[zaloguj się]
metryczka tekstuautor:   Jan Mączyński
tytuł:   Dictionarium latino-polonicum
rok wydania:   1564
hasła:   Q – Z        strony:   334v – [513]

◄◄◄ hasła: A – K     ◄◄◄ hasła: L – P


strona: 334v


kolumna: a

9:
DE LITERA Q.
Q ante V.
10:
Q
Va, cuius, cui, nomina=
11:
tiuo non utimur niſi
12:
in compoſitione Ali=
13:
qua, Siqua, Quā ad
14:
rem uis? Ná co chceſz/
15:
álbo ku którey rzeczy/
16:
Quam rem agis? Co
17:
cziniſz? Qua gratia? Dla czego? Czemu?
18:
Qua ratione amiſiſti, Iákoś zgubił/ álbo
19:
któremeś obyczáyem zgubił. Qua de re?
20:
Dla czego? Czemu? Qua de re nunc liti=
21:
gatis inter uos, O co ſie wádźicie. Qua
22:
impudentia eſt, Iáko yeſt nie wſtydli=
23:
wy.
24:
Qua aduerbium loci, Którędy/ którą ſtro=
25:
ną/ przes które mieyſce. Interroagatiue &
26:
indefinire, Neſcio qua huc aſcendit,
27:
Nie wiem którędy tu wſzedł.
28:
Qua aliquando ſignificat tum ſiue par=
29:
tim, Cic. Nam gladiatorij qua do=
30:
minus qua aduocati ſibilis conſciſſi.
31:
Quacun ablatiuus a quæcun Liui.
32:
Quacun matre genitus, Z któreykol=
33:
wiek mátki národzón.
34:
Quacun aduerbium, Cic. Quacun
35:
iter fuit, Którędykolwiek yechał/ etć.
36:
Quadantenus aduerbium, Plin. Dixi=
37:
mus quadantenus in mentione auri,
38:
Mowiliſmy częśćiá przy tey mowie kto=
39:
rąśmy czinili o złocie.
40:
Quadi, maſc. Lud ſtárey śląski y moráwski
41:
po częśći aż ku Dunáyowi. Sarmatis &
42:
Marcomanis olim uicini, Ale po tym in
kolumna: b
Q ante V.
1:
Pannoniam primam wyciągnęli/ ná
2:
których mieyſce ślężacy prziſzli?
3:
Quadra, æ, ſubſtantiuum, Czworogránny
4:
tálérz.
5:
Quadra item, Czwarta część niektórey rzeczy
6:
kwartá/ wiertel.
7:
Quadrus, a, um, adiectiuum, Czworográn=
8:
ny/ o czterech rogách álbo kątách.
9:
Quadraginta indeclinabile, Czterydźie=
10:
śći.
11:
Quadrageſimus, a, um, Czterdźieſtny/ a/ e.
12:
ut Quadrageſimus dies, Czterdzieſtny
13:
dźień.
14:
Quadrageſima abſolute poſitum ſub=
15:
ſtantiuum eſt, Czterdźieſtna część.
16:
Quadragenarius, a, um, Co czterdźieśći w
17:
ſobie oſięga.
18:
Vt homo quadragenarius, Czterdzieśći
19:
lat máyący.
20:
Quadragena, quadragenæ, Czterdźieśći á
21:
czterdzieśći.
22:
Quadrageni ueniebant, Po czterdźieśći
23:
przichodźili.
24:
Quadrageni aliquando idem quod
25:
Quadraginta, Czterdźieśći. Vt quadra=
26:
gena millia, Czterdźieśći tyſięcy. Quadra=
27:
genis diebus latent, Przes cztery dni ſie
28:
nie vkázuyą.
29:
Quadrageni aliquando abſolute poni=
30:
tur, Suet. Quanquam ex ſchola qua=
31:
dragena annua caperet, ſubaudi ſcu=
32:
ta aut aliquid tale, Aczkolwiek ze ſzkoły
33:
czterdźieśćiletne brał/ etć.
34:
Quadragies aduerbium, Czterdźieśći=
35:
kroć.
36:
Quadrangulus, a, um, Czworokątny/ czwo=
37:
rogránny/ álbo czwororożny co zwłaſzczá o
38:
czterech lątách yeſt.
39:
Quadrangulatus in Biblijs legitur, ſed
40:
barbare pro quadrangulo.
41:
Quadrans, quadrantis, maſc. Czwarta część
42:
aſſie/ to yeſt cáłey częśći álbo ſztuki czwarta
43:
część.
44:
Quadrans opere, Czwarta część obrotu
45:
álbo roboty dzienny.
46:
Quadrans pedis, Czwarta część/ ſtópy/ to
47:
yeſt dłóń/ álbo ták ſzeroko yáko dłoń. Hæ=
48:
res ex quadrante, Któremu ſie czwartá
49:
część máyętnośći doſtawa.
50:
Quadrantalis, le. Plin. Craſsitudine qua=
51:
drantali, Ná czterech pálcách álbo ná dłóń
52:
w mięſz.
53:
Quadrantarius, a, um, ut Quadrantaria
54:
permutatio, Zámiáná czworoczęſtna. Prze=
55:
mienienie czworoczęſtne.
Quadrantal


strona: 335


kolumna: a
Q ante V.
1:
Quadrantal, lis, neut. Miárá máyąca w ſobie
2:
cztery y dwádźieściá. Sextarios, tantum &
3:
amphora continet.
4:
Quadrarius, a, um, ut uas quadrarium,
5:
Nieyákie naczinie czworogránne którego
6:
przi práſowániu wina vżiwano. Quadri=
7:
duum, Cztery dni. Quadriduo aduerbiū
8:
Przes czteri dni.
9:
Quadriduanus, a, um, Czworodźienny/
10:
a/ e.
11:
Quadriennium, quadriennij, Cztery látá.
12:
Quadriennio Przes cztery látá.
13:
Quadrifariam aduerbium, Ná czwo=
14:
rę.
15:
Quadridens, quadridentis, O czterech zę=
16:
bách/ czworozębny.
17:
Quadrifidus, a, um, Czworoczęſtny/ ná cztery
18:
ſie częśći dzielący.
19:
Quadriforo, & hoc quadrifore, O czterech
20:
dziurách/ czworodziurny.
21:
Quadriformis, & hoc quadriforme, O
22:
czterech xtałtách/ czworoxtałtny.
23:
Quadriga, gæ, Wóz o czterech woźnikách.
24:
Quadrijgula, læ, diminutiuū, Ridwanik/
25:
wózek o czterech woźnikách.
26:
Quadriugus, a, um, ut Quadrijugi ſiue
27:
quadrijuges equi, Czteri konie yeden podle
28:
drugiego wprzężeni.
29:
Quadrijugus currus, Wóz w którym cztery
30:
konie robią. Vide ſupra Iugum.
31:
Quadrarius, quadrarij, Furman/ woźnicá/
32:
cztermi końmi robiący.
33:
Quadrigarus, a, um, Nieyáka mincá ſtára=
34:
dawna ná którey wóz ze cztermi końmi wy=
35:
bit był.
36:
Quadrigeminus, a, um, ut Quadrigemi=
37:
na cornicula, Cztery rożki yeden podle dru
38:
giego.
39:
Quadrilaterus, a, um, quatuor habens la=
40:
tera, O czterech bokach/ ſtronách.
41:
Quadrilibris, re, Cztery funty ważąci.
42:
Quadrilinguis, e, Vmieyący cztery yęzi=
43:
ki.
44:
Quadrimembris, re, Dźielący ſie ná cztery
45:
częśći.
46:
Quadrimus, a, um, Czwororoczny/ cztery lá=
47:
tá máyący.
48:
Quadrimulus, a, um, diminutiuum.
49:
Quadrimatus, huius quadrimatus, Wiek
50:
o czterech leciech.
51:
Quadrimatum agere, W czwartym roku
52:
ſtać álbo być.
53:
Quadrigenti, tæ ta, Czteriſtá. Quadrin=
54:
genti uiri, Czteryſtá oſób.
55:
Quadrigenties aduerbium, Czteryſtá
56:
kroć.
kolumna: b
Q ante V.335
1:
Quadringenteſimus, a, um, Czworoſetny.
2:
Plin. Anno urbis quadringenteſimo
3:
ſecundo, Látá od záłożenia miaſtá Rzym=
4:
skiego czworoſetnego wtórego.
5:
Quadringenus ut nonnulli legunt qua=
6:
drigenus uel quadricenus Liuius,
7:
Vectigal iuſſus pendere denarios qua=
8:
drigenos, quinquagenos, Czteryſtá y
9:
pięćdzieſiąt za raz.
10:
Quadrinoctium, quadrinoctij, neut. ſec.
11:
Czteronocny/ czworonocny.
12:
Quadrinus, a, um, pro quatuor, quem=
13:
admodum Trinus, Plin. Diſcutu & ex
14:
folijs ſtrumas quadrinis diebus ſoluta
15:
We czterech dniách álbo przes cztermi dniámi.
16:
Quadripartior, iris, iri, Ná cztery częśći
17:
dźielę.
18:
Quadripartitus, a, um, Ná cztery częśći roz=
19:
dźielony.
20:
Quadripartito aduerbium, Czworáko/
21:
czworakim obyczayem. Legitur & quadri=
22:
pertior, quadripertitus per e uocalem
23:
in ſyllaba per.
24:
Quadriremis, huius quadriremis, fe. ter.
25:
Lodźia o czterech rzędách wiósł nąrządzona.
26:
Quadriſyllabum quatuor habens ſylla=
27:
bas, Calep ſine autore.
28:
Quadriuium, quadriuij, neut. ſec. Gdzie
29:
ſie cztery drogi ſchodzą/ czworodrożne roſtá=
30:
nie.
31:
Quadrum, quadri, Nieco czworogránnego.
32:
In quadrum redigere ſententias, id eſt
33:
ſuo numero ſeruato æqualiter diſpo=
34:
nere.
35:
Quadro, as, are, neut. prim. Ná cztery grá=
36:
nie czinię Et Metaph. Quadrare ſignifi=
37:
cat, Rymowáć/ zgádzáć/ trafiáć ſie Egregie
38:
quadrat, Ku wielu ſie rzeczóm prziga=
39:
dza. Non ſane quadrat. Namniey ſie nie
40:
rymuye. In eos quadrat hoc prouerbiū
41:
Przećiw ſie tym rumuye ta przepwoeiść álbo
42:
na tey może być prziwodzona. Summa ra=
43:
tionum quadrans dicitur, Summa rá=
44:
chunków przichodźić/ etć.
45:
Quadratus, a, um, Czworogranny. Quadra=
46:
tum agmen, Huf czworogránno vſzikowá
47:
ny. Quadrata & triangula, Quadrati
48:
boues grandibus membris, Czworogran
49:
ne woły/ to yeſt/ welmi wielkie.
50:
Quadratura, ræ & quadratio a Calepi=
51:
no annotātur ſine autore, Czworográn=
52:
ność/ czwororożność.
53:
Quadrupes, quadrupedis, om. ter. Czwo=
54:
ronogi. Quidam ſcribunt per i, Quadri=
55:
pes quod idem eſt.
Quadrupedus


strona: 335v


kolumna: a
Q ante V.
1:
Quadrupedus, a, um, idem.
2:
Quadrupedans, quadrupedantis, Ná czte
3:
rech nogách chodzący.
4:
Quadrupedo, as, are, neut. tert. Ná czterech
5:
nogách chodzę.
6:
Quadruplator, quadruplatoris, maſ. ter.
7:
Delator publicorum criminum in
8:
qua re quartam partem de proſcri=
9:
ptorum bonis quos detulerat conſe=
10:
quebantur, Calep. ex Aſconio, Oskár=
11:
żiciel/ foritarz/ wydawcá/ który zwłaſzczá wy
12:
dáwał przed rádą wyſtępne ludzie y foryto=
13:
wał ná nie ten wyſtęp w którym yeſli był
14:
nálezyón czwarta część dobrá yego przipádłá
15:
ná wydawcę.
16:
Quadruplor, quadruplaris, ari, maſc. ter.
17:
Tákowym ludźi wydawánim y forytowá=
18:
nim ſie obchodźić.
19:
Quadruplex, quadruplicis, om. ter. Czwo
20:
ráki. Quadruplex ordo, Czworáki vrząd.
21:
Quadruplico, as, are, act. prim. Czworá=
22:
kuyę/ czwóráko czinię. Plaut. Lucris qua=
23:
druplicauit rem meam, Imienia mego
24:
we czwór naſób popráwił.
25:
Quadruplicato aduerbium, We czwór
26:
náſób/ czworáko/ czworákim kráyem.
27:
Quadruplus, a, um, Sámoczwárty/ czworo=
28:
naſobny.
29:
Quadruplum aliquid attribuere, We
30:
czwór naſób ták wiele.
31:
Quadruplo aduerbium, Czworáko/ we
32:
czwór naſób. Plin. Pulmo quadruplo ma
33:
ior bubulo, Płucá we czwór naſób więtſze
34:
niżli wołowe.
35:
Quæ, cuius, cui, particula qua frequen=
36:
tiſsime in compoſitione utimue. Et
37:
interrogatiue etiam pronunciatur,
38:
Cic. Quæ malum eſt iſta tua audacia,
39:
at amentia? I cóż ſie to ciebe zá ſwa
40:
wola y ſzaleńſtwo yęło? Quæ tua facili=
41:
tas & huiuſmodi ſimilia ſæpiſsime
42:
inuenies efferri, Plin. Sed (quæ facili=
43:
tas tua) hoc magis dabis ueniam
44:
quod ſe non mereri fatentur, Ale (któ=
45:
ra yeſt twoyá ludzkość/ álbo wedle twoyey
46:
ludzkośći) tym łatwiey ym przepuśćiſz ym
47:
pilniey niewinność ſwą ſpráwuyą. Spero
48:
enim (quæ tua prudentia & tempe=
49:
rantia eſt) me hercule, &c Mam bo ná=
50:
dźieyę że nie wedle twey mądrośći/ álbo yzali
51:
to yeſt twoyá mądrość y mierność. Nam
52:
etiam ea dicendi formula in noſtra
53:
lingua frequens eſt, Aliquando po=
54:
nitur in principio ſententiæ, Brutus,
55:
Quæ tua eſt humanitas æquo animo
56:
moueri patieris, I która yeſt twoya ludz
kolumna: b
Q ante V.
1:
kość dopuściſz mi łátwie ſpráwiedliwiey żá=
2:
łośći lutowáć. Audiui quæ dixiſti, hic
3:
(quæ) relatiuum eſt, & ſubauditur ea
4:
uel quidpiam, Audiui quæ dixeris,
5:
hic (quæ) eſt infinitum, pro qualia
6:
nec quidquam eſt ſupplendum, Qui=
7:
bus in extremis ſcriptum erat pro
8:
quarum in extremo.
9:
Quæro, quæris, quæſiui, quæſitum, &
10:
per ſyncopam quæſtum, quærere, act.
11:
ter. Szukam/ pytam/ dowiáduyę ſie. Argen=
12:
tum quærere in fœnus uel mutuo, Pie=
13:
niędzy ſzukać pożiczić.
14:
Cauſam quærebat quamobrem in=
15:
ſigne aliquaid faceret, Terent. Szukał
16:
przicziny.
17:
Quærere excuſationem, Szukáć wymów
18:
ki.
19:
Quærere fugam, quærere exilium,
20:
quærere gloriam, Malum helcle uo=
21:
bis quæritis, Wydawacie ſie ná niebeſpiecz
22:
ność. Quærere latebram periurio, Szu=
23:
káć pokriwki yákiey krziwoprziſięſtwu.
24:
Quæro aliquando ſignificat, Nábywam
25:
doſtáwam/ ſtoyę o co/ Godzę ná co/ etć. Plau.
26:
Liberorū quærendorū cauſa ei credo
27:
uxor data eſt, Mam za to żemu żoná daná
28:
yeſt dla nábywánia płodu. Quærere locū
29:
iniuriæ, Obyczáyu ſzukáć komu krziwdę
30:
vczinić.
31:
Quærit ſermonem, Godźi ná to/ Radby
32:
miał prziczinę ku mówieniu. Quærere ita
33:
ſermonē eſt, Záchodźić rzeczą ná co. Quæ=
34:
rere uenenum alicui, Mieć wolą kogo
35:
otruć.
36:
Quid ſibi hic ueſtitus quærit, Co ſie
37:
rozumie przes to odźienie. Quid quæris
38:
amplius, Czego ſie dowiáduyeſz więcey.
39:
Quæſiuit ex me, Pytał mie/ wywiádował
40:
ſie ode mnie. Filio dum diuitias quæro
41:
Gdy ſynowy bogáctwá zgromádzam/ náby=
42:
wam ymienia.
43:
Contrui in quærendo uitam at
44:
ætatem meam, Vtráćiłem żiwot y látá
45:
w nábywániu ymienia/ álbo ſtáráyący ſie o
46:
dobre ymienie.
47:
Facile uictum quærere, Latwie ſie żywić/
48:
Quærere rem honeſte mercaturis fa=
49:
ciundis, Nábywáć máyętnośći vczćiwie han
50:
dlem krámárskim.
51:
Quærere multo labore, S wielką pracą
52:
doſtáwáć.
53:
Quærere alas lupi prouerbium, Szu=
54:
káć co nie może być náleziono. Nodum
55:
in ſcripto quæris aliud prouerbium
56:
Vide Nodus.
Quæro


strona: 336


kolumna: a
Q ante V.
1:
Quæro etima, Ządam/ ſtoyę ócz. Quærit
2:
laudem rebus bellicis, Chce być chwalón
3:
z rzeczy wálecznych.
4:
Sæpe non de facto ſed iure quæritur,
5:
Częſtokroć nie o vczinku ále o tym co práwo
6:
nieſie bywa pytano.
7:
Quæritur inter medicos cuius gene=
8:
ris aquæ ſunt utiliſsime, Ieſt yedno py=
9:
tánie miedzi liekárzmi co zá wodi ſą náyz=
10:
drowſze.
11:
Quæſitum eſt in ipſos delatores, Me=
12:
czono/ pociiągniono też ſámy wydawce álbo
13:
zdrayce.
14:
Nam quærere etiam iudicum eſt, &
15:
ſignificat, Wedle práwá złoczince káráć/
16:
złoczinców práwo vczinić. Quærere rem
17:
tormentis uel per tormenta, Ná mękách
18:
ſie dowiedzieć.
19:
Quærito, as, are, frequentatiuum, Częſto á
20:
gęſto pytam/ dowiáduyę ſie// nábywam/ doſta=
21:
wam.
22:
Ehem oportune te ipſum quærito,
23:
Práwieś mi ſie wczás trafił/ ciebie yuſz daw
24:
no ſzukam. Lana ac tela uictum quæ=
25:
ritans, Wyprządánym ſie żiwuąc.
26:
Quæſito, as, are, aliud frequentatiuum,
27:
idem ſignificans.
28:
Quæſtio, quæſtionis, fem. tert. uerbale a
29:
quæſtum ſupino, Pytanie/ gadká/ też wy=
30:
wiádowánie. Diſceptatio & quæſtio idē
31:
De quo omnis hæc quæſtio eſt, Ná
32:
czym ſie tá wſziſtká rzecz záwieſza. Perdiffi=
33:
cilis & perobſcura eſt quæſtio de na=
34:
tura Deorum, Bárzo trudna yeſt gadká
35:
o właſnośći bogów.
36:
Quæ res in quæſtione uerſatur, Co zá
37:
gadká yeſt miedzy wámi o czym rozmawia=
38:
cie.
39:
Habere aliquid quæſtionis dicitur
40:
res, Mieć nieco w ſobie trudnośći y wąt=
41:
pienia.
42:
Afferre quæſtionem, Nieyákie pytánie
43:
álbo gadkę prziwieść.
44:
Quæſtio item, Sądowne á práwne pytánie
45:
o nieyáki zły vczinek/ męczenie álbo ciągnie=
46:
nie od katá.
47:
Quæſtioni accipere ſeruos, Dáć męczić
48:
áby powiedźieli prawdę.
49:
Polliceri in quæſtionem ſeruos, Obie=
50:
cáć ſtáwić sługi przed práwo. Decernere
51:
in quæſtionem ſeruos, Skázáć ná męki
52:
áby ich w mękách pytano.
53:
Poſtulatur quæſtionem, Zędáć áby któ=
54:
rey rzeczy wedle práwá wisłuchano/ á to co
55:
práwo nieſie skazano.
56:
Decernere quæſtionem, Vcziniwſzy po=
57:
ſtępek práwny/ to co práwo nieſie vczinić.
kolumna: b
Q ante V.336
1:
Quæſtionem adhibere, Pociągnąć kogo
2:
męczić kogo.
3:
Quæſtio aliquando accipitur pro iudi=
4:
cio, ut exercere quæſtionem in ſicca=
5:
rios, Oſadźić práwo ná morderze y mężo=
6:
boyce.
7:
Abripi in quæſtionem, Być porwan ná
8:
męki. Ponere alicui quæſtionem, Dáć
9:
kogo o ten álbo o ón ártykuł ná mękách py
10:
táć.
11:
Quæſtiuncula dimin. Máłe pytánie/ gad=
12:
ká.
13:
Quæſtionarius, ij, & quæſitor, quæſito=
14:
ris, id eſt, inquiſitor, examinator, Ten
15:
który yeſt ná to wyſádźón áby słuchawał
16:
tákowych ſpraw około złoczyńſtwá/ burgrá=
17:
bia á od niego foritarz złoczinców/ opráwcá/
18:
podkácie.
19:
Quæſitio, onis, id eſt quæſtio apud Plau.
20:
Obſoletum.
21:
Quæſſere antiquum pro quærere,
22:
Quæſtor, quæſtoris, maſc. ter. Podskár=
23:
bi/ poborcá.
24:
Præpoſitus ſcilicet pecuniæ publicæ,
25:
Który poſpolite dochody wybiera. Et in ex=
26:
ercitu quæſtor uicem imperatoris age=
27:
bat, Podhetmáni álbo polny hetman álbo na=
28:
mieſnik yego.
29:
Quæſtor item, Sędźia nád rzeczámi które
30:
głowę płácą.
31:
Quæſtores urbani, Mieyſtcy podskár=
32:
bigwie.
33:
Quæſtores ærarij idem.
34:
Quæſtor etiam idem ſignificat quod
35:
quæſtionarius & quæſtor, Opráwcá/
36:
forytarz złoczińców.
37:
Quæſtorium, quæſtorij, Podhetmániego ná
38:
miot ná woynie álbo ſtanowisko.
39:
Quæſtorius, a, um, Poborczy/ podkárbi.
40:
Quæſtorium officium, Podskárbſtwo/ po=
41:
borcſtwo/ vrząd á doſtoyność podskárbie=
42:
go.
43:
Vir quæſtorius, Który kiedy przed tym
44:
podskarbim był.
45:
Quæſtura, ræ, Podskarbſtwo/ vrząd á doſtoy
46:
ność podkárbiego.
47:
Quæſtus, huius quæſtus uel quæſti an=
48:
tique, Datiuum, & ablatiuum plurales
49:
quæſtibus facit per i, Zysk/ pożi=
50:
tek.
51:
Quæſtui habere male loqui meliori=
52:
bus, W zisku ſobie poczitáć lepſzym ludźióm
53:
niżli ſam złorzeczić/ to yeſt ták złim być/ że
54:
co komu názłorzeczić to yego żiwot.
Quæſtum


strona: 336v


kolumna: a
Q ante. V.
1:
Quæſtum facere, Hándel nieyáki prowá=
2:
dźić dla zisku przekupniem być. Vt lingua
3:
primum cœpit eſſe in quæſtu, Iáko na=
4:
przód poczęli prokuratorowie náſtáwiáć/ álbo
5:
ći którzi ſwoye yęzyky przedáwáyą.
6:
Quæſticulus, li, diminutiuum, Máły ziſz=
7:
czek/ pożiteczek.
8:
Quæſtuoſus, a, um, Zyskowny/ pożiteczny/
9:
wiele pożitków przinoſzący. Vt quæſtuo=
10:
ſus homo, Rozmáyite hándle wiodący y
11:
wiele zyskuyący.
12:
Res quæſtuoſa, Wielki zysk przinoſzą=
13:
ca rzecz.
14:
Quæſtuoſa mercatura, Pieniężny á vżi=
15:
teczny hándel.
16:
Quæſtuoſæ artes, uocantur medicina
17:
& Iuriſprudentia, quæſtuoſa marga=
18:
ritis inſula, id eſt, ex cuius margaritū
19:
magnus quæſtus prouenit, Quæſtuo=
20:
ſus & ſumptuoſus ager, contra=
21:
ria.
22:
Quæſtuarius, a, um, quod ad quæſtum
23:
facit, Calep. ſine autore Ars quæſtua=
24:
ria, Rzemięsło nieyákie dla zisku wynále=
25:
zione.
26:
¶Compoſita a Quæro, Adquiro, ad=
27:
quiris ſeu Acquiro, acquiris, pen. pro.
28:
acquiſiui, acquiſitum, acquirere Do=
29:
ſtáwam/ oſięgam/ náyduyę. Acquirere gra=
30:
tiam & beneuolentiam, Oſięgnąć łáskę
31:
záchować ſie komu. Multa acquiſiuit in eo
32:
bello, Wielkiey korziśći doſtał ná tey woy=
33:
nie. Dicitur etiam de malis rebus ut
34:
acquirere inimicitias, prziść w nienawiść
35:
ludzką.
36:
¶Acquiſitio, onis, Doſtánie/ oſięgnie=
37:
nie.
38:
¶Conquirol undiqua quæro, Ze=
39:
wſząd zbieram/ s pilnośćią ſzukam/ znáydu=
40:
yę.
41:
Vndi conquirere, Wſzędźie ſzukáć/ káż=
42:
dy kąt zmácáć.
43:
Terra mari conquirere, Opes con=
44:
quirere meretricio quæſtu, Zebráć bo=
45:
gáctwá z kurewſtwá/ álbo kurewskim ſie oby
46:
czáyem zbogáćić.
47:
Conquirere at eligere colonos, Zbie
48:
ráć/ znáydowáć kmiecie. Conquiſitis ra=
49:
tionibus diſputare, Wynálezionemi á do=
50:
brze vważonemi árgumenty ſie diſputo=
51:
wáć.
52:
¶Conquiſitores, Zbierácze/ którzy máyą
53:
poruczenie ludz zbieráć ná woynę á obieráć
54:
co wybornieyſzy lud/ też ſpiegunowie/ którzy
55:
ſie wywiáduyą co ſie miedzy ludźmi dźieye/ co
56:
ludźie mówią/ álbo yáko o tey álbo o owey
57:
rzeczy dźierżą.
kolumna: b
Q ante V.
1:
¶Conquiſitus, a, um, S pilnością we=
2:
ſpołek zebrány. Conquiſitus exercitus,
3:
Woysko z wybornego ludu.
4:
¶Conquiſite aduerbium, Pilnie/ obie=
5:
ráyąc po yednemu.
6:
¶Conquiſitio uerbale, Zebránie/ znále=
7:
zienie/ zgormádzenie. Coquiſitio piacu=
8:
lorum, Ofiárá zá grzechy/ zgromádze=
9:
nie.
10:
¶Diſquiro, Y tám y ſám ſzukam/ przepyta=
11:
wam.
12:
¶Exquiſitio uerbale, Pilne ſzukánie/
13:
przewiadowánie. Venire in diſquiſitionē
14:
Przepitawáć á rozbieráć niektórą rzecz. Vo=
15:
care in diſquiſitionem, Prziwieść yáką
16:
rzecz ku rozbierániu.
17:
¶Exquiro, Wywiáduyę ſie/ wypitawam/
18:
doſwiádczam. Equirere fit ne ita ut præ=
19:
dicat, Doſwiádczić yeſli ták yeſt yáko po=
20:
wieda.
21:
Eſt quod uolo exquirere a te. Mam
22:
ſie nieczego od ciebie wywiedźieć. Exqui=
23:
rere ab ſtirpe, id eſt, a principio, Od po=
24:
czątku/ wypytáć.
25:
Ex uxore hanc rem pergam exqui=
26:
rere, Wiwiem ſie tego ná żenie. Exquire=
27:
re mores alicuius, Wypytáwáć ſie co kto
28:
zá obiczáye ma.
29:
Præcium alicuius rei exquirere, Wy=
30:
wiedźieć ſie cény którey rzeczy. Conſilij
31:
mei rationem exquirit, Chce ſie wyba=
32:
dáć ná mnie co zá przed ſie wzięcie przed ſo=
33:
bą mam.
34:
Veritatem exquirere, Facta alicuius
35:
ad antique religionis rationem ex=
36:
quirere, Vczinki czyye wedle ſtárádawney
37:
wiáry y záchowánia poważáć/ porowná=
38:
wáć.
39:
¶Exquiſitum ſupinum, ut exquiſitum
40:
uenit, Ná to przyſzedł áby ſie wywie=
41:
dźiał.
42:
¶Exquiſitus, a, um, nomen ex parti=
43:
cipio, Subtylny/ wyobrány/ foremny/ tráfny
44:
niepoſpolity.
45:
Exquiſita doctrina Philoſophus, Nie=
46:
poſpolitey álbo oſobliwey nauki Philoſoph/
47:
mędrzec.
48:
Exquiſita opera, Foremna robotá. Ex=
49:
quiſitæ epulæ, Foremnie przipráwne po=
50:
trawy.
51:
exquiſitum ingenium, Niepoſpolity
52:
dofćip.
53:
Exquiſitiſsimis uerbis utitur, Wielmi
54:
ſie ſádzi ná rzecz.
55:
¶Exquiſite aduerbium, Pilnie vważnie
56:
rozważnie. Exquiſitim pro exquiſite,
57:
Varro dixit.
¶Inquiro


strona: 337


kolumna: a
Q ante V.
1:
¶Inquiro, is, fere idem quod Exqui=
2:
ro, Dowiáduyę ſie/ pytam, Quid inquirit?
3:
Po czim ſie pytá? Nihil de alieno inqui=
4:
rere, Nie pytáć ſie nic po cudzych rzeczách.
5:
¶Inquirere itē pro eo quod informa=
6:
tionem facere dicuntur, et fere accuſati=
7:
uo iungitur cum præpoſitione In, Ci.
8:
Dum in iſtū inquiro, Gdy godnych ludźi
9:
wiáry o tego záchowániu pytam. Inquirere
10:
in alicuius uitam, Ná żywocie kogo ská=
11:
ráć. In eum quid agat quomodo ui=
12:
uat exquiritur, Pytáyą ſie po tym yáko ſie
13:
ſpráwuye.
14:
Inquiſita & comperta res, Wiádoma
15:
wypitána rzecz.
16:
¶Inquiſitio, Pytánie/ Wywiádowánie/
17:
Szpiegowánie. Caue ne mihi inquiſitio=
18:
ni ácz ábych cie nie muśiał ſzpiego=
19:
wáć.
20:
¶Inquiſitor, Wypitácz/ Szpiég/ Wywiá=
21:
downik.
22:
¶Inquiſitor hæreticæ prauitatis,
23:
Szpiég nád odſzczepieńcy.
24:
¶Dequiro, Przepytawam/ Przeſzukawam.
25:
Hic aliquid perquiro, Przepytawam ſie
26:
nieczego.
27:
¶Perquiritur imperſonale, Cic. Per=
28:
quiritur a coactoribus, inuenitur ea.
29:
¶Perquiſitus, a, um, particip. Wſzędzie
30:
przepátrzony/ Przepytány/ Przeſzukány.
31:
¶Perquiſite aduerbium, Pilnie/ s wiel=
32:
ką pylnośćią.
33:
Perquiſitius & diligentius conſcri=
34:
pſiſſe pollicemur, Obiecuyemy yáko nay=
35:
pilniey może być popiſáć.
36:
¶Perquiſitor uerbale, Przepytownik/
37:
Przewiádównik.
38:
¶Requiro, Pytam/ Dowiáduyę ſie. Re=
39:
quire ab aliquo, Dowiedz ſie od kogo/
40:
álbo ſpitay kogo Si quis requirit a te cur
41:
Romæ non ſum, Yeśli ci kto ſpyta/ czemu
42:
mie w Rzimie niemáſz. Ex te ipſa requiro,
43:
Ciebie ſámey o to pytam. Illud quo dili=
44:
genter requiſiui, Potymem ſie też pilnie
45:
pytał.
46:
¶Requirere item, Serdecznie żądáć/
47:
Prośić/ Modlić ſie.
48:
¶Inquirere & flagitare, Auxilium re=
49:
quire, O pomoc żądáć. In hoc bello Aſia=
50:
tico uirtutes animi multæ & magnæ
51:
requiruntur, Ná ty woynie wielka ſtałość
52:
bywa potrzebowána/ álbo yeſt potrzebá wiel=
53:
kiey ſtałośći. Nullam requirit uolupta=
54:
tem, Niedba nic o roskoſzi. In quo ma=
55:
iorum noſtrorum ſæpe requiro pru=
56:
dentiam. W który rzeczy nie mądrze mi ſie
kolumna: b
Q ante V.337
1:
zdáli ſobie poczynáć ſtárſzy náſzy: Albo noe
2:
mogą w tey rzeczy mádrości ſtárſzych náſzich
3:
chwalić/ ſchodźyło ym tu ná mądrośći. Ve=
4:
reor ne literarum a me officium re=
5:
quiras, Obawam ſie ábyś mego rzadkiego
6:
piſánia zá złe nie przymował. Hic ego tu=
7:
am humanitatem requiro, Tu mi ſcho=
8:
dźi ná twoyey luckości álbo tu cie náyduyę
9:
być wykrocznego przećiwko ludzkośći.
10:
¶Requirito, as, are, frequentatiuum,
11:
apud Plaut. Obſoletum.
12:
Quæſo primam perſonam indicatiui, &
13:
Quæſumus plurale tantum habet,
14:
cetera exoleuerūt, Proſzę/ Prośiemy. Vi=
15:
de quæſo etiamat etiam, ne etc. Bácz
16:
proſzę ci miłi bráby nie etc. Deos quȩſo
17:
ut iſtæc prohibeant, Vchowya pánie Boże
18:
tego. Magnopere a te quæſo, Bárzo cie
19:
proſzę.
20:
Quæſo, ſis, ſi, ſum, uel quæſiui, ſitum,
21:
antique coniugabatur.
22:
Quæſticulus, Quæſtio, Quæſtor, Quæ=
23:
ſtuoſus, Quæſtura, Quæſtus, Vide,
24:
Quæro.
25:
Qualibet aduerbium, Plaut. Qualibet
26:
perambula ædes oppido tanquam
27:
tuas, Kędićkolwiek ſie yedno podoba.
28:
Qualis, & hoc quale, relatiuum, Iáki. Vt,
29:
Qualis pater talis filius, Iáki ociec táki
30:
ſyn.
31:
Qualis aliquando interrogatiuum, Cice.
32:
Qualis eſt iſtorum oratio, qui omnia
33:
non tam eſſe quam uideri uolunt?
34:
Yáka yeſt mowá tych ludźy?
35:
Qualis aliquando infinire, Noſti qua=
36:
lis ſim. Wyeſz dobrze yákiemi yeſt. Qua=
37:
ki fide, quali pietate exiſtimas eos eſſe?
38:
Co mniemaſz/ Co zá wiárá/ Co zá bogoboy=
39:
ność boska yeſt w tich ludziách/
40:
Qualis pro qualiter comparationibus
41:
faciendis apta particula, Vergilius.
42:
Qualis populea mœrens philomela
43:
ſub umbra, Amiſſos quæritur fœtus,
44:
Iáko álbo yakim ſpoſobem/ żałoſni słownk
45:
zwykł opłákáwáć ſwych ptaſząt ſyedząc w cie=
46:
niu ná Topoli.
47:
Qualiſcun, Iákikolwiek. Totum hoc
48:
leue eſt qualecun eſt, To wſziſtko łatwie
49:
yeſt yákiekolwiek yeſt.
50:
Qualislibet, Iákikolwiek. Cicero dixit,
51:
Quod ibi quidam legunt duabus di=
52:
ctionibus.
53:
Qualiſqualis idem quod qualiſcun
54:
Iakiſzkolwiek.
55:
Qualitas, atis, Iákość/ Obyczay/ Spoſób/
56:
Formá/ Xtałt.
LLQualiter


strona: 337v


kolumna: a
Q ante V.
1:
Qualiter aduerbiū, Yáko/ yákim obiczáyem.
2:
Qualitercun, Yákokolwiek.
3:
Quallus, li, maſc, ſec. Plieciony koſz do ce=
4:
dzenia/ á zwłaſzczá do cedzenia winá któri
5:
pod práſę winną podſtadzáyą v nás może być
6:
zwan chmielowy koſz przi wárzeniu piwá.
7:
Quallum, neutro etiam legitur.
8:
Quaſillus, li, & Quaſillum, li, dim. Koſzik.
9:
Quam, coniunctio Electiua cui eleganter
10:
in oratione præponitur Tam parti=
11:
cula, ut, Tam te diligo, quā meipſum,
12:
Ták cie miłuyę yáko ſam ſiebie.
13:
Quam eleganter connectit duos com=
14:
paratiuos Quintil. Sit ſalubrior ſtu=
15:
dijs, quam dulcior, Niechay będzie zdro=
16:
wſzy naukóm niżli słodſzy/ To yeſz nie ták
17:
słodki yáko zdrowy. Doctior wuam pu=
18:
taſſem, Vczeńſzy niżlim ſie nadziewał.
19:
Quam pro quantum poſitiuo iungitur,
20:
Cice. Videte quam ualde malitiæ ſuæ
21:
fidat, Baczcie yáko wiele w ſwey złośći du=
22:
fa. Quā timeo quorſum euadas, O yá=
23:
ko ſie boyę w co ſie obrociſz. Quam uellem
24:
mendedemum inuitatum, O yákobym bar=
25:
zo rad/ álbo o bárzobym rad. Iſta audire
26:
quam cupio, O yáko bym to rad słyſzał.
27:
Quam, pro quantum, quibuſdam inter=
28:
poſitis uerbis. Cuiuſmodi ſunt, Poſ=
29:
ſum, Valeo, Et ſynonimis tum ſuper=
30:
latiuis tum poſitiuis additur. Superla.
31:
Cic. Quam potui maximis itineribus
32:
ad Amanum exercitum duxi, Yákom
33:
naywiętſzemu cugámi mógł. Albo yákóm s nay
34:
więtſzym pędem yecháć mógł. Poſitiuis Ci.
35:
Quam quidem poſſum breuiter, Iáko
36:
ná krocey mogę.
37:
Quam, pro quantum inter roagtiuum.
38:
Terent. Quam hoc munus gratum
39:
Thaidi arbitrare eſſe, Yáko mniemaſz ten
40:
dar wdziędzen może być Thaidzie.
41:
Quam cum uerbo uolo, pro eo quod
42:
uulgo dicitur, Tantum, quantum.
43:
Teren. Dum ne reducam turbent por=
44:
ro quam uelint. Niechay mieſzáyą yáko na=
45:
bárziey chcą.
46:
Quam, pro quanto comparatiuo datur.
47:
Quintil. Quam in his quo libris e=
48:
runt compoſitiora, Yáko więcey w tych
49:
xięgách wſziſtkie rzeczy będą rządnieyſze/
50:
ſnádnieyſze.
51:
Quam, pro ualde elegantiſſime ſuperla=
52:
tiuo datur, & aliquando poſitiuo Te.
53:
rent. Apud te hoc quam grauiſſima,
54:
W ciebie dla tego yák naywdzięcnieyſze.
55:
Agam quam breuiſſime potero, Iáko
56:
naykrocey będę mógł Quam magni ȩſti=
57:
mas, Iáko to ſobie wyſoko ważiſz. Poſt no=
kolumna: b
Q ante V.
1:
num diem quam id factum eſt, Dzie=
2:
wiątego dnia potym yáko ſie to ſtáło. Die
3:
uigeſimo quam creatus erat Dictator,
4:
Liui. Dwudzieſtego dniá potym yáko Di=
5:
ctarorem obran był. Pridie quam occide=
6:
retur, Wnet dzień przed tym niż zánit. Ea
7:
quam lōga eſt nocte, Ty nocey yáko dłu=
8:
ga yeſt. Multiplex quam pro numero
9:
damnum eſt, Tá ſzkodá dáleko yeſt więtſza
10:
niżli ſie zda. Albo niżli ſie náprzodku okázuye
11:
Non eſt item quam dudum, Nie ták
12:
teraſz yáko przed tym/ Dáleko ſie zmieniły
13:
obyczáyé. Quam facetem O bárzo krotoch=
14:
filnie. Quam cito, Yáko rychło.
15:
Quamdudū, aduer. interro. Iáko dawno.
16:
Quamlibet, pro quantūlibet, Aczkolwiek.
17:
Quamobrem unica dictio, quibuſdam
18:
etiam tres quam ob rem, Interrogan=
19:
tis particula & rationem alicuius rei
20:
petentis, Dla czego/ czemu tak. Contem=
21:
plamini me? Quamobrē? Przecz? dla
22:
czego? Quamplurimo uendere, Bárzo
23:
dorgo przedáć.
24:
Quampridem interrogantis particula,
25:
Iáko dawno, Plaut. Quampridem non
26:
ediſti, Iákoś dáwno nie yadł.
27:
Quamprimum una dictio, Hnet co nay=
28:
pręcey. Si ad me quam primū ueneris,
29:
Ieſli do mnie yáko naypręcey przidzieſz.
30:
Quanquam coniunctio caſualis, Aczkol=
31:
wiek. Id quo poſſum ferre quan in=
32:
iurioſum eſt, I ná tym przeſtáć mogę áczkol=
33:
wiek krzywdą yeſt. Quan illā cupio ab
34:
ducere, Aczkolwiek bych yą rádá wyłudźiłá
35:
Quamuis coniunctio aduerſatiua idem
36:
ſignificnas, Aczkolwiek.
37:
Quamuis aliquando pro quantumuis,
38:
Cic. Quamuis paruis Italiæ latebris,
39:
contentus eſſem, Aczkolwiekem ná máłym
40:
kąćie we włoſzech przeſtawał.
41:
Quandiu aduerb. temporis, Iako długo.
42:
Quandiu uixit domi ſuæ, Iáko długo
43:
w yego domu żył.
44:
Quandiu aliquando interrogatiue Flau.
45:
Quandiu id factum eſt? Iáko ſie to
46:
dawno ſtáło?
47:
Quandudum, Iáko dáwno przed tym.
48:
Quantiſper, Iako długo.
49:
Quando aduer. temporis, Kiedy. Et acui=
50:
tur in prima.
51:
Quando aliquando interrogatiue poni=
52:
tur, Terent Quando iſthuc erit, Kiedy to
53:
będzie. Infinite aliquando, Veniat quā=
54:
do uolet, Niechay przydźie kiedy chce.
55:
Quando aliquando eſt coniunctio & ſi=
56:
gnificat ſiquidē, uel quoniam, habet
accentum


strona: 338


kolumna: a
Q ante V.
1:
accentum, acutū in ultima. Ter. Quan=
2:
do ego tuum non curo, nō cura meū,
3:
Gdyż ſie ya twoyim nie opiekam/ nie opiekay
4:
ſie też ty móyim. Meus fac ſis poſtremo
5:
animus quando ego ſum tuus, Mo=
6:
yim ná koniec vmysłem bąć/ gdyż ya twoyim
7:
yeſtem. Quando gentium, id eſt quan=
8:
do abſolute, ea forma qua ubi locorū
9:
& nuſquam gentium, Kiedyſz tedyſz.
10:
Quandoque aduerb. temporis, Podczáś/
11:
y tedy y owedy/ niekiedy.
12:
Quandocun aduerb. Kiedykolwiek/ álbo
13:
kiedyſz tedyſz.
14:
Quandoquidem coniunctio cauſalis,
15:
Gdyż/ Gdyżwięc nie którzi z Czeskiego mówią
16:
poniewaſz. Terē. Quandoquidem uxor
17:
ducenda eſt, Gdyżwięc álbo Poniewaſz mam
18:
żonę poyąć. Deos quæſo ut ſit ſuperſtes,
19:
Quandoquidem ipſe eſt ingenio bo=
20:
no, Bogá proſzę áby yą záchował we zdro=
21:
wiu/ gdyżwięc álbo ten ták cnotliwy yeſt.
22:
Quanquam, Vide Quam.
23:
Quantiſper, Vide Quam.
24:
Qunatus, a, um, modo relatiuum modo
25:
indefinitum, modo interrogat. eſt, re=
26:
fertur ad numerū, pondus, & men=
27:
ſuram Iáko wielki/ yáko wiele. Quantum
28:
pecuniȩ, Iáko wiele pieniędzy, Vȩ miſero
29:
mihi quanta deſpe dicidi, O nieſtetis
30:
mnie nędznemu yákom od wielkiey nádzieye
31:
odpadł. Quantus dolor, Iáko wielki ból.
32:
Quantus homo in dicendo, Iáko wy=
33:
mowny człowiek/ áko wielkiey wymo=
34:
wy. Parit oua quanta anſeres, Ták wiel=
35:
kie nieſie yáycá yáko gęſie. Quanta mea ſa=
36:
piētia eſt. Iáko mogę mądrośćią ſwą prze=
37:
moc. Tantus, quantus, Cic. Videre mi=
38:
hi uideor, tantam dimicationem quā=
39:
ta nun fuit, Zda mi ſie że ták wielka bitwá
40:
będzie yáko przed tim nigdy nie byłá.
41:
Quanti genitiuus nominibus precij ſolet
42:
addi, Quanti uēdis, Zacz dáyeſz yáko dro=
43:
go przedáyeſz. Terent. A me argentum
44:
quanti eſt ſumito. Weźmi odemnie pie=
45:
niądze ták wielkie yákich godny yeſt. Sed
46:
qunati bene emitur quod ne=
47:
ceſſe eſt. Bá zaczżekolwiek/ Bá co dáć to dáć/
48:
dobrze bywa kupiono czego potrzebá yeſt á
49:
może być doſtano. Di ueſtrā fidem quan=
50:
ti eſt ſapere, Miły Boże yáko rzecz wielká
51:
yeſt nieco vmieć/ yáko wielka rzecz yeſt mą=
52:
drym być. Noli ſpectare quanti homo
53:
ſit, Nie pátrz ná to yáko wiele może przemoc.
54:
Quin ſcias quanti illum faciam, Gdyś
55:
wyedźiał yáko go ſobie wyſoko ważę, Vide
56:
quāti apud me ſis, Bácz yákiś yeſt v mnie
57:
wagi. Quantiuis precij homo ille ſit,
kolumna: b
Q ante V.338
1:
Niechay będzie czimchce/ álbo yákyſzkolwiek
2:
wagi yeſt. Quanti ueheret interrogaui,
3:
Pytałem go yáko wiele bierze od furlonu.
4:
Quantus, quātus, Ter. in Adelphis pro
5:
quantuſcun uide paulo infra.
6:
Qunatum aduerb. tempo. uel quantita=
7:
tis, Iáko wielka rzecz yeſt/ yáko wiele ná tym
8:
należy. Quantum eſt adhibere homi=
9:
nem amicū, ubi quid geras, Iáko wiele
10:
ná tym należi mieć po ręce prziyacielá gdy
11:
kto chce nieco ſpráwowáć.
12:
Quantum exiſtimare poſſum, Ile mo=
13:
gę baczić. Quantum ego intelligere poſ=
14:
ſum, Ile ya mogę wyrozumieć, Quantum
15:
e uultu eius intelligo, Ile z poſtáći/ twa=
16:
rzi yego wyrozumiewam. Quantū ex ipſa
17:
re coniecturam facio, Ile z ſámey rzeczy
18:
mogę baczić. Quantum ego ſentio, Ile
19:
ya rozumiem. Quantum aſſequi potui,
20:
Ilem pobaczić/ Pośćignąć mógł. Quantum
21:
ego opinione auguror, Ile mi da baczić/
22:
álbo yáko ya baczić mam. Quantum ex tu=
23:
to poterat, rem Romanā fouebat, Ile
24:
nawięcey ſwą beſpiecznośćią mógł rzecz ludu
25:
Rzymskiego forytowáć. Quantum intelli=
26:
go, Iáko rozumiem. Quātum in me erit,
27:
Ile z ſemnie będzie. Quantū ſuſpicor, Ile
28:
ya mniemam. Quātum potes me certio=
29:
rem inquit face, Iáko skoro náyprędzey
30:
możeſz daway mi znáć. Quantum potero
31:
minuā contentiones, Ile naybárziey będę
32:
mógł będę ſie poſwarków á vporów wyſtrze=
33:
gał. Quantum queo, Ile mogę.
34:
Quanto aduerb. compa. iungitur, Iáko.
35:
Terent. Quando nunc formoſior uide=
36:
re quam dudum, Iáko mi ſie dáleko teraz
37:
cudnieyſzym zdaſz niż przed tym.
38:
Quantopere aduerb. Iáko bárzo. Philoſo=
39:
phiam quantopere expetendū putas,
40:
Iáko bárzo mniemaſz Philoſophia á nauká
41:
mądrośći ma być pożądána.
42:
Quantuſquātus, a, ū, adiect. Iákokolwiek
43:
wielki/ Albo niechay będźie możne yáko chce.
44:
Quantuſcun idem.
45:
Quantuncun aduerb. ut, Quantuncū
46:
poſſum, Ile naywięcey mogę. Quantum=
47:
cun ea addideris, Aczkolwiek byś ye
48:
przidał.
49:
Quantuslibet, Iákokolwiek wielki/ álbo bá
50:
niechay będźie yáko naywiętſzy chce.
51:
Quantunuis aduerbiū. Aczkolwiek/ niechay
52:
będźie yáko chce.
53:
Quantulus, a, um, diminut. Iáko máły.
54:
Quantulum aduerb. Iáko máło/ Ile. Mu=
55:
lieri reddidit quantulum uiſum. Wró=
56:
ćił niewieście tile yle mu ſie zdáło.
LL 2Quan=


strona: 338v


kolumna: a
Q ante V.
1:
Quantuluſcun adiecti. diminutiuū, a
2:
Quantuſcun, Ná niechay będźie yáko
3:
máły chce.
4:
Quantuluncun aduerb. Ile tyle/ Nie=
5:
chay będźie tyle yle chce.
6:
Quantillus, a, um, aliud adiect. diminut.
7:
a quantus, Plaut. Quantillo argenti te
8:
conduxit, Iáko cie drogo náyął/ Coć ma
9:
dáć.
10:
Quantillum aduerb. Vt, quantillum ſi=
11:
tit, Iáko bárzo prágnie.
12:
Quantitas, atis, Wielkość.
13:
Quantiſper, Iáko długo/ yáko przes długi czás
14:
¶Aliquantiſper, Niekilki czás álbo nie=
15:
kilká dni.
16:
Quamuis, Vide Quam coniunctionem.
17:
Quapropter aduerb. interrog. Dla czego.
18:
Przecz/ Dla którey przicziny.
19:
Quapropter aliquando etiam indefinite
20:
aliquando idem quod coniunctio,
21:
Quamobrem, A dla tego. Quapropter
22:
nihil eſt quod metuas, A dla tego ſie nic
23:
nie obaway.
24:
Quaqua aduerb. Kędyſz tędyſz/ Kędy ſie ko=
25:
mu zda. Albo którędy ſie moe doſtáć. Qua=
26:
qua uerſus uel quaqua uerſum idem.
27:
Quare aduerb. interrogandi, Czemu/ Cze=
28:
mu ták. Et infinite poſitum. Cic. Satis
29:
mihi multa uerba feciſſe uideor qua=
30:
re hoc bellum genere ipſo eſſet neceſſa=
31:
rium, Mam za to żem doſić słów vczinił/
32:
skázuyąc to dla czego álbo z którey przicziny
33:
tá wypráwá woyenna ná ten czás yeſt wielmi
34:
potrzebna. Omnia feci quare Lepido re=
35:
ſiſterem, Wſziſtkiegom pokuſzał ábych Le=
36:
pidowi mógł odeprzeć. Et in principio ora=
37:
tionis. Cic. Quare quod ſocium, &c.
38:
Dlatego etć.
39:
Quartus, Vide Quatuor.
40:
Quaſi aduer. ſimilitudinis, Iákoby/ Rów=
41:
nie ták. Quaſi adfuerim ſimulabo,
42:
Zmyślę ſie yákobych przi tym był. Quaſi de
43:
improuiſo reſpice ad eum, Ták yáko by
44:
z nieobácznośći weźrzi nań. Ita uita eſt ho=
45:
minum quaſi cum ludas teſſeris. Ták
46:
żiwot ludzki yeſt yákoby koſtką rzućił. Qua=
47:
ſi ſua res agatur ita diligenter morem
48:
gerunt, Iákoby ſie ich włąſna rzecz dźiałá
49:
ták pilnie rádźi vsługuyą.
50:
Quaſi uero, Równie ták/ Iákoby. Cicero.
51:
Quaſi uero id cupiditate defendēde no=
52:
bilitatis, aut ſtudio partium fecerit,
53:
Równie ták yákoby to z chući brónienia ślá=
54:
checkiego ſtanu/ álbo z vporu przećiwko ſtro=
55:
nie vczinił. Quaſi uti mihi foret cuſtos,
56:
Plaut. Nie ynáczey yákoby mi zá ſtróżá był
57:
przidány. Hora quaſi ſeptima, Około
kolumna: b
Q ante V.
1:
ſiódmy godźiny. Quaſi Talenta ad quin=
2:
decim coëgi. Około. etc. Quaſi tu idem
3:
non feceris, Równie ták yákobyś ty ſam te=
4:
go ie czinił.
5:
Quaſillus, Vide Quallus.
6:
Quaſſo, as, Quatefacio, Vide Quatio.
7:
Quatenus, aduerb. pen. cor. Ile álbo yáko
8:
dáleko/ Yákowiele. Quartenus eſt ali=
9:
quando coniunctio & ſignificat, Gdy.
10:
Videndum eſt quatenus amicitiæ tri=
11:
buendum eſt, Mamy báczić yáko wiele
12:
prziyáźni ma być pozwalano. Quatenus fac
13:
erit, Ile ſie nadaley godźić będźie. Id primū
14:
uideamus quatenus amor in amicitia
15:
ꝓgredi debeat, To naprzód baczmy yáko
16:
dáleko miłość w prziyáźni poſtępowáć ma. Fi=
17:
liū docuit quatenꝰ eſſet quod curan=
18:
dum, Náuczki ſyná yákim ſpoſobem álbo yá=
19:
ką miárą wſzelka rzecz ma być ſpráwowána.
20:
In omnibus rebus uidendum eſt qua=
21:
tenus, etc. We wſzelkich rzeczách mamy báczić
22:
co zá miárę mamy trzimáć. Querebat ex
23:
me quatenus eum apud me haberem,
24:
Pytał mie yákom go długo miał przi ſobie.
25:
Quatenus intelligit nihil putat præter=
26:
miſſum, Ile rozumie. Quatenus de reli=
27:
gione dicebat, Bibulo aſſenſū eſt, Ile
28:
o duchownych Sibillinych powieściách mówił
29:
Bibulus/ w tym mu przizwolono. Quatenꝰ
30:
tuto poſſent Italiam ſpectatum irent,
31:
Tym ſpoſobem yeśliby mogli neſpieczni być
32:
chcieliby Włoſzką ziemię obeyźrzeć. Quate=
33:
nus aliquando ponitur pro quando,
34:
Gdyż. Quatenus nobis negatur diu ui=
35:
uere, Gdyż nam bywa długi żiwot brónión.
36:
Quater, Vide Quatuor.
37:
Quatinus, coniunctio ſignificat quoni=
38:
am uel quia, Dla tego/ Iż.
39:
Quatio, tis, ſi, ſum, ere, a. t. ſignificat mo=
40:
ueo, concutio, Poruſzam/ Tłukę/ Biyę/
41:
Trącam. Quatit oppida bello, Vergil.
42:
id eſt mileſtat, Trapi miáſteczká woyną.
43:
Nimirum homo quatietur certe cum
44:
dono foras, Byſmy ták zdrowi byli yáko
45:
go z yego dárem wybiyę precz z domu. Mœ=
46:
nia quatit ariete, Strzelbą tłuką mury
47:
około miáſtá. Cum equus prioribus pe=
48:
dibus erectis, magna ui caput quate=
49:
ret, excuſſit equitem, Gdy kóń ſpiąwſzy ſie
50:
łbem bárzo trząsł/ zrzucił z ſiebie yeyſcá.
51:
Quati ægritudine, Chorobą być rzucan.
52:
Quatere aliquem foras, Wypchnąć kogo
53:
precz z domu.
54:
Quatefacio, is ere, Trzęſę kim/ Stós yedne=
55:
mu dáyę/ Spieram ná zad.
56:
Quaſio, as, are, frequentatiuum, Tłukę/
Trzęſę/


strona: 339


kolumna: a
Q ante V.
1:
Trzęſę/ Biyę/ Wſpieram vſtáwicznie. Ca=
2:
put quaſſat, Tłucze ſie/ Biye ſie w gło=
3:
wę.
4:
Quaſſare etiam ſignificat, Rozbić/ Roſtrą=
5:
ćić.
6:
Quaſſatus, a, um, Rozbity/ Roſtrącony/
7:
Roſchwiany. a/ e.
8:
Quaſſata Reſpu. Nie yeden ſztós podyęłá/
9:
Potłumiona.
10:
Quaſſus, a, um, idem.
11:
Quaſſus huius quaſſus, maſc. quart. uer=
12:
bale, Tłuczenie/ Sztoſowánie/ Bicie.
13:
¶Compoſita mutant q in c, & abijci=
14:
unt a, Concutio, concutis, concuſſi,
15:
conſuſſum, concutere, Zátrząſam/ Tłu=
16:
kę.
17:
Concuſſa motu terra, Zádrżáłá ziemiá.
18:
Concucientes ſe corui, Tłuąćy ſie kru=
19:
kowie.
20:
¶Concuſſus, huius concuſſus, Zádrże=
21:
nie/ Zátrzęſienie.
22:
¶Conquaſſo, as, are, Rozbiyam/ Roz=
23:
tłukam/ Roſtrącam.
24:
Conquaſſare nationes per translatio=
25:
nem, Zeſzkodźić y połowić ludźie/ narody.
26:
¶Conquaſſatio, Potłuczenie/ Połowie=
27:
nie.
28:
¶Decutio, Zbiyam/ Stłukam co z czego.
29:
Vt decutere, Mocą wielką zbić.
30:
¶Decuſſus huius decuſſus, Zbicie. Res
31:
facilis decuſſu, Rzecz łatwia ku zbićiu.
32:
Decuſſare & Decuſſis, Vide in dictio=
33:
ne Decem.
34:
¶Diſcutio, Roztrącam/ Rozbiyam/ Roz=
35:
tłukam. Diſcutere murum, Rozbić/ Po=
36:
tłuc mur.
37:
¶Diſcutere per translationem, ut, Di=
38:
ſcuit ebrietatem porrus, Wygania pi=
39:
yańſtwo/ To yeſt wytrzeźwia piyánego. Di=
40:
ſcutere tenebras, Rozegnáć ciemnośći.
41:
Apparatum belli diſcutere, Nágoto=
42:
wánie woyenne rozłożić/ Popſowáć. Diſcu=
43:
tere cunctationem. Wſzeláką wątpliwość
44:
precz oddalić. Sermonem diſcutere, Rzecz
45:
rozłożić. Diſcutere & compremere peri=
46:
culum conſilio, Rádą niebeſpiecznośći
47:
yákiey zábieżeć.
48:
¶Diſcuſſorius, a, um, Rozbiyáyący. Vt,
49:
Diſcuſſoria uis, Moc nieyáka ku roſciera=
50:
niu y wygnániu złośći.
51:
¶Excutio, Wybiyam/ Wytłukam/ Zrzu=
52:
cam/ Wytrząſam. Excutere ueſtrem, Wy=
53:
bił mi zęby. Equitē excutere equus dici=
54:
tur, Zrzućić z ſiebie yezdca. Excutere ali=
55:
cui cerebrum, Roſtrąćić komu głowę.
kolumna: b
Q ante V.339
1:
Excutere feras cubiculis, Zẃierz z łożisk
2:
á z gniasd ich wykołátáć. Excutere iugum
3:
per translationem, Iárzmo z ſiebie zrzućić/
4:
To yeſt nie chcieć być więcey posłuſznym/ wy=
5:
bić ſie z niewoli y obciążánia. Ignem excu=
6:
tere, Ogień skrzéśić. Excutere lachry=
7:
mas alicui, Rozrzewnić kogo. Excutere
8:
oculos alicui, Wykłóć/ Wybić oczy. Ex=
9:
cutere mentem alicui, Odyąć komu rozum
10:
Excutere metum de corde, Boyaźń od
11:
ſercá odrzućić.
12:
Excuti patria, Być wygnan álbo pozbá=
13:
wión oyczizny. Excutere rationem mili=
14:
tum, Doſwiádczić yáko żołnierze czuyni ſą
15:
álbo co zá ſerce máyą. Vomitum alicui
16:
excutere, Pobudźić komu wrácánie/ miotá=
17:
nie ſziyą. Excuſſi grandine, Od gradu
18:
potłuczeni. Vires hæreditatis excutere,
19:
Dowiedźieć ſie co máyętność może wynieść.
20:
Hanc excutere opinionem mihimet
21:
radicitus uolui, Chciałem to mniemánie
22:
gruntownie rozebráć y vważić. Excutere
23:
debitorem, Skoſztowáć dłużniká yeſli by
24:
mógł zápłáćić.
25:
Excutere aliquem, Wytrząść kogo/ Wy=
26:
próżnić mu mieſzek. Excuſſimus iuuentā,
27:
Wytrzęśliſmy młódź. Id eſt elegimus,
28:
Obráliśmy/ Cic.
29:
¶Excuſſorius, a, um, To co ku wytrzą=
30:
ſániu/ Prześiewániu należy. Vt Cribrum
31:
excuſſorium, Grube miąſze rzeſzoto.
32:
Incutio, Wbiyam/ Wtłukam/ Wtrącam.
33:
Incutere Scipionem Eburneum in ca=
34:
put alterius, Słoniowy koścień komu w
35:
łep wlepić/ álbo kościánem przes łep vderzić
36:
Pedem terræ incutere, Otrąćić/ Vſſtyrk=
37:
nąć ſie od ziemię. Colaphum incutere,
38:
Pogębek wyciąć.
39:
¶Incutere etiam ad Inanimata trans=
40:
ferunt Incutere errorem, W błąd kogo w
41:
wieść. Metum incutere, Przeſtráſzić,. Ter=
42:
rorē hoſtibus incutere, Stráchem nieprzi=
43:
yaciele ziąć/ Poſtráſzić. Morbum incute=
44:
re, Przipráwić kogo w chorobę/ Zádáć nie=
45:
moc.
46:
Nunciam alicui incutere, Przes poſel=
47:
ſtwo niekogo przeſtráſzić. Pauorem incu=
48:
tere, Religionem incutere, W boyaźń
49:
bożą kogo w wieść. Vulnus incutere,
50:
Ránić.
51:
¶Incuſſus, a, um, participium ſiue no=
52:
men ex participio, Wtrącony/ Wtłuczo=
53:
ny. a/ e.
54:
¶Percutio, percutis, percutere, actiu.
55:
tert. Biyę.
56:
Percutere fores, Kołatáć we drzwi.
LL 3Percu=


