozm F2v, C2, I2v; ActReg 87; GórnTroas 32; GrabowSet V3; OrzJan 117; RybGęśli B4; CiekPotr 7; CzahTr Lv; KlonWor 10, 39; Iednoć ſámá w tey izbie muśi Więc táńcowáć/ Z tákim długim ogonem trudno poſkákowáć ZbylPrzyg A4v.

W przeciwstawieniach: »chcieć (7), po dobrej woli, rad... musieć« (9): RejWiz 71v; Tobie ſye Pan rodźił/ mnie ſye nie rodźił: tego ty Páná maſz/ któregoś mieć muśiał: ią Polak/ tego Królá mam/ którégom mieć chćiał OrzQuin Q4; RejPos 138v; RejZwierc 72; Człowiek vrodźiwſzy ſye záśiadł w práwie tákim/ Ze ma być iáko célem przygodom wſzelákim: Z tego trudno ſye zdźiéráć: pocznimy co chcemy: Ieſli po dobręy woli niepóydźiem: muśiemy. KochTr 23; Y my ná okázyą muśim ſye gotowáć. Muśim? czy rádźi czynim? KochMarsz 153; KochPieś 9; GórnRozm A3; LatHar 603.

W charakterystycznych połączeniach: nędzni(cze)k musi itp. (5), nieboga (3), niebora(cze)k (11); musi itp. się bać (11), (u)ci(e)rpi(e)ć (12), (u)czynić (41), (u)czynić dosyć (9), da(wa)ć (15), gar(d)ło dać (15), dań dawać (postąpić) (8), iść (11), się (po-, z)jednaé (12), (z)mieszkać (9), (za)płacić (8), (za)plakać (13), umrzeć (11), (nazad, precz) ustępić (ustępować) (29), (do domu, nazad) się wrocić (14), się (za)wstydzić ((za)wstydać) (14), wyzna(wa)ć (10).

b. Z podmiotem nieosobowym (49): RejPs 153, 169; A czoż poſle daley dzałać Co Pan każe muſſ [!] ſię ſtaċ RejKup v3v; musiem się obawiać, aby i polska koronna szkody podjąć nie musiała prze jego tak bliskie bycie Diar 23; LubPs P5; RejWiz 117v; Bo choć pod cżás prawdá muśi vſtępowáć zdrádzye/ Przedsię pan Bog poſpolicie prawdę na wirzch kłádzie KochZuz A3v; twoieć morze/ twoieć gory/ twoyći lud wſzytek/ kiedy ty racżyſz roſkazáć goráć muśi wſtáć ná ine mieyſce/ á morze muśi być ſuche/ á nas ſwoią mocą wybáwiſz. BielKron 30v; iż gdy wſtęgá zginie Poſłowi/ álbo koniowi podkowá odpádnie w kilkunaśćie mil muśi być náleźioná kiedy roſkażą. BielKron 435v, 452; GórnDworz Kk5; RejPos 29, 221v; RejZwierc 62, 258v; WujJudConf 181; ModrzBaz 14łv; KochPs 86; SkarŻyw 284, 301; CzechEp *4; NiemObr 169; ReszPrz 75; Zaſtáwy á zápiſowánié ſumm ná imionách ſtolice náſzéy/ gdźieby bydź muśiały/ propter grauem neceſsitatem Reipublicae: tedy nie ináczéy áby były/ iedno ná Séymie Wálnym koronnym SarnStat 85, 335, 963; PowodPr 77; KlonFlis G3v.

W wypowiedzeniach uwydatniających niezwykłość sytuacji (5): A naroſkazánie iego muſſą ſie y wody w/ ſpák obrácáć y czynić to co on iem roſkaże RejPs 152, 152; A ktoryż żołądek to wytrzyma? by był wiárę żelázny/ muśi ſię pukáć/ by był niewiem iáki/ muśi cżáſem obiemá końcomá vlewáć. WerGośc 226, 226; GosłCast 4.

W wypowiedzeniu podrzędnym skutkowym (13): GlabGad F; RejPs 114v; RejWiz 149v; RejAp 63, 63v, 166v; GórnDworz Ff5v; RejPos 75, 221v; KochPs 57; Lecz mię złego póéty wirſze zálećiáły/ Ták iż mi tylko prze ſmród włoſy ſpásć muśiáły. KochFr 94; lał déſcz nie przeſtáiąc/ A źiemiá [..,] Rzék przymnażáłá/ ták/ iż morſkié wáły Wylać muśiáły. KochPieś 31; GosłCast 4.

W nawiązaniu do wypowiedzeń, w których występuje „chcieć” (2): iż gdy będę chćiał ziemiá ſie roſpłynąć muſi y wſſytko zniſſczeć co nániey przebywa RejPs 110; CzechEp 279.

W nawiązaniu do wypowiedzeń, w ktorych występuje „nie moc” (2): y opoki á zyemiá trząść a pádáć ſie muſiáłá/ nie mogąc wytrwáć przed oną niewinną ſrogoſcią oney okrutney męki Páná ſwego RejPos [105], [105].

c. Z podmiotem bliżej nieokreślonym lub bezpodmiotowe (17):

»musi« (8): By też więc duſſe przyłożyć Muſi ſkąd inąd dołożyć RejRozpr B4; Acżći y dożywotna też ſie trefi cżáſem/ Ktorey więc muśi vżyć też z niedobrym kwáſem. RejWiz 59, 73v; konie tylko do pſow chowáią/ chcąli mieć dobry koń ku rycerſkiey potrzebie/ muſi go od nas nábyć BielKron 255, 431v; SarnStat 1126; Zá cżym y robotá pijána/ nicżemu ſie cżáſem nie godźi/ á przedśię zá nię muśi dáć co roſkaże. PowodPr 74.

~ W nawiązaniu do wypowiedzenia, w którym występuje „trzeba” (1): V dworá ſtać wiele trzebá/ Przemrzeć muśi picia chlebá/ Aż wyęc pánic z groſzem kłuſze/ Nákarmi ſwe miłe duſze BielKom G3. ~

»musi(e)li« = musiano (2): Abowiem ták byłá chędoga y thák roſkoſzna/ iż nigdy ſie proſtą wodą nie vmywáłá/ iedno iey muſieli z roſy wodę zbieráć BielKron 178.

~ W wypowiedzeniu podrzędnym skutkowym (1): Lokietek/ choćia było Kſiążę známienite/ á iáko záſię był obyczáiow ſkáżonych ták że go s Kroleſtwá zrzućić muſili MycPrz II A4v. ~

»musiało się« (1): A to s tey przycżyny/ iż ſie tu y wierſzom y textowi folgowáć muſiáło. LubPs A5v.

»musiano« (6): wſzytki vſtáwy (chocia dobre) Formozá Papieżá pokáźił/ y kápłany ktore święćił znowu muſiano święćić BielKron 172v, 88v; á on prośił Páná Bogá áby záchorzał/ aby dla bliſkiey śmierći przyiąć go do klaſztoru muſiano. SkarŻyw 332.

~ W wypowiedzeniu podrzędnym skutkowym (2): BielKron 141; gdjż na pogrzebie corki twej omdlewáłá/ iſz ćię nieść muśiano SkarŻyw [197].

