[zaloguj się]
[pdf]

POWIEŚĆ SIĘ (34) vb pf

sie (24), się (10).

o jasne; w formach fut w temacie -wied- prawdopodobnie e jasne (tak w powieść), w temacie -wiod- o jasne; w formach praet -o- z tekstów nie oznaczających ó.

Fleksja
praet
sg pl
3 m powiodł się m pers
f powiodła się m an
n powiodło się subst powiodły się
conditionalis
sg pl
3 f by się powiodła m an
n by się powiodło subst by się powiodły

fut 3 sg powiedzie się (11). ◊ 3 pl powiodą się (2). ◊ praet 3 sg m powiodł się (2). f powiodła się (1). n powiodło się (14). ◊ 3 pl subst powiodły się (1). ◊ con 3 sg f by się powiodła (1). n by się powiodło (1). ◊ 3 pl subst by się powiodły (1).

Sł stp brak, Cn s.v. nie poszło mu to, Linde XVII – XVIII w. s.v. powieść.

1. Zdarzyć się, stać się; evenire Vulg, Cn; dirigere Vulg; agere Modrz [w tym: komu (31); bezpodmiotowo (15)] (33): Ták mu ſię powiodło/ gdy ty dwie wſzetecżnyce w mieśćie nálaſł z iedney wziął duchowny pożytek/ á druga od niego zbáwienie odnioſłá. SkarŻyw 118.

powieść się z strony czego (1): obawiać się trzeba, aby y ci ktorym się nie wedle vmysłu y vpodobania ich tak zstrony sprawRptey iakoyzstrony ich własnych powiodło [...] nie czynili na Seimikach buntow ActReg 134.

Zwrot: »źle się powieść« = małe cadere Cn (4): zle ſię wam inne [synody] bez niego [bez papieża] powiodły SkarJedn 146; SkarŻyw 507; Zle ſię Goliatowi powiodło/ iż máłym y niezbroynym Dawidem wzgárdźił. SkarKaz 84b; SkarKazSej 690a.
a. Udać się, poszczęścić się (27): KromRozm I B4; Ktory tái złośći ſwoich/ temu ſie nie niepowiedzie Leop Prov 28/13; Nie mogł Mecyus śćirpieć ſtać gdzye mu kazano/ ále wſtąpił ná gorę z ludem ſwoim pátrzyć ktorey ſtronie ſie lepſza fortuná powiedzye/ przy tey myſlił zoſtáć. BielKron 101v, 244v, [3323]; [drugie mają] ſtánąć záſie przy pośrzodku ſwoich/ á pátrzyć pilnie towárzyſzow ſwoich iáko ſie im powiodło ná drugim rogu BielSpr 18; Widząc Florentius iſz mu ſię iedno niepowiodło/ do drugiego ſię rzućił SkarŻyw 250, 261, 566, 570; Nie ták złośnikom ſię powiedźie/ nie ták: ále (sſtáną ſię) iáko proch/ ktory wiátr rozmiáta LatHar 738, 665; SkarKaz 418b; Nie walczćie z Pánem Bogiem: bo ſię wam nie powiedźie. SkarKazSej 685b, 682b; KlonWor 21.

powieść się z kim (1): zaś mu ſię znimi [Romualdowi z braćmi] niepowiodło: ſłucháć go niechćieli SkarŻyw 573.

powieść się na czym [= pod względem czego] (2): A oná widząc/ iſz ſię iey ná iedney [podanej przyczynie, aby nie wyjść za mąż] niepowiodło/ drugą przycżynę nalázłá SkarŻyw 150. Cf »na wszytkim się powieść«.

powieść się w czym (1): Pewnać rzecż ieſt/ żeć przyrodzenie w káżdey rzecży przodek ma/ y okrom niego nic śię człowiekowi niepowiedźie/ áni w poymowániu náuk/ áni też w doſtępowániu męſtwá ModrzBaz 8v.

Zwroty: »dobrze (a. lepiej) się powieść« (4): gdy ná trzech mieyſcách ku ſzturmu puydziemy/ lepiey ſie nam powiedzie BielKron 315; Strum P2; Nie dobrze ſię powiodło Lotowi mieſzkánie w Sodomie. SkarŻyw 284, 341; [Satin omnia ex ſententia? Dobrzeſz ſie to wſſytko powiodło. TerentMatKęt M4v].

»szczęśliwie się powieść« (2): Mieyćie duffánie w Pánie bodze wáſſym/ będziećie beſpiecżni: wierzćie prorokom iego/ á wſſyſtko ſie wam ſzcżęſliwie powiedzie [cuncta evenient prospera]. Leop 2.Par 20/20; ModrzBaz 127.

»na wszytkim się [około czego] powieść« (1): ieſliby to [że Rzym jest stolicą papiestwa założoną przez św. Piotraá obálili [heretycy]/ ná wſzytkimby ſię im około vpadku (iáko oni mówią) Papieſtwá/ [...] powiodło. SkarJedn 84.

Szereg: »powieść się i poszczęścić« (1): A iż mu [papieżowi rzymskiemu] ſię powiodłá y poſztzęśćiłá náuká o Czyścu chćiał teſz ieſztze ſkoſſthowáć náuki o Miłośćiwych lećiech/ y o Odpuśćiech KrowObr 78v.
2. Pozwolić spodziewać się czegoś, zapowiedzieć coś (1):
Zwrot: »nie powieść się ku dobremu« = źle rokować (1): Dziecię ktore ſie narodzi [pierwszego dnia miesiąca sierpnia]/ nie powiedzie ſie ku dobremu, ale złą ſmiercią vmiera. FalZioł V 47v.

Formacje współrdzenne cf 2. WIEŚĆ.

Synonimy: 1. przytrafić się, stać się, trafić się, zdarzyć się; a. pofortunić się, poszańcować się, poszczęścić się.

MC