strona: 339v


kolumna: a
Q ante V.
1:
Percutere ſecuri filium, Sciąć ſiekierą ſy=
2:
ná. Percuti fulmine, Gromem być trącon/
3:
Zábit. Percuſſæ de cœlo turres, Pioru=
4:
nem vderzone. Percutere animum dici=
5:
tur res aliqua, Tknąć ſércá/ Zákołátáć w
6:
ſumnienie. Palpo me percutis, Błaſzniſz
7:
z ſe mnie/ Szidźiſz mną.
8:
Percutere fœdus, Przmiérze wziąć. In le=
9:
ges hoſtium fœdus percuſſit, Prziyął
10:
przmiérze wedle woley nieprziyacielskiey.
11:
Cum barbaris fœdera percuſſit.
12:
¶Percuſſus, a, ū, Vderzony/ zbity/ ſtłuczony
13:
¶Percuſſus, huius pefcuſſus, Bicie/ Ko=
14:
łátánie.
15:
¶Percuſſor, percuſſoris, maſc. tert. Zá=
16:
biyak/ Męzobóycá.
17:
¶Percuſsio, fe. tert. Vderzenie/ Trącenie.
18:
¶Percuſſura, ræ, pro Percuſsione in
19:
Biblijs.
20:
¶Repercutio, Odbiyám/ Odráżam. Dicta
21:
alicuius repercutere, Iegóſz słowy kogo
22:
poráźić/ Obróćić yego rzecz k niemu ſámemu.
23:
Sol repercuſſus, Záś ſie wyyáſniáyące
24:
słóńce/ Pogodá/ Wytárte niebo.
25:
repercutere faſcinatores, Tym którzi
26:
mamią ludźmi odtrąćić ich naukę/ Nieczemną
27:
vczinić.
28:
¶Repercuſſus, a, ū, Odbity/ Odráżony.
29:
¶Repercuſſus, huius repercuſſus,. Od=
30:
ráżenie/ Odbicie/ Odtrącenie. Repercuſſus
31:
maris, Wrácánie wody morskiey. Reper=
32:
cuſſus ſolis, Wyyáſnienie słóńcá.
33:
¶Succutio, Podbiyam/ Podtłukam/ Pod=
34:
trącam/ Wſtrząſam yako konie czinią które
35:
cieſzko noſzą.
36:
¶Succuſſo, as, are, idem, Wſtrząſam.
37:
actiue, hinc equus ſuccuſſorius, Koń
38:
wſtrząſáyący/ Cięſzko noſzący.
39:
¶Succuſarius, rij, idem.
40:
¶Succuſator, oris, idem. Quidam
41:
ſcribunt per o in media dictione.
42:
¶Succuſſorius, idem eſt.
43:
¶Succuſſatura, ræ, Wſtrząſánie/ Cięſzko
44:
noſzenie.
45:
¶Succuſſus, huius ſuccuſſus, Zrzucenie
46:
Vtrząſnienie.
47:
Quatuor, om. plurale tantum indeclina=
48:
bile, Cztery.
49:
Quater aduerb. Czterykroć/ Cztery rázy.
50:
Quaterdecies, Czternaściekroć.
51:
Quaterquadragies, Czterykroć czterdźieśći.
52:
Quatuoruiri, Nieyaka zwierſchnośc á vrząd
53:
w Rzimie ná którim czterzey mężowie byli
54:
wyſádzeni.
55:
Quatuoruiratus, us, Vrząd á doſtoynośc
56:
tych iſtych.
kolumna: b
Q ante V.
1:
Quatenus, a, um, idem quod Quatuor,
2:
Cztery. Seed frequentius in plurali di=
3:
ſtributiue uſurpatur.
4:
Quaterni, Quaternæ, Quaterna, Czterzey á
5:
czterzy/ po czterech. Quaterni denarij ſin=
6:
gulis debentur, Każdemu z oſobná czter=
7:
dźieśći pieniędzy máyą być dáne.
8:
Quaternis diebus latent, Czterdźieśći dni ſie
9:
nie vkázuyą. Quaternorum pedum lati=
10:
tudine, Ná cztery ſtopy w ſzérz.
11:
Quaternarius, a, ū, Cztérny álbo czworny to
12:
yeſt cztéry w ſobie zámykáyący. Vt, Quater=
13:
narius numerꝰ, Lidżbá cztery w ſobie oſię=
14:
gáyąca. Quaternarij ſcrobes, Cztery ſto=
15:
py w ſzérz w dłuſz.
16:
Quaternio, onis, Nieco czworolidzebnego.
17:
In Biblijs tantum.
18:
Quartus, a, um, Czwarty/ Sámoczwarty. a/ e.
19:
Quartum aduerb. ut quartum conſul,
20:
Po czwarty kroć. etc.
21:
Quartusdecimus, a, um, Czwartinaſty. Vt,
22:
Quartadecima lina, Czwartegonaſtego
23:
dniá xiężicá.
24:
Quartus, a, um, Vt febris quartana, Zim=
25:
nicá czwartego dnia ſie wrácáyąca. Febri
26:
quartana liberari, Być pozbáwión od
27:
czwartodzienny febry,
28:
Quartanarius, rij, qui quartanam febrim
29:
patitur Calep. ſine authore.
30:
Quartarius, rij, Czwartká/ Czwarta część
31:
miáry. Apud Catonem in mēſura qua=
32:
drans eſt congij, in pondere quadrans
33:
librȩ.
34:
Quadragenarius, uide paulo ſupra in
35:
Quadrus.
36:
Quadriduum, dui, Czery dni. Quadriduū
37:
hic fuit, Przes cztery dni tu był. Quadri=
38:
duo nauigatio, Czterech dni woźbá. Qua=
39:
driduiiter, Czterech dni drógá.
40:
Quadriduo aduerb. Vt, Quadriduo ante,
41:
Cztery dni przed tym. Quadriduo quo os
42:
occiſus eſt, Czwartego dniá potym yáko
43:
yeſt zabit.
44:
Quadriduanus, a, ū, Czworodźienny/ álbo
45:
Czterodźienny. In Biblijs tantum legitur
46:
minus Latine.
47:
Quæ abſ dipthongo coniunctio incli=
48:
tica & adiectio ſyllabica quæ non niſi
49:
in compoſitione reperitur, & modo
50:
copulatiua eſt, ut, Arma uirum cano
51:
Modo cauſatiua, Cic. non ſolum no=
52:
bis nati ſumus ortuſ noſtri, partem
53:
patria uendicat, partim amici.
54:
Que, pro An apud Horatium. Quid re=
55:
fert uri uirgis ferro necari? Hoc eſt,
56:
quid refert uri uirgis an ferro necari,
M


strona: 340


kolumna: a
Q ante V.
1:
Máło ná tym rozgámi być freſtan álbo od
2:
mieczá zginąć.
3:
Queis, ablatiuus, Acz. A quis cuius pro
4:
quibus Którym. Quemadmodum ad=
5:
uerb. ſimilitudinis compoſitū ex quē
6:
& ad, et modum, quæ tres particulȩ in
7:
unam cōiuncte idem ſignificant quod
8:
ad quem modum, uel ad eum modum
9:
quem, &c. Quemadmodum ſoles, Iá=
10:
koś zwykł. Excogitaſti hæc quemad=
11:
modum prius, Zmyśliłę sto yáko y pier=
12:
wey. Quemadmodum aliquando in=
13:
terrogatiue ponitur. Ci. Quemadmo=
14:
dum eſt aſſeruatus? Iáko go chowano/
15:
Którym ſpoſobém yeſt chowan. Quemad=
16:
modum ſpero, Iáko ſie nád źiewam.
17:
Quentiam, pro Potentiam, Veteres ali=
18:
quando ſcripſere, Sipont.
19:
Queo, ques, iui, itū, ire, Mogę. Nō queo
20:
reliqua ſcribere, Nie mogę oſtátká dopiſáć.
21:
Ne te quiuit hodie cogere illā ut du=
22:
ceres, Nie mógł cie przimuśić ábyś yą poyął.
23:
Quitus, apud Tere. antique Forma in te=
24:
nebris noſci non quita eſt, Xtałt álbo
25:
twarz nie mogłá być w cieniu poznána.
26:
¶Compo. Nequeo, Niemogę. Quid il=
27:
lud mali eſt nequeo ſatis mirari ne cō
28:
ijcere, Co to tákowego nie tráfnego yeſt/ nie=
29:
mogę ſie wydźiwić áni domyślić. Nequeo
30:
te exorare, Niemogę cie vproſić.
31:
¶Nequinunt, pro Nequeunt Veteres
32:
dixerunt.
33:
¶Nequitum eſt & nequitur, pro non
34:
poteſt ueteres uſurparunt.
35:
Quercerus, uel Querquerus, a, um, id eſt
36:
frigidus cum tempore, Trzęſący ſie od
37:
źimná. Vel grauis uel magnus Obſolet.
38:
Quercus huius quercus, in ablatiuo plu=
39:
rali Quercubus, Dąb.
40:
Quernus, a, um, Dębowy. a/ e.
41:
Querceus, uel, Querneus, a, um, idem.
42:
Querculanus, a, um, Plin. lib. 16. cap. 10.
43:
inuſitatum.
44:
Quercetum, ti, uel, Querquetum, ti, Dem=
45:
bowy gay/ Dembicá.
46:
Querela, Vide Queror.
47:
Queror, eris, queſtus ſum, eri, de. t. Skárżę
48:
ſie/ Vtyskuyę. Suum actum quereban=
49:
tur, Skárżyli ſie álbo żáłowáli ſwego vczinku
50:
Lachrymans apud me eſt queſtus, S
51:
płáczem ſie przede mną skárżił. Sæpe de lu=
52:
xuria ciuiū queſtus, Vſtáwicznie vtysko=
53:
wan ná zbytek mieſcki. Dicimus queritur
54:
hoc uel de hoc, O to álbo ná to ſie skárży.
55:
Semper aliquid queruntur, Cic. Záwż=
56:
dy naydą czego ſie máyą skárżyć. Apud po=
kolumna: b
Q ante V.340
1:
pulum queſtus quod de ſe tali aliquid
2:
timuiſſent, Skárżił ſie przed poſpolitym
3:
człowiekiem yż ſie czego tákowego od niego
4:
obawáli.
5:
Queritor, taris, tari, frequent. Vſtáwicznie
6:
ſie skárżę/ Styſkuyę/ Nárzekam/ lámentuyę.
7:
Queſtus. huius queſtꝰ, in ablatiuo plurali
8:
queſtubus, Skárżenie/ Vtyskowánie/ Lá=
9:
mentowánie.
10:
Querela, læ, Skárgá/ Vtyskowánie/ Láment.
11:
Querela tēporis, Vtyskowánie ná złe czáſy.
12:
Plena querelarum epoſtola, Pełny vskar=
13:
żánia liſt.
14:
Querimonia, æ, idē quod Querela. Que=
15:
rimoniā habere de re aliqua, Skárżić ſie
16:
ná co. Quotidiana querimonia populi.
17:
Querulus, a, um, Vſtáwicznie ſie skárżący/
18:
Styskuyący.
19:
Querulus idē aliquando ſignificat, Głoś=
20:
ny/ Kwiczący álbo Skrzipiący yákoby wóz.
21:
Queruloſus, pro querulo in Biblijs tan=
22:
tum Barbarum.
23:
Queribundus, a, um, idem quod Querulus.
24:
¶Compo. Conqueror, pen. cor. con=
25:
quereris, ſtus ſum, eri, idem quod ſim=
26:
plex, Conqueri aliquid, Vtyskowáć ná
27:
co. Conqueritur mecum mulier fortu=
28:
nas ſuas, Skárży ſie ná ſwoye nieſzczęście.
29:
De eadem re per epiſtolam conqueren=
30:
ti reſcripſit, O też rzecz vskárżáyącemu ſie
31:
przes liſt odpiſał.
32:
¶Conqueſtus, huius tus, Skárżenie/
33:
Vtyſkowánie.
34:
¶Conqueſtio, onis, idem.
35:
Querquedula, læ, auis.
36:
Querquerus, Vide Quercerus.
37:
Querulus, Vide Queror.
38:
Qui. Cuius, cui, pronomen relati. Który.
39:
Femi. Quæ, Która. Neut. Quod, Które.
40:
Qui aliquando interrogatiuum pro Quis
41:
Plaut. Qui me eſt alter audiator homo,
42:
I kto yeſt nád mię śmielſzy. Qui erit rumor
43:
populi, Co ludźie będą mówić. Quem te ap=
44:
pellem, Iáko cie mam zwáć. So qui ſint qui
45:
uelint, Ieſli którzi ſą którzi by chcieli. Nemi=
46:
no concedo qui maiorem ex pernicie
47:
Reipub. moleſtiam acceperit, Nie dam
48:
tego yednemu naprzód któreby więtſzą żáłość
49:
podyął dla vpátku ſtanu poſpolitego.
50:
Qui aliquando eſt aduerbiū ſignificans
51:
Quomodo, Iáko álbo którym ſpoſobem/
52:
Którym obyczayem. Qui uocare, Iáko cie
53:
zową. Dauo iſtuc dedam negoti S. non
54:
poteſt P. qui? S. quia habet aliud ma=
55:
ius ex ſeſe, Dawuſowi to polecę S. Nie
56:
może być/ Nie ſproſta temu P. czemu/ przecz.
LL 4Qui


strona: 340v


kolumna: a
Q ante V.
1:
Qui ſit ut ego neſciam, Co yeſt w tym yż
2:
ya o tym nie wiem.
3:
Qui illum, Dij omnes perdiunt, Boże
4:
day źlie zginął. Qui fieri poterat, Iáko to
5:
mogło być.
6:
Quidem. Terent. At nunquid aliud, P.
7:
quidum, G. quia triſtis es, A dla czego/
8:
A przecz/ Albo czemu ták.
9:
Qui cum pro cum quo, ut Qui cum lo=
10:
quitur filius, S kim to rozmawia ſyn.
11:
Quidam compoſitum, Niektóry.
12:
Quædam, Niektóra.
13:
Quoddam, uel quiddam cuiuſdam,
14:
Niektóre.
15:
Quidam ex aduocatis, Niektórzy z ſą=
16:
downych pánów. Magni cuiuſdam ho=
17:
minis & perſapientis uidetur, Niektó=
18:
rego człowieká wielkiego y mądrego. Cer=
19:
tis quibuſdam uerbis, Pewnemi niektó=
20:
remi słowy.
21:
Quiddam diuinum, Niecbo boskiego.
22:
Quicunque, quæcun, quodcun, Któ=
23:
rykolwiek/ Wſzelki. Ciceronem cui=
24:
cun eorum oppoſuerim fortiter,
25:
Wſzelákiemu álbo ktoremukolwiek z nich.
26:
Quodcun militum contrahere pote=
27:
ris contrahe, Cokolwiek álbo ylekolwiek
28:
możeſz służebnych ludźi zebráć zbierz.
29:
Quicun geminatum, Cic. Quoſcun
30:
de te queri audiui, quacun potui
31:
ratione placaui, Któremkolwiek słyſzał
32:
ná cię ſie skarżące którymemkolwiek oby=
33:
czáyem mógł vśmierzał y vbłagał.
34:
Quæcun in dicendo ſumus, Któ=
35:
rzi kolwiek w wymowie yeſteśmy/ álbo yáko=
36:
kolwiek wymówni yeſteſmy. Vos in omni
37:
fortuna quæcun erit complector,
38:
Was we wſzelákim ſzczęściu yákoſzkolwiek
39:
owa będzie prziymę/ To yeſt álbo w dobrey
40:
álbo we złey przigodźie/ yednák ya was
41:
záwżdy będę miłował.
42:
Quilibet, Qulibet, Quodlibet. Káżdy z
43:
oſobna/ Wſzelki/ którykolwiek. Pollicitis
44:
diues quilibet eſſe poteſt, Obietnicámi
45:
wſzelki może być bogáty. Quibuslibet
46:
temporibus egregius fuit Senatus,
47:
Nigdy ſie nieprzeyęło/ álbo nie przebráło
48:
zacnych pánów rádnych. Peritus & quili=
49:
bet ueluti contraria, Vczony á ládá kto.
50:
Quolibet modo, Iáko ſie komu podoba.
51:
Quiuis, Quæuis, Quoduis uel Quiduis,
52:
cuiuſuis idem quod Quilibet. Ab qui=
53:
uis homine cum opus eſt beneficium
54:
accipire gaudeas, Od któregokolwiek
55:
człowieká gdy potrzebá dobrodźieyſtwá ma
56:
być żądano.
kolumna: b
Q ante V.
1:
Queiſuis temporibus pro quibuſuis,
2:
Wſzelákich etc. Quiduis potius quā iudi=
3:
cium, Coſzkolwiek bądź/ tilko áby nie ſąd
4:
álbo pozywánie było. Quiduis perpeti mal=
5:
le, quam hoc uel illud, &c.
6:
Quia coniunctio cauſalis, Iż/ dla tego yż.
7:
Quia bis repetitū ſequente ſubiunctiuo
8:
uel indicatiuo. Quintil. Non quia pro=
9:
deſſe nunquam ſatis ſit, ſed quia hoc
10:
proſpicere debet, Nie dla tego yż. etc.
11:
Quia pro quod ſubiunctiuo, Nemo do=
12:
lorem quia dolor fit amat, Zaden bo=
13:
leśći dla tego yż boli/ nie miłuye. Cic.
14:
Quia enim, Plaut. Qui tibi iſtuc in men=
15:
tem uenit, S. Quia enim ſero adueni=
16:
mus, Dla tego yżeſmy pózno prziſzli.
17:
Quianam, interrogatiuum, pro Quare,
18:
uel, Cur. Plaut. Nimis ocioſum arbi=
19:
tror hominem eſſe D. Quianam arbi=
20:
trare, Ale czemuſz mniemáſz.
21:
Quiane pro certe, reuera, Owſzeki/ Zápraw=
22:
dę. Interpretantur apud Vergil. Aenei=
23:
dos.
24:
Quiatis pro Cuias antiquum.
25:
Quicquam, Cuiuſquam, Nieco. Si
26:
quicquam mentitum inuenies occidi=
27:
to, Ieſli mie namniey we łży doświádcziſz.
28:
Quicque uel quidque, Cokolwiek/ Wſzelá=
29:
kie.
30:
Quicquid ſubſtantiuum infinite capitur
31:
nunquam refert, Wſziſtko to/ Coſzkolwiek.
32:
Quicquid id eſt iam ex Naucrate co=
33:
gnato cognoſcam meo, Coſzkolwiek
34:
yedno yeſt álbo coſzkolwiek w tym yeſt/ yuſz
35:
ſie tego wywiem z przirodzonego męgo
36:
Naukráteſá. Iſtuc quicquid eſt fac me ut
37:
ſciam, To coſzkolwiek yeſli daway mi znáć.
38:
Quicquid eſt, Bá niechay będźie co chce.
39:
Fores quicquid eſt futurum feriam,
40:
Niechay vroście ztąd co chce yá yednak záko=
41:
łacę we drzwi álbo coſzkolwiek koſtká przinie=
42:
ſie/ etc.
43:
Quicquid ſapit meo amore ſapit, Co=
44:
kolwiek mądrośći ma/ to z moyey mądro=
45:
śći ma.
46:
Quicum, Vide Qui.
47:
Quicun. Vide Qui.
48:
Quid, nomen ſubſtantiuum, Interrogat.
49:
aut infinite capitur, nunquā refert, Co.
50:
Quid agimus? Co czinimy/ Co chcemy po=
51:
cząć/
52:
Quid cauſæ eſt quin hinc in piſtrinum
53:
recta proficiſcar uia, Co zá przicziná tego
54:
może przeźić/ ábych ſie w wieczną słuſzbę
55:
do Młyná zá rázem nie muſiał wnośić.
56:
Quid facerent miſeri, A co ynego niebo=
57:
żętá czinić mieli.
Quid


strona: 341


kolumna: a
Q ante V.
1:
Quid te futurum, pro quid ad te fu=
2:
turum, Co z ciebie być ma.
3:
Ego ſcio quod ſis ȩtatis. Ia wiem yákoś
4:
ſtáry. Quid ſui conſilij fit oſtendit, Co
5:
zá przed ſię wzięcie ma/ okázuye. Quid tu
6:
hominis es? Cożeś zá człowiek. Exponam
7:
breuiter quid hominis ſit, Powiem kró=
8:
ciuczko co zá człowiek yeſt. Quid gentium
9:
caret is morbus, Y która ziemia tey choro=
10:
by próżna yeſt. Quid iſtuc gaudij eſt, Co
11:
to tam zá weſele. Quid hoc rei eſt, Co to
12:
yeſt/ Co ſie przes to rozumie. Quid cum
13:
illa tibi rei eſt, Co masſz s nią ſpráwowáć.
14:
Signi dic quid eſt, Powiedz co yeſt zá
15:
známię.
16:
quid iſtuc uerbi eſt, Co to yeſt
17:
zá rzecz. Co ſie przes ty słowá rozumie. Ne=
18:
ſcio quid uiri ſis, Ia nie wiem coś ty zá
19:
człowiek.
20:
Quid pro aliquid, Terent. Si tibi quid
21:
feci, Ieſlim ći nieco vczinił. Portant quid
22:
rerum, Przinoſząć nieco s ſobą. Quid ad=
23:
miratiue dictum a reſpondente, Co?
24:
Iáko? Coſz mówiſz? Quid uolui aliud
25:
dicere, Cożem chćiał ynego rzéc. Quid
26:
autem? Ale czemu? Quid eſt quod lȩtus
27:
ſis? Coć to weſołego? Quid eſt ſi non
28:
hoc contumelia eſt, I co ma być ynego
29:
zá potwarz miano/ yeſli to potwarz nie
30:
yeſt.
31:
Quid pater, uiuit ne? Co ociec czini/ żyw=
32:
li yeſzcze? Quid amplius uultis? Coſz
33:
więcey checie? Quid mecum eſt tibi, Co
34:
maſz s ſemną ſpráwowáć. Quid mihi cum
35:
iſta ſanctimonia & ſumma diligentia,
36:
Ey co ya dbam o tę ſwiątobliwość á wielką
37:
ták pilność.
38:
Quid facere aliud, Cóż miał ynego
39:
czinić. Quid ſi hoc quiſpiam uoluit
40:
Deus, Iáko álbo co k temu chceſz rzéc yeſli to
41:
ták Bóg przeyźrzał. Quid tibi uidetur,
42:
adeon ad eum, Coć ſie widźi y mam yść
43:
do niego. Quid uerbis opus eſt, Ale co
44:
potrzebá o tym wiele mówić. Quid mul=
45:
ta? Quid multa uerba, quid multum
46:
moror idem.
47:
Quid ita? Czemu ták? Przecz? Quid ita nō,
48:
Czemu nie. Terent. Adduxtin tecum fi=
49:
liam, C. Non D. Quid ita nō, Ale czemu
50:
nié.
51:
Quid ita tantum, Terent. Qua audacia
52:
tantum facinus, audet. P. Quid ita
53:
tantum? Coſz mówiſz wielie? Quid tibi
54:
huc? Co tu ſpráwuyeſz? Co tu maſz czinić?
kolumna: b
Q ante V.341
1:
Quid tibi iſtic? Co tam czinić/ O czemeś
2:
ſie tám zábáwił?
3:
Quid tua id refert, A co tobie do te=
4:
go.
5:
Quid tum, A cóſz. Quid tum poſtea?
6:
A cóſz ná tym? Quid offendi, W czymem
7:
cie obráźił. Quid iſtic, ſi cerum eſt face=
8:
re facias, I co mnie do tego. I cóż mnie ná
9:
tym/ yeſliś to yuſz ták przed ſię wźiął pro=
10:
wadz że w ymię boże. Quid cum illis a=
11:
gas, A co s tákiemi ludźmi począć. Quid
12:
huic homini facias, Co z tákim człowie=
13:
kim chceſz począć.
14:
Quid facias, ita ut homo eſt ita mo
15:
rem geras, Co ſie przeciwiſz/ nie ſtworziſz go
16:
ynym. Quid eſt factum, Co ſie ſtało.
17:
Quidam, Vide Qui.
18:
Quidem aduerbium affirmandi, ut, Ego
19:
quidem ſcribo, tu uero legis, Iáć
20:
wprawdźie piſzę á ty czitaſz. Ne ne, nec
21:
quidem, Cicer. Ne officium neque
22:
ſtudium meum diſſiderabis ne in pu=
23:
blicis quidem, Też y w poſpolitych ſprá=
24:
wách.
25:
Et quidem uel ac quidem, Cicer. Mi=
26:
hi quidem placet ac uehementer qui=
27:
dem, Mnie ſie podoba y wpráwdzie bar=
28:
zo dobrze. Tantum doleo ac mirifice
29:
quidem, Tilko żáłuyę á owſzeki nie pomá=
30:
łu/ Bárzo. Poſt ſolſtitium Caniculæ
31:
oritur, & quidem aliquod diebus, A
32:
to w kilku dni po tym/ etc.
33:
Quidem certe, Cicer. Illud quidem cer=
34:
te noſtrum conſilium iure laudandum
35:
eſt, Wpráwdźie oná náſzá rádá. etc. Teren.
36:
Mea quidem hercle certe in dubio eſt
37:
uita. Záprawdę móy żiwot na włosku ſie
38:
dzierży.
39:
Quidem profectio Cicero. Nunc qui=
40:
dem perfecto.
41:
Quidnam interrogatiuum, Teren. Quid=
42:
nam ille commotus uenit, Czemu álbo
43:
dla czego ten ták s gniewem przicho=
44:
dźi.
45:
Quidnam ſine interrogatione pro
46:
quid, Terentius. Reuiſo quidnam
47:
Chærea hic rerum agat, Póydę záś á
48:
vyźrzę co tam Cherea czini/ Iáko mu ſie tám
49:
wodźi.
50:
Quidni aduerbium confirmandi, Cze=
51:
mu nie. Noſtin Pamph. Quid ni, Czemu
52:
nie/ Czemu nie mam znáć/ znam. Mutus
53:
illico G. Quid ni eſſet, Czemuby nie
54:
miał zmilczeć.
Laudat


strona: 341v


kolumna: a
Q ante V.
1:
Laudat Africanum Panecius, quod
2:
fuerit abſtinens, Quid ni laydet? Cze=
3:
mu by go nie miał chwalić.
4:
Quidpiam cuiuſpiam, Nieco/ Nieyáką
5:
trochę. Num illi moleſtæ quidpiam hæ
6:
ſunt nuptiæ, A prawdá yż mu nieyáko yeſt
7:
przicięſzſze to weſele.
8:
Quid cuiuſ. Każdy kęs/ Wſziſtko.
9:
Quiduum, Vide Qui.
10:
Quies, etis, fe. tert. Pokóy. In quiete & ſe=
11:
cundum quietem et per quietem, Przes
12:
ſen/ W odpocziwániu/ W ſpániu. Somnus
13:
& quies, Quietem capare, Odpocziwáć.
14:
Tradere ſe quieti idem, Albo yść ſpáć.
15:
Mors laborum & miſeriarum quies,
16:
Smierć wſzem práców y nędzów pokóy vczi=
17:
ni. Quies & uigilia opponuntur.
18:
Quies etiam, Pokóy/ To yeſt przimierze.
19:
Quietes in plurali.
20:
Quieſco, is. eui, etum, ere, neut. tert. Odpo=
21:
cziwam/ Spię/ Stoyę s pokoyem. Też przeſtá=
22:
wam/ Popuſzczam/ Pozoſtáyę. Si uiginti
23:
quieſſem dies, Bych był dwádźieśćiá dni
24:
odpocziwał. Mare quieſcit, Morze ſtoyi s
25:
pokoyem. Quieſcas uel quieſce, Dayże ye=
26:
dno pokóy/ Nie troſzcz ſie/ Pátrz tego ná mię.
27:
Nunquam per Marcum Antonium
28:
quietus fui, Nigdym ſpokoyny nie był przed
29:
Antoniuſem.
30:
Quieſco tranſitiue, Vſpokoyam/ Vskro=
31:
miam. Plaut. Quieſce tumultum qui eſt
32:
ante hominum, Niedayſie wádźić przed do=
33:
mem/ Vſpokóy ye.
34:
Quieſci imperſonale, Terent. Quibus
35:
quidem quam facile poterat quieſci, ſi
36:
hic quieſcet, Które rzeczy łatwie mogły
37:
być vſpokoyone/ gdyby ten skromnieyſzy był
38:
Quietus, a, um, participi. ſiue nomen ex
39:
participio, Spokoyny. Quietus eſto,
40:
Bądź ſpokoyny Meminero, de hoc quie=
41:
tus eſto, Będę pámiętał/ możeſz ná to dobrze
42:
ſpáć. Quietum aliquem reddere, Vſpo=
43:
koyić kogo/ Trośki á ſtáránie z kogo ſyąć.
44:
Quieto animo uiuere, Spokoynie żyć.
45:
Solutus & quietus animus, Homo
46:
quietiſſimus. Quietus annus, Spokoyny
47:
rok. etć.
48:
Quiete aduerb. Spokoynie. Quietiſſime ſe
49:
recipere, Spokoyniuchno ſie záś wróćić.
50:
¶Compoſi. Acquieſco, cis, eui, etum,
51:
ere, id eſt Aliquantulum quieſco, Od=
52:
pocziwam nieyaką trochę. Aliquando con=
53:
ſencio, condeſcendo, Przizwalam/ Przi=
54:
ſtáyę. Tuis monitis lubens acquieſcam,
55:
Rad przeſtáyę ná twym nápominániu. Nul=
56:
lo modo uoluit acquieſcere, Zadnym
57:
obyczáyem ná tym nie chćiał przeſtáć. In ali=
kolumna: b
Q ante V.
1:
quo homine acquieſcere, Rozkoſz. Och=
2:
łodę á krotochwilę mieć s niekim.
3:
¶Acquieſcens, entis, particip. Przeſtá=
4:
wáyący/ Odpocziwáyący. Cōquieſco, id eſt
5:
bene quieſco, Dobrze odpocziwam/ yeſtem
6:
content/ Przeſtáyę ná tym/ Doſić mi ſie dźieye
7:
Też ochłodę/ Roskoſz y krotochwilę mam.
8:
Conquieſcere ab execrationibis, Po=
9:
kóy miec od klątew y przeklinánia/ To yeſt
10:
nie być więcey przeklinan. A re aliqua cō=
11:
quieſcere, Pozoſtáć niektórey rzeczy. Ne
12:
ad ſaxa quidem mortui conquieſcūt,
13:
Odpocziwáyą. Niſi perfecta re, de me nō
14:
conquieſti, Pirwyś nie odpoczinął áli=
15:
żeś to przewiódł y przekonał co mnie należá=
16:
ło. Facile conquieſco, Latwie ná tym
17:
przeſtawam. In ſtudijs conquieſcere, W
18:
naukách ſie tilko obieráć. In amici mutua
19:
beneuolentia conquieſcere, W zobopol=
20:
ney miłośći prziyacielskiey rozkoſz y ochłodę
21:
mieć Hyeme omnia bella iure gentium
22:
conquieſcunt, Przeſtáyą. etc. Ab armis
23:
conquieſcere, Przeſtáć walczić. Cōquie=
24:
ſcit mercatorū nauigatio, Przeſtáyę. etc.
25:
Conquieſcent literæ niſi quid noui
26:
extiterit, Odpocziwáyą liſty/ To yeſt przeſtá
27:
ną więcey piſáć liſtów/ yeſli ſie co nowego
28:
od ciebie ku mnie nie ponowi.
29:
¶Inquies, etis, fem. contrarium quie=
30:
ti, Niepokóy.
31:
¶Item, Inquies, etis. om. Nieſpokoyny.
32:
¶Inquietus, a, um, quieto contrariū,
33:
Nieſpokoyny. Animus inquietus, Nie=
34:
ſpokoyny vmysł. Homo inquietus & ad
35:
tribunatum ſpirans, Człowiek nieſpokoy=
36:
ny á ná páńſtwo woyskie cziháyący/ ważący.
37:
Ingenia inquieta et in nouas res auida.
38:
Nox inquieta, Nieſpokoyna noc.
39:
¶Inquieto, as, are, Nágábam/ Trudność
40:
zadawam. Inquietatio, Niepokóy/ Nágá=
41:
bánie.
42:
¶Inquietudno, inis, Nieſpokoyność. In
43:
Biblijs tantum.
44:
¶Irrequietus, a, um, idem quod In=
45:
quietus, Nieſpokoyny/ Pierzchliwy/ nie=
46:
mogący s ſpokoyem być.
47:
¶Interquieſco, Podczás álbo niekiedy od
48:
poczywam/ przeſtáyę. Quo tempore maxi=
49:
me lites interquieſcunt, Którego czáſu
50:
zwłaſzczá práwá á ſpráwy ſądówne przeſtá=
51:
wáyą/ álbo záwieſzáyą. Cum paululum
52:
interquieuiſſem, Odpoczynąwſzy máluczko
53:
Aluus interquieſcet, Záſtánowi ſie záś.
54:
¶Reuies, ei, uel requietis, requiem,
55:
uel requietem, ablatiuo requie uel re=
56:
quiete, idem quod quies, Pokóy/ Od=
57:
pocziwánie. Habere quietem Mieć pokóy.
Dare


strona: 342


kolumna: a
Q ante V.
1:
Dare requiem ab operæ, Kázáć odpoczi=
2:
wáć od roboty. Requiem ex occupatio=
3:
nibus querere, Vdáć ſie ná pokóy po wiel=
4:
kich pracach. Oblectatio animi requieſ
5:
curarum. Requies in amicitia ali=
6:
cuius, Ochłodá y odpoczinienie w mi=
7:
łości cziyey.
8:
¶Requieſco, cis, ere, Odpoczywam/ Spię
9:
ſtoyę s pokoyem/ Nieruſzam ſie. Requieſce=
10:
re & curam animi leuare, Odpoczynáć/
11:
ſpáć. A malis requieſcere, Od przeciwnoś=
12:
ći ſie wykołáráć. Requieſcere in ſpe alicu=
13:
ius adoleſcentis, Radowáć ſie/ máyąć do=
14:
brą nádźieye o nie którym młodźieńcu. In
15:
miſerijs requieſcere, Odelgę nędzóm ſwym
16:
náleść. Requieſcere in ſermone alicuius
17:
Cieſzić ſie obietnicą álbo powieśćią chiyą.
18:
In lectione Poetarum requieſcere, Ro=
19:
skoſzowáć ſie w czytániu Poetów. Non re=
20:
quieſcere conſilio cuiuſpiam, Nie chcieć
21:
przeſtáć ná cziey rádzie. Requieſcere cum
22:
accuſatiuo, Verg. Et mutata ſuos re=
23:
quirunt flumina curſus, Záſtánowiły ſie
24:
álbo s pokoyem ſtánęli.
25:
¶Requietus, a, um, Spokoyny/ Cichy/
26:
Skromny. Requietus lacus, Ciche yezioro
27:
Agrum requietum, Rola przyłogiem le=
28:
żąca. Lac requietum, Siódłe mlieko.
29:
¶Requietior, Spokoynieyſzy/ Ciſzſzy.
30:
¶Requietio, onis, in Biblijs Barbarū
31:
nomen pro requie.
32:
Quilibet, Vide Qui.
33:
Quimatus. Vide Quin.
34:
Quin aduerb. ſignificans, ut, non, Aby nie
35:
Fieri non poteſt quin aliquando iſtud
36:
tibi utile futurum ſit, Nie może być/ ábyć
37:
to kiedy wielkiego pożitku nie przyniosło.
38:
Nunquam tam mane egredior, quin
39:
te in fundo conſpicor fodere, Nigdy
40:
ták ráno z domu niewynidę álbo yuſz ná roly
41:
kopaſz. Non dubito quin eo ſis animo,
42:
Nie wątpie żeś tego vmysłu yeſt. Non du=
43:
bito quin ad te ſtatim ueniam, Mam zá
44:
to że hnet do ciebie przyidę. Prorſus nihil
45:
abeſt quin ſim miſerrimus, Owſzeki bár=
46:
zo blisko tego że mi być wielkym nędznikiem
47:
Facere non poſſū quin ad te ueniā, Nie
48:
mógę ſie odźieżeć ábych ku tobie nie miał
49:
przyść. Cauſȩ nihil dico quin ita ſit. Nie
50:
przeciwiam ſie temu áby ták nie máło być/ ál=
51:
bo może to być nie mówie nic przećiwko temu.
52:
Nullo modo introire poſſum quin ui=
53:
derent me, Zadnym obyczayem nie mogę
54:
wniść áby mie nie vizrzeli. Quint. taces?
55:
Ale czemu wżdy nie milcziſz. Quin Pythias
56:
tu me ſeruato.
kolumna: b
Q ante V.342
1:
Quin nonnun ſignificat, cur nō, Quin
2:
tu aliquid facis, Czemu ty nie robiſz czego.
3:
Quin potius illud adnota quȩ putaue=
4:
ris corrigēda, Iowſzem raczey to máſz ná=
5:
znáczyć Plin. Epiſt. 57.
6:
Quin item ſignificat, Nádto/ k temu.
7:
Quinetiam coniunc. copilatiua Iowſzem
8:
nád to k temu. Quinetiā ſcelus poſtquā
9:
ludificatus eſt uirginem ueſtem omnē
10:
miſere diſcidit, Nád to yeſzcze bezecnik vczy=
11:
niwſzy ſwą wolą nád pánną poſzárpał y po=
12:
darł ná niey odźienie.
13:
Quinimo, coniunct. Iwſzem dáleko wyęcey.
14:
Quinimo quoties cubiculum eius intra=
15:
re uolebat uiuere filium ſuum ſimu=
16:
labat, Iowſzem yle kroć.
17:
Quincunx, cis, om Piąta część áſsiś/ Ná
18:
wadze dzieſieć lótów to yeſt quin unciȩ.
19:
Vide ſupra in dictione As.
20:
Quincunx dicitur, Gdy która rzecz yedná od
21:
drugiey bywa rozſádzona/ Iż gdźiekolwiek
22:
poyzrzyſz álbo w dłuſz álbo w przecz albo teſz
23:
ná ukoś wſzędźie ſie yednakie rzeczy vkázuyą w
24:
yednáki dálekośći od ſiebie ſą. Quod in ar=
25:
boribus diſponendis ueteres curarūt
26:
Vnde dicimus arbores in quincun=
27:
cem diſpoſitæ. In quincuncem diſpo=
28:
ſitas arbores eſſe ordines arborum re=
29:
ctos paribus interuallis longe late in
30:
quadrum uel tranſuerſum ductos, ita
31:
ut proxime quæ inter ſe quaternæ
32:
arbores figuram conſtituant quadrā=
33:
gulam, æquilateram, Id iam confeſ=
34:
ſum eſt. Sed qua tandem ratione is
35:
ordo quincuncialis dictus ſit, nemo
36:
hactenus quod ſciam diuinauit, aut
37:
certe non unde intelligas prodidit.
38:
Eam ego mihi ſic uideor animaduer=
39:
tiſſe, quod ſic conſtitutis arborum
40:
ordinibus, ſi prixime quæ quater=
41:
næ arbores (quæ conſtituunt angu=
42:
los quadrati æquilateri) inter ſe ad in=
43:
uicem conſiderentur, ut figura qua=
44:
drata, iuuenientur latera quadrati (id
45:
eſt interuallum rectilineum arborū
46:
perangulos quadrati diſpoſitarum.)
47:
quincuncialem exacte habere pro=
48:
portionem ad Diamentum eiuſdem
49:
quadrati, id eſt eam diſtantiam ſiue
50:
lineam quæ per medium quadrati ab
51:
angulo ad angulum/ ſiue arbore ar=
52:
borem) ducitur id eſt inuenietur laterū
53:
unum quod ad Diametrum eam
54:
habere proportionem quæ eſt quin
55:
ad ſeptem, quæ coniuncta conſtitu=
56:
unt aſſem duodecim unciarum.
Quod


strona: 342v


kolumna: a
Q ante V.
1:
Quod autem quincuncialis potius hic
2:
ordo quam ſeptuntialis dicatur, cum
3:
quincuncialia & ſeptuncialia habeat
4:
interualla, ea eſt ratio, quia quin=
5:
cuncialium interuallorum tanto plus
6:
eſt, quanto latera quadrati plura ſunt
7:
diametro. Porro a maiore fit denomi=
8:
natio, Hæc Petrus Cholinus, quæ ita
9:
ſe exacte habere quiuis poteſt circino
10:
experiri.
11:
Quincunx item menſuræ genus paulum
12:
ſupra dimidiam heminam continens.
13:
Quicūces uſurȩ, Lichfy trwáyące przes pięć mie
14:
ſięcy gdy ná kożdy mieſiąc od główney ſuy ſtá
15:
yeden czynſz bywa dawan/ Oſtateczne ſiedmi
16:
mieſięcy tego roku/ (Który tu bywa miáſto
17:
Aſsem rochowan) ſą wolne od czynſzowánia/
18:
To yeſt ná kożdy rok pięcioráki czynſz od każ=
19:
dey ſummy głowney ſto w ſobie zámykáyąci.
20:
Hæres ex quincunce, Któremu ſie trzecia
21:
część máyętnośći weſpołek s yedną dwánaſt=
22:
ną cząſtką áſſis doſtawa.
23:
Quincuncialis, le, Vt, Quincuncialis
24:
herba, Ziele ná pięć wielkich pálców wzwyſz.
25:
Nam 12. pollices conſtituunt unum
26:
pedem, Iednę ſtopę.
27:
Quincuplex, Quindecim, Vide Quin.
28:
Quinetiam, Quinimo, Vide, Quin.
29:
Quinque, om. indeclinabile, Pięć.
30:
Quinquies aduerbium, Pięćkroć.
31:
Quinquies millies, Po pięć kroć tyſiąc.
32:
Quinus, a, um, idem quod quinque, Pięć
33:
Sed ſæpius in plurali.
34:
Quini, næ, na, Pięć á pięć/ po piąci. Quina
35:
millia peditum, Pięć tyſięci pieſzych.
36:
Quinarius, a, um, Pięć w ſobie oſięgáyący
37:
pięć liczebny. Quinarius argenteus, Di=
38:
midium denarij.
39:
Quimatus, huius quimatus, Plin. Piąći
40:
lat wiek.
41:
Quindecim numerale nomen indeclina=
42:
bile, Piętnaście.
43:
Quindecies aduerbium, Piętnaście kroć.
44:
Quindecim uir, nomen magiſtratus a=
45:
pud Romanos.
46:
Quindenus, a, um, idem ſignificat quod
47:
quindecim, Albo Piętnaſty á piętnaſti/ po
48:
piąćinaście.
49:
Quingenti tæ, ta, Pięćſet.
50:
Quingenteſimus, a, um, Pięć ſetny. Plin.
51:
Anno urbis quingenteſimo, Roku od
52:
záłożenia miáſtá Rzimskiego pięćſetnego.
53:
Quingenties aduerbium. Pięć ſet kroć/
54:
pięć ſet rázów.
55:
Quingeni, næ. na, idem quod quin=
56:
genti, Albo, Po piący ſet/ Pięć ſet á pieć.
57:
ſet.
kolumna: b
Q ante V.
1:
Quingenarius, a, um, Vt, Quingenaria
2:
lanx, Pięc ſet funtów wáząca.
3:
Quinquaginta, indeclinabile, Pięćdzie=
4:
ſiąt.
5:
Quinquagies, aduerbiū, Piećdzieſiąt kroć.
6:
Quinquagies centena millia, Pięćdzieſiąt
7:
kroć ſto tyſięcy.
8:
Quinquagenus, a, um, idem quod quin=
9:
quaginta, Plin. Quinquagenis diebus,
10:
Q piąćidzieſiąt dni/ álbo ná káżdą piecdzie=
11:
ſiąt dni/ álbo pięćdźieſiąt á pięcdzieſiąt dni.
12:
Quinquagenarius, a, um, Z piąćidzieſiąt.
13:
ſztuk/ álbo piędzieſiąt ſztuk ważąci. Grex
14:
quinquagenarius, Trzódá z piąćdzieſiąt
15:
pogłowia.
16:
Quinquageſies aduerbium, apud Plaut.
17:
legitur, Mendoſe pro quinquagies.
18:
Quinquageſimus, a, um, Piącidzieſiątny.
19:
Quinquageſimas exigere, Piąćidzieſiątną
20:
część obierać. Quinquageſima liba, pro
21:
religione quadam ueteres offerebant.
22:
Quaguatria, orum, Feſta erant quæ
23:
quin diebus Palladi fiebant, Ku czyćy
24:
boginey Minerwy.
25:
Quinquatrus, a, um, Vt, quiquatrus di=
26:
es. Feſtus poſt diem quintum Idus,
27:
Marcij.
28:
Quinquartus, us, ui, pro ipſis quinqua=
29:
trijs.
30:
Quintus, a, um, Piąty.
31:
Quiquelibralis, & hoc le, Pięć funtów
32:
ważąći/ Pięćfuntny.
33:
Quinquemeſtris, & hoc quinqueme ſtre,
34:
Pięć mięſięczny. Vt pulli quinquemeſtres,
35:
Zrzebiętá pięc mieſięcy ſtáre.
36:
Quinquennis, & hoc quinquenne, Pięć=
37:
letny/ w piątim roku ſtoyąci.
38:
Quinquēnalis, le, Od piący lat do piący lat/
39:
álbo ná kozde pięc lat. Vt, Quinquen=
40:
nales ludi, Ná kożdą pięć lat zwykły.
41:
bić ſpráwowáne. Magiſtratus quinquen=
42:
nalis, Vrząd piećletny/ To yeſt tilko przes
43:
pięc lat trwáyący.
44:
Quinquennium, ij, Pięc lat. Toto quin=
45:
quennio abfui domo, Przes cálą pięć
46:
lat nie poſtałem domá.
47:
Quinquepartitus, a, um, Piećczęſtny/ Toyeſt
48:
ná pięć częśći ſie dzielący.
49:
Quinquepartito, auerbium, Ná pięć
50:
częśći.
51:
Quinqueremis, quinqueremis, Gália
52:
albo náſad o piąći rzędów wiosł nárządzona.
53:
Quinquercium, & quinquertiones, ui=
54:
de Pentaphlus.
55:
Quinqueuir, quinqueuiri dicitur, ut tri=
56:
umuir, Vrząd był w Rzymie piąćinaście mę=
57:
żmi záſádzony.
Quinqueuiratus,


strona: 343


kolumna: a
Q ante V.
1:
Quinqueuiratus huius quinqueuiratus,
2:
Doſtoyność á zwierſchność tego vrzędu.
3:
Quintilis, huius quintilis, dictus eſt men=
4:
ſis, Iulius, Lipiec. Quinquefoliū, uel Tor
5:
mentilla herba, Przerwipęp álbo pępáwá.
6:
Quintusdecimus, a, um, Piątinaſti/ a/ e.
7:
Quintum aduebium, Vt quintum con=
8:
ſul, Po piątiś ras ráycá.
9:
Quinto conſul idem.
10:
Quintanus, a, um, Piąti á piąti. Vt quin=
11:
tanus ſemitari, Po piątim á po piątim ob=
12:
łaku/ álbo roſztowaniu/ ścziſzkę pod winni=
13:
cą czynić.
14:
Quippe rationis redditiue aduerbium,
15:
Bo/ yákoſz to/ dla tego. Sol Democrito
16:
magnus uidetur quippe homini eru=
17:
dito & in Geometria perfecto, Demo=
18:
crituſowi ſie zdá że słóńce yeſt wielkie/ yákoſz
19:
to człowiekowi vczonemu/ á w nauce pomie=
20:
rzenia ziemie doskonáłemu. Cic. Conuiuia
21:
cum patre non inibat, quippe, qui ne
22:
in oppidum quidem, niſi perraro ue=
23:
niret, Ná bieſiádách s oycem nie bywał yá=
24:
koſz to ten któri y do miáſtá bárzo rzadko
25:
przychodźił.
26:
Ego uero laudo, quippe quia magna=
27:
rum ſæpe id remedium, ægritudinum
28:
eſt, Dla tego yż/ etć. Recte igitur diceres
29:
te reſtitiſſe? Quippe, Beż watpliwość.
30:
Quippini, pro cur non, obſoletum.
31:
Quiris, maſ. Lingua Sabinorum, Haſta,
32:
Włocznia.
33:
Quirinus dictus eſt Romulus, Pierwſzy
34:
król y fundownik Rzimski.
35:
Quiris, quiritis, maſc. tert. etiam ſingula=
36:
riter Romanus dicitur apud Poëtas,
37:
Rzimianin. Sed frequentius in plurali
38:
Quirites, Rzimiánie.
39:
Quiri, & hoc quirinale, a Quirino,
40:
inde Quirinalis, Górá w Rzimie tim imie=
41:
niem zwána.
42:
Quirinalia, orum, Dies quo ſacra Ro=
43:
mulo fiebant, Swiętá w Rzimie były ku
44:
czćy Romuluſowi vſtáwione.
45:
Quirito, as, are, & Quiritor, aris, ari, Ná
46:
rátunek Quiritow/ to yeſt/ Rzymiánów wo=
47:
łam prze żywy bóg rátunku żądam.
48:
Quiritari etiam, Skárżić ſie/ lámentowáć á
49:
nárzekáć.
50:
Quiritatio, onis, Ná rátunek wołánie/ lámen
51:
towánie/ vtiskowánie.
52:
Quiritatus huius quiritatus, Záłoſne ná
53:
rátunek wołánie.
54:
Quiritatus infanium, Wrzask dziećin=
55:
ny.
56:
Quis, quȩ, quod, cuius interrogatiue aut
kolumna: b
Q ante V.343
1:
infinite ponitur nunquam relatiue,
2:
Kto. Quis me uult, Kto mie chce/ kto mie
3:
woła.
4:
Tum mihi neſcio uis in aurem in=
5:
ſuſurrauit, Ná ten czás mi niewiem kto w
6:
vcho poſzeptał. Ex pluribus quis digniſ=
7:
ſimus, Z wielu ich kto naygodnieyſzy. Quis
8:
uideor? Yákoć ſie podobam/ zdam. Quid
9:
hic tibi negotij eſt? Co tu maſz zá ſprá=
10:
wę? co tu ſpráwuyeſz? Quo iure qua
11:
iniuria, Bądź wedle práwá/ bądź bez prá=
12:
wá.
13:
Quis ego ſum, aut quæ in me eſt fa=
14:
cultas, Y krom ya yeſt/ ábo co zá możność
15:
moyá yeſt.
16:
Quies pro quibus in datiuo & ablatiuo
17:
Który. Queiſcum pro cum quibus, S
18:
któremi.
19:
E quies pro ex quibus, Z którich. In
20:
quies pro in quibus, W którich álbo mie=
21:
dzy któremi.
22:
¶Compoſita, Aliquis, aliqua, aliquid
23:
& aliquod, Niekto/ niektóra/ niektó=
24:
re.
25:
Quiſpiam, quæpiam, quidpiam, quod=
26:
piam, idem. Nequis, nequa, nequod
27:
uel nequid, Aby kto álbo żaden. Nequid
28:
horum ingores, Abyś o tym chcąc nie
29:
wiedział.
30:
Quiſnam interrogatiuum eſt, Y kto. Quis
31:
nam homo eſt? Y kto yeſt/ álbo co zá
32:
człowiek wżdy yeſt. Infinitum aliquando
33:
Plin. Delphini quonam modo au=
34:
diant mirum, Ożywna rzecz yáko mogą
35:
słyſzeć.
36:
Quiſputas, Co mnienaſz/ co wżdy zacz.
37:
Quiſquam, cuiuſquam, idem, Negatiue,
38:
interrogatiue, & ſubiunctiue ponitur,
39:
Negatiue, Sic egit cauſam tuam, ut
40:
ne eloquētia maiore quiſquam, ne
41:
grauitate poterit, Ták rzecz twą ſpráwo=
42:
wał yſzby żaden nie mógł s więtſzą wymow=
43:
nością s pilnieyſzym wyſtáwiánim y s więtſzą
44:
powagą. Interrogatiue fere ſemper cum
45:
indignatione, Cic. Et quiſquam du=
46:
bitabit quid uirtute profecturus ſit,
47:
qui tantum authoritate profecerit, Y
48:
ktoſz yeſzcze wątpić chce/ etć. Subiunctiue
49:
Terent. Si quiſquam eſt qui placere ſe
50:
ſtudeat bonis, &c. Yeſli kto yeſt/ etć.
51:
Quiſ cuiuſ, Wſzelki. Suam quiſ ho
52:
mo rem meminit, Każdi ſwą rzecz pámię=
53:
ta.
54:
Quiſ ſuperlatiuis iungitur, ut doctiſsi=
55:
mus quiſ contemnit, Ym kto vczeńſzy
56:
tym bárziey gárdźy.
MMQuinto


strona: 343v


kolumna: a
Q ante V.
1:
Quinto quo anno, Ná kożde pięć lat/
2:
álbo w pięć á w pięć lat.
3:
Quotus, Cic. Quotus enim quiſ Phi=
4:
loſophorum inuenitur, qui ita ſit mo=
5:
ratus, Niechay mi yednego Philoſophá vkażą
6:
który by tákich obyczáyów był/ álbo niechay
7:
mi yeden z tákowych philoſofów vkaże któriby
8:
s tákiemi obyczáymi był. Suo qui tēpore
9:
Káżdy ſwego czáſu. Sua cuiuſ animan=
10:
tis natura eſt, Wſzelákie zwiérzę ma ſwe
11:
przirodzenie. Pro ſe quiſ, Káżdy wedle
12:
ſwey przmożnośći.
13:
Quo ablatiuus priore longa, Cic.
14:
Tertio quo uerbo excitabuntur, Zá
15:
trzećim słowem.
16:
Quicun, Bá ktożkolwiek/ bá niechay będzie
17:
kto chce.
18:
Quiſquiliæ, quiſquiliarum pluraliter tan
19:
tum, Otrzebiny/ ośmiećiny/ wymiećiny też
20:
ogriski. Et per translationem, podły/ zgár
21:
dzony/ niczemni ludźie/ podnoſzkowie/ ſzárá=
22:
pátki/ ſzáráńczá. Quiſquillium, quiſquilij
23:
uocant exiguum fruticem Ilicis, pro=
24:
ducentem coccum quod granum eſt,
25:
ad tingendas ueteſ gratiſsimum.
26:
Quiſquis, cuiuſuis, Ktoſzkolwiek.
27:
Quiſquis pro quiſ, Cic. in officijs ma=
28:
xime ut quiſquis his uirtutibus erit
29:
ornatus, inuſitatum.
30:
Quiuis, quuis, quoduis uel quiduis, cu=
31:
iuſuis, Vide Qui.
32:
Quo aduerbium Interrogandi ad locū,
33:
Do kąd. Quo feſtinalis tantopere, Do
34:
kąd ſie kwapicie ták bárzo. Quo hinc te
35:
agis, Do kąd ſie prowádźiſz/ do kądeś ſie
36:
zápuśćił. Quo abis, idem.
37:
Quo non, Terent. Perreptaui uſ omne
38:
oppidum ad portam ad lacum, quo
39:
non, Zwiedźyłem wſzyſtko miáſteczko/ v bra=
40:
ny/ v yeziorá y niewiem gdziem tile nie był
41:
Quo interdum indefinite ponitur,
42:
Abijt neſcio quo, Szedł nie wiem do kąd.
43:
Quoquo & quocun item, quouis &
44:
quolibet, Do kądkolwiek/ á co wiedzieć
45:
do kąd/ gdziekolwiek oczy nioſą.
46:
Quo nonnunquam eſt coniunctio, & ſi=
47:
gnificat, ut, Aby/ iżby. Per ſimile decla=
48:
rat quo melius inrelligatur, Przes po=
49:
dobieńſtwo wywodźy/ áby lepiey mogło być
50:
wyrozumiano. Non pol quo quenquam
51:
plus amem aut diligā eo faci, Owſzekim
52:
nie tim ſpoſobem vcziniłá ábym kogo bár=
53:
ziey miłowáć miáłá. Quo ponitur etiam
54:
pro quanto, Ym. Vt, quo minus poſ=
55:
ſum tanto magis cupio, Ym mniey mo=
56:
gę tym więcey żądam. Te amo quo magis
57:
quæ agis curæ ſunt mihi, Tym cie bárziey
kolumna: b
Q ante V.
1:
miłuyę/ ym mi ſie to co ty czyniſz więcey lubi
2:
álbo podoba. Quo minus ingenio poſ=
3:
ſum ſubſidio mihi diligentiam com=
4:
paraui, Ym mnieyſzy dowćip mam/ tim wię=
5:
cey pilność dodawam. Ne id feci quod
6:
tibi moleſtus eſſem, Nie dla tegom to
7:
vczinił ábychći to ná złość czynić miał. Non
8:
eo dico, C. Aquili quo mihi ueniat
9:
in dubium magis, Nie dla tego C. Aqui
10:
liuſá mowię ábym tym więcey w tim wątpił.
11:
Quo mihi fortunam ſi non concedi=
12:
tur uti, Y k czemu mi yeſt fortuná yeſli yey
13:
vżywáć nie mogę. Quoad idem quod
14:
donec, Yáko/ poki/ aż. Quoad uixero, Po
15:
ko będę żyw. Quoad reliqua multitudo
16:
aduenerit, Aż oſtáteczna gromádá przydzie
17:
Quoad uixit, Poki żyw był. Quoad po=
18:
tuit reſtitit, Yáko naybárźiey mógł tak ſie
19:
záſtáwiał. Quoad per me licitū erit, Yle
20:
mi ſie naywięcey będzie godźić. Quoad eius
21:
fieri poterit.
22:
Quoad aliquando interrogatiue, Quoad
23:
nobis expectandum erit, Yáko długo
24:
mamy czekáć.
25:
Quoaduſ antiquum pro Quoad.
26:
Quocirca, coniunctio rationalis, A przeto
27:
dla tego, quocū ablatiuus a quicū. S kim
28:
Quod cuius adiectiuum, ut quod pomū
29:
Które yábłko. Interrogatiuum & relati=
30:
uum eſt. Militum quod haberent ad
31:
uos deducerent, Co by zá ludzie mieli/ áby
32:
do was prziwiedli. Quod me accuſat nūc
33:
uir ſum extra noxam, Co ſie ná mie
34:
skárży/ ná mniey ſie w tym nie czuyę. Vt
35:
quod ad te uenio, intelligas, Abyś wy=
36:
rozumiał dla czegóm do ciebie przyſzedł. Et
37:
quod nunc tute tecum iratus cogitas,
38:
A to o co ſie teraz ſam w ſobie grizieſz.
39:
Quod ad me attinet, Co ſie mnie do=
40:
ticze. Quod commodo ualetudinis tuæ
41:
fiat, Tilko áby to nic zdrowiu twemu nie
42:
ſzkodźiło/ álbo tym obyczáyem/ ábyś twoye
43:
zdrowie náprzód opátrził. Quod ſine mo
44:
leſtia tua facere poſsis, Yeſli k temu mo=
45:
żeſz ſnádnie prziść/ yeślićby tá rzecz przykro=
46:
śći którey nie zádáłá. Quod comodo tuo
47:
fiat, Tylko áby tobie nic ná tim nie ſzkodźiło.
48:
Quod bene uertat, Heráſz/ boże day ſzczę=
49:
ſcie. Quod ſatis eſt, Co potrzebá/ Tyle yle
50:
yeden ma doſić. Quod ſupereſt, Ná koniec
51:
ná oſtátek/ álbo co ſie oſtátku doticze.
52:
Quod coniunctio cauſalis, Indicatiuo ali
53:
quando frequentius ſubiunctiuo iun=
54:
gitur, Yſz/ to/ dla tego. Libellū ideo miſi
55:
 arbitrabar te delectare poſſe, Posła=
56:
łemći xiąski dla tego yżem cie bacził z nich
57:
wielką roskoſzą mieć/ álbo iż ſie w nich kocháſz.
Scio


strona: 344


kolumna: a
Q ante V.
1:
Scio quod utile ſit, Wiem co yeſt pożytecz=
2:
nego. Quod ſcribis de Hermatena per
3:
mihi gratum eſt, Co piſzeſz o Hermátenie
4:
bárzom tego wdzięczen yeſt. Mihi quod de
5:
fendiſſem leuiter ſuccenſuit, Dla tego ſie
6:
był ná mię nágniewał yżem brónił. Quod ſi
7:
quieſſem nihil eueniſſet mali, Bych był
8:
s pokoyem ſobie poczynał/ nic by ſie było złe=
9:
go nie ſtáło. Scio quod ſcribis uel ſcri=
10:
bas, Wiem co piſzeſz. Tertius hoc eſt dies
11:
quod audiui, Trzeći dzień dźyś yákom
12:
słyſzał. Nam quod iſti dicunt maleuo=
13:
li homines, Vo co ći mówią złośliwi lu=
14:
dzie.
15:
Quoddam, Cic. de Orat. Sed nimirum
16:
maius eſt hoc quoddam quam homi=
17:
nes opinantur, Nieco.
18:
Quodammodo aduerbium, Niektórym
19:
obyczáyem/ nieyákim ſpoſobem.
20:
Quodcun, cuiuſcun a quicun ad=
21:
iectiuo fuerit, quodcun, Niechay będzie
22:
co chce. Quodcun ſenatus decreuerit
23:
agunto, Wſziſtko to co rádá skaże czyń.
24:
Quodcun aliquando nomen appel=
25:
latiuum eſt, Cic. Vos hortor ut quod=
26:
cun militum contrahere poteritis,
27:
contrahatis, Ylekolwiek álbo cożkolwiek
28:
zá lud możecie zebráć/ zbierzcie.
29:
Quodpiam a quiſpiam, Vide ſupra.
30:
Quoduis, Vide Quiuis.
31:
Quominus, pe. cor. id eſt. ut non, Aby nié
32:
yż nié. Terent. Si poterit fieri ut ne pa=
33:
ter per me ſtetiſſe credat, quominus hæ
34:
fierent nuptiæ nolo, By mogło być áby
35:
niechciał wierzyć/ áby ſie to weſele przes mię
36:
roſproło.
37:
Vento tenebantur quominus in eun=
38:
dem portum peruenire poſſent, Wiátr
39:
przećiwny mieli/ á ták nie mogli ku brzego=
40:
wi prziść/ álbo wiátr ym przeſzkadzał yż nie
41:
mogli brzegu oſięgnąć/ ku brzegu przipły=
42:
nąć.
43:
Quomodo aduerbium ſimilitudinis, Yá
44:
ko. Quidam uolunt eſſe ablatiui caſus
45:
& ſeparatim legendum. Quomodo
46:
tibi res ſe habet, Yáko ſie maſz/ yákoć ſie
47:
wodźi. Miror quomodo tam ineptum
48:
quicquam potuerit tibi uenire in men=
49:
tem, Dźiw mie yákoć mogło przyść ná myśl
50:
co ták nietráfnego. Quomodo nunc eſt,
51:
pedem ubi ponat non habet, Yáko go
52:
teraz widziſz/ nie ma ták wiele yákoby ſto=
53:
pą záſtąpił.
54:
Quomodocun, Yákozkolwiek/ bá niechay
55:
będźie yáko chce.
56:
Quomodonam, Ale wżdy yáko. Cic. Quo=
kolumna: b
Q ante V.344
1:
modonam mi frater de noſtris uerſi=
2:
bus, Cæſar.
3:
Quonam aduerbium ad locum, Do
4:
kąd. Plau. Quo tute agis C. Quonam ni
5:
ſi domum, Do kąd ſie prowádźiſz/ C. y do
6:
kąd ynąd/ yedno do domu.
7:
Quonam anlatiuus a quinam, iungitur
8:
cum ablatiuo (modo) eſt tanquam
9:
una dictio uice aduerbij poſita. Cic.
10:
Quonam inquit modo, Ale którym
11:
wżdi obyczáyem. Aliquando infinite.
12:
Cic. Admirantes quæramus ab utro
13:
quonam modo uitam agere poſsi=
14:
mus, Yáko wżdi/ którim wżdi ſpoſobem.
15:
Quondam aduerbium temporis, Przed
16:
czáſy/ przed láti/ niekiedi. Quondam fuit
17:
cum inter nos ſorderemus alteri, Był
18:
ten czás kiedi yeden drugiemu ſmierdział.
19:
Aliquando de futuro & de præſenti
20:
tempore dicitur. Quondam tua dicere
21:
facta tempus erit, Przidzie ten czás gdy
22:
twoye vczinki wynidą ná ſwiátłość.
23:
Quoniam coniunctio cauſalis, A iż/ prze=
24:
to iż/ dla tego iż. itur ad me, A iż nie może
25:
być w nikogo wetkáną mnie chce nią zátkáć.
26:
Quoniam id fieri non poteſt quod uis,
27:
id uelis quod poſsis, Gdyż ſie to nie mo=
28:
że ſtáć coć chceſz/ to chćey co ſie może ſtáć. Quo=
29:
niam quidem, Cic. Quoniam quidem
30:
ſuſcepi non deſinam, Gdyżem ſie pod=
31:
yął/ nie przeſtáyę.
32:
Quopiam aduerbium ad locum, Nieg=
33:
dzie/ gdziekolwiek.
34:
Quoquam aduerbium ad locum, idem
35:
quod Quopiam.
36:
Quo coniunctio copulatiua Też. Tu
37:
quo perparce nimium, Ty też názbyt
38:
skąpie. Ego quo hoc etiam credidi,
39:
Iam też temu wierzył. Quo in fine ſen=
40:
tēriæ, Quintil. perdidiſſet fidem quo
41:
Y wiárę by precz vtráćił.
42:
Quoquo aduerbium ad locum, Gdzież=
43:
kolwiek/ gdzie oczy ponioſą. Quoquo hinc
44:
abducta eſt gentium, A coż wiedzieć do
45:
kąd yeſt zánieſiona.
46:
Quoquo ablatiuus, ut quoquo tempore
47:
fuerit, Któregoſzkolwiek czáſu będźie.
48:
Quoquo pacto, Którimkolwiek ſpoſobem
49:
álbo obyczáyem.
50:
Quoquomodo idem, Mihi moleſta eſt
51:
quoquomodo, Wſzelákim mie obyczáyem
52:
mierźi. Quoquomodo hominem inue=
53:
ſtiges uelim, Yákiegokolwiek możeſz pośći=
54:
gnąć/ pośćigay. Quoquomodo potes ad
55:
me fac uenias, Yákóżkolwiek możes dorwi
MM 2ſie


