rozmawiać około czego [= o czym] (3): [książęta i miasta] vcżynili ſwoy Syem w Smákáldiey/ tám nic inego/ iedno około chwáły Bożey rozmawiáli BielKron 207.Cf »z sobą rozmawiać«, »rozmawiać przez znaki«.

rozmawiać co [= o czym] (15): A gdy ty rzecży rozmáwiali [apostołowie]/ ſtanąl pán Iezus w poſrodku ich OpecŻyw 169, 167v; Swáwolá [...] wdźięcżnie a ochotnie go [młodzieńca] przywitáł/ ij poſadźiwſzy go/ poſpołu ſie weſelili/ rzecży rozmáwiaiątz krotochwilné. ForCnR B2v, E; RejWiz 39v; Mącz [95]b; ActReg 87; ZbylPrzyg A4v. Cf rozmawiać co z kim.

rozmawiać co z kim (8): Prowádz iego miloſtz botz ſám ijdzie/ a rozmáwiáy s nijm na dródze ſprawy twoie. OpecŻyw 39, 51; IEden s pánią rozmawiał ćicho ſwoie rzecży RejFig Dd6v; y dźiwowali ſię [uczniowie] że z niewiáſthą rozmawiał [Jezus]/ wſzákoż mu żaden nie rzekł ocż pytaſz/ ábo co z nią rozmawiaſz? BibRadz Ioann 4/27; RejZwierc 198v; y ták o nich [Pismo Święte o aniołach] pod cżás/ iáko o Bogu ſámym [...] gdy co z ludzmi rozmawiáli/ mowi/ iákoby oni tymże ſámym Bogiem być mieli. CzechRozm 7v; WujNT Ioann 4/27. Cf »z sobą rozmawiać«.