W nawiązaniu do wypowiedzenia, w ktorym występuje „nie moc” (1): Y nie mógł go inácżey z piwnice wyważyć/ dla przykrego wſchodu/ áże go muśiano konwiámi wynosić od tego cżáſu. WerGośc 224. ~

a. Z podmiotem osobowym (lub nieosobowym użytym metonimicznie albo antropomorficznie) (1204): BierEz B2v, O, R2, S3; OpecŻyw 168, 169v; FalZioł I 24d, V 17b, 31, 91v; Zadnego nie maſz doſwiadczenia albo wybierania żony, iedno iaka ſie nagodzi mieć muſiſz. BielŻyw 109; Matko miła nie troſzcży ſie dla mey ſmierci ani tey wiary miey abych niemuſił vmrzeć BielŻyw 162, 109; GlabGad E7v, K3; RejPs 73, 100v, 128, 175v; RejRozpr G4, H3; RejJóz C2, O5v, O7; Vmrzecz muſyż pogodzinie Obietnicza czie nieminie. RejKup Cv, q5, ſ7; A yużeśćye ye ták vćiſnęli y vdręczyli [...] iż muśi ſye Bog nád wámi/ zá ich wzdychánim y płáczem/ ich krzywdy pomścić. KromRozm I Bv, L; MurzHist A4v; Záli tych rzeczy niemiáł [oportuit] (marg) niemuśił (‒) Chriſtus cierpieć i wniść do chfáły ſwoiéi? MurzNT Luc 24/26, Matth 47/10, s. 146 marg, Luc 9/22, Ioann 3/14; KromRozm III F2, F8, K7v, L7; Diar 34 [2 r.], 67; DiarDop 100; BielKom D5v, F; GliczKsiąż F2v, I6, O4v; LubPs K2, K2v marg, N2, N6, O3v marg (10); KrowObr A, B4v, Cv, 20v, 21 (16); Przydzye na cię przygodá/ nieſzcżęſcie/ chorobá/ Iuż wſzytko wdzyęcżnie ſpołu muśicie nieść obá. Iużći głowę ociąga/ iuż ſyropki wárzy [żona] RejWiz 61; Y gdzyeż ieſt táki rozum by themu miał ſproſtáć/ A nie muſiał z wątpyeniem ná tych dziwiech zoſtáć. RejWiz 116v, 27v, 44, 57, 57v, 87v [2 r.] (21); Leop 2.Mach 12/24, Act 27/24, 26, 1.Cor 15/25; RejFig Aa2; BibRadz Lev 26/25, Ier 50/15, Hab 2/7, 4.Esdr 9/12, II 7b marg (8); BielKron 23v, 40v, 209v, 224v, 244v, 413; GrzegRóżn B2v, B3, N3v; KochSat A2, B4; Mącz 50h, 70d, 323b; OrzQuin Aav, Aa4; Prot Bv; SarnUzn D7; SienLek 110, T[tt]; LeovPrzep E4v; RejAp AA6, 35v, 40v, 62, 80 (24); A kto ſie nie muśi ſmiać/ kiedy owo kto dziwniey niż ludzie/ [...] iákoby kiy połknął táńcuie? GórnDworz E7v, Hv, H6v, H7, X6v, X7 (11); HistRzym 86v; Izali ſlepy wiodąc ſlepego/ nie muſzą obádwá w doł wpáść [nonne ambo in foveam cadent PolAnt Luc 6/39]? RejPos 170; ále iuż wierni záwżdy ſą pod kroleſtwem Páńſkim/ á w opiece iego. A niewierni nędznikowie iuż muſzą przeſtáć s tą nędzną przeklęthą zyemią RejPos 332v; A ſpráwiedliwy/ ták iáko mu to obiecáć racżył/ iż wſzędy będzie wyięt s śidłá złośćiwego/ [...] á iáko drzewo Pálmowe roſkwitnąć ſie muśi w kroleſtwie Páná ſwego/ á pod ſwiętą opieką iego. RejPos 334v, 7v [2 r.], 18v, 23, 29v, 40v (29); HistLan D4v; KuczbKat 385, 390, 435; Bo ácż przyrodzenie iuż thákie nośić muśimy iáko nam cżás przynioſł/ á iákye Pan Bog racżył dáć RejZwierc 112, A5, 3, 18, 25v, [28³]v (45); BielSpr 21, 24v; KochMon 33; WujJud 75v, 172, L16; RejPosWstaw [21³], [41²], [41²]v [2 r.], [41⁴]; BudBib I 182a marg, Ier 10/19, 4.Esdr 9/12, Eccli 20/12; MycPrz I A4v, II A3v, B4, Dv; Strum Q4v; WierKróc A3v [2 r.], B2v; ktory iſz śię był vrodźił/ pod Decret Boży podliegł/ że zá cżáſem teſz vmrzeć muśiał/ iáko wſzyſcy ktorzy śię rodzą. BiałKaz Hv, Gv; BudNT Matth 17/10, Act 17/3, 27/24, 26, 1.Cor 5/10, Apoc 10/11; CzechRozm 60, 102, 113, 184v, 185v (9); Sprobuy w dworſtwie á w męſtwie niechciey ich zácżepiáć/ Bo ſie muśiſz ſam potym bárziuchno vmykáć PaprPan L2v, Hv; KarnNap Bv; Bo opuśćiwſzy rozum/ wzgárdźiwſzy práwo Boże y przyrodzone/ co innego ſię zoſtawa/ iedno że ſię przygodam á ládá cżemu muśimy dáć rządźić [gubernandos]? ModrzBaz 81, 7, 56v, 63, 68v, 88v; SkarJedn 54, 158, 366; Oczko 7; Oni w ſwoie wozy/ y vfáią w konie: A my w páńſkiéy kłádźmy nádźieię obronie. Oni vpáść muſzą/ á my powſtániemy KochPs 28, 9, 16, 59, 73 [2 r.], 123; Widząc to Ceſarz/ Cżárom ono przycżytał/ y włoſy iey zgłowy ogolić roſkazał. A gdy ią gołą vyrzał/ śmiać ſię z niey pocżął/ mowiąc: Iuſz dáley mocy mieć nie będzieſz/ á to twárde ſerce odmienić muśiſz SkarŻyw 21, 173, 206, 263, 293, 440, 501, 568; KochTr 17; MWilkHist E2, Kv; CzechEp 52, 53, 62, 80, 142 (9); NiemObr 12, 45, 60, 98, 121 (10); KochFr 128; KochPhaen 16; ReszList 165; WerGośc 214, 224, 227, 236; KochPieś 14; Owa ták długo ſpiewał muzyk ón vbogi/ Ze muśiał mieć ná kóniec po ſwéy myśli bogi KochTarn 76; PudłFr 69; Bożego słowá nikt nie zwalcży/ ále przed nim vſtąpić muśi ArtKanc K7, A10, M14, O4v; bo dźieląc długo máiętność/ muśi potomek dálſzy prżyść do bárżo máłey cząſtki GórnRozm C4v; ále prżećię rżadko ktory bánnit ſwą śmierćią zginie/ kiedyż tedyż prżećię dáć gárdło muśi. GórnRozm E3, A2, B3v, C3v, Ev, E4v (11); KmitaPsal A5; ZawJeft 43; ActReg 12, 162; Bo nie to łotr co pije á ma zá co/ ále to co nie ma zá co. [...] bo ſie muśi zborgowáć/ á zátym wiśieć. GostGosp 32; Gośćiom ták wdźięcżnym/ przy nich ſerce ſwoie Otworzyć muśi/ widząc dźiatki twoie. GrochKal 12; KochCz Bv; Bo iednák ten czás kiedyżkolwiek prziydźie/ Ze ty wſpomniawſzy ná me powolnośći/ Muśiſz zápłákáć nie raz od żáłośći. KochFrag 27, 47; OrzJan 83, 96, 113; LatHar 576, 638; Zeby [człowiek] [...] Rozumu ſię trzymáiąc nie nápełnił złośći/ Zácżymby muſiał wpuſzcżon być w wiecżne ćiemnośći. KołakCath C4v, C2v; WujNT 8, 22, Matth 17/10, Ioann 4/4, s. 385 (11); SarnStat 128, 1271; Niechay iuż co chce będźie/ lepiey ſię ochynąć/ Bo choćiay ſię poddamy/ przedſię muśim zginąć. KmitaSpit B4; A iż w błoćie chodźim/ a zmázáć ſię częſto muśim: ná to mamy naświętſze Sákrámenty náſze/ [...] ábyſmy [...] y proch ten y błoto ſerc náſzych oćieráli. SkarKaz 638b, 7b, 120b, 242a, 384a, 552a, Oooo2b; VotSzl E4v [2 r.]; CiekPotr 89; CzahTr I4v; PaxLiz Bv; SkarKazSej 67lb, 684a; ZbylPrzyg B2v.