strona: 344v


kolumna: a
Q ante V.
1:
ſie/ przidź ku mnie. Quoquouerſum ſiue
2:
quoquouerſus aduerbium ad locum,
3:
Y tám y ſám/ ze wſząd/ y z tey ſtrony y z
4:
owey.
5:
Quorſum aduerbium ad locum, cum
6:
interrogatione & ſine interrogatione
7:
aliquando ponitur, Do kąd/ w ktorą
8:
ſtronę. Neſcio quorſum eam, Niewiem
9:
w którą ſie ſtronę mam obróćić/ vdáć. At
10:
ego neſciebam quorſum tu ires, Alem
11:
ſie ya nie nádział k czemu ſie twoye słowá
12:
ſciągáły. Quorſum recidat reſponſum
13:
tuum non magnopere laboro, K cze=
14:
mu ſie twoyá odpowiedź ſciąga/ nie owſzeki
15:
dbam álbo trwam. Quorſum iſtuc, K cze=
16:
muſz to mowiſz/ álbo co ſie przes to rozumie.
17:
Quorſum igitur hæc ſpectat oratio, A
18:
w któriżeſz wżdi ſpoſób to rzekł. Quorſum
19:
igitur hæc diſputatio? Quorſum? Vt
20:
intelligere poſsitis, &c.
21:
Quorſus, idē, Cic. Quorſus in iſtuc?
22:
Quot nomen numerale indeclinabile,
23:
plurale tantum, gen. om. Yáko wiele/ yle
24:
Quot homines tot ſententæ, Yle ludźi
25:
tile mniemánia. Quod annos nata dici=
26:
tur, Yáko yey wiele lat powiedáyą/ w którich
27:
lieciech może być.
28:
Quotquot, Yle tyle wſzyſcy ćy. Omnes
29:
quotquot aderant, Wſzyſcy ćy yle ich ye=
30:
dno było.
31:
Quotannis aduerbium, Ná kożdy rok/ od
32:
roku do roku.
33:
Quotēnis, Yáko wiele lat ma/ yáko wieloletny.
34:
Quotenus, pe. cor. Relatiuum diuiſiuum
35:
ſed frequentius in plurali diſtributi=
36:
uum eſt.
37:
Quoteni, quotenæ, quotena, Yáko wiele/ ál
38:
bo yáko wiele ná raz. Cic. Fecit partes in
39:
ripa neſcio quotenorum iugerū, Nie
40:
wiem yáko po wielu ſtay.
41:
Quotidie aduerbium, Vide Dies.
42:
Quotidies aduerbiū, Ylekroć/ yáko wiele rázów
43:
Quotieſcun, Yle kroć/ tyle kroć. Quotdu
44:
plex, quotduplicis, om. Yáko rozmáyti/
45:
yáko wieleczęſtny.
46:
Quotuplus, Yáko gęſti/ częſty.
47:
Quotus, a, um, Relatiuum ordinale, Któri
48:
w lidżbie/ álbo któri wedle lidżby. Quotus
49:
es, Którim yeſteś w lidżbie. Quota eſt ho=
50:
ra, Która yeſt godźiná/ álbo o którey godźinie
51:
może być. Quotas ædes dixerit non cer=
52:
to ſcio, Któri dóm ma być w rządzie/ álbo
53:
yle domów mamy minąć/ nie wiem zá pewne
54:
Quotā ſonuit horā, Yáko wiele zegar bił.
55:
Quotuſquiſ nomen indeclinabile, &
56:
per interrogationem profertur, Y yáko
57:
ich wiele/ yákoby rzékł/ bárzo máło. Quo=
kolumna: b
Q ante V.
1:
tuſquiſ hoc intelligeret? A yákoby ich
2:
to wiele mogło wyrozumieć/ álbo á ktoby to
3:
mógł wyrozumieć Perpauci ſcilicet, Quo
4:
tuſquiſ Philoſophorum inuenitur,
5:
qui ita moratus ſit, Cic. Vkáżmi táko=
6:
wych philoſophow á mędrców wiele/ którzyby
7:
timi obyczáymi byli obdarzeni.
8:
Quouis aduerbium ad locum, Gdzieſzkol=
9:
wiek/ bá gdzieć ſie zda. Abeat quouis gen
10:
tium, Niechay idzie w ymię boże gdzie go
11:
oczy ponioſą/ gdzie yedno chce. Quouiſcun
12:
loco potes hunc finire libellum, Mo=
13:
żeſz ti xiąſzki skończić na którim ći ſie yedno
14:
mieyſcu podoba.
15:
Quouſ, Yáko długo. Quouſ inquies?
16:
quoad erit integrum, Ale rzeczeſz yáko
17:
długo? ták długo poki ſie będzie godźiło.
18:
Quum uel Qum, uel Quom ſcribebant
19:
ueteres quando aduerbium temporis
20:
erat, Gdy/ yáko. Quum primū, pro cum
21:
primum, Yáko skoro.
22:
Quum pro quo, Terent. Prope adeſt
23:
quum alieno more, uiuendum eſt mihi
24:
Málem k temu przyſzło yż muſzę wedle cu=
25:
dźich obyczáyów żyć.
DE LITERA R.
R ante A.
1:
R
Abi, dictio Hebraica, id
2:
eſt Magiſter, Miſtrz.
3:
Raboni, Magiſter mi,
4:
Miſtrzu móy.
5:
Rabies, rabiei, femin. q.
6:
Wściekliwość pſów. Sed
7:
etiam transfertur ad homines, Yádowi=
8:
tość álbo rozyędzenie/ ſzaleńſtwo.
9:
Rabia, æ, pro rabie obſoletum.
10:
Rabioſus, a, um, & Rabidus, a, um, Wſcie
11:
kły. Metapho. Bárzo gniewliwy/ yádowity
12:
rozyádły. Rabioſulus, diminutiuū, Przy
13:
yádowitſzy/ przywściekleyſzy.
14:
Rabioſe aduerbium, Wściekliwie/ ſzálenie
15:
Rabide idem.
16:
Rabio, is, re, neut. q. Być wściekłym. Obſol.
17:
Rabieſco, is, ere, Poczynam być wſciekłim/ ſza
18:
lonym.
19:
Rabo, rabonis, pro Arrabone, Plaut.
20:
Rabula, læ, procurator, Chrapek/ skwiér=
21:
czek/ piercá/ ſzczekułá/ ſzczekarz. A rabie uel
22:
raucitate dictus, qui ſcilicet in negotijs
23:
agendis acer eſt & rabioſus, który zwłaſz
24:
czá ná ſądzie rzecz ſpráwuyąc skwierczy/ á w=
25:
ſzyſtko złe płodźy.
Racemus


strona: 345


kolumna: a
R ante A.
1:
Racemus, racemi, maſc. ſec. Gronowiná/ y
2:
wſzelákie ynſze owoce ná xtałt grón roſtące
3:
yáko ſą káliny/ trześnie/ etć.
4:
Racemoſus, a, um, Groniſty/ pełny grón.
5:
Racematus, a, um, Groná rodząci. Quod
6:
ſcilicet racemos habet.
7:
Racematio, onis, fem. tert. Oſtáteczne zbie=
8:
ránie grón ná winnicách które po pierwſzym
9:
zebrániu bywa.
10:
Racemarius, rij, maſc. ſec. Malleolus ex
11:
quo Pampini pullulant uel ſteriles uel
12:
certe minus feraces.
13:
Racha apud Hebreos interiectio indi=
14:
gnantis fictitia eſſe uidetur a ſono, ut
15:
Latinis Ronchus, ut in Euangelio
16:
Matth. Qui dixerit fratri ſuo racha,
17:
Ktory ſie ná brátá ſwego obryknie/ yákoby
18:
gardząc á brzydząć ſie niem.
19:
Radicitus, radico, radicula, Vide Ra=
20:
dix.
21:
Radius, radij, maſc. ſec. Promień słóneczny.
22:
Item fulgur oculorū, Błyskánie w oczu.
23:
Radius item dicitur uirga qua Geome=
24:
træ lineas iudicant, Prątek którym Geo=
25:
metre liniye czynią.
26:
Radius ferreus, Szwáycá.
27:
Radij quo rotarum dicuntur, Szpice
28:
w kołách wozowych/ kolna ſzpicá.
29:
Radius etiam eſt inſtrumentum textorū
30:
Tkácki czołnek.
31:
Radius præterea inſtrumentum quo ra=
32:
duntur menſuræ, Strichole. Hoſtorium.
33:
Radij item, Nie yáki rodzay podługowátych
34:
oliwek.
35:
Radiolus, li, dimin. Máluczka podlugowáta
36:
oliwká.
37:
Radio, as, are, neu. prim. Promień puſzczam.
38:
Radiatus, a, um, participium, ut Sol ra=
39:
diatus, Promieniſte słóńce/ to yeſt/ promie=
40:
nie dawáyące Radiatus ſtellæ modo.
41:
Promieniſti yákoby gwiazdá. Rota radia=
42:
ta, Koło ſzpicámi nátknione.
43:
Radiatio, onis, Promieniſtość/ to yeſt promień
44:
y błyskánia dawánie.
45:
Radioſus, a, um, Promieniſti/ a/ e.
46:
¶Irradio, as, are, Oſwiecam/ promieniem á
47:
yáſnością obyáſniam.
48:
Præradio fere idē, Obyáſniam/ oſwiecam.
49:
Radix, radicis, fem. ter. Korzeń. Radices a=
50:
gere, Korzenić ſie. Fibras radicum euel=
51:
lere, Wykorzeniáć. Habere radices altas
52:
Głeboko korzenie puſzczać w ziemię/ Forti=
53:
ter niti radicibus, Mocno ſie dzierżeć ná
54:
korzeniu.
55:
Radices montis, Podgórze/ dolizná zwłaſzczá
56:
pod prziſtępem góri leżąca.
kolumna: b
R ante A.345
1:
Radicula, læ, dimin. Korzonek. Et nomen
2:
herbæ.
3:
Radico, as, are, Korzenię ſie. In fruticem ra
4:
dicare.
5:
Radicatus, a, um, participium, Wkorzenio
6:
ny/ álbo rozkorzeniony/ a/ e.
7:
Radicoſus, a, um, Korzeniſty/ a/ e.
8:
Radicitus aduerbium, Y skorzeniem precz/
9:
áſz do gruntu y korzenia. Radicitus euer=
10:
tere ciuitatem, Z gruntu wywróćić/ wy=
11:
korzenić.
12:
Radicitus per translationem, pro omni=
13:
no & funditus accipitur.
14:
Eradico, as, are, wykorzeniam/ wypłoniam
15:
¶Eradicitus aduerbium, idem quod
16:
Radicitus.
17:
Rado, radis, raſi, raſum, radere, act. tert.
18:
Golę/ skrobię/ grzebię. Et per Metaphor.
19:
Gwałcę. Teneras aures mordaci rade=
20:
re uero, Młode á ſubtilne vſzy doymuyąc
21:
do żywego prawdą. Caput & genas ra=
22:
dere, Głowę y policzki ogolić. Radit cor=
23:
uus terram, Grzebie álbo drápie.
24:
Raſus, a, um, participium, Ogolony/ goły.
25:
Raſito, as, are, frequent. Vſtáwicznie golę.
26:
Raſor, raſoris, Skrobácz/ drápácz/ bárwierz.
27:
Raſula, ræ, fem. prim. Golenie/ skrobánie.
28:
Raſilis, & hoc raſile, Skrobány/ golony/
29:
głádki álbo co ſie łatwie da skrobáć. Buxum
30:
raſile, Dobre ku rzezániu/ da ſie łatwie
31:
skrobáć.
32:
Raſorius, a, um, Co ku goleniu należy. Cul=
33:
ter raſorius, Brzytwá.
34:
Radulla, læ, Inſtrumentum ferreum a ra=
35:
dendo dictum, Nieyákie naczynie do skro
36:
bánia vczynione.
37:
Radulanus, a, um, Skrobány Vt pix radu=
38:
lana, Skrobána żywicá.
39:
Raſamentum, raſamēti, Oskrobiny. Quā=
40:
uis eo loci apud Columellam, ex quo
41:
Calep. probat, Nunc ramentū legitur.
42:
Rallum, ralli, inſtrumentum quo uome=
43:
res radendo purgantur, Naczynie/ króy
44:
płużny oskrobuyące/ cziśćiące.
45:
Raſtum, raſti, in ſingulari neutrum, in
46:
plur. maſc. hi raſtri & hæc raſtra di=
47:
cimus, Grábie.
48:
Raſtellum, dimin. Máłe grábie/ grábki.
49:
¶Compoſita a Rado, Abrado, abra=
50:
dis, pen. prod. abraſi, abraſum, abra=
51:
dere, Oskrobawam/ vskrobawam/ ogolam.
52:
Et per Metaph. Vſzkadzam/ vwliekam ko=
53:
mu czći/ álbo czego inego. Barbam abrade
54:
re, Brodę ogolić precz.
55:
¶Abraſus, a, um, Oskrobany/ ogolony/
56:
ogłodány. Abraſa ſupercilia, ogolone brwi.
MM 3¶Circumrado


strona: 345v


kolumna: a
R ante A.
1:
¶Circumrado, Wkoło oskrobuyę/ golę.
2:
¶Corrado, Weſpołek skrobię/ zbieram/
3:
grábię/ gromádzę. Quamprimū aliquid
4:
pecuniæ corraſero tibi ſoluam, Yako ſie
5:
skoro ná yáką trochę pieniędzy zbierzę/ tedić
6:
zápłácę.
7:
¶Derado, Skrobuyę/ pogalam/ ſgrzebam/
8:
zmietam.
9:
¶Erado, Wyskrobuyę/ wygalam/ wygrze=
10:
bam.
11:
¶Eraſus, a, um, participiū, Wyskrobány
12:
wygolony/ a/ e.
13:
¶Interrado, Przegalam/ przeskrobuyę/ też
14:
przecieram.
15:
¶Interraſilis, & hoc interraſile, Przetár
16:
ti/ przeskrobány. Interraſile aurum, Zbite
17:
złoto.
18:
¶Prærado, Ná przodku przegalam/ prze=
19:
skrobuyę/ przecieram.
20:
¶Obrado idem quod circumrado.
21:
Ragades, gen. fem. & Ragadia, neu. Ro=
22:
ſpádliny/ riſowánie/ ſzczepánie/ yáko ná rękách
23:
nogách/ vściech tákieſz na zádku około kroku ál
24:
bo guźice. Quidam ſcribunt per h. Rha
25:
gades.
26:
Raia, raiæ, Nieyáki rodzay morskich rib chrzę=
27:
słowátich. Quas Græci βατυς dicunt.
28:
Ralla, rallæ, Genus ueſtis a ueritate dictæ
29:
Nam rarum ſacit diminutiuum Rallū
30:
Radka cienka ſzátá.
31:
Ramale, Vide Ramus.
32:
Ramentū, ramenti Wſzelákie máluczkie ſztucz
33:
ki/ oskrobinki/ odrobinki które zá skrobániem
34:
odchodzą. Ramenta arborum, Troćiny/
35:
proch któri páda pod piłę gdy drzewo trą/
36:
álbo też drzazgi które heblem bywáyą zrze=
37:
zowáne/ gdy drzewo heblem pogłádzáyą.
38:
Ramenta auri, Odrobinki á kąski złotá/ yá=
39:
koby dziarſtwo roſtárte/ które ná brzegách
40:
rzék tich náyduyą/ które złoto w ſobie máyą.
41:
Ramex, ramicis, maſc. ter. Wypukliná álbo
42:
ocieczenie álbo ſpuchnienie łoná.
43:
Ramicoſus, a, um, Wypukły/ ociękłego łoná.
44:
Ramus, rami, maſc. ſec. Gáłąź. Ramum ar
45:
boris defringere, Gáłąź má drzewie od=
46:
łomić. Rami late diffunduntur, Szeroko
47:
ſie gáłęzie rozráſtáyą. Ramus in radice ar=
48:
borum dicitur quod in herbarum ra=
49:
dicibus capillamentū, Gáłąská/ różczká
50:
Ramuſculus alius dimin. Gáłązeczká.
51:
Ramuloſus, a, um, a ramulus, Gáłęźiſti.
52:
Ramoſus, a. um, idem, Gáłężyſti/ a/ e.
53:
Ramale, ramalis, neut. Odcięta gáłąź.
54:
Rameus, a, um, Co s gáłęzią yeſt.
55:
Rana, æ, fem. prim. Zábá.
56:
Rana etiam morbus bobus peculiaris, ui
kolumna: b
R ante A.
1:
tioſum quoddam linguæ incrementū
2:
Spuchliná álbo ocieczenie yęzyká. Quisquis
3:
amat ranam, ranam putat eſſe Dianā,
4:
prouerbialis ſententia, Kto ſie żáby rozmi=
5:
łuyę/ ták dla niey/ yáko dla niemy człowiek/
6:
któri áni mówić/ áni ſpiewáć nie vmié Pro=
7:
uerbium.
8:
Ranunculus, dimin. Zabká.
9:
Ranunculos uocat Cic. homines ſibi ob
10:
loquentes.
11:
Ranunculus herba, Ziele gorącego przyro=
12:
dzenia/ kąſáyące á palące w yęzik.
13:
Rancor, rancoris, maſ. te. Pleśń/ wſtęchliwá/
14:
wſmierdnienie/ czuchnienie.
15:
Rancidus, a, um, Popleśniáły/ wſtęchły/ czuch=
16:
nący. Rancida caro, Przyſmierdáyące mię=
17:
ſo. Metaph. Niewdzięczny/ nieſmáczny/ przy=
18:
kry. Aſpectus rancidus, Srogy á ogromny
19:
wzrok.
20:
Raucidulus, a, um, dim. Przyſmierdzáyący/
21:
przytęchły/ nieſmáczny. Os rancidum, Chra=
22:
pká/ omienienie.
23:
Rancide aduerb. Nietráfnie/ niewdzięcznie.
24:
¶Prærancidus, a, um, Bárzo poplieśniały
25:
Metphor. Stári/ niewdzięczny/ záſtárzáły.
26:
Ranceo, es, ere, rancidum eſſe, Calep. ſine
27:
autore, Pleśnieyę/ wſtęchliną czuchnę.
28:
Rantum, uocabant antiqui quadrantem
29:
Calep.
30:
Rapa, rapæ, fem. prim. uel rapum, rapi,
31:
neut. ſec. Rzepá.
32:
Rapulum, dimin. Rzepká.
33:
Rapacium, ij, ſiue rapacia, orum, in plura
34:
li tantum, Rzepna náć.
35:
Rapunculus, uel rapuncium, Pączki álbo ſo
36:
ſzyki/ które ſie naprzód puſzczayą po ziemi
37:
którich w ſáłacie vżywáyą.
38:
Rapina, æ, Rzepisko/ ziemiá gzie rzepę ſiewáyą
39:
Rapacitas, rapaciter, rapax. Vide Rapio.
40:
Raphanus, huius raphani, pen. cor. maſ.
41:
Rzodkiew.
42:
Rhapanus, idem.
43:
Radicula, idem.
44:
Raphanus ſylueſtris, ut quidam putant,
45:
Więtſza álbo polna rzodkiew. Armoraria
46:
forte idem.
47:
Raphaninus, a, um, Rzodkiewiány. Vt Ra=
48:
phaninum oleum, Oleyek z rzodkwie
49:
vczyniony.
50:
Raphanitis, huius raphanitis, fe. ter. Nie=
51:
yáki rodzay fiyołkowy liliey.
52:
Rapicium, Vide Rapicia, arum in Rapa.
53:
Rapio, is, rapui, raptum, rapere, act. tert.
54:
Poriwam/ pochwytam. Rapere uirginem,
55:
Vnieść pánnę. Rapere in peiorem partē,
Wſzyſtko


strona: 346


kolumna: a
R ante A.
1:
Wſziſtko we złe obrácáć. Rapere in calum=
2:
niam, Złorzeczić/ potwárzáć. Rapere ali=
3:
quem ſublimem, Popáść kogo zá włoſy ál=
4:
bo zá łep. Animus in diuerſa rapitur,
5:
Vmysł rozmáycie bywa roztárgan. Aliquē
6:
in ius rapere, quod & trahere & uo=
7:
care dicitur, Porwáć/ ná práwo przywieść
8:
teć Rapere aliquem ad prætorē, Przed
9:
woytá kogo pociągnąć. Rapere ad pœnā
10:
Do kaźniey kogo wetkáć/ skáráć. Rapi ad
11:
ſupplicium, rapi ad mortem, quod &
12:
trahi dicitur, Być porwan ná mękę ku ska
13:
rániu.
14:
In crucem rapere, Ná ſzubienicę wydáć.
15:
Aliquem in inuidiam rapere, Wprá=
16:
wiáć kogo w nienawiść. Rapi in errorem
17:
W błąd być wiedzionym. Rapſere pro rape
18:
re, Obſoletum.
19:
Rapto, as, are, frequentatiuum, Pochwyta=
20:
wam/ porywam.
21:
Raptito, as, are, frequent. idem.
22:
Raptus, a, um, participium, Porwány/ po=
23:
chwycony/ y też záchwycony. Vt raptus a
24:
Dijs Ganymedes, Záchwycony. Rapta oc
25:
caſio, Oſięgniona. Rapta ex oculis for=
26:
tuna, Z oczu zniknąłá.
27:
Raptum, rapti, ſubſtantiuum, neut. ſec. Lá
28:
pániná/ łup.
29:
Raptus, huius raptus, Porwánie/ pochwyce=
30:
nie/ też záchwycenie/ też vnieſienie. Vt raptus
31:
uirginis, Vnieſienie pánny.
32:
Raptura, ræ, idem.
33:
Rapax, rapacis, maſc. tert. Drapieżny/ łáko=
34:
my ná łup.
35:
Rapacitas, atis, fe. ter. Drapieſtwo/ łápáni=
36:
ná/ łákomſtwo.
37:
Raptor, raptoris, Drapieſzcá/ łápácz/ drápácz/
38:
vwodnik/ vnośiciel.
39:
Rapo, raponis, idem ſcilicet, Obſoletum.
40:
Rapidus, a, um, Prętky/ byſtry. Rapidus flu
41:
uius, Rzeká byſtrze ciekąca. Celeritas rapi
42:
da, Byſtra prętkość.
43:
Rapide aduerbium, Prętko/ skoro/ byſtrze.
44:
Rapiditas, atis, Byſtrość/ skorość/ pręt=
45:
kość.
46:
Raptim aduerbiū, Kwápiąc/ wzawód/ wlot/
47:
wskok/ nagle. Hæc raptim ſcripſi, Ná
48:
prętce/ popuſzczáyąć od ręki precz.
49:
Raptio, onis, fe. ter. uerbale, Pochwycenie/
50:
záchwycenie.
51:
Rapina, æ, Lup/ korziść/ drapieſtwo Ad rem
52:
refertur.
53:
Rapinator, id eſt raptor, apud lucilium,
54:
Obſoletum.
55:
¶Compoſita. Abripio, abripis, pen.
56:
cor. abripui, abreptum, Precz porwáć/
57:
precz pochwyćić/ oderwáć. Abripere ſeſe,
kolumna: b
R ante A.346
1:
Pręciuchno ſie vkráść. Aliquē a terra abri
2:
pere, Pochwyćić kogo od ziemie. A cōplexu
3:
uel ex cōplexu abripere, od rámión álbo z
4:
ręku oderwáć. Abripere in quæſtionē uel
5:
in cruciatū. Mknąć skim do wieżę ná męki
6:
¶Abreptus, a, um, participium, Oder=
7:
wány/ oddárty/ porwány/ a/ e.
8:
¶Arripio, Pochwytawam/ poriwam/ poy=
9:
muyę. Arripere anſam, Vſzká/ álbo rękoye=
10:
śći ſie dochwyćić/ to yeſt/ przyczyny y czáſu
11:
nie opuſzczáć/ pochop wziąć. Prouerbium
12:
Arripere mordibus, W zęby vchwyćić/ to
13:
yeſt kęſáć.
14:
Arripere cauſam ad incendia, Wziąć
15:
przyczynę ku zákłádániu ogniá. Arripere le=
16:
gem ex natura, Zakón z náturi poyąć.
17:
Arripere aliquid ad reprehendum,
18:
Vchwyćić co ku gánieniu. Arripere occa=
19:
ſionem recuperandi, Poyąć álbo wziąć
20:
przyczynę/ przyść ku ſwemu.
21:
Literas Græcas auide arripere, Chut=
22:
liwie ſie Greckiego yęzyká yąć. Arripere
23:
ſeſe foras, Porwać ſie precz. Arripere ce=
24:
leriter aliquid, Pręciuczko co poyąć y wy=
25:
rozumieć.
26:
¶Arreptus, a, um, Poyęty/ pochwycony.
27:
¶Arreptitius, Cale. A dæmone uel lar
28:
uis arreptus.
29:
¶Corripio, Popádam/ prętko pochwytam
30:
Metaph. Vkracam/ krotko czynię. Corri=
31:
pere morſu, Zębomá popáść. Corripio
32:
me hinc, Ya ztąd mknę precz. Corripio
33:
me interim ex lecto, uel corripio cor=
34:
pus e lecto, A ya ſie s trzaskiem porwę z
35:
łożá. Corripere ſe intro, Wpáść w dóm/
36:
vwieść mydłá. Corripere ſe repente, Po=
37:
chwyćić ſie z nienacká. Curſum corripere
38:
W pedę álbo w nogę vderzić. Viam cor=
39:
ripere, Ochotnie ſobie w dródze pochádzáć/
40:
nápáść ná drógę. Corripuit de repente
41:
tacitus ſeſe ad filiam, Milczkiem ſie wym=
42:
knął.
43:
Corripi aliquo morbo, Być słożón yá=
44:
ką niemocą. Corripi flarama, Opáść pło=
45:
mieniem.
46:
Graui correptus eſt morbo, W cięſzką
47:
chorobę wpadł. Hinc correptio, Skaránie/
48:
ſtrofowánie/ też vkrócenie. Correptio ſyl=
49:
labe, Skrócenie ſyllaby álbo rzeku/ prętkie
50:
wymawiánie.
51:
Quæ cauſa fuit correptionis, Co zá przy
52:
czynę przećiw tobie miał/ yż cie ták ſtrofował
53:
á karał.
54:
¶Correptus, a, um, Strofowány/ karány
55:
złáyány/ też vkrócony/ krótki. Correptus
56:
ab eo cur ambularem, Złáyany od nie=
57:
go á czemu bych miáł yść.
MM 4¶Diripio


strona: 346v


kolumna: a
R ante A.
1:
¶Diripio, Rozdzieram/ rozbieram/ rozry=
2:
wam/ wyłupiam. Diripere urbem, Wyłu=
3:
pić miáſto. Oppidum militibus diripien=
4:
dum dedit, Pozwolił żołnierſtwu miáſtecz=
5:
ká wyłupić/ to yeſt/ wſziſtek plón/ łup ko=
6:
rzyść ku ich pożytku obróćyć. Omnia di=
7:
uexare & diripere, Wſzyſtko pociemiężyć
8:
y złupić.
9:
Diripere autoritatem alicuius per tran=
10:
slationem, Vyąć komu cziyey powagi. Di=
11:
ripere aras, aut templum, Kośćiół wy=
12:
łupić.
13:
¶Direptio, onis, uerbale, Wyłupienie/
14:
wypłomienie/ rozebránie.
15:
¶Direptor, huius direptoris uerbale
16:
Drapieżcá/ wyłupnik.
17:
¶Eripio, Wydzieram. Eripere aliquid
18:
alicui per oppreſsionem, Wydrzeć komu
19:
co przes obciążenie. Eripere aliquem do=
20:
mo, patria, Wydrzec komu oyczyznę/ wy=
21:
pchnąć go z domu. Eripere alicui conſpe=
22:
ctum ſenatus, Zákázáć mu przed radę ch=
23:
dźić. Conſulatū alicui eripere, Wyſádźić/
24:
wyrzućić wypchnąć kogo z vrzędu burmiſtrz=
25:
ſtwá.
26:
Eripere facultatem, Możność odyąć/ to
27:
yeſt/ przeſzkodźić áby nie mógł k temu albo
28:
owemu prziść. Libertatem eripere, Wol=
29:
ność odyąć. Lucem alcui eripere. Zásło=
30:
nic od ſwiátłá. Ius eripere, Práwá popſowáć
31:
Mentem eripere alucui, Zbłáźnić kogo/ w
32:
błąd wwieść. Oculos eripere, Wyłupić oczi
33:
Ea quæ ipſe dicturus eram eripuiſti ex
34:
ore, Wyyąłeśmi z vſt com dopierko chciał rzec.
35:
Pudicitiā eripere, Zgwałćić białą głowę.
36:
Reſponſiones omnes uno uerbo eri=
37:
pit, Wſziſtki odpowiedźy yednym słowem
38:
zágradza/ záwięzuyeę. Sanquinem uitam
39:
eripere, Zywotá pozbawić. Eripere ex ci=
40:
uitate ornamenta, Poważność y ochędoż=
41:
nośći mieſckie odyąć. Se ex crimine eripe=
42:
re, Wypráwić ſie z tego w czim mu winę
43:
dawano.
44:
Ex ſinu parentum liberos eripere, Z
45:
łoná rodźicóm dziecy wydzieráć. Bolum e
46:
faucibus eripere, Kęs z gárdłá wydrzeć.
47:
Prouerb. to yeſt dobrą nádzieyę zepſowáć.
48:
Eripuit hominē ex magno periculo,
49:
Z wielkiey go niebebeſpiecznośći wyrwał. Eripe
50:
re uoluntatē mortuis, Cicer. Teſtáment
51:
vmárłych połámáć/ skáżyć. Eripere animā
52:
Zabić. Eripere ſe ex infamia, Ze złey sła=
53:
wy ſie wykołátáć. Agnum lupo eripere,
54:
Odyąć odeſzczwáć.
55:
¶Ereptor, ereptoris uerbale, Drapieſcá
56:
wydzierácz/ wyciemieżnik.
kolumna: b
R ante A.
1:
¶Ereptio, onis, Wydárcie/ złupienie.
2:
¶Præripio, Vprzedzam kogo do hárápu/
3:
przechwytam co komu/ vbieżecz go w czim.
4:
Præreptus immatura morte, Przed czá=
5:
ſem vmárł. Præripere uiaticum uel com
6:
meatus alicui, Odyąć plón/ vbieżeć do plo=
7:
nu/ to yeſt/ do potrzeb wſzelákich żywnośći.
8:
Præripere conſilia hoſtium, Zabieżeć
9:
nieprziyacielskiemu przedſię wźięciu. De=
10:
moſtenes tibi eripuit ne eſſes primus
11:
orator, Vciekł cie do wymowy/ etć. to yeſt/
12:
wymownieyſzy niż ty.
13:
Præripere laudem alteri, Vbieżeć kogo
14:
w czym/ przeyąć go chwałą. Præripere ali=
15:
cui popularem gratiam, Vbieżeć kogo
16:
do poſpolitego człowieká w łáskę.
17:
¶Proripio, Poriwam ſie/ pochwytam ſie.
18:
Ego me continuo proripio in pedes,
19:
A yam ſie wnet porwał w nogi/ vderzyłem
20:
w nogi/ vciekłem. Quo ſe proripit ille, Do
21:
kąd ten lieći/ mknie. Proripere ſe repente
22:
uel ſubito, Sprętkośćią ſie gdzie porwáć.
23:
Ex manibus ſacrificium cum ſe
24:
proripuiſſet, Wymknąwſzy ſie z ręku tich
25:
którzy go chćieli ná ofiárę zábić. Seſe porta
26:
foras uniuerſi proripiūt, Wſzyſcy ſie rá=
27:
zem z brany wyſunęli. Proripere ſe ex
28:
aula, Wyrwáć ſie z dworu. Proripere ſe
29:
in publicum, proripere ſe in cœtum
30:
Wymknąć ſie. Proripere aliquem, Porwáć
31:
pochwyćyć kogo.
32:
¶Surripio, Vkradam ſie/ ſchrániam ſie precz
33:
Surripere ſe alicui, vkráść ſie komu. Quo
34:
te ſurripis, Do kąd chceſz/ do kąd ſię skrá=
35:
daſz.
36:
¶Surreptio, Skrádnienie. Surreptitius,
37:
a, um, Krádziony/ táyemnie/ bez wiadomośći
38:
wzięty. Plaut.
39:
¶Deripio idem quod Diripio.
40:
Rapum, Vide Rapa.
41:
Rapunculus, Vide Rapa.
42:
Rarus, rara, rarum, Rzadki/ niegęſty. Rara
43:
lanugo, Rzadki wąs. Tenue at rarum
44:
rextum, Cienka á rzadka przędzá. Rarum
45:
& Vulgare contraria, Niepoſpolite. Ra=
46:
rus in potu, Rzadko álbo máło piyący.
47:
Rarus Metaph. Niepoſpolity/ známienity/ o=
48:
ſobliwy. Rara doctrina præditus homo,
49:
Niepoſpolicie nánczony. Raras tuas quidē
50:
ſed ſuaues accipio literas, Rzadkie w=
51:
prawdźie od ciebie ále bárzo wdzięcne lyſti
52:
bieram. Rarum inuentu, Rzadko ſie nay=
53:
dzie.
54:
Rare, rarius, rariſsime aduerbium, Rzad=
55:
ko/ nieczęſto/ niegęſto. Rare conſerere, Rzad
56:
ko poſtáć.
Raro


strona: 347


kolumna: a
R ante A.
1:
Raro aduerbium idem, Inſolenter.
2:
Raritas, raritatis, fem. ter. Rzadkość. Ra
3:
ritas arborum ſeu ſyluæ, Rzadki prze=
4:
golony lás. Raritas in pulmonibus, Rzad
5:
kość w płucách/ to yeſt pełna dziurek álbo
6:
purchátośći.
7:
Raritudo, raritudinis, idem quod Rari=
8:
tas.
9:
Rarenter aduerbium idem quod Ra=
10:
ro.
11:
Raro, raras, rarare, Rzadzę/ rzedzey czynię co
12:
gęſto było.
13:
Rarefacio, is, ere, idem, Przerzedzam/ rozrze=
14:
dzam.
15:
Rareſco, is, ere, Rzedzeyę/ cienczeyę/ to yeſt/
16:
vmnieyſzam ſie álbo ſchnę.
17:
Rarefio, is, ere, pro eodem, CC. ſine au=
18:
tore.
19:
Raripilus, la, lum, Rzatkowłoſny/ rzadkie
20:
włoſy máyący.
21:
¶Perrarus, a, um, Bárzo rzadki.
22:
¶Perraro aduerbium, Bárzo rzadko.
23:
Perraro uenit in publicum, Bárzo ſie
24:
rzadko z domu wychyla.
25:
Raſitis, raſito, Vide Rado.
26:
Raſis, genus crudæ picis apud Colu=
27:
mellam.
28:
Raſtrum, Vide in dictione Rado.
29:
Raſtellum ibidem.
30:
Ratarius, Vide Ratis.
31:
Ratifico, Vide Ratus.
32:
Ratio, rationis, fem. tert. Rozum. A ſupino
33:
Ratum, particeps rationis, Rozum=
34:
ny.
35:
Ratio item, Wzgląd/ obyczay. Vt non ha=
36:
bet rationem tui, Nie ma żadnego wzglą=
37:
du ná cię. Habenda eſt ratio rei familia=
38:
ris, Ma być wzgląd/ álbo pilność miána/ ná
39:
goſpodárſtwo.
40:
Ratio item, Spráwá/ potrzebá. Habere ra=
41:
tionem cum aliquo, Miec nieyáką ſprá=
42:
wę s kim. Habent rationem cum terra,
43:
Máyą ſpráwę s ziemią/ to yeſt/ orániną ſie
44:
obchodzą. Rationem commodi ducere,
45:
Pożytku ſwego pilnowáć. Sine ratione of=
46:
ficijs, Bes względu/ álbo niemáyąc żadnego
47:
względu ná powinność ſwą.
48:
Ratio aliquando ſumitur pro ſupputa=
49:
tione uel calculo, Miáſto ráchunku. Sup
50:
putare & ſubducere rationem cum ali
51:
quo, Obráchowáć ſie s kim. Rationes pa=
52:
rare, Summy weſpołek zebráć/ zráchowáć.
53:
Supputatur ratio cū argentario, Ráchu
54:
ye ſie s myncarzem. Eratoſthenis ratione,
55:
Wedle ráchunku Eratoſtenisowego. Ratio
56:
cōſtat, Zgadza ſie/ álbo przychodźi ráchunek.
57:
Rationē ad ærariū referre, Oddáć liczbę
kolumna: b
R ante A.347
1:
w skárbie. Reddere rationem uillicatio=
2:
nis ſuæ, Dáć liczbę z włodowánia ſwego.
3:
Rationem uitæ & magiſtratus geſti
4:
repoſcere, Vpomináć ſie ráchunku/ ták zá=
5:
chowánia yáko y ſpráwowánia vrzędu. Ra=
6:
tionibus inferre, W regiſtrá/ w ráchunek
7:
wpiſáć.
8:
Rationem uel tabulas rationem con=
9:
ficere, Regiſtr ſpráwić. Rationes Galliæ
10:
procurare, Fráncuskim królewſtwem rządźić
11:
y ono ſpráwowáć.
12:
Ratio nonnunquam ponitur pro cauſa,
13:
pro uia, uel modo, Miáſto przyczyny/
14:
ſpoſobu obyczáyu záchowánia. Qua ratione
15:
id fieri queat, non intelligo, Nie rozu=
16:
miem którym by to ſpoſobem mogło być. Pro
17:
pter rationem belli quin dies com=
18:
moratus, Dla woyny/ etć. Quantū belli
19:
ratio permittebat, Yle ſie godźyło. yle
20:
mogło być/ przed woyną álbo dla woyny.
21:
Minari diuiſoribus ratio non erat, Po=
22:
dzelcam groźić nie było żadney przyczyny. Ra
23:
tionem dicere, Powiedzieć przyczynę. Alia
24:
eſt ratio noſtrorum temporum quam
25:
olim, Ynſzy yeſt ſpoſób náſzych lat niżli
26:
przed tym był.
27:
Oſtendam rationem qua id fieri faci=
28:
le queat, Vkażę drógę/ obyczay álbo śrzodek
29:
którym tego łatwie dowiedzie. Ad rationē
30:
antique religionis exquirere facta ali=
31:
cuius, Wedle xtałtu álbo záchowánia ſtá=
32:
rádawney wiári/ wypytáć ſie ná cziy ży=
33:
wot.
34:
Negat ſe alia ratione facturum, Nie chce
35:
w ynſzy obyczay vczinić álbo ynáczey. Mul=
36:
tis rationibus illis prouiſum eſt, Bárzo
37:
dobrze ſą opátrzeni.
38:
Ratione aliquid facere, Z pewney przy=
39:
czyny nieco czynić. A quo mea longiſsi=
40:
me ratio uoluntaſ abhorrebat, Mnie
41:
ſie to nigdy podobáć nie mogło.
42:
Poſteaquā mea ratio mutata eſt, Gdyż
43:
ſie moyá nádzieyá/ álbo przed ſie wzięcie od=
44:
mieniło.
45:
Veſtram nequeo ſatis mirari rationē
46:
Nie mogę ſie wam wydźiwić/ to yeſt/ vczin=
47:
ku rádzie/ álbo przed ſie wźięciu wáſzemu/ nie
48:
wiem cośćie ná ten czás myślili/ gdźieście ro=
49:
zum byli podźieli.
50:
Mea ſic eſt ratio & ſic animum induxi
51:
meum, Tá yeſt moyá rádá moye przed ſię
52:
wzięcie/ y ná tom ſie yuż vdał.
53:
Cum ratione aliquid inire, s rozmysłem
54:
nieco poczynáć. Ratione bona dicere,
55:
Dobrim ſpoſobem/ prziyacielskie. Vt ego
56:
oculis raionem capio, Yle ya obáczić
57:
mogę.
Ratiuncula


strona: 347v


kolumna: a
R ante A.
1:
Ratiuncula, læ, dimi. Rozumek/ máły rachu=
2:
nek/ przyczinká/ etć. Subducam ratiūculā
3:
quantillum argenti erogauerim, Chcę
4:
zráchowáć yákom wiele pieniędzy wydał.
5:
Rationarius rationarij ſubſtantiuū, Re=
6:
giſtr/ xięgi ráchunkowe álbo ráchubne.
7:
Rationarius, a, um, adiectiuum, ut Ra=
8:
tionarius codex, Regiſtr/ ráchownicze xię=
9:
gi.
10:
Rationalis, & hoc rationale, Rozum=
11:
ny/ a/ e.
12:
Rationanabilis, le, idem.
13:
¶Irrationalis, le, & Irrationabilis, le,
14:
Nierozumny/ niemy/ niesłuſzny.
15:
Rationales & procuratores Cæſaris idē
16:
erant, Rechmiſtrze.
17:
Rationor, rationaris, ari, deo prim. Rá=
18:
chuyę/ rozbaczam ſie/ rozmiślam ſam s ſobą/ z
19:
drugich rzeczy przykład bierzę.
20:
Rationator, oris, maſc. tert. Rechmiſtrz/ rá=
21:
chownik.
22:
Rationatio, onis, fe. tert. Ráchowánie, Vwa=
23:
żánie/ poważánie rzeczy/ álbo pewne zámknie=
24:
nie słowy niektórey rzeczy. Syllogiſmus
25:
Græce.
26:
Rationariuus, a, um, ad rationem perti=
27:
nens. Cic. 1. de Inuentione, Quintil. lib.
28:
7. cap. 2.
29:
Ratiocinium, rationandi actus, Colum.
30:
lib. 5. cap. 1.
31:
Ratis, huius ratis, fem. ter. uel rates, ratis,
32:
ſecundum probum, Plaut. & abuſiue
33:
pro naue, Miáſto łodźy. Apud Poë=
34:
tas.
35:
Ratarius, ratarij ſubſtantiuum, Zeglarz/
36:
pletownik kot płety puſzcza. Accipitur etiā
37:
plerun pro negotatione, Miáſto kra=
38:
márzá/ kupcá.
39:
Ratarie naues, a ratium ſimilitudine di=
40:
ctæ ſunt, CC.
41:
Ratus, a, um, pen. cor. adiectiuum, uel ut
42:
quidam putant participium, a Reor
43:
reris, ratus ſum ſignificat, Mniemałem/
44:
miałem zá to.
45:
Ratus ita ſignificat, Pewny/ mocny/ trwá=
46:
ły/ ſtały/ yſty. Certus & ratus, fformum &
47:
ratum, fixum, conſtans & ratum, ſy=
48:
nonyma ſunt, Ratum & Irritum con=
49:
traria Ruptum & ratum contraria, Ra=
50:
tum habere aliquid, Pocwierdzáć/ przi=
51:
zwaláć/ też wiedźieć zá pewne/ nic ſie nie
52:
omyláć.
53:
Ratum facere quod uulgus ratificare
54:
dicit idem. Ratum mihi eſt, Przyzwa=
55:
lam/ potwierdzám/ zdami ſie/ podobami ſie/
56:
chcę áby ták było.
57:
Rato tempore, Pewngo á potemnego czá=
kolumna: b
R ante A.
1:
ſu. Pro rata, uel pro rata parte, Wedle
2:
słuſznego podziału. Ratæ preces, Wysłu=
3:
cháne proźby.
4:
Ratifico, as, are, pro approbare.
5:
Rato, as, are, idem, obſoletum.
6:
¶Compoſita, Irritus, a, um, Dáremny/
7:
prożny/ w niwecz obrocony/ nietrwáły/ popſo=
8:
wány. Quod modo erat ratum, irritum
9:
eſt, Co ſie dopiero podobało á vtwierdzono
10:
było/ roſwiádło ſie. Irritum facere, Rozwiać
11:
roſproć/ nie pewnie nie ſtále vczynić. Ad ir=
12:
ritum ſpes mea cadit, Moyá nádzieyá le=
13:
ći o ziemię. Preces irritæ, Próżne dáremne
14:
proźby.
15:
¶Irritare, pen. cor. Pſowáć/ roſwiáć.
16:
¶Irritum aduerbium, Wniwecz/ popróżnu
17:
dármo.
18:
Raucus, a, um, Ochrápiáły/ omieniáły/ chrá=
19:
pek.
20:
Raucæ chartæ, Niepiſány pápir/ goły ná któ=
21:
rim yeſzcze nić nie piſano. Niſi ipſe rumor
22:
iam raucus erit factus, Wyyąwſzy by iuż
23:
tá sławá ochrápiałá/ to yeſt záſtárzáłá
24:
ſie.
25:
Rauciſonus, a, um, pro rauco apud Poë=
26:
tas.
27:
Raucitas, atis, Ochrápienie/ chrápká/ omienie=
28:
nie.
29:
Raucio, is, rauſi rauſum, raucire, Mam
30:
chrápkę/ omieniałem.
31:
Rauceo, es, racui, raucere idem.
32:
Rauceſco, is, ere, Chrápieć/ omienieć/ być chráp
33:
kiem.
34:
Raucæ uermes terreni radices arborum
35:
ledentes. Calep.
36:
¶Compoſita, Irraucio, is, ire, & irrau=
37:
ceſco, is, ere, idem quod ſimplex.
38:
Raudus uel rodus, id eſt, rudis & imper=
39:
fectus, Feſtus obſoletum.
40:
Raudum ueteribus æs rude dictum eſt.
41:
Rauduſculus diminutiuum, Rauduſcula
42:
porta Romæ ab ære Raudo dicta.
43:
Rauenna, gen. fem. Miáſto we Włoſzech. In
44:
regione Ciſpadana in ora littoris A=
45:
driatici, Nie bárzo opodal od rzeki Ru=
46:
bicon.
47:
Rauis, huius rauis, fem. tert. idem quod
48:
Raucedo, Chrápká/ omienie. Vſ ad rau=
49:
cū, Aż do ominienia. Vſ ad rauim po=
50:
ſcere, Przes dzięki prośić/ áſz názbyt.
51:
Rauus, a, um, idem quod raucus uel ob
52:
tuſus, Omieniáły/ ochrápiáły. Raua uox,
53:
Omieniáły głos. Rauus color, Ciemnożoł=
54:
ta máść/ wilczáta álbo podpoláła.
55:
Rauiſcellus, a, um, dimin. a rauo, Nieyáką
56:
trochę omieniáły. Apud Plaut. Vbi legi=
57:
tur & Rauiſellus, uel Rauaſtellus.
Rauidus


strona: 348


kolumna: a
R ante A.
1:
Rauidus, a, um, idem quod rauus, color,
2:
rauus, Płowy ciemnożołty podpoláły. Raui=
3:
di oculi, Płowe oczy.
4:
Rauiliæ qui rauos oculos habent, Fe=
5:
ſtus.
6:
Rauaces uel Raurici populi Germaniæ,
7:
Lud niemiecki w Dioceſiey á biskupſtwie Ba
8:
ſileyskim. Quorum urbs Auguſta Rau=
9:
ricorum quondam, nunc uiculus exi=
10:
guus.
11:
Rauricus nemus, Die Hart po niemiecku.
R ante E.
12:
Re præpoſitio a retro per Apocopen
13:
facta uidetur unde reſpicio retro aſpi=
14:
cio.
15:
Reuertor, retrouertor, & non niſi compo
16:
ſita reperitur.
17:
Re in compoſitione cum rurſum, ut rur=
18:
ſum reſtituere, rurſum repetere, Vpomi=
19:
náć ſie záś.
20:
Re cum iterum, Plin. Iterum reticuit, Záś
21:
zmilknął.
22:
Re ablatiuus a res, Vide ſuo loco.
23:
Reædificare, Vide Aedes uel Aedifico.
24:
Reapſe etiam apud Cic. legitur, reipſa an
25:
tique.
26:
Reate, gen. fem. ciuitas Vmbriæ in Ita=
27:
lia.
28:
Reatinus, a, um, Kto ztámtąd yeſt.
29:
Reatus, huius reatus, Przewinienie/ dopuſz=
30:
czenie winy/ winá/ obwinowánie/ to yeſt ſtan
31:
tych którzy ſą obwinowáni. Culpa, crimen
32:
idem, precipue in ſacris literis, Winá
33:
wyſtęp/ grzech.
34:
Rebito, as, are, pe. cor. reuerti apud Plau=
35:
tum inuſitatum.
36:
Rebla regio Babyloniæ uel urbs, Cale=
37:
pinus.
Realis,VideRes.
Rebar,Reor.
Reboo,Boo.
Recalco,Calco.
Recaleſco,Caleo.
Recandens,Candeo.
Recano,Cano.
Recedo,Cedo.
Recalcitro,Calcitro in calcens

38:
Rebello, rebellio, rebellis, Vide Bellum.
39:
Recaluaſter, & recaluus, Vide Caluus.
kolumna: b
R ante E.348
1:
Recellicluniæ, gen. fem. Poſpolite kurwy/ nie
2:
rządne máłpy.
3:
Recello, is, recellui, recellere, id eſt, redu=
4:
co, reclino, Odwodze odginam.
5:
Recens, recentis, com. ter. Nowy/ ſwiéży.
6:
Recentior, recentiſsimus, Swieſzſzy/ nay=
7:
świeſzſzy.
8:
Recens fama, Nowa sławá. Recens ma=
9:
ritus, Młody pan/ młody małżonek. Recēs
10:
natus, Nowo národzony. Pes recens, Swie
11:
ża krzepka nieſprácowána nogá. Veſtigia
12:
recentia, Tropi nowe/ dopiéro vcziniona
13:
ſiecká.
14:
Re recenti, Przi álbo ná świeżim vczinku
15:
álbo rzeczy. Recenti negotio, Poki yeſzcze
16:
nowa y ſwieża rzecz yeſt. Habere aliquid
17:
in recenti memoria, Ná dobrey pámięćy
18:
mieć.
19:
Literæ recentiſsimæ, Nie dawny/ dopie=
20:
ruczko dány álbo nápiſány.
21:
Recens & inueteratus cōtraria, Recens ho
22:
minum ſermo & uetuſtas annalium
23:
contraria.
24:
Recentes Roma uenerunt, Dopiéro z
25:
Rzimy prziyecháli.
26:
Recens a partu pullus, Dopiéro wylę=
27:
głe.
28:
Qui recens ab illorum ætate fuit, Któ=
29:
ry skoro po nich żył.
30:
Cum e prouincia recens eſſet, Ná ten
31:
czás gdy był nowo z ſtároſtwá zyecháł.
32:
Recentior autor, Nowy skłádácz.
33:
Recens aliquando eſt aduerbium, Nowo
34:
dopiéro/ ſwiéżo.
35:
Recentiſsime ſtercorato ſolo, Hnet sko
36:
ro po nágnoyeniu roley. Recentari, id
37:
eſt renouari, Obſoletum.
Recenſo,VideCenſeo.
Recepto,Capio.
Receſsim aduerbiū,Cedo.
Receptaculum,Capio.
Receptus,Capio.
Recido, reciduus,Cado.
Recido, is, reciſamentūCædo.
Recingo,Cingo.

38:
Rechedipnum uel ut alij ſcribunt Reci=
39:
dipnum, gen. neut. & Recidipna, gen.
40:
fem. ueſtis cœnatoria, Stołowa ſuknia.
41:
Vocabulum compoſitum ex Latino
42:
& Græco, ſcilicet ex recinio &
43:
δει̃πνος cœna.
Recinium


strona: 348v


kolumna: a
R ante E.
1:
Recinium, ij, neut. ſec ſiue Recinus ueſtis
2:
antiquiſsima quadrata, cuius mediam
3:
partem retro incidebant, Płaſzcz.
4:
Recinium cucullatum, Hiſpáńska ká=
5:
pá.
6:
Rennatus, a, um, Który tákowe odzienie no=
7:
śi.
8:
Reciperacia a ueteribus dicebatur cum
9:
inter ciuitates peregrinas lex con=
10:
uenit, ut res priuatæ reddantur ſingu=
11:
lis, recipiantur, ſic Calep.
12:
Recomminiſcor, recomminiſceris, recō=
13:
miniſci, Roſpámiętawam ſie/ prziwodzę ſo=
14:
bie ná pámięć.
15:
Reconcinno, as, are, Záś rządnie rozkłá=
16:
dam.
Recino,VideCano.
Recipio, receptus,Capio.
Reciprocus, reciproco,Proco.
Reciſamentum,Recido.
Recito,Cieo.
Reclamo.Clamo.
Reclino,Clino.
Recliuis,Cliuis.
Recludo,Claudo.
Recogito,Cogito.
Recognoſco,Noſco.
Recolligo,Ligo.
Recolo,Colo.
Reconcilio,Concilio.
Recondo, reconditus,Do.
Recoquo,Coquo.
Recreo,Creo.
Recreſco, recrementum,Creſco.
Recrudeſco,Crudus.
Rectio, Rector,Rego.

17:
Recordor, recordaris, recordatus ſum, re=
18:
cordari, Pámiętam. Recordor huius rei,
19:
& recordor hanc rem, Pámiętam do=
20:
brze tę rzecz. Et ſi, ut recordor, miſi, Acz=
21:
kolwiek yáko pámiętam/ etć. Recordari &
22:
cogitare, Multa de M. Antonio recor=
23:
datur, Wiele o Antoniuſie pámięta.
24:
Recordans, recordantis, participium, Pá=
25:
miętáyący/ a/ e.
26:
Recordatio, Pámiętánie.
27:
Recraſtino, as, are, Dzień zá dzień odwłó=
28:
czę. Vide Cras.
29:
Rectus, a, um, Proſty niekrzywy. Metaphor.
30:
Dobry/ cnotliwy. Et apud Grammaticos
31:
rectus dicitur nominatiuus caſus. Item
32:
a Medicis rectum inteſtinum uoca=
33:
tur, Yelito którym plugáwośći wychodzą z
34:
człowieká. Quod alias aluus appellatur
35:
Zołądek.
36:
Rectus & obliquus contraria, Proſty á
kolumna: b
R ante E.
1:
krziwy. Conſilium rectum, Dobra rádá.
2:
Hac recta platea, Tą proſtą vlicą. Recta
3:
uia rem narrare, Práwie ták yáko ſie ſtáło.
4:
Recta conſcientia, Dobre ſumnienie. Re=
5:
cta tunica dicebatur quæ ita contexta
6:
erat, ut ueluti rigens ſtaret, Feſtus. Re=
7:
cta cœna uel abſolute recta, Známienita
8:
vcztá wieczerza. opponit ſportulȩ de qua
9:
alibi, Cœna igitur recta, Záwołána vcz=
10:
tá gdy królowie xiążętá/ álbo známienići pá=
11:
nowie do ſwego dworu ná cześć wzywáyą.
12:
Et cœnam rectam accipere, We dwo=
13:
rze yeść.
14:
Ius rectæ cœnæ habere, Mieć ſtół ná
15:
páńskim dworze kiedy kto chce.
16:
Recta aduerbium, Proſto. Recta domum
17:
perrexit, Proſto ſzedł do domu.
18:
Recte aliud aduerbium, Dobrze/ cziśćie. Re=
19:
cte dictis, Dobrze mówiſz. Non recte uin=
20:
ctus eſt, Nieſpráwnie to więzienie cier=
21:
pi.
22:
Recte ſemper fugi has nuprias, O do=
23:
brzem ſie ya zawżdy wyſtrzegał tego weſe=
24:
la.
25:
Recte dare literas, W pewne ręce/ álbo pew
26:
nemu człowiekowi/ etć. Nihil recte facitis
27:
Nic dobrego nie czinicie. Recte meminiſti?
28:
Pamiętaſzli to dobrze/ nieomylileſli ſie? Si
29:
recte mihi in mentum uenit, Yeſty dobrze
30:
pámiętam.
31:
Ocia recte ponere, Czás dobrze obróćić.
32:
Licebit rectius cœnare, Popráwiemy ná
33:
wieczerzi.
34:
Rectius rem tenere quam antea, Lepiey
35:
rzecz rozumieć niżli przed tym. Rectitudo,
36:
dinis, fem. tert. Proſtość.
Recubo,VideCubo.
Recudo,Cudo.
Recula,Res.
Recumbo,Cubo.

37:
Recupero, as, aui, are, Przichodzę záś ku ſwe=
38:
mu/ doſtáyę/ oſięgam. Recuperare liberta=
39:
tem, Wybić ſie z niewoley. Veterem belli
40:
gloriam recuperare, Stárádawną chwa=
41:
lę y cześć woyenną záś oſięgnąć. Ius ſuum
42:
recuperare, Záś ku ſwemu práwu przyśc.
43:
Si hominem per te recupero, Yeſli záś
44:
k niemu przes cię przidę. Aliquam hone=
45:
ſtatis ſuæ partem recuperare, Popráwić
46:
záś nieco ſwey sławy.
47:
Recuperatio uerbale, Oſięgnienie/ prziście
48:
ku ſwemu.
49:
Recuperator, recuperatoris, Sędzia który
50:
był od pretorá ku oſobliwym ſpráwom wy=
51:
ſadzón/ podſędek.
Recupio


strona: 349


kolumna: a
R ante E.
Recupio,VideCupio.
Recuro,Curo.
Recurro,Curro.
Recuruus,Curuus.
Recuſo,Accuſo.
1:
Recutitus, a, um, pen. prod. Obrzezániec/
2:
któremu zwłaſzczá członek męski obrzezan
3:
yeſt/ żid.
4:
Recutilus legitur apud Martialem. Ex=
5:
ulceratus, Zrániony/ Zráżony.
6:
Redabſoluo idem quod Abſoluo apud
7:
Plautum.
8:
Redandruo, as, priſcum uerbum, Wra=
9:
cam ſie. pro Redire.
10:
Redandruare inquit Feſtus proprie dici=
11:
tur in Saliorum exultationibus, Cum
12:
præſul. Ampiruauit, quod eſt, motus
13:
edidit ei referuntur inuicē ijdem motꝰ.
14:
Redanſpicare, ſiue Redanſpicari, apud
15:
Plautum pro Inci pere, uel denuo au=
16:
gurium experiri, Obſoletum.
Redambulo,VideAmbulo.
Redamo,Amo.
Redarguo,Arguo.
Reddo,Do.
Redemptor,Redimo.
Redeo,Eo.
Redhibeo,Habeo.
Redigo, redigis,Ago.
Redimo,Emo.
Redemptio,Emo.
Redinteger,
Redintegro.		Integro.
Reditus,Eo.

18:
Redimio, is, iui, itum, ire, act. primæ con.
19:
Ex re & emio d interpoſitum. Com=
20:
poſitum, & e in i mutata, Ochędożam
21:
przipráwiam/ koronuyę/ około głowy oplatam
22:
Orno, corono, acupingo.
23:
Redimitus, a, um, pen. prod. Opiękrzony/
24:
Przipráwiony.
25:
Rdimiculum, li, miliebre capitis orna=
26:
mentum, Podobno czepiec/ tkanká/ tocze=
27:
nicá/ álbo ynſze ochędożenie które białe głowy
28:
ná głowie noſzą.
29:
Redipiſcor, redipiſceris, redeptus ſum,
30:
redipiſci, id eſt, aſſequi, Oſięgnąć/ doſtáć/
31:
Obſoletum apud Plautum.
32:
Rediuius, reiuij, ma. ſecund. Klęſzcz/ To
33:
yeſt Robak który ſie w skórę wpiye á pirwey
34:
nie odpádnie áż opiwſzi ſie krwie zdechnie.
35:
Græci κροτώνα uocant.
36:
Rediuia, æ, uel, Reduuia, æ, Vt quidam
37:
ſcribunt, Odwſtánie skóry y mięſá od páz=
38:
nokći. Morbus eſt. Legitur etiam in
kolumna: b
R ante E.349
1:
neutro genere Rediuium. Nam Redi=
2:
uire apud Veteres ſignificabat reſolue=
3:
re. Rozwięzáć/ Roſprowádźić.
4:
Redoſtio, id, iui, Gratiam referre obſole=
5:
tum.
6:
Redoſtit, id eſt, Redijt. Nonius.
7:
Reduncus, a, um, contrarium eſt Adun=
8:
co, Ná zad skrziwiony/ Ná zad odgięti.
Redulcero,VideVlcus.
Redundo,Vnda.
Refello,Fallo.
Refercio, refertus,Farcio.
Referio,Ferio.
Refero, Relatus,Fero.

