« Poprzednie hasło: ROZPUSZCZON | Następne hasło: ROZPUŚCIĆ » |
ROZPUSZCZONY (85) part praet pass pf
rozpuszczony (73), rozpuszczon (3), rozpuszczony a. rozpuszczon (9).
roſ- (50), roz- (35).
Pierwsze o jasne; w formach złożonych -on-; formy niezłożone z tekstów nieoznaczających ó.
sg | ||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
m | N | rozpuszczony, rozpuszcz(o)n | f | N | rozpuszczon(a) | n | N | rozpuszczon(e), rozpuszcz(o)no |
G | rozpuszczon(e)go | G | rozpuszczon(e)j | G | rozpuszczon(e)go | |||
A | rozpuszczony | A | rozpuszczoną | A | rozpuszczon(e) | |||
I | rozpuszczonym | I | rozpuszczoną | I | ||||
L | L | rozpuszczon(e)j | L | rozpuszczonym |
pl | ||
---|---|---|
N | m pers | rozpuszcz(e)ni |
m an | rozpuszczoné | |
subst | rozpuszczoné | |
A | subst | rozpuszczoné |
I | m | rozpuszczonymi, rozpuszczon(e)mi |
n | rozpuszczon(e)mi |
sg m N rozpuszczony (18), rozpuszcz(o)n (1); ~(attrib) -ony (15); ~(praed) -ony (1) FalZioł, -(o)n (1) Phil. ◊ G rozpuszczon(e)go (2). ◊ A rozpuszczony (3). ◊ I rozpuszczonym (3). ◊ f N rozpuszczon(a) (9). ◊ G rozpuszczon(e)j (2). ◊ A rozpuszczoną (4). ◊ I rozpuszczoną (1). ◊ L rozpuszczon(e)j (2). ◊ n N (attrib) rozpuszczon(e) (12), (praed) rozpuszcz(o)no (2); -(e) : -o FalZioł (11:2). ◊ G rozpuszczon(e)go (1). ◊ A rozpuszczon(e) (3). ◊ L rozpuszczonym (1). ◊ pl N m pers rozpuszcz(e)ni (3). m an rozpuszczoné [cum sb: woły] (1). subst rozpuszczoné (7); -é (1), -(e) (6). ◊ A subst rozpuszczoné (7); -é (1), -(e) (6). ◊ I m rozpuszczonymi (2) GroicPorz, BielKron, rozpuszczon(e)mi (1) PowodPr. [n rozpuszczon(e)mi.]
Składnia dopełnienia sprawcy: rozpuszczony od kogo (1).
Sł stp, Cn notuje, Linde XVII – XVIII w. s.v. rozpuścić.
- 1. Któremu pozwolono a. kazano iść, biec, udać się w różne strony (o wielu) (9)
- 2. Znajdujący się w pewnej odległości od siebie (o wielu obiektach) (1)
- 3. Przekształcony pod względem fizycznym (o materii; wyjątkowo: o ciele ludzkim cf c.) (56)
- 4. Osłabiony, pozbawiony sił (1)
- 5. Wprawiony w szybki, niehamowany ruch; przen: o mówieniu (1)
- 6. Rozpostarty, rozwinięty (o czymś, co było wcześniej sfałdowane, złożone) (5)
- 7. Poluzowany (o czymś napiętym); przen (1)
- 8. Swobodnie, luźno puszczony, opadający (7)
- 9. Któremu pozwolono na zbyt wiele, nie stawiano ograniczeń, który odrzucił normy moralne i nakazy religijne (2)
- 10. [Leniwy, gnuśny, niedbały]
- 11. Zesłany na ludzi przez Boga (1)
- *** Bez wystarczającego kontekstu (1)
»wojska rozpuszczone« (1): Abowiem ſię do niego [Antiocha] zbieżáły wſzytki woyſká/ od Demetryuſzá rozpuſzcżone [exercitus quos disperserat] BibRadz 1.Mach 11/55.
rozpuszczony czym (2): Też rdza z żelaza z tinami [lege: ślinami (?)] rozpuſzcżona/ á tym brwi maży/ nie vroſtą włoſy na nich. FalZioł V 77v.Cf »wodą rozpuszczony«.
rozpuszczon(y) z czym (19): kthory [sok z ziela świnia wesz] potym na ſłończe wyſtawiaią yſz ſie tak ygęſtnie y ſpiecże/ á then ſok ieſt dobry na boleſci ocżu/ z wodką rożaną y ſkoprową roſpuſzcżony FalZioł I 34d; Też proch paluchowego korzenia z mydłem ktore zową ſapo/ w aptecze roſpuſzcżony albo ſtłucżony/ fiſthułę zaſtanawia y wyſuſza barzo dobrze FalZioł I 63c; Też Kamphora z rożaną wodą rozpuſzcżona, á ſtrochą białku iaiecżnego ieſt lekarzſtwo ſilno dobre na licze FalZioł III 26a; Cżarna halena z białem winem á z rożaną wodką/ albo z iednym z nich rozpoſzcżona [!]/ oczy wyjaſnia FalZioł V 78v; Layno tego cżłowieka ktori ma bolenie w ielitach ſwogich: poki ieſzcże ciepłe, ma być rozpuſzcżono zocztem á pothym iakiemu kolwiek zwierzęciu wlane w gardło/ on cżłowiek będzie wolen y puſzcżon od kłocia wnętrznego. FalZioł V 85, I 40b, 118c, 144b, III 26c, 33b [2 r.] (15). Cf »z wodą rozpuszczony«.