Z elipsą bezokolicznika (4): RejFig Aa2; GórnDworz K4; RejZwierc 9v; Kto máiętnośći ocżymá ſwemi nie może przeyźrzeć/ iuż muśi przez ſługę: tám trzebá ſługi cnotliwego GostGosp 1.

W połączeniu z zaimkiem „każdy” [w tym: w podmiocie (64), przy podmiocie (34), przy dopełnieniu (8)] (106): BierEz O3v; Bo komu kolwiek iedno/ ony [Charitee] chcą podrużyć. Káżdy wielkiey wdziętznoſći/ muśi ná ſwiećie być. KlerWes A2v; RejJóz C4; RejKup b2, v3v; MurzNT 103v; KromRozm III B6v; BielKom D4v; Acżkolwyekći piſmo ſwyadſſy że nye może żaden zá drugyego ćirpyeć/ [...] ále kożdy podług żywotá ſwego ſwoyę właſną ſzkodę podeymować musi GliczKsiąż F7v; LubPs E2, ee4v marg; Iż kożdy tzłowiek po ſmierći/ muśi idz do tzyścá KrowObr 75; RejWiz 28v, 31, 55, 94 [2 r.], 95v, 184; RejZwierz 7v; BibRadz Ex 23/27, Iob 40/28; BielKron 59v; OrzQuin Q4v; RejAp 125v, 164v; GórnDworz E7, P4, V5; RejPos A5, 89v, 140, 197, 222 (24); HistLan E; KuczbKat 60; my co po tym ſwiecie do tego kryſu obiecánego wędruyemy/ ieſtechmy podobni ku onym co w drogę idą/ [... ] A przedſię kochay ſie ty iáko chceſz/ dáley w drogę wędrowáć/ á thám być gdzie potrzebá á gdzie każdy być muśi. RejZwierc 170, 12, 32, 45v, 46, 85v (20); MycPrz II D; CzechRozm 192; PaprPan K4v, Z; KarnNap Ev; Y owſzem/ ták wiele [sąd Salomonow] pewnego dowodu y rozumu w ſobie ma/ iż káżdy/ kto dobry rozſądek ma/ pochwálić go muśi [cogantur]. ModrzBaz 90, 111; Bez tey ſtolice iáko cżłonek bez głowy/ każdy wiárę ś. tráćić y vmrzeć w niedowiárſtwie muśi SkarJedn 144, A2, 17; SkarŻyw 372, 384, 501, 544; StryjKron 155; CzechEp 317; CzechEpPOrz **4; NiemObr 3; ReszList 151; WerGośc 235; WerKaz 301; ArtKanc C16v, 17, 87v; GórnRozm A4v; PaprUp F3; GostGospSieb +2; WujNT Bbbbbb3v; SarnStat 121; GrabPospR K4; Skar 688a.

W połączeniu z zaimkiem „wszy(s)tek” a. „wszel(a)ki” [w tym: w podmiocie (42), w dopełnieniu (10), przy podmiocie (8), przy dopełnieniu (2)] (62): BierEz S2; OpecŻyw 103v; LibLeg 11/46; RejPs 99, 131v; SeklKat R2 [2 r.]; RejRozm 407; LubPs Cv, E2, G2v, X5v, Y4v, ee6v; iż wſzyſcy/ ktorzy chcą pobożnie żyć ná ſwiećie/ w Pánie Iezu Kryſtuſie/ muſzą przeſládowánie y troſki rozmáite ćierpieć. KrowObr 154v, 75v; Ony dziwne przypráwy/ on máieſtat wielki/ Żeby ſie zumieć muſiał pátrząc ná to wſzelki. RejWiz 36, 21, 38, 88v; RejZwierz 135; GrzegRóżn E2, G4v; SarnUzn D2v; RejAp 194; GórnDworz L12; RejPos 232, 232v, 316v, 350v; HistLan F6; co ocżymá widziſz wſzytko to nie twoie/ á iż álboć to zá żywotá zginie/ álbo iż tego wſzytkiego odbieżeć muśiſz. RejZwierc 151, 44, 71v, 96v, 128, 130v (13); WujJudConf 63v, 150v; BiałKaz Gv; CzechRozm 101v; KarnNap Ev; ModrzBaz 76; CzechEp 184; NiemObr 108, 124; ReszList 151; ArtKanc S11v; KołakCath C3; Bo ſię wſzyścy muśimy [oportet] okázáć przed ſtolicą Chriſtuſową WujNT 2.Cor 5/10, Bbbbbb2v; SarnStat 454; SkarKaz 4b; GosłCast 4; SkarKazSej 677b.