9:
Refibulare pro Fibula retexere dixit
10:
Martialis.
11:
Referueo, Referueſco, Vide Ferueo.
12:
Rediuiuus, a, um, Vide Viuo.
Redoleo,VideOleo.
Redordior,Ordior.
Redormio,Dormio.
Reficio,Facio.
Refigo,Figo.
Refiguro,Figura.
Reflecto,Flecto.
Reflo, reflatus,Flo.
Refloreo,Floreo.
Refluo,Fluo.
Refocillo,Focillo. focus.
Refodio,Fodio.
Reformo,Formo.
Refoueo,Foueo.
Refractarius,Frango.
Refragor,Fragor.
Refreno.Frænū Fræno.
Refico,Frico.
Refrigeratorius,Frigeo.
Refrigeo,Frigeo.
Refringo,Frango.
Refugio. Refuga,Fugio.
Refugium,Fugio.
Refulgeo,Fulgeo.
Refundo, Refuſe,Fundo.
Refuto, Refutatio,Futo.
Regalis, le,Rego.
Regenero,Genero.
Regermino,Germino.
Regerminatio,Germino.
Regero, regeſtumGero.
Regia,Rego.
Regimen, regina,

13:
Reduco, reduces, Redux, Vide Duco.
14:
Refrina, æ, femin. faba quæ ex ſacrificio
15:
referri ſolet domum ex ſegete cauſa
16:
auſpicij, Feſtus.
NNRegelo


strona: 349v


kolumna: a
R ante E.
1:
Regelo, as, pen. cor. are, Záś rozmórznąć
2:
álbo odmárznąć.
3:
Regieſco, ueteres pro Creſco uſurparūt
4:
Calep.
5:
Regilla, læ, Nieyáki xtałt ſtároświeckiego
6:
odźienia.
7:
Regillus, lacus eſt in Algidæ ſyluæ in=
8:
greſſu, Calep.
9:
Reginoburgum, Alio nomine Auguſta
10:
Tiberij, Po niemiecku zową Regenſpurg.
11:
Vrbs Vindeliciæ ad Danubium in
12:
Germania.
13:
Regio, Regionatim, Vide Rego.
14:
Regium, oppidum Ciſalpinæ Galliæ
15:
cuius populi. Regini.
16:
Regius. Regno, Vide Rego.
17:
Reglutinoſus, a, um, Valde glutinoſum
18:
ſignificat, Plin. lib. 11. cap. 15. Inuſita=
19:
tum.
20:
Regum, Regnator, Regno, Vide Rego.
21:
Rego, regis, rexi, rectum, regere, Rządzę
22:
Pánuyę/ ſpráwuyę. Regere currum, Wo=
23:
źić wóz/ wóźnicą być.
24:
Regere ingenium alicuius, Spráwowáć/
25:
nauczáć kogo. Conſilio regere, Rádą
26:
ſpráwowáć. Rempub. regere, Rzeczą po=
27:
ſpolitą rządźić. Semetipſum regere, Sá=
28:
mego ſiebie rządźić.
29:
Regere, moderari, gubernare, admini=
30:
ſtrare Synonima. Regere diſciplina,
31:
Ná wodzy trzimáć/ To yeſt nie dáć ſwey wo=
32:
ley. Kárność mieć.
33:
Regendum iuuenem ſuſcipere, Ku vczeniu
34:
dobrych obyczáyów y nauk etc. Regere clauū
35:
Wiosłem zádniem łódź ſpráwowáć. Qui
36:
nimio dolore caput regere non po=
37:
teſt, Który dla wielkiego bolu nie może gło=
38:
wy podnośić.
39:
Regito, as, are, frequentatiuum apud
40:
Varronem, Vſtáwicznie rządzę/ pánuyę.
41:
Rectio, onis, fem. tert. uerbale, Pánowá=
42:
nie/ Rządzenie.
43:
Rector, & Rectrix, Rządźiciel/ Rządźicielká.
44:
Sprawcá/ Vrzędnik.
45:
Regimen, regiminis, neu. t. Páńſtwo/ Pá=
46:
nowánie/ Regiment.
47:
Rex, regis, maſc. tert. Król. Siue reges ſiue
48:
inopes erimus coloni, Acz królmi to yeſt
49:
bogátemi/ Acz vbogiemi będźiemy. Reges
50:
ærarij, Szácownicy álbo poborce ćy którzy
51:
ſzácunki vſtáwiáyą odbieráyą.
52:
Regina, æ, fe. p. Królowa/ Też rządźiećielká/
53:
Albo páni pánuyąca. Reginæ, Bogáte nie=
54:
wiáſty.
55:
Regulus, li, dimin. a rex, Królik/ Xiążę/
56:
Máłey kráyiny pan.
kolumna: b
R ante E.
1:
Reguli etiam dicuntur, Królewſzczy y Xią=
2:
żęcy ſynowie.
3:
Regulus item, Królik. Nomen auis.
4:
Regulus etiam, Báſyliſzek.
5:
Regius, a, um, Królewski. Bellum regium,
6:
Conditio regia, Królewski ſtan. Con=
7:
ſuetudo regia, Królewski obyczay. Orna=
8:
tus regius, Królewski vbiór. Principatus
9:
regius.
10:
Regius morbus, Zołta niemoc. a=
11:
lias Icteris Vrbs regia, Królewskie miá=
12:
ſto.
13:
Regia, æ, Królewski páłac. Regia uia, Wiel=
14:
ka drogá/ Gośćiniec też ſtolec á mieſzkánie
15:
królewskie.
16:
Regie, aduerbiū, Po krolewsku/ Po páńsku.
17:
Regie politum ædificium, Foremnie/ A
18:
koſztownie przipráwny dóm.
19:
Regifice aduerbium, pro regie, Cicer. 3.
20:
Tuſculana 77. inuſitatum.
21:
Regalis & hoc regale, Królewski. Nomen
22:
regale, Imię królewskie. Sententia rega=
23:
lis, Zdánie królewskie álbo też skazánie.
24:
Regale ſolum, Królewska dźiedźiná. Orna=
25:
tus regalis, Królewski vbiór.
26:
Regaliter aduerbium, idem quod Regie,
27:
Po królewsku. Metaphorice, Známinicie/
28:
Koſztownie/ Pyſznie.
29:
Regaliolus idem quod regulus cum re=
30:
fertur ad autem, Ptak królik.
31:
Regio, onis, fem. tert. Kráyiná/ Ziemiá/
32:
Dźiedźiná. Regiones urbis, Dźiedźiny
33:
miáſtá tego.
34:
Regnum regionibus continetur, Kró=
35:
lewſtwo z krayin á z dźiedźiny yeſt złożone.
36:
Regio & Ora idem.
37:
Regiones cœli uel orbis quatuor, Cztery
38:
kráyiny álbo ſtrony niebieskie. Videlicet,
39:
Ortus, Occaſus, Meridies. Septemtrio,
40:
Wſchód Zachód Słońcá/ Południe/ Pułno=
41:
cy. Natura & regio prouinciæ, Obyczáy
42:
y położenie kráyiny.
43:
Regionibus circumſcriptum uitȩ ſpa=
44:
cium, Wydźielony álbo zákryſzony wiek
45:
żywotá. Regionibus officij ſeſe conti=
46:
nere, Záchowáć ſie miedzy kreſy álbo w zá=
47:
kryſzeniu ſwoyey powinnośći. De recta re=
48:
gione deflectere, Z práwego kreſu álbo z
49:
práwey drógi wykroczić.
50:
E regione tanquā aduerbium ponitur
51:
in oratione, Ná przećiwko/ Przeciwko. E
52:
regione nobis, Proſto przećiwko/
53:
nam.
54:
Regionatim aduerb. Od yedney kráyiny do
55:
drugiey/ álbo od miáſtá do miáſtá.
Regnum


strona: 350


kolumna: a
R ante E.
1:
Regnum, regni, neut. ſecund. Królewſtwo
2:
Regnum item, Wſzeláka właſna máyętność
3:
y dźierżáwá. Sub Veneris regno mili=
4:
tat, Pod królewſtwem boginiey Veneris
5:
zołnierzuye/ To yeſt miłuye. Appetere re=
6:
gnum, Stáć o królewſtwo. Occupare re=
7:
gnum, Wiecháć y oſieść królewſtwo. Sub
8:
regno eſſe. W królewſtwie być/ pod królem
9:
śiedźieć nie pod miáſtem álbo ynſzą Zwierzch=
10:
nością.
11:
Deferre regnum alicui, Ządáć kogo ná
12:
królewſtwo.
13:
Regnum etiam, Zwierzchność/ Powściągá=
14:
nie. Vt, Illud ſuum regnum iudiciale
15:
oppoſuit.
16:
¶Interregnum, interregni, Czás ten po=
17:
ki królewſtwo wákuye/ Poki królá niemáſz/
18:
po śmierći królewskiey niżli drugiego obio=
19:
rą/ Wákowánie królewſtwá. Inire inter=
20:
regnum, Wſobić álbo wſádźić ſie miáſto
21:
zwiérſchnego páná ná ſtolec krolewſtwá wá=
22:
kuyącego.
23:
¶Interrex, interregis, Námieſnik álbo
24:
Adminiſtrator, Krolewſtwá áż do obránia
25:
królá.
26:
¶Interrex patricius. Namieſnik zacnego
27:
domu y záwołánia.
28:
Regno, as, are, act, prim. Pánuyę/ Króluyę.
29:
Alicui populo regnare, Być królem nie=
30:
którego ludu.
31:
Regnatum eſt imperſonale Liuius, Quia
32:
poſt Tatij mortem a ſua parte non e=
33:
rat regnatum, Z yego rodzáyu żaden po
34:
tym nie królował. Regnata fœminis
35:
gens, Od niewiaſt/ álbo przes białe głowy
36:
rządzona. In quibus regnas, W których
37:
ty kroluyeſz. To yeſt nád kim maſz zwierſch=
38:
ność/ które rządźiſz y ſpráwuyeſz.
39:
Regnare etiā ſignifi, Mieć wielką powagę
40:
y záchowánie. Hic tu regnas, Tyś tu królem/
41:
Ty tu maſz co chceſz/ wſziſcy ſie ciebie wſtydá=
42:
yą.
43:
Regnator, uerbale maſc. rert. Pan/ Rzą=
44:
dźiciel/ Sprawcá.
45:
Regnator agelli, Kmieć troſzkę zagonów
46:
máyący.
47:
¶Compoſi. a Rego, Arrigo, arrigis,
48:
pen. cor. arrexi, arrectum, arrigere,
49:
Podnieść/ Náſtorzić álbo roztárcháć/ Roz=
50:
kudłáć włoſy. Arrige aures Pamphile
51:
Terent. Náſtórz vſzy Pámphile/ To yeſt
52:
słuchay słuchay pilnie. Arrigere aliquem
53:
ſeu alicuius animum, Pokrzepczić kogo/
54:
Dodáć mu dobreyotuchy/ ſercá/ Nádźieye do
55:
brey przidáć.
kolumna: b
R ante E.350
1:
¶Arrectus, a, um, Náſtorzony. Arre=
2:
ctus animus ad bellum, Náſtorzona
3:
chuć ná bitwę/ To yeſt chutliwa/ Gotowa.
4:
Arrexit mihi aures ſuo ſermone, Ná=
5:
ſtorzył mu vſzy ſwoyą mową. To yeſt pocieſzył
6:
mie. Dodał mi dobrey myśli.
7:
¶Arrectarius, a, um, ab arrectum ſu=
8:
pino, ut aſſer arrectarius, Podnieśiona
9:
deſzczká która zwłaſzczá proſto ſtoyi.
10:
¶Arrectio, onis, uerbale, Náſtorzenie.
11:
¶Corrigo, Nákrzepczam záś y proſtuyę.
12:
Metaph. Popráwiam/ Polepſzam/ Karzę.
13:
Corrigere mendum, Pobłądznie po=
14:
prawić.
15:
Corrigere, emendare &c. Corrigere
16:
aliquem, Skáráć kogo/ Złáyáć. Aliquem
17:
ad frugem corrigere, Polepſzić kogo.
18:
Vinum corrigere, Nápomináć ku dobrym
19:
obyczáyóm. Vitia ſenectutis ſtárośći á
20:
vłomnośći pilnośćią máyą być popráwione.
21:
Corrigere ſeipſum, Sam ſie vznáć/ vba=
22:
czić.
23:
Corrector, oris, maſc. tert. Popráwiciel/
24:
Nápráwiácz/ Polepſzácz/ Nápráſzczácz.
25:
¶Corrector at Emendator idem.
26:
¶Correctio, onis, fem. tert. uerbale fe.
27:
Popráwienie/ Polepſzenie. Cic. Hæc eſt
28:
correctio philoſophiȩ ueteris & emen=
29:
datio, Popráwienie ſtarádawney Philoſo=
30:
phiey á mądrośći.
31:
¶Correctio figura apud Rhetores,
32:
Quæ tollit id quod dictum eſt, & eo
33:
aliquid magis idoneum reponit, Po=
34:
lepſzenie.
35:
¶Dirigo, Proſzczę/ Składam/ Zmierzam/
36:
Sciągam. Acies dirigere pro ordinare,
37:
Woyská vſzikowáć. Cum ad Mutinam
38:
iter dirigerem, Gdym byl złożił drógę do
39:
Mutyny/ To yeſt gdym ſie był vdał ná dró=
40:
gę/ álbo gdym ſie do Mutyny przibliżał. Ad
41:
animi bona uel mala dirigenda om=
42:
nis oratio eſt, Direxit eam a media li=
43:
nea ad leuam, Puśćił vchylił z pośrzredni
44:
liniey ná lewą ſtronę. Dirigere artes
45:
ſuas ad uoluptatem, Sciągnąć nauki
46:
ſwoye ná roskoſzy/ To yeſt ná roskoſz ſie bráć
47:
y ſádźić. Ad ſcopum dirigere, Ku celo=
48:
wi zmierzáć. Vitam ſuam ad normam
49:
rationis dirigere, Spráwowáć ſie wedle ro=
50:
zumu. Dirigere aliquid ad ſimilitudi=
51:
nem alterius, Nieco proſtowáć ná xtałt
52:
czego drugiego. Vtilitate officium diri=
53:
gere, Posługę ſwą zá pożitkiem nieść/ álbo
54:
wedle pożitku obrácáć/ kto więcey da temu zá=
55:
biegáć.
NN 2Dirigere


strona: 350v


kolumna: a
R ante E.
1:
Dirigere omnia uoluptate, Wſziſtko ná
2:
roskoſz ſádźić. Eius tota ſimilitudo ad
3:
ſuccum Porri dirigitur, Wſziſtek ſmák
4:
yego ná czoſnkowy ſie ſuk ſciąga Dirigere
5:
aliquem ad rectum iter, Náprowádźić
6:
ná práwą drógę. Aliquem ad ſuam opi=
7:
nionem dirigere, Prziwodźić ná ſwoye
8:
mniemánie.
9:
Dirrectus, a, um, participium, Proſty/
10:
Náproſzczony. Directi pedes, Directus
11:
ordo. Directum iter, Proſta.
12:
¶Directe ſiue Directo aduerbium,
13:
Proſto/ Po proſtu.
14:
Directio deorſum ferri, Proſto ná dół
15:
páść/ Lecieć.
16:
¶Directarij qui in aliena cœnacula ſe
17:
dirigant furandi animo Vlpianus.
18:
¶Erigo, Podnoſzę/ Proſto poſtáwiam.
19:
Erigete ſcalas ad mœnia, & ad mu=
20:
rum, Drabi prziſtáwić ku murowi. Erige=
21:
re caudam falcatam in ſubliuie, Pod=
22:
nieść ogón w zgorę nád ſię.
23:
Erigere in gradus, Podnieść ná nogi. In
24:
cliuum capitolinum erigunt aciem,
25:
Szikuyą. Erigere aculeos iudicum in
26:
reum.
27:
Erigere criſtas, Grzebień podnieść/ To yeſt
28:
Pyſznym á nádętym być. Prouerb. Affli=
29:
ctum erigere, Nędźnego podnieść/ To yeſt
30:
ſpomoc. pocieſzić. Erigere afflictam pro=
31:
uinciam, Rátowáć. Animos erigere,
32:
Pokrzepczić/ Smiáłośći á ſercá dodá. Ani=
33:
mos erigite ad audiendum, Posłuchay=
34:
cie pilnie/ Ocuccie ſie. Erigitur animus
35:
expectatione rerum bonarum, Poda=
36:
wa mi ſerce yákiś dobrey nádźieye.
37:
Magnus animus & erectus, Cziſte ſer=
38:
ce y mężne. Animus erectus & minime
39:
perturbatus idem, Namniey nie boyáźny.
40:
Aures erigere & animum intendere,
41:
Náſtorzić vſzy. Erigite mentes aureſ ue=
42:
ſtras, Podnieście wáſze ſercá y vſzy náſtorz=
43:
cie/ To yeſt chcieycie báczić/ rozumieć co mó=
44:
wią.
45:
Expectationem alicuius erigere, Po=
46:
cieſzić kogo w yego nádźieyi. Erectis omni=
47:
bus expectatione nouarum rerum,
48:
Gdy wſzelki czuhał á czekał y godźił náno=
49:
winy.
50:
Erigere ad ſpem & in ſpē, Nádźieye do=
51:
dáć.
52:
¶Erectus. a, um, nomen ex participio,
53:
Cice. Erectior ſenatus erat, Był nieco
54:
tráfnieyſzi y Rządnieyſzy/ Mężnieyſzy/ Lep=
55:
ſzy. Erectione animo eſſe, Cziſtego ſercá
56:
być. Ochotnieyſzym.
kolumna: b
R ante E.
1:
¶Pergo, Idę/ Pochadzam/ Poſtępuyę.
2:
Nunc ad eum pergam, Teras póydę ku
3:
niemu. Hac pergito, Tędy ydź. Horſum
4:
pergunt, Tędyć ydą/ k nam ſie máyą. Per=
5:
gere iter, Drógi ſwoyi pátrzáć/ przed ſię yść
6:
Perrexi Romam perueni, Pergit
7:
ire ad Phanorinum, Chce yść/ Gotuye ſie
8:
do Phárnorinum. Pergam at inſequar
9:
longius, Póydę yeſzcze dáley. Pergere per
10:
mare, Przes morze ſie wieść. Pergo præ=
11:
terita, Opuſzczam przeſzłe á záſtárzáłę rzeczy.
12:
Item pergere, Trwác/ Przed ſię pochodźic á
13:
poſtępowác dáley. Si perrexerit in ſtudio
14:
literaram, Potrwáły w naukách. Simo=
15:
leſtus pergis eſſe iam intro arripire,
16:
Nie chceſzli mie przeſtác trapić á przikri mi
17:
byc. etc.
18:
Perge tu, Pátrz ty ſwego. Perge ad cæ=
19:
tera, Powiedáy co ſtoyi dáley/ Pergit in
20:
mea maledicta. Przed ſię mi łąye/ Złorze=
21:
czy etc. Perge ut cepiſti, Poſtępuy/ Pochodź
22:
Popráwuy ſie yákoś począł. Perge reliqua/
23:
geſtio ſcire iſta omnia, Prowadz rzecz
24:
áż do końcá/ bárzo rad tego słucham. Pergite
25:
animo forti Lacedemonij, hodie forte
26:
apud inferos cœnabimus, Bądźcie do=
27:
brey myśli Lácedemonowie dźiś będźiem w pie=
28:
kle na wieczerzi/ To yeſt będźie álbo tám álbo
29:
ſám álbo zysk álbo ſtrátá.
30:
Domum ire pergam obo plurimum eſt
31:
quod agam, Póydę do domu tám naydę
32:
co będę miał czinić. Ad fores ſuſpenſo
33:
gradu placide ire perrexi, Chciałem z
34:
lekká ná przednich pálcách co naćiſzey do drzwi
35:
prziſtępić.
36:
Perge in uirum, Rość ku męſtwu. Si per=
37:
rexiſſet in ſtudio Philoſophiæ, By ſie
38:
był przedſie vczył. Pergin, Comicum eſt
39:
pro pergis ne, Nie chceſz przeſtáć/ przed
40:
ſię idźieſz/ ták żes ociętny.
41:
Pergin uero pergere? Cóż tákżeś ſie yuſz
42:
ná to vdał.
43:
¶Porrigo, Roſciągam/ Też podawam/
44:
Podáyę. Porrigere in latitudinem, Ná
45:
dłużą ſie rościągnąć. Porrigit ſeſe mons
46:
in rectum, Roſciąga álbo vkázuye ſie górá
47:
po proſtu. Ne digitū quidē porrigere in
48:
rem aliquā, I paluſzkiem ſie którey rzeczy nie
49:
dotknąć. Cui ciui ſupplici non illa de=
50:
xtra inuicta, & fidem porrexit & ſpem
51:
ſalutis oſtendit, I komu ręki nie śćiągnął
52:
y komu łáski nie okazał. Herbam porri=
53:
gere prouerbium, Tráwę podáć/ To yeſt
54:
podáć ſie/ Znáć ſie być zwicieżonym. Porri=
55:
gere manum, Podáć rękę/ Prziwitáć. Et
56:
Metaph. Spomoc/ Rátowáć. Porrigere
manum


strona: 351


kolumna: a
R ante E.
1:
manum in menſam, Sciągnąć rękę ná
2:
ſtół/ yeść.
3:
¶Porectus, a, um, Roſciągniony/ Dłu=
4:
gi. Przewlekły. Porrecta in latitudinem
5:
ſtabula, Ná ſzerzą przewlekłe.
6:
Porrectus aliquando nomen eſt, Vt,
7:
Porrectiore fronte loqui, Weſeley/ Ocho=
8:
tniey/ Swiebodniey mówić.
9:
¶Exporrigo, Wyciągam. Exporrigere
10:
manum, Wyciągnąć rękę. Exporrige
11:
frontem, Ey bądz dobrey myśli/ Wy=
12:
ciągni czoło.
13:
¶Exporrectio, onis, fem. tert. Wy=
14:
ciągnienie. Surgo cum compoſitis Vi=
15:
de ſuo loco.
16:
Regredior. Regreſſus, Vide Gradior.
17:
Regula, læ, fem. p. Norma qua lineæ di=
18:
riguntur, Sznur álbo linia do proſtowá=
19:
nia á w práwą miárę czinienia czego. Meta=
20:
pho. Breuis rerum præceptio, Kró=
21:
tká nauká álbo drógá ku poſpolitey nauce.
22:
Regula philoſophiæ, proba, regula
23:
Habere regulam qua uera & falſa di=
24:
ſcernatur, Mieć probę álbo naukę dobre
25:
rzeczy od złych rozeznawánia. Mediocrita=
26:
tis regula, Miernośći nauká. Demo=
27:
ſtehenis norma orationis & regula,
28:
Przikład niepoſpolitego wymówce.
29:
Exemplum & Regula idem. Ad regu=
30:
lam dirigere, Wedle proby á práwey náuki
31:
proſtowáć.
32:
Regale etiam dicitur, Nieyáki koſzyk do
33:
oliwek należący.
34:
Regularis & hoc regulare, quod ſecun=
35:
dum regulam eſt, Vproſtowány/ Vmiár=
36:
kowány/ álbo co ſie poſpolitey náuki dźierży
37:
y wedle niey ſpráwuye.
38:
Et Metaph. Rządny/ Státeczny/ álbo któ=
39:
ry wedle vrzędu ſwego y powinnośći ſwey
40:
ſpráwuye/ Nie wykrácza z niego nic ná
41:
vkoś áni ná ſtronę.
42:
Regulare aes, Miedź która ſie łatwie da
43:
ciągnąć/ Roſpłáskowáć/ wolna miedź.
44:
Regulariter aduerbium, Wedle ſznuru ál=
45:
bo liniey/ vmiárkownie.
46:
Et Metaphori. Rządnie/ Niewykrocznie/
47:
Poſtępnie.
48:
¶Irregularis, re, Nieproſty/ Nieuproſto=
49:
wány/ Nieumiárkowány/ Niepoſtępny/
50:
Nietráfiáyący/ Niedźierżący áni ſie mogący
51:
przigodźić ná regulę álbo poſpolitą naukę.
52:
Vt uerbum irregulare, Które ſie nie=
53:
dźierży poſpolitey reguły.
54:
¶Irregulariter aduerbium, Nie wedle
55:
nauki poſpolitey.
56:
Regulo, as, are, Proſtuyę/ Vmierzam.
57:
Reguſto, as, are, Záś z nowu koſztuyę/ Vi=
58:
de Guſto.
kolumna: b
R ante E.351
1:
Reijcio, Reiectus, Reiectio, Reiectanea,
2:
Reieculæ, Vide Iacio.
3:
Reintegrare pro Redintegrare inuſita=
4:
tum, legitur apud Liu 6. Bello Punico.
5:
Reniuitare inepta compoſitione in Bi=
6:
blijs legitur, Powtóre w gośćinę prośić.
7:
Reiteratio uerbale a uerbo Reitero, Pow=
8:
tarzánie.
9:
Relatio, Relator, Relatus, Relatiuum, Vi=
10:
de Fero.
Regulus,VideRego.
Relangue,Langueo.
Relaxus, Relaxo,Laxus.
Relego, Relegatio,Lego, as.
Relego, Relectio,Lego, is.
Releuo,Leuo.

11:
Relicinus, pen. prod. in occipitur refugi=
12:
ente capillamento recriſpum Obſolet.
13:
Religio, onis, fem. tert. Boża służbá/ Bogo=
14:
boyność/ Nábożeńſtwo/ Chwałá boska.
15:
Religio aliquando ponitur por Metu,
16:
uel ſollicitudine, Miáſto obawánia/ Tro=
17:
ski y Stáránia/ Albo obciężliwośći ſumnie=
18:
nia. Nam nihil dicere mihi religio eſt.
19:
Terent. Nie godźimi ſie/ álbo nie śmiem nic
20:
zátáyić/ Zámilczeć.
21:
Hinc dicimus religionem inijcere, W
22:
boyaźń á w ſtáránie wpráwić. Quod alias
23:
conſcientiæ metum incutere, Náruſzić
24:
komu ſumnienia.
25:
Religione exoluere, Z boyáźni y z myś=
26:
lenia wybáwić. Religione colere, Pánu
27:
bogu pilnie służić/ Nábożnym byc/ Mieć Bo=
28:
gá przed oczymá. Cultum Dei ſuſcipere &
29:
puram religionem, Práwą wiárę/ y prá=
30:
wą służbę bożą prziyáć. Religio officij,
31:
Pilnowánie ſwego vrzędu. Obligare uel
32:
reſtringere religione, Poprziſiąc kogo/
33:
Obowięzáć yego ſumnienie ku wypełnieniu
34:
tego álbo owego.
35:
Venire in religionem re aliqua dici=
36:
tur, W boyázń y w lękánie prziść gdy ſie
37:
zwłaſzczá ludźie którey rzeczy lękáyą. In re=
38:
ligionem uertere, Sumnienie komu vcżi=
39:
nić. Inducere religionem, idem.
40:
Religio eſt mihi, Nie śmiém/ Miáł bym
41:
zá to obciążone ſumnienie/ Boyę ſie Bogá.
42:
Eximere religionem idem quod exol=
43:
uere, Religione tangi, Bać ſie Bogá.
44:
Exemplar antique religionis, Przikład
45:
ſtárádawnego nábożeńſtwá/ y Boskiey służ=
46:
by. Cum intelligetis qua religione
47:
dicāt, Gdy wyrozumicie yáką wiárą á yáką
48:
vprzeymością mówią. Pactorum fœde=
49:
rum religionem & fidem nunquam
50:
iſta natio coluit, Nigdy ten lud przimie=
51:
rza y wiáry nie dźierżał.
NN 3Religio=


strona: 351v


kolumna: a
R ante E.
1:
Religioſus, a, um, Bogoboyny/ Nábożny.
2:
Homo religioſus, Bogoboyny człowiek.
3:
Religioſus locus, Poświęcone mieyſce.
4:
Religioſi dies, Stráſzne álbo przeklęte dni
5:
dla nieyákiey złey przigody/ która ſie w ten
6:
dzień ſtáłá. Vide ſupra Ater.
7:
Delubrum religioſum, Swięte mieyſce.
8:
Religioſum eſt id facere, Boże vchoway
9:
tego vczynić/ Zábiye pán Bóg.
10:
Religioſus aliquando idem quod ſu=
11:
perſticioſus, Bożek/ Nábożnik.
12:
Religioſe aduerbium, Pilnie/ Nabożnie/
13:
Bogoboynie. Templum aliquod reli=
14:
gioſiſsime colere, Pilnie/ Częſto á gęſto
15:
náwiedzáć.
16:
Religioſe teſtimonium dicere, Wiernie á
17:
s dobrym ſumnieniem świádectwo dáć. Reli=
18:
gioſiſsime amicitias colere, Vprzeymym
19:
w prziyáźni być. Commendo tibi officia
20:
mea quam poſſum religioſiſſime, Zá=
21:
liecam służby ſwe yáko nápilniey mogę.
22:
Religioſitas, atis, Ineptum nomen in Bi=
23:
blijs pro religioſitate.
24:
¶Irreligioſus, a, um, Niebogoboyny/
25:
Nienabożny/ Niepobożny/ Przesduſzny.
26:
Irreligioſum ratus ſacerdotes publi=
27:
cos ſacra populi Romani pedibus
28:
ire, Zdáło mi ſie być niepobożnie áby ducho=
29:
wieńſtwo Rzymskie miáło pyeſzo chodźić.
30:
¶Irreligioſitas, atis, in Biblijs tantum
31:
legitur nimium dura dictio, Niepo=
32:
bożność/ Beſduſzność.
33:
Religio, Religatio, Vide Ligo.
34:
Relinquo, Reliquus, Relictus, Vide Lin=
35:
qus.
Relino,VideLino.
Reluceo,Luc uel Luceo.
Reluctor,Luctor uel Lucta.
Reluo,Luo.
Remancipo,Mancipiū, uel man
(cipio.
Remando,Mando.
Remaneo,Maneo.
Remanſio,Maneo.
Remeo,Meo.
Remecior,Mecior.
Remigo,Remus.
Remigro,Migro.

37:
Remano, as, pen. prod. remanere id eſt
38:
repetere, Obſoletum, & Remanare re=
39:
fluere Lucretius.
40:
Remeculi nauigiorum genera Sipont.
41:
Remedium, Vide Medium uel Medior.
42:
Remeligines remoræ apud Plaut. Zawá=
43:
dy/ Omieſzkánia.
44:
Rememoror. raris, rari, Barbare dicitur
45:
in Biblijs pro Reminiſci.
kolumna: b
R ante E.
1:
Remandare probat Calep. ex Columel.
2:
lib. 2. cap. 17 uel etiam ſenas partiti cō=
3:
plures tale Oleaſter remādauerunt ubi
4:
legendum Taleolas terræ mandaue=
5:
runt.
6:
remigero, as, are, pro remigrare, Obſo=
7:
letum.
8:
Reminiſcor, Reminiſcentia, Vide Memini.
9:
Remo, remis, remere, pro repetere, Wró=
10:
ćyć ſie. Apud Ennium Obſoletum.
11:
Remorbeſcere in morbū recidere obſo=
12:
letum.
13:
Remores, p. co. aues in auſpicijs dicūtur,
14:
quæ acturum aliquid remorantur,
15:
Feſtus.
16:
Remoria locus in ſummo Auentino ur=
17:
bi, Remus de urbe condita fuerat au=
18:
ſpicatus, CC.
19:
Semulinus ager dictus eſt a Remo poſ=
20:
ſeſſus CC.
21:
Remunero, Remuneratio, uide, Munus.
Remitto, Remiſſus,VideMitto.
Remollio,Mollio.
Remora,Moror.
Remordeo,Mordeo.
Remoror,Moror.
Remoueo, Remotus,Moueo.
Remugio,Mugio.
Remulcus, Remulco,Remus.

22:
Remus, remi, m. Wiosło. Ventis remiſ
23:
in patriam omni feſtinatione prope=
24:
rare, prouerb. apud Cic. S wielkim pę=
25:
dem y kwápliwośćią.
26:
Remigo, as, are, Wieść ſie ciągnąć/ wio=
27:
słem.
28:
Remigiū, gij, Woyźbá/ Robienie wiosłem/
29:
Też towarziſtwo burſá ábráctwo tych któ=
30:
rzy wiosłámi robią ná wielkich łodźiách. Etiā
31:
transfetur ad aues, Ptáſzy lot álbo cią=
32:
gnienie precz.
33:
Remigatio, onis, uerbale idem quod Re=
34:
migium.
35:
Remulco, as, are, uerbum minus uſitatū,
36:
W máłey łódce wielką gálią cziągnę. Vel
37:
etiam, Z lekká á z nienacká ſie wiozę/ niedo=
38:
naglam wiosłámi.
39:
Remulcus, ci, ma. ſec. Máł łódká którą
40:
zwykli żegłarze przi wielkiey łodźy miewáć.
41:
¶Promulco, as, are, Nauis agi dicitur
42:
cumfune ducitu, Calepin. ſine autho=
43:
re.
44:
¶Eremigo, as, are, Wypływáć/ wyciągáć.
45:
Ren, renis, m. t pen. pro, Nérká. Renes,
46:
Nérki. E renibus laborare, Bolenie oko=
47:
ło nérek mieć.
48:
Renunculus, li, diminut. Néreczká.
Renanci=


strona: 352


kolumna: a
R ante E.
1:
Renanciſcor, eris, ſci, pro reprehendere
2:
Feſtus obſoletum.
3:
Renarro, as, aui, Powtóre powiedam. Vide
4:
Narro.
5:
Repagulum, li, n.. Zaworá/ Zaporá/ Rygel.
6:
Vide Pango.
7:
Reor, reris, ratꝰ ſum, reri, d. ſ. Mniemam/
8:
mam zá to/ Nadźiewam ſie. Rebantur fore
9:
ut aliquid, Nádźiewáli ſie czegoś nowe=
10:
go.
11:
Vt ego reor, Iáko ya mniema/ yle ſie
12:
mnie zda. Optimum factu ratus, Zdáłá
13:
mu ſie rzecż być pożiteczna.
14:
Ratum, Firmum, Fixum idem.
15:
Renūtio, Renūciatio, uide Nuncio, uel nūcius.
16:
Renouo, Renouatio, Vide Nouo.
17:
Renuntio, renūciatio, uide Nuncio, uel nuncius
Renaſcor,VideNaſcor.
Renauigo,Nauigo.
Renideo,Nideo.
Reno,Rheno.
Reniteo,Nitor, uel Niteo.
Renitor, renixus,Nitor, uel Niteo.
Renumero,Numerus, uel nu=
(mero.
Rentio, Renutus,Nuo.
Repandus,Pando. as.
Repango,Pango.
Reparco,Parco.
Reparo,Paro.
Repaſtino,Paſtinum.
Repecto,Pecten.
Repedo,Pes uel Pedes.
Repello, repulſusPello.
Rependo, repēſo,Pendo.
Repignero,Pignus.
Repleo,Pleo.
Replico,Plico.

19:
Repercutio, Repercuſſus, uide Percutio.
20:
Reperio, Repertitius, uide Pario.
21:
Replaudo, is, ere, pro repercutere, Cale=
22:
pinus ſine authore.
23:
Repens, repentis, Nagły/ Nienádźiány/
24:
prętki/ a/ e.
25:
Repens tumultus, Prętka nagła zwádá.
26:
Repens pauor, Nagła boyaźń. Repens
27:
fama allata, Prętká sławá.
28:
Repens & Expectatus contraria.
29:
Repentinus, a, um, idem quod repens,
30:
Nagły/ w oce mgnieniu.
31:
Repēte aduer. Z nagłá w oce mgnieniu/ hnet/
32:
Nátychmiáſt też mówią niektórzi. Senſim &
33:
repente contraria. Repente præter ſpē
34:
dixit, Hnet odpowiedźiał nád mniemá=
35:
nie.
36:
Repente & Euegiſtio, Synonima.
kolumna: b
R ante E.352
1:
Repentino, aliud aduerbium idem, Kwá=
2:
piąc.
3:
Replumbo, as, are, Odłutuyę. Odpoyam.
4:
Repo, repis, repſi, reptum, repere, neu. t.
5:
Láżę/ mknę ſie yáko robacy czynią.
6:
Repere etiam dicuntur radices, Rozráſtáć
7:
ſie/ miedzy kámienie wráſtáć. Repere in alti=
8:
tudinem, Mknąć ſie/ wzmykáć ſie w zgó=
9:
rę.
10:
Repto, as, are, frequentatiuum, Vſtáwić
11:
nie łáżę. Et per translationem, Leniwo
12:
ydę ledwey ſobą rucham.
13:
Reptare pennis dicuntur locuſtȩ, Trzpiá=
14:
táć skrzydłámi. Syluas inter reptare
15:
ſalubres, Horatius, W ſwieżych gáyách ſie
16:
przechodźić.
17:
Reptatus, huius reptatus, Láżenie/ mknienie
18:
ſie.
19:
Reptilis, le, Láżący. Hoc nomine uocātur,
20:
Wſzyſtko robáctwo łáżące.
21:
Repens, tis, participiū, ut repens humi,
22:
Lażąc po źiemi.
23:
¶Compoſita, Adrepo, is, ere, Prziłá=
24:
żę.
25:
Ad amicitiam alicuius adrepere, Me=
26:
taph. Przilizáć ſie w cziyę prziyaźń.
27:
¶Correpto ſimul repo, Weſpołek łá=
28:
żę.
29:
Correpere in nauem, Wemknąć ſie s kim
30:
drudim w łódź.
31:
Correpere intra murum per transla=
32:
tionem, W miáſto ſie wemknąć/ Ciąg=
33:
nąć.
34:
¶Irrepo, Włáżę/ Wmykam ſie. Metaph.
35:
Wſobiáć/ Włudźiáć ſie/ Wnęćić.
36:
Irrepere dicitur res aliqua, Z nienacká
37:
wniść w obyczay. Hæc iues primum ir=
38:
repſit in Italia, Pierwey ſie zápłónęłá
39:
zámnożyłá we Włoſzech. Irrepſit ſcabies,
40:
Swierzb ſie wyſypał. In tabulas publicas
41:
irripere, Potáyemnie być w mieysckie xięgi
42:
wpiſan. Libenter irripere in opinio=
43:
nem gratiæ alicuius, Rad ſie włudźić w
44:
to mniemánie do ludźi że nań kto łáskaw
45:
yeſt.
46:
Irrepi in hominum mentes diſſimula=
47:
tio, Z nienacká ſie wſobia miedzy ludźie
48:
chytrość.
49:
Cum cæteri aliquo modo irrepſe=
50:
runt in tabulas eorum municipio=
51:
rum.
52:
¶Obrepo fere idem, Obrepſit mihi
53:
ſomnus, Napadl mie ſen/ Z nienacká mie
54:
obſzedł.
55:
Statim te obrepet fames, Przipádnie
56:
hnet ná cię głód.
NN 4Sed


strona: 352v


kolumna: a
R ante E.
1:
Sed mors obrepet fortaſsis interim,
2:
Ale podobno przes ten czás śmierć ſnadź ná=
3:
bieżny/ Nádeydźie Adoleſcentiæ ſenectus
4:
obrepit, Młodość wnet ſtárość náſládu
5:
ye.
6:
Mirabiles imagines obrepunt in ani=
7:
mos dormientium, Dźiwne fántáſiye ná
8:
oczy lázą ſpiącym przes ſen/ Márzi ſie dźiw=
9:
nie/ bywa też mówiono. Obrepere ad ma=
10:
giſtratum, Z lekká á potáyemnie ſie ták
11:
włudźić w vrząd Item obrepere, Podeyść
12:
á oſzukáć kogo.
13:
¶Obrepto, as, are, frequentatiuum,
14:
Y tám y ſám bez przeſtanku łáżę.
15:
¶Obreptio, onis, Wemknienie/ Włudze=
16:
nie.
17:
Sic & Irreptio idem. Wſobienie/ Wnę=
18:
cenie.
19:
¶Perrepo, Przełáżę/ Przemykam ſie. Ne
20:
feles aut uipera perrepat, By kot álbo
21:
yáżczórká nieprzelázłá. Ne ad præſepia
22:
ſus aut gallina perrepat, Aby ſie ſwi=
23:
ná álbo kokoſz do złou yáko nie przitoczi=
24:
łá.
25:
Si uitis in aliena iugorum compluuia
26:
perrepſerit, Ieſli ſie wino ná ynſze roſzto=
27:
wánie przemknie.
28:
Perrepto, as, are, frequentati, Vſtá=
29:
wicznie ſie przechadzam.
30:
In latebris omnibus perreptaui quæ=
31:
rendo cōſeruam, Wſziſtkim kąty ſchodźił
32:
ſzukáyąć służebney dźiewki.
33:
Perreptaui uſ ad omne oppidum
34:
ad portam, ad lacum quo non? Prze=
35:
bieżáłám wſziſtko miáſto do brány/ do yeziorá
36:
á niewiem gdziem tile nie był?
37:
¶Propero, properis, Wyłáżam. Prore=
38:
punt e cauis terrȩ, Wyłáżą z yáskiń ziem=
39:
nych. Prorepere in luxuriem dicuntur
40:
radices uitium, Wyśilić ſie. Prorepen=
41:
tes oculi uitiū, Puſzczáyąceſie pączkowie ná
42:
winnicách. Subrepo ſeu Surrepo, ſubre=
43:
pit, Podłáżę/ Táyemnie ſie podmykam. Sub=
44:
repere alicui per Metaphor. Skráść
45:
ſie od kogo táyemnie.
46:
Sub tabulas ſubrepere, Pod dyle pod=
47:
leść. Subrepit hæc appellatio pau=
48:
latim, Ták z nienacká w obyczay weſzło.
49:
Subrepere animo dicitur res aliqua,
50:
ták z nienacká ná myśl wpáść/ Ná ſercu v=
51:
rósć.
52:
Hinc obliuionem cibi ſubrepere a=
53:
iunt, Powiedáyą że ták ná pámieći ſchodźił
54:
yż co yádł nie pámiętá.
55:
Repolleſcere pro Repulluleſcere, probāt
56:
quidam ex Columella lib. 4. cap. 24.
57:
ubi legitur Repulluleſcant.
kolumna: b
R ante E.
1:
Repono, Repoſitorium. Vide Pono.
2:
Repotia, repotiorum, neut. plurale tan=
3:
tum, Bieśiadká/ á Koláciya názáyutrz
4:
po weſelu v młodego páná.
5:
Quaſi reficiatur potatio dicta, Gdy ſie
6:
zwłaſzczá ráno Muskátellą/ Máłmaſią ál=
7:
bo gorzáłką po wczoráſzym przepiciu krzeź=
8:
wią.
Reporto,VidePorto.
Repoſco,Poſco.
Repræhendo,Præhendo.
Repræſento,Præſento uel Sum.
Reprȩſentatio,Idem.
Reprimo,Premo.
Repreſſus,Premo.
Reprobo,Probus uel probo.
Reprobus,Idem.
Repto, Reptile,Repo.
Repromitto,Promitto.
RepromiſſioIdem.

9:
Repropitiare in Biblijs Barbarum eſt
10:
uerbum pro reconciliare & pacare.
11:
Repubeſco, as, are, Odmłádzamſie. Vide
12:
Pubeſco.
13:
Repubeſco, as, are, quaſi ob rem puden=
14:
dam aliquam repello, Rozwodzę ſie s
15:
żoną. Albo yą odpuſzczam y zámietam od ſie=
16:
bie/ Gárdżę.
17:
Repudio conſilium quod primum in=
18:
tenderam, Terent. Odrzucam/ álbo nie
19:
podobami ſie tá rądá którąm był przed ſię
20:
wźiął.
21:
Lex repudiata eſt, Cicer. Skáżono tę
22:
vſtáwę/ Nie przyęto tego ſtátutu.
23:
Repudiatus, repetor, Wzgárdzony záś
24:
bywam żądány.
25:
Repudiare & Recipere contraria, Ve=
26:
beficium repudiare, Zgárdźić dobro=
27:
dźieyſtwo.
28:
Conditionem repudiare æquiſſimam,
29:
Nie chcieć prziyąć ſpráwiedliwych poſtęp=
30:
ków/ nie chcieć przeſtáć ná bárzo słuſznych po=
31:
ſtępkách.
32:
Gratiam alicuius repudiare, Zgárdźić
33:
łáską cziyą.
34:
Obſeruationem alicuius repudiare &
35:
aſpernari, Nie chcieć ſie dáć proźbámi v=
36:
żyć.
37:
Illud non repudio, Nie gárdzę tym nie
38:
odrzucam tego.
39:
Voluntatem alicuius repudiare, Chu=
40:
cią cziyą zgárdźić
41:
Repudiata alicuius authoritas, Zgár=
42:
dzona powagá.
Sed


strona: 353


kolumna: a
R ante E.
1:
Sed proprie dicitur de Remouenda
2:
uxore uel marito, Repudiare, Rozwieść
3:
ſie s żoną. Hinc repudium, Rozwód.
4:
Libellus repudij, Záłobá przed ſędzią ná
5:
piśmie dána ná którey bywáyą oſięgnione
6:
przicziny rozwodu.
7:
Repudium, alicui mittere & libellum re=
8:
pudij mittere, Rozwieść ſie. Renunciare
9:
repudium idem.
10:
Repudiatio ſupplicum, Vzgárdzenie mo=
11:
dlącemi.
12:
Repudioſus, a, um, apud Plautum, Vt,
13:
Reſpudioſæ nuptiæ Obſoletum.
RepueraſcoVidePuer.
Repugno, repugnāsPugno.
Repullulo,Pullulo.
Repulſa, Repello,Pello.
Repumicare,Pumex.
Repumicatio,Pumex.
Repungo,Pungo.
Repurgo,Purgo.
Reputo,Puto.
Requies, Requieſco,Quies.
Requiro,Quæro.

14:
Res, rei, fem. quin. Rzecz/ Wſzeláká ſpráwá/
15:
przicziná/ potrzebá/ máyętność/ mienie/ bo=
16:
gáctwo.
17:
Res ſemper aliquid apportat noui. Sko=
18:
ſztowánie przinieſie ſobą záwżdy co nowego.
19:
Ad rem redi, Wróć ſie zás k rzeczi. Omnē
20:
rem ſcio ut ſit geſta, Wiem wſziſtkę rzecz
21:
yáko ſie ſtáłá Salua res eſt, O dobrze chwałá
22:
bogu. Illos duos pro re tollebas una,
23:
Obiemáś dokuczał wedle twey przemożnoś=
24:
ćy.
25:
Res familiaris, Wſzelka yego máyętność/ Go=
26:
ſpodárſtwo/ ſtatki domowe.
27:
Res priuata idem.
28:
Reſpublica, Rzecz poſpolita/ to yeſt poſpolity
29:
ſtan/ y pożytek poſpolitego człowieká. Ca=
30:
peſſere rem publicam, Rzeczą poſpolitą
31:
ſpráwowáć/ rządźić y oney bronić.
32:
Accedere ad Rem publicam. Być ná
33:
yáki ſtolec doſtoynośći á ſtan Rzeczi poſpoli=
34:
tey wźiętym.
35:
Quid tibi cum illo rei eſt, Co maſz s nim
36:
żá ſpráwę. Non ab re, Nie beż przicziny.
37:
Nie dármo.
38:
Aliquantulum ad rem eſt auidior,
39:
Prziskępſzym yeſt. Attentus ad rem
40:
idem.
41:
Amicos res inuenit, Bogáctwá náyduyą
42:
prziyacielá.
43:
Res eos iam pridem deficere cepit,
44:
Dawno ym poczęło ſchodźić ná doſtátku y
45:
máyętnośći.
kolumna: b
R ante E.353
1:
Rem habere, Bogátym być. Rem auge=
2:
re, Máyętnośći pomnáżáć. Nunquam
3:
rem facies, Nigdy ſie ták nie zbogá=
4:
ćiſz.
5:
Quibus re ſalua profueram, Poki
6:
yeſzcze co mieli/ Poki cáłe bogáctwá mieli.
7:
Non eſt e re noſtra, Nie godźi ſie nam/
8:
Nie nieśie nam tá rzecz pożitku.
9:
In rem tuam eſſe puto, Mam zá to żeć
10:
to pomoże/ że to zá tobą czini.
11:
Cogito quod res eſt, Myślę to co
12:
prawdá yeſt/ álbo yáko ſie rzecz ſámá w ſobie
13:
ma.
14:
Re ipſa expertus ſum, Skoſztowałem
15:
tego vczinkiem/ álbo doświádcziłem ſie ſam
16:
przes ſię álbo rzeczą ſámą. Si non re ipſa
17:
tibi iſthuc dolet, Ieślić tego w prawdźie=
18:
nie żal.
19:
Vides quantum diſtet a re ipſa at
20:
ueritate, Widźiſz yáko ſie dáleko s prawdą
21:
y s rzeczą miya. E re nata melius fieri
22:
haud potuit quam factum eſt, Nie mo=
23:
gło ſie lepiey z rzeczy tráfić yáko ſie tráfi=
24:
ło.
25:
Multum habent gratiæ ſi inter dicen=
26:
dum e re ipſa nata uideantur, Bárzo
27:
wielką máyą wdźięczność gdy ſie ták ſámi z
28:
ſiebie w rzecz przitráfią. Antonij collo=
29:
quium cum heroibus noſtris, pro te
30:
nata non incommodum, Wedle xtałtu
31:
á potrzeby tey rzeczy/ etc.
32:
Rem habere cum uiro dicitur mulier,
33:
S mężem ſpáć. Res tua agitur, Twoyá
34:
ſie rzecz dźieye.
35:
Si in rem eſt utri ut fiat accerſi iube,
36:
Ieſtli tá rzecz obiemá pożitek nieſie/ káz ich zá=
37:
wołáć.
38:
Ita rem illi eſſe dicito, Powiedź że ſie ták
39:
rzecz ma/ Ná tym rzecz ſtoyi.
40:
Rem habere cum aliquo, Mieć nie=
41:
yáką ſpráwę s kim. Verba ad rem con=
42:
ferre, Vczinkámi słów podeprzeć.
43:
Simulare mortem uerbis, re ipſa ſpem
44:
uitæ dare. Res uxoria, Małżeński
45:
ſtan.
46:
Quam cito tandem adijcies animum ad
47:
rem uxoriam, Kiedyſz ſie tym wżdy oże=
48:
niſz.
49:
Res mihi eſt cum illo, Mam s nim nie=
50:
co ſpráwowác. Rem uel res agere, Woy=
51:
nę wieść.
52:
In Arabico ſinu res gerente Cæſare
53:
Augusti filio. Gdy Ceſarz woyował w
54:
Arábiey etc.
55:
Res Romana erat ſuperior, Rzimiánie/
56:
Rzymſzczy zołnierze przepomagáli.
Rebus


strona: 353v


kolumna: a
R ante D.
1:
Rebus ſuis diffidere, Wątpić w ſwych rze=
2:
czách Res ipſa indicat, Sámá rzecz przes
3:
ſię mówi. Re iuuare, Vczinkiem pomoc nie=
4:
tilko słówy/ obietnicámi. Quam ob rem
5:
A przecz/ á dla czego. Quam ob rem id
6:
tandem, A dla czegoſz by to tákowe=
7:
go.
8:
Si talentum rem reliquiſſet decem pri=
9:
mus eſſes cognitus. Terent. By był dźie=
10:
śięć tyſięcy koron zoſtáwił tedy by ty był
11:
pierwſzy potomek do nich. Non capitis eius
12:
res agitur, Nie idźie mu o głowę.
13:
Re uera duæ dictiones ſunt, aut unica
14:
uice aduerbij, Záprawdę/ Wprawdźie/ O
15:
prawdę. Velut ſi re uera pugnēt, Iákoby
16:
ſie w prawdzie potykáli. Alias res agere,
17:
Nie mówić nic k rzeczy/ Iuſzemi ſie rzeczámi
18:
pętáć.
19:
Rem miſeram aduerbium dolentis, O
20:
neſtetis/ O nędza rzeczy. Negas tantam
21:
ſimilitudinem in rerum natura eſſe,
22:
Ieſteś przećiwko temu álbo przećiwiſz ſie tá=
23:
kowemu przikłádu/ żeby to ná ſwiecie nie
24:
było.
Reſaluto,VideSaluto. Salus
Reſarcio,Sartio. uel ſartor
Reſcindo,Scindo.
Reſcio, Reſciſco,Scio.
Reſcribo,Scribo.
Reſeco, Reſectio,Seco.
Reſecro,Sacer.
Reſedo,Sedo.
Reſero,Sera.
Reſideo, Reſidēs,Sedeo.
Reſido,Sedeo.
Reſigno,Signum.
Reſilio, Reſulto,Salio.
Reſipio, reſipiſco,Sapio.
Reſiſto,Siſto.
Reſoluo,Soluo.
Reſono,Sono.
Reſorbeo,Sorbeo.
Reſpecto, reſpectꝰSpecio.
Reſpergo, reſperſꝰSpargo.
Reſpicio,Specio.
Reſpiro,Spiro.
Reſpiratio,Spiro.
Reſplendeo,Splendor.
Reſpondeo, ſum,Spondeo.
Reſpuo,Spuo.
Reſtagno,
Reſtagnatio,		Stagnum.

26:
Reſeda herba apud Plin.
27:
Recula, læ, diminutiuum, Rzeczká/ spraw=
28:
ká.
kolumna: b
R ante E.
1:
Realis & hoc reale, Rzeczny/ yſtotny. Rea=
2:
lis actio, quæ in bona tantum exten=
3:
ditur, non in perſonam CC. Spráwá/
4:
ná máyętnóść ſie ściágącyácá nie ná oſo=
5:
by.
6:
Reſes, reſidis, pen. cor. om. Leniwy/ prożnu=
7:
yący. Reſes aqua, Stoyąca/ wſmiardła wo=
8:
dá. Reſes animus, Gnuśny vmysł/ Nie=
9:
czerſtwy.
10:
Reſinius, a. um, ex re & ſinius Vide ibi=
11:
dem.
12:
Reſina, æ, ſecund. Zywicá.
13:
Reſina Therebinthima, Z ſtego drzewá
14:
płynąca żywicá.
15:
Reſinaceus, a, um, Zywici podobny.
16:
Reſinatus, a, um, Vżywicony/ żywicą polá=
17:
ny. Vinum reſinatum, Zywicą przemie=
18:
ſzáne álbo nátrącáyace żiwycą.
19:
Resinoſus, a, um, Pełny ziwice.
20:
Roſinio, nis, pen. corep. ſeui. reſitum, e=
21:
re, pro Deſerere, legitur apud Cicero.
22:
ad Quint. fratrem lib. 5. Vbi Bude=
23:
us cenſet legendum Reſignare.
24:
Reſtibilis & hoc reſtibile. Vt, Ager re=
25:
ſtibilis, Rola ná kożdy rok rodząca/ któ=
26:
ra zwłaſzczá ná kożdy rok ſpráwowánie y
27:
naſiebie śierpieć może.
28:
Vinea reſtibilis & uinetum reſtibiliſ
29:
Ná kożdy rok donawiáyąca którą zwłaſzczá
30:
ná kożdy rok ſpráwuyą/ Kopáyą y obrze=
31:
zuyą.
32:
Seges reſtibilis quæ germinat quaſi cul=
33:
us ſecunditas in ſequentem quoque
34:
annum reſiſtat, Náſienie które ſie ſámo
35:
przes ſię wtórego roku rodźi dla niewy=
36:
mowney tłuſtośći y vrodzáynośći roley yá=
37:
ko powiedáyą o Podolu/ gdźie może trzi la=
38:
tá żąć po yednym záśianiu gdy ſie zwłaſzczá
39:
yako trochę da żytu przeſtać yż z niego pierſzy
40:
gdy ye z polá zbieráyą tedy przyſzłego ro=
41:
ku króm ſpráwowánia roley y naſienia
42:
rodźi.
43:
Reſtibilis ſecunditas, Ná kożdy rok rodzą=
44:
ca/ vrodzáyność.
45:
Reſtio, is. ire, id eſt, ad reſerandū labo=
46:
randum colendumue aptum eſſe. Co=
47:
lumella libro 3. cap. 21. Vbi quædam
48:
exemplaria pro reſtire habent matu=
49:
reſcere, Ku ſzczepieniu/ oráninie ſpráwowá=
50:
niu ſie godźi.
51:
Ager reſtit, Rola chce być orána/ godźy
52:
ſie yuſz oráć.
Reſtinguo,


strona: 354


kolumna: a
R ante E.
1:
Reſtinguo, reſtinctus, Vide Stinguo ſiue
2:
Sungo.
3:
Reſtipulor, Reſtipulatio, Vide Stipu=
4:
lor
5:
Reſtis, gen. fem. tert in accuſatiuo reſtem
6:
uel reſtim, Wić ſtriczek/ witkę.
7:
Ad reſtim mihi res redijt prouerbi=
8:
um, Ná wić mi przyſzło/ To yeſt prá=
9:
wie rozpaczam.
10:
Aliorum connexa capita reſtes apud
11:
Plinium dicuntur, libro 20. capite 6.
12:
Reſtim ductare eſt puerorum puel=
13:
larum conſertis manibus cho=
14:
rum ducere, Rey wodźić rotę prowá=
15:
dźić.
16:
Reſtio, reſtionis, maſcul tert. Powroźnik
17:
etc. Apud Plautum, Subienicznik/ Który
18:
ſie ſam obieśył.
19:
Reſticula, læ, diminutiuum, Snurek/
20:
Powrózek/ Stryczek.
21:
Reſtito, Vide Reſto. in. Statuo.
Reſtituo,VideStatuo.
Reſtitutio,Statuo.
Reſtringo,Stringo.
Reſtrictus,Stringo.
Reſulto,Reſilio, uel ſalio.
Reſumo,Sumo.
Reſuo,Suo.
Reſupino,Supinus.
Reſupinus,Supinus.
Reſurgo,Surgo.
Retar,Tardus.
Retardatio,Tardus.

22:
Reſuſcito, as, are in Biblijs tantum legi=
23:
tur, Skrześić też obudźyć.
24:
Retæ arbores quæ ex ripis fluminum
25:
eminent, aut in alueis ipſorum ſtant,
26:
Krzewie álbo krzewiná chróſr ná brzegách ál=
27:
bo też w ſámicách rzék roſtąca.
28:
Gellius a retibus dictæ quod præte=
29:
reuntes naues retinerent, inſtar retium
30:
Calep.
31:
Retare flumina, a uirgultis purgare
32:
Obſoletum
33:
Reto huius retis, gen. neut. tert. Siéć.
34:
Retem & retiam in accuſatiuo mas, &
35:
femin. quidam probant ex Plauto,
36:
Vbi nunc legitur Rete & Re=
37:
tia.
38:
Reticulum, reticuli, diminutiuum, Siat=
39:
ká/ Też śiatká nagłowna/ To yeſt cze=
40:
piec więziony.
kolumna: b
R ante E.354
1:
Reticulum iunceum uel lineum, Rze=
2:
ſzoto. Et ſaccus uiatorum, Wyſzywá=
3:
ny mieſzczek/ pytlik.
4:
Reticula, e neruis, Zylowite mieyſce.
5:
Reticulatus, a, um, Więziony/ álbo yáko ſiéć/
6:
Na xtałt ſieći vczyniony.
7:
Reticulatæ feneſtræ, Okná kratkámi
8:
záczynione.
9:
Retiaculum, retiaculi, diminutiuum a re=
10:
ti, quidam probant ex Plauto, Vbi a=
11:
lij legunt Iaculum.
12:
Retiolum idem quod reticulum, Siatká/
13:
to yeſt więziony czepiec.
14:
Retiarius, retiarij, qui rete immittit. Nam
15:
compoſiti gladiatores, per paria di=
16:
uerſa nomina ſortiebantur. Nam al=
17:
ter dicebatur retiarius quod rere iace=
18:
ret, Alter ſiquiltor petinde ac Re=
19:
tiarium fugiens uel fugam ſimulans
20:
ſequeretur, Vide ſupra in dictione
21:
Mirmillo.
22:
Contra retiarium ferula, prouerbium.
23:
Factum quod nemo non damnet aut
24:
exibilet uel infirmum preſidium con=
25:
tra maxime inſtructum.
26:
¶Compoſita, Irretio, irretis, irretiui,
27:
irretitū, irretire, Vwikławam zámotawam
28:
vłowię poymuyę. Metaph. Illecebris irre=
29:
tire, Zábáwić/ Vwięzbić ná próżnych rze=
30:
czách
31:
Cantiunculis irretitus, Ná pioſnkách
32:
vłowiony. Irretiuit ueſte furiali me in=
33:
ſcium, Vłowiołá mie ná vczárowáney ſu=
34:
kni.
RetegoVideTego.
Retendo,Tendo.
Retento,Tento.
Retexo,Texo.
Reticulum,Rete.
Reticeo,Taceo.
Retineo,Teneo.
Retinaculum,Teneo.
Retindeo,Tondeo.
Retorqueo,Torqueo.
Retortus,Torqueo.
Retorridus,Torreo.
Retracto,Retraho.
Retribuo,Tribuo.

35:
Retraho, Retractus, Retractatio, Vide
36:
Traho.
Retricam


strona: 354v


kolumna: a
R ante E.
1:
Retricam Veteres aquam appellabant
2:
qua horti rigabantur Feſtus.
3:
Retrimentum, retrimenti, neut. ſecund. a
4:
Retro reteris, Wytárti y wyćiśniony álbo
5:
wyżęty ſuk/ Albo wodká z czegokolwiek.
6:
Retrimentum, Párá z człowieczego gnoyu y
7:
tákieſz wody/ Pługáwſtwo/ Gówno/ Szczi=
8:
ny/ etc.
9:
Retro aduerbium, Názad/ wſtecz/ contra=
10:
rium habet ante, Retro & a tergo Sy=
11:
nonyma. Retro commemorare, Ná
12:
zad vſtępowáć Retro ambulare, Ná zad
13:
yść/ wſpak yść/ wſtecz.
14:
Retro cedere ſine unica dictione, Re=
15:
tro cedere, Ná zad vſtępowáć. Retro a=
16:
gere aliquem, Wſpiewáć/ przeć kogo ná
17:
zad.
18:
Retro fluere amnes noſtra uidit ætas,
19:
Ná zad płynąć.
20:
Retroeo, is, ire, Ná zad ydę.
21:
Retrogratior, retrograderis retrogreſ=
22:
ſus ſum, retrogredi, Ná zad vſtępowáć
23:
wſpák/ wſtecz.
24:
Retrogradus, a, um, adiectiuum apud
25:
Plin. lib. 2. cap. 17. Wſpák chodzący. Re=
26:
trogradum animal cancer, Wſpák łá=
27:
żący.
28:
retroſus uel retroſum aduerbium,
29:
Ná zad/ wſtecz.
30:
Retroſus, a, um, adiectiuum, Wſpáczny/
31:
álbo opáczny/ zadni. Retrorſa manu ter
32:
dicat, Opák wycziągnąwſzy ręke.
33:
Reuera ablatiuus ex res & Verum, Za=
34:
prawdę/ owſzeki. Vide Res.
Retundo, Retuſus,VideTundo.
Retrudo,Trudo.
Reualeſco,Valeo.
Reueho,Veho.
Reuelo,Velo.
Reuello, Reuulſio,Vello.
Reuenio,Venio.
Reuereor,Vereor.
Reuerentia,Vereor.
Reuertor, Reuerto,Verto.
Reuincio,Vincio.
Reuireſco,Vireo.
Reuiſito,Video.
Reuiſo,Video.
Reuiuiſco,Viuo.
Reunctores,Vngo.
Reuoco, reuocatioVoco
Reuolo,Volo, as, aui.
Reuoluo, reuolutꝰVoluo.
Reuomo,Vomo.
Rex, regis,Rego.