rozpuszczon(y) w czym (13): Zywicza ktora wypływa z wiſni/ w tyzannie roſpuſzcżona á pita/ pierſi miękcży FalZioł III 21c; Draganth w rożaney wodce roſpuſzcżony przez nocz/ á pothym rano Kamphory przyłoż trochę/ á tim na nocz lice namazuy kielko razow FalZioł III 26d; Też na ocży lipkie á gnoiącze proch ſzpizglaſow ſtuciją rozpuſzcżony w rożaney wodcze/ wyſuſza niecżyſtoſci y vmocnia mdłe oko. FalZioł III 39d; Serapinum (ieſt iedno gumi w aptecze) ma być w mocznym oczcie rozpuſzcżono FalZioł V 77v, I 144d, III 26c, 27d, V 87v, 88, 110v.Cf »w wodzie rozpuszczony«.
W charakterystycznych połączeniach: blajwas rozpuszczon(y, -a, -e), czarna halena (3), dragant(um) (3), kadzidło, kamfora (2), litargiryjum, łajno (3), mastyka, piżmo, proch ([czego a. jaki]) (4), rdza z żelaza, sarkokolla, serapinum (2), skorupy [czyje], sok ([czego a. jaki]) (3), żywica; z białkiem jajecznym (z trochą białku jajecznego) rozpuszczon(y) (2), z miodem, z mlekiem, z mydłem, z octem ([jakim]) (6), z [jakim] olejkiem, z tucyją, z winem, z wod(k)ą [jaką] (4); w occie rozpuszczon(y) (2), w tyzannie, w winie (2), w [jakiej] wodce (wodzie) (5).
rozpuszczony na czym [= w naczyniu] (1): Sadło odebrane od Liſich płuczek, na rincze rozpuſzcżone/ á potim letnio ciepło w bolącze vcho wpuſzcżone/ znamienicie bolenie wſkrania. FalZioł V 79.
W porównaniach (2): á ſerce moie iáko woſk roſpuſſczony [tanquam cera liquescens Vulg Ps 21/15] miedzi wnętrznoſćiami moiemy. RejPs 31v; BielKron 276v.
W charakterystycznych połączeniach: [lep] rozpuszczony(-a, -e), miedź, olejek [jaki], ołow (4), sadło (2), siarka (2), smoła (2), spiża, wosk (5), złoto; na rynce rozpuszczony.
»rozpuszczone żagle« = okręt(y) (2): A my, zachowywając pokoj namowiony, Obrociem rozpuszczone żagle w greckie strony. KochMon 29; Szumny wiátr/ iáko też kiedy pędzi nagle/ Ná ſzerokie morze roſpuſzcżone żagle. WisznTr 35.
»rozpuszczony żagiel« [o żegludze] [szyk 1:1] (2): Mącz 479b; Tám żaglem roſpuſzczonym okręty biegáią/ Tám ſwé igrzyſká ſrodzy wielorybi máią. KochPs 156.
rozpuszczony po czym (1): kthore [niewiasty z pewnej wyspy] też włoſy długo noſzą po plecach roſpuſzcżone BielKron 452v.
»samopas rozpuszczony« (1): KlonWor 6 cf »rozpuszczona kosa«.
»włosy rozpuszczone« [szyk 3:2] (5): PAnná álbo niewiáſtá gdyby z rozpuſzczonymi włoſy przyſzłá do Vrzędu/ żáłuiąc ná kogo o gwałt ſobie vczyniony [...] GroicPorz ll4; tám Tátárki [...] z włoſy roſpuſzcżonymi chodzą. BielKron 430v, 443, 452v; Dissoluti capilli, Roſtárgáne/ roſpuſzczone włoſy. Mącz 401a.
[rozpuszczony czym: Już, da-li Bóg, kupować tu za krzywdy swoje Sprawiedliwości ni na się nie będziecie zbroje Podnosić i rozpuszczać złej swowoli onej, Niedbalstwem pana tego [tj. króla Zygmunta Augusta] strasznie rozpuszczonej. PismaPolit 16.]
W porównaniu (1): zaż ćwiczenia iákiégo od tego/ który affekty ma rozpuſczoné iáko beſtiia/ [...] ſpodźiéwáć ſie będźiemy? OrzJan 22.
Cf ROZPUŚCIĆ
MPi, SBu