W połączeniu z wyrazami podkreślającymi pewność lub bezwyjątkowość [w tym: zawżdy (116), pewnie (51), zawsze (9), ustawicznie (7), wszędzie (a. wszędy) (5), iście (4), snadź (4), w(z)dy(ć) (4), owsze(j)ki (3), pospolicie (3), snadnie (2), wiecznie (2), wierę (2), zaprawdę (2), bez pochyby (1), bez wątpienia (1), wszytko (1), zgoła (1)] (218): Złać komorze twoiá ſzkołá/ Wſzyſcy twoi vcżniowie/ Muſzą być záwżdy nędznikowie. BierEz S2, Q2; ForCnR C4; FalZioł IV 9a; RejPs 103v, 166v; RejJóz C, F5; RejKup b2* q3; KromRozm III B3; DiarDop 114; GliczKsiąż 13; LubPs B3, B6, Cv, C2, I3v marg (11); KrowObr 213v [2 r.]; RejWiz 8v, 43, 55, 87v, 88 (13); Bo pewnie nazacnieyſzy/ muśi się obłądzić/ Ktory ſie da áfektum/ bez rozumu rządźić. RejZwierz 50v, 7v, 27v, 58v, 76, 78v, 135; BielKron 334v; gdyż záwżdy kto ieſt Oycem/ muśi mieć Syná/ á okrom Syná nie może być Oycem. GrzegRóżn Dv, B2v; OrzQuin Q4v; Prot D4v; SarnUzn D2v; tácy łákomi owſzeyki długo żywi być niemogą/ álbo cięſzkie niemocy mieć muſzą. SienLek 13; RejAp 5v, 42v, 85v, 196v [2 r.], Ff4 [2 r.]; GórnDworz P5, T8, X8; HistRzym 96; Abowyem od wiekow ná thy dwá ſtany ſwiát ieſt rozdzielon/ iż záwżdy ieden muśi być vboſzſzy/ á drugi bogátſzy. RejPos 162, 51v, 63, 88, 115v, 128v (53); RejPosWiecz² 95v; GrzegŚm 35; Bo pátrz kto ſie puśći ſcieſzką ná błoto ná proſt á ominąćby mógł/ pewnie ſie vbłoćić muśi. RejZwierc 91v, A2, 3 [2 r.], 11, 51 [3 r.], 58v (54); WujJud 66, 135; Strum N4; Przetoż iuż Bucephalá tego Moſkiewſkiego/ Weźnimyż go zá páná dla wiela dobrego. Turek muſi zániecháć wiere o pokućie/ Miemiec też pohámowáć muſi przedſięwźięcie. WierKróc A3v; Bo wedle wiáry ich muśi záwżdy inſzy być ktory roſkázuie/ á inſzy też ktory roſkazánie cżyni. CzechRozm 16, 113, 138v; PaprPan A3, D4v, L2v; KarnNap Ev; ModrzBaz 69; SkarJedn 169, 365 [2 r.]; SkarŻyw 412; StryjKron 279; CzechEp 14, 62 [2 r.], 200, 220, 257, 266, 276; NiemObr 47; KochFr 73; KochSz B2v; WisznTr 9, 32; BielSjem 6; ArtKanc 17, Q11v, S7v; GrochKal 28; Phil S3; GórnTroas 38; SarnStat 121, 550; ſpokoyny wſzędźie beśpieczny/ á zuchwáły bać ſię wſzędźie muśi. SkarKaz 316a, 381a; CzahTr H2v; KlonWor ded **3v [2 r.]; Vbogiś? vbogim być muśiſz záwżdy: czemu? Bogactw teraz nie dáią tylko bogátemu. SzarzRyt D3v.

W wypowiedzeniach uwydatniających nieuchronność lub konieczność [w tym: z „i” uwydatniającym (20)] (36): RejPs 98; RejRozpr Ev; MurzNT 103v; LubPs ee4v marg; KrowObr A3, 57; Pátrzay kiedy on Iozeph prżyſżedł na pokuſy/ A wierz mi iż rzadki w tych kto zbłądzić nie muśi. RejWiz 135v, 119v; Bo ſnadź y nieprzyiaciel muśi to rozeznáć. Iż ten pan ná wſzem godzyen/ PoIpolitey Rzecży RejZwierz 58v; OrzQuin K3v; RejAp 135v; RejPos [236], 248, 264; HistLan E; RejZwierc B, 77 [2 r.], 95v, 135v, 244v, 246, 257; CzechRozm 47v, 163v, 183; ModrzBaz 128; Oczko 3v; StryjKron 270; KlonŻal A4v; Ale kiedy poczniećie Muzyką ſzérmowáć/ Muśi ſye y Dawidek z ſwoią Arfą ſchowáć. PudłFr 19; ArtKanc O5; GórnTroas 60; KochPij Cv; WysKaz 46; kto tylo poiedynkowe dobre mienie miłuie/ á o poſpolite niedba/ áby ſię ze wſzytkimi wiązał: zginąć muśi. Bo żywotá nie máſz/ iedno w ſpolnym ćiele przy wſzytkich. SkarKazSej 676b.

W nawiązaniu do wypowiedzenia podrzędnego podmiotowego, dopełnieniowego, warunkowego lub czasowego (uprzedniego) [w wypowiedzeniach typu: kto(kolwiek)..., musi...; jeśli..., musi...; gdy ..., musi... itp.] (339): BierEz B2v, I3, L, Ov, O3v, Sv; ForCnR C4; FalZioł IV 9a, 58d; ⟨B⟩owiem by też nagłupſzy może to rozeznać iż ⟨k⟩to ma miąſſze ramiona y barki, to ieſt koſciſte y mięſiſte, taki też muſi być mocny GlabGad P, O5 [2 r.]; BierRozm 24 [2 r.]; KlerWes A2v; LibLeg 11/46; RejPs 58v, 87, 136, 166v, 220; SeklWyzn g2; Poſzaleć byſmy muſieli Bychmy wſzytko bacżyć mieli RejJóz D, C4, F5; RejKup b2, f2, 17v; ktoby zaś był ieden z odrzuconych/ muśi być potępion/ acz by téſz daleko mniéi grzéchow popełnił. MurzHist G4; MurzNT 103v; KromRozm II b3; KromRozm III O7; Diar 60; DiarDop 114; BielKom D4v, E6; GliczKsiąż H7v, I3v, L3, L5, L7; LubPs Bv, E2, L3v, O3v; KrowObr A3 [2 r.], 57 [2 r.], 70, 82, 154v, 187v, 207; Gdy kleſzcże oſłábyeią muśi kowal zmylić/ By ſie też ſwym miſterſtwem chciał nabárzyey śilić. RejWiz 119v, 8v, 13v, 27v, 28, 28v (14); bo ktokolwiek żywie/ Vmrzeć muśi KochZuz A3v; RejZwierz 23v, 25, 28, 50v, 54 (10); Ieſliż chcemy idź do miáſtá tedyć thám od głodu pomrzemy/ á ieſliż też tu zoſtániemy przedſię pomrzeć muſiemy [moriemur] BibRadz 4.Reg 7/4, Iob 40/28, I 371b marg; BielKron A5, 1v, 261, 412; GrzegRóżn Dv, E2, G4, G4v, K3; OrzQuin V4v [2 r.], Aa2; Lecz gdyby on [Bóg] káżdą złosć chćiał Piorunem káráć/ Muſiałby ſię nátychmiaſt o nowy Swiát ſtáráć. Prot B2, A3v; RejAp 7v, 32v, 42v, 142, 196v [2 r.], BB6, Ff4; Kto ieſt ták nędzney myſli/ [...] iżby/ cżytáiąc Alexándrowe [...] dzieie/ zápalić ſie ku tákoweyże dzielnośći nie muſiał GórnDworz G4v, Cv, C6, D2v, D7, E7 (25); HistRzym 49, 51, 96; RejPos A5 [2 r.], A5v, 7, 30, 44 (40); RejPosWiecz² 95v; BielSat N; Lecż bychmy dla obmowiſk w kąciech mieli leżeć/ Muſielibyſmy záraz wſzytkiego odbieżeć. Y pewnieby rozumy náſze pordzewiáły HistLan F6, F2; KuczbKat 299, 395 marg; RejZwierc 3, 4v, 32, 37, 46 (41); BielSpr 63; WujJud 66, 103, 230; Ktorego ieſli kto odſtąpi/ wnet zábłądźić muśi/ bo prawdy odſtępuie y żywotá. WujJudConf 121, 63v; RejPosWstaw [41³]v, [41⁴]v; BudBib 2.Mach 12/24; MycPrz I A4v, C4v; CzechRozm 101v, 107v, 115, 128v, 158v (15); PaprPan K4v, L2, T, Z, Bb4v; Bo ktorzi ludźie ſwowolnie á roſpuſtnie źywą/ ći muſzą [oportet] wiele vtrácáć/ y hárdźie rozdáwáć: á ktorych ſię tá wádá trzyma/ niemoże to być/ áby ſię też łákomſtwá niemieli chwyćić. ModrzBaz 55v, 8v, 22, 56v [3 r.], 90, 96, 110v, 124; SkarJedn 285, 364; Oczko 4, 9v; SkarŻyw 32, 115, 364, 372, 394, 501 [3 r.], 580; CzechEp 23, 96, 161, 164, 242; NiemObr 3, 30, 59, 126, 180; KochFr 73; KochMRot A4v [2 r.]; WerGośc 215, 225; Dom/ Herby/ Fámilia zginąć á zeyść muśi/ kto żony nie ma WerKaz 288; WisznTr 9; Nuż o rządzie domowym/ ktoby co chćiáł mowić/ Albo co z dobrym wáſzym tu v was ſtánowić/ Zá Ocean álbo Niepr vćiekáćby muśiał BielSen 12; BielSjem 35; PudłFr 19, 30; ArtKanc K, Kv, K11, L19, O4v [2 r.]; GórnRozm A4v, D2v, E3v, G2, I2v, K, M4v; GostGosp 1, 64, 84, 154 [2 r.]; GrochKal 28; A ktorzy thego chcą áby ſie ich bano/ ći ſie też ſámi bać muſzą tychże ktorzy ſie ich boią. Phil P3, B, O, S2, S3; Co mam cżynić/ Gdyż z ich rąk trudno wyniść? Ieſli dogodzę ich pożądliwośći/ Muſzę vmrzeć od żáłośći. Mamli ſię im też bronić/ Ach mnie/ trudno ſię śmierći ſchronić GrabowSet B3; OrzJan 10; KołakCath C3; WujNT Bbbbbb2v; SarnStat 121, 123, 299, 328; GrabPospR K4; PowodPr 5; CzahTr H2v; GosłCast 4; SkarKazSej 667a, 676b, 684a [2 r.], 688a; KlonFlis C3v, Fv [3 r.].