kolumna: b
R ante E.
1:
Reus, rei, maſc. ſecund. Winny/ Pozwány/
2:
obżáłowány. Cuius relatiuum eſt actor.
3:
Nam reus eſt ille, Który bywa przed ſąd
4:
przes powodną ſtronę pociągnión. Vt ſu=
5:
pra.
6:
Reus teſtimoniū denunciare poterit,
7:
Pozwana ſtroná może świádectwo dáć. Reū
8:
fieri, Być pozwanym/ przed ſądem obżałowá=
9:
nym. Reū agere, Kogo przed ſądem obża=
10:
łowáć. Reus promitendi. Obyetnicą obo=
11:
wiązány/ To yeſt obiecał ſie to ſpełnić.
12:
Reus uoti, Slubem obowiązány/ To yeſt
13:
ślubował. Poſtulare reum, Pociągnąć y
14:
obżáłowáć kogo przed práwem. Reus ambi=
15:
tus, Obżáłowány przed ſądem/ że przes vpo=
16:
minki czći/ zábiegánie y dáry yáką doſtoy=
17:
ność y vrząd chciał oſięgnąć.
18:
Reus auaritiæ, Obżałowány że bierze dá=
19:
ry od ludźy. Reus facti, Winny w którym
20:
vczinku. Reus de ui, Obżáłowány że ſie
21:
przećiwił álbo mówił przećiwko temu ſtátu=
22:
towi.
23:
Reus ſatis dandi, Borgámi obowiązány.
24:
Reus pœnitudinis, Który żáłuye yákiego
25:
ſwego wyſtępu.
26:
Reatus, huius reatus, reatui, maſcul. pro
27:
culpa, Winá. In Biblijs tantum legi=
28:
tur.
R ante H.
29:
Rha, maſ. Bárzo wielka rzéká in Sármátia
30:
Aſiaticá gdzie teras moskwá yeſt/ Wpáda w
31:
morze Kaſpium zwáne przy który korzenie
32:
álbo grzib niepoſpolitego liekárſtwá rośćie.
33:
Rha uel Rheon, Barbarum, & uulgo
34:
Reubarbarum zwany.
35:
Rachinon genus Phalangij CC.
36:
Rhacomo genus herbæ, Plin.
37:
Rhadamantus filius, Iouis & Europe,
38:
Rex Lyciæ, qui quod ſeuerus fuerit,
39:
& iuſtitiæ executor a Poëtis apud in=
40:
feros innocentum explorare culpas,
41:
Srogi ſędźia nád duſzami w piekle.
42:
Rhagades, & Rhagadia, maſ. Vide ſu=
43:
pra Ragades.
44:
Rhagion, genus Aranei & Græce aci=
45:
num paruum.
46:
Rhagoides, Nieyáka skórká w oku około
47:
źrzenice zwierzchu.
48:
Rhamnus, rhamni, Drzewko nieyákie kę=
49:
dzierzáwe yágody rodzące yáko niektórzy
50:
mniemáyą.
51:
Rhamnus, rhamnuntis, maſcul. Atticæ
52:
regionis in Græcia pagus adiect.
Rhamnuſius,


strona: 355


kolumna: a
R ante H.
1:
Rhamnuſius, a, um, Yeden ztámtąd.
2:
Rhamnuſia, indignationis Dea quæ &
3:
Nemeſis dicitur, cuius imago erat in
4:
templo eiuſdem pagi, Vide in dictio=
5:
ne Nemeſis.
6:
Raphanoſagria herba apud Plin.
7:
Rhaphins animal apud Plin.
8:
Rhebanus, fluuius in faucibus, Boſphori
9:
Thracij.
10:
Rhea, rhedæ, fem. prim. Wáſęgi álbo wá=
11:
ſążek/ wózek/ álbo kárá.
12:
Rhedarius, redarij, maſ. ſec. Wożnicá/ fur=
13:
man.
14:
Rhedarius, a, um, adiectiuum, ut rheda=
15:
rius equus, Wáſągowy/ wozowy koń.
16:
Ephirhedium idem quod Rhe=
17:
da.
18:
Rhegium, gen. neut. Miáſto we Włoſzech ná
19:
gránicách włoskich przećiwko Siciliey. In
20:
Brutio agro.
21:
Rhegius, a, um, adiectiuum, Kto ztamtąd
22:
yeſt.
23:
Rhegium Lepidi, Drugie miáſto włoskie w
24:
Lombárdiey nie dáleko od Parmy.
25:
Reginenſis, ſe, Yeden ztámtąd.
26:
Rhemi, gen. maſ. Lud we Franciey/ po frán=
27:
cusku zową Reniſz.
28:
Rheno, onis, m. Kożuſzek álbo plieſzek. Nam
29:
ρινος pelli eſt.
30:
Rhenus & Rhenum, maſc. uel neut. Rzé=
31:
ká Ren w niemcech. Olim Germaniam &
32:
Gallias diuidens.
33:
Rheon quod & Rhea uel ſimpliciter Rha
34:
barbarum quod uulgo Rheu barba=
35:
rum dicitur, Ziele álbo grzib w Aptekách
36:
znáyomy którego w lekárſtwách wielmi vżi=
37:
wáyą. Vide Rha.
38:
Rheſus fluuius Thraciæ, & Rex olim
39:
fuit.
40:
Rhetia, maſc. Kráyiná Europe w niemieckich
41:
ſtronách. Diuiditur in Primā & Secun=
42:
dam. Rhetia prima uel ſuperior, Wſziſt
43:
ká ta kráyiná począwſzi od tego mieſcá gdźie
44:
ſie Ren rzeká wſzczina/ aż do rzeki Lycum/ po
45:
niemiecku Lech weſpołek s górámi Alpinus y
46:
s yeźiorem które Bodenſee. Latine Acro=
47:
mus uel Brigantinus dictus, Y s powiá=
48:
tem álbo kráyiną którą Algania po niemiec=
49:
ku Algów zową y s ſzwábską źiemią áż do
50:
dunáyu.
kolumna: b
R ante H.355
1:
Rhetia ſecunda uel inferior, Kráyiná
2:
miedzy rzekámi Lycum & Oenum, Lech y
3:
Yu po niemiecku zwáne też miedzy Duná=
4:
yem á miedzy górámi Alpes leżąca w którey
5:
Reginoburgum uulgo Regenſpurg Ra
6:
tisbona. Et Patauium, Baſſan miáſtá le=
7:
żą/ dźiś Báwárską źiemią zową iż pod Bá=
8:
wárskiemi Xiążętámi málem więtſzą częśc
9:
yey leży.
10:
Rheti, Lud tychto kráyin.
11:
Rheti Alpeſtres, hodie Griſones uocan
12:
tur lege Vadianum in Epitome trium
13:
terre partium.
14:
Rheticus, a, um, adiectiuum, ut Rheticum
15:
uinum, Które ſie rodźi w tych kráyi=
16:
nách.
17:
Rhetor, rhetoris, maſc. ter. pen. cor. accu=
18:
ſatiuo Rhetora, Wymowcá który vczy
19:
wymownośći Orator.
20:
Rhetorice, rhetorices, uel rhetorica, æ,
21:
fem. prim. Nauká kráſomownośći.
22:
Rhetorica, orum, idem.
23:
Rhetoricus, a, um, Co ku wymowie á kráſo=
24:
mownośći należy.
25:
Rhetorici libri, Z których ſie kráſomownoſći
26:
vczimy.
27:
Rhetorice aduerbium, Wymownie/ kráſo=
28:
mownie.
29:
Rhetoricoteros apud Cic. Græcus com
30:
parati, Kráſomowny.
31:
Rhetoricor, aris, ari, Obieram ſie w nauce
32:
kráſomowney/ álbo kráſomownie mówię.
33:
Rethoriſſare, rethorice loqui, Obſole=
34:
tum.
35:
Rheuma, rheumatis, neut ter. Latine flu=
36:
xus, Rymá/ to yeſt cieczenie álbo flux z noſá
37:
idący.
38:
Rheumaticus, a, um, Który má rymę.
39:
Rheumatiſmus, mi, maſcul. Flux głow=
40:
ny.
41:
Rhexia herba, CC.
42:
Rhibis fruticis genus, CC.
43:
Rhinoceros, otis, maſc. ter. Zwierzę Aegyp=
44:
skie ták wielkie yáko słóń máyący róg w
45:
nośie. Metaph. Roſtropny/ báczny á dobrze
46:
mądry człowiek.
47:
Rhinocerotis naſum habere, pro=
48:
uerbium: dicitur ſagax & prudens
49:
uir.
50:
Rhinoceros item, Oleyowa bániá.
51:
Rhinocliſia genus herbæ apud Pli=
52:
nium.
53:
Rhizias ſuccus e radice Laſerpicij pro=
54:
fluens.
55:
Rhodanus, maſc. ſec. penul. cor. Fluuius
56:
Galliæ.
OORhodon


strona: 355v


kolumna: a
R ante H.
1:
Rhodon, net. Latine roſa, Róża.
2:
Rhodoma, latine Roſarium, Różány ogró=
3:
dek.
4:
Rhodinus, a, um, Rożány. Vt Rhodinum
5:
oleum, Rożana wódká álbo oleyek.
6:
Rhodites nomen gemmæ a Roſa uocata
7:
CC.
8:
Rhododendros frutex officinis Olean=
9:
der idem quod & Nerium.
10:
Rhodope mons Thraciæ & ciuitas Io=
11:
niæ.
12:
Rhodopeius, a, um, adiectiuum.
13:
Rhodos, rhodi, fem. ſec. Známienity wyſep
14:
álbo wyſpá Licie/ támże miáſto Rhodis zwáne
15:
nie dawno od Turka poſiędźione.
16:
Rhodinus, a, um, Kto ztámtąd yeſt.
17:
Rhodienſis, e, & Rhodiacus, a, um,
18:
idem.
19:
Rhodia ſpecies uitis.
20:
Rœtus mons Troiæ.
21:
Rhombus, maſc. ſec. Nieyáka geometrych
22:
Figura cuius latera omnia ſunt æqua
23:
lia anguli uero obliqui, To yeſt tákowe=
24:
go xtáłtu y formy gdy czworogranną figu=
25:
rę ná vkoś położy/ yáko też bywáyą skleyá=
26:
ne ſzyby czworogranne.
27:
Rhombus, Wiyádłá/ kołowrot/ też kłąb.
28:
Rhombus item, Nieyáki rodzay morskich
29:
ryb.
30:
Rhomphea, æ, Miecz álbo ſzáblá.
31:
Ronchus, ronchi, maſcul. ſec. Vide Ron=
32:
chus.
33:
Rhopadion herba, quæ & Leontopeta=
34:
lon dicitur.
35:
Rhopalon herba quæ & Nymphæa di=
36:
citur.
37:
Rhoxia regio quædam Septemtriona=
38:
lis.
39:
Rhoxolani, maſc. qui hodie Rutheni uo
40:
cantur, Populus in Sarmatia Europea
41:
Przi rzece Tanais/ biáła rus y s woliń=
42:
cámi.
43:
Rhus, Nieyáki rodzay drzewká Aptekárzóm
44:
znákomite.
45:
Rhuteni populi Galliæ aquitanicæ.
46:
Rhymnus fluuius a quo populi & mon=
47:
tes Rhymnici dicti ſunt.
48:
Rhyndacus, pen. cor Fluuius qui in Pon
49:
tum euoluitur.
50:
Rhytmus, rhitmi, maſc. Latine conſonan
51:
tia uel modulatio, Rym/ wierſze polskie
52:
ná końcách ſie zgadzáyące w ſyllábách.
R ante I.
53:
Rica, ricæ, Rąbek/ czepiec/ álbo śiadká/ też nie=
kolumna: b
R ante I.
1:
yáki xtałt odźienia białych głów.
2:
Ricula dimin, ſudarium, Fácelet/ też czepek.
3:
Feſtus.
4:
Ricinus, ricini, maſc, ſe. Nieyáki xtałt odźie=
5:
nia.
6:
Ricinus item, Pśia muchá/ álbo kleſzcz. Dici=
7:
tur & Redinius.
8:
Ricinus etiam genus fruticis, uulgo Pal
9:
ma Chriſti.
10:
Rictus, huius rictus, maſc. q. Wyſzczerzánie
11:
vſt/ páſzczęká. Diducere rictum, Rozdrzeć
12:
gębę/ wyſzczerzáć zęby.
13:
Riſu diducere rictum, Horat. Smieyąc
14:
ſie ná kogo zęby oſzczerzáć/ to yeſt blażnić z ko
15:
go álbo śmieyąc ſie ziaráć/ rzegotáć. Con=
16:
trahere rictum, eorum eſt qui mœſti
17:
aut meditabundi ſedent, Włożić piſzczele
18:
w miech/ kęſáć ſie w wárgi/ to yeſt milczeć y
19:
ſmutnym być.
20:
Rideo, rides, riſi, riſum, ridere, neut. ſec.
21:
Smieyę ſie. Ridere alicui, Smiać ſie ko=
22:
mu.
23:
Aliquem ridere, Náśmiewſie z ko=
24:
go.
25:
Ridere de re aliqua, riſum ridere.
26:
Ridibundus, a, um, Smieyący ſie/ śmie=
27:
ſzek.
28:
Ridiculum, ridiculi, neut. ſec. Smiechowi=
29:
sko/ śmieſzna rzecz. Hui tam cito ridicu=
30:
lum? Ták richło? śmiechowiskoć to cóż mó=
31:
wiſz/ błaźniſz ze mnie?
32:
Ridiculum eſt, iſtuc me admonere Cli=
33:
tipho, Smiechowiskoć to Clitipho namniey
34:
mię w tym nie trzebá nápomináć. Ridicu=
35:
lum, non enim cogitaras, Błazeńſtwo/
36:
iżeś o tym nie myſlił.
37:
Per ridiculum, Błaźniąc/ náśmiewáyąc
38:
ſie.
39:
Ridiculus, a, um, adiectiuum, Smieſzny, ut
40:
Ridiculus homo, Smieſzny czło=
41:
wiek.
42:
Ne ridiculus, ne plagas pati poſ=
43:
ſum, Iá nie mogę áni ná śmiewánia áni po
44:
gębkowánia cierpieć.
45:
Ridiculum eſſe uidetur ei, Widźi mu ſie to
46:
śmiech.
47:
Ridiculiſsimus, apud Plautum legi=
48:
tur.
49:
Ridicule aduerbium, Smieſznie. Ridicule
50:
dicere, Smieſznie/ błazeńsko rzéc.
51:
Homo ridicule inſanus, Wirudny bła=
52:
zen.
53:
Ridicularius, pro ridicule, Obſole=
54:
tum.
Riſus


strona: 356


kolumna: a
R ante I.
1:
Riſus, huius riſus, maác. q. Smiéch. Capta=
2:
re riſum, Błaźnić ládá co áby mu ſie śmia=
3:
no.
4:
Riſum concitare, Záśmieſzić. Conſequu
5:
tus eſt riſus, Poczęli ſie chechotáć. Riſum
6:
edere, Smiać ſie.
7:
Riſus hominum de te erat, Co żiwo ſie
8:
z ciebie śmiało. Riſus factus eſt, W ſmie=
9:
chowisko ſie wſzem obróćiło/ ládá kto błaźni
10:
z niego.
11:
Nequaquam potui tenere riſum, Nie
12:
mogłem ſie oddźierżeć od śmiéchu. Erumpe=
13:
re in riſum, Párſnąć śmiechem. Mouere ri
14:
ſum & facere riſum, Záśmieſzić. Riſui
15:
habere, Náśmiewác ſie/ lekko ważić.
16:
Riſio, onis, idem quod riſus, Smiéch/ śmia
17:
nie.
18:
Riſibilis, & hoc riſibile, Smieſzny/ co śmieſz=
19:
nego á tráfnego.
20:
¶Compoſita, Arrideo, arrides, arriſi,
21:
arriſum. arridere, Smiać ſie ku komu/
22:
vśmiecháć ſie. Metaph. Podobáć ſie. Etiam
23:
de inanimatis, Leuiter arridere, Z lekká
24:
ſie vśmiecháć.
25:
Arridet mihi hic liber, Podobáyą mi ſie
26:
ty xięgi. Pratum arridet floribus, Ląká ſie
27:
źieleni y kwiatkámi świeći. Arridere & de=
28:
rideri contraria, Arrident mihi ædes
29:
Podoba mi ſie dóm. Arridere enim res di=
30:
citur quæ placet.
31:
¶Derideo, Náśmiewam ſie/ błaźnię z ko=
32:
go.
33:
Derides? Naśmiewaſz ſie ze mnie? Deride=
34:
re at contemnere.
35:
¶Deriſus, a, ū, Náśmiany. Vt deriſum
36:
at contemptum beneficium, Náśmia=
37:
nie álbo w śmiech obrócone dobrodźiey=
38:
ſtwo.
39:
¶Deriſus, huius deriſus, Náśmiewánie/
40:
błaznienie z kogo.
41:
¶Deriſio, onis idem.
42:
¶Deriſor, deriſoris, Náśmiewcá.
43:
¶Deridiculum, li, Náśmiewisko. Deri=
44:
diculum eſt, Błazeńſtwo yeſt. Vanitas de
45:
ridicula.
46:
¶Irrideo idem quod derideo, Irride=
47:
re & contemnere aliquem, Náśmiewáć
48:
ſie z kogo y gárdźić nim. Per iocum ir=
49:
ridere, Smiéchem ſie náśmiáć.
50:
¶Irriſio uerbale, Náśmianie.
51:
¶Irriſor, Naśmiewća.
52:
¶Irriſus huius irriſus, Naśmiwisko. Ir=
53:
riſui eſſe, Błaźnić ſie.
54:
¶Irridicule, aduerb. Błázeńskim/ śmiéſz=
55:
nym obyczáyem.
56:
¶Subrideo, Vśmiecham ſie. Modice ſub
57:
ridere, Trochę ſie vśmiecháć.
kolumna: b
R ante I.356
1:
¶Subridicule aduerbium, Przimieſz=
2:
nie.
3:
¶Perridiculus, a, um, Bárzo śmieſzny á
4:
błazeński.
5:
¶Perridicule aduerbium, ut perridicu=
6:
le dicere, Wielmi śmieſzne álbo błazeń=
7:
sko.
8:
Ridica, cæ, fem. Tycz winniczna/ palik/ álbo
9:
kolki ſzczepáne/ któremi winnice podtyka=
10:
yą.
11:
Ridiculus, Vide Rideo.
12:
Rigeo, es, rigui, rigere, neut. ſec. Zimno mi/
13:
kurczę ſie przed źimnem. Et Metaphor.
14:
Zmartwieć/ zdrętwieć/ otwárdnąć/ ścierpnąć.
15:
Rigent frigore partes mundi incultæ
16:
Leżą puſto dla żimná.
17:
Rigere gelu, Zdrętwieć od źymná/ zmárz=
18:
nąć yáko róg. Rigentes oculi, Wytrzeſzczo=
19:
ne/ nieporuſzone oczy. Corpus rigens,
20:
Krzepkie/ mocne tęgie ciáło.
21:
Rigeſco, is, ere, Poczinam krzepnąć/ drętwieć
22:
od źimná. Et Metaph. Zmartwieć/ ſtwár=
23:
dnąć.
24:
Rigor, rigoris, maſc. ter. Okrzepnienie/ zmro
25:
żenie. Et Metaph. Zdrętwienie/ ścierpnienie
26:
ſtwárdnienie. Calor & Rigor contraria,
27:
Ferri rigor, Skropáwość/ ſurowość/ etć.
28:
Rigidus, a, ū, Surowy/ zdrętwiáły/ a/ e. Rigi
29:
dus homo, Surowy/ gruby/ też mowią nie=
30:
wyczoſány człowiek/ grundichwał. Quærcus
31:
rigidæ, Proſte twárde tęgie dęby. Rigidæ
32:
innocentiæ homo, Proſtey/ niewinnośći
33:
człowiek/ wyrudney proſtoty. Leo rigidus
34:
Srogi/ ogromny/ álbo okrutny lew.
35:
¶Compoſita, Dirigeo & dirigeſco
36:
obrigeo & obrigeſco, id eſt, totus fri=
37:
gore contrahor & indureſco, Omárz=
38:
nąć/ skrzepnąć/ zmartwieć/ zdrewnieć od
39:
źimná.
40:
Rigo, as, aui, are, Pokrapiam/ mokro czinię.
41:
Madefacio, adaquo, rigo, conſpergo
42:
ſynonima ſunt.
43:
Rigatio, onis, Kropienie/ mokro czinie=
44:
nie.
45:
Riguus, a, um, Co łatwie może wodá obeyść.
46:
Eius contrarium eſt Siccaneum.
47:
¶Compoſita irrigo, Pomokrzam/ pokrá=
48:
piam/ polewam.
49:
Irrigare hortos, Pokropić ogrody. Aquā
50:
irrigato leuiter in areas, Prziwiedź wodę
51:
álbo pokroṕ.
52:
¶Irrigatio, onis, Pokropienie/ Pola=
53:
nie.
54:
¶Irriguus, a, um, actiue, Polewáyący/ po=
55:
krapiáyący. Vt fons irriguus, Zrzódło
56:
vſtáwicznie płynące.
OO 2Irrigua


strona: 356v


kolumna: a
R ante I.
1:
Irrigua aquarum, Wody z źiemie pole=
2:
wáyące. Sed paſsiue ſignificat, Pokro=
3:
piony/ polány. Vt Irriguum pratum,
4:
Polána łąká álbo która łatwie może być mo=
5:
kra. Vt Irrigua prata, Mokre łąki w
6:
niźinie leżące. Hortus irriguus, Polány
7:
ogród.
8:
Rigomagus Vbiorum oppidum in Ger
9:
mania, Rhynmegen po niemiecku.
10:
Rignus, Rigatio, Vide Rigo.
11:
Rima, æ, fem. prim. Skáłá/ roſpádliná. Ri=
12:
mas agere, Szczepáć. Plenus rimarum
13:
ſum, Terent. Pełnym yeſt skał/ to yeſt/ nie
14:
mogę nic zámilczeć/ wyzionę/ wypowiem
15:
wnet.
16:
Rimam inuenire, Dźiurę skáłę náleść ku
17:
vciecce/ zwionąć precz.
18:
Rimula, læ. diminutiuum fem. pri. Skáł=
19:
ká.
20:
Rimoſus, a, um, Skáliſty/ a/ e/ pełny skał.
21:
Rimor, rimaris, ari, S pilnością ſzukam/
22:
ſzczepam.
23:
Raſtris terram rimari, Grábiámi cziście
24:
vgrábiáć/ káżdą brełkę rozbić.
25:
Rimari, Seruius apud Vergilium ex=
26:
ponit pro expleri ſatiari, Náſyćić/ nápeł=
27:
nić.
28:
Ringo, ringis, rinxi, rictum, ringere, neu.
29:
tert. Et Ringor, ringeris, ringeri, depo=
30:
nens ſignificat os torqueo, Rozdźieram
31:
drę vſta/ wyſzczerzam zęby. Metaph. Gniew=
32:
no mi/ rozyadłem ſie od gniewu.
33:
Ille ringitur, Terent. Ieſt gniewny/ vką=
34:
śił ſie w wárgę.
35:
Rictus, Vide paulo ſupra.
36:
Ripa, ripæ, femin. prim. Brég á zwłaſzczá
37:
rzéczny/ to yeſt ciekącey wody. Nam littus
38:
eſt maris quamuis & Ripa de mari
39:
aliquando dicitur.
40:
Ripula, læ, dimi. Brzeżek.
41:
Riparius, a, um, Ná brzegu miéſzkáyą=
42:
cy/ a/ e.
43:
Riparia, æ, Nieyáki rodzay ptaków ná brze=
44:
gách ſie lęgących.
45:
Ripenſis idem quod Riparius.
46:
Riphæi, Góry w Tátárzech. In Scythia,
47:
ſcilicet Europea, ut olim creditum eſt,
48:
Z których ziemie wielka rzeká Tánáis zwá=
49:
na pochodźi.
50:
Riſeus, riſei, maſcul. ſec. Spidwas/ ſzafá. Pro

strona: 357


kolumna: a
R ante I.
1:
Deruatio, onis, uerbale, Wywodzenie/
2:
wyciągánie/ prowádzenie. Vt deriuatio a=
3:
quæ, Prowádzenie wody. Deriuatio uer=
4:
borum, Wywodzenie á wyciągánie z grun=
5:
tu słów.
6:
¶Deriuatiuus, a, um, Wywiedziony/ wy=
7:
ciągniony z kąd do ynąd. Paſsiue & actiue
8:
Wychodzący álbo pochodzący od kogo yn=
9:
ſzego.
10:
¶Corriuor, aris, ari, Weſpołek płynę/
11:
ſpływam/ ſciekam/ zbiegam ſie weſpołek.
12:
Damnoſi torrentes corriuantur de=
13:
tracta collibus ſylua, Szkodzące ſtrumie=
14:
nie weſpołek ſie ſciekáyą/ etć.
15:
¶Corriuo, as, are, etiam (ut inquit) Si=
16:
pontius eſt ad eundem riuū potandi
17:
gratia conuenire, & eſt proprie bruto=
18:
rum, Do yendey ſtrugi chodźić pić.
19:
¶Corriuales, Którzi z yednego zdroyu pi=
20:
yą.
21:
Pro riualibus, Sipontius ponit, Záſwa
22:
ki którzi yednę miłuyą.
23:
Rixa, rixæ, Swar/ hadrunek/ zwádá. Acade
24:
miæ noſtræ cum eo magna rixa eſt,
25:
Náſzy Colegiáci máyą s nim ſwaru do ząb.
26:
Rixa ſedata, Vśmierzona/ zwádá.
27:
Rixoſus, a, um, Swarliwy/ zwádliwy/ ziá=
28:
dły.
29:
Rixor, aris, ari, Swárzę/ wádzę ſie. Rixan=
30:
tur inter ſe, Swárzą ſie s ſobą Rixari de
31:
ſana caprina, prouerbiū, O kozią ſierść
32:
ſie ſwárzić/ to yeſt próżno/ ni ócz/ co nie ſtoyi
33:
zá pieniądz.
R ante O.
34:
Robigo, robiginis, fem. Rdza ná życie/ to
35:
yeſt/ śnieć czerẃ żytna skázá żytna gdy ziołá
36:
álbo słonia czerwienie.
37:
Robigo etiam pen. prod. Dea.
38:
Robigus Deus, quem ueteres credide=
39:
runet robiginem amoliri.
40:
Robigalia. orum, Swięta tych iſtych bo=
41:
gów.
42:
Robiginoſus ſeu Rubiginoſus, a, um,
43:
śniećiſty.
44:
Robur, uel robor, roboris neut. tert. ſpe=
45:
cies quercus duriſsime, Dąb bárzo twár
46:
dy/ też nadtwárſze á náymocnieyſze mieyſce w
47:
ciemnicy. Et Metaph. tam animi quam
48:
corporis fortitudo, Moc/ mężność/ ſta=
49:
łość.
50:
Sumere robur corporibus, Zámágáć ſie
51:
w moc.
52:
Robur accipere idem, robur & fir=
kolumna: b
R ante O.357
1:
mamentum fere ſynonima, Cum pau=
2:
lum iam roboris acceſsiſſet ætati, Gdy
3:
nieco męskośći prziſtąpi lat. Tenere firmátē
4:
& robur in uirtute, Stáłym á krzepkim
5:
być we cnocie.
6:
Roborarium.
7:
Roboraria, antiqui appellauerūt omnia
8:
ædificia, ſepta, uillas, &c. quæ incluſa
9:
habent animalia, Obrąb w którym by=
10:
dło y ynſze zwierzętá chowáyą.
11:
Roboreus, a, um, ut roburneæ fruges, Zo=
12:
łędny owoc.
13:
Robuſteus, a, um, aliud adiectiuum, ut
14:
Robuſta materies, Dębowa rzecz álbo
15:
drwá.
16:
Robuſtus, a, um, Mocny/ krzepki/ żyłowáty.
17:
Et Metaph. Twárdy/ niedobyty. Vt Ro=
18:
buſta arx, Twárdy/ niedobyty zamek.
19:
Exercitatione robuſtus, ætate robu=
20:
ſtus.
21:
Roboro, as, are. Vmocniam/ potwierzdzam.
22:
Grauitatem conſtantia roborare, Po=
23:
wagę ſtáłością vmocnić.
24:
Roborat ſe eloquentia, Pośila zámaga
25:
ſie w wymowę. Vox roboratur, Mię=
26:
ſzeye/ mężnieye.
27:
¶Compoſita, Corroboro, Pośilam/ po
28:
mocniam.
29:
Corroborare ſtomachum, Podeprzeć/
30:
pośilić żołądká.
31:
Corroborare per translationem. Cic.
32:
Coniurationem naſcentem non cre=
33:
dendo corroborauerunt, Nie wierząc
34:
álbo nizacz nie máyąc wſzczináyącego ſie bun=
35:
towániá ſami ye niewiernośćią álbo nied=
36:
bálſtwem ſwym pośilili. Irroboro, as, are,
37:
idem.
38:
Rodo, rodis, roſi, roſum, rodere, act. ter.
39:
Grizę/ głodzę zębámi. Et Metaph. Złorze=
40:
czę/ łáyę.
41:
Rodere famam alicuius, Przećiwko cziey
42:
dobrey powieśći mówić/ plwáć w káſzę/ w przi
43:
powieśći.
44:
Rodere aliquem, Omawiáć kogo.
45:
Roſio, onis, Grizienie/ głodánie.
46:
¶Compoſita, Arrodo, Przigrizam/ przi
47:
głodzam.
48:
Arrodere Rempub. per translationem
49:
Vſzkodźić Rzecz poſpolitą.
50:
¶Arroſio, onis, Przigrizienie.
51:
¶Corrodo, corrodis, Ogrizam/ ogłada=
52:
wam.
53:
¶Corroſus, a, um, Ogriziony/ ogłodány.
54:
Vt Corroſæ inſulæ, Wyſpy około brze=
55:
gów ogrizione.
OO 3¶Corroſio


strona: 357v


kolumna: a
R ante O.
1:
¶Corroſio, onis, Ogrizienie.
2:
¶Erodo, Wygryzam. Eroſus ſale, Solą
3:
wygriziony.
4:
¶Derodo, Odgryzam. Deroſus a mu=
5:
ribus, Obgriziony od myſzy.
6:
¶Perrodo, Przegryzam/ rozgryzam.
7:
¶Prærodo, Pirwey grizę/ naprzód głodzę
8:
vprzedzam kogo do gryzienia.
9:
Rogo, as, aui, are, atum, act. prim. Proſzę/
10:
żądam.
11:
Auxilium rogare, O wſpomożenie prośić.
12:
Ab amico argentū rogare, prośić prziya
13:
cielá áby pożicził pieniędzy.
14:
Maiore ſtudio rogare non poſſum,
15:
Nie mogę ſie vprzeymiey álbo pilniey mo=
16:
dlić.
17:
Vtendum rogare, Chcieć pożiczić. Vaſa
18:
inſpicienda rogare, Prośić áby dano oglę
19:
dáć ſtátki.
20:
Rogare item pro querere, Pytáć. Ac=
21:
cedo ad pediſſequas quæ ſit rogo, Przi
22:
ſtąpiłem do pánny służebney pytałem yey co=
23:
by zacz byłá.
24:
Cultellum rogaui a crepidario ſuto=
25:
re, Chćiałem pożiczić nożá v ſzewcá który pan=
26:
tofle czini. Gellius, De iſtoc rogare o=
27:
mitte, Nie pytay ſie potym. Roget quis,
28:
quid tibi cum illo? Mógłby mie kto
29:
pytáć á co maſz s nimi zá ſpráwę. Rogare
30:
legem, Státut vczinić/ vſtáwę wnieść To
31:
yeſt pytánie mieć do poſpólſtwá/ yeſliby ſie
32:
ten ſtátut albo ów podobał/ áby prziyę=
33:
li.
34:
Rogare ſacramento, Prziśięgę wziąć od
35:
poddánych.
36:
Rogare ſacramento militer idem,
37:
Przisięgę wźiąć od służebnych. Rogare ſen
38:
tentiam, Pytáć co ſie komu zda w niektó=
39:
rey rzeczy.
40:
Cum eſſet ſententiam rogaturus, hoc
41:
initio eſt uſus, Cic. Gdy miał o skazánie
42:
pytáć w ty ſie słowá wdał. Comitia con=
43:
ſulibus rogandis habere, Syem mieć
44:
dla obránia á poſtánowienia rády.
45:
Rogatio pro lege, Miáſto ſtátutu y vſtá=
46:
wy.
47:
Rogationes & plebiſcita, Vſtáwy y poſtá=
48:
nowienia poſpolite.
49:
Ferre rogationem ad populum, Stá=
50:
tut nieyáki wnieść. Perferre rogationem
51:
per uim, Gwałtem nieyáką vſtáwę wnieść
52:
wtłoczić y przimuśić ku trzimániu. Acci=
53:
pere rogationē, Vcziniony ſtátut prziyąć
54:
y podtwierdzić. Reijcere rogationem,
55:
Złámáć ſtátut/ nie chcieć prziyąć.
56:
Rogatio item, Proſzenie/ proźbá/ też pytá=
57:
nie.
kolumna: b
R ante O.
1:
Nihil reſpondit ad rogationem, Nic
2:
mi nie chciał odpowiedźieć ná moye pytá=
3:
nie.
4:
Rogatus, a, um, participium, Proſzony też
5:
pytány. Sententiam rogatus, Pytány o
6:
ſwoye wotum/ rádę álbo wzdánie. Rogati
7:
creditores, Wezwáni.
8:
Rogatus, huius rogatus, Proźbá/ ządá=
9:
nie.
10:
Cum ad eū ipſius rogatu accerſitu
11:
ueniſſem, Gdym do niego ná yego proźbę y
12:
żądánie prziſzedł.
13:
Rogito, as, are, act. prim. frequentatiuum
14:
Vſtáwicznie proſzę/ modlę ſie. Rogitat ad
15:
cœnam ut uenias, Sle á śle ábyś przi=
16:
ſzedł ná wieczerzą.
17:
Rogitare item, Pytác. Quid rei ſit rogi=
18:
tant, Co za rzecz yeſt pytayą ſie/
19:
Rogitatio, onis, fem. tert. Vcziniony ſtátut/
20:
ále yeſzcze nie potwierdzony/ też pytá=
21:
nie.
22:
Rogitor aliud uerbale, ut rogator comi
23:
tiorum, Oznaymiciel ſeymu.
24:
Rogator etiam, Zebrak/ ſtrych/ vbogi.
25:
Rogatiuncula, dimin. Máła ſprawká/ má=
26:
ła vſtawká.
27:
Rogatarius tabellio qui rogat quod
28:
quiſ ſtipulator, hoc eſt, promittit, Si=
29:
pont. ſine autore.
30:
¶Compoſita, Arrogo, Prziwłaſzczamy
31:
przipiſuyę/ prziſpoſobiam. Sumere & arro=
32:
gare ſibi, Sam ſobie prziwłáſzczáć. Arro=
33:
gare & tribuere idem.
34:
¶Arrogare & Derogare contraria,
35:
Arrogare aliquem in filium, Prziſpo=
36:
ſobić zá ſyná. Arrogare dictatorē con=
37:
ſuli, Prziſádźić k niemu więtſzego vrzędni=
38:
ká.
39:
¶Arrogans, arrogantis, Pyſzny/ wyſo=
40:
kiey myśli.
41:
¶Arroganter, arrogantius, arrogan=
42:
tiſsime, aduerbium, Pyſznie.
43:
¶Arrogantia, æ, fem. prim. Pychá/ wy=
44:
ſoka myśl. Arrogantia ingenij & elo=
45:
quentiæ, Arrogantiam minuere, Vtrzeć
46:
komu rogów.
47:
¶Arrogatio, Sipontinus, Obránie.
48:
¶Corrogo, Wſzędzie proſzę ze wſząd ſpro=
49:
ſziwam/ y tu y owdźie zbierám/ zgromádzam
50:
Corrogare ſententias & uota, Głoſy ſo
51:
bie zbieráć ná yáką rzecz. Corrogare nū=
52:
mos de nepotum bonis, Zebráć pienią
53:
dze z máyętnośći ſynowców.
54:
¶Corrogatus, a, um, Zebrány/ zgromá=
55:
dzony/ a/ e. Vt Corrogata ad neceſſarios
56:
uſus pecunia, Zebráne.
57:
¶Derogo, as, pen. cor. Vwłaczam/ vy=
muyę/


strona: 358


kolumna: a
R ante O.
1:
muyę/ vmnieyſzam. Derogare legi, W nie=
2:
yákich ártikułách álbo częśći ſtátutowey vwliec
3:
nie chcieć zwłaſzczá czego prziyąć. Derogare
4:
alicuius honori, Vmnieyſzić komu powa=
5:
gi/ mniey go ważić niżli chce. Derogare ſi=
6:
bi, Mniey ſam o ſobie dźierżeć. Derogare
7:
de magnificentia alicuius, Vyąć komu
8:
cziyey wielmożnośći. Derogare fidem ali
9:
cui, Niechcieć komu wierzić. Derogare
10:
de fide teſtium aduerſarij, Przećiwko
11:
świadkóm ſtroney przećiwney mówić.
12:
¶Derogito, as, are, frequentatiuum,
13:
Bes przeſtanku ſie modlę.
14:
¶Derogatio, Vyęcie/ vwleczenie/ vmniey=
15:
ſzenie.
16:
¶Erogo, Wydawam/ odźielam/ wydźie=
17:
lám.
18:
Erogare pecuniam in ædificia, Wy=
19:
dáć pieniądze ná budowánie. Pecuniam
20:
erogare per partes, Podźielić miedzy
21:
ſtrony.
22:
Vnde in eos ſumptus erogaretur, A
23:
zkąd ná táki koſztunek pieniędzy doſtánie
24:
álbo będą wydáne.
25:
¶Erogito, as, are, frequentatiuum, Wy
26:
madlác/ czego ná kim bes przeſtanku pro=
27:
śić.
28:
¶Erogatio, onis, uerbale, wydánie. Ero
29:
gatio pecuniæ, Wydánie pieniędzy.
30:
¶Irrogo, Wkłádam/ vſtáwiam. Irrogare
31:
mulctam, Włożić winę ná kogo. Irrogare
32:
uectigal, Vſtáwić álbo włożić pobór. Tri=
33:
butum irrogare cui opponitur remit=
34:
tere idem.
35:
Leges irrogare, Státut vczinić. Labori
36:
non plus irrogādum eſt, quam quod
37:
ſomno ſupererit, Nie więcey ná robotę
38:
ma być czáſu wkłádano/ yedno to co od ſpá=
39:
nia zbywa.
40:
¶Irrogatio, onis, uerbale, Włożenie. Ir=
41:
rogatio mulcte, Włożenie winy.
42:
¶Perrogo, as, are, Káżdego z oſobna o
43:
mniemánie/ widzenie y rádę pytać ná niektó=
44:
rą rzecz.
45:
¶Prorogo, Odwłaczam/ przedłużam/
46:
przeciągam. Prorogare uitam, & proro
47:
gare ætatem, Przedłużić/ przeciągnąć żi=
48:
wotá. Vt ſibi dies prorogetur, Aby mu
49:
dniá pomkniono. In Hyemes prorogant
50:
moras, Do źimy odwiaczáyą. Prorogare
51:
imperiū, páńſtwá rozſzerzić/ roſpoſtrzeć. pro
52:
rogatio, Odwleczenie/ pomknienie/ oddale=
53:
nie. Prorogatio legis, Podnieſienie álbo
54:
záwieſzenie ſtatutu.
55:
¶Prærogo, Vprzedzam s proźbą/ naprzód
56:
proſzę. Penſionem integram præroga=
kolumna: b
R ante O.358
1:
uit, S cáłym czinſzem vprzedźił/ álbo cáły
2:
czinſz zápłáćił przed czáſem.
3:
¶Prærogatiua, æ, Przodek/ przedłoże=
4:
nie.
5:
Habere prærogatiuam, Mieć przodek
6:
przed kim w którey rzeczy/ pierwſzy prziſtęp
7:
przewyſzſzánie/ przechodzenie/ przedłożenie.
8:
¶Prærogatiuus, a, um, adiectiuum, ut
9:
prærogatiua tribus, Przednie bráctwo/
10:
przednieyſza rotá/ burſá/ álbo przednieyſzy
11:
przedłożeńſzi powiat/ to yeſt/ którego naprzód
12:
pytáyą/ yákoſz to tego który pierwſzy głos
13:
y mieyſce ma/ miedzy ynemi vrzędy doſtoy=
14:
nośćiámi y powiáty. Dicuntur etiam co=
15:
mitia, in comitijs prærogatiua, Syem/
16:
pierwſzy przodek máyący/ pázdełożenſzi.
17:
¶Subrogo, ſubrogas, Mieyſce cziye zá=
18:
ſádźić/ kogo ynego ná to mieyſce obrác y
19:
wſádźić.
20:
Subrogare collegam conſul diceba=
21:
tur.
22:
¶Interrogo, interrogas, pen. cor. Py=
23:
tam/ dowiáduyę ſie. Interroga ſi uenerit,
24:
Spytay więc yeſli prziydzie. Interrogabat
25:
ſuos, quis famæ plebem necaret, Wy=
26:
wiádował ſie od ſwych ktoby/ głodem lud
27:
pomorzył.
28:
¶Interrogaſsit, pro interrogauit, Ob=
29:
ſoletum.
30:
¶Interrogatio uerbale, Pytánie.
31:
¶Interrogatiuncula, læ, dimin. Máłe
32:
pytánie.
33:
Rogus, rogi, maſc. ſec. Kupá álbo ſtós drew
34:
ná których ſtárzi vmárłe ciáłá palili. Alias
35:
Pyra, Vſ ad rogum, Aż do grobu/ do
36:
śmierći/ do gárdłá.
37:
Tuus ſum vſ ad rogum, Przi tobie
38:
ſtoyę áż do gárdłá.
39:
Roma, romæ, fem. prim. Rzym.
40:
Romanus, a, um, Rzymiánin.
41:
Romanenſis, ſe, quod alibi ortum Ro=
42:
mæ uerſatur, Przichodźien do Rzymu/
43:
Cato.
44:
Romanicus, a, um, id eſt, Romanus, Ob=
45:
ſoletum.
46:
Romulus, li, maſcul. Pierwſzy fundownik y
47:
król Rzymski.
48:
Romulida uel Romulides. Rzymſz=
49:
czik.
50:
Romanula, læ, porta quædam Romæ.
51:
Romula arbor ſub qua Romulus &
52:
Remus pueri ſunt inuenti.
53:
Romandui, populi Galliæ.
54:
Romamam, M. Anto. Sabellicus Thra=
55:
ciam uocat.
OO 4Ronchus


strona: 358v


kolumna: a
R ante O.
1:
Ronchus chi, maſ. ſec. Chrápánie we ſnie.
2:
Ducere ronchos. Chrápáć/ rzężeć przes
3:
ſen.
4:
Ronchus aliquando ſignificat, Náśmie=
5:
wánie/ błaźnienie z kogo.
6:
Ronchiſſo, as, are, Chrápię.
7:
Ronchiſonus, ni, ronchons ſonans, Chra=
8:
páłá. Et Metaph. Náśmiewcá. Sidonius
9:
inuſitatum.
10:
Ros, roris, maſc. ter. Roſá.
11:
Roſcidus, a, um, Rośny/ pełny roſy. ut nox
12:
roſcida, Rośna noc. Mala roſcida, Iábł=
13:
ká roſą obeſzłe.
14:
Rorulentus, a, um, Vroſzony.
15:
Rorarij milites, Lekkiey yázdy żołnierze/ hu=
16:
ſárze którzy ná hárc wyyeżdzą/ naprzód ſie
17:
potykáyą/ vyecháć y doyecháć łatwie nieprzi=
18:
yacielá mogą. Alias ferentarij.
19:
Roro, as, are, dicitur, ros, Roſá páda. Rorat
20:
Pádnie roſá.
21:
Roreſco, is, ere, ut terra roreſcens, Roſá
22:
opádła.
23:
Roratio, onis, fem. tert. Pádnienie roſy.
24:
Roratio etiam, Czerẃ ná winnicách od wiel=
25:
kich á niewczeſnych deſzczóm czáſu kwitnie=
26:
nia.
27:
Roſa, roſæ, fem. prim. Róża.
28:
Roſeus, a, ū, Różáney. Roſeus pannus, ro
29:
ſea ueſtis, Różáney máśći.
30:
Roſaceus, a, um, Co z róży yeſt. Roſaceum
31:
oleum, Rózány oleyek.
32:
Roſarium, roſarij, Rożány ogrodek.
33:
Roſeum idem.
34:
Roſea, Pole. In agro Reatino.
Roſcidus,VideRos.
Roſea,Roſa.
Roſio, onis,Rodo.
Roſellum,Roſtrum.

35:
Roſidus ſcribendum roſcidus, Vide Ros.
36:
Roſmarinum, roſmarini uel roſmarinus,
37:
Roſmaryn ziele.
38:
Roſtrum, roſtri, neut. ſec. Ptáſzy nos. Dici=
39:
tur autem non de ſolis auibus, ſed de
40:
reliquis animantibus roſtrum ceruo=
41:
rum, Ieleni pysk álbo gębá. Roſtrum ſu=
42:
um, Pysk świni. Roſtrum canum, Páſz=
43:
częká pśia.
44:
Delphinorum roſtra, Pysk morskich
45:
świni. Caprarum roſtra, Teſtudinum,
46:
piſcium roſtra, Roſtra nauium, Przed=
47:
nieyſzy łodźny nos/ to yeſt ſzpiczáſty á koń=
48:
czáty nos.
49:
Roſtratus, a, um, ut roſtratæ naues, No=
50:
ſáte łodźie/ to yeſt ná przedniey ſtronie ſzpi=
51:
czáſty koniec máyące. Roſtratus impetus
52:
qui fit roſtro.
kolumna: b
R ante O & V.
1:
Roſtra, roſtrorum, plurale tantū, dictum
2:
eſt templum ſeu forum ante curiam
3:
hoſtiliam in quo erat pulpitum orna=
4:
tum ex roſtris nauium Antiatium, ex
5:
quo loco concionari ſolebant, Pláć
6:
w Rzymie ták zwány ná którym końce álbo
7:
noſy od łodźi nieprziyacielóm woyennym
8:
obyczáyem odyętę ná pámiątkę zwycięſtwá
9:
záwieſzáne y przibiyáne były. Vnde ſtatuā
10:
in roſtris alicui poſitam legimus. Et
11:
pro roſtris dicere, Mieć rzecz ku ludźióm
12:
z kátedry álbo z kázálnice która ná tymże plácu
13:
byłá dla tego vcziniona.
14:
Roſtrans uomer, apud Plin. roſtrum in=
15:
pingens.
16:
Roſtellum, roſtelli, Noſek.
17:
Roſcius, ij, maſc. ſec. proprium nomen
18:
hiſtrionis nobiliſsimi, a quo omnes
19:
in aliqua re perfecti, Roſcij dicun=
20:
tur.
21:
Rota, rotæ, fem. prim. Koło. Rota fortu=
22:
næ, Koło fortuny.
23:
Rotæ etiam dicuntur, Nieyáki rodzay kóz
24:
y rodzay ryb.
25:
Rotula, læ, Kółko.
26:
Rotundus, a, um, Okrągły. Metapho. Do=
27:
skonáły/ piękny. Hinc ore rotundo loqui
28:
Krótko ále wymownie y kráſomownie. Glo=
29:
boſus, rotundus, uolubilis fere ſynoni
30:
ma. Quadratum & rotundum con=
31:
traria, Volubilis & rotundus Deus
32:
Ciceronis, propter eloquentiam, ſcili=
33:
cet.
34:
Rotunditas, atis, fem. tert. Okrągłość.
35:
Roto, as, are, act. pri. Toczę/ wálę/ obrácam
36:
ná xtałt kołá.
37:
Rotundo, as, are, Okrągło czinię. Et Me=
38:
taphor, Doskonáło czinię.
39:
Rotunde aduerbium, Okrągło. Apte &
40:
rotunde dictum, Cziście/ ſnádnie y tráfnie
41:
ſie rzekło.
R ante V.
42:
Rubedo, rubefacio, Vide Rubeus.
43:
Rubella, rubens, ruber, Vide Rubeus.
44:
Rubeta, tæ, fem. prim. Wielká żábá kroſtá=
45:
wa yádowita.
46:
Rubeus, a, um, & Ruber, a, um, Czerwo=
47:
ny/ a/ e.
48:
Rubrum mare, Czerwone morze.
49:
Rubrior comparatiuum, Czerwieńſzy.
50:
Rubens latiuum eſſe negatur pro quo di
51:
cimus Rubeus, uel Ruber.
52:
Rubens aliquando pro ſpineus a Rubro
qui


strona: 359


kolumna: a
R ante V.
1:
Rubeus aliquando ponitur pro ſpineus
2:
a rubo qui & uitilium uſu commen=
3:
datur a Plinio uel a Rubis oppido
4:
Campaniæ ut putat Seruius in Verg.
5:
1. Georg.
6:
Rubeo, es, rubui, rubere, Yeſtem czerwo=
7:
nym,
8:
Rubeſco, rubeſcis, ere, Czerwienieyę
9:
ſie.
10:
¶Erubeſco, is, ere, idem, & Metaph.
11:
Sromáć ſie/ zápłonąć ſie od wſtidu. Erube=
12:
ſcere ora alicuius, Sromáć ſie kogo.
13:
Rubor, ruboris, maſc. tert. Czerwoność. &
14:
Metaph. Wſydánie/ zápłonienie.
15:
Rubicundus, a, um, Czerwonáwy/ a/ e.
16:
Rubidus, a, um, Ciemnoczerwony/ gniády/ ál=
17:
bo ſmiádoczerwony. Aliquando ſcaber &
18:
aſper, Surowy/ skropáwy. Rubidus pa=
19:
nis, Zlie vpieczony chléb á przeto czerwony
20:
we wnątrz.
21:
Rubens, rubentis, Czerwony/ a/ e.
22:
Rubefacio, Czerwienię/ czerwono fárbu=
23:
yę.
24:
Rubella, rubellæ, Czerwona máćicá winna.
25:
Nam rubellæ uites & rubellæ uineæ
26:
appellatæ ſunt, Których ſie drzewo czer=
27:
wienieye w rzezániu.
28:
Rubellianus, a, um, ut Rubellianæ uites
29:
idem.
30:
Rubellus, a, um, ut rubellum uinū, Czer=
31:
wonáwe wino/ to yeſt nie práwie czerwone
32:
yákoby nápoły białe/ á nápoły czerwo=
33:
ne.
34:
Rubellio piſcis, Nieyáki rodzay morskich
35:
ryb.
36:
Rubrica, rubricæ, pen. pro. Czerwona glin=
37:
ká.
38:
Rubrica terra idem. Et Metaph. Tytyły ál=
39:
bo napiſy ſtátutów/ decretów/ xiąg. Rubri=
40:
ca enim notabantur tituli & capita li=
41:
brorum quæ ob id rubricæ ſunt uo=
42:
cata.
43:
Rubrica item, Cieśielski ſznut którym cechu=
44:
yą drzewá ku cioſániu.
45:
Rubricatus, a, um, Vczerwieniony/ glinką
46:
vfarbowány.
47:
Rubricoſus, a, um, Czerwony. Vt terra ru=
48:
bricoſa, Czerwonoglinna źiemiá.
49:
Rubriceta, tæ, Barwiki/ któremi ſobie białe
50:
głowy twarz prziprawuyą.
51:
Rubi, orum, plur. tantum, maſc. Ciuitas
52:
Campaniæ rubis abundans.
53:
Rubia, rubiæ, herba uulgo rubia tincto=
54:
rum, Ziele/ którym czerwono fárbuyą/ ták
55:
wełnę yáko y skóry/ ſtrzałki.
kolumna: b
R ante V.359
1:
Runicon, onis, maſc. fluuius Italiæ, qui
2:
diſterminat Italiam a Gallia citerio=
3:
re ſeu togata inter Rauennam & Ar=
4:
minium ciuitates.
5:
Rubicundus, rabidus, Vide Rubeus.
6:
Rubigo, rubiginis, fem. tert. Rdza. Idem
7:
quod Robigo, Vide ſupra. Erugo
8:
proprie fit in ære, Rdza álbo pleśń ná
9:
miedźi. Sicut Ferrugo in ferro, Rdzá ná
10:
żelazie.
11:
Rubiginoſus, a, um, Rdzáwy/ zádrźiewiá=
12:
ły/ a/ e.
13:
Rubigino, as, are, Rdzewieyę/ rdzą obcho=
14:
dzę.
15:
Rubigalia, orum, Feſti dies olim amo=
16:
liendæ rubiginis inſtituti, Rdze żitne/ to
17:
yeſt śmierći oddaláyące.
18:
Rubor, Vide Rubens.
19:
Rubrica, Vide Rubeus.
20:
Rubus, rubi, maſc. ſec. uel fem. ſec. Kiers/
21:
álbo krzewiná czernie álbo głóg ná którym
22:
yágody czerwone roſtą yeżiny. Morū rubi,
23:
Yezynne yágody.
24:
Rubus caninus, Głóg ná którym czerwone
25:
yágody roſtą.
26:
Rubetum, rubeti, neut locus in quo rubi
27:
ſunt, Mieyſce gdźie wiele czernia álbo głogu
28:
álbo y yeżyn roście.
29:
Ructus huius ructus, m. q Rzigánie/ odrzi=
30:
gánie Ructus grauis herba, Ziele nie do=
31:
brey woniey pobudzáyące rzigánie.
32:
Ructo, as, are, neut. prim. Rzigam.
33:
Ructor, aris, ari, deponens idem, pergin
34:
ructare in nos, Metaph. Tákżeś ſie vparł
35:
rzigáć ná nas/ to yeſt/ przikrim być.
36:
Ructator, oris, maſ. tert. Et ructatrix, icis,
37:
fem. tert. Rzigáczká. Ructatrix herba, Zie
38:
le które rzigánie pobudza. Ructitare cœ=
39:
pit apud Columel. legitur, ſed mendo=
40:
ſe, pro agitare caput.
41:
¶Compoſita, Eructo, as, are, Odrzigam
42:
wyrzigam
43:
¶Eructo, Wyrzucam/ wypuszczam/ wyćis=
44:
kam/ wyziewam. Dicitur etiam, Ructuo
45:
& Ructuor, Wyrzigam. Pro eo=
46:
dem.
47:
¶Irructo, as, are, Nárzigam w co/ rzigam
48:
komu w vſta. Plaut. Quid tum malum
49:
ergo in os mihi ebrius irructas,
50:
A diyabłuſz mi opiwſzy ſie w vſtá rzi=
51:
gaſz.
52:
Rudens, Vide Rudo.
53:
Rudero, rudetum, Vide Rudus.
54:
Rudiæ, arum, urbs Salentinorum.
55:
Rudiarius, Vide Rudis ſubſtantiuum.
Rudis


strona: 359v


kolumna: a
R ante V.
1:
Rudis, huius rudis, fe. ter. Rózgá álbo pręt
2:
którą ſzérmierze y zapáśnici wolni bywáli
3:
puſzczani z ſzkoły y z vrzędu ſzérmierskiego.
4:
Hinc accipitur pro libertate, Miáſto
5:
zwoleńſtwá y świebody.
6:
Rudem accipit, Wolność oſięgnął/ yuſz
7:
więcey nie powinien bywáć ná ſzérmierskich
8:
bitwách/ ſzkołách.
9:
Rude donare, Wolność dáć. Ad rudem
10:
compellere, id eſt, certare, facere, Przi=
11:
muśić ku ſzermowániu. Rudem meruit,
12:
Godźien wyſwobodzenie/ od vtáczek ſzer=
13:
mierskich.
14:
Rudiarius, ij, Tákowy ſzérmierz/ od powinno=
15:
śći ſzérmierskich wolno puſzczony.
16:
Rudiarius etiam qui ſaga ruida & noua
17:
polit, ait Hermolaus barbarus ex Fe=
18:
ſto.
19:
Rudicula, læ, fem. dimin. Máła pálicá któ=
20:
rą gdy wárzimy ogniá popráwiamy/ przigrze
21:
bámy węgla/ ozóg/ pociaſzczek.
22:
Rudis, & hoc rude adiectiumm, Proſtak/
23:
nowak/ nievmieyętny. Metaph. Gruby/ nie=
24:
vczony/ nieuk.
25:
Rudis recens impolitus, imperfectus,
26:
durꝰ, imperitus, ignarus, Tyro, hebes,
27:
fere ſynonima, Rudis animus, Twárdy/
28:
Gruby dowćip. Omnium diſciplinarum
29:
rudis, Zadney nauki nievmieyący. Rudis rei
30:
militaris, Niećwiczony w żołnierskich rze=
31:
czách.
32:
Rudis rerū omniū, Silny proſtak/ nievmie
33:
kozie ogoná záwięzáć prztpowieść. Rudis ex
34:
emlorū & hiſtoriarum, Nie czitał hi=
35:
ſtroey/ nie ma żadney biegłośći w hiſto=
36:
riách.
37:
Græcarum literarum rudis, Nie vmie
38:
nic po Grecku. Genus hominum rude
39:
accipe, & impolitum, Silne proſtaki y
40:
nievki/ etć.
41:
Ad bella rudis, Niewalecznik. In iure ci=
42:
uili rudis, Niećwiczony w świeckim prá=
43:
wie. Ad ſeditiones rudis, Nie wie co s
44:
ſobą ma począć w zwádách. Eruditum uul=
45:
gus & rude contraria.
46:
Ruditas, atis, fem. ter. Proſtotá/ grubość. nie=
47:
vmieyętność.
48:
Rudimentum, rudimenti, neut. ſe. Pierwſzy
49:
początek nauk y ćwiczenia. Et pro princi=
50:
pio accipitur, ut Rudimentum pone=
51:
re, Począć ſie wuczáć/ wkłádáć w nauki/ pro=
52:
ſtoty y grubſtwá popuſzczáć. Rudimentum
53:
lucis, Początek żywotá. Rudimentum ty=
54:
rocinij, Deponere ſub aliquo, Pocżąć ſie
55:
vczić. Idem ſcilicet quod ponere rudi=
56:
mendum.
kolumna: b
R ante V.
1:
Rudimenta & incunabula uirtutum, Po
2:
czątki cnot. Rudimentum puerilis re=
3:
gni.
4:
Rudio, rudis, rudiui, & rudij, ruditum,
5:
rudire, act. q. id eſt, rudem doceo, Nie=
6:
vmieyętnego vczę.
7:
¶Erudio, erudis, penult. cor. Náuczam.
8:
Quaſi perfecte quæ rudes ſcire opor=
9:
tet doceo, Puerum artibus erudire, W
10:
naukách ćwiczić. Erudire laboribus iuuen
11:
tutem, Ku pracam nákłádáć. Erudiuit me
12:
ſatis uſus, Dobrze mie doświádczenie náu=
13:
cziło.
14:
Literæ quæ me erudiant de omni Re=
15:
pub. Liſt z którego będę mógł wyrozumieć o
16:
wſzech ſpráwách Rzeczypoſpoliety.
17:
¶Eruditus, a, um, Náuczony/ dobrze wy=
18:
ćwiczony/ wypolerowány. Eruditus omni
19:
doctrina, We wſzeláki nauce dobrze ćwi=
20:
czony.
21:
Eruditus Gæcis literis, W greckim yę=
22:
zyku vmieyętny.
23:
¶Eruditus nomen ex participio, ut
24:
erudita operatio, Foremna/ miſterna ro=
25:
botá/ álbo wypráwá. Eruditum palatum
26:
Vſtá vmieyące dobrze koſztowáć/ znáyące ſie
27:
ná ſmákách/ łákotne vſtá.
28:
¶Eruditio, onis, uerbale, Nauká vmieyęt
29:
ność. Sine eruditione Græca intelligi
30:
non poſſunt, Króm vmieyętnośći y niemá
31:
łego ćwiczenia Grecki yęzyk nie może być ro=
32:
zumian.
33:
Rudo, rudis, rudi, rudere, neut. tert. Kwi=
34:
czę/ to yeſt ryczę yákoby ośieł. Rudere etiā
35:
abuſiue de leonibus & hominibus di
36:
citur, Ryczeć/ brzedźić álbo gęgáć.
37:
Rudens, rudentis, ſubſtantiuum, maſc. &
38:
fem. Liná álbo powróz łodźny. Rudentum
39:
ſibilus, Piſzczenie powrozów łodźnych. Ru
40:
dentem explicare, Popuśćić/ nie ták tęgo
41:
dźierżić.
42:
Rudus, ruderis, n. t. Máteria áſtrychowa/ to
43:
yeſt rozbite á roſtłuczone kámienie s cegłą y s
44:
wapnem/ z których áſtrichy czinią/ á páwimen=
45:
ti álbo tła á ziemię pokłádáyą. Et hoc di
46:
citur rudus nouum, ſed uetus rudus,
47:
Rum/ to yeſt/ ſtára materia ták kámienna
48:
yáko cegielna z rozwálonego budowánia/ ſtá=
49:
ry mur.
50:
Rudero, ruderas, are, Polewam materią a=
51:
ſtrychową páwiment czinię/ też rumu prziczi=
52:
niam y nádwożę.
53:
Ruderarius, a, um, Co ku tákowey máteriey
54:
á rumowi należy.
55:
Ruderarium cribrum, Piaſeczne rzeſzoto/
56:
Item dicitur de uiliori & furfurario cri
57:
bro apud Apul, Miáſto grubſzego śitá.
Ruderatus


strona: 360


kolumna: a
R ante V.
1:
Ruderatus, a, um, ut Ruderatus ager, Peł=
2:
ny rumu ſtárego budowánia gdźie ſie wiele
3:
puſtych ſiedlisk vkázuyę.
4:
Rudetum, rudeti, Mieyſce pełne rumu też ro=
5:
la którąznowu drzeć rádłem poczęto. Quaſi
6:
quæ prius rudis fuerat & inculta tunc
7:
uero arata.
8:
¶Compoſita, Erudero, as, are, Rumuyę
9:
wywożę. Vt erudetare ſolum ſeu aream
10:
Siedlisko wyrumowáć/ wywieść y wychę=
11:
dożić precz z rozwálonego muru.
12:
Rufrimaceriæ plural. numeri oppidum
13:
Campaniæ.
14:
Rufus, a, um, Liſowáty/ żółty. Vt rufi capil=
15:
li, Zółte włoſy. Color rufus, Materies
16:
rufior & nodoſa, Rum żółty y gruzło=
17:
wátſzy.
18:
Rufulus, a, um, Prziliſowátſzy.
19:
Rufuli tribuni militum non a populo,
20:
ſed a conſule facti, Feſtus.
21:
Rufo, as, are, Zółtko fárbuyę/ liſowáto czinię
22:
Rufeo, es, neut. ſec. Liſowáto obraſtam/ liſo=
23:
wátim ſie ſtawam.
24:
Rufeſco, is, ere, Liſowátim/ żółtym być. Me=
25:
rula ſenectute rufeſcit, Od ſtárośći liſo=
26:
wácieye.
27:
Ruga, rugæ Smárská.
28:
Rugæ, Smárski.
29:
Rugæ ueſtium, Fałdy.
30:
Rugæ in arboribus, Ryſy álbo skropowá=
31:
tośći.
32:
Rugoſus, a, ū, Zmárſzczony/ Pełny smársków
33:
Rugoſa facies, Zmárżczona twarz. Frons
34:
rugoſus idem.
35:
Cortex rugoſus dicitur, Skóra drzewna
36:
skropowáta.
37:
Rugo, as, are, act. prim. Zmarſzczam. Et
38:
rugare dicitur ueſtis, Fałdźiſtą być/ fał=
39:
dowáć ſie. Rugata teſta.
40:
¶Corrugo, Weſpołek zármarſzczam/ marſz
41:
czę ſie. Corrugare frontem, Zmárſzczić czo=
42:
ło. Corrugatum acinum, Weſpołek ſpo=
43:
yone ſplecione grono álbo też od zwiędnie=
44:
nia zmárſzczone.
45:
¶Erugo, Odmarſzczam/ wyciągam ſmárski.
46:
Rugio, gis, rugiui, uel rugij, rugitum, ire,
47:
n. q. Ryczę yáko le rzuyę niektorzy mówią.
48:
Ruitus, huius ruitus, Lwowy ryk.
49:
¶Irrugio, is, ire, pro rugire in ſacris tan
50:
tum legimus.
51:
Rugium Miáſteczko w xieſtwie Pomorskim
52:
Camyn po niemiecku.
53:
Ruidus ſiue Ruuidus, a, um, Gruby/ nie=
54:
równy.
55:
Rulla, læ, fem. prim. Płużne żelázne naczinie/
56:
od ochędożenia kroyu oraczów należące.
kolumna: b
R ante V.360
1:
Ruma, rumæ, idem quod Rumen, rumi=
2:
nis, neut. Gużycá/ w ſziyey gardźiel.
3:
Rumus, rumi, maſc. idem.
4:
Ruma & Rumen, Cycek/ wymię.
5:
Rumino, as, are, & Ruminor, aris, ari, de=
6:
ponens, Zuyę/ żucham/ trawię pokarm po=
7:
wtóre. Vt ſolent poſt paſtum boues &
8:
alia animalia, retrahunt enim iterum
9:
cibum in gulam ſeu uentriculum &
10:
iterum coquunt, Z nowu zucháyąc y tra=
11:
wiąc. Metaph. ſumitur pro reminiſci,
12:
Pámiętáć.
13:
Ruminabitur tuam humanitatem Vari,
14:
Będźie pámiętał ná twoyę ludzkość.
15:
Ruminatio, onis, uerbale, Zwánie/ żuchánie
16:
y z nowu powtóre tráwienie.
17:
Ruminalis, le, ut ruminalis ficus, Figowe
18:
drzewo pod którym wilczicá. Romulum &
19:
Rhemum. doyiłá y żywiłá. Hoſtiæ rumi=
20:
nales, Offiáry z bydłá powtóre trawiącego.
21:
Quoniam hæc inter munda anima=
22:
lia recenſentur.
23:
Rumina, æ, dicta eſt Dea quæ rumis, id
24:
eſt mammis, hoc eſt pueris lactentibus
25:
præſidebat.
26:
Rumo, as, are, id eſt, lactare, Doyę/ nádda=
27:
wam mlieká. Non eſt amplius in uſu, ſed
28:
olim dicebant, Irrumare agnos, Pod=
29:
doić yágniętá/ podſádźić pod owce.
30:
¶Subrumare idem.
31:
Rumen, rumare, & rumino, ruminatio,
32:
ruminalis, Vide Ruma.
33:
Rumentum, ti, abruptio inquit Feſtus ob
34:
ſoletum.
35:
Rumex, rumicis, maſ. ter. Niektórzi zową/
36:
Oman/ niektórzi kobyli ſzczaw. Sunt enim
37:
rumices uarij generis, Mannelwurtʒ/
38:
Wildſawrampfer/ Placken/ Schlangenkraut
39:
Niemieckie imioná.
40:
Rumex etiā genus teli ſimile ſpari Gal=
41:
lici, Feſtus.
42:
Rumia, Vide Ruma.
43:
Rumiferare, rumorem ferre, Plautina di=
44:
ctio inepta rumigerare idem.
45:
Rumis, huius rumis, idem quod Rumæ
46:
quidam legunt Rumus, Vide ſupra.
47:
Rumito, rumitas, are, quod Plaut. dixit
48:
Rumigerare obſoletum.
49:
Rumor, rumoris, maſ. ter. Wieść. Rumo=
50:
rem diſsipare, Wieść puścić/ roznośić. Ru
51:
moris neſcio quid afflauerat, Nie wiem
52:
co zá wieść byłá prziſzłá. Qui de me ru=
53:
mores afferuntur, Co zá wieśći o mnie no=
54:
ſzą/ co o mnie mówią. Conſtans rumor,
55:
Pewna wieść/ pewna nowiná. Rumor eſt,
56:
uel erat, Ták słyſzeć álbo ták było słyſzeć/
57:
táka wieść byłá.
Qui


strona: 360v


kolumna: a
R ante V.
1:
Qui erit rumor populi (inquit) ſi id
2:
feceris, Co ludźie będą mówić/ (rzékł ku
3:
mnie) yeſli to vcziniſz/ yákie wieśći będą o
4:
tobie.
5:
Rumor ait, linguæ te eſſe malæ, Ták
6:
słiſzeć tá yeſt wieść o tobie żeś niepowścią=
7:
gliwego yęzyká.
8:
Rumores diſsipati, Rozſiáne/ roznieśio=
9:
ne wieśći.
10:
Interea rumor uenit de occupata Pro=
11:
uincia, W ten czás wieść prziſzłá że kráyi=
12:
ná yeſt poſiędźiona.
13:
Nihil certi audimus niſi quæ rumor
14:
perfert, Nic pewnego nie słyſzimy yedno co
15:
wieśći poſpolite przinoſzą. Triſtis & iucun
16:
dus rumor contraria.
17:
Rumuſculus dimin. Mała wieść/ powiaſt=
18:
ká.
19:
Rumigerus, ri, maſc. Wieſzczarz/ który ſie
20:
nowinámi pęta.
21:
Rumpo, rumpis, rupi, ruptum, rum=
22:
pere/ Lamię/ rwę. Rumpere funem,
23:
Zerwáć powróz.
24:
Me rupi currendo, Zerwałem ſie bieżąc/
25:
to yeſt zmordowałem ſie. Mulos maiore
26:
onere rumpere, Muły zbytnemu burdámi
27:
obłożić.
28:
Rumpere ſilentium & uocem, Po dłu=
29:
gim milczeniu począć mówić. Rumpere
30:
moras, Kwápić ſpieſzić ſie. Rumpere ro=
31:
gationes, Połámáć álbo pokáżić vſtáwy/ nie=
32:
chćieć ich trzimáć.
33:
Rumpere ſomnum, Porwáć ſie ze ſnu.
34:
Fidem rumpere, Niedźierżeć słowá. Fœ=
35:
dus rumpere, Złamáć przimierze. Teſta=
36:
mentum rumpere, Teſtáment ská=
37:
źić.
38:
Rumpi licentia quorundam, Rozśieść
39:
roſtąpić ſie dla ſwey woley niektórych/ to yeſt
40:
ták zá złe przyimowáć ich ſwą wolą/ aż ku
41:
ſercu idźie.
42:
Rumpi malis, & non moueri malis,
43:
contraria.
44:
Ruptus, a, um, participium, Złamány/ zer=
45:
wány. Vt rupta pacis fœdera, Zła=
46:
máne przimierze.
47:
Rupti etiam uocantur, Przepukli álbo wy=
48:
pukli zwłaſzczá w łonie.
49:
Ruptus aſellus, Zmordowány zerwány/
50:
znędzony/ ſprácowány/ zlichocony ośieł.
51:
Ruptura, ræ, Przepukliná/ wypukliná.
52:
Ruptor, ruptoris, uerbale, maſc. Lámacz/ ál
53:
bo łomiciel.
54:
Rumpi, rumporum qui & traduces di=
55:
cuntur, Vide Tradux in uerbo Du=
56:
co.
kolumna: b
R ante V.
1:
Rumpotinum, rumpotini, neut. ſec. Nie=
2:
yáki rodzay winnych máćic po niskich drzéw=
3:
kách ſie puſzczáyących.
4:
Rumpotinetum, ti, neut. ſec. Mieyſce táko=
5:
wemi niskiemi drzewkámi dla winá náſzcze=
6:
pione.
7:
Rupes huius rupis, uenit a uerbo Rum=
8:
po, Skáłá/ opoká.
9:
Rupicapra, æ, fem. prim. Gemzá/ dźika ko=
10:
zá.
11:
¶Compoſita, Abrumpo, abrumpis,
12:
abrupi, pen. prod. abrumptum, abrum=
13:
pere, Vłámuyę/ vriwam. Transfertur ad
14:
res incorporeas, ut abrumpere rem in
15:
choatam, Poczętą rzecz opuśćić/ prętko prze
16:
ſtáć/ prętko ſtesknić.
17:
Otium abrumpere, Proznowánia pozoſtáć
18:
álbo opuśćić. Vitam abrumpere, Ziwot
19:
skończić.
20:
Abrumpere ſe ab aliquo, Zedrzeć á ſchró=
21:
nić ſie precz od kogo/ pozoſtáć s nim towárzi=
22:
ſtwá.
23:
¶Abruptus, a, um, participium ſiue
24:
nomen ex participio, Vłamány/ vrwany
25:
Abrupta loca, Pogruchotáne álbo vrwá=
26:
ne mieyſcá.
27:
Sermo abruptus ſeu abrupta oratio,
28:
Roſtrzelána mowá która nie wywieźyſta álbo
29:
nie wieźbita yeſt/ gdźie ſie yedná ſententia
30:
nie dźierży drugiey/ álbo gdy żadney przedmo=
31:
wy niemaſz/ ále proſto o rzeczy ſie poczina mó=
32:
wic króm rozmyślenia którego.
33:
¶Abruptio, onis, Vłamánie/ vrwánie.
34:
¶Abrupte aduerbium, ut abrupte in=
35:
cipere, Nágle począć króm którey przed mo=
36:
wy/ nie rozmyślnie á nie rozbacznie wskoczić
37:
w rzecz.
38:
¶Corrumpo, uiciare ſignificat & tam
39:
ad animum quam ad corpus refertur
40:
Kázę/ pſuyę/ wniwecz obrácam. Cibus cor=
41:
rumpitur, Potráwy ſie przeſtáwáyą. Cor=
42:
rumpere muneribus iudicem, Przedá=
43:
rowáć.
44:
Corrumpi ſitu, Pſowáć ſie od pleśni.
45:
Corrūpere aliquid ex optimo, Zwieść
46:
kogo ná złe. Animum & mores corrum=
47:
pere alicuius, Vmyśł przichilność y oby=
48:
czáye cziye skáźić. Literas corrūpere, Sfáł
49:
ſzowáć/ etć. Remfamiliarem corrumpere
50:
Vtrácáć/ dóm niſzczyć.
51:
¶Corruptus, a, um, participium ſiue
52:
nomen ex participio, Skáżony/ ſepſowá=
53:
ny.
54:
Corruptum iudicium, Skáżony ſąd/ to
55:
yeſt przedárowány. Vitioſa & corrupta
56:
conſuetudo, Zły obyczay.
¶Corruptio