rozmawiać z kim (173): BierEz I, K4; nawiedzál tam ſwiętego Iána będątz s nijm na oney puſſcży/ rozmáwiál mile/ ij w iego oſtrym żywocie potwierdzál. OpecŻyw 35, 24v, 30v [2 r.], 32, 39, 40 (13); OpecŻywSandR nlb 2v; ForCnR B3, C2v; PatKaz III 153; [gdy Księżyc jest w znaku Barana, należy:] Z kxiążęty/ z pany bogatemi/ y z inſzemi przelozonemi dobrze rozmawiać. FalZioł V 49v; FalZioł V 49v, 50, 50v, 52 [4 r.], 52v [2 r.], 53; waruy ſie młodziencże aby z ludzmi złymi nie rozmawiał BielŻyw 35; W nowym zakonie Angioł rozmawiał z Iozephem weſnie. GlabGad L4v; WróbŻołt 34/20; RejKup c7; Potym ruſzywſzy zaſtępy przyciągnął do Mácedoniey/ á thám nálazł mátkę ſwoię z niemocy powſtháłą s ktorą przez máło dni rozmawiáiąc trwał. HistAl Dv; KromRozm II a3v; RejWiz 25v; Chuſá przyſſedł ku Abſalonowi/ pozdrowił go y rozmawiał ſnim Leop 2.Reg 16 arg; RejFig Bb3; Ewilmerodách Krol Bábilońſki [...] wyzwolił z więźienia Ioáchiná Krolá Iudſkiego. Y rozmawiał z nim łáſkáwie BibRadz 4.Reg 25/28, Ioann 4/27; Złączenie Venuſſá Dzyen ſczeſzny ku poięczyu zoni/ panienkam ſye przyłęcz a ſznyemi roſmawiay Goski A3v, A3v; BielKron 28v marg, 35, 99v; Ieiune cum aliquo colloqui, Nie chutliwie s kim rozmáwiáć. Mącz 164d; Qui cum loquitur filius, S kim to rozmawia ſyn. Mącz 340c, 137d, 197c, 223d, 236b; Do ktorego [św. Jana] potym [Bóg] poſyłał Anyoły ſwoie/ ktorzy iáſnie z nim rozmawiáli/ y opowiádáli ony rzecży przyſzłe áż do ſkońcżenia ſwiátá RejAp 2v; GórnDworz Gg4; RejPos 10, 143v; RejZwierc 168; BudBib Ruth 2/19, Dan 1/19; Bo y Pan Bog mnożył ie [Żydów]/ y záwſze fortunił [...]. Samże z nimi rozmawiał/ y tuż z nimi mieſzkał HistHel A2; BudNT Act 24/26; ſpuśćił Pan ná Sodomę y Gomorę iáko deſzcż śiárki y ogniá od Páná/ to ieſt/ Anioł on ieden ktory wprzod rozmawiał z Lotem/ [...] od Iehowy/ to ieſt od ſámego Bogá CzechRozm 42v; [św. Szczepan] nie przypiſał tego iemu [Jezusowi]/ żeby on był przed tym ániołem: áni tego o nim powiedział/ żeby ſie we krzu Moyżeſzowi pokázowáć y z nim rozmáwiáć miał CzechRozm 49v; tedy mi ie [żydowskie wywody] powiedz: ábyſmy ie ſpolnie rozbieráć [...] mogli/ ſkądbyſmy potym iáko w ſwey wierze vtwierdzenie bráć/ ták też y z żydmi potężnie rozmawiáć y mogli y vmieli. CzechRozm 102v, ktv, 40v, 43, 50v, 51v (11); ModrzBaz 143; łáſkáwość iego [św. Symeona] y ćichość táka byłá: iż z káżdjm ochotną y ludzką twarzą rozmawiał SkarŻyw 31; Bo iáko żołnierze/ blizny ná woynie wzięte vkázuiąc/ z krolem beſpiecżnie rozmawiáią: ták y ći [święci] [...] wſzytko co chcą v krola niebieſkiego vprośić mogą. SkarŻyw 131; iedna páni popędliwie przybrána y vpiękrzona/ rozmawiáłá znim [św. Hugonem] doſyć nieſkromnie SkarŻyw 292; á rozmawiáiąc [Konstancjusz] z Athánázyuſzem/ y wiedząc wielkich cnot y náuki cżłeká: cżćić go nápotym y ważyć v ſiebie począł. SkarŻyw 391; [św. Maria z Egniej] Snu ćieleſnego bárzo máło vżywáłá [...]: á ieśli záſnęłá/ przez ſen z Chryſtuſem rozmawiáłá SkarŻyw 581, A4 [2 r.], 87, 260, 292 [2 r.], 372 (19); CzechEp 131; Ia widząc tákie tergiwerſácye/ mogłem był odiść/ ná X⟨iędza⟩ K⟨anonika⟩ winę włożywſzy [...]/ bo nie tylko iż z Miniſtrem náſzym rozmawiáć ſię chronił/ ále też [...] zemną ſię nie do końcá przyſtoynie obſzedł NiemObr 25, 25 [2 r.], 49, 110; ArtKanc N3; ActReg 157; LatHar 377; A oto dwá mężowie rozmawiáli z nim [Jezusem]: á ći byli Moyzeſz y Eliaſz WujNT Luc 9/30, przedm 34, Mar 9/4, Act 7/38, 10/27, 17/17, 18/19, 24/26; SkarKaz )(3v, 118b, 487b; IAk żywá licá ſwego/ nie ráda rumienię/ Bo ná to v męſzcżyzny/ ſnádne doświádcżenie. Gryźie Gwozdik w vſtach ſwych/ ſtobą rozmawiáiąc/ Fárbicżkę z licá twego/ chuchániem ſpędzáiąc PaxLiz D3; KlonWor 78.Cf rozmawiać co z kim; czym z kim; z kim przez kogo; z kim o kim, o czym; »z sobą rozmawiać«.

rozmawiać czym z kim (1): SLyſzałeś iuż tę pocieſzliwą Ewányelią/ y ty wdzięcżne ſłowá Páná ſwego/ ktoremi tu racżył rozmawiáć s tymi zwolenniki ſwemi RejPos 174.