W nawiązaniu do wypowiedzeń, w których występuje „nie moc” (42), „trudno” (9), „prozno” (2), „darmo” (1), „nie lza” (1) (55): BierEz E3v, N4v; FalZioł V 30, 99; RejPs 132v; RejKup ee7v; KromRozm III C2v; BielKom D4v, G4; GliczKsiąż F7v; LubPs V2; KrowObr 27; RejWiz 55, 88v; RejFig Aa2; BibRadz II 141b marg; áby [chłopi] [...] nic niepocżynáli burzliwie/ bo wtákich burzkach żadnego bacżenia niemáſz/ zginie dobry przy złym nie winny przy winnym ćierpieć muśi/ trudno ſie wymowić by miał naſpráwiedliwſzą. BielKron 203; BielKronCies Mmmm3; GrzegRóżn C2v, K4v; DArmo ſię zá tą pracą łáſki mam ſpodźiewáć/ Bo ſię ludźie o prawdę muſzą záwżdy gniewáć. Prot D4v; SienLek 13; GórnDworz L12; RejPos 138, 173, 182, 201v, 217v [2 r.] (11); HistLan E; KuczbKat 330; RejZwierc 5v, 138, 155 [2 r.], 191v, 251; CzechRozm 206; piſze Cicero/ żaden przelożony [!]/ Coby dobrym rozumem nie był przyſtroiony/ Nie może w dobrey ſpráwie ſwych poddánych rządźić/ Ieſliż ſam proſtak będzye muśi záwſze błądzić. PaprPan A3; SkarJedn 49; SkarŻyw 412; CzechEp 73; Boć nielza tu nam długo być/ muśim ſię tám wſzyſcy ſtáwić/ á z ſwych grzechow pocżet vdżiáłáć. ArtKanc S11v; GórnRozm I2v, M4v; GostGosp 1; Od ćiáłá vćiec nie mogę/ áni go od śiebie odpędźić: z ſobą ię nośić muſzę LatHar 587; WujNT 21, 305; rąk moich [śmierci] żaden vyjść nie będźie mógł/ bądź cżym chceſz/ mnie hołdowáć muśiſz. WysKaz 46; [A niemoglybychom byli ſami ſobie ſtąd dopomoc/ ale wiecznie muſielibychom byli wnych zagynąć/ gdybych byli ku nowemu rodu/ przez wodę a Ducha świętego nieprzyſzli UstKościel 10v].