strona: 361


kolumna: a
R ante V.
1:
¶Corruptio, onis, fem. tert. Skáżenie/
2:
Sepſowánie.
3:
¶Corruptor, oris, m. t. Skayzcá.
4:
Corruptor & adulter, Sromotnik.
5:
¶Corruptrix, uerbale fem. Skáźiciel=
6:
ká.
7:
¶Corrupte aduerbium Cic. De qui=
8:
bus ne deprauate iudicant ne cor=
9:
rupte, O krórych áni źle ſądzą áni z przedá=
10:
rowánia.
11:
¶Corruptibilis, le, Co łatwie przeyść
12:
przeminąć y zniſzczeć może. In Biblijs tan=
13:
tum legitur.
14:
¶Corruptela, le, Skázá/ Sepſowánie.
15:
Corruptela morum, Zniſzczenie dobrych
16:
obyczáyow. Corruptele mulierum,
17:
Sromocenie.
18:
¶Dirumpo ſeu diſrumpo, Odłamuyę/
19:
Rozdźieram/ Rozrywam. Dirumpere lu=
20:
dum, Grę álbo kunſzty rozerwáć. Dirum=
21:
pere ſocietatem, Roſwiać towárziſtwo.
22:
Dolore dirumpi, Od żáłośći ſie roſpu=
23:
knąć.
24:
¶Diruptus, a, um, Rozdárty/ Odłomio=
25:
ny/ Rozerwány/ etć. Diruptus homo,
26:
Przepukły.
27:
¶Erumpo, Wypádam/ Wydźieram ſie/
28:
Wyriwam ſie. Erumpunt ſe portis foras,
29:
Wypádli wyſunęliſie z brány. Erumpere
30:
per caſtra hoſtiū, Przebić á przedrzeć ſie
31:
przes woysko nieprziyacielskie. Erumpere
32:
loco aliquo, Wyrwáć ſie z niektórego
33:
mieyſcá. Eumpere ad pugnam, Wyr=
34:
wáć/ Wydrzeć ſie ku bitwie.
35:
Erumpit ignis ex uaporario, Wibiya
36:
ſie ná wirſch. Erumpit lachryma. Erum=
37:
pit fœtus, &c. Erumpit furor & indi=
38:
gnatio.
39:
In actū erumpere, Ku vczinkowi prziść.
40:
Illuſtrantur & erūpunt omnia, Vkazu=
41:
yą ſie. etc. Hȩc quo eruptura ſunt timeo,
42:
Obáwam ſie w co ſie to obróći. Erumpere
43:
ſtomachum in aliquem Gniew ſwóy
44:
wyźienąć ná kogo. Erumpere in gaudiū,
45:
Vderzić w weſele. Vereor ne iſtæc forti=
46:
tudo in neruum erumpat deni, Oba=
47:
wam ſie áby tá śmiáłość ná ſęk nie tráfiłá/
48:
álbo ábyś to wyſoko nie náziągał aż ſie
49:
ſtrunká ſpáda.
50:
¶Eruptio, onis, Wyrwánie.
51:
¶Eruptiones, Wytárgnienie/ Wyſunie=
52:
nie/ gdy żołnierski lud gwałtem z kąd wy=
53:
tárgnie y wyſunie ſie.
54:
¶Irrumpo, Wytárgam/ Wpádam/ Gwał=
55:
tem wieżdże? In regnum irrumpere, W
56:
królewſtwo wtárgnąć. Irrumpere in ca=
57:
ſtra, Ná obóz przipáść/ Szturmem wtár=
kolumna: b
R ante V.361
1:
gnąć. Oppidum irrumpere, W miá=
2:
ſteczko wpáść. Irrumpere in ȩrarium, Do
3:
być ſie do skárbu.
4:
¶Irrumpens participium, Wpádáyą=
5:
cy/ Wtárgáyący. Irrumpens uentus, flu=
6:
uius irrumpens, Wdźieráyący ſie/ álbo
7:
przipadáyący.
8:
¶Irruptio, onis, Wtárgnienie/ Wpádnie=
9:
nie/ przipáśćie/ Dobycie/ etc. Irruptionem
10:
in popinam facere, Wpáść w kárczmę.
11:
¶Interrumpo, Przeymuyę/ Przerywam/
12:
Przeſzkadzam/ Przekázuyę. Coloquia
13:
interrumpere, Rozmowę przerwáć. Or=
14:
dinem interrumpere, Szyk przerwáć.
15:
Ne interrupta Romanis acies uidere=
16:
tur, Aby ſie Rzymiánów przerwány ſzyk nie
17:
dał/ nie widźiał. Longis interuallis inter=
18:
rupta conſuetudo, Od dawnych czáſów/
19:
pozoſtány/ Opuſzczony obyczay.
20:
Interrupta contexere, Przerwáne ſpoić.
21:
Interruptū & continuatum contraria.
22:
¶Interruptū aduerbium, Przeymuyąc/
23:
Przerywáyąć.
24:
¶Prorumpo, Wypadam/ Wytárgam/
25:
Wyſuwam ſie/ wyſtępuyę. Sudor prorum=
26:
pit, Pot wyſtępuye. Prorumpit fons ab
27:
una parte, Z yedney ſtrony zrzódło wyrzuca
28:
ſie. Illa peſtis immanis importuna Ca=
29:
tilinæ prorumpet qua poterit, Wyſunie
30:
ſie gdźie będźie mogłá.
31:
¶Prorumptus, a, um, participium ſiue
32:
nomen ex participio, Vt, prorupta
33:
audacia, Szalona/ Beſobłáźna smiáłość.
34:
Prorumptus murus, Połamány/ Zgrucho=
35:
tány mur.
36:
¶Obrumpo, Obłámuyę.
37:
¶Perrumpo, Przerywam. Przetárgam/
38:
Gwałtem ſie przedzieram/ Przebiyam. Per=
39:
rumpere caſtra & agmen, Nieprziya=
40:
cielski obóz przerwáć/ gwałtem przedrzeć.
41:
Cum nequiſſent perrumpere ad ſuos,
42:
Gdy nie mogli przebić álbo przepráwić ſie do
43:
ſwych.
44:
Iam in ueſtibulum templi perrumpe=
45:
rant, Iuſz ſie byli do koſcielney krukty
46:
Albo babincá yáko niektórzi zową/ prze=
47:
dárli/ Przećiſnęli. Perrumpere per me=
48:
diam hoſtium aciem, Przedrzeć álbo
49:
przebić ſie przes pośrzodek woyská nieprzi=
50:
yacielskiego.
51:
Perrumpere leges, Pokáźić práwá. Per=
52:
rumpere periculum, Wiwieść/ Wybić
53:
z nieyákiey niebeſpiecznośći.
54:
¶Introrumpo idem quod irrumpo,
55:
Wtárgam/ wciskam/ Wpieram/ Wdzieram
56:
ſie w co. Recta in ȩdes introrumpam,
57:
Proſto ſie w dóm wedrę/ wráżę.
PPPreruptus,


strona: 361v


kolumna: a
R ante V.
1:
¶Præruptus, a, um, Przerwány/ Stoczy=
2:
ſty/ Skáliſty/ Záłomiony/ Záwieśiſty. Præ=
3:
rumptum ſaxum, Podruzgána/ Skáliſta
4:
opoká. Præruptior multo collis nobis
5:
imminebat, Dáleko záwieśiſtſza górá nád
6:
námi wiśiáłá. Prærumptiſſima pars urbis,
7:
Bárzo ſtocziſtá á przikra część miáſtá.
8:
Prærupta pro ipſis rupibus, Miáſto
9:
skał á pogruchotánych mieysc.
10:
¶Prorupte aduerb. Vt, Mons proru=
11:
pte altus, Górá z przikrá wyſoka.
12:
Rumuſculus, Vide Rumor.
13:
Runa, næ. genus teli Feſtus, Runata id eſt
14:
pilata Feſtus.
15:
Runca, cæ, pro rucina Feſtus.
16:
Runcina, æ, Wielka piłá którą drzewá prze=
17:
ciéráyą/ też motyká którą czernie wykopuyą.
18:
Runco, as, are, act. p. Pielę/ wytargam.
19:
Runco, eruo, euello, ſynonyma ſunt.
20:
Runcare ſpinas, Wytárgáć/ Wykopáwáć
21:
czernie.
22:
Runcare ſegetes, Plieć przerywáć od zielská
23:
Runcatio, Piełcie/ Wytargánie/ Wyrywanie.
24:
Runcatio foliorū, Wyſzczikawánie kwiat=
25:
ków.
26:
Runcator, oris, uerbale, Kopacz.
27:
¶Erunco, as, are, Et Abrunco idem,
28:
Wypielam/ wytárgawam/ wyczyściam od
29:
źielská/ od czernia. Metaph. Odwracam co/
30:
Zábiegam czemu złemu áby ſie nie zámogło.
31:
Ruo, rui, rutū, ere, n. t. Pádam/ Lecę Gwał=
32:
tem pádnę. Nox ruit, Noc pádnie. Mole
33:
ruit ſua, Od ſwey cięſzkośći pádnie. Ruit in
34:
dicendo, Prętko mówi by leciał. Ruere
35:
in amplexus, Około ſziye ſie vwieśić.
36:
Ruit uer, Wioſná yuſz yeſt ná ſchodźie/ álbo
37:
ydźie precz od nas. Emptorem pati rue=
38:
re, Kupuyącemu dopuśćić vpáść/ To yeſt
39:
oſzukáć go. Aliquando accuſatiuo iun=
40:
gitur & ſignificat idem quod Eruo,
41:
uel impello. Cæteros ruerem aggerē,
42:
Drugie bych o źiemię vderzył. Vide ne quid
43:
imprudens ruas, Pátrz ábyś yáko z nieo=
44:
báczmośći nie padł. Illum ruere nunciant,
45:
Powiedáyą że ſie tu s wielkim pędem kwápi.
46:
Ad interitum ruere, Ku zniſzczeniu lecieć.
47:
Ruere in fugam, Vciekáć/ Mknąć. In
48:
media fata ruere, Wpáść/ wrzućić/ wtrą=
49:
cić ſie w niebeſpieczność. In perniciem ſuā
50:
ruere, Ná ſwą ſzkodę gonić. Auidi in
51:
prælium ruunt, Ochotnie ſie ku bitwie
52:
drą/ álbo ſypą. Ruit cœlum imbribus,
53:
Idzie deſzcz yáko cebrem lał. Ruant uenti
54:
licet & ſæuiant procellæ, Niechay dmą
55:
wiátry y náwałnośći ynſze yáko chcą. Ruit
56:
dies, Dźień ſie kończi.
kolumna: b
R ante V.
1:
Ruto, as, are, frequentatiuum, Vſtáwicznie
2:
pádnę/ Lecę.
3:
Ruina, æ, pen. prod. Padnienie/ też ſzkodá.
4:
Ruina domus, Pádnienie domu. Ruina
5:
opreſſus, Prziległo go budowánie álbo zá=
6:
padł w domu. Neronis ruina, Smierć
7:
Neroná. Magna impedent ruina/ Wiel=
8:
ka nádchodźi ſzkoda nędza y niefortuná.
9:
Ruinæ fortunarum, Vtrátá ymienia.
10:
Ruinoſus, a, um, Pádnący/ Lecący/ To yeſt
11:
ku pádnieniu nákłoniony. Ruinoſus paries,
12:
Padnącá ściáná. Multa ædificia ruino=
13:
ſa ſunt. Wiele domóm zgniłych/ Które co
14:
dźień pádną.
15:
Rutrum, rutri, Nieyákie naczinie którem
16:
wapno rościeráyą y roſpráwiáyą wapienna
17:
łopátá/ Szuflá/ Kiellá y tákowym podobne
18:
naczinia.
19:
Rutellum, li, diminut. Szufelká/ Kielká.
20:
¶Compoſi. Corruo, corruis, rui, tū,
21:
ere, Ná kupę rázem wpádam/ Połomiam y
22:
Pogruchotowam ſie/ Też powalam ſie yáko
23:
długi yeſtem/ z nieobácznośći. Corruiſſe
24:
opes dicuntur quæ corruptæ ſunt,
25:
Które zlie obrócone álbo vtrácone ſą.
26:
¶Diruo, is, ere, Wálę/ rozwalam/ Lamię.
27:
Diruere & ȩdificare contraria. Dirue=
28:
re ædes, Rozwalić dóm.
29:
¶Dirutus, a, um, Rozwálony. Dirutum
30:
ædificium, Rozwálone domowſtwo. Deie=
31:
ctus & Dirutus ſynonyma,
32:
¶Eruo, Wyciągam/ Wygrábiam/ wymuyę
33:
wydźieram. Eruere oculum, Wyłupić oko.
34:
Ex tenebris eruere, Z ciemnośći wyyąć/
35:
wybáwić/ wyrwáć. Librum ex tenebris
36:
eruere, Ná światłość wydać. Eruere me=
37:
moriam alicuius eri ex uetuſtate an=
38:
nalium, Wyyąć z xiąg y wydáć ná ſwiát=
39:
łość pámiątkę niektórey rzeczy.
40:
¶Irruo, Znienacká wpádam ná kogo. In
41:
mediam aciem irruere, W poſrzodek
42:
woyśká wpáść. Irruere & impetum face=
43:
re in aliquem, S wielkim pędem wpáść/
44:
Przipáść ná kogo. Irruere ſe in odium a=
45:
licuius, Przeſdźięki ſie w cziyę niełáskę
46:
wpráwić.
47:
¶Obruo, Przipádam/ Przilegam/ Przi=
48:
wálam/ Przitłaczam. Obruere lapidibus,
49:
Vkámionowáć. Obruere uino, Vpoyić.
50:
Obruere ſale, Potrząść ſolą/ álbo przeſolić.
51:
Obrutum ſitu uetuſtatis, Mchem obro=
52:
sło/ Zárosło dla ſtárośći.
53:
¶Obrutus, a, um, participiū. pen. cor.
54:
Opádniony/ Potłumiony/ Prziwálony/
55:
przitłoczony. Obrutus niuibꝰ pruiniſ
56:
Opierzchł opadł śniegiem/ y ſrzonem.
Obrutus


strona: 362


kolumna: a
R ante V.
1:
Obrutus ſomno, Záſnął/ zmorzony/ ſnem
2:
Obrutꝰ negotijs, Wielkiemi ſpráwámi zá=
3:
trudniony. Obruta itinera ſtrage, Pełno
4:
w drógách pobitych ludźi. Obrutus terra,
5:
Przipadł/ Przitłoczon ziemią. Item obrue=
6:
re uino, Opić ſie. Obrui ære alieno,
7:
Bárzo ſie zádłużyć. Obruere nomen ali=
8:
cuius, Pámiątkę cziyę zátłumić. Obrui
9:
negociorum multitudine tanquā fru=
10:
ctu, Wielkiemi ſpráwámi być ogárnionym.
11:
Obruitur aratorum teſtimonijs, Wſziſ=
12:
ti go oracze przeświádczáyą. Obruere ri=
13:
ſu, teſtem, Wyśmiáć świádká iż dáley słowá
14:
nie śmie rzéc. Obruit eum obliuione ue=
15:
tuſtas, Dawność czáſu wyniosłá go z ludz
16:
kiey pamięći. Obliuione obruere facta
17:
ſua, Dopuśćić zápomnieć.
18:
¶Proruo, Wypádam/ Wyſuwamſie/ też
19:
wywrácam. Proruere ex ȩdibus, Wyſunąć
20:
ſie z domu/ Wypáść nagle/ álbo wyſipáć ſie.
21:
Foras omnes ſimul procurrunt ſeſe,
22:
Wſziſcy ſie rázem wyſipáli z domu. Albam
23:
a fundamentis proruerunt, Albę miáſto
24:
z gruntu wywróćili. Ingenti lapſu in ter=
25:
ram proruit, Pláſnął á padł o ziemię/ by
26:
go porąbił.
27:
¶Prorutus, a, um, partici. Oźiemię pá=
28:
dły/ wywrócony. a/ e.
29:
¶Subruo, Podrywam/ Podkopawam/ wy=
30:
wrácam z gruntu.
31:
Rupes, rupis, Skáłá.
32:
Rupicapra, Skáłna kozá dźika.
33:
Rurſus et rurſum aduerbia, Záś/ Niektórzi
34:
piſzą záſię/ ále to wątpliwe mówienie ſie być
35:
widźi/ yákoby rzekł zá ſię/ czin to/ nie zá mię
36:
ále zá ſię/ też znowu/ názad. Id rurſum ſi
37:
negant, A yeśli ſie też y tego przą. Rurſus
38:
denuo reuerſus eſt, Záś z nowu ſie wróćił.
39:
Rus, ruris, n. t. Wieść/ Folwárk/ Rola. Rus
40:
ibo, Póydę ná wieś. Rus mittere, Do
41:
wśi posłáć.
42:
Rus tendere, Do wśi ſie zápuśćić. Ruri
43:
eſt, Ná wśi yeſt. Rure eſſe autumant,
44:
Rure morans, Ná wśi mieſzkáyący/ wie=
45:
śniak. Omni rure paſcuntur/ Po wſziſtkich
46:
rolách ſie páſą.
47:
Rure uenire uel redire, Ze wśi prziść.
48:
Rus amœnum, Weſołá wieś/ álbo też po=
49:
lá/ Role.
50:
Ruralis, le, Wieśny/ Polny/ Rolny.
51:
Rureſtris, e, pro rurali uel ruſtico obſol.
52:
Ruricula, f. p. Kmieć/ wieśniak.
53:
Rurig ena qui rurigignitur CC. Wieśny
54:
álbo ze wśi rodem.
55:
Ruro, as, are, & Ruror, raris, ari, Ná wśi
56:
mieſzkáć/ Kmiećiżiwot wieśc.
57:
Ruſticor, aris, ari, idem.
kolumna: b
R ante V.362
1:
Ruſticatio, Wieśny żywot/ Kmieći obchód.
2:
Ruſticatim pro ruſtice obſoletum.
3:
Ruſticus, a, um, adiect. Wieyski/ Kmieći/
4:
Chłopski. Vt, domus ruſtica, Wieyski/
5:
Kmieći dóm. Vita ruſtica & aggreſtis,
6:
Kmieći á Gburski żywot. Prouerbium ru=
7:
ſticum, Chłopska przipowieść.
8:
Ruſticus, ci, maſ. ſe. ſubſtant. Chłop/ Gbur/
9:
Kmieć/ Wieśniak. Ruſtica auis quæ &
10:
Ruſticula dicitur.
11:
Ruſtica uinalia dies quo primum uinum
12:
in urbem deferebant, 4. Calend. Se=
13:
ptembris.
14:
Ruſtice aduerb. Po chłopsku/ Grubo/ Nie=
15:
tráfnie.
16:
Ruſticulus, a, um, diminut. Przigrubſzy/
17:
nieyáko chłopskich obyczáyów. Ruſticula
18:
auis, Chruściel podobno/ álbo chrząſzcz.
19:
Ruſticanus, a, um, idem quod ruſticus,
20:
Chłopski Kmieći. Verbum ruſticanum,
21:
Chłopskie słowo. Parſimonia ruſticana,
22:
Skępſtwo á kurczenie chłopskie.
23:
Ruſticarius, a, um, Co chłopóm należy. Vt, ru=
24:
ſticaria falx, Kmiecia koſá.
25:
Ruſticitas, atis, contraria eſt urbanitati,
26:
Grubſtwo/ Nieobyczáyność/ Głupość/
27:
Proſtotá/ Nietráfność.
28:
Ruſcum, uel ruſcus, Ieſt nieyáki rodzay
29:
chróſtu kończiſte liście máyąc z którego mio=
30:
tły we włoſzech czinią.
31:
Ruſpor, aris, ari, ſȩpe et diligenter ſcruta=
32:
ri Obſoletum.
33:
Ruſſus & Ruſſeus, appellationes ruſi co=
34:
loris ſunt.
35:
Ruta, rutorum, apud Iuriſconſultos, ut,
36:
Ruta cæſa, Domowy ſprzęt drzewiány
37:
ruſzáyący/ To yeſt yáko my mówiemy który
38:
gozdźiem przibity nie yeſt. Ne in rutis qui=
39:
dem & cæſis prouerbium, Nie ták wie=
40:
le yákoby pálec obwinąć/ by yednego płatká/
41:
Ne in rutis quidem & cæſis receptis,
42:
id eſt, exceptis, prouerb. Nie záchowáyąc
43:
ſobie naymnieyſzego płátá/ álbo ſztuczki.
44:
Ruta, rutæ, feminin. prim. herba, Ru=
45:
tá.
46:
Rutaceus, a, um, Ricuány. Rutacea coro=
47:
na, Ruciány wieniec.
48:
Rutatus, a, um, idem, Lacerti rutati. Rutą
49:
opłecione.
50:
Ruteni, Ruś/ Ruſácy ſąśiedźi á brácia náſzy
51:
Ducatus eſt Rego Polonorum ſubdi=
52:
tus frumento, piſcibus, bobus, melle,
53:
cera, equis, & fluminibus mirum in
54:
modum fertilis.
55:
Ruteni populi Galliæ non longe ab
56:
Auerna & Santonibus.
PP 2Rutabulum,


strona: 362v


kolumna: a
R ante V.
1:
Rutabulum, li, neu. ſe. Pociask/ Pomiotło/
2:
Ożóg.
3:
Rutilo, as, are, aliquando actiue eſt prim.
4:
coniuga. Lſzczę/ Swiecę/ Iáſnieyę ſie.
5:
Rutilo & Splendeo ſynonyma.
6:
Rutilum aurum, Lſzczące ſie złoto.
7:
Rutileſco, is, ere, idem.
8:
Rutilus, a, um. Lſzczący/ a/ e. Rutilus color,
9:
Gorąco żółta máść.
10:
Rutrum, rutri, Vide Ruo.
11:
Rutellum ibidem.
12:
Rutaba Priſca dictio idem quod pertur=
13:
batio/ Záſmucenie/ Zátroskánie/
14:
Rutili, pen. cor. populi Italiæ non lon=
15:
ge a Roma.
16:
Rutupinum, pen. prod. Promontorium,
17:
Britanniæ/ Przedgórze Angelskiego królew=
18:
ſtwá.
DE LITERA S.
S ante A.
1:
S
Aba, fem. prim. ciuitas
2:
Aetiopiæ, Miáſto mu=
3:
rzińskiey źiemie które potym
4:
Moroe yeſli wezwano/ też krá
5:
yiná álbo powiat. Felicis
6:
Arabiæ Sabæi lud támże
7:
w których kádźidło y ynſze woniáyące rzeczy
8:
roſtą.
9:
Sabeus, a, um, Ieden ztámtąd.
10:
Sabaoth, dictio Hebraica numeri plu=
11:
ralis, Latine militiarum uirtutum
12:
uel exercituum, Zaſtępów mocárſtwo.
13:
Sabatia. fem. ciuitas Liguriæ non procul
14:
a Genua, & Sabatia uada dicuntur,
15:
Lugowáte mieyſcá/ Błoniá álbo płonne po=
16:
lá/ przi ktorych przed tym yármárki miewa=
17:
no.
18:
Sabatius dictus eſt Iupiter, Który do
19:
włóch weſpołek s lanuſem prziſzedł.
20:
Sabbatum, ſabbati, uox Hebraica, La=
21:
tine Quies, Pokóy/ Odpoczinienie. Pri=
22:
ma Sabbati dicitur, Pierwſzy dźień po
23:
pokoyu/ To yeſt po dniu świętym niedźielá.
24:
Secunda ſabbati, Poniedźiałek. Tertia
25:
Sabbati, Wtorek.
26:
Sabbatum ipſum, Siódmy dźień/ ſobotá
27:
dźień święty żydówski. Ira enim Iudæi
28:
dies per ſeptimanam nominant, Sicut
29:
gentiles nominabant a dijs ſuis, uide=
30:
licet, Sole, Luna, Marte, ut dicant
kolumna: b
S ante A.
1:
Dies Solis, Niedźielá. Dies Lunæ, Po=
2:
niedziáłek etc.
3:
Sabbatiſmus mi celebritas ſabbati, Swię
4:
tobliwość dniá świętego.
5:
Sabbatarius, rij, Sobotę dźierżący/ Swięcą=
6:
cy. Vnde Iudæi Sabbatarij, Sobotnicy/
7:
To yeſt Sobbotę zá święto trzimáyący.
8:
Sabbatizare in Biblijs Barbare dicitur
9:
pro ſabbatum celebrare.
10:
Sabe Syrorum lingua menſis Februa=
11:
rius, Luty.
12:
Sabellus, a, um, deriuatiuum, nomen a
13:
Sabinus, Co zwłaſzczá Sabinis należy.
14:
Sabini, maſcu. populi erant in Italia non
15:
ita procul a Roma circa montem A=
16:
penninum.
17:
Sabinam Illirij appellant telum uenabu=
18:
li ſimile, Włócznia ná wieprzá.
19:
Sabina etiam herba & frutex, Seuenbaum
20:
po niemiecku.
21:
Sabim Arabes Deum appellant.
22:
Sabina, ni, Vide Sabellus.
23:
Sabis fluuius Galliæ Cameracenſem
24:
urbem interfluens.
25:
Sabiuſa porta Romȩ in Sabinos ducēt.
26:
Sabora, urbs Arabiæ.
27:
Sabulum, li, & Sabulo, onis, Gruby piaſek.
28:
Sabuloſus, a, um, Piaſeczny a/ e.
29:
Sabuletum, ti, Dół gdźie piaſek kopáyą.
30:
Saburra, æ, fem. prim. Lodźienny piaſek
31:
którym łodźie zwykli żeglarze nápełniáć/ To
32:
yeſt miąſzy á gruby piaſek/ też oſobliwy kąt
33:
álbo część miáſtá Rzymskiego tego ymie=
34:
nia.
35:
Saburro, as, are, ſiue Suburro, Wáláć ſie w
36:
tákowym piasku/ álbo kępáć yáko ptacy czi=
37:
nią/ też piaskiem łodźi náſypowáć.
38:
Saburratus, a, um, Piaskiem naſypány/ y ná=
39:
pełniony a/ e.
40:
Sacæ, maſc. populus Scythiæ, Aſiaticæ
41:
Et Sacarum regio, W którey potym
42:
Maſsagete mieſzkáli.
43:
Sacal electri ſpecies in Aegypto naſcens
44:
CC.
45:
Sacarum regio ultra mare Caſpium So=
46:
gdianis contermina.
47:
Saccarum, ri, uel etiam Saccar, ri, neut.
48:
ſecund. pen. cor. Cukier. Mel arundinis
49:
idem, Fuit autem longe aliud Sacca=
50:
rum apud ueteres quam, Zaccharum
51:
apud nos, nempe quod in arundini=
52:
bus collectum concretione ſua ſali
53:
non diſſimile. Et ideo, Sal Indicus etiā
54:
dicebatur, ad noſtrum Zuccharum eſt
55:
ſuccus ex peculiari planta expreſſus et
56:
ignis calore excoctus & defecatus etc.
Gulæ


strona: 363


kolumna: a
S ante A.
1:
Gulæ ſeruiens cum illud ad medici=
2:
nam tantum uſui fuerit.
3:
Saccus, ſacci, maſc. ſe. Wór/ Miech.
4:
Sacculus, diminut. Worek/ Mieſzek.
5:
Sacellus diminut. in Biblijs pro Sacculo
6:
inuſitatum.
7:
Saccaria, æ, ſaccorum mercatura, Sprá=
8:
wowánie miechów ná przedawánie.
9:
Saccarius, rij, maſc. ſecund. portitor ſac=
10:
corum, Który wory álbo miechy nośi.
11:
Saccularius, rij, apud Iuriſconſultos
12:
fraudulentus & impoſtor dicitur. Wy=
13:
próżni mieſzek/ Wypróżni worek/ Wypróżni
14:
skrzinká/ złodźiey.
15:
Saccinus, a, um, in Biblijs tantum, Wo=
16:
rowy/ Miechowy.
17:
Sacciperium, rij, ex ſacco & pera com=
18:
poſuit Plaut. ineptum eſt.
19:
Sacellum, Vide Sacer.
20:
Sacer, a, um, Swięty/ poſwięcony/ bogu poślu
21:
biony. Aliquando contrarium ſignifi=
22:
cat, Przeklęty diabłu oddány. Sacer ho=
23:
mo, Wywołániec/ wygnániec/ wieczny nę=
24:
dzárz.
25:
Sacer morbus, Swiętego wálentego nie=
26:
moc. Alias comicialis & Hercules, Wiel
27:
ka niemoc/ padáczká.
28:
Sacer ignis, Swiętego Antoniego niemoc/ ál=
29:
bo piekielny ogień/ chorobá yeſt nieyáka nie=
30:
vleczona. Alias Anthrax, ut ſupra, Sa=
31:
cer locus, Swięte mieyſce. Sacra illorum
32:
deorum Inſula, Wyſpá tym bogóm poślu=
33:
biona/ to yeſt/ w ich obronie ſtoyąca.
34:
Sacrum, cri, neut. ſe. ſubſtantiuum, Poſpo
35:
lita ſchadzká ku bożey służbie y ofiárowániu
36:
v ſtárych nieyákie gry przi tym bywáły. Et
37:
ſacrum dicitur templum, Kościół. Sa=
38:
crum eſt, ritu, Pobożny/ chwalebny obchód
39:
álbo obyczay.
40:
Sacra uia, Vlicá w Rzymie którą ći którzi
41:
triumph ſpráwowáli ku Ratuſzowi wieżdżá=
42:
li.
43:
Sacer cliuus idem.
44:
Sacrum promontorium, Przedgórze in
45:
Luſitania uulgo caput S. Vincentij, Vi
46:
de ſupra.
47:
Sacra certamina, Cztery známienite gry/ y
48:
święta w Greciey. Vide in dictione Lu=
49:
dus.
50:
Sacres porci appellabantur ad ſacrifi=
51:
cium idonei, apud Ethnicos, id quod
52:
adhuc Moguntiæ ſeruatur in feſto S.
53:
Martini.
54:
Sacellum, li, diminutiuum a ſacrum, Ká=
55:
plicá/ kościołek.
kolumna: b
S ante A.363
1:
Sacro, as, are, Poświęcam/ oddawam/ poślu=
2:
biyę pánu bogu. Templum Deo ſacrare
3:
Poświęćić.
4:
Vota dijs ſacrare, Poślubić/ obiecáć co.
5:
Aliquando idē quod deuouere, Prze=
6:
kląc/ też wywołáć/ czći odſądźić/ każdemu wol
7:
ność dáć ná yego gárdle vśieść.
8:
Sacratus, a, um, participium ſiue nomen
9:
ex participio, Swięcony/ ślubiony/ oddá=
10:
ny.
11:
Leges ſacratæ, Surowo zákazane pod
12:
vtrácenim gárdłá y ymienia/ álbo pod przi=
13:
ſięgą przikazáne.
14:
Sacratior, & hoc ſacratius, Plin. Nihil
15:
habent Druydes uiſco & arbore in
16:
qua naſcitur ſacratius, Druides ſobie
17:
nic známieniciey y wyſzſzey nie ważą yako
18:
lep weſpołek s tym drzewem ná którym ſie
19:
rodźi.
20:
Sacrarium, ij, neut. ſecun. Mieyſce gdzie co
21:
świętego chowáyą. Sacriſtia aliquando
22:
pro Sacello, Miáſto káplice.
23:
Sacrarium etiam dicitur, Máła káplicá w
24:
domu.
25:
Sacramentum, ſacramenti, Prziſięgá/ ślub
26:
álbo przirzeczenie pod prziſięgą. Sacramen=
27:
to adigere, Pod prziſięgą obowięzáć/ to
28:
yeſt my mówiemy ślubem záwięzáć. Sacra=
29:
mentum militare, Slub á prziſięgá zoł=
30:
nierska którą ſie obowiązowáli być wier=
31:
nemi.
32:
Sacramenta etiam dicuntur, Poprziśiężni/
33:
służebni Teneri ſacramento, Być obo=
34:
wiązan hetmánowi pod prziſięgą w ślubie
35:
chodźić.
36:
Aliquē ſacramento rogare, Podprziſię=
37:
gą kogo pytać/ poprziśiąc aby prawdę wy=
38:
znał.
39:
Adigi ſacramento, Być poprziſiężón. Id
40:
quod militibus fiebat.
41:
Sacramentum etiam, Pewna ſumá pienię=
42:
dzy/ którą obiedwie ſtronie do ſędźiego álbo
43:
biskupá kłádli/ á która ſtroná wygrałá/ tá
44:
záś ku ſwey ſummie przichodźiłá/ ále prze=
45:
gráney ſtrony ſumma/ ku kościołowi á bo=
46:
żey służbie przipadáła. Inde dicimus ſa=
47:
cramento contendere, Pod pewnym fun=
48:
tem á ſummą pieniędzy s niekim ſie przed ſą=
49:
dem ſpráwowáć.
50:
Iuſto ſacramento contendere, Słuſzny
51:
funt ſádźić przećiwko komu do roſpráwienia
52:
rzeczy. Apud Theologos uero ſacra=
53:
mentum ſignificat ſacræ rei ſignum,
54:
Znák święty/ táyemnicá/ świątość á zná=
PP 3mię


strona: 363v


kolumna: a
S ante A.
1:
mię świętey rzeczy. Vel inuiſibilis gratiæ
2:
uiſibilis forma, Nie widomey łáskki wi=
3:
domy á ocziwiſty xtałt/ to yeſt/ nie wido=
4:
mey nádźieye náſzey/ którąſzto ná słowie á
5:
obietnici bożey ſadźimi widomy vpomi=
6:
nek.
7:
Sacroſanctum, ſacroſancti, Co wyſoko/ ſro=
8:
go á cięſzko zákázano yeſt pod gárdłem / nay=
9:
świętſza rzecz nienáruſzona. Quod ſcili=
10:
cet iureiurando erat inſtitutum, ut qui
11:
uilaſſet morte pœnas penderet.
12:
Sacroſancta poteſtas tribuni plebis apud
13:
Romanos uocabantur.
14:
Sacroſanctus tribunus plebis, Od káżdego
15:
wyſoko ważón ma być.
16:
Sacrifico, as, are, Ofiáruyę też łáski żądam
17:
Hoc eſt, ueniam peto, Przepraſzam/ błá=
18:
gam. Cui ſacrificatur ad diem XII.
19:
Cal. Ianuarij, Któremu ofiáry czinią.
20:
Sacrificatio, onis, fem. uerbal. Ofiárowánie
21:
Sacrificus, a, um, aidectiuum, ut Sacrificæ
22:
tibiæ, Trąby/ puſany których przi ofiárowá=
23:
niu vżiwano.
24:
Sacrificus, ci, ſubſtan. Kapłan álbo ofierow=
25:
nik.
26:
Sacrificulus idem, & Rex ſacrorum.
27:
Sacrificium, ſacrificij, Ofiárá.
28:
Sacrificium Euchariſticum, Ofiárá/ to yeſt
29:
dźiękowánie zá okazáne dobrodźieyſtwo. Sa=
30:
crificium facere, Ofiárowáć. Sacrilegus
31:
& Sacrilegum, Vide ſupra.
32:
Sacerdos, ſacerdotis, com. t. Kápłan/ xiądz
33:
Sacerdotiſſa apud Gel. Xiéni.
34:
Sacerdotium, ſacerdotij, n. ſ. Kápłáńſtwo.
35:
Sacerdotium idem, Duchowny chléb/ Kano=
36:
nia/ duchowny dochód.
37:
Sacerdotalis, le, ad ſacerdotium perti=
38:
nens, Kápłáński/ duchowieński.
39:
¶Compoſita, Conſecro, conſecras,
40:
conſecrare, pen. cor. idem quod ſim=
41:
plex, Poświęcam/ ku służbie bożey przi=
42:
właſzczam y przipiſuyę. Conſecrare & pu=
43:
blice dedicare aliquem Deum, Pod=
44:
nieść álbo kánonizowáć. Statuam alicui
45:
conſecrare, Słup komu ku czći vczinić.
46:
Conſecrare memoriam nominis pro
47:
immortalem reddere, Wieczną pá=
48:
miątkę ſobie vczinić. Conſecrare aliquem
49:
omni genere monimentorum, Cziyę pá
50:
miątkę wyſoko w piśmie y w Hiſtoriách vgrun
51:
towáć/ oſięgnąć.
52:
¶Conſecratus, a, um, Poświęcony/ a/ e.
53:
Poślubiony/ a/ e/ etć. Conſecrata omniū
54:
religione, Od wſzech wyſoko ważoną álbo zá
55:
świętą miána. Conſecratus & addictus
56:
alicui ſcientiæ, Vdány ná którą naukę.
57:
¶Conſecratio, & dedicatio, onis Po=
kolumna: b
S ante A.
1:
święcenie/ kánonizowánie którego vmárłego
2:
człowieká.
3:
¶Conſecraneum por conſecrato, ob=
4:
ſoletum.
5:
¶Deſecro, Odświącam/ to yeſt gwałcę.
6:
Ex ſacro prophanum facio, Z świętey
7:
rzeczy swiecką czinię. Plaut. Deſecrare
8:
eum prius oportet ne manus conta=
9:
minem, Sipont.
10:
¶Execro, as, & Execror, aris, ari, de=
11:
ponens quod magis uſurpatur. Prze=
12:
klinam/ wiáruyę ſie yáko czego złego. Hor=
13:
rori & abominationi habeo, Execra=
14:
tum malum odore at amaritudine,
15:
Przeklęta złość. Execranda res at peſsi
16:
ma, Przeklęta/ etć.
17:
¶Execrabilis, & hoc execrabile, Prze=
18:
kłęty/ ogromny/ okrutny/ mierziony. Odium
19:
execrabile, Okrutny gniew. Animal exe=
20:
crabile, Okrutne zwiérzę.
21:
¶Execratio, Przeklinánie/ przeklęctwo/ też
22:
poprziśiężenie. Execrationibus publicis
23:
ſancitum, Poſpolitym prziśiężenim vſtá=
24:
wiono.
25:
¶Execramentum, nomen inſolens in
26:
Biblijs pro Execratione.
27:
¶Obſecor, Przes co świętego proſzę/ dla
28:
Bogá proſzę/ to yeſt bárzo niewymownie pro=
29:
ſzę. Obſecrare precibus, Vprzeymie ſie mo=
30:
dlić. Si me fas eſt obſecrare abs te pa=
31:
ter, Ieſlimi ſie godźi wyprośić ná tobie oy=
32:
cze. Te per amicitiam & per amorem
33:
obſecro, principio ut ne ducas, Proſzę
34:
cie dla prziyáźniey y ſpolney miłośći náſzey.
35:
¶Obſecro aliquando aduerbialiter po
36:
nitur, pro cedo, eſt ueluti rogantis
37:
cum interrogatione particula, Terent.
38:
Hem obſecro, an is eſt? I proſzę cię prze
39:
bóg izali ten yeſt? Obſecro te quid agi=
40:
mus? Przemiły pán Bóg coż chcemy s tym
41:
dáley począć?
42:
Obſecratio, Vprzeyma proźbá/ modlitwá.
43:
¶Reſecro, Zas álbo z nowu vprzeymie á
44:
pilnie proſzę/ proźbą zás odpraſzam/ to yeſt/ to
45:
o com prośił/ nie proſzę. Plaut. Reſecro
46:
mater quod dudum obſecraueram,
47:
Odpraſzám mátko o com pierwey prośił. Re=
48:
ſecro religione abſoluo, Wypuſzczam z
49:
ślubu álbo od obiecánia yákiego wolno czi=
50:
nię.
51:
Sacramentum, ſacratus, ſacrificio, Vide
52:
Sacer.
53:
Sacoma, pen. pro. ſacomatis, Wagá w klo=
54:
bie ſtoyąca/ práwa wagá. Aurum ad Saco=
55:
ma appendere, Złoto áż do klobney miáry
56:
przidźie ważić.
57:
Sæculum, Vide Seculum.
Sadducæi


strona: 364


kolumna: a
S ante A.
1:
Sadducæi, maſc. Oſobna ſektá v żidów/ któ=
2:
rzi nic o zmartwychwſtániu ciał máſzych/ áni o
3:
Anyeliech/ áni o duchách nie trzimáli.
4:
Sæpe aduerbium, ſæpius, ſepiſsime, Czę=
5:
ſtokroć. Sæpe, Vſtáwicznie. In gac cauſa
6:
ſæpe & multum uerſatur, Vſtáwicznie
7:
bez przeſtanku ná tey ſpráwie leży. Sæpe ac
8:
diu, Nimium, Názbyt częſto. Iterum &
9:
ſæpius te rogo.
10:
Sæpiuſculæ dimin. I tedy y owedy nie
11:
owſzeki częſto/ nie bárzo też rzadko.
12:
¶Perſæpe, Bárzo częſto á gęſto.
13:
Sæpenumero, idem quod ſæpe.
14:
Sæuus, a, um, Srogi/ a/ e. Nielitośćiwy/ a/ e.
15:
Pgromny/ okrutny/ ſurowy/ cięſzki/ a/ e.
16:
Sæuus hoſtis, Okrutny nieprziyaciel. Se=
17:
uiſsima Hyems, Cięſzka álbo twárda źimá
18:
Sæuiſsimus quam qui unquam, Bárzo
19:
okrutny/ yeſli kto kiedy był.
20:
Sæuiter aduerbium, Okrutnie/ ſrogo.
21:
Sæuita, æ, fem. pri. Okrucieńſtwo/ ſrogość
22:
nielitośćiwość.
23:
Seuitudo, inis, idem, ſed inſolens apud
24:
Liuium.
25:
Sæuio, ſæuis, ſæui, uel ſæuij, ſæuitum, ſe=
26:
uire, neut. q. Száleyę á wściekam ſie.
27:
¶Deſæuio idem.
28:
Saga, ſagæ, fem. pri. Czárownicá/ yędzá. Ali=
29:
quando in bonam partem pro muliere
30:
prudenti ſagaci & uerſuta.
31:
Sagaria, & ſagatus, Vide Sagum.
32:
Sagax, ſagacis, om. tert Mądry/ dowćipny/
33:
roſtropny/ báczny/ opátrzny. Sed hæc Me=
34:
taphorice proprie aut ſignificat, Czuy=
35:
ny/ łowny/ oſtre powonienie máyąci/ yáko pśi
36:
wyśliwi. Vnde ſagax canis, Cziſty łowcá/
37:
który. bieży ná ptaká yáko ſtrzelił. Sagax ad
38:
pericula perſpicienda, Prętki ki przeba=
39:
czeniu niebeſpiecznośći. Sagaciſsimus re=
40:
rum naturæ, W philoſophiey á mądrośći
41:
prziródzoney wielmi ćwiczony. Palatum
42:
ſagax in guſtu, Oſtrego ſmáku/ nie omyli
43:
ſie ná koſztowániu.
44:
Sagacitas, atis, fem. Rozum/ dowćip/ roſtrop=
45:
ność/ oſtrość rozumu.
46:
Sagaciter aduerbium, Bácznie/ roſtropnie/
47:
powonnie.
48:
Sagaciſsime odorari, Oſtrą wonią
49:
mieć.
50:
Sagio, is, iui, ſagitum ſagire, id eſt, acute
51:
ſentio, Wybornie baczę. Præſagio, præ=
52:
ſagis, præſagiui, præſagitum, præſagi=
53:
re, Przed tym baczić/ nádziewáć ſie.
kolumna: b
S ante A.364
1:
¶Præſagior, giris, depon. apud Plaut.
2:
legitur.
3:
¶Præſagus, præſagi, uel præſaga, præ
4:
ſagæ, qui uel quæ præſagire nouit.
5:
¶Præſagium, præſagij, præſenſio diui
6:
natio, &c.
7:
¶Præſagitio, uerbale idem.
8:
Sagena, næ, fem. pen. prod. Niewód/ ribna
9:
śieć. Latine Verriculum.
10:
Sagina, ſaginæ, fem. pri. pen. prod. Tłucz
11:
álbo tucz/ którą tuczą. Aliquando pro
12:
ipſa pinguedine. Miáſto zbytney tłu
13:
ſtośći.
14:
Sagimen, ſagiminis, Calep. probat ex
15:
Columel. pro Sagina, Vbi nunc non
16:
ſangimine, ſed ſanguine legitur.
17:
Sagino, as, are, prim. Tuczę. Exquiſitis
18:
epulis ſaginare, Wymyślnemi potráwámi
19:
tuczić. Sanquine ciuium ſaginari.
20:
Saginatio uerbale, Tuczenie.
21:
Saginarius, ſaginarij, Sadz/ chliéw do tucze=
22:
nia.
23:
Sagatinus, a, um, Vtuczony.
24:
Saginarius, a, um, Quod ſaginatum eſt
25:
Seruius, Vtuczony/ otyły.
26:
Sagio, is, Vide Sagax.
27:
Sagitta, tæ, fem. prim. Strzałá. Item nouiſ=
28:
ſima ſurculi pars, Wirſchołek ſzoſzyku
29:
ná látorośli. Et genus herbæ.
30:
Sagittarius etiam ſignum cœleſte, Zná=
31:
mię niebieskie ſtrzelec zwáne.
32:
Sagittarius, ſagittarij, maſc. ſec. ſubſtan=
33:
tiuum, Strzelec.
34:
Sagittarius, a, um, adiectiuum, ut ſagitta=
35:
rius calamus, Ku ſtrzale należą=
36:
ce.
37:
Sagitto, as, are, Strzelam. Quidam con=
38:
tendunt non eſſe latinum.
39:
Sagma, ſagmæ, uel ſagma ſagmatis, neu.
40:
tert. Sella ſuper quam componuntur
41:
ſarcinæ uel in ſtratum quo mollior
42:
fiat ſeſsio pro ſarcina quando po=
43:
nitur, ex Celio lib. II. cap. 47.
44:
Sagmen, ſagminis, neut. tert. herba. Eyſen=
45:
kraut po niemiecku. Alias Verbenaca,
46:
Koſziſzczko.
47:
Sagum, ſagi chlamys militaris quadra,
48:
Opończány ſáyan álbo kitlik był v Rzi=
49:
mianów któri żołnierze ná zbroyę przyo=
50:
błoczyli/ miáſto też wſziſtko czáſu woyny tá=
51:
kowymże xtałtem ſzáty nośili króm Ráy=
52:
ców.
53:
Saga, cucula, Kitlik/ żupicá.
54:
Sagulum dimin, Kitliczek.
55:
Sagulum Hiſpanum, Hiſpański kitel. Sa=
PP 4gulo


strona: 364v


kolumna: a
S ante A.
1:
gulo militari coopertus, W żołnierski
2:
kitel vbrány.
3:
Sagatus, a, um, Który tákowy kitel álbo płáſz=
4:
czik nośi. Sagati ad bellum ibant, Ad
5:
ſaga prouocare, Prou. Ná woynę wołáć.
6:
Sagarius, ſagarij, Krámarz álbo kráwieć kit=
7:
lyki tákowe ná przeday nárządzáyąci.
8:
Sagaria, æ, Kupiectwo á obchodzenie s tákowy=
9:
mi płaſzczámi.
10:
Saguntus, fem. Hiſpaniæ ciuitas ab Han
11:
nibale oppugnata.
12:
Saguntinus, a, um, Kto ztámtąd yeſt.
13:
Sais urbs Ægypti & unum ex oſtijs.
14:
Saiticus, a, um, adiectiuum.
15:
Sal, ſalis, m. & ne. in utro numero, Sól.
16:
Sal aliquando pro ſapientia accipitur,
17:
Miáſto mądrośći obyczáynośći. Sed maſ.
18:
tantum genere proferri conſueuerunt.
19:
Sales, lepor facetiæ, ſal humanitatis, ſal di
20:
cendi & facetiæ, ſynonyma ſunt. Tráf=
21:
ność w rzęczy/ kunſztowánie/ ſmieſzki wdzięcz
22:
ność. Non eſt in toto corpore mica
23:
ſalis, Niema w ſobie krſzyny rozumu áni
24:
roſtropnośći. Et Poëtis. Sal nonnun=
25:
quam pro mari accipitur, Miáſto
26:
morzá.
27:
Salinum, nin, neut. ſec. Solnicá.
28:
Salillum, ſalilli, dimin. Solniczká.
29:
Sallio, ſallis, ſalliui, ſallitum, ſallire, neut.
30:
q. Solę, aliqui ſcribunt per ſimplex L
31:
Sallo, ſallis, ſallum, ſallere, idem.
32:
Sallitus, a, um, participium, Solony.
33:
Salarius, ſalarij, qui ſalſamenta uendit,
34:
Który słone rzeczy przedáye.
35:
Salariꝰ, a, ū, adiec. ut ſalaria uia, Solna dró
36:
gá w Rzymie którą ſól od morzá przywożono
37:
Salarium, rij, ſubſtant. n. ſ. Myto/ zapłátá.
38:
Salitor, ſalitori, qui ſalis tributum col
39:
ligit, Cic. ad Atticum lib. 4. Imperata
40:
tamen pecunia data ſalitoribus Bri=
41:
tanniæ, &c. Vbi quidam legunt, data
42:
a littoribus.
43:
Salſus, a, um, Słony. Et Metaph. Tráfny/
44:
kunſztowny/ a/ e.
45:
Salſe aduerbium, Tráfnie/ pięknie/ foremnie/
46:
mądrze/ miſernie.
47:
¶Inſulſus, a, um, Nieſolony/ nieſmáczny.
48:
Metaph. Głupi/ nietráfny/ gruby/ błazen.
49:
Efflagitatio inſulſa, Szalona álbo przeſ=
50:
dźięczna prosbá.
51:
Inſulſitas, tis, Nietráfność/ beſwdźięczność
52:
¶Inſulſe aduerb. Błazeńską/ nietráfnie/
53:
beſwdzięcznie. Hoc ipſum non inſulſe in=
54:
terpretātur, Nie owſzeki zlie rozumieyą álbo
55:
przymuyą.
56:
Perſaltus, Przeſolony. Metaph. Bárzo tráfny
57:
¶Perſalſe aduerbium, Bárzo tráfnie.
kolumna: b
S ante A.
1:
¶Præſalſus, a, um, & Præſalſe idem.
2:
Salſamentum, ti, Wſzelákie rzeczy ſolone/ yá=
3:
ko ſą riby śledzie węgorze/ mięſo/ słoniny/ etć
4:
Salſamentarius, rij, m. ſ. Przekupnik ſolonych
5:
rzeczy/ przekupień.
6:
Salſamentarius, a, um, adiectiuū, ut cadi
7:
ſalſamentarij, Stągwie ku ſoleniu należące
8:
Salſura, ræ, idem.
9:
Salſamentum, ſalina, ſalinæ, Solna ſzybá ál
10:
bo ſtudnia/ álbo mieyſce gdzie kopáyą/ czer=
11:
páyą y wárzą ſól.
12:
Salitura, ræ, Solenie/ potrzęſienie ſolą.
13:
Salnacidus, probat Calep. ex Plin. ubi le=
14:
gendum ſalmacidas.
15:
Salſedo, inis, ſalſitudo, inis, Słoność.
16:
Salſilago, inis, & ſalſugo, inis, Roſół.
17:
Salſicortex, genus arboris, CC.
18:
Salinæ, arum, plu. tantum, ciuitas Siciliæ
19:
circa. Lylibeum, & Salum ſali dicitur
20:
mare, Morzę.
21:
Salmoniacus, Vide alibi.
22:
Sala nomen ſex urbium, & nomen fluuij
23:
in Germania, Ciecze przes Turingią/ y
24:
przes ſáską zięmie/ wpáda w Albim wyſzſzey
25:
Náydenburgu.
26:
Salacia Dea aquæ.
27:
Salaconia ſuperbia, inuſitatum latinis, &
28:
ſalacones ſuperbi.
29:
Salamandra, dræ, fem. Sálámándrá/ zwierzę
30:
yádu pełne y kázdey rzeczy skodliwe/ yednak
31:
ſwynióm nic nie skodźy/ wogien wpada pło=
32:
mień záduſza yednák ſámo nie zgore.
33:
Salamin & Salamina uel Salamis, Inſula
34:
in Euboico mari, & in ea urbs ciuſdē
35:
nominis.
36:
Salamis, urbs Cypri, Hodie Famguſta
37:
Salaminus, a, um, Kto ztego wyſpu álbo z
38:
oney wyſpy/ álbo miáſtá yeſt.
39:
Salaria, & Salarium Vide Sal.
40:
Salax, ſalacis, om. tert. Yurzny skłonny ku
41:
nieczyſtośći.
42:
Salacitas, atis, Iurzność/ nieczyſtość.
43:
Salebræ, arum, fem. a Saltu dicta, loca
44:
ſunt inæqualia & aſpera, quaſi quæ
45:
ſine ſaltu præteriri non poſſunt, Nie=
46:
równe kámieniſte/ opocziſte á pogruchotáne
47:
mieyſcá álbo drógá. Et Metaph. Nie xtał=
48:
towna nierymiyąca ſie rzecz mowá álbo piſá=
49:
nie. Cic. Nunquā in tantas ſalebras in=
50:
cidiſſetm nigdy by był o niextałtowną mowę
51:
nie przyſzedł.
52:
Selebra in ſingulari apud Cicer. legitur.
53:
Salebroſus, a, ū, Nierówny/ opoczyſty/ poło=
54:
miſty/ oſtry.
55:
Salebroſa uia, Oſtra/ opoczyſta drógá.
56:
Salebroſa oratio, Nie xtałtowna mowá.
57:
Salentini populi, quos Strabo ſcripſit eſ=
58:
ſe Cretenſes.
Salentinorum


strona: 365


kolumna: a
S ante A.
1:
Salentinorum regio quæ nunc (ut qui=
2:
dam uolunt) terra Idrunti, ſiue terra
3:
de Bari uocatur in Italia ſita eſt.
4:
Salentini campi, Polá w Apuliey/ nie dáleko
5:
od Tárentu.
6:
Salentinus, Lacus dicitur Salentinorum.
7:
Sales, Vide Sal.
8:
Saletio, oppidum ad Rhenum infra Ar=
9:
gentoratum in Gemania, Saltz po
10:
niemiecku.
11:
Salagma, orum, neut. plur. Wſzelákie kon=
12:
fekty z owoców vczinione/ álbo ſamy owoce/
13:
yáko yábłká/ gruſzki/ yágodi/ wiśnie/ rzepá/
14:
orzechy/ ná długie chowánie vłożone y przy=
15:
práwione.
16:
Salaginarius, rij, Przekupień tákowych rzeczy.
17:
Sali genus auicularum, CC.
18:
Salicaſtrum, ſtri, Nieyáki rodzay leśnych
19:
máćic winnych/ po polách roſtących.
20:
Salicetum, Salictū, Saligneus, Vide Salix.
21:
Salientes, Vide Salio.
22:
Salij, Sacerdotes Martis, Popi Bógá Már=
23:
teſá w Rzymie. Dicti quod in portantis
24:
ancilibus ſaltare eos mos eſſet.
25:
Saliaris, & hoc re, Co tym popóm należáło.
26:
Saliares cœnæ, Známienite á koſztowne tich
27:
popów wieczerze/ vżiwánia.
28:
Salingoſtadium, oppidum in Germania
29:
ad Menum fluuium, Silgenſtad po nie=
30:
miecku.
31:
Salinæ & ſalinum, Vide Sal.
32:
Salinum uulgo, Budá/ Budziń. Vrbs Pan=
33:
noniæ ſecundæ, quæ Vngaria hodie.
34:
Salio, ſalis. ſaliui, uel Salij uel ſalui diuiſis
35:
ſyllabis, ſaltum, ſalire, n. quar. Skaczę
36:
Saliendo ſe exercere, Skacząć ſie ćwiczyć.
37:
De muro ſalire, Z muru skoczyć. Salit
38:
mihi cor, per translationem, Skaczę/
39:
to yeſt Ráduye mi ſie ſerce.
40:
Salire dicuntur animalia ratione caren=
41:
tia, Poyeżdżać/ yáko gdy koniá do ſwierzób=
42:
ki przipuſzczáyą.
43:
Salto, as, are, neut. prim. frequentatiuum,
44:
Táńcuyę/ skaczę. Nudus in conuiuio
45:
ſaltat, Nágo ná bieſiedzie táńcuye.
46:
Saltito, as, are, aliud frequent. Vſtáwicznie
47:
táńcuyę.
48:
Saltatio, uerbale, fe, te. Táńcowánie/ Taniec
49:
Saltator, maſc. tert. Tánecznik.
50:
Saltatorius, a, um, Táneczny. Vt, Ludus
51:
ſaltatorius, Szkołá táneczka gdźie táń=
52:
cowáć vczą.
53:
Saltatrix, tricis, fe. tert. Tánecznicá.
54:
Saltatus huius ſaltatus, Táńcowánie/ Rey/
55:
Reyu wodzenie.
56:
Saltatura, ræ, id eſt Saltatio obſoletum.
57:
Saltus huius ſaltus, Skok.
kolumna: b
S ante A.365
1:
Saltus ſylua, Vide ſuo loco.
2:
Saltuatim aduerb. Wskok/ Skokiem. Sal=
3:
tuatim ſcribere, Wskok piſáć/ To yeſt nie=
4:
rządnie/ y tám y ſám wyſtępowáć.
5:
Saltim pro ſaltuatim obſoletum.
6:
Salientes, Fiſtulæ ſeu aquæ ductus, Ruri
7:
wodne któremi wodę przywodzą.
8:
¶Compoſi. Adſilio, ſiue Aſſilio aſ=
9:
ſilis, aſſilui, aſſiliui, uel aſſilij, aſſuletum,
10:
aſſilire, Przyskákuyę. Aſſilire ad aliud
11:
genus orationis, Ná ynſzy xtałt piſánia
12:
vdáć.
13:
¶Aſſulto, as, are, frequent. Przyskoczyć
14:
álbo wskoczyć ná kogo. Aſſultare in cerui=
15:
cem, Ná Sziyę álbo ná rámioná wskoczyć.
16:
¶Aſſultim. aduer. Skácząc álbo skokiem.
17:
¶Conſilio id eſt ſimul ſalio, Weſpołek
18:
s kim skaczę.
19:
¶Deſilio, Skákuyę z czego. Ab equo de=
20:
ſilire, Z koniá skoczić. Ad pedes deſilire,
21:
Ná nogi skoczyć/ To yeſt odźierżeć ſie ná no=
22:
gách. Desilire de rheda, Skoczyć z wozá.
23:
In nauem deſilire, W łodz ſie ſpuśćić.
24:
¶Deſulto, as, are, frequent. Vſtáwicznie
25:
skákuyę/ álbo poyeżdżam.
26:
¶Deſultor, oris, Obyeznik/ który vmie ko=
27:
nie młode obyezdżáć. Deſultores, Obyeż=
28:
dnicy koni/ których yeſt ten obyczay że ſtáwiá=
29:
yą zrzebcá podle konia/ á z niego ná zrzebcá
30:
prętko wskákuyą/ á ták go oſiádáyą.
31:
Defultorius, a, um, per translationem,
32:
Vt, equi deſultorij, Odmienne álbo po=
33:
wodne konie. Duos huiuſmodi quon=
34:
dam in pugna habebant Romani.
35:
¶Diſſilio, Roſzłápuyę/ Roskázuyę.
36:
¶Diſſilire proprie ſignificat in diuer=
37:
ſas partes ſalire, I tám y ſam skoczyć.
38:
¶Diſſulto, as, are, frequent. idem.
39:
¶Deſalto, as, are, Vt, Deſaltare canti=
40:
cum, Wytáńcowáć nieyáką pioſnkę.
41:
¶Exilio, Wyskákuyę. E cunis exiluit,
42:
Wyskoczył Z kolebki. Properans de ſella
43:
exiluit, Kwápiącſie z śiodła wyskoczył. Poſt
44:
quam aſpexi illico cognoui at exi=
45:
lui, Iákóm cie skóro vyźrzał y poznał wne=
46:
tem ktobie wyskoczył.
47:
¶Exulto, as, are, frequent. Wyśkákuyę
48:
dla weſela/ Weſółem/ Ráduyę ſie. Exul=
49:
tantem leticiam comprimere, Skróćyć
50:
komu weſela.
51:
¶Exultare etiam ſignificat, Chwálić/
52:
Bućyć ſie.
53:
¶Exultanter aduerb. Wyskákuyąc/ S
54:
wielką rádością y weſelem.
55:
¶Exultatio, Wyskákowánie/ rádość/ weſe
:
(le.
56:
¶Exultantia, æ, idem, uel. Rádowánie/
57:
weſelenie. Quandoquidem etiam iſta
58:
formari egregie poſſunt.
¶Exiliū


strona: 365v


kolumna: a
S ante A.
1:
¶Exilium & Exul. Vide in dictione
2:
Solum.
3:
¶Inſilio, Wskákuyę w co, álbo ná co. Va=
4:
dis inſiluere, Wskoczyli w brody. In equū
5:
inſilire, Ná koniá wskoczyć. Saltu inſili=
6:
re, Yednym skokiem wskoczyć.
7:
¶Inſulto, as, are, frequentatiuum idem,
8:
Et aliquando, Náśmiewam ſie z kogo/
9:
Błáznuyę/ Nágrawam, Alicui inſultare,
10:
Nágráwáć kogo. Bonis inſultare, Do=
11:
brym ludzióm vręgáć. In omnes inſultare,
12:
Ná wſziſtki wſiádáć/ to yeſt vręgáć.
13:
¶Inſulatio, Vrągánie/ Náygrawánie/
14:
wſiadánie ná kogo yáko my mówiemy.
15:
¶Præſalio, Naprzód wskáuyę/ álbo na=
16:
przód skaczę.
17:
¶Præſulto, as, are, Naprzód táńcuyę/
18:
Rey wodzę.
19:
¶Præſultare alicui, Służyć komu w tań=
20:
cu.
21:
¶Prȩſultor, oris, Przedtanecznik/ wodźirey
22:
¶Præſul, lis, idē. Prełat/ to yeſt/ naywyſz=
23:
ſzy á nayſtárſzy miedzy kápłány/ Martis/
24:
Który w táńcu rey wodził/ też Biskup.
25:
¶Præſulatus huius præſulatus, maſc.
26:
Doſtoyność á vrząd Prełatá/ wodźireyá/
27:
też Biskupi vrząd.
28:
¶Proſilio, Wyskákuyę. Ex tabernacu=
29:
lo proſiluit, Z ſtánowiská/ álbo z prziby=
30:
tku wyskoczył. In concionem proſiliunt
31:
ſollicitant plebis animos.
32:
Proſilire in altitudinem dicuntur fru=
33:
tices, Mknąć ſie wzgórę. Proſiliunt la=
34:
chrymæ, Rzućiły ſie łzy z oczu.
35:
¶Reſilio, Odskákuyę. Continuo reſiluit,
36:
Hnet záś odskoczył.
37:
¶Reſilire dicitur Mamma, quando
38:
ſterileſcit, Ab hoc crimen reſilit, Nie=
39:
zoſtoyiſte álbo nie lnie żadna niecnotá ná tym.
40:
Reſiliare pro ſæpe reſilire dicebant ue=
41:
teres Calep.
42:
¶Reſulto, as, are, frequent. Częſto záś
43:
odskákuyę. Reſultant colles, Brzmią/
44:
Szumią. Reſultant tecta uocibus, Roz=
45:
liega ſie głos po domiech. Resultans ſonus,
46:
Odbiyáyący głos álbo dzwięczący.
47:
¶Subſilio, Podskákuyę/ Podtrącam ſie.
48:
¶Subſulto, frequent. Pomału táńcuyę,
49:
podskákuyę trochę.
50:
¶Subſultim. aduerb Trochę poskákuyąć
51:
¶Tranſilio, Przeskákuyę. Tranſiliare
52:
aliquid. Z nieobácznośći co przeſtępić álbo
53:
opuśćić. Et item, tranſilire aliquid,
54:
Przeskoczyć przes co.
55:
Saliſi populi Alpini.
56:
Saliua, æ, uel Saliuum, ſaliui, idem quod
57:
ſputum, Sliná/ Piáná.
kolumna: b
S ante A.
1:
Saliua lachrymationum, Lzá.
2:
Saliua uini, Piáná álbo ſuk winny.
3:
Saliua turdorum, Smák.
4:
Saliuoſus, a, um, Vt, humor ulmisſaliuo=
5:
ſus, Yáko piáná ſmákuyący.
6:
Saliuo, as, are, Sliną pomázuyę/ Pienię/ lieczę.
7:
Saliuarius, a, um, Co ku pienie należy.
8:
Saliunca, cȩ, Herba quȩ Nardus Celtica
9:
dicitur, Spikánárdi/ Swięty Máriey
10:
Mágdáleny kwiécie/ bárwierzę z niego
11:
wodkę czinią.
12:
Saliuncula, dimin. in Biblijs legitur.
13:
Salix, ſalicis, Rokićyná.
14:
Salignus, a, um, Rokitowy/ a/ e.
15:
Saligneus, a, um, idem.
16:
Salicetum, ti, & per Syncopem. Salictum,
17:
ti, Rokitowy chróſt/ mieyſce co zwłaſzczá gdźie
18:
wiele rokićyny roście/ też zielony chróſt.
19:
Sallio, Sallo, Vide Sal.
20:
Salmacis fōs in Daria iuxta Halicarnaſ=
:
(ſum.
21:
Salmo, onis, maſc. tert. Loſoś.
22:
Salmoneus triſyllabum maſc. filius Eoli
23:
fuit, regnauit per Elidem qui a Ione
24:
in infernum detruſus eſt, eo quod Dijs
25:
ſimilis eſſe uolebat, Iouem in iacien=
26:
dis fulminibus imitabatur.
27:
Salomon filius Dauidus, Król żydowski w
28:
Hieruſálem, Salomonius, a, um, adiect.
29:
Salo fluius, qui & Biblijs dicitur.
30:
Salodurum antiquiſſimum oppidum in
31:
Heluetia, Soloturn po niemiecku.
32:
Salon regio Bithiniæ. Salonenſis adiect.
33:
Salone uel Salona ciuitas Liburniæ inter
34:
Dalmatas & Illyricos.
35:
Salpa, æ, Sztockfiſch ribá yeſt.
36:
Salpyga, ȩ, Nieyáki rodzay yádowitych mrówek
37:
Cicero Solifugas uocat.
38:
Salſamentum ſalſe, Salſilago, Salſitudo,
39:
Salſura, Vide Sal.
40:
Saltator, Saltatrix, Vide Salio.
41:
Saltatricula, læ, diminutiuū a Saltatrix,
42:
Trawny álbo łączny konik.
43:
Saltem coniunctio, Tylko wżdy.
44:
Saltiæ populi iuxta Pontum Euxinum.
45:
Salto, Vide Salio.
46:
Saltus huius ſaltus, uel Saltis, ti, m. Dą=
47:
browá/ Chróſt/ Gęſty lás.
48:
Saltuoſus, a, um, Dąbrowiſti/ Chróſćiſty.
49:
Saltuarius, Leśnik/ Stróż á doględácz dą=
50:
brów łáſów, Saltuatim, Vide Salto.
51:
Saluber, ſalueo, Vide Salus.
52:
Saluia, æ, fem. Száłwina.
53:
Saluiatum, ti, Nieyáki trunk ku lieczeniu koni
54:
y ynego bydłá należący.
55:
Saluio, as, are, Tákowym trunkiem bydło ná=
56:
pawam.
57:
Salum, li, mare dicit, Morzę. Vide Sal.
Salus,


