[zaloguj się]
[pdf]

POKUSZAĆ SIĘ (37) vb impf

sie (32), się (5).

o oraz a jasne.

Fleksja
inf pokuszać się
indicativus
praes
sg pl
1 pokuszåm się
2 pokuszåsz się
3 pokuszå się pokuszają się
praet
sg pl
2 m -ś się pokuszåł m pers
3 m pokuszåł się m pers pokuszali się
fut
sg pl
3 m pokuszać się będzie m pers pokuszać się będą
imperativus
sg
2 pokuszåj się
conditionalis
sg
3 f by się pokuszała

inf pokuszać się (6). ◊ praes 1 sg pokuszåm się (3). ◊ 2 sg pokuszåsz się (1). ◊ 3 sg pokuszå się (4). ◊ 3 pl pokuszają się (5). ◊ praet 2 sg m -ś się pokuszåł (1). ◊ 3 sg m pokuszåł się (7). ◊ 3 pl m pers pokuszali się (6). ◊ fut [3 sg m pokuszać się będzie.] ◊ 3 pl m pers pokuszać się będą (1). ◊ imp 2 sg pokuszåj się (2). ◊ con 3 sg f by się pokuszała (1).

Sł stp notuje, Cn brak, Linde XVII w. s.v. pokusić.

Próbować, usiłować coś zrobić; temptare HistAl; conari, [aliquo] conatu studioque agere, moliri, niti Mącz (37): ale gdy iuż dobrze pobacży że ſie dziecię pokuſza/ tedy w ten cżas ma pani brzemienna praczować/ kichać, á czo nawięczey ſobie k temu pomagać. FalZioł V 20b; Nitor, vel nisus sum, Pokuſzam ſie/ Spuſzczam ſie/ ważę ſie/ Też podpieram ſie. Mącz 248a, 63b.

pokuszać się czego (4): á ſtąd pocżąłem myſlić iże ty w ſobie maſz nieiáką cżąſtkę boſtwá ábowiemes widział y tegos ſie pokuſzał cżego by cżłowiek cieleſny nie ſmiał ſie pokuſić HistAl M7; Mącz 63b, 248a. Cf Ze zdaniem.

pokuszać się ku czemu (1): To vcżynimſzy [!]/ ma kazać aby ſie pokuſzała ona pani ku porodzeniu. FalZioł V 22c.

pokuszać się o co (19): Dármo ſię o to pokuſzaſz/ Cżego z przyrodzenia nie maſz BierEz M4v; FalZioł V 22d; RejKup Q; MurzHist I4v; RejWiz 114v; Szalony to káżdy/ gdy ſie o wielką rzecż pokuſza á ktemu doſtátku niema. BielKron 242v, 194, 222v, 310v; Mącz 229c; (nagł) Lipiec/ Iunius. (–) Lipcá ni żyłki nieruſzay/ A o Miod ſye niepokuſzay/ Nie ſpi wiele/ łaźniey niechay SienLek 43; RejPos 71v, 231v; Abowiem ći pieſzczoſzkowie co ie forthuná opánowáłá á co ie roſpieśćiłá nigdy nie máią nie pewnego áni nic gruntownego około ſiebie/ á nápoły s poſmiechem o káżdą ſie rzecz pokuſzáią. RejZwierc 144v. Cf Ze zdaniem; Zwrot.

cum inf (4): RejPs 108v; Y kilko kroć Ian ſwięty pokuſzał ſie to nam oznaymić przez widzenie ſwoie RejAp 160v, AA3v, AA5.

Ze zdaniem dopełnieniowym [w tym z zapowiednikiem: o to (4), tego (1); (a)by (5), jakoby (2)] (7): Ieleń z koniem ſpołem byli/ Iedną śię łąką żywili: Koń był temu bárzo nie rad/ łże z nim ieleń ſpołem iadł. Y cżęſto śie tego pokuſzał/ Aby go był z łąki zegnał BierEz Ov; WróbŻołt E7; BielKron 58, 195v, 214v; RejZwierc 11v; Pokuſzalić ſie pierwey o to Krześćijánie [...]/ iákoby Boſnę y Serbią wyzwolili z mocy Tureckiey BielSpr 59.

Zwrot: »pokuszać się śmiele [o co]« (1): CIby [Sobiescy] mieli z rodu być/ nie práwie dubiele/ Bowiem ſie ich przodkowie/ pokuſzáli śmiele/ O káżdy ſtan beſpiecżnie/ á wſzákoż pocżćiwie/ Y ſwych cżáſow vżyli/ záwżdy ſpráwiedliwie. RejZwierz 86v.
a. Targać się, chcieć wyrządzić coś złego; chcieć zagarnąć dla siebie (4):

pokuszać się o kogo (3): [piła do myszy:] Swym gryźienim mnie nie ſzkodziſz/ Swoie zęby iedno káźiſz: Miękſzey rzecży ſobie ſzukay/ A o mię ſie nie pokuſzay. BierEz Rv; RejPs 181v.

Zwrot: »śmieć się pokuszać [o kogo]« (1): A ták y tegoć cżártá ſproſnego cżyſcieby on mógł ſtłocżyć y ſtłumić iednym thylko ſłowem ſwoim/ ták iáko to wielekroć cżynił/ iżby nie ſmiał nie tylko przekażáć ábo ſie iáko pokuſzáć o tego to cżłowieká nędznego RejPos 330.
α. Występować do walki, atakować (1):

[pokuszać się na co: nullus insidiabitur terre tue nykt ſze pokuſzacz nyebedze na zemye thwv TomZbrudzBrul Ex 34/24.]

pokuszać się o co (1): Kreſus śię o to poruſzył/ A woyſko k nim [mieszkańcom Samu] wieść vmyślił [...]. Y iużby to był vcżynił/ Aże śię Poſeł ſprzećiwił: Ien Krolowi táko rádził/ Aby śię prozno nie trudził. Dármoć śię o Sam pokuſzáć/ Nie będzieſz go mogł otrzymáć BierEz Fv.

Synonimy: doświadczać, pokusztowawać się, probować, silić się, usiłować; a. targać się.

Formacje współrdzenne cf KUSIĆ.

Cf POKUSZAJĄCY SIĘ

JDok