b. Z podmiotem nieosobowym (1073): OpecŻyw 97v, 98; FalZioł V 17a, 26v; FalZiołUng V 119; Gdiż mu też niekto pouiedział, żebygo wſzitci ganili, rzekł, muſić mądroſć od niemądrich w hanbie być. BielŻyw 73; Bowiem miedźi mnoſtwem pokarmow muſi też być roznoſć ich natury GlabGad G4v, L2; KłosAlg A2; RejPs 132, 135, 140, 152, 165 (8); LudWieś B5v; RejKup e5, v3, cc7, dd6; ogárniá wſzyſtki wybrané [miłosierdzie boże] nie mnie/ ani mnie podobné/ mnie potępienié wieczné ogarnąc muśi MurzHist F3v; MurzNT 86; KromRozm III M2; Diar 40, 64, 75, 82, 86, 89; LubPs B6, B6v, K4v marg, N2, Pv (17); GroicPorz B; RejWiz 28, 118v, 124, 129, 139v; OrzList h3v; BibRadz *5v, I 466b marg, Matth 18/7; áby tá zwierzchność Kśięża ktorą widzę/ iż ex ordinatione diuina między ludźmi być muśi/ coby nalekſza á naznośnieyſza ludźiom byłá OrzRozm H4; Zadnego ná świećie ięzyká między ludźmi niemáſz/ ktoryby foremnośći ſwey przyrodzoney vtráćić niemuśiał w cudzym ięzyku OrzRozm P2, B3v, G3v, R; BielKron 213, 219v, 466v; GrzegRóżn C2v; Wroznych głowach muſzą być rozne obycżaie. KochSat [C3]; Mącz 207a, 289c; Swiecki ſtan zginąć muśi/ bes ſtanu Duchownégo będąc. OrzQuin G2v marg, G2v, H3, Q4v, R4v (8); SienLek 145, 176; RejAp 17, 30, 31v, 63v, 78v (24); GórnDworz Z7, Aa5v, Bb7v, Dd8; GrzepGeom G3v; A twoię właſną duſzę muśi przeniknąć miecż RejPos 28v; Obacż vbogi cżłowiecże/ iż nie ieſt żadna thá godziná/ ktoreyby ſie nie muſiáło co nád tobą odmienić RejPos 133; powiedáiąc nam/ iż záwżdy ze złego drzewá muśi być złi owoc. RejPos 189v, A2, A4v, 62, 72v, 75v, [77] (36); RejPosWiecz³ 96v; GrzegŚm 52; HistLan B, B4, Fv; KuczbKat 60, 175, 195; Acż ták rozumiem iáko káżda rzecż na ſwiecie także y ty kſiąſzki ſędziego y podſędká o ſobie mieć muſzą/ á nie káżdemu ſie podobáć będą RejZwierc A2; A iákież tho zdrowie ma być moy miły brácie? á iákoż ſie tu y mieſzek poſpołu y s pánem rozboleć nie muśi? á iákoż ſie thu łákomſtwo zámnożyć nie muśi? RejZwierc 59; A tu pátrz iáko dobre długo pámiętháć ſie muśi/ y iáko cnothá cnotliwemu záwżdy iáko iáſna ſwiecá przed ocżymá ſie ſwieći RejZwierc 100; Także y ziemiá wedle cżáſu káżdą powinność ſwą okazáć muśi/ s cżáſem ſie zázielenić/ s cżáſem záżołćić/ s cżáſem názbyt zágorzeć/ s cżáſem názbyt rozmoknąć muśi/ thákże y zmárznąć á ſtwárdzieć iáko kość muśi. RejZwierc 171v; Iáko inſtrument głupye náſtroiony/ Muśi ſzpetnie brzmieć/ tákże łeb ſzalony. RejZwierc 214v, A6, A6v [2 r.], 7, 13, l6v [2 r.] (68); nieprzywykli niewcżáſowi/ áni przemorom woiennym/ kthore muſzą być cżęſtokroć w woyſzcże BielSpr 25v, 20v; WujJud 5, 57, 85; WujJudConf 4v; RejPosRozpr cv marg; RejPosWstaw [41⁴]v; MycPrz IIA3, C4v; wodá będźie źiemię wybijáłá/ aż ſye vczyni wielka dźiurá/ á potym ſye Staw muśi przerwáć. Strum G2v, I2, [H], H3, K3v, M4v; BudNT przedm d3, 1.Cor 11/17[19], 15/53; Ale iż to ieſt niepewna ná vcżynki ſie ſwe ſpuſzcżáć: bo by to muſiáło być nie bes vbliżenia y vſzcżerbku chwały BOżey CzechRozm 209, 13v, 58, 60, 83, 96 (9); PaprPan Cc3v, Ff2v; Co ácżkolwiek prawdá ieſt: wſzák że y to ſię też wyznać muśi [illud confitendum est]/ że wiele ſię ſtacża bitew okrom wyſtrzelánia dźiał. ModrzBaz 113, 20v, 100v, 106, 107v, 123v, 142v; SkarJedn 49, 113, 150, 154, 299 [2 r.], 341; Y roſkoſzyć naſze Niepewne: ále y troſki vſtąpić Muſzą/ gdy Bog chce/ á cżáſy przynioſą. KochOdpr Bv, C3; Oczko 2, 3v, 5, 5v, 11 [2 r.] (9); KochPs 3, 73, 185; SkarŻyw 305, 412, 498; KochTr 22; Y wnet ćię chorągwią zmłoći. Muſząć puśćić wrotá twoie Otworzą ſie y pokoie. MWilkHist E2v; StryjKron A; błąd błędem/ fałſz fałſzem/ gorzkie gorzkim/ ſłodkie ſłodkim muśi przedśię zoſtáć. CzechEp 84, *2, 7 marg, 45, 91, 122 (15); NiemObr 7, 16, 47 [2 r.], 67, 68 (10); Zbodłáś mię/ á ten záſtrzał twóy nielitosćiwy Mnie być pámiętny muśi pókim iedno żywy. KochFr 110; KlonŻal D; KochMarsz 154; ReszPrz 73; ReszList 154, 184; WerKaz 304; KochPieś 51; ArtKanc P18; á zaſz co ná swiećie ieſt/ coby początek máiąc końcá mieć nie muśiáło? GórnRozm A2, A3 [2 r.], C4, D, F4, H2v [2 r.]; Bo w roſterku/ álbo ſámá od ſwych śił rzecz poſpolita vpáść muśi [...] álbo w nieprzyiaćielſkié ręce przyydźie KochWr 20, 21, 38; PaprUp B, Hv; ActReg 26, 185; GostGosp 84; GostGospSieb +3, +3v; Phil P4v; Nie rozum to/ chćiéć táić/ co ſie wydáć muśi GórnTroas 43, 46, 54; Niepodobáć ſie złośliwy. A ieſli mu tu nie płáćiſz/ Muśi czás bydź/ gdźie go ſtráćiſz. KochFrag 19; co nád naćiężſzą ránę człowieká bárźiéy boleć muśi: á ono żoná v drugiégo w gárśći/ córkę gwałcą/ oyczyzná gore OrzJan 135, 21; WyprPl Cv; LatHar 112; KołakCath C4; Zginie práwi zakon od kápłaná/ [...] Lecz kápłáńſtwo zakonu nowego wieczne ieſt/ y trwáć muśi do ſkończenia świátá: máiąc náuczyćielá Ducha ś. WujNT 184, Matth 18/7, 5. 85, 264, 266 marg, 606 (12); WysKaz [23]; JanNKar Gv; SarnStat *6v, 42, 78, 87, 1151, 1225; GrabPospR M; KmitaSpit C2; PowodPr 70; Bo wnętrzne náſze ſpráwy wyniknąć ná ćiáło muſzą. Y nie bylibyſmy ludźmi/ by duſzá ſpraw ſwoich przez ćiáło nie czyniłá. SkarKaz 454a, 4a, 40a, 122a, 158a, 208a, 387b [2 r.]; VotSzl E3; GosłCast 70; Czym ſię wſzytká náturá korony tey mienić/ y zá tym zginąć muśi SkarKazSej 694b, 664a, 673a marg, 673b, 676a [2 r.], 696a; KlonWor 63; gdy żądzą zwiedźione Myśli/ cukruią názbyt rzeczy one/ Ktore y mienić/ y muſzą ſie pſowáć. SzarzRyt A2v, B2, B3v.

Z elipsą bezokolicznika (1): Przeto też y płod dla niedoſtatku pożywienia muſi precż. FalZioł V 30.

W połączeniu z zaimkiem „każdy” [w tym: przy podmiocie (41), w dopełnieniu (19), przy dopełnieniu (7), w podmiocie (2)] (69): RejPs 42, 152v; RejJóz N; Diar 35, 72; GliczKsiąż O; LubPs M marg, Y3 marg, ee6v marg; Pátrz pilno iż káżda rzecż niżli ſie zácżęłá/ Muśi mieć iáki przodek ſkąd ſie też wżdy wzyęłá. RejWiz 128, 93, 117v; RejZwierz 50v; BielKron 26; RejAp 31v, 64, 124v, 126, 150, 155; GórnDworz Y8v; GrzepGeom Q3; RejPos 37, 197 [2 r.], 204, 206v, 218 (19); Niewiem ná ſwiecie by ználazł tákiego/ By w ſzcżęſciu vżył záwżdy wieku ſwego. Káżdemu ſzcżęſcie odmienić ſie muśi/ Gdy ſie nieſzcżęſcie o káżdy ſtan kuśi. RejZwierc 229v, B2, 19v, 32, 36 [2 r.], 51v [2 r.] (25); WerKaz 305; GórnRozm B3v; IZ káżde pobieránié/ któré bywa zá práwem cudzym álbo oſobliwym/ poſpolitą wolność/ iáko do tego podobieńſtwo ieſt/ obráźićby muśiáło [communem laederet (ut verisimile est) libertatem JanStat 60] SarnStat 396.