strona: 366


kolumna: a
S ante A.
1:
Salus, ſalutis, fe. te. Zdrowie. Noſſe omnia
2:
hæc ſalus eſt adoleſcentibus, Zdrowie
3:
yeſt młodźieńcóm etc. Saluti eſſe alicui, Po=
4:
mágáć komu. Conſulere ſaluti, Zdrowie
5:
ſwe opátrzić. Ferre opem & ſalutem in=
6:
digentibus, Potrzębuyące ſpomoc. Ad ſa=
7:
lutem reducere, Vzdrowić. Salutē alicui
8:
dicere, Pozdrowić kogo. Salutem dicito
9:
meis uerbis domino tuo, Kłániay ſie pá=
10:
nu ſwemu ode mnie. Salutem dicere foro
11:
& curiæ, Pożegnáć ſie s ſądy y s dworem.
12:
Rogauit ut tibi ſalutem adſcriberem,
13:
Prośił mie ábych ći ymieniem yego pozdro=
14:
wienie przypiſał/ álbo abych ćy ſie kłániał od
15:
niego przes ten liſt. Salutem mihi tuis
16:
uerbis nunciauit, Pozdrowił mie od ciebie
17:
kłániał mi ſie/ bił mi czołem od ciebie.
18:
Vna ſalus uictis nullam ſperare ſalu=
19:
tem, Iedno yuſz zwiciężonym płáci nie mieć
20:
nádzieyę we zdrowiu.
21:
Saluber, hæc ſalubris, & hoc ſalubre,
22:
uel hic & hæc ſalubris, & hoc ſalubre,
23:
Zdrowy. Aër, cibus, locus, ſalubres di=
24:
cuntur, Zdrowe. Conſilium ſalubre,
25:
Bárzo dobra rádá. Salubre corpus, Zdro=
26:
we ciáło, Si ſalubre factæ ſunt, Ieſli/ álbo
27:
gdy ozdrowieyą.
28:
Salubritas, atis, Zdrowość. Salubritas
29:
cœli at temperies, Zdrowe powietrze.
30:
Propter ſalubritatem, Dlá ozdrowienia
31:
okrzeźwienia.
32:
Salubriter aduerb. Se zdrowiem/ Leikársko/
33:
Trahi bellum ſalubriter poteſt, Woyná
34:
może być wleczona króm ſzkody.
35:
Salutaris & hoc ſalutare, idem quod Sa=
36:
luber. Stella Iouis coniuncta cum luna
37:
ad ortus puerorum ſalutaris, Fortuná
38:
ſzcześliwa. Digitus ſalutaris, Rożen po=
39:
dle wielkiego pálcá.
40:
Salutariter aduerb. Zdrowo. Armis ſalu=
41:
tariter uti, Zdrowo álbo pożytecznie woynę
42:
wieść.
43:
Saluto, as, are, act. p. Pozdráwiam. Domus
44:
te tota noſtra ſalutat, Wſziſcy ſie wobec
45:
kłániayą. Deum ſalutare, Pánu Bogu ſie
46:
polećić modlitwę k niemu vczynić. Deum
47:
precibusſalutare, Páná Bóga ócz prośić.
48:
Salutari paſſim, Pozdrowionym być. Salu=
49:
tant te at cœnam uocant, Kazáli cie
50:
pozdrowić y ná wieczerczą prośić.
51:
Salutatio, Pozdrowienie/ Vkłon/ witánie.
52:
Salutationibus tempus conſumere,
53:
Witáyącſie czás próżno tráwić.
54:
Salutator, uerbale, m. Pozdrowiciel/ vkłoni=
:
(ciel.
55:
Salutatorius, a, um, ut. Salutatorium cu=
56:
bile. Plin. li. 16. ca. 11. Komorá do witánia.
57:
Salutifer, ra, rū, Zdrowy/ zdrowie przinoſzący
kolumna: b
S ante A.366
1:
Salutiger, a, um, apud Apul. & ſalutige=
2:
rulus, a, um, apud Liu. qui ſalutem nū=
3:
ciat inuſitatum.
4:
Salue uerbum defectiuū, ſic coniugatur
5:
Imperatiuo ad ſec. perſon. Salue. Bądź
6:
zdrów/ też obyczay yeſt mowienia/ że zá poz=
7:
drowienie mowiemy/ pomaga bóg.
8:
Saluete, futuro ſalueto. plur. ſaluetote, In=
9:
finit. ſaluere. Here ſalue, Bądź pozdro=
10:
wión/ pomagabóg pánie. Saluebis a meo
11:
Cicerone, Móy Cicero kazał cie pozdrowić.
12:
Dioniſium uelim ſaluere iubeas, Pro=
13:
ſzęcie pozdrów ode mnie Dioniſiuſá/ powiedz
14:
mu wiele dobrego ode mnie.
15:
Saluus, a, um, Zdrowy/ Nienáruſzony/ cáły/
16:
zupełny. Saluus ſis Crito. Bądź pozdro=
17:
wión/ Pomagabóg Crito. Saluus ſum ſi hȩc
18:
uera ſunt, Dobrze ſie około mnie dzieye/ ieſli
19:
to prawdá yeſt, Salua res eſt, To dobrze
20:
chwałá bogu. Saluo capite, We zdrowiu.
21:
Satin ſalue? Czóſz tám/ yáko ſie macie/ dobrześ=
22:
cie zdrowi álbo fortunni. Te ſaluum ue=
23:
niſſe in Epirum uehementer gaudeo,
24:
Wielmim rad żeś we zdrowiu prziyechał do
25:
Epirá. Saluum ſignum eſt, Znák ten
26:
álbo cech namniey nienáruſzony/ Cáły yeſt.
27:
Vaſa ſalua, Cáłe nienáruſzone ſtátki, Salua
28:
res & perdita contraria.
29:
Salua epiſtola, Zupełny liſt/ Nieodpieczęto=
30:
wány. Salua fide, Dobrym słowem. Salua
31:
uenia fortunæ, Zá dobrym ſzczęśćim/ for=
32:
tunnie. Salua lege, Króm náruſzenia álbo
33:
wykroczenia przećiwko ſtátutóm. Salua ue=
34:
nia, Zá łáską mówiąć álbo s odpuſzczemnim
35:
mówiąc. Saluo iure amicitiæ, Króm ná=
36:
ruſzenia/ záchowánia prziyacielskiego. Saluis
37:
auribus ueſtris, Záłáską wáſzą mówiąc.
38:
Salua magnitudine tua domine, Króm
39:
náruſzenia łáski twey pánie.
40:
Saluo, as, are, a. p. Zbáwiam/ non dicitur
41:
Latine. Nam apud Quint. li. 12., ca. 10.
42:
Et Cice. 2. de nati Deorum 14. mendū
43:
eſſe ſuſpicantur docti.
44:
Saluificare ꝓ eodē Barbare legi. in Bib.
45:
Saluator, oris, m. t. Zbáwiciel.
46:
¶Compo. Conſaluto, as, are, idem ſi=
47:
gnificat quod ſimplex, Pozdrawiam.
48:
Cōſalutare intra ſe, Prziwitáćſie wſepo=
49:
łek/ y pitáć ſie ná zdrowie yeden drugiego.
50:
¶Cōſalutatio, Pozdrowienie/ prziwitánie
51:
¶Perſaluto idem.
52:
¶Reſaluto, Zaś pozdráwiam/ temu który
53:
mie pozdrowił záś ſprzam wſzego dobrego.
54:
Vt ſalutas ita reſalutaberis, Iáki poma=
55:
gabóg/ táki Bóg zápłáć/ yákie pozdrawiánie
56:
tákie podziękowánie.
57:
¶Inſalubris, bre, Niezdrowy/ to yeſt/ co
58:
nie zdrowo yeſt.
¶Inſalu=


strona: 366v


kolumna: a
S ante A.
1:
Inſalutatus, a, ū, Niepozdrowiony/ Nie=
2:
pożegnány. Inſaluto hoſpite abire, Nie=
3:
pożegnawſzy goſpodarzá yść precz. Abijt
4:
inſalutatus, Szedł precz nierzekłſzy ku mnie
5:
yednego słówá.
6:
Samara promontorium in Oceano o=
7:
rientali ubi deficit Caucaſus.
8:
Samaria, æ, fe. pri. Miáſto w Páleſtinie/ to
9:
yeſt/ w żydowskiey ziemi/ Dzień yázdy od
10:
Hieruſalem leżące/ potim Sebaſte wezwano
11:
od którego okoliczna kráyiná miedzi morzem/
12:
Gálileą á Iudeą/ Sámária byłá zwána w
13:
którey też miáſto. Sichem, Sichar uel Si=
14:
china, poſtea Neapolis, Wezwano.
15:
Samaritȩ et Samaritani, Lud tey kráyiny/
16:
któri był żydowski. ex decem tribubus.
17:
Samarobriga, ciuitas Picardiæ in Gal=
18:
lia, Po Fráncusku zową Amiens.
19:
Samarobrinæ, Populi inter Belgas quos
20:
Cameracenſes nonnulli putant, Alij
21:
urbem ſancti Quirini.
22:
Sambuca, æ, Nieyáki inſtrument muzyczny
23:
ſtrunámi náciągniony o trzech grániách.
24:
Sambucina, Któri ná tákowim inſtrumencie
25:
umié gráć. Sambuca item, Nieyáki woyen=
26:
ny ruſtunek do ſzturmowánia miaſt.
27:
Sambuciſtria, æ, idem quod Sambucina.
28:
Sambucus, ci, Bez/ drzewko yeſt.
29:
Sambuceus, a, um, Bzowy. a/ e.
30:
Samera, ræ, fem. ſemen Vlmi.
31:
Samnium Regio Italiæ inter Picenum,
32:
Campaniam & Apuliam. Cuius po=
33:
puli Samnites.
34:
Samos Inſula maris Icarij, & alia prope
35:
Ithacam.
36:
Samius, a, um, adiect. Co z tey wyſpy yeſt.
37:
Vt ſamia uaſa, Gliniáne náczynie z tey wy=
38:
ſpy Sanio.
39:
Samium abſolute idem.
40:
Samiolus, a, um, diminut. Ex hac Inſula
41:
Pytagoras & una ex Sybillis. Samia
42:
dicta quȩ de Chriſto prædixit, ortum
43:
habuit Iuno quo ibi nata educata et
44:
Ioui nupta eſſe fabulatur a Poëtis. Fe=
45:
runt etiam hanc Inſulā Thraciæ adia=
46:
cere quæ poſtea ex coixtis. Thra=
47:
ciæ populis Samothracia appellaba=
48:
tur. Sed Same ciuitas in mari Ionio.
49:
Sampſuchus. m. uel Sampſucham n. uel
50:
Sampſychus. Herba quæ amaracus
51:
dicitur Maiorana, Máyeran.
52:
Sampſuchinus, a, um, Vt, Oleum Sam=
53:
pſuchinum, Máyoránowy oleyek.
54:
Samſa. ſæ, ſiue ſampſa ſiue ſanſa, Oliwne
55:
yądrká álbo peſtki álbo pecki.
56:
Sanates dicti ſunt qui ſupra infra Ro=
57:
mam habitauerunt, Feſtus.
kolumna: b
S ante A.
1:
Sancio, cis, iui, tum, uel ſanxi, ctum, ire,
2:
a. q. aliquid ſanctum uel conſecratum
3:
facio, Vſtáwę/ Státut czynię gruntuyę/
4:
przykazuyę nieco pod winą/ Vmocniam v=
5:
twierzam. Cauere, ſancire, Synonima,
6:
Sanxerunt ne quis emeret mancipium,
7:
Státut vczynili áby żaden nie śmiał niewol=
8:
niká kupowáć. Id ne fieret ſancitum eſt
9:
legibus, Aby to nie było zágrodzono yeſt
10:
prawy. Sanxit edictio ne ex Aſia frumē=
11:
tum exportari liceret, Dał wywołáć pod
12:
winą áby żytá nie wywożono z Aſiey. Pœna
13:
aliquid ſantire, Pod winą nieco zákázáć.
14:
Sancire execrationibus publicis.
15:
De iure prædiorum ſanctum eſt, ut in
16:
his uendendis uitia etiam dicerentur,
17:
yeſt vſtáwiono áby ten który grunt chce yáki
18:
przedáć/ był winien to powiedźieć ná czym
19:
temu gruntowi ſchodźy. Ceremonias ſan=
20:
cire, Nieyákie cerimonie á obrzędy álbo
21:
obchodi vſtáwić. Fidem dextra data ſan=
22:
cire, Przyrzec komu co y dáć mu ná to rę=
23:
kę. Iureiurando ſancire, Przyſięgę pot=
24:
wierdźić. Sancire leges, Práwá vczynić y
25:
potwierdźyć.
26:
Sanctio, onis, Vſtáwá/ Státut/ zákazánie pod
27:
wielką winą.
28:
Sanctus, a, um, Vtwirdzony/ Swięty/ Vmo=
29:
cniony/ Vgruntowány/ Nienáruſzony. a/ e.
30:
Sanctus, integer, firmus innocens, ſyn=
31:
cerus, fere Synonima. Sanctus at in=
32:
teger uir, Człowiek wielmi ſwięty álbo wiel=
33:
mi dobry y cnotliwy. Amor ſanctus, Cno=
34:
tlywá á Krześćiáńska miłość. Conſilium
35:
ſanctiſſimum, Nienáruſzona rádá. Sancta
36:
fides induciarum, Wzięcie przumierza
37:
króm náruſzeńia ma być chowano.
38:
Firmiſſima & ſanctiſſima teſtimonia,
39:
Gruntowne ſwiádectwá. Sanctiſſimus uir,
40:
Nayſwiętſzy mąż.
41:
Sancte aduerbium, Cnotliwie/ Rządnie/
42:
Gruntównie/ Swiątobliwie. Sancte pro=
43:
mittere, Dobrym słówem przirzeć. Sancte
44:
adiurat ſe non poſſe, Przyſięga ſie bár=
45:
źiey że niemoże/ etc. Sanctiſſime ſemper
46:
uixit, Rządnie á cnotliwie ſie zawżdy chował
47:
¶Perſancte aduerb. idem. Peierat per
48:
ſancte, Teren. Przyśięga bárzo pánu Bogu.
49:
Sanctulus, la, lum, diminut. a ſanctus.
50:
Sanctitas, atis, fem. t. Swiątobliwość/ Cno=
51:
tá/ Dobroć/ Dobrotliwość.
52:
Sanctimonia, æ, idem.
53:
Sanctitudo, nis, idem, ſed antiquis.
54:
Sanctuarium, rij, Swięte mieyſcá.
55:
Sanctuarium, ſiue ſanctuaria Mithridati=
56:
appellauit Plin. quæ alio loco arcana,
57:
Táyemne kownáty álbo komnáti/ Pokoye ál=
58:
bo też namioty
Sanctifi=


strona: 367


kolumna: a
S ante A.
1:
Sanctifico, as, are, id eſt ſanctum reddo,
2:
Poſwięcam/ Oczyściam. In Biblijs tantū.
3:
Sanctificatio, Poſwięcenie.
4:
Sanctificium, Swiątość. Barbara dictio in
5:
Biblijs.
6:
Sanctimonium, ſanctimonialium profeſ=
7:
ſio, Slub zakonnych pánien.
8:
Sanctimoniales dicuntur, Mnyſzki/ zakon=
9:
niczki.
10:
Sandapila, ſandapilæ, femin. prim. Má=
11:
ry.
12:
Sandapilarius, ij, m. ſ. Ten który vmárłe cho=
13:
wa/ do grobu nośi.
14:
Sandalium, ſandalij, neut. ſec. σανδαλιον
15:
Latine ſolea, Pádtoflá. Terent. Vtinam
16:
tibi uideam Sandalio commitigari ca
17:
put, A boże dáyżeć pántoflą w łep náłuczo=
18:
no/ dayći boże pántoflą głowę zmiękczono.
19:
Sandalium etiam, Nieyáki rodzay ziárná ży=
20:
tá.
21:
Sandaligerus, a, um, Który ná pántoflách cho=
22:
dźi.
23:
Sandalides, Nieyáki rodzay pálmowego drze=
24:
wá.
25:
Sandaliotis, pen. prod. Inſula Sardinia
26:
denominata eſt ab effigie Sandalij.
27:
Sandaracha, ſandarachæ, gen. fem. Gór=
28:
na czerwień. Metallū eſt, Czerwona zwłaſz=
29:
czá fárbá w górách á przikopáninách złota y
30:
śrebrna bywa naydowána. Vulgares aūt
31:
officinæ accipiunt pro eo quod uer=
32:
nicem uocant, Pokoſt.
33:
Sandaraca adulterina, Páryska czer=
34:
wień.
35:
Sandaricinus, a, um, & Sandarachinus,
36:
a, um, Czerwonofárbny/ co zwłaſzczá tey fár=
37:
bie podobne yeſt.
38:
Sandarachatus, a, um, S táką czerwonością
39:
zmieſzány.
40:
Sandraſtos, gemma, quæ & Sandaſter &
41:
ſandaſerion falſo nominatur, Pli=
42:
nius.
43:
Sandix, uel Sandyx ſandycis herba, Vret
44:
ziele ſznidło niektórzy zową. Item genus
45:
coloris ex Sandaracha Ceruſſa factus
46:
Nieyáka fárbá czerwonośći górney/ á z bley=
47:
wáſu tákieſz z czerwoney glinki vczinio=
48:
na.
49:
Sandycinus, a, um, ut color Sandyci=
50:
nus. Fárbá z tákich ziół y farb przypráwiona
51:
quæ eſt flammea.
52:
Sane aduerbium affirmandi, Záprawdę/
53:
owſzeki/ zápewne. Ita ſane habet, Ták owſze
54:
ki yeſt.
55:
Sane homini præter opinionem im=
56:
prouiſo incidi, záprawdem nań trafił gdy
kolumna: b
S ante A.367
1:
ſie mnie namniey nienádziewał. Bellū ſane
2:
difficilimum geſsit, Záprawdę czięſzką
3:
woynę wiódł. Aliquando concedendi
4:
particula eſt, Eſto ſane, A áczby ták było
5:
Bá dobrze niechąyby ták było/ álbo niechay/
6:
ták będzie.
7:
Sane ſi placet, Y dobrze yeſlić ſie ták zda.
8:
Aliquando pro ualde, commotus eſt
9:
ſane, Bárzo ſie zágniewnął. Sane quam
10:
ſum gauiſus, Wielmim ſie vrádował. Nō
11:
ſane, Záprawdę nié. Recte ſane, Za czyſtá
12:
rzeć/ yákoby rzekł/ diabłu ſie godźy.
13:
Saneſco, Vide Sanus.
14:
Sanga, Cantabrorum fluuius.
15:
Sangaris, fluuius Gallogræciæ qui per
16:
Phrygiam in Propontidem euolui=
17:
tur.
18:
Sanguis, inis, maſc. tert. quod & ſanguen
19:
gener. neut. dixerunt ueteres, Kreẃ.
20:
Et Metaph. Rodzay/ pokolenie/ dóm.
21:
Sanguinis miſsio, & ſanguinis detractio,
22:
Zácięcie żyły/ puſzczánie krwi. Plus ſan=
23:
guinis in ipſa dimicatione factum,
24:
Więcey ſie krwie w potykániu roslało. Co=
25:
herere ſanquine alicui, Być powinowá=
26:
tym cziym.
27:
Coniūgi ſanguine alicui, idē. Sanguis
28:
ærarij, Przmożność poſpolitego miéſzká/
29:
álbo skárbu. Integer ſanguis, Zdrowa á
30:
zwieża kreẃ. Plenus ſanguinis homo,
31:
Mordownik/ zábiyak/ morderskiego prziro=
32:
dzenia.
33:
Sanguiculus, li, ſanguis hœdi uel ſuis in
34:
cibum formatus, Poſoká/ czynią bo kieł=
35:
báſy y giſzki wi ynych ſtronách/ albo poſoką/
36:
krwią śwynią/ skopową/ y ynych bydląt
37:
nádziewáne.
38:
Sanguineus, a, um, Pełny krwie/ krewnego
39:
przirodzenia.
40:
Color ſanguineus, Máść podobna krwi
41:
Imber ſanguineus, Krwáwy deſzcz.
42:
Sanguinolentus, a, um, Krwawy/ vkrwá=
43:
wiony/ a/ e.
44:
Sanguinarius, a, um, Zábiyak/ okrutny/ łáko=
45:
mi álbo prętki ku rozlaniu krwie/ morder=
46:
skiego przirodzenia.
47:
Sanguinaria iuuentus, Okrutna młódź.
48:
Nuntius ſanguinarius, Odpowiedny po=
49:
ſeł.
50:
Sententia ſanguinaria, Skazánie ná
51:
ſmierć.
52:
Sanguinaria herba, Wſzelákie ziele kreẃ do=
53:
brą mnożące/ álbo też záſtáwiáyące/ yáko
54:
yeſt podrożnik/ krwawnik ſporyż/ które ziołá
55:
niektórzy lekárzę zową ye Sangwinaria.
QQSanguinalis


strona: 367v


kolumna: a
S ante A.
1:
Sanguinalis, & hoc ſanguinale, ut ſangui
2:
nalis herba, idem quod ſanguinaria.
3:
Sanguino, as, are, Ciecze mi kreẃ/ kreẃ
4:
ze mnie idzie.
5:
Sanguiſuga, æ, f. p. Piyawká. Hirudo alias
6:
¶Exanguis, & hoc exāgue, Beze krwie
7:
zlękły/ martwy Prope exanguis, Nápoły
8:
vmárły/ álbo málem vmárły.
9:
¶Conſanguineus, a, um, Przirodzony/
10:
krewny/ powinowáty.
11:
¶Conſanguinitas, atis, Krewność/ powi
12:
nowáctwo/ prziyácielſtwo.
13:
Sanies, ſaniei, fem q. Ropá/ też poſoká/ to yeſt
14:
rdźiána kreẃ. Sanies oleæ pro fæce,
15:
Miáſto drożdży.
16:
Sanioſus, a, um, Ropiáſty/ vpoſoczony/ a/ e.
17:
Sanitas, Vide Sanus.
18:
Sanna, ſannæ, fem. prim. Podrzeźniánie/ ná=
19:
ſmiewánie/ náygráwánie.
20:
Sannio, ſannionis, Błazen/ podrzeźniácz.
21:
¶Subſanno, as, are, Podrzeźniam/ náygrá=
22:
wam.
23:
¶Subſannatio, idem quod ſanna, Albo
24:
przypodrzeźniánie.
25:
¶Subſannator, oris, Podrzeźniácz/ náygrá
26:
wácz.
27:
Sano, ſanas, Vide Sanus.
28:
Sanqualis, huius ſanqualis, gen. fe. Nie=
29:
yáki rodzay orłów.
30:
Sanſæ, fem. Peſtki w oliwkách.
31:
Sanſucus, ſanſuci, fe ſec. Herba Ama=
32:
racus alias dicitur.
33:
Sampſucus etiam Maiorana.
34:
Sanſucinus, a, um, Máyeranowy/ a/ e.
35:
Santalum, Drewniána pátynká.
36:
Santerna, ſaternæ eade quæ Chryſo=
37:
colla, Vide C.
38:
Santones, ſiue ſantoni, ſiue xantones, pe.
39:
co. & Xantonici populi Galliȩ, Quo=
40:
rum regio nunc Santomen dicitur.
41:
Santonica herba quam abſynthium Sa=
42:
tonicum uocat Plin.
43:
Sanus, a, um, Zdrowy. Integri & ſani. Et
44:
ad animum etiam refertur. Sana mens
45:
Czyſte baczenie/ dobri rozum. Sanus homo
46:
& ſanæ mentis homo, Cziſtego baczenia.
47:
Sanum iudicium, Rządnie ſtáteczne á nie=
48:
poſpolite zdánie á ſądzenie o rzeczách. Sanum
49:
conſilium, Bárzo dobra rádá. Sanum ex
50:
morbo fieri, Ozdrowieć wyniść z choro=
51:
by. Medicamento ſanum fieri, Zá lekár=
52:
ſtwy prziść ku zdrowiu.
53:
Sanitas, ſanitatis, fem. tert. Zdrowie. Ad ſa=
54:
nitatem redire, Wyzdrowieć. Sanitas ani
55:
mi, Rozum/ dobre baczenie.
56:
Sano, as, are, act. prim. Léczę/ vzdrawiam,
kolumna: b
S ante A.
1:
Sanare uulnera Reipub. Rzeczypoſpoli=
2:
tey rátowáć/ nágrodźić yey vpádki. Ani=
3:
mos & mentes conſolatione ſanare,
4:
Ægram & labentem Rempub. ſana=
5:
re & confirmare, Remedijs ſana=
6:
re.
7:
Saneſco, is, ere, neut. tert. Zdrowieyę/ przicho=
8:
dzę ku zdrowiu/ wyleczam ſie.
9:
Sanatio, fem. tert. Vzdrowienie/ wylecze=
10:
nie.
11:
Sanabilis, & hoc ſanabile, Co łatwie może
12:
być wyleczono.
13:
¶Compoſita, Inſanus, a, um, Szalony.
14:
Sano contrarium. Inſani fluctus, Szalo=
15:
ne wſciekłe nawáłnośći.
16:
¶Inſanum pro aude ſano & docto,
17:
interpretatur in Perſio, Et Inſano mul=
18:
tū laudanda magiſtro, Inſane uites, id
19:
eſt, triferæ in Plinio, Trzy kroć rodzące.
20:
¶Inſanior, Szaleńſzy.
21:
¶Inſaniſsimus, Náyſzaleńſzy.
22:
¶Inſanum aduerbialiter, ponitur pro
23:
ualde, Plaut. Inſanum bonum, Bezmier
24:
nie nád obyczay dobre.
25:
¶Inſane aduerbium, Plaut. Eſuriens
26:
inſane, Láknąc yáko pies.
27:
¶Inſanio, is, ire, Száleyę/ wściekam ſie. A=
28:
more alicuius inſanire, Száleć dla czyyey
29:
miłośći.
30:
¶Inſaniturus, a, um, Cic. Nec tamen
31:
inſaniturum illum, Mam zá to że nie
32:
będźie ſzálał. Inſanire & furere, Synony=
33:
ma.
34:
¶Inſaniens, inſanientis, Wściekliwy/ ſzá=
35:
leyący.
36:
¶Inſania, æ Szaleńſtwo/ wściekliwość.
37:
¶Inſanitas, inſanitatis, Niezdrowość.
38:
¶Inſanabilis, le, Trudny ku vleczeniu.
39:
Contumelia inſanabilis, Nieuleczona
40:
potwarz. Ingenium inſanabile, Nie vżyte=
41:
go pryrodzenia człowiek/ któri ſobie nic mó=
42:
wić nie da.
43:
¶Perſano, as, are, Wyleczawam.
44:
Præſanatus, a, um, Naprzód wyleczony.
45:
Præſanaſco, is, ere, Przed tym wyzdra=
46:
wiam.
47:
Sapa, ſapæ, Wárzony moſzcz/ álbo wino áż do
48:
trzeciey częśći wywárzone.
49:
Saperda, æ, genus Conchæ mali odoris,
50:
Morski żółẃ/ ſmierdzący. Et apud uete=
51:
res Saperda pro ſapienti & eleganti,
52:
Obſoletum.
53:
Sapidus, ſapientia, ſapiens, Vide Sa=
54:
pio.
55:
Sapinus, ſapini, Vide, Sappinus.
Sapio


strona: 368


kolumna: a
S ante A.
1:
Sapio, ſapis, ſapiui, uel ſapij, ſapitū, pen.
2:
prod. uel ſaui, ſapitum, pen. cor. ſape
3:
re, neut. tert. Smáczny yeſtem/ mam dobry
4:
ſmák. Metaph. ad animum transfertur
5:
Yeſtem mądry/ rozumny/ báczny Iucundiſ=
6:
ſime ſapit, Czyścię ſmákuye/ czyſty wdzięczny
7:
ſmák ma.
8:
Sapit illi pectus, Ma rozum w głowie.
9:
Sapere pleno pectore, Niepoſpolitego bá=
10:
czenia być.
11:
Si recta ſaperet. Gdyby przy rozumie był.
12:
Hic plane nihil ſapit, Nie ma krſzyny
13:
rozumu w ſobie.
14:
Hic mihi quanto plus ſapit, quam
15:
egomet mihi, Terent. Dáleko lepiey moyę
16:
rzecz baczy y rozumie/ niżli ya ſam. Ali=
17:
quando ſapere idem quod olere, Trą=
18:
ćyć/ woniáć álbo pachnąć. Sapit mare, Trą=
19:
ćy morzem/ álbo ma ſmák morski. Sapit a=
20:
duſtionem, Trąćy przygorzeliną. Sapit
21:
prouerbium, Ciągnie ſie ná przipowieść
22:
álbo zda ſie być przypowieśćią. Sapere pa=
23:
truum, Stryowskich obyczáyów náśládo=
24:
wáć.
25:
Sibi ſapere, O ſię ſámego ſie ſtáráć/ ná ſwóy
26:
młyn wodę ciągnąć. Foris ſapere, Ynſzich
27:
ludźy rzeczy baczić á ſwoych nic.
28:
Sapiens, ſapientis, omnis tert. Mądry. Sa=
29:
piens ad coniecturam rerum futurarū
30:
Prętki yeſt ná domyślenie rzeczy przyſz=
31:
łych.
32:
Sapientes mores, Mądre rządne ſtáteczne
33:
obyczáye.
34:
Sapientia, æ, Mądrość. Erudita ſapientia
35:
& peruerſa, contraria.
36:
Sapienter aduerbium, Mądrze. Sapienter
37:
facere, ſapienter mouere.
38:
¶Perſapiens, Bárzo mądry.
39:
¶Perſapienter aduerbium, Bárzo mą=
40:
drze.
41:
¶Sapor, ſaporis, maſc. tert. Smák.
42:
Sapidus, a, um, Smáczny/ a/ e.
43:
¶Inſipidus, a, um, Nieſmáczny/ a/ e.
44:
¶Compoſita a Sapio, Deſipio, deſi=
45:
pis, pen. cor. deſipui uel deſipiui, deſi=
46:
pere, Błaźnię ſie/ głupie czinię/ głupſtwo
47:
płodzę. Senectute deſipere, Dla ſtárośći od
48:
rozumu odchodźić.
49:
¶Deſipere, delirare, & dementem eſſe
50:
Synonyma. Deſipiens arrogantia, Sza
51:
lona wyſoka myśl.
52:
¶Reſipio, Nátrącam nieyákim ſmákiem/
53:
dáyę ſie czuć. Reſipit neſcio quid, Trąći
54:
nie wiem czym.
55:
¶Reſipiſco, is, ere, Vpámiętawam ſie/ przi
56:
chodzę ku rozumowi/ polepſzam ſie.
kolumna: b
S ante A.368
1:
¶Reſipiſcentia, Polepſzenie/ vpámiętánie/
2:
odſtánie od złośćy.
3:
Sapo, ſaponis, gen. maſc. Mydło.
4:
Sapor, Vide Sapio.
5:
Sapphyrus ſiue Sapphirus ſapphiri, fe.
6:
ſec. pen. prod. Szafir/ błekitna perłá.
7:
Sapphrinus, a, um, Száfirowy. Vt lapis Sap
8:
phrinus, idem.
9:
Sappho, ſapphonis, fe. ter. Z wyſpy Lesbo.
10:
A quo carmen Sapphicum dicitur.
11:
Sappinus, ſappini, gen. fem. Pień álbo od=
12:
ſpodnia część yodłowego drzewá króm ſę=
13:
kow. Nam ſuperior dicitur Suſterna,
14:
Wierſch yodłowy.
15:
Saprum, ſapri, Yábłecznik z leśnych yábłek.
16:
Saprophagꝰ, ſaprophagi, Który yábłeczniká
17:
pożiwa.
18:
Sapſa obſoletum, pro Ipſa uel ſcipſa.
19:
Sarcarius, fluuius Phrygiæ.
20:
Sarcaſmos, latine Iocus cum amaritu=
21:
dine, Podrzeźniánie/ vrągánie.
22:
Sarcina, ſarcinæ, fem. prim. Tłumok. Me=
23:
taphor. Czięſzkie burdy. Sarcinas collige=
24:
re, Tłumoki vkłádáć. dicuntur milites.
25:
Sarcinas, ſarcinatis, in neut. gen. dixit
26:
Plaut.
27:
Sarcinula, læ, dimin. Tłumoczek.
28:
Sarcino, as, are, Vkłádam w tłumok/ zwięzu=
29:
yę weſpołek/ ściągam. Aliquando, Szyyę/
30:
łatam. Vnde Conſarcino, as, are, idem.
31:
Sarcinatus, a, um, Tłumokiem obłożony.
32:
Sarcinarius, a, um, ut Sarcinaria iumēta,
33:
Które tłumoki noſzą.
34:
Sarcinator, ſarcinatoris, maſ. ter. Kráwiec/
35:
łatácz.
36:
Sarcinatrix, Szwaczká.
37:
Sarcino, is, ſarciui, uel, ſarſi, ſartum, ſartire
38:
Latam/ ſziyę/ popráwiam. Metaph. Náprá=
39:
wiam/ nágrádzam. Damnum ſarcire,
40:
Szkodę nágrodźić. Detrimentum ſarcire
41:
idem.
42:
Infaniam ſarcire, Osławienie nágrodźić.
43:
Sartor, ſartoris, maſc. ter. Kráwiec.
44:
Sarte aduerbium, Zupełnie/ cáło. Aliqui
45:
ſcribunt Sarctor, ſarcte.
46:
Sartatecta, Poſpolite budowánie które nay=
47:
muyą tym ſpoſobem áby záś w cáłośći bu=
48:
dowánie y dách oddano. Cui ſarta tecta
49:
exigere traditum eſt, Komu poruczono
50:
yeſt/ áby poſpolite budowánie/ gmáchámi y
51:
dáchem opátrzył. Dicitur interdum cum
52:
coniunctione, Sarta tecta, & ſartum
53:
& tectum cum plena eſſet locutio, Sar=
54:
tum ac tectum ab omni piaculo con=
55:
ſeruaui animum meū, Záchowałem ſwóy
56:
vmysł/ żadną niecnotą nienáruſzony. M.
QQ 2Curium


strona: 368v


kolumna: a
S ante A.
1:
Curium, Sartum / tectum ut aiunt, ab
2:
omni incommodo detrimento, mo=
3:
leſtia ſyncerum integrum conſer=
4:
ues, Záchoway go w obronie od wſzech/
5:
miey nań miłośćiwe baczenie.
6:
¶Compoſita, Conſartio, Zſzywam/ ła=
7:
tam.
8:
¶Reſarcio idem, Popráwiam.
9:
Sarcimen, ſutura apud Apul. inuſita=
10:
tum.
11:
Sarcion, gemmæ ſpecies, CC.
12:
Sarcocolla, Gumi z nieyákiego rodzáyu drze=
13:
wá z Perſiey.
14:
Sarcophagus, gen. maſc. pen. cor. Latine
15:
carnem comedens, Mięſo yędzący. Hinc
16:
ponitur pro ſepulchro, Miáſto grobu/
17:
też nieyáki kámień.
18:
Sarculum, ſarculi, neut. ſec. Bróná też
19:
rydl.
20:
Sarculo, as, are, Włóczę/ brónámi rolą z
21:
perzu wyczyściam.
22:
Sarrio, is, ire, idem.
23:
Sarritor, ſarritori, Włócznik.
24:
Sarculatio, onis, Włóczenie/ też kopánie.
25:
Sarda, ſardæ. gen. fem. Nieyáki rodzay czer=
26:
wonego kámieniá.
27:
Sardanapalus, li, maſc. ſec. pen. prod. Vl=
28:
timus Aſſiriorum ex omnis generis
29:
luxuriæ deditiſsimus, cuius eſt hoc
30:
Epitaphium, Ede, bibe. lude, poſt mor
31:
tem nulla uoluptas, &c.
32:
Sardinia, Inſula in Tyrrheno ſeu Liguſti=
33:
co mari, una ex maximis Maris medi=
34:
terranei, Lieży między Sicilią y Afriką.
35:
Alias Ichnuſa & Sandaliotis dicta.
36:
Sardi indigenæ, qui in sardinia nati
37:
ſunt.
38:
Sardi uenales prouerbialiter, Proſte ni=
39:
czemne/ álbo máłey wagy rzeczy.
40:
Sardous, Sardus, & Sardinenſis adiectiua
41:
Co k tim należy.
42:
Sardinia etiam, Nieyáki rodzay ryb.
43:
Sardonius, a, um, Vt Sardonius riſus, id
44:
eſt fictus, amarulentus aut inſanus, Sza
45:
lony y gorski śmiech.
46:
Sardea, æ, Ziele w teyże wyſpie roſtące ku
47:
ſmiechu pobudzáyące gdy go kto skoſztuyę.
48:
Hanc Dioſcorides Sardomam uocat
49:
Niektórzy máyą miáſto Apium riſus, to
50:
yeſt miáſto kurzey nogi álbo kurzego ziela.
51:
Sardis σαρδεις tantum pluraliter, gener.
52:
fem.
53:
Sardium, ſardibus, Główne miáſto Li=
54:
diæ, Crœſi regia Sardis Horat.
55:
Sardius & Sardinus, lapis precioſus in
56:
Biblijs.
kolumna: b
S ante A.
1:
Sardo, as, as, are, pro intelligere, Obſole=
2:
tum.
3:
Sardoa, Vide Sardinia.
4:
Sardonix, ſardonicis, maſc. & fem. Nie=
5:
yáki rodzay drogiego kámienia tákiey fárby
6:
yákoby páznogieć człowieczy.
7:
Sardonychus, chi, idem.
8:
Sardonuchatus, a, um, Tákowym kámieniem
9:
ochędożony.
10:
Sarepta, fem. prim. Vrbs Phœniciæ inter
11:
Thyrum & Sidonem.
12:
Sareptanus, a, um, Kto ztámtąd yeſt.
13:
Sargacæ populi iuxta Mæotidem.
14:
Sargus, ſargi, maſc. ſec. Nieyáki rodzay mor
15:
skich ryb.
16:
Sari, gen. neut. Genus herbæ
17:
Sariſſa, ſariſſæ, Długa włocznia Mácedoń=
18:
ska.
19:
Sarmatia, Regio Septemtrionalis duplex
20:
una Europæ, altera Aſiæ, cuius popu
21:
li Sarmatæ.
22:
Sarmatia Europæa, Wſziſtko królewſtwo
23:
Polskie weſpołek s Xięſtwy ku koronie na=
24:
leżacemi/ yáko Pruskie/ Ruskie/ Mázowieckie
25:
Litweskie Xięſtwo/ y też Zmodzka y Ziflán=
26:
cka ziemiá/ y po częśći Moskiewska.
27:
Sarmatia Aſiatica, Wielka tátárska zie=
28:
miá In Aſia, Aſz do góry Caucaſum, Też
29:
áz do Hyperboreos gdzie yeſt rzeka Rha/
30:
nunc Wolgá.
31:
Sarmaticæ pilæ, Wąskie skáły tey góry Cau
32:
caſus rzeczoney.
33:
Sarmatis terra, id eſt Sarmatia.
34:
Sarmentum, ſarmenti, Rózgi álbo gáłąski/
35:
które od winá odrzezuyą/ mogą też być zwá=
36:
ne traski álbo wiory.
37:
Sarmentitius, a, um, Co z odrzezánych gąłęźi
38:
winnych yeſt.
39:
Sarmentitius cinis, Popiół z tákowych gá=
40:
łęźi.
41:
Sarmentoſus, a, um, Pełny tákowych obrze=
42:
zánych rózg.
43:
Sarnois, fluuius Phrygiæ, CC.
44:
Sarnus, fluuius Italiæ in Picentinis, oppi
45:
dū Sarniiuxta eundem fluuium Sara=
46:
ſtes populi eius oppidi.
47:
Saronicus Sinus contra Corinthiacum
48:
Iſtmum.
49:
Sarpa uinea putata inquit Feſtus, Ob=
50:
ſoletum.
51:
Sarpere, purgare Obſoletum.
52:
Sarra ciuitas, poſtea Tyrus dicta.
53:
Sarranus, a, um, & Sarrana, Miáſto ſzárłat=
54:
ney fárby.
55:
Sarrabella nomen Chaldaicum Brachæ
56:
uel Rhenones.
Sarracæ


strona: 369


kolumna: a
S ante A.
1:
Sarraca, Nomē urbis Mediæ & alterius
2:
Arabiæ.
3:
Sarraceni populi poſt Nabatheos in A=
4:
rabia, Sáráceni/ przedtym rzeczeni Aga=
5:
reni ále ſobie imię odmienili/ potym ſie rozſze=
6:
rzyli przes Aſiam y Afrikam y długi czás
7:
pánowali/ trzimáyą/ máchometowę wiárę yá=
8:
ko y Turcy przodek á początek ſwóy liczą od
9:
Sary Abráhámowey żony/ máyą ſie zá potom
10:
ki Iſáákowe ſyná Abráhámowego przywłaſz
11:
czáyą ſobie obiętnice boskie/ które Pan bóg
12:
vczinił Abrahámowi y ynſzym Pátriárchum
13:
o którich w Bibliey nápiſano yeſt.
14:
Sarracum, ſarraci, uehiculi genus, Nieyá=
15:
ki wóz do wożenia kámienia.
16:
Sarrio, ſarris, ſarriui, ſarritum, ſarrire, n.
17:
q. Pilę á chędożę poſiáne naſienie od perzu
18:
y ynſzego zielská. Raſtro ſarrire, Grábiámi
19:
vgrábiáć poſiáne naſienie/ też zielsko wyri=
20:
wáć.
21:
Sarritura, ræ, id eſt, purgatio, Chędożenie
22:
czyścienie od zielská álbo perzu.
23:
Satura, æ, fem. prim. idem.
24:
Sarritor, ſarritoris, maſ. t. Vgrábácz/ kopácz/
25:
włócznik.
26:
Sarritio, onis, idem quod Sarritu=
27:
ra.
28:
Sarſina, uetus ciuitas in Æmylia.
29:
Sartæ, populi Europæ Scythiæ conter=
30:
mini.
31:
Sartago, ſartaginis, fem. ter. Latine frixo=
32:
rium, Paneẃ álbo fánná.
33:
Sartatecta, Vide Sarcio.
34:
Sartor, Vide Sartio.
35:
Sas pro eas uel ſuas, Obſoletum.
36:
Saſo, Inſula a Brunduſio quin milia
37:
paſſuum diſtans.
38:
Sat aduerbium a ſatis, Doſić. Sat com=
39:
mode, Práwie wczás. Sat diu uixit, Do=
40:
ſić długo żył. Sat eſt, curabo, Doſić o tym/
41:
ma ták być.
42:
Sat habeo, Doſić mam. Sat habet ſi tum
43:
recipitur, Przeſtáyę ná tym yeſli w ten czás
44:
będzie prziyęt.
45:
Nemo poſſet ſat ſcio, Wiem to zá pewne
46:
żeby tego ynſzy nie mógł. Sat fecit in Aſia
47:
Scythica.
48:
Satagite populi in Aſia Scythica.
49:
Satago, ſategis, ſategi, ſatagere, pen. cor.
50:
Vśiłuyę/ dowodzę/ przęwodzę/ doſić czynię/
51:
pilnośći przykładam/ też yeſtem prácowitim/
52:
ſtáram ſie.
53:
Suarum rerum ſatagit, Terent. Doſić
54:
ſam z ſiebie czyni.
55:
Satagens, ſatagentis, Vśiłuyący/ doſić czy=
56:
niący. Vt conſulibus de ui ac multitu=
kolumna: b
S ante A.369
1:
dine hoſtium ſatagentibus, Vśiłuyą=
2:
cym.
3:
Satan dictio Hebraica quæ aduerſariū
4:
ſiue impeditorem omnis boni ſignifi=
5:
cat, Przećiwnik/ przeſzkadzcá/ ſzatan. Sata=
6:
nas idem.
7:
Satelles, ſatellitis, maſc. ter. Drábánt/ drab/
8:
páchołek/ służebnik.
9:
Satellites uoluptatum uirtutes, Cnoty
10:
ſą yákoby drábáńći roskoſzy.
11:
Satelles Iouis. Aquila, Miniſtri ac ſatelli=
12:
tes cupiditatum alicuius.
13:
Satellitium, ſatellitij, neut. ſec. Hufiec drá=
14:
bántów/ drabów.
15:
Saterona, genus animalis, Calep.
16:
Satin, Vide Satis.
17:
Satio, as, are, act. prim. Náſycam. Satiari
18:
delectatione non poſſum, Nie mogę ſie
19:
náſyćić/ rozkoſzowániem.
20:
Deſideria naturæ ſatiari, Potrzeby przi=
21:
rodzone náſyćić.
22:
Satiatus, a, um, Náſycony/ a/ e. Somno ſa=
23:
ciatus, Do woley ſie náſpał.
24:
¶Exatio, idem quod ſimplex.
25:
Satiabilis, le, Latwi ku náſyceniu/ náſyco=
26:
ny.
27:
¶Inſatiabilis, le, Nienáſycony.
28:
Sacietas, ſacietatis, fem. tert. Sytość/ náſyce=
29:
nie/ doſtátek. Et Metaph. Náprzykrzenie/
30:
álbo zprzykrzenie/ tęgá/ ſtążenie.
31:
Rerum omnium ſacietas uitæ facit ſa=
32:
cietatem, Wſzelákich rzeczy doſtátek przy=
33:
nośi s ſobą żywotá ſtążenie. Situbi eum
34:
ſatietas hominum ceperat, Yeſli ſie kiedy
35:
wſtążył miedzy ludźmi.
36:
Ad ſacietatem trudicere, Do woley ſie
37:
námórdowáć. Sacietas & auiditas con=
38:
traria.
39:
Satias pro ſacietas aliquando ponitur.
40:
Frumenti ex inopia graui facias fa=
41:
cta eſt, Z wielkiego niedoſtátku wielki do=
42:
ſtátek żyta ſtał ſie.
43:
Sacias eum cœpit amoris in uxore,
44:
Wſtążył ſie ná miłośći ſwey żony.
45:
Satio, ſationis, Vide Sero.
46:
Satis aduerbium per Apocopen ſat, de
47:
quo ſupra. Doſić.
48:
Satis audacter, Doſić śmiele. Satis cer=
49:
to ſcio, Wiem to zá pewne. Satis ſuper
50:
Doſić y názbyt.
51:
Satis cum periculo, Nie bes wielkiey
52:
niebeſpiecznośći.
53:
Nequeo ſatis mirari, Nie mogę ſie wy=
54:
dźywić.
55:
Satis magna pecunia, Doſić niemáłe
56:
pieniądze. Vt non ſatis ſit æſtimare pa=
QQ 3rens


strona: 369v


kolumna: a
S ante A.
1:
rens homini melior an triſtior nouer=
2:
ca fuerit. Satis perſpicere oculis, Do=
3:
ſić dobrze obeyźrzeć. Satis diu uerba
4:
dediſti nobis, Doſicieś ſie ſie długo nas
5:
zá nos náwodźił/ doſicieś nas zwodźił. Sa=
6:
tis cum genitiuo. Satis cauſæ ad ob=
7:
iurgandum. Słuſzna przyczyná ku karániu
8:
Ad dicendum temporis ſatis, Doſić
9:
czáſu ku mówieniu. Satis iam uerborum
10:
eſt, Doſić iuż o tym było.
11:
Satin, pro ſatis ne, & ſatin ſic eſt? Y do=
12:
ſić yeſt na tim. Satin ſalue? Yáko ſie tám
13:
wodźy.
14:
Satius cimparatiuus a ſatis, Lepiey. Mo=
15:
ri ſati eſt, quam turpiter uiuere, Le=
16:
piey vmrzeć niżli ſromotnie żyć.
17:
Satiuus, Vide Sero.
18:
Sator, Vide Sero.
19:
Satrapa, pæ, uel Satrapes, dictio Perſica,
20:
Latine Præfectum ſignificat, Stároſtá/
21:
namieſtnik.
22:
Satrapia, æ, præfeſtura, Stároſtwo.
23:
Satur, a, um, Náſycony/ pełny/ a/ e. Omnium
24:
rerum ſatur, Wſzech rzeczy pełen. Rus ſa=
25:
turum, Płodná á vrodzáyna wieś.
26:
Saturio, onis, pro eodem apud Plautū,
27:
Obſoletum.
28:
Saturitas, atis, fem. tert. Sytość/ náſycenie/
29:
też vrodzáyność/ płodność.
30:
Saturo, as, are, Naſycam. act. prim. Odium
31:
ſaturare, Gniew ſwóy náſyćyć.
32:
Saturatus, a, um, Náſycony/ a/ e. Expletus
33:
& ſaturatus, idem
34:
Saturatæ ueſtes muricæ, Dobrze vfárbo=
35:
wáne. Homines honoribus ſatura=
36:
ti.
37:
Satullare pro ſaturare, obſoletum.
38:
¶Exaturo, & Obſtauro, idem quod
39:
ſimplex, Naſycam doſtátecznie/ nápełniam
40:
Ne tu propediem iſtius obſatura=
41:
bere, Terent. Ták mi ſie zda/ ych w krót=
42:
ce będzieſz ſyt.
43:
Satureia, ſatureiæ, uel Saturea, & Satyrea
44:
herba, alias Cumla & Tymbra,
45:
Czębr.
46:
Saturninus, mons qui poſtea Tarpenis
47:
Romæ.
48:
Saturnus, ſaturni, maſc. ſec. Pater Iouis,
49:
Iunonis, Neptuni, & Plutonis, V pogá=
50:
now zá Bogá miany/ etć.
51:
Saturnus item, Yedná plánetá niebieska z
52:
ſiedmi plánet.
53:
Saturnius, a, um, Co ſáturnowi należy.
54:
Saturnus pro Ioue, & Saturnia pro Iu=
55:
none Poëtis uſurpatur.
kolumna: b
S ante A.
1:
Saturnalia, orum, plur. tantū, Swiętá były
2:
obchodzone xiężycé grudniá ku czći Sáturnu
3:
ſowe/ w które yeden drugiemu dáry y vpomin=
4:
ki słáli.
5:
Saturnalitia, orum, idem.
6:
Saturnalitius, a, um, ad Saturnalia perti=
7:
nens.
8:
Saturo, as, are, Vide Satur.
9:
Saturum, urbs Calabriæ non procul a
10:
Tarento.
11:
Satum, ſati, genus mēſuræ Paleſtinæ quæ
12:
capit ſeſquimodium.
13:
Satyra, ræ, fem. prim. pen. cor. Carmen
14:
maledicum ad carpenda uitia compo
15:
ſitum, Wiérſze w którich rozmáyte niecnoti
16:
bywáyą ſpomniáne á beſpiecznie króm które=
17:
go oſób achybánia s wielkim vrągániem by=
18:
wáyą ym ná oczy wyrzucáne.
19:
Satyricus, ci, maſc. ſec. Poéta któri tákowe
20:
wierſze skłáda.
21:
Satyrice aduerbiū, Vrądáyąć/ náſmiewáyąc
22:
ſie aż do ząb/ ná oczy wyrzucayąc.
23:
Satyrica ſigna, ſatyrorum ſimulachra.
24:
Satyria, æ, auis alias coruus Kruk.
25:
Satyriaſis, morbus qui & Priapiſmus
26:
dicitur.
27:
Satyrion, gen. fe. Herba quæ Orchis di=
28:
citur, Kokorzek álbo liſie yayká yáko nie=
29:
którzi zową lekárze.
30:
Saucio, as, are, act. pri. Obráżam/ vráżam/
31:
ránię. Sanciare ferro, Mieczem ránić.
32:
Sauciatus, a, um, participium, Rániony/ a/
33:
e/ vrániony/ a/ e.
34:
Saucius, a, um, nomen quod naſcitur a
35:
participio, Sauciatus quomodo laſ=
36:
ſus a laſſatus idem ſignificat, Animus
37:
ſaucius, Obráżony/ náruſzony vmysł. Sau=
38:
cius ſæuo amore, Okrutną miłością rá=
39:
niony.
40:
¶Conſaucio idem quod ſimplex.
41:
Sauior, ſauium, Vide Suauium.
42:
Saura, ræ, Latine lacerta in macerijs &
43:
lapidibus diu deliteſcens.
44:
Saurites, tes, maſc. gemma quæ in uentre
45:
uiridis lacertæ traditur inueniri.
46:
Sauromate idem qui Sarmate, Vide in
47:
dictione Sarmatia.
48:
Sauus fluuius Germaniæ, Po niemiecku/
49:
die Sauw.
50:
Saxones Germaniæ populi, Sáskowie ál=
51:
bo Sáſowie. Et Saxonia, Saś/ Sáska zie=
52:
miá.
Saxulum


strona: 370


kolumna: a
S ante A & C.
1:
Saxum, ſaxi, neut. ſec. Kámień/ opoká. Ali=
2:
quando pro ſcopulo, Miáſto kopcá. Sa=
3:
xum uoluere prouerb. Próżno ſie práco=
4:
wáć.
5:
Saxum ſilex, Krzemienny.
6:
Saxulum, ſaxuli, diminutiuum, Kámyk.
7:
Saxeus, a, um, Kámienny/ a/ e.
8:
Saxoſus, a, um, Kámieniſty/ a/ e/ opocziſty/
9:
a/ e.
10:
Saxetum, ſaxeti, Kamieniſte mieyſce.
11:
Saxetanus, a, um, Ná kámieniách ſie chowá=
12:
yący.
13:
Saxatilis, & hoc ſaxatile, ut Saxatiles pi=
14:
ſces, Ryby w kámiennych rzékách ſie rády
15:
chowáyące. Piſcatus ſaxatilis, Lowienie
16:
przi kámieniſtym mieyſcu.
17:
Saxifragum, & ſaxifraga uel ſaxifragia,
18:
Lamikámień ziele nieyákie Calculum álbo
19:
kámień łamiące.
S ante C.
20:
Scabellum, Vide Scamnum.
21:
Scaber, a, um, Skropáwy/ a/ e/ niegłádki/ a/ e.
22:
Surowy/ a/ e. Scabrum pecus, Kroſtáwe
23:
álbo ſtrupiáſte bydło.
24:
Scabre aduerbium, Skropáwo.
25:
Scabratus, a, um, Skropowáty/ a/ e.
26:
Scabricia, ſcabriciæ, Skropáwość.
27:
Scabricies, ei, idem.
28:
Scabroſus, a, um, idem quod ſca=
29:
ber.
30:
Scabies, ſcabiei, fem. q. Swierzb.
31:
Scabioſus, a, ū, Swierzbiáſty/ a/ e. ſwierzbią=
32:
czkę máyący/ párſziwy/ a/ e.
33:
Scabile, ſcabilis, neut. idem quod Sca=
34:
bellum.
35:
Scæa, fem. Braná w Troiyey byłá.
36:
Scæna, Vide Scena.
37:
Scæna, næ, fem. Latine dicitur ſiniſtra,
38:
Lewa ręká/ mańká yáko niktórzi zową.
39:
Scænæ qui ſiniſtra manu pro dextra
40:
utuntur, Máńkáty.
41:
Scænola inde dictus ciuis Romanus.
42:
Scæum aliqui uocarunt infauſtum
43:
infelix & ſiniſtrum.
kolumna: b
S ante C.370
1:
Scala, læ, fem. prim. Drab.
2:
Scalæ, ſcalarum plurale tantum, idem,
3:
Albo wſchód. Et eſt frequentius in
4:
uſu.
5:
Scalde uel ſcaldis fluuius in Belgico, no=
6:
men ſuum etiam hodie retinens,
7:
Scalmus, ſcalmi, Zerdź/ hak álbo dyl w łodźi
8:
do którego wioská żeglarze prziwięzuyą.
9:
Inter ſcalmium, Mieyſce miedzy wiosłá=
10:
mi.
11:
Scalpo, ſcalpis, ſcalpſi, ſcalptum, ſcalpere
12:
act. tert. Ryyę/ skrobię/ drapię.
13:
Scalpere gemmam aut aliquid aliud
14:
dicimus autore Diomede non ſcul=
15:
pere, Rić álbo dłubáć.
16:
Scalptus, a, um, ut e ſaxo ſcalptus, Z ká=
17:
mienia wydłubány/ álbo wyryty/ a/ e.
18:
Scalptor, ſcalptoris, maſc. tert. Sznicer/ któ=
19:
ry zwłaſzczá vmie ryć kámienie álbo też obrá=
20:
zy rzezáć.
21:
Scalptura, ræ, Rzezánie/ rycie/ dłubá=
22:
nie.
23:
Scalpturio, is, ſcalpturiui, ſcalpturitum,
24:
ſcalpturire, Radbych drápał/ grzebł. Galli
25:
gallinacei ſolent pedibus ſcalpturire,
26:
Grześć.
27:
Scalprum ſutorium, Swiecki nóż.
28:
Scalprum librarium, Scripturał.
29:
Scalprum chirurgium, Dłótko álbo ſzpatel
30:
bárwierski.
31:
Scalper, ſcalpri, Nóż do rzezánia/ ſtrugadlny
32:
nóż/ ſtrug.
33:
Scapellum, li, & ſcalpelus, li, diminutiuū
34:
a ſcalprum, Dłoteczko/ rywadlnik/ puſzczá=
35:
dło.
36:
Scalpratus, a, um, ut ferramentum ſcalpra
37:
tum, ut ſcalprum formatum, Zelázo ná
38:
xtałt dłótká vcżinione.
39:
Scalpturatus, a, um, ut pauimentum ſcal=
40:
pturatū, Rzezány páwiment álbo ziemie po=
41:
łożenie rzezáne.
42:
Scamander ſiue xantus fluuius qui Eu=
43:
ropam ab Aſia diuidit.
44:
Scamandria urbs parua in portu Ilienſi
45:
parum diſtans.
46:
Scamnum, ſcamni, neut. ſec. Láwá.
47:
Scabellum diminutiuum, Máłá łáwká/
48:
podnożek.
49:
Scamnum item dicitur, Brózdá/ to yeſt
50:
podnieśiona ziemiá yákoby liéchá/ miedzy
51:
dwiema zágonomá którey nie orzą.
QQ 4Scamonia


strona: 370v


kolumna: a
S ante C.
1:
Scamonia, fem. prim. Scámonia/ nieyákie
2:
ziele álbo chróſt w Syriey którego ſoku w
3:
liekárſtwie do purgáciey vżiwáyą.
4:
Scandalides, palmæ ſpecies, CC.
5:
Scandalum, ſcandali, neut. ſec. pen. corr.
6:
Latine offendiculum, Zgorſzenie/ pogor=
7:
ſzenie/ zły przikład.
8:
Scandalizare in Biblijs barbarum pro
9:
offendere.
10:
Scandia, fem. alias Noruergia contra
11:
Cymbricum Cherſoneſum.
12:
Scandianus, a, um, Vt Scandiana mala
13:
apud Columel. Norweyskie yábłká.
14:
Scandinauia idem quod Scandia, uel ut
15:
quidam putant, alia Inſula Oceani Sep
16:
temtrionalis.
17:
Scandis, ſcandicis, fem. ter. herba.
18:
Scando, ſcandis, ſcandi, ſcanſum, ſcande=
19:
re, Wſtępuyę/ włáżę. Scandere in ſubre=
20:
ctum felium modo, Wzgórę lieść yákoby
21:
kot.
22:
Scandor paſsiuum, Plin. Scalis tectum
23:
Epheſiæ Dianæ ſcanditur, Po wſcho=
24:
dźiech bywa wſtępowano do kościołá bogi=
25:
niey Diány w Efezie.
26:
Scanſio, onis, fem. ter. uerbale, Wſtępowá=
27:
nie.
28:
Scanſilis, le, Latwi ku wſtępowániu. Scanſi=
29:
lis annorum lex, per quam ad ætatem
30:
ueluti quibuſdam annorum gradibus
31:
aſcendimus, quam Climatericam uo=
32:
cant.
33:
¶Compoſita, Aſcendo, Wſtępuyę/ w
34:
zgórę wſadzam. Aſcendere equum & a=
35:
ſcendere in equum, Wśieść ná koniá.
36:
Aſcendere cœlum uel in cœlum, Do
37:
niebá wſtępić. In oppidum aſcendere,
38:
Do miáſtá yść Aſcendere nauem, & in
39:
nauim, W łódź wśieść. Aſcendere in con
40:
tionem, Ná kazádlnicę wniść y kázáć.
41:
Aſcendere in roſtra idem, Aſcendere
42:
in altiorem gradum, Ná wyſzſzy ſtolec/
43:
álbo doſtoyność poſtępić. Aſcendere ad ho
44:
nores, idem.
45:
Aſcendere gradibus magiſtratum. Po=
46:
ſtępuyąc co dáley to wyſzey/ prziść ku wiel=
47:
kiey doſtoynośći. Aſcendere etiam dici=
48:
tur uox, Wzbiyáć ſie.
49:
¶Aſcenſus huius aſcenſus, Wſtępowá=
50:
nie álbo też ſtopień. Prohibere aſcenſu,
51:
Nie dopuśćić wſtępowáć. Aſcenſu ingre=
52:
di arduo.
53:
¶Aſcenſus paſsiue in Biblijs legitur
54:
Inſolens.
55:
¶Aſcenſor in Biblijs pro equite &
56:
uectore inſolens.
kolumna: b
S ante C.
1:
¶Aſcenſio, idem quod aſcenſus, Wſtą
2:
pienie.
3:
¶Conſcendo, fere idem quod aſcen=
4:
do, Conſcendere æquor nauibus, Ná
5:
morze ſie wieść. Aliquando abſolute po
6:
nitur, Cic. Velim bona & certa tempte=
7:
ſtate conſcendas, ad me uenias, Abyś
8:
ná morze wſieść. Conſcendere equum,
9:
Wśieść ná kóń.
10:
¶Conſcenſio uerbale, Wſiędźienie.
11:
¶Deſcendo, Stępuyę ná dół.
12:
Deſcendere in harenam, Wyyecháć ná
13:
hárc/ albo ná pláć ku potykániu. Deſcen=
14:
dunt ex oculis lachrymæ, Rzucáyą ſie
15:
łzy z oczu. Ad forum deſcendere, Ná ry=
16:
nek yść. Deſcendere equo & ex equo,
17:
Z koniá z ſieść. Deſcendere radice dicun
18:
tur arbores, Głęboko ſie korzenić. Deſcen
19:
dere obuiam alicui, Puśćić ſie álbo wy=
20:
yecháć przećiwko komu. In aciem deſcen=
21:
dere, Woysko vſzikowáć ku bitwie/ być po
22:
gotowiu. In certamen deſcendere, W po=
23:
le wyyecháć/ potykánia czekáć. Ad accuſa=
24:
tionem deſcendere, Záłobę przećiw komu
25:
położić przed ſądem. Paratus ad omnia
26:
deſcendere, Gotów wſziſtko cierpieć/ wſziſt=
27:
kiego ſie podyąć. Deſcenditur gradibus,
28:
Po ſchodźie ſtępuyą Deſcendere pedibus
29:
in alterius ſententiam, Dżierżec s kim/ ye
30:
dnego mniemánia być.
31:
¶Deſcenſus huius deſcenſus, Schód/
32:
ſcieſzká/ drógá ná dół ydąca.
33:
¶Deſcenſio, onis, Stępowánie ná dół.
34:
Deſcenſiones facere, Ná dół ſie ſpuſzczáć.
35:
¶Inſcēdo, idem quod Aſcendo, Cur=
36:
rum inſcendere, Ná wóz wſieść. In ar=
37:
borem inſcendere, Ná drzewo wlieść.
38:
¶Tranſcendo, Przeſtępuyę. Alpes tran=
39:
ſcendere, Góry Alpes przeyecháć/ przewicię=
40:
żyć. Tranſcendit ætatem primæ iuuen=
41:
tæ, Wyſzedł z dźiećińſtwá. Tranſcenſus, us,
42:
ui, in Biblijs, Przeſtąpienie/ przeminienie
43:
álbo przeście.
44:
Scandula, læ, fem. prim. Gonty/ ſzkudłá/ ſzin=
45:
dle/ z niemieckiego wzięte słowo. Tectum
46:
ſcandulare, Gonciány/ ſzkudlány dách. Roz=
47:
ność yeſt miedzi gonty y ſzkudłámi/ gonty
48:
przi yedney ſtronie wydrożone/ ſzkudłá nie
49:
drożone/ poſpolicie dębowe bywáyą.
50:
Scandulaca, æ, fem. pri. herba quæ alias
51:
Connoluolus dicitur.
52:
Scantiana genus pomorum, CC. rectius
53:
Scandiana.
54:
Scapha, ſchaphæ, fem. prim. Czółn/ máła
55:
łódká.
Scaphula


