« Poprzednie hasło: ROZNIESIONY | Następne hasło: ROZNIEŚĆ SIĘ » |
ROZNIEŚĆ (32) vb pf
o jasne; w inf e jasne; w praet sg m -niósł; w pozostałych formach e oraz drugie o jasne.
inf | roznieść |
---|
praet | ||||
---|---|---|---|---|
sg | pl | |||
1 | m | m pers | -chmy roznieśli | |
3 | m | rozniósł | m pers | roznieśli |
f | rozniosła | m an | ||
n | rozniosło | subst | rozniosły |
con praet | ||
---|---|---|
pl | ||
3 | m pers | by byli roznieśli |
inf roznieść (5). ◊ fut 2 sg rozniesiesz (1). ◊ 3 sg rozniesie (9). ◊ 3 pl rozniosą (5). ◊ praet 3 sg m rozniósł (3). f rozniosła (1). n rozniosło (1). ◊ 1 pl m pers -chmy roznieśli (1), [roznieśliśmy]. ◊ 3 pl m pers roznieśli (4). subst rozniosły (1). ◊ con praet 3 pl m pers by byli roznieśli (1).
Sł stp notuje, Cn brak, Linde XVII – XVIII w.
- 1. Spowodować przemieszczenie się wszystkiego w różne strony, rozproszyć
(18)
- Przen
(4)
- a) Roztrwonić, zmarnować (o majątku) (2)
- b) Zniszczyć (1)
- a. W powietrzu i w wodzie (11)
- b. O budowli: zniszczyć, zrujnować (1)
- Przen
(4)
- 2. Rozpowszechnić, rozprzestrzenić (14)
roznieść po czym (2): dawno to ná puſzcży Wilcy mieli rozdrápáć/ y kośći nieſzcżęſne Po puſtych gorách roznieść. KochOdpr D2v; KochPieś 8.
roznieść skąd (1): Tedy Krol Azá zebrał wſzytek lud Iudſki żadnego nie zoſtáwuiąc/ á roznioſł kámienie y drzewo z Ramy/ ktore był pobudował Báázá/ á opráwił imi Gábáá Beniámin y Másfá BibRadz 3.Reg 15/22.
roznieść czym (1): bo [nierząd] ma tę náturę/ choć cżego nawięcey wozámi/ ſzkutą/ w rządźie náwoźiſz/ nierząd gárśćią roznieśie GostGosp 148.
roznieść po czym (1): Nie raz po morzu ſroga dmá roznioſłá Ciáłá zálane/ ktore miedzy wáły Ná wierzch wſpływáły. KlonFlis B4.
»wiatr rozniesie po morzu, na morze; wichrowie morscy rozniosą« [szyk zmienny] (2:1;1): Nieſłucháli: á mé ſłowá prózné/ Roznióſł wiátr ná morzá rózné. KochPs 123; KochPam 87; Wiem pewnie, że gdyby nie łáſká twoia byłá Nádemną, dmy gwałtowne, y wichrowie morſcy, W ſztukiby mię nędznego byli rozſzárpáli, Y roznieśli ſzkárádźie, ze wſzyſtkim mym dobrem. CiekPotr 63; Albo ieſli wiátr z żaglem twą wiárę zánieſie/ Albo ieſliże twoy ſlub z łodziámi roznieſie/ Po morzu/ y po wodzie PudłDydo A4v.
roznieść po czym (5): bo oni po świećie roſproſzeni roznieśli Ewánielią po rozmáitych kroleſtwách SkarŻyw 536.Cf »po świecie roznieść«.
roznieść skąd dokąd (1): Nie tegoć záſłużyły wdźięczné rymy moie/ Któré od vmárłégo morzá imię twoie Roznioſły áż do brzegu Murzyńſkiéy gránice KochFr 95.
W przeciwstawieniu: »roznieść ... przy sobie zadzierżeć« (1): áni też oto bárzo dbáiąc/ ieſliże ty to coć powiem miedzy ludźie roznieśieſz/ álbo przy ſobie zádźierżyſz. OrzRozm Dv.
»miedzy ludzie, miedzy ludźmi roznieść« (1:1): Wieleś żydow ktorzy to widzieli/ w milégo pana Iezuſa vwierzyli/ á niéktorzy ſnich ten dziw ſſedwſſy do miáſta/ miedzy ludzmi roznieſli OpecŻyw 68v; OrzRozm Dv.
»roznieść sławę« [szyk zmienny] (2): Differre rumorem, Roznieść sławę [= wieść] Mącz 123b; KochFrag 30.
»szeroko roznieść« (1): A gdy ćię [cnota] w niebo międzi bogi wnieśie/ Sławę po świećie ſzéroko roznieśie. KochFrag 30.
»po (wszem a. wszytkim) świecie (a. światu) roznieść« [szyk zmienny] (4): RejWiz 5v; PaprPan A5; KochFrag 30; Tę wiárę roznieśli Apoſtołowie y towárzyſze/ ich y wſzczepili po wſzytkim świećie. SkarKaz 275a.
Synonimy: 2. rozsiać, rozsławić, rozszerzyć.
Formacje współrdzenne cf NIEŚĆ.
Cf ROZNIESIENIE
RS