W połączeniu z zaimkiem „wszy(s)tek”, „wszel(a)ki” [w tym: w podmiocie (61), przy podmiocie (36), w dopełnieniu (4), przy dopełnieniu (2)] (103): Wſzelka żywa rzecż muſi mieć nie iakie ſmyſły, acż nie każda wſzitkie GlabGad L2; RejPs 48 [2 r.]; RejJóz M6, P4; MurzNT 113v; DiarDop 113; Przydzie ten cżás że wżdi muśi być koniec wſſytkiemu LubPs P6v, N2, X4, hh4v; RejWiz 10v, 114, 114v, 117v, 152; BielKron 205v; OrzQuin H3; á ſwiát niebo y ziemiá wſzytko ſie ſpádáć á odmienić muśi/ á ſłowá iego ſwięte nigdy odmienione być nie mogą. RejAp 42, AA7v, 42, 75v, 125v, 139 (14); GórnDworz L12v; Abowiem zápráwdę powiedam wam/ iż nie przeminie then tho wiek/ áż ſie tho wſzytko wypełnić muśi. RejPos 5; Ale thy iedno wierz á ſtoy mocno przy tym co Pan powieda/ gdyż wſzytko przeminąć muśi/ á ſłowá iego nigdy nie przeminą RejPos 67v, 39v [2 r.], 48v, 66, [73]v, 104v (29); HistLan B3; Bo kto będzie pomniał ná ſpráwiedliwość/ wſzytko tho w nim vpáść á vſtáć muśi. RejZwierc 54v, 13, 45v, 49, 54, 58v [2 r.] (22); WujJud 146v; RejPosWstaw 42; MycPrz II Dv; Zaſz to nie wielką ſławá Tyranná wźiąć Panem/ A muſi to wſzyſtkim być z wielkim podźiwienim. WierKróc A4; CzechRozm 187; KochOdpr Dv; KochPs 96, 174; CzechEp 269, 329; NiemObr 160, 177; PudłFr 10; ArtKanc R18v; ActReg 160; GrabowSet L2; Teć ſą ſłowá ktorem mowił do was będąc ieſzcze z wámi: iż ſię muśiáło wypełnić wſzytko co nápiſano ieſt w zakonie Moyzeſzowym/ y w Prorocech/ y w Pſálmiech o mnie. WujNT Luc 24/44; SkarKazSej 672b.

W połączeniu z wyrazami podkreślającymi pewność lub bezwyjątkowość [w tym: zawżdy (168), pewnie (23), w(ż)dy (16), snadnie (13), zawsze (10), ustawicznie (5), iście (4), bez pochyby (4), wszędzie (4), nieomylnie (3), nieochybnie (2), wiecznie (2), wszędy (a. wszędzie) (2), zaprawdę (2), prawie (1), na wieki wiekow (1), wierę (1), zaiste (1)] (262): BierEz H; PatKaz II 71; GlabGad L2v, L7v; RejŁas w. 61; RejPs 48, 132, 160, 190; RejRozpr D3; RejJóz H, N, P2; RejKup Gv; Diar 35; LubPs Bv, I marg, K4 marg, M marg, N2 (19); KrowObr A, 204v; RejWiz 37, 3v, 10v, 44v, 69, 71 (17); BibRadz *6; Futile, Nieyáki ſtátek álbo naczinie s ſzpiczáſtym dnem ktore muśy záwżdy ná bok leżeć. Mącz 141c; OrzQuin Q4v; Prot B4v; SienLek 173; RejAp 1, 5v, 47v, 63v [2 r.], 82v (20); GórnDworz Ee6, Ggv, Kk, Kk2v, L12v, L16; A vſtá plugáwe ktore nie ſą w ſtráży Páńſkiey/ iuż záwżdy żáby á páiący z nich pádáć muſzą. RejPos 298, 8, 25, 26v, 31, 42v [2 r.] (82); RejPosWiecz² 95v; BiałKat 126, 166; GrzegŚm 52; HistLan B3; KuczbKat 200; á przytym prętka á nieomylna pomſtá Boża/ która záwżdy zá grzechem iáko chłopiec z miecżem chodzić muśi. RejZwierc 59v; Abowiem niyſl wſpaniła záwżdy káźdego cżłowieká wſzędy y ozdobić y znácżnym vcżynić muśi. RejZwierc 85v, A2, 3, 3v [2 r.], 7, 12v (60); (marg) Gdźie zapłátá tám y zasługá być muśi. (‒) Boć zapłátá á zaſługá (correlatiua ſunt) ſpołem záwżdy ſtać muſzą: ábowiem zaſłudze zapłátá/ á zapłáćie zaſługá należy. WujJud 112v, 7v, 127, 130, 130v, 133; WujJudConf 110; Gdyż záwżdy ćiáło przećiw duchowi/ á duch przećiw ćiáłu pożąda: y ták ſie z ſobą nie zgadzáią/ że záwżdy ieden drugiemu vſtępowáć muśi. CzechRozm 241; PaprPan Hh3; KarnNap B2v; ktore gdy ſię dobrze ma/ tedyć y cżłonkom krzywdy niemáſz/ á gdy ſię ćiáło nie dobrze ma/ tedyć y cżłonki pewnie iáki niewcżás ćierpieć muſzą ModrzBaz 3; że ieſliby mężoboyce ná gárdle byli karáni/ muśiáłaby Rzecżpoſpolita ſtráćiwſzy iednego cżłowieká záwżdy zarazem y drugiego ſtráćić ModrzBaz 28, 27v, 82v; Oczko 4; CzechEp *2, 70, 167, 366; CzechEpPOrz **; KochFr 86; KlonŻal C3v; WerGośc 265; WSzytki rzeczy/ ktore ſą/ zginąć pewnie muſzą/ Lecz ſławy dobrey wieki nie náruſzą. PudłFr 10; ieśli kárnośći ná wyſtępné nie máſz/ tám bez pochyby wſzeteczność/ y ſwawola pánowáć: muśi KochWr 30; ActReg 149; Iáko bowiém właſny pożytek priwatny rośćie z poſpolitégo złego/ ták záśię dobro poſpolité muśi pewnie róść z priwatnćgo złego. OrzJan 48; SarnStat 1002; KlonKr C4; SkarKaz 208b.

W wypowiedzeniach uwydatniających nieuchronność lub konieczność [w tym: z „i” uwydatniającym (6)] (11): Bo ſie tám ſnadz y namędrſſemu ſpráwy iego przed ſtráchem muſſą pomylić RejPs 160, 46v; RejWiz 31; RejAp 182; RejPos 48v, 220, Ooo5; Abowiem ieſli tego nie będzie [...] (marg) Zadne mocy nic nie ſą bez Bogá. (‒) pewnie by namożnieiſze były mocy náſze/ záwżdy nędznie oſłábieć muſzą/ á záwżdy vſtráſzone będą RejZwierc 264v, 19v, 214v; by y zgorzáło/ by y w brzuchu beſtyey ſtrawione było/ tedy ſię wroćić toż [ciało] á nie inne muśi/ á ſkázy żadney nápotym nie vzna SkarKaz 204b.

W wypowiedzeniach stwierdzających nieuchronność wyroków boskich lub przeznaczenia (10): Czo Pan Bog chce muſzy ſię ſtaċ. RejKup 12v; MurzHist O; RejAp 42; RejZwierc 3, 133v; Bo to muśi być co Bog ſam powiedział/ iż ſerce Cżłowiecże ſkłonne ieſt ku złemu z młodośći ſwoiey CzechRozm 116; Náſz bog na niebie: cokolwiek zámyśli/ Wſzytko ſye muśi ſtáć po iego myśli. KochPs 174; Ná źiemi sſtać ſie muśi/ co w niebie vrádzą. GórnTroas 61; Niechay to mam z twéy łáſki/ żebych nie widźiáłá Smierći méy Polixeny/ ni oney pogrzebu/ Gdyż ták bydź muśi/ iáko podoba ſie niebu. GórnTroas 63; CO raz Bog przeyźrzał/ to iuż bydź muśi/ A o to człowiek prózno ſie kuśi KochFrag 52.

