[zaloguj się]
[pdf]

OSŁAWIĆ (26) vb pf

o jasne, a pochylone (w tym w a 1 r. błędne znakowanie).

Fleksja
inf osłåwić
praet
sg pl
2 m -eś osłåwił m pers
3 m osłåwił, jest osławił, osłåwi(e)ł m pers osłåwili
imperativus
sg
2 osław
conditionalis
sg pl
3 m by osłåwił m pers by osłåwili
n by osłåwiło subst

inf osłåwić (11). ◊ fut 3 sg osłåwi (2). ◊ 3 pl osłåwią (1). ◊ praet [2 sg m -eś osłåwił.] ◊ 3 sg m osłåwił (1) BielKron, jest osławił (1) FalZiołUng, osłåwi(e)ł (1) LibMal. ◊ 3 pl m pers osłåwili (6). ◊ [imp 2 sg osław.] ◊ con 3 sg m by osłåwił (1). n by osłåwiło (1). ◊ 3 pl m pers by osłåwili (1).

Sł stp notuje, Cn brak, Linde XVI – XVII w.

1. Uczcić, nagrodzić [co] (1): Tych ſię nic nie ſtráchaymy/ ktorzy ćiáło duſzą/ przy ſwym Panie ſtoymy/ ienż ćiało y z duſzą/ może ſam oſławić/ álbo záś do piekłá ná wieki poſtáwić. ArtKanc K2.
2. Uświetnić, ozdobić [co] (1): Záſroma ſię Mieſiąc/ á záwſtyda ſię Słońce/ kiedy Pan zaſtępow będźie Krolował ná gorze Syon (marg) Okázuie iż thák Pan osławi kroleſtwo ſwe zacnie/ iż ſię theż roziáśni więcey niż słońce ábo mieſiąc. (–) BibRadz Is 24/23.

[osławić czym: Iużeś niebo oſłąwił [!] nieraz ſwoim zdániem/ Y źiemiś pięknie ſłużył kxiążek ſwych wydaniem. RymszaDeket A3v.]

3. Rozgłosić, rozpowszechnić, podać do wiadomości sprawę, opinię itp.; promere Mącz [w tym: kogo, co (12)] (13): coż rozumiećie ieſli też z pomſty oſlawi ſprzećiẃne złoſći wáſſe. RejPs 139v; Srebroć mowić nie vmie/ by cie oſławiło/ Lepiey ábyć przyiacioł/ tákowych nábyło. Gdyż ono ſámo milcży/ by oni mowili/ A twą ſławę pocżćiwą/ ludziom roznosili. RejZwierz 35v; Nudare scelus aliquod, Odkrić/ Osławić nieyáki zły vczinek. Mącz 252d, 325b; Cudnego ſynacżká maſz ztym Mnichem [...] y oſławili to po wſzytkim mieśćie Tyrze. SkarŻyw 100; [Diffamare. Vergognare. Osławić. Verſchmehen. Dict 1566 M3v].

osławić kim (2): Kogo oſławią złodzyeiem. UstPraw 14; Nád to Duch święty poſłan by świadectwo wydał/ Kryſtá Pánem oſławił ArtKanc N15v.

osławić czym (1): Ktori [język], nie bez ſluſzney Bożey przycżyny Alexander wielki ſwiata wſzego panowaniem ieſt oſlawił. FalZiołUng V 119.

osławić w czym (2): czo za prziczyna kv vczynkovi thakowemv wkthorem go Bobrek oſlawyel onego ieſth prziwyodla LibMal 1543/13v; Aliquem flagitiis nobilitare, Osławić kogo w yákiey wielki niecnocie Mącz 129b.

osławić być jakim (1): á Dziekan Mencki/ głoſem wielkim ná ſtolcu ſthoiąc oſławił Máximilianá ná then cżás krolá Cżeſkiego/ być obránym y potwierdzonym królem Rzymſkim BielKron 331.

[Zwrot: »osławić miedzy sobą«: A obacżywſſy to Arámcżyci y Arábcżyci niektorzi oſlawili thę rzecż miedzi ſobą FlawHist 137v.]
Szeregi: [»objaśnić a osławić«: Thákći y Chryſthus/ nie obiáſnił á oſláwił ſam ſiebie [non semetipsum clarificavit; nie ſam ſobie tey czći przywłaſzczył WujNT] áby był Biſkupem: ále ten kthory mowił do niego Leop Hebr 5/5 (Linde).]

»osławić a poważne uczynić« (1): ći [papieże] bowiem Rzymſkie imię oſławili/ y poważne vcżynili NiemObr 158.

a. Omówić, opowiedzieć, wyjaśnić [co] (1):
Zwroty: [»za nieprawdę osławić«: [Trójczacy] prawdę nieprawdą/ á nieprawdę prawdą názywáią/ [...] tym był duch ś. prawdę obiawił/ á oni ſą zá nieprawdę osławili. BudArt Z7v.]

»usty swemi [komu] osławić« (1): Pothym ſam vſty ſwemi ſzyroko im oſławić racżył to powołánie wdzyęcżne Bogá RejPos 239.

b. [bibl. Ukazać w całej pełni chwałę Bożą: Tyto słowa mowił ieſt Ieſus [...] oicze/ przyſzła godzina/ osław ſyna ſwego/ aby i ſyn twói osławył ciebie [Ioann 17/1]. RhegSeklLek O.]
4. Zniesławić; traducere PolAnt, Mącz, Vulg; attingere infamia aliquem Mącz [w tym: kogo, co (9)] (11): Tedy Iozef mąż iey będąc ſpráwiedliwym/ y nie chcąc iey oſławić/ chćiał ią potáiemnie opuścić. BibRadz Matth 1/19; Inurere notam, Przepalić twarz/ Nácechowáć/ To yeſt osławić. Mącz 250c, 97a, 439d; Widzę że też wáſz rozum w tym ſię bárzo myli/ Bo mnimaćie żeby was ludźie oſławili/ Kiedy wam prawdę mowią/ y wáſze nierządy/ Gánią nie pochlebuiąc Prot A2v; WujNT Matth 1/19.

osławić czym (2): Diar 64; Oni gdy vſlyſzeli o Auſzpurſkim wyznáwaniu wiáry/ oſłáwili [!] go kſiążkámi/ áby ſnim niebyli rycerſcy ludzie/ iáko ſtákim ktory wiáry niechowa. BielKron 226v.

Zwrot: »jawnie osławić« (1): iż tymi artykuły, ktore wczora podali, jawnie KJM osławili Diar 64.
Szereg: »osławić a omierzić« (1): bo ieſli co/ tedy to/ y ćieplice/ y káżdé lékárſtwo/ oſławić á omierźić może/ kiedy do choroby niewłaſné będźie Oczko 12.
a. Potępić [kogo] (2): a ten to Bieniaſch Crawiecz i ſzwawrzinczem Stawſkim oſlawili go myeniancz go bicz ſpiegirzem LibMal 1543/67v; BielKron 234v.

Synonimy: 1. uczcić; 2. ozdobić; 3. objawić, obwieścić, ogłosić, odkryć; 4. pohańbić, zesromocić, zganić, zhańbić.

Formacje współrdzenne cf SŁAWIĆ.

Cf OSŁAWIENIE, OSŁAWIONY

MŚ