rozmawiać z kim przez kogo (1): A gdy to z nią [z Agar] Pan przez Aniołá rozmáwiał/ vſzedł precż. BielKron 11v.

rozmawiać z kim o kim, o czym (32): Rozmyſlay tu z iaką pocżeſnoſcią cij trzey krolowie ſtoią pytaiątz/ ij s panną rózmawiaiątz o dóſtoienſtwie tego milego dzieciątka. OpecŻyw 24v, 24v, [57], 147v; KromRozm II t2v; RejWiz 96v; Będzie też rzecż pomocna kiedy o naſzych poſpolitych naukach á cżwiczeniach ſtowarziſzmi będziem rozmawiać KwiatKsiąż L2v; [wspominałem] o onym ániele ktory z Iákobem zá páſy chodził/ tákże o onym ktory z Mánoáchem o Sámſonie rozmawiał. CzechRozm 51v; Bo ácż oni [Żydzi] nie rádzi poſpolićie/ známi o tym ſtátecżnie y porządnie rozmawiáią [...]: wſzákże [...] CzechRozm 102v; Rádbym dźiś z tobą o vſpráwiedliwieniu náſzym nákrotce rozmawiał CzechRozm 205v, A4, 43v, 49v, 83v, 103 (10); y zoſtał [św. Benedykt u św. Scholastyki] ná cáłą noc/ o Boſkich rzeczách y przyſzłym kroleſtwie ſłodko znią bez ſnu rozmawiáiąc SkarŻyw 252; CzechEpPOrz *3, *4; iż pan Chriſtus po zmartwych wſtániu/ vkázuiąc ſię Apoſtołom przez cżterdźieśći dni/ rozmawiał z nimi o kroleſtwie Bożym NiemObr 74, 78; ArtKanc G12v; LatHar 531; nápomina tym liſtem [do Efezjan] Páweł S. áby iáko poczęli/ ták poſtępowáli: o wyſokich táiemnicách wiáry/ przytrudnieyſzym z nimi rozmawiáiąc WujNT 666, przedm 34; SkarKaz 242a. Cf »z sobą rozmawiać«.

rozmawiać o kim, o czym (60): Tedy tez [liszka] ſzłá w drogę ze pſem. Oſłá w towárzyſtwo máiąc/ O pokućie rozmawiáiąc. BierEz R3, C3v; OpecŻyw 166v; Tho tám ſzyrzey o wolnym y o niewolnym żywocie rozmawiáli RejWiz A6v, 39, 126v; BibRadz 1.Mach 14/9, II 12b marg; Quae res in quaestione versatur, Co zá gadká yeſt miedzy wámi o czym rozmawiacie. Mącz 336a, 48d; iż gdzye dwá álbo trzey o mnie rozmawiáć będą/ ia záwżdy będę miedzy nimi. RejPos 112, 110v [2 r.], 113v; RejZwierc 80; Rozmawiáli o mnie/ ktorzy ſiedzą w bronie BudBib Ps 68/12[13]; HistHel D3v; Lecż żeſmy iuż o tym rozmawiáli/ tego ſzerzyć niechcę CzechRozm 43v, 3, 9, 107, 205; [św. Paweł pyta św. Antoniego] kto teraz ná Páńſtwie Rzymſkim śiedzi? o cżym gdy rozmawiáią/ Kruk przylećiał SkarŻyw 51; MWilkHist I3; WujNT Iudae 9; Ieſli dwá rozmawiáią/ mniema żeby o nim: Choć zá kim inſzym bieżą/ mniema żeby po nim. KlonWor 37. Cf rozmawiać z kim o kim, o czym; »z sobą rozmawiać«, »rozmawiać to o tym to owym«.

Ze zdaniem dopełnieniowym (1): Lecz oni [uczniowie] milczeli. ábowiem w drodze z ſobą rozmawiáli ktoby z nich był więtſzy. WujNT Mar 9/34.