W wypowiedzeniu podrzędnym skutkowym (24): RejZwierz 115; wypędźi puchlinę ze wnątrza/ iż muśi ſklęſnąć SienLek 132v; RejAp 126v, 136; GórnDworz Bb4v; przyſzedſzy robacy gryzą drzewo ono/ thák iż ábo vſchnąć muśi/ ábo nie podawa owoczu ſwoiego RejPos 204v, 65 [2 r.], 111v, 201v, 202, 221v (10); RejZwierc 7, 91v, 132v, 194, 260; ModrzBaz 142v; NiemObr 128; KochPieś 8; JanNKarKoch G2.

W nawiązaniu do wypowiedzenia podrzędnego podmiotowego, warunkowego lub czasowego [w wypowiedzeniach typu: kto(kolwiek)..., musi...;jeśli..., musi...; gdy..., musi... itp.] (213): BierEz H; OpecŻyw 81v; FalZioł V 30v; GlabGad E3v, L2; KłosAlg A2; RejPs 48 [3 r.], 87; RejJóz II, M6, P7; RejKup 12v, aa7v; KromRozm I By; KromRozm II q2; KromRozm III F8v, N4v; Diar 35, 53, 60, 72, 77; DiarDop 108; Abowyem yáko keydy kto máteryą yáką długo mocży/ wnet ſie nákáźić á nápſowáć musi GliczKsiąż E4v; LubPs P3, hb4v; KrowObr 77 [2 r.]; RejWiz 8v, 111v, 114, 117v, 118, 128v [2 r.]; RejZwierz 50v; BibRadz Hebr 9/16; y toć powiádam/ poki tey wiáry pilnie Krol ſtrzedz będźie/ thá cnotá Polſka w náſzym narodźie trwáć muśi OrzRozm Lv, B3v; BielKron 30v; OrzQuin G3, Aav, Aa4v; thá máść gdy ią przykłádáć będźieſz/ tákowé rány y czyśćić y goić ſye muſzą. SienLek 161v; Gdy ſye koniowi ſkorá rozśiada ná piętách álbo y indźie/ z czego téż więc vchrámowáć muśi SienLek 175; RejAp AA5v, AA7v, 42, 63v, 64 (13); á ilko vbywa/ ábo przybywa iednego/ tylko wnet muśi vbyć/ ábo przybyć drugiego/ bo przećiwne ſobie rzecży/ iedná bez drugiej ſtać nie może. GórnDworz H8, E8v, I, Ggv [2 r.], Kk, Kk2v, L16; GrzepGeom F, Q2v; RejPos A3v, 48v, 63, 66, 72v (26); BiałKat 166; GrzegŚm 52; HistLan B3; KuczbKat 200; Ale iáko rozność obycżáiow ná ſwiát przypádłá/ tákże też zá nimi rozność we wſzem odmienna iuż we wſzem przypáść muſiáłá. RejZwierc 60, 3, 12v, 14v, 19v, 32 (30); WujJud 112v, 127, Nn7; WujJudConf 65v; RejPosWstaw [41²], [41³], 42; HistHel [A2]v; Strum H4, 13; BiałKaz K4v; CzechRozm 26v, 56, 118v, 241, 260, 262; KarnNap B2v; ModrzBaz 3, 4v, 28, 45v, 82v, 90, 144v; KochOdpr Dv; Oczko 9; KochPs 68, 174; StryjKron 380; CzechEp *2, 129, 145, 198, 231, 306, 329; NiemObr 10, 82, 139, 161; KochFr 76; KochSz B2; ReszPrz 109; ReszList 155 [2 r.]; WerGośc 228; WerKaz 276; ArtKanc R18v; poki wilgotnosći máią ſwą prżyzwoitą miárę/ ſwoy porżądek/ poty zdrowie człowiecze kwitnie/ ále ſkoro która wilgotność prżełáduie/ a z miáry ſwey wynidźie/ záras chorobá náſtąpić muśi. GórnRozm M3v, B3v, C4, Hv [2 r.], Kv, M, M4v; KochWr 30 [3 r.]; ZawJeft 41; Nie trzebá ſię tedy dźiwowáć/ iż gdźie wielkie rozumy ſą ná dobre/ tám téż ná złe wielkié bydź muſzą GórnTroas 4; Lecz náſzych mátek bárźiéy łzy człowiek vważa: Któré/ gdźieby ten podróſł/ laćby ſie muśiáły Hoynie GórnTroas 51, 4, 61; KochFrag 52; Abowiem tu y zapłátę Pan wſpomina/ która zá zaſługą chodził. Bo gdzie ieſt zapłátá/ tám y y [!] zaſługá być muśi. WujNT 21, Hebr 9/16; JanNKarC3v; SarnStat 83, 550, 601, 1263; PowodPr 71, 72; SkarKaz 552b; Lecz iáko w ćiele człowieczym/ gdy záchorzeie głowá/ [...] iuż inſze członki rádźić o ſobie nie vmieią/ áni mogą: Ták ſię też w Rzeczypoſp: conſequenter dźiać muśi. VotSzl A2v; SkarKazSej 672b, 674b, 680b, 685a; Bo ieſli ſię ták vdamy ná to/ iż káżdy dla ſwego pożytku będźie łupił y gwałtem rozbiiał drugiego: tu ſię iuż tym ſpoſobem muśi rozerwáć przyrodzone ziednocżenie y ztowárzyſzenie ludzkie. KlonWor ded **3v, ded **3.

W nawiązaniu do wypowiedzeń, w których występuje: „nie moc” (41), „trudno” (2), „darmo” (1) (44): LibLeg 11/161; HistAl D4v; Diar 82; Gdyż cżłowyek yáko śyáno nye może długo trwáć/ Dni yego yák polny kwyát prętko muſſą miyáć. LubPs X4v; RejWiz 119; BielKron 26; bo Moc z Sądem/ rázem poſpołu ſtać nie mogą/ muśi iedno po drugim być: nam virtutes ordinem inter ſe, que^m non transgrediunt^ur, ſeruant. OrzQuin S2v; RejAp 42, 119v; GrzepGeom Q3; HistRzym 19v; bo to być nie może/ ſłyſząc to/ á wiedząc o tym/ áby cie y żáłość/ y ſtrách y ſumnienie/ ruſzyć nie miáło. Záłość cie ruſzyć muśi y ſumnienie/ gdy wieſz iż thák niewinny á ſwięty Pan ćirpi zá złośći twoie RejPos 107, 49, 180, 244v, [279], 280v (9); A iż ſwiát tá márna obłudá ieſt ták odmienny/ iż záwżdy ſie iáko burzliwe morze kołyſáć muśi/ á nigdy ſpokoyny być nie może RejZwierc 150, 2v, 48v, 75v [2 r.], 84 (13); Strum H2, P4; CzechRozm 83, 179, 261; SkarŻyw 238, 374; WerGośc 227; GórnRozm H2; Phil S2; Zgodá tedy około ſpraw Rzeczypoſp: miedzy nimi ſtać nie może/ y biádá być muśi tey Rzeczypoſp: o ktorey niezgodni z ſobą w wierze rádzą y obmyśláią SkarKazSej 684b.