Z przytoczeniem [w tym z zapowiednikiem: tako (1); przytoczenie poprzedzone słowami: mowiąc (4), powiedając (1), rzekąc (1); rozmawiając powiedział (1)] (8): Y [liszka] wźiąwſzy [przebranie maszkary] oględowáłá/ A [t]áko z nią rozmawiáłá: Cożći po tákiey podobie/ Kiedy niemáſz mozgu w tobie. BierEz I, P3; OpecŻyw [57]; Tedy przypadł ſtrách ná wſſytkie/ y rozmawiáli ſami z ſobą/ mowiąc: Coż to tákie zá ſlowo? Leop Luc 4/36; BibRadz Mar 8/16; BudNT Luc 4/36; [Szatan] Wziąwſzy ná ſię oſobę wężową/ pocżął z niewiáſtą rozmawiáć: Czemuſz wam Bog roſkazał pośćić/ á nie ieść zkáżdego drzewá to co ſtworzone ieſt/ ku pożywieniu? SkarŻyw 260; WujNT Act 26/31.

Z przysłówkiem ilościowym zastępującym dopełnienie bliższe [w tym: wiele (4), niemało (1)] (5): bo niemiala [Maryja] zwycżaiu wieleé z ludzmi rozmawiatz/ a zwláſſcża z mężcżyznami. OpecŻyw 24v, 164v; Co tho ieſt ſwego ſtanu vżywáć pocżćiwie/ [...] Sokrates [...] Niemáło zemną o tym theż rozmawiáć racżył. RejWiz 96v; Mącz 236b; Ano Sylenus też Mędrzec ieden/ gdy do Adryaná Czeſárzá był zá więźniá przywiedzyon/ gdy z nim wiele rozmawiał/ po rozmowach onych prośił Ceſárzá áby go wolno puśćił. RejZwierc 168.

W połączeniach szeregowych (3): Trzećie/ może poznáć [cudzołożnika] s ſpráwy á poſtáwy oney pary podeźrzáney/ ieſli ſye obłápiáią/ cáłuią/ częſto rozmawiáią/ k ſobie vśmiecháią. GroicPorz ll2; RejPos 10; Syn Boży sſtał ſię człowiekiem: ábyſmy ſámego Bogá náſzego nie tylo do nas mowiącego ſłucháć: ále y nań pátrzyć/ z nim rozmawiáć y iego ſię dotykáć mogli. SkarKaz 487b.

W porównaniach (3): ſław święte żywoty ich cżytay/ y iako z żywemi rozmáwiay. SkarŻyw A4; y dopiero zrozmowy Páńſkiey wziął [Mojżesz] zakon/ y náukę ná wſzytko. y od onego cżáſu rozmawiał znim P. Bog wkáżdey potrzebie/ iáko przyiáćiel zprzyiaćielem. SkarŻyw 481, A4.

W charakterystycznych połączeniach: bezpiecznie rozmawiać (4), cicho, z cierpliwością, często (4), długo, dobrotliwie, jaśnie, łagodnie, łaskawie (4), mile, miłościwie, na krotce, niechutliwie, nieskromnie, ochotnie (ochotną i ludzką twarzą) (2), pokornie, porządnie, potężnie, przytrudniejszym, rad, roztropnie, skromnie, słodko (2), spokojnie, statecznie, towarzyskim obyczajem, uciesznie, wesele (wesoło) (2), żałobliwie.

[rozmawiać ku komu: a ydącz [Jezus do Jeruzalem] rozmawyal roſzkoſnie ſzlowa kv apoſtholom, a ony pylno ſzluchayą yego ſzlow RozmyślDomin 2.]

rozmawiać co (3): [trzej królowie] Na dródze rozmáwialij tak ty wielmożneé rzecży/ gwiázdo ty náſſ wodz pewny/ dowiedz nás wdom krolewſki OpecŻyw 21; Vſtá ſpráwiedliwego zwycżáią ſię mądrośćią/ á ięzyk iego rozmawia rozſądek. BudBib Ps 36/31[30]. Cf rozmawiać co z kim; »rozmawiać słowa«.

rozmawiać co z kim (1): A [Jezus] nákoniec y o Duchu ſwym ſwiętym nam to obyecáć racżył/ Iż nic inſzego wam nie przynieſie áni wymyſli/ iedno tho poduſzcży w was/ com ia rozmawiał z wámi. RejPos A6.

rozmawiać miedzy kim (2): Iezu ienżes miedzi doktory barzo mądrze dziecięciem będącz rozmawiał. ſmiłuy ſie nad nami. TarDuch Bv; BielKron 265.

rozmawiać z kim (3): A wedle obycżáiu Páweł wſzedł do nich [do Żydów w synagodze]/ y po trzy ſoboty rozmawiał znimi z piſmá. Wykładáiąc y dowodząc/ iż Chriſtus muśiał vćierpieć j wſtáć zmartwych BudNT Act 17/2; A Páweł wedle zwyczáiu ſwego wſzedł do nich [do Żydów w synagodze]/ y przez trzy Szábáty rozmawiał z nimi z piſmá WujNT Act 17/2. Cf rozmawiać co z kim.

rozmawiać o kim, o czym (5): RejWiz 157; GórnDworz O4v; A ty ſynu cżłowiecży/ ſynowie ludu twego rozmawiáią o tobie zá śćiáną (marg) wł: Podle śćian/ to ieſt/ potaiemnie. (–) BudBib Ez 33/30; ktorym też [Jezus uczniom] ſiebie ſámego po ſwey męce ſtáwił żywym w rozmáitych dowodźiech/ przez czterdźieśći dni ſię im vkázuiąc/ y rozmawiáiąc o kroleſtwie Bożym. WujNT Act 1/3, przedm 37.

Z przytoczeniem [w tym z zapowiednikiem: tak (2); mowa niezależna (1)] (4): Aż go więc niepoznawáli/ Ci co názád zoſtawali. A iedno zá nim pátrzáiąc/ Pytáli ták rozmawiáiąc: Miły bráćie co ty mniſz/ Náſzli ono ieſt towárzyſz. BierEz Bv; OpecŻyw 21; RejZwierc 269; wſzyſcy ſię ſkupiwſzy rozmawiáli: tákeś my wiele złego temu cżłeku vcżynili: á pátrzćie iáko to ćierpi. SkarŻyw [236].

W charakterystycznych połączeniach: mądrze rozmawiać, rozkosznie; rozmawiać z rozsądkiem, za ścianą [= w tajemnicy].

rozmawiać około czego (1): Ale dawſzy pokoy Therſyćie/ rozmawiaymy dáley około rozdawánia vrzędow. ModrzBaz 40v.

rozmawiać o kim, o czym (5): OpecŻyw 168v; Mieliſmy tu o chorobie ktorą poſpolity lud á owſzém Wieyſki Trząścą zowie/ á theraz będźiem rozmáwiáć ó Trzęſáwicy SienLek 142; BudBib Ps 76/12[13], Eccli 14/21; ále on [św. Paweł] tylko o wierze y o vſpráwiedliwieniu z wiáry pochodzącym rozmawia. CzechRozm 75v.

Ze zdaniem dopełnieniowym (1): Oracż niegdy w mieśćie chodząc A ná ſtany ludzkie pátrząc: Nácżął ſam z ſobą rozmawiáć/ Ktorychby miał náſládowáć: Rzekąc [...] BierEz Pv.

Z przytoczeniem [w tym z zapowiednikiem: tak (1); przytoczenie poprzedzone słowem: rzekąc (1)] (3): BierEz Pv; Powieda thu Pan/ iż ſie vlękł on nędzny ſzáfarz onego ták ſrogiego vpomienienia Páńſkiego. A vlęknąwſzy ſie ſłuchay czo ſam s ſobą ták rozmawia ſobie: Y coż ia mam cżynić nędznicżek RejPos 193; RejZwierc 151; [Rozmawiałem wſercu moiem rzekąc. Oto wielki vczynionem HierWielEccle 1/16].