strona: 371


kolumna: a
S ante C.
1:
Scaphula, læ, dimin. Lódeczká/ czołneczek.
2:
Scapharius, ſchapharij, Rybitw álbo żeglarz
3:
Scaphium, ſcaphij, neut. ſec. Szczak/ vrynał
4:
Scaphium etiam, Nieyákie naczinie któ=
5:
rym ſie nápináyą. Et quoddam inſtru=
6:
mentum ruſticum.
7:
Scaptenſula locus in Macedonia, Cale=
8:
pinus.
9:
Scapula, læ, Plecy.
10:
Scapilium idem, Albo grzbiet.
11:
¶Interſcapilium, Co miedzy plecoma yeſt.
12:
Svapularis, re, Co ku plecóm należy.
13:
Scapus, ſcapi, maſc. ſec. Głowká w którey na
14:
ſienie yeſt/ yáko bywa mákowa główká.
15:
Scapus, in quibus uuarum grana
16:
ſunt, Gronne łodyſzki ná których yágody
17:
winne ſtoyą.
18:
Scarabæus, ſcarabei, maſc. ſec. Bąk który
19:
konie kąſa/ krówką drudzi zową.
20:
Scarabæus cornutus, Krówká.
21:
Scardona Inſula in Mari Adriatico, Ca
22:
lepinus.
23:
Scarifico, as, are, act. prim. Náćinam/ náſie=
24:
kam/ nácieram/ drápię w łaźniey. Scarifica=
25:
re dolorem, id eſt, locum dolentem,
26:
Puſzczádłkiem pośiekáć bolące mieyſce.
27:
Sarcificatio, onis, Drapánie w łáźniey álbo
28:
też y króm łáźniey.
29:
Scarites, æ, gemma.
30:
Scarus, ri, maſc, ſec. Nieyáka rybá trawę
31:
yadáyąca á powtóre pokarm trawiąca yá=
32:
koby wół.
33:
Scates, ſcates, ſcatui, ſcatere, Płinę/ wymie=
34:
tam ſie/ wyskákuyę. Metaph. Ieſtem peł=
35:
ny. Scateo, emaneo, erumpo, ebullio,
36:
ſynonyma, Si uino ſcateat, By winem
37:
płynęło. Solent neglecta ulcera ſcatere
38:
uermibus, Zwykli ſie we weodźiech nieo=
39:
pátrznych robacy zálęgáć. Liber ſcatet men
40:
dis, Ty xięgi pełne ſą błędów. Scatens
41:
belluis pontus, Morze pełne yeſt rozmáy=
42:
tych źwierząt. Moleſtiarū ſcatebat cum
43:
genitiuo.
44:
Scaturio, ſcaturis, ſcaturire, neut. q. idem
45:
quod ſimplex, Solum ſcaturit fonti=
46:
bus, Ziemiá pełna yeſt zrzódł/ y tu y owdźie
47:
ſą zrzódłá po polách.
48:
Scatebra, æ, fem. prim. Wybiyánie/ płynienie
49:
wyskákowánie wody.
50:
Scaturigo, ſcaturiginis, & ſcaturies, ei,
51:
idem, Zrzódło/ zrzodlne żyły.
52:
Scaturiginoſus, a, um, Zrzódliſti/ pełny zrzódł
53:
Cræta ſcaturiginoſa, Pełna zrzódł.
54:
Scaurus, ri, maſc. ſec. Który wielkie koſtki y
55:
ſzerokie pięty ma nożne/ álbo też golenie krzi=
56:
we. Eſt etiam proprium nomen Ro=
57:
manæ familiæ.
kolumna: b
S ante C.371
1:
Scazon, ſcazonis, maſc. tert. Latine clau=
2:
dicans genus eſt carminis quod &
3:
Choriambicum dicitur, Verſus Iambi
4:
ci in fine pro Iambo ſpondæum ha=
5:
bens & in quinta ſede ſemper Iam=
6:
bum.
7:
Scelus, ſceleris, neut. ter. Zły vczinek/ łotrow=
8:
ska ſztuká. Aliquando pro perſona, hoc
9:
eſt, pro ipſo ſcalerato ponitur,
10:
Złośliwy/ nic dobrego. Scelus facere &
11:
ſcelus edere in aliquem, Lotrowską ſztu=
12:
kę komu okázáć. Aſtringi ſcerele, Do=
13:
puśćić ſie złego vczinku Nefarium, nefan
14:
dum, deteſtabile, inſeſtum & immane
15:
ſcelus, Niesláchetny/ niecnotliwy/ okrutny/
16:
łotrowski vczinek.
17:
Sceleſtus, a, um, Złośliwy/ a/ e/ Niecnotliwy
18:
a/ e. Sceleſtum facinus Lotrowski vczinek.
19:
Seruitus ſceleſta.
20:
Sceleſte aduerbium, Złośliwie/ nietnotli=
21:
wie.
22:
Sceleroſus, a, um, Lotrowski/ a/ e. Wirudna/
23:
niecnotá/ ſmardy podſzyty przipowieść polska
24:
Sceleratus, a, um, idem, Campus ſcelera=
25:
tus, Pole ná którym yáki zły vczinek yeſt po=
26:
pełnión. Audacia ſcelerata, Haſta ſcele=
27:
rata, Szkodliwe á nieſpráwiedliwe dóbr czi=
28:
ych przedánie.
29:
Scelerate aduerbium, Złoſliwie/ niecnotliwie
30:
łotrowsko.
31:
Scelero, as, are, id eſt, polluo, Sromocę/ po=
32:
mázuyę. Conſcelero, as, are, idem.
33:
Scena, ſcenæ, fem. prim. Iátá/ namiot/ ná=
34:
krity plác álbo ſtanowisko. Et in theatro
35:
ſcena, Gmách álbo námiot w który ći któ=
36:
rzy Komedie ſpráwuyą vſtępuyą/ wchodzą y
37:
wychodzą. Dignus qui in ſcena ſpcetetur
38:
W yácie álbo ná plácu miedzy ſzrankámi
39:
prziſtroyonym/ etć. Scena totius rei hæc eſt
40:
Tá yeſt ſummá wſziſtkiey ſpráwy. Seruire
41:
ſcenæ prouerbium, id eſt, accommo=
42:
dare ſeſe omnium moribus: loco,
43:
tempori, & perſonis ſeruire, Wedle ſpo=
44:
ſobu rzeczy/ perſon/ tákieſz y mieyſc/ ſobie po=
45:
czináć. Scena minore pro minore appa
46:
ratu dixit Suetonius, Nie s ták piſznym
47:
przirządzeniem.
48:
Scenitæ, Lud w Arábiey/ którzi w namieciech
49:
álbo w yátách mieſzkáyą.
50:
Scenofactor, Iátnik/ namiotnik który zwłáſz=
51:
czá namioty czini. Inepta dictio in Biblijs
52:
Scenicus, a, um, Co zu plácu ſpráwowánia
53:
gier należy. Et Scenici, Ci którzy gry ſprá=
54:
wuyą. Artifices ſcenici.
55:
¶Proſcenium, proſcenij, Przedyácie/ to
56:
yeſt plác ná którym ſprawce comediey/ ku
57:
grániu przirządzáyą.
Scenopegia


strona: 371v


kolumna: a
S ante C
1:
Scenopegia, orum, neut. feſta tabernacu-
2:
lorum in quibus Iudæi faciebant ta=
3:
bernacula ad ſimilitudinem, taberna=
4:
culorum, in quibus habitarant, cum
5:
ex Ægypto peregrinarentur in eremo,
6:
Swięto żidowskie/ lizawká/ święto/
7:
kuczk też zową.
8:
Scepſis ciuitas Phrigiæ, adiecti.
9:
Sceptius, a, um.
10:
Sceptici, ſecta quædam Philoſophorum
11:
Latine conſideratores, Byli Philoſophi
12:
á mędrcy którzi nic zá pewne nie trzimáli.
13:
Omnia in dubio & diſceptatione re=
14:
linquebant.
15:
Sceptrum, ſceptri, neut. ſec. Krolewski páł=
16:
cat.
17:
Sceptriger, Pálcat noſzący/ to yeſt król.
18:
Scheda, dæ, fem. prim. Skórá z drzewá á
19:
zwłaſzczá z brzozowego których przed czáſy
20:
miáſto pápiéru álbo też párgáminu vżiwa=
21:
no.
22:
Scheda item, Kártá pápieru álbo párgaminu/
23:
cedułká.
24:
Schedæ etiam pro libris accipiuntur,
25:
Miáſto xiąg.
26:
Schedula, læ, diminutiuum, Cedulká/ kárt=
27:
ká.
28:
Schedia, æ, Latine ratis, Płet. Lódź.
29:
Schedia, orum, Græci uocant extempo=
30:
ranea ſcripta.
31:
Schediaſma idem, Latine ſylua.
32:
Schema, ſchematis, neut. tert. uel Schema
33:
æ, fem. Latine figura uel ornatus ora=
34:
toribus eſt quod a ſimplici dicendi
35:
modo ornate mutatem eſt, Gdy od właſ
36:
nych słów odſtępuyąc nowe słowá dla ſpá=
37:
nielſzy á xtáłtownieyſzy rzeczy wykładá=
38:
my.
39:
Schematicos figuratæ.
40:
Schiſma, ſchiſmatis, neut. Latine ſciſſura,
41:
Skáłá/ roſtąpienie/ rozſiędzienie/ odſzczepień=
42:
ſtwo. A græco uerbo σχίσω, ſcindo,
43:
Kráyę.
44:
Schiſtum, ſchiſti, neut. ſec. Siádłe mléko/ gdy
45:
ſie mléko weſpołek śiędźie á wodę od ſiebie
46:
odſádźi.
47:
Schœnus, maſc. Latine funis, Powróz. Et
48:
Schœnus menſura Ægyptiaca, Pułoſ=
49:
niy mile włoskie 16. Stadia, Scœnoplo=
50:
cus, Latine reſtio, Powrożnik.
51:
Scœnobates, pen. cor. Latine funambulus
52:
Błazen po powroźiech chodzący álbo latáyą=
53:
cy.
54:
Scœnobaticus, a, um, ut Scœnobaticum
55:
facere, Ziwot błażeński wieść/ po powro=
56:
zách chodzenim ſie obchodźić.
kolumna: b
S ante C.
1:
Scœnos ſiue ſcœnum locus ſeu ciuitas
2:
Boeotiæ.
3:
Scœnus, ſcœuntis, flumen Athenis pro=
4:
ximum & ſcœnus arbor lentiſci.
5:
Schola, læ, fem, prim. Szkołá. Latine ſcho
6:
la ſignificat uocationem ſeu locum
7:
uocationis, Pokóy/ prożnowánie. Quia cæ
8:
teris rebus omiſsis uacare liberali=
9:
bus ſtudijs pueri debent, Scholam ex=
10:
plicare, Skołę to yeſt mniemánie nieyákiey
11:
ſekty wyłożić.
12:
Scholæ etiam dicuntur, Diſputáciye á
13:
mniemánia które w ſzkołách trzimawá=
14:
yą.
15:
Scholaſticus, ci, ſubſtantiuum, Zak w piś=
16:
mie ſie obieráyący.
17:
Scholaſticus, a, um, adiectiuum, & Scho=
18:
laris & hoc ſcholare, Zakowski/ co żakóm
19:
należy.
20:
Scholaſticus puer, Zaczek.
21:
Scholium, ſcholoj, neut. ſec. Krótki wy=
22:
kład.
23:
Sciens, ſcientia, ſcienter, Vide Scio.
24:
Scilicet aduerbium affirmandi, Zwłaſzczá
25:
wprawdźie. Et per Ironiam ponitur,
26:
Wiere prawdá/ bá wierę ták/ miły duſzko.
27:
Id populus curat ſcilicet, Bá w prawdźie
28:
ſie ludzie bárzo potym pytayą/ yákoby chćiał
29:
rzec by namniey. Scilicet equidem iſtuc
30:
factum tibi ignoſcam, I wierę prawdá
31:
miły duſzko/ wiecći tego mam przeyrzeć/ mam
32:
ći to przepuśćić.
33:
Scilicet ita res eſt, Zwłaſzczá/ álbo zá praw
34:
dę ták yeſt. Fratris igitur Thais tota eſt
35:
C. ſcilicet, Bes pochyby/ práwie ták yákoś
36:
rzékł. Aliquando declarani particula,
37:
Non uides P. Video obſecro quem
38:
PH. hunc ſcilicet, Tego iſtego/ zwłaſz=
39:
czá.
40:
Scilla, ſiue ſquilla, Morská cebulá.
41:
Scillinus, a, um, ut acetum ſcillinum, S
42:
tym zielem przemieſzány.
43:
Scillicitus, a, um, idem.
44:
Scillites, ſcillitæ, idem, ut acetum ſcilli=
45:
tes.
46:
Scinipodium, Latine ſcabellum, Gellius
47:
lib. 18.
48:
Scincus, genus Crocodili in Nilo na=
49:
tum, CC.
50:
Scindo, ſcidis, ſcidi, ſciſſum, ſcindere, act.
51:
tert. Rreżę/ pádam ſie/ roſtępuyę/ ſzczepam.
52:
Dolorem ſuum ſcindere, Záłość ſwą
53:
odnowić. Penulam ſcindere, Opończą ko=
54:
mu rozedrzeć. Prouerbialiter, Przesdźięki
55:
odźerżawáć/ nie chcieć kogo od ſiebie puśćić.
56:
Scindere ſententiam, Rozdźielić. Scindit
57:
incertū ſtudia in contraria uulgus.
Scindidi


strona: 372


kolumna: a
S ante C.
1:
Scindidi præteritum antiquum, apud
2:
Plaut.
3:
Sciſſus, a, um, participium, Vrzniony/ roz=
4:
dárty/ rozpádły/ roſtąpiony.
5:
Sciſſus, huius ſciſſus, & ſciſsio, onis, Rznie
6:
nie/ roſpádnienie/ rozſiędźienie/ roſyąpie=
7:
nie.
8:
Sciſſura, ræ, Roſpádliná.
9:
Sciſſilis, & hoc ſciſsile, Pádáyąci ſie/ roſtępu=
10:
yący/ álbo łatwi ku rozdárciu/ rozrzezá=
11:
niu.
12:
¶Compoſita, Abſcindo, Odrzezuyę/ od=
13:
ćinam/ oddźieram.
14:
Ceruicibus caput abſcidit, Głowę od
15:
rámión odćiął/ álbo z rámion wyćiął. Inſula
16:
abſciſſa a continenti, Odſádźiłá ſie wy=
17:
ſpá od ziemie.
18:
Abſcindere ſibi omnium rerum re=
19:
ſpectum, Ná żadną rzecz względu nie
20:
mieć.
21:
¶Abſciſſus, a, um, participium, Odcięty
22:
odrzezány.
23:
¶Abſciſſus, nomen ex participio, ut
24:
abſciſſus locus, Vrwáne mieyſce/ to yeſt/
25:
przikro ſtocziſte. Res abſciſſæ, Zágnięłe rze=
26:
czy.
27:
Omni ſpe abſciſſa, Wſziſtká nadźieyá byłá
28:
o ziemię.
29:
¶Caſtigatio abſciſſa, Surowa ſrogá káźń
30:
Abſciſior iuſticia, Tęga ſroga ſpráwie=
31:
dliwość.
32:
¶Abſciſe aduerbium.
33:
¶Conſcindo, Rozdzieram/ podźieram. Pu
34:
gnis & calcibus conſciſſus, Pięśćiámi
35:
y piętámi podarty/ potłumiony. Conſcin=
36:
dere ſibilis per translationem, Vkſzi=
37:
káć kogo.
38:
Conſcindere aliquem, Podrzeć kogo/ to
39:
yeſt nie zoſtawić ná niem czći zá pie=
40:
niądz.
41:
¶Conſciſſus, a, um, participium, Po=
42:
dárty/ rozciemieżony/ a/ e.
43:
¶Conciſio, onis, Rozdárcie/ podárcie.
44:
¶Conſciſſura, ræ, idē, też podpádánie/ po=
45:
gruchotánie.
46:
¶Diſcindo, Ná dwoyę álbo yedno od dru
47:
giego odrzezuyę. Amicitias diſcendere,
48:
Metaphoricos, Rozwieść/ roſypáć przeyáź
49:
ni s kim.
50:
¶Interſcindo & perſcindo, Przerzezuyę
51:
przećinam/ przedźieram.
52:
¶Præſcindo idem.
53:
¶Proſcindo, Rozdźieram/ yáko ma być
54:
porzę. Proſcindere terram, Wzoráć/ ſproć
55:
rolą naprzod która odłogiem leżáłá. Vide
56:
in dictione Lira.
57:
Proſcindere cōuicijs, Rzućić ſie komu ná
kolumna: b
S ante C.372
1:
dobrą powieść/ nie zoſtáwić czći ná kim zá
2:
pieniądz.
3:
¶Proſciſſus, a, um, Sproty. Prociſſa ter
4:
ra, Wzorána rola. proſciſſum, proſciſsi,
5:
ſubſtantiuum. pro terra prociſſa, Spro
6:
ta rola.
7:
¶Proſciſsio, Sprocie/ wzoránie.
8:
¶Reſcindo, Odćinam/ odrzezuyę. Me=
9:
taphorice, Lamię/ káżę. Vitem reſcinde=
10:
re, Winnicę obrzezać. Terram reſcindere,
11:
Z nowu oráć. Reſcindere decreta, Prá=
12:
wá połámáć. Damnationem reſcindere,
13:
Przećiwko komu vczinioną ſentencią ska=
14:
źić.
15:
Iudicia ſiue rem iudicatam reſcinde=
16:
re, Oſądzoną rzecz skázić. Pactiones re=
17:
ſcindere, Vmowy zrzućić. Voluntatem
18:
mortui reſcindere, Teſtáment złá=
19:
máć.
20:
Scintilla, læ, fem. prim. Iskrá. Nulla ſcin=
21:
tilla incendij appareat, Aby naymnieyſza
22:
yskierká ogniá nie byłá od któreyby ſie
23:
mogło zápalić. Scintilla belli, Przicziná
24:
walki.
25:
Scintillula, læ, diminutiuum, Iskierká.
26:
Scintillo, as, are, neut. pri. Iskrzę ſie. Scin=
27:
tillat, Iskrzi ſie.
28:
¶Scintillatio, fem. Iskrzenie.
29:
Scio, ſcis, ſciui, ſcitum, ſcire, neu. q. Wiem/
30:
vmiem. Scire fidibus, Vmieć grác ná lutni
31:
Scio quid agam, Wiem co mam czinić.
32:
Cum Græce luculenter ſciam, Cic.
33:
Gdy po Grecku nie poſpolicie vmiem. Scito
34:
ſcire me ex hoc, Wiedz że to do tego
35:
wiem. Scire certum uelim, pro certo
36:
ſcire, Radbym zá pewne wiedźiał. Volo re
37:
ſcire mi Pæte, Oznaymuyęć álbo dawam
38:
ći znáć miły Pete/ álbo chćiey wiedźiec miły
39:
Pete.
40:
Non uenerat quod ſciam, Ieſzcze był
41:
nie prziſzedł ile ya wiem wedle wiádomośći
42:
moyey. Sciri facillime poteſt ex literis,
43:
publicis, Latwie ſie to może być wywie=
44:
dźiano z poſpolitych vſtaw z xiąg. Scibo in
45:
futuro facit & ſciam. Scio item ſigni=
46:
ficat aliquando, Vſtáwiam, Idem ſcili=
47:
cet quod Sancio & Rogationes plu
48:
rimas propter uos populus ſciuit, Cic.
49:
Wiele vſtaw dla was vſtáwił. Scin pro
50:
ſcis ne, I wieſzli.
51:
Sciens, ſcintis, participium ſiue nomen
52:
ex participio, Cui contrarium eſt Ne=
53:
ſcius, Wiádomy/ wiedzący/ vmieyący. Vt tu
54:
ſis ſciens, Abyś wiedźiał. Sciens non fa=
55:
ciam, S wiádomośćią álbo chcąc nie vczinię
56:
Villam prætereo ſcines, Minąłem wieś
57:
wiedząc/ chcąc.
Sciens


strona: 372v


kolumna: a
S ante C.
1:
Sciens cum genitiuo, Varro ſcientem
2:
eſſe oportet eorum animalium quæ in
3:
uilla ali poſſunt, Ma ſię rozumieć s temi
4:
zwiérzęty które ná wśiách mogą być chowá=
5:
ne.
6:
Omnibus ſcintibus abſtuliſti, Swiá=
7:
domośćią wſziſtkich.
8:
Scientior, ſcientiſsimus, Quis hoc homi=
9:
ne ſcientior, I kto yeſt nad tego człowieká
10:
vmieyętnieyſzy.
11:
Vir regendæ Reipub. ſcientiſsimus,
12:
Człowiek ku ſpráwowániu Rzeczy poſpolitey
13:
wielmi vmieyętny.
14:
Scientia, æ, fem. prim. Vmieyętność/ wiádo=
15:
mość/ nauká/ też rozum dowcip. Iuris ciui=
16:
lis ſcientia, Vmieyętność práwá Ceſár=
17:
skiego.
18:
Regionrum terreſtrium ac maritimarū
19:
ſcientia, Swiadomość/ etć.
20:
Conſequi & comparare ſibi ſcientiam
21:
longo uſu, Długim ćwiczenim nábyć
22:
vmieyętnośći.
23:
Habere ſcientiam magnarum artium
24:
Czwiczonym być w rozmáytych naukách. Te=
25:
nere medicinæ ſcientiam, W lekárſtwie
26:
dobrze czwiczonym być.
27:
Profiteri ſcientiam aliquam, Nieyákiey
28:
nauki vczić.
29:
Scienter, ſcientius, ſcientiſsime, aduerbiū
30:
Wiedząc/ s wiádomością/ też vmieyętnie/ mi=
31:
ſternie/ foremnie.
32:
Nemo in eo genere ſcientius uerſatus
33:
eſt Iſocrate, Miſterniey álbo vmieyętniey/
34:
etć. Quæ tu ſcientiſsime complexus
35:
es, Któreś ty bárzo miſternie oſięgnął.
36:
Scitus, a, um, adiectiuū, Mądry/ roſtropny
37:
też piękny/ foremny/ miſterny/ a/ e. Terent.
38:
Scitum hercle hominem hic, &c. I to
39:
cziſty człowiek/ yákoby rzekł błazen. Scitum
40:
conſilium, Mądra rádá. Scitus puer,
41:
Piękne/ nádobne chłopiątko.
42:
Scite aduerbium, Pięknie/ miſternie/ mądrze
43:
roſtropnie/ foremnie. Quam ſcitre in men=
44:
tem uenit, Iáko mi wybornie prziſzło ná
45:
pámięć.
46:
Satis ſcite promittit tibi, Doſićić ſie pię=
47:
knie obiecuye.
48:
Scite facta & uenuſte, Pięknie/ forem=
49:
nie/ etć.
50:
Scitulus, a, um, dimin. Foremniuchny/ nado=
51:
bniuchny/ a/ e.
52:
Forma ſcitula, Piękniuchna twarzicz=
53:
ká.
54:
Scius pro ſciente, inuſitatum.
55:
Sciolus, Przezak/ ták wczás nauczo=
56:
ny.
kolumna: b
S ante C.
1:
¶Compoſita a Sciens, Inſciens, inſcien
2:
tis, Nievmieyętny/ niewiedzący.
3:
¶Inſcius, a, um, Niewiádomy/ nieświádo=
4:
my/ a/ e.
5:
Inſciente me, Króm moyey wiádomoś=
6:
ći.
7:
Non inſciente te, S wiádomością twą.
8:
Me anſente at inſciente, W niebytno=
9:
śći y w niewiadomośći moyey. Abi ſis in=
10:
ſciēs, Ty dudku/ głupczizno ydź precz. Quā=
11:
tas turbas conciui inſciens, Iakom
12:
wielkie zámieſzánie vczinił nie więdząc álbo
13:
nie chcąc.
14:
Scio te inſcientem at imprudentem
15:
dicere ac facere omnia, Inſciens feci,
16:
Niechącycym vczinił.
17:
¶Inſcientia, æ, Nievmieyętność/ niewiá=
18:
domość/ nieświádomość. Interpretum in
19:
ſcientia.
20:
¶Inſcienter aduerbium, Niewiedząc
21:
niewiádomie/ głupie. Inſcienter facies, ſi
22:
illam relinquas, Głupie vcziniſz yeſli yą
23:
opuśćiſz.
24:
Facere inſcienter dicebant, Spráwowá=
25:
li ſie że nie chcąc álbo nie widząc/ vczinili.
26:
¶Inſcitus, a, um, Nietráfny/ nievmieyętny
27:
nieforemny/ gruby/ nierozumny/ głupi/ a/ e.
28:
Quid eſt inſcitius quam, &c. I co może
29:
być głupſzego.
30:
¶Inſcire aduerbium, Nierozumnie/ nie=
31:
bácznie/ głupie/ nietráfnie.
32:
¶Inſcitia, æ, fem. Nievmieyętność/ proſto
33:
tá/ grubość.
34:
Propter lini uſus inſcitiam, Dla niev=
35:
mieyętnośći k czemu by ten należał. Inſcitia
36:
temporum, Dla nie vmieyętnośći ludźi te=
37:
goto czáſu.
38:
Sciſco, ſciſcis, ſciui, ſcitum, ſcire, idem ſi=
39:
gnificat quod ſcio, Wiém/ vmiém/ też vſtá
40:
wiam/ vznawam/ poſtánowiam.
41:
Scitor, ſcitaris ſcitari, Pytáć/ dowiádowáć ſie
42:
Sunt quæ ex te ſolo ſcitari uolo, Mam
43:
ſie nieczego od ciebie ſámego dowiedźieć.
44:
Sciſcitor, aris, ari, deponens idem quod
45:
Scitor.
46:
Sciſcito, as, are, actiua uoce dixit Plaut.
47:
Obſoletum.
48:
Scitum, ſciti, Vſtáwá/ poſtánowienie/ dowodze
49:
nie/ vznánie.
50:
Hinc plebis ſcitum, Vſtáwá á poſtáwie=
51:
nie poſpolitego człowieká.
52:
Scitamentum, ti, pluraliter tantum, Scita=
53:
menta, Gellius uocat ſcite excogitata
54:
orationis ornamenta, inuſitatum: ſic
55:
etiam dicuntur ſcite parata, edulia, Fo=
56:
remnie przipráwne potráwy.
¶Compoſita


strona: 373


kolumna: a
S ante C.
1:
¶Compoſita a Scius, a, um, Conſcius
2:
a, ū, Swiádomy/ wiádomy/ a/ e. Mens ſibi
3:
conſcia recti, Człowiek dobrego ſumnienia
4:
nic ná ſię niecuyący.
5:
Comperi ex his qui ei fuere conſcij
6:
Wywiedziałem ſie od tych którzi go świádo=
7:
mi byli/ álbo którzi s nim towárziſtwo wie=
8:
dli.
9:
Ego conſcia mihi ſum a me culpam
10:
eſſe hanc procul, To wiem dobrze żem w
11:
tym nic nie winná. Mens conſcia faci=
12:
nori, Czuyąc ſie w yákim złym vczinku. Con
13:
ſcium facere aliquem, Zwierzić ſie ko=
14:
mu ſwych táyemnic.
15:
Conſcius, Winny/ czuyący ſie w czym. Con
16:
ſcius animus, Conſciens ſibi culpæ,
17:
maleficij, aut noxæ, Czuyący ſie/ etć.
18:
¶Conſcientia, æ, fem. tert. Sumnienie.
19:
Conſcientia bene actæ uitæ, Bona
20:
cōſcientia, Dobre ſumnienie. In cinſcien=
21:
tiam aſſumere aliquem, Zwierzić ſie ko=
22:
mu ſwych rzeczy.
23:
Oppreſſus conſcientia ſcelerum ſuo=
24:
rum, Záduśiło go złe ſumnienie yego. Te
25:
conſcientiæ ſtimulant malefactorum
26:
tuorum, Dopiekać ſumnienie złych twoyich
27:
vczinków.
28:
A recta conſcientia tranſuerſum un=
29:
guem non oportet diſcedere.
30:
¶Conſciſco, conſciſcis, conſciui, con=
31:
ſcitum, conſciſcere, id eſt, conſentio ſi=
32:
ue ſciens conſentienſ infero, Przizwa
33:
lam álbo wiedząc á chcąc wwodzę wnoſzę
34:
y vſtáwiam co.
35:
Facinus in ſe fœdum conſciſcunt, Wio
36:
dą ná ſię ſromotny vczinek/ álbo ſie dopuſz=
37:
czáyą.
38:
Conſciſcere facinus, Nieyáką niecnotę
39:
popełnić. Conſciſcere fere ad mortem
40:
pertinet, plerun enim legimus, mor=
41:
tem ſibi conſciuit, Sam ſie o gárdło przi=
42:
práwił. Sam ſie zábił. Conſciſcere pro=
43:
bat Calep. pro contrahere ex Colu=
44:
mella ubi nunc legitur Conſiſtere, lib.
45:
7. cap. 6.
46:
¶Adſcio, ſed uſitatius Adſciſco, id eſt
47:
adiungo, Prziłączam/ przimuyę/ prziſa=
48:
dzam. Adſciſcere ſibi aliquem in ſocie=
49:
tatem, Prziyąć kogo k ſwemu towárziſtwu
50:
Adſciſcere morbū, Przpráwić ſie ku cho=
51:
robie.
52:
¶Deſciſco, Odſtáyę/ odpádam/ pozoſtawam
53:
obrácam ſie. Deſciſcere ab alicuius opi=
54:
nione, Odpáść od cziyego mniemánia. A
55:
parentum conſuetudine deſciſcere, Zá=
kolumna: b
S ante C.373
1:
chowánia przodków ſwoyich pozoſtáć. Deſci=
2:
ſco a præceptore, Odſtáyę od ſwego mi=
3:
ſtrzá. Deſciſcere a Repub. Od Rzeczy po=
4:
ſpolitey odſtáć. Deſciſcere a ſe, Sam ſie ſie=
5:
bie záprzeć.
6:
Deſciſcere a ueritate, Od prawdy od=
7:
páść.
8:
deſciſcere a populo Romano ad Il=
9:
lergetes, Odſtáć od ludu Rzimskiego á przi=
10:
ſtáć do Illegretów. Humidum ſolum de
11:
ſciuit in pratum, Niski grunt mokry o=
12:
brócił ſie w łąkę.
13:
¶Neſcio, Niewiem. Hic neſcit quidem
14:
niſi fœnus fabulari, Ten nie vmie ni o
15:
czym ynym mówić yedno o ſwey lichwie. Ser=
16:
pit enim neſcio quo pacto per om=
17:
nem uitam amicitia, Bo ſie pnie nie wiem
18:
yákim ſpoſobem przes wſziſtek żiwot przi=
19:
yáźń.
20:
Neſcio profecto quid animus præ=
21:
ſagit mali, Nie wiem owſzeki co mi ſerce
22:
powieda złego. Neſcire latine, Nie vmieć
23:
po łáćinie. Neſcio ego te? Nie mam yá
24:
ciebie znáć?
25:
¶Neſcius, a, ū, Niewiedzący/ też nieświá=
26:
domy/ niewiadomy/ a/ e. Impendentes ma=
27:
li neſcius, Niewiedząc nic o prziſzłym nieſz=
28:
częściu.
29:
¶Perſcitus, a, um, Cic. ad Atticum lib.
30:
15. Epiſtolam tibi miſi ut tu de pro=
31:
uincia Bruti & Caſij perſcita, &c.
32:
¶Perſcienter aduerbium, Bárzo tráfnie/
33:
foremnie/ miſternie.
34:
¶Præſcio, is, ire, Wiem/ przed tym prze=
35:
glądam/ przebaczam. Iam dudum iſta pre=
36:
ſciui, Dawno ya to przeyźrzał/ iż ták zwłaſz=
37:
czá miáło być.
38:
¶Præſciſco idem.
39:
¶Præſcientia, æ, Przeyźrzenie.
40:
¶Præſcita, Przeglądánie/ przeznácze=
41:
nie.
42:
¶Reſcio, Dowiąduyę ſie. Rem omnem re
43:
ſciuit, Dowiedział ſie káżdey rzeczy. Reſci=
44:
ſco idem, me abs te immerito accuſa=
45:
tum poſtmodum reſciſces, Dowieſz ſie
46:
potym żeś ſie niewinnie ná mię skárżył.
47:
Sciona urbs Campaniæ, CC.
48:
Sciomantia fem. Latine diuinatio ex um
49:
bra, Wieſzczká ź cieniu.
50:
Sciopedes, maſc. pen. cor. Lud o yedney
51:
nodze w Idiey którą ſie zákriwáyą od słó=
52:
neczney gorącośći.
53:
Sciathericon, neut. σκιατήρικον Słóneczny
54:
zegar. Nam ſciatheras pen. prod. Ieſt
55:
gnomon/ to yeſt pálcat álbo laſzczká która cień
56:
ná tákowym zegárze kłádźie álbo okázuye.
RRScipio


strona: 373v


kolumna: a
S ante C.
1:
Scipio, ſcipionis, maſc. tert. Pálcat/ laská/
2:
pálicá do podpieránia. Scipio eburneus,
3:
Słoniowa laská. Vnde familia Romana
4:
Scipionum.
5:
Scirpus, ſcirpi, maſc. ſec. Sitowie. Nodū
6:
in ſcirpo quæris prouerbium, Węzłá
7:
w śitowiu ſzukaſz/ to yeſt nazbyt ſie ſtá=
8:
raſz.
9:
Scirpi apud Gellium dicuntur captiun=
10:
culæ argutiæ.
11:
Scirpo, as, are, Sitowie nieco zwięzuyę ál=
12:
bo plotę.
13:
Scirpeus, a, um, Sitowy/ a/ e.
14:
Scirpea, æ, Koſzyk z śitowia álbo z roki=
15:
ćiny vcziniony.
16:
Scirpulum, li, dimin. Koſziczek.
17:
Scirpula, le, Máły nożyk do obrzezowánia win
18:
nic/ rzezak álbo przinoská.
19:
Scirrum σκιρρον Twárde mięſo które mężcziż=
20:
nie pod czás w brzuch roſcie/ kra niektórzi zo=
21:
wą.
22:
Sciſco, ſciſcitor, ſcitor, ſcitum, Vide
23:
Scio.
24:
Sciſſile, Vide Scindo.
25:
Sciurus, ſciuri, maſc. ſec. Wiewiórká.
26:
Sclaui uel potius Slaui a nomine, Sławá
27:
Gloria, maſc. Lud sławácki yáko my ye=
28:
ſteśmy/ Polacy/ Czechowie/ Morawiánie/ Kár
29:
waći/ Dalmatowie/ Croatowie/ Illiricowie/
30:
Serbowie/ Ruſacy álbo Ruś Vándálowie
31:
Venedi, uel Vinide.
32:
Sclopus ſonus eſt facticius, qui ex infla=
33:
tione byccarum erumpit, CC.
34:
Scobs, ſcobis, fem. uel hic ſcobs maſcul.
35:
tert, Proch który páda pod piłkę gdy co trą
36:
álbo piłuyą/ troćiny.
37:
Scobina, æ, idem ſed Obſoletum.
38:
Scodra, fem. pri. ciuitas Dalmatiæ uul=
39:
go Scutatim aliquando Venetorum
40:
fuit, nunc Thurcæ.
41:
Scolecia, æ, genus æruginis in ære Cy=
42:
prio.
43:
Scolymos herba quæ & Cinnara di=
44:
citur.
45:
Scolopendra, dræ, Nieyáki rodzay koſmá=
46:
tych robaków o wielu nogách/ też nieyáki ro=
47:
dzay morskich ryb. Et Scolopendria no=
48:
men herbæ, uel Scolopendrium alias
49:
Calcifraga, yeleni yęzik.
50:
Scombrus, ſcombri, Morska rybá w
51:
wodźie ſie zda być tákiey fárby yákoby ſár=
52:
ká.
53:
In freto Hiſpanico frequens marque=
54:
rean Fráncuzowie zową.
kolumna: b
S ante C.
1:
Scomma, ſcommatis, neut. tert. Latine ca
2:
uillum, Vſzczipliwe słowo/ nieyáwnie ále
3:
pod przikriwką rzeczone/ zwłaſzczá gdy yne
4:
mowiemy á yne dawamy znáć. Morſus fi=
5:
guratus qui ſæpe fraude uel urbani=
6:
tate tegitur, ut aliud ſonet, aliud intel=
7:
ligat.
8:
Scopa uel potius ſcopæ, ſcoparum, in
9:
plurali tantum, Miotłá.
10:
Scopa regia, herba.
11:
Scopæ etiam dicuntur, Snopki ziół. Quas
12:
medici manipulos uocant, Garść
13:
źiół.
14:
Scopæ diſſolutæ prouerbium, Rozſuta
15:
miotłá/ to yeſt nieczemna rzecz álbo lu=
16:
dźie.
17:
Scopula, læ, dimin. Miotełká/ Scoparius,
18:
ſcoparij, Vmietácz/ sługá do chędożenia do=
19:
mu.
20:
Scopo, as, are, pro uertere & mundare in
21:
Biblijs tantum.
22:
Scoptula operta.
23:
Scopes, aues quædam. CC.
24:
Scopus, ſcopi, maſc. ſe. Cél do którego ſtrze=
25:
láyą.
26:
Scopus Metaphorice, Koniec á cél ku któ=
27:
remu ſie kto bierze y skłánia/ przedſiewzięcie
28:
vmysłu.
29:
Hic non eſt ſcopus meus, Nie to yeſt
30:
moye przedſięwźięcie. Scopum attingere,
31:
Cél vbić. Et prouerbialiter, Pożądáną
32:
rzecz oſięgnąć. A ſcopo aberrare, Chybić
33:
célu.
34:
Scopulus, ſcopuli, maſc. ſec. Kopiec/ też wy=
35:
ſoka ſzpiczáſta skáłá.
36:
Scopuloſus, a, um, kopcziſty/ skáliſty/ a/ e. Lo
37:
cus ſcopuloſos & difficilis, Skáliſte
38:
mieyſce bárzo trudne.
39:
Scoria, æ, fem. prim. Szlák/ ſzimowiny/ brudy
40:
álbo żużel od kruſzcá. Molybdæna idem,
41:
ponitur interdum pro cura & paſsio=
42:
ne.
43:
Scorpio, ſcorpionis, maſc. tert. Niedźwia=
44:
dek.
45:
Scorpius etiam ſiue ſcorpio ſignum cœ
46:
leſte, Známię niebieskie niedzwiadek.
47:
Scorpio item, Nieyáki inſtrument woyenny
48:
xtałt niedzwiadkowy máyąc niektórzi kuſzą
49:
zową/ też oſtrze czerniowe/ ołowem ná koń=
50:
cách obłane/ bicze/ yákięmi pogáńſtwo zwy=
51:
kłó męczenniki dla wiáry páná Chriſtuſowey
52:
biczowáć aż do śmierći.
Scorpiarij


strona: 374


kolumna: a
S ante C.
1:
Scorpiarij, Którzi z tákowego naczinia ſtrze=
2:
láyą. dicti ſunt.
3:
Scorpius item herba ſemen habens ad
4:
ſimilitudinem caudæ ſcorpij, & ſcor=
5:
pios piſcis, Plinio.
6:
Scorpites gemma, etc.
7:
Scorpiuros herba eadem quæ ſcor=
8:
pius.
9:
Scortum, ſcorti, neut. ſec. Skorá. idem
10:
quod corium.
11:
Scortum etiam, Kurwá/ poſpolita máł=
12:
pá.
13:
Scortulum, & ſcortillum diminutiuum,
14:
Kurewká.
15:
Scortes teſtium, arietinorum pelles, Moſz
16:
ná báránie skóry.
17:
Scorteus, a, um, Skórzány/ a/ e.
18:
Scortor, ſcortaris, ſcortari, Kurewſtwá pá=
19:
trzę/ niecziſtość płodzę.
20:
Scortator, ſcortatoris, maſc. tert. Kurwiarz/
21:
kurewnik.
22:
Scortatio, onis, fe. ter. Kurewſtwo/ nierzą=
23:
du płodzenie.
24:
Scoti populi Britannici, Lud Angelskiego
25:
krolewſtwá.
26:
Scotia, Kráyiná álbo królewſtwo Szodź=
27:
kie.
28:
Scoticus, a, um, Co k tym należy/ Szocki.
29:
a/ e.
30:
Scotoma, pen. prod. Scotomatis, neut.
31:
uertigo oculorum, Chorobá gdy ſie zá=
32:
mierzka miedzi oczimá.
33:
Scoton fruticis genus, CC.
34:
Scotuſſæ loca ſunt in Macedonia & Theſ
35:
ſalia.
36:
Scranteum, pellem uocant in qua ſagit=
37:
tæ reponuntur, Sáydak/ CC.
38:
Scratia, æ, uermiculus habitans in fron=
39:
dibus, & per Metaph. meretrix, Poſpo=
40:
lita kurwá. Obſoletum.
41:
Screo, ſcreas, are, act, pri. Charcham/ z cięſz=
42:
kością flágmy zbywam.
43:
Screatus huius ſcreatus, maſc. q. Chárchá=
44:
nie.
45:
Screator, maſc. ter. Charcháłá.
46:
¶Excreo, Odcharcham. Excreatus, Od=
47:
chárchánie.
48:
Scriba, Vide, Scribo.
49:
Stribligo, inis, fem. tert. id eſt Soleciſmus
50:
Obſoletum, quidam etiam Scribligo
51:
ſcribunt.
52:
Scriblita, ſcriblitæ, pen. prod. Pieczone ál=
53:
bo ſmáżone ciáſto/ yákie przi dworzech zwykli
54:
czinić.
55:
Scribo, ſcribis, ſcripſi, ſcriptum, ſcribere,
56:
act. tert. Piſzę. Sua manu ſcribere, Właſ=
57:
ną ręką piſáć. Literas ſcribere ex ſermo=
kolumna: b
S ante C.374
1:
ne alterius, Nápiſáć liſt do kogo z poowieśći
2:
cziyey. Scribere pluribus ſubaudi uerbis
3:
Szerzey piſáć.
4:
Scribere item, Piſáć/ to yeſt skłádáć. Verſus
5:
uel carmina ſcribere, wierſze składáć. Scri
6:
bere leges, id eſt, condere, Czynić vſtáwy
7:
Aliquem hæredem ſcribere, Zápiſáć ko=
8:
mu ymienie/ zoſtáwić go potomkiem. Scribe=
9:
re aliquem teſtamento, idem. Dicam
10:
alicui ſcribere, Pozwáć kogo. Scribere in
11:
animum, Dobrze ſobie w pámieć bráć Scri
12:
bere exercitum, Ludźie służebne przyimo=
13:
wáć.
14:
Scribere notis, Nie zupełnych słów piſáć/
15:
znáki tilko yákiemi znáczić. Supplementum
16:
legionibus ſcribere, Przyimowáć służeb=
17:
ne do wypełnienia zaſtępów. Scriptum re=
18:
liquit, Ták nápiſał w ſwoyich xięgách. Vt
19:
ſcriptum uideo, Ile z xiąg wyrozumieć
20:
mogę.
21:
Scriptito, ſcriptitas, ſcriptitare, frequen=
22:
tatiuum, a ſcripto, ſcriptas frequenta=
23:
tiuo, quod in uſu non eſt, Vſtáwicznie
24:
piſzę.
25:
Scriptio, ſcriptionis, Piſánie.
26:
Scriptus, huius ſcriptus, idem, Scriptu ſe
27:
abdicauit, Wyłamał ſie z piſmá/ nie chce wię
28:
cey piſáć. Scriptum facere, Piſaniem ſie żi=
29:
wić.
30:
Scriba, ſcribæ, fem. prim. Piſarz.
31:
Scriptor, ſcriptoris, maſ. ter. Skłádácz xiąg
32:
Librarius celeberrimus ſcriptor, Zná=
33:
mienity skłádácz.
34:
Scriptor item idem quod ſcriba, Pi=
35:
ſarz.
36:
Scriptor legum, Vſtáwcá ſtátutów.
37:
Scriptorius, a, um, Co ku piſániu należy/ pi=
38:
ſarski/ a/ e. Calamus ſcriptorius, Piórko
39:
do piſánia.
40:
¶Gladiolus ſcriptorius, Scripturał/ no=
41:
żyk którym piórká temperuyą álbo rzezą ku
42:
piſániu.
43:
¶Atramentum ſcriptorium, Inkauſt
44:
czernidło co nim piſzą.
45:
Scriptura, ræ, fem. prim. Piſmo.
46:
Scriptura etiam, Skłádánie xiąg/ też dochód
47:
roczny ze cłá/ álbo vrząd celniczy/ celnictwo/
48:
celnicze piſárſtwo. Proprie tantum,
49:
Dochody które, Z paſtwisk bywáyą zgromá=
50:
dzone.
51:
¶Magiſter ſcripturæ, Nawyſzſzy celnik.
52:
Scripturarius, ſcripturarij, Piſarz álbo pod=
53:
piſek celniczy/ ſzáfárzá/ álbo podkárbiego.
54:
Ager ſcripturarius, Náyęta rolá z cziń=
55:
ſzu.
56:
Scriptum, ſcripti, ſubſtantiuum, Piſmo.
RR 2Idem


strona: 374v


kolumna: a
S ante C.
1:
Idem quod ſcriptura, Scriptis manda=
2:
re, W xięgi popiſać. E ſcripto recitare, Z
3:
piſmá czitáć.
4:
Scripturio, is, re, deſideratiuum, Rad bym
5:
piſał/ piſzczą mi zęby ná piſánie.
6:
Scribello, as, & Conſcribello pro ſcribo
7:
antiqui uſurpabant, obſoleta.
8:
¶Compoſita, Adſcribo, ſeu Aſcribo
9:
Przipiſuyę/ prziwłaſzczam. Adſcribito me
10:
fratris ſententiæ, Miey mie zá to że we=
11:
ſpołek s brátem dzierżę. Tegom zwłaſzczá
12:
mniemánia yeſt co y ón.
13:
Aſcribi in ciuitatem & ciuitati, Być
14:
wpiſan álbo prziyęt w mieſckie práwo. A=
15:
ſcribere numerum ſcholaſticorum,
16:
Prziyąć za żaká.
17:
Aſcribere me tertium in amicitiam, Przi=
18:
piſz mie trzeciego k ſwemu towárziſtwu. A=
19:
ſcribere pœnam fœderi, Záłożić winę
20:
ná tego który ſtanie álbo przimierze łamie.
21:
Aſcribit G. Pompeio gloria rei milita
22:
ris, pompeyiuſowi bywa prziwłaſzczona chwa
23:
łá waleczna.
24:
Aſcribit me ſotium tuis laudibus opi=
25:
nio hominum, Prziwłaſzczáyą mi ludźie
26:
część twoyey chwały.
27:
Aſcribere ad numerū, W liczbę poczitáć.
28:
Aſcribere tutorem, Opiekuná ná teſtá=
29:
mencie zoſtáwić.
30:
Aſcribere alicui ſalutem, Przipiſáć komu
31:
ná cziyim liście pozdrowienie/ vkłón álbo
32:
czołem vderzenie.
33:
Ne aſcribas mihi negligentiam, Nie
34:
prziwłaſzczay mi niedbáłośći. Aſcribere &
35:
attribuere idem.
36:
¶Aſcriptio, onis, Przipiſánie/ prziwłaſz=
37:
czenie.
38:
¶Aſcriptitius, a, um, Przipiſány álbo wre
39:
giſtrowány/ a/ e. Ciuis aſcriptitius, Nowo
40:
wpiſány y prziyęty w mieſckie práwo.
41:
¶Aſcriptitij uocari poſſunt qui ex=
42:
traordinarij in collegijs magiſtratuū
43:
aſſumuntur, Prziwzięći/ prziobráni/ prziſá=
44:
dzeni ku drugiey rádźie.
45:
¶Aſcriptiuus pro Aſcriptio apud
46:
Plaut. Inuſitatum.
47:
¶Aſcriptor, aſcriptoris, uerbale, Który
48:
przi powodney ſtronie w ſpráwie yego ſtoyi.
49:
¶Aſciptor & Subſtriptor pro fau=
50:
tore & aſtipulatore, Miáſto pomágáczá
51:
y poſwiádćzicielá. Autor & aſcriptor.
52:
¶Conſcribo, Popiſuyę/ vſtáwiam/ poſtáno
53:
wiam co. Legem conſcribere, Státut vczi
54:
nić. Quæſtionem conſcribere, Wyzná=
55:
nie w mękách złoczincowe w regiſtr nápiſáć.
56:
Librum conſcribere, Xięgi popiſáć. Pa=
57:
rietes conſcribere. Sciány pomálowáć/
kolumna: b
S ante C.
1:
piſmem pokriśić. Syngraphum conſcri=
2:
bere, Spiski miedźi ſobą vczinić/ Hand=
3:
ſchrifft álbo zapis ręki ſwey dáć ná ſię.
4:
¶Conſcribellare & Conſcribillare ue
5:
teres dixerunt, obſoletum.
6:
¶Conſcriptus, a, um, participium, Po=
7:
piſány/ a/ e. Conſcriptæ literæ, Popiſane
8:
liſty, Conſcripti, Popiſáni/ to yeſt w regi=
9:
ſtry wpiſáni álbo wwiedźieni. Conſcri=
10:
pti etiam, Spiſáni którzi ſie weſpołek ná co
11:
ſpiſáli.
12:
¶Conſcripti etiam dicebantur qui ex
13:
equeſtri ordine patribus aſcribeban=
14:
tur, ut numerus Senatorum explere=
15:
tur.
16:
¶Conſcriptio uerbale, Popiſánie też roz=
17:
rządzenie y nápiſánie. Cic. Falſæ conſcri=
18:
ptiones quæſtionum, Fáłſziwe nápiſánie
19:
wyznánia tych którzi ſie w mękách ſpowie=
20:
dáyą.
21:
¶Circumſcribo, Opiſuyę. Metaph. Pod=
22:
chodzę/ oſzukawam.
23:
Circumſcribere pro conſtituere, ut
24:
circumſcribere aliquem locum habi=
25:
tanti, Náznáczić komu mieyſce budowánia.
26:
Exiguum nobis uitæ curriculum na=
27:
tura circumſcripſit, Krótki nam czás żi=
28:
wotá nátura przirodzenie náznácziło. Cir=
29:
cumſcribere aliquem re aliqua, Podeyść
30:
kogo nieyáką rzeczą.
31:
Circumſcribere ſeipſum, Sam ſie w nie=
32:
czym oſzukáć. Sam ſobie krziw w nieczym
33:
być.
34:
Circumſcribere at diripere ſyno=
35:
byma.
36:
¶Circumſcriptus, a, um, participium,
37:
ſiue nomen ex participio, Oſzukány/
38:
podeſzły też okryſzony/ obmowiony álbo krótki
39:
Nihil circumſcriptius, Nic okryſzeńſzego
40:
to yeſt krótſzego.
41:
¶Circumſcripte aduerbium, Krótko/
42:
krótkiemi słowy oſięgáyąc.
43:
Circumſcriptæ dicere, Okręźnie mówić/
44:
to yeſt krótko.
45:
¶Circumſcriptor uerbale, Oſzukácz/
46:
podchodźiciel. Circumſcriptor teſtamen=
47:
torum, Fałſzerz teſtámentów.
48:
¶Circumſcriptio uerbale, Opiſá=
49:
nie.
50:
Circumſcriptio terre, Okrążenie álbo oce
51:
lowánie.
52:
Circumſcriptio adoleſcentium, Oſzu=
53:
kánie młodźieńców.
54:
Temporis circumſcriptio, Opiſánie czá=
55:
ſu.
56:
¶Circumſcriptio & ambitus oratio=
57:
nis pro periodo.
¶Deſcribo


strona: 375


kolumna: a
S ante C.
1:
¶Deſcribo, Przepiſuyę od kogo drugiego/
2:
też rozrądzam też málowániem wyráżam.
3:
Deſcribere librum, Przepiſáć xięgi. De=
4:
ſcribe hanc Epiſtola, Przepiſz ten liſt/
5:
zoſtaẃ go kopią álbo przepis.
6:
Deſcribere comedias Græcas, pro
7:
uerbis latinis eas exprimere, & ad ex=
8:
emplum earum ſimiles eiuſdem ar=
9:
gumenti componere, Wyłożić/ przełożić
10:
ná łáćiński yęzyk.
11:
Duodena deſcribit in ſingulos homi
12:
nes iugera, Ná káżdego człowieká rachuye
13:
dwánaście ſtay álbo yutrzin. Item deſcri=
14:
bere idem quod cenſum agere, Száco
15:
wáć/ ſzácunki wkłádáć.
16:
Deſcribere pecuniam in ciuitates, Ile
17:
które miáſto ſzácunku ma dáć rozráchowáć
18:
rozrządźić/ roſpráwić.
19:
Ciuitatibus pro numero militum pe=
20:
cuniarum ſummas deſcribere, Miáſtóm
21:
wedle wielkośći służebnych/ ſzácunki vſtáwić/
22:
rozłożić.
23:
Vectigal aliquibus æqualiter deſcri=
24:
bere, Iednáki pobór vſtáwić. Ipſorum bo
25:
na comitibus compotoribus de=
26:
ſcripſit, Pobrawſzy yem dobrá roźdźielił
27:
miedzy ſwe towárziſtwo y bieśiádniki. De=
28:
ſcribere urbis partes ad incendia,
29:
Miáſto roźdźielić ná którychby mieyſcách
30:
miał być ogień záłożon.
31:
Deſcribere iura, Kázdemu ſwoye práwo
32:
powiedáć y roſpráwiáć.
33:
In genera deſcribere, Niektóre rzeczy ná
34:
pewne częśći álbo głowne ſztuki álbo arti=
35:
kuli rozdźielić.
36:
Deſcriptus populus cenſu, ordinibus
37:
ætatibus, Rozdźielony lu wedle ſtanów
38:
dóbr máyętnośći y doſtoynośći. Deſcribe=
39:
re aliquid, Popiſáć/ wymálowáć wyłożić
40:
słowy wyrznąć co tákowego. Latronem
41:
& ſiccarium aliquem deſcribere, Lotrá
42:
á morderzá yákiego właſnemi yego ſtrefámi/
43:
yáki yeſt á yáko godzień wyſtrychnąć/ słowy
44:
wyrznąć.
45:
Definire & deſcribere uerbum ali=
46:
quod, Wyłożić.
47:
Deſcribere in Deos, W liczbę bogów po=
48:
liczáć.
49:
¶Deſcriptus, a, um, participium &
50:
nomen ex participio, Vt deſcriptæ
51:
leges, Popiſánie práwá.
52:
Dimenſa at deſcripta, Pomierzone y
53:
podźielone.
54:
Natura nihil aptius nihil deſcriptius,
55:
Cic. Nic potemnieyſzego y zrządnieyſzego
56:
yáko przirodzenie.
kolumna: b
S ante C.375
1:
¶Deſcriptio uerbale ipſe diſcernendi
2:
actus, Przepiſánie/ przepis. Vt deſcriptio
3:
& imago tabularum, Copia á liſtów prze
4:
pis/ otworziſtych mandatów.
5:
Deſcriptio item pro definitione, Wy=
6:
kład/ wyłożenie/ opiſánie którey rzeczy. Vt
7:
deſcriptiones temporum, Opiſánie czá=
8:
ſów/ co ſie którego czáſu ſtáło/ álbo ſie też
9:
ma ſtáć/ to yeſt rozłożenie czáſu. Deſcriptio
10:
populi, Rozłożenie ludźi ná roty. Deſcri=
11:
ptio equitum peditum, Rozrządze=
12:
nie.
13:
Vrbs deſcriptione ædificiorum no=
14:
bilis, Cic. Słáwne miáſto dla rządnego wy=
15:
ſtáwienia domów.
16:
¶Exſcribo idem quod deſcribo, Prze
17:
piſuyę/ wypiſuyę co z czego. Exſcribere ali
18:
cui, Wypis komu piſáć z xiąg. Exſcribe=
19:
re patrem ſimilitudine, Być podobien oy=
20:
cu.
21:
¶Inſcribo, Wpiſuyę/ też mienię/ tytuł da=
22:
wam. Quomodo inſcripſit librum, Iá
23:
ko pomienił/ álbo yáko tytuł dał xięgóm.
24:
Vulgo intitulare dicunt, Inſcribere ui=
25:
no Prouerbium, Zápamiętáć. Inſcribe=
26:
re ædes, Dáć wywołáć dóm ná przedánie/
27:
y cenę yego pomienić.
28:
In animo aliquam orationem inſcri=
29:
bere, Wziąć w pámieć. Inſcribitur Pana=
30:
thenaicus, Ma ten tytuł Pánáthenái=
31:
kus.
32:
Inſtatua inſcripſit parenti optime me=
33:
rito, Ná słupie który oycu ſwemu poſtáwił
34:
słowá nápiſał/ etć.
35:
Parenti optime merito, Oycu ſwemu
36:
bárzo godnemu.
37:
Inſcribere etiam ſignificat lacerare,
38:
Inſcribere tergum uirgis, Pośládek ná=
39:
cechowác rózgámi.
40:
Inſcribere corpus, Podrzeć ciáło/ nieczym
41:
nácechowáć.
42:
¶Inſcriptus, a, um, participium, Wpi=
43:
ſány/ a/ e.
44:
¶Inſcriptus nomen, Nienápiſány.
45:
¶Inſcriptum, inſcripti, Cedulká/ wpiſá=
46:
nie.
47:
¶Inſcriptio, onis, Napis/ tytuł. Non ui=
48:
des ex inſcriptione cui pertinent lite=
49:
ræ, Nie widźiſz z tytułá komu służy ten liſt
50:
álbo przisłucha.
51:
Interſcribo, W pośrzód co wpiſuyę/ mie=
52:
dzy co wráżam/ wſádzam com opuś=
53:
ćił.
54:
Perſcribo ad finem uſ ſcribo, Cáło=
55:
wicie á zupełnie co wypiſuyę.
RR 3Scribo


strona: 375v


kolumna: a
S ante C.
1:
Scribo item, Piſzę do kogo/ oznaymiam co
2:
komu. Diligentiſsime ad me de omni=
3:
bus rebus perſcripſit, Pilnie o wſzechrze
4:
czách popiſał.
5:
Perſcribere pecuniam, Przes bank komu
6:
pieniądze posłáć/ to yeſt gdy ye włoży w Krá
7:
kowię á dádzą mu liſtek od w banku ſie=
8:
dzących/ tedy mu ye dádzą w Weneciey. De=
9:
termino, legem pono, præcipio, præ=
10:
ſcripti, Piſmem oſięgniono/ w xięgi w
11:
wiedźiono. Præſcriptum in tabulas
12:
idem.
13:
¶Prȩſcribo, Zápiſuyę/ zákriſzam/ vſtáwiam
14:
yáko ſie kto chowáć ma/ zákázuyę. Nonne
15:
tibi præſcripſeram, A zażem ći był nie
16:
zákryśił.
17:
Præſcribere finem rei alicui, Koniec á
18:
cél którey rzeczy zápiſáć. Præſcribere quæ
19:
ſunt gerenda, Poſtánowić álbo roskázáć
20:
co kto ma czinić. Item præſcribere apud
21:
Iuriſconſultos, Dawnością wydźier=
22:
żeć.
23:
¶Præſcriptio, Dawnośći wydźierże=
24:
nie.
25:
Præſcriptio item, Polecenie/ roskazánie/
26:
zákazánie/ poſtánowienie vſtáwá/ ſtátut.
27:
Norma regula præſcriptio, idem.
28:
¶Præſcriptum, præſcripti, idem, Om=
29:
nia ex præſcripto facere, Wſziſtko we=
30:
dle vſtáwy á poſtánowienia czinić.
31:
¶Proſcribo aliquid per ſcripturam,
32:
uenale propono & publico, Oznaymu=
33:
yę piſmem/ żemi yeſt nieco przedáynego przi=
34:
biyam cedułkę ná dóm/ oznaymuyąc że yeſt
35:
przedáyny. Qui mos antiquus fuit.
36:
¶Proſcribo etiam, Wywoława z ziemie
37:
odſędźić go oyczizny.
38:
¶Proſcriptus, a, um, participium, Wy=
39:
wołány z ziemie.
40:
¶Proſcriptio, onis, Wywołánie z ziemie/
41:
wyświecenie.
42:
¶Proſcriptor, oris, Ten który kogo da=
43:
wa wywołáć.
44:
¶Proſcripturio, proſcripturis, proſcri
45:
pturiui, proſcripturitum, proſcriptu=
46:
rire, Mieć wolą kogo wywołác/ ná to ſie
47:
wſziſtko bráć chcąc kogo wywołáć.
48:
¶Reſcribo, Opiſuyę/ też oddawam. Ar=
49:
gentum iube reſcribi, Terent. Káż pie=
50:
niądze oddáć záś położić/ á zwłaſzczá przes
51:
bank zás odesłáć.
52:
Reſcribas nobis ad omnia rogamus
53:
Odpiſz nam ná wſziſtki rzeczi o to cie pro=
54:
śiemy.
kolumna: b
S ante C.
1:
Ad has literas ſtatim mihi reſcribe,
2:
Odpiſz.
3:
Tuæ epiſtolæ nondum reſcripſi, Nie
4:
odpiſałem ná twóy liſt.
5:
¶Reſcriptum, reſcripti, Odpis/ odpiſánie
6:
ná liſt.
7:
¶Subſcribo, Podpiſuyę. Metaph. Dźierżę
8:
weſpołek s kim/ przizwalam ná cziyę mnie=
9:
mánie.
10:
Non ſubſcribo tuæ ſententiæ, Nie
11:
dźierżę s tobą. Subſcribere uoluntati ali=
12:
cuius, Przeſtáć ná tym yáko ſie komu zda.
13:
Si uoto fortuna ſubſcripſerit, By for=
14:
tuná chćiáłá folgowáć/ by ſie wedle moyey
15:
żądliwośći ſtáło.
16:
Odijs alicuius ſubſcribere, Pomágáć ſie
17:
komu ná kogo gniewáć/ ſurowić nieprzi=
18:
yáźni cziye przećiwko komu. Cauſam ſub=
19:
ſcribere, Prziczinę prziwieść álbo przito=
20:
czić dla czego co czini.
21:
Literas ſubſcribere, Liſt właſną ręką
22:
podpiſáć.
23:
¶Subſcriptio, onis, Podpis/ potpiſánie/
24:
też pozwolenie komu w czym.
25:
¶Subſcriptor, ſubſcriptoris, Pozwoliciel
26:
ten zwłaſzczá który przi kim ſtoyi w którey
27:
rzeczy.
28:
¶Subſcriptor, & approbator.
29:
¶Tranſcribo idem quod deſcribo,
30:
Przepiſuyę.
31:
Autorem aliquem tranſcribere, Xięgi
32:
niektórego skłádáczá przepiſáć.
33:
Tranſcribere, Zdáć/ ſpuśćić. Alicui fun=
34:
dum tranſcribere, Nieyáki grunt komu
35:
ze wſzem práwem ſpuśćić.
36:
¶Tranſcribere item, Odmienić kupią zá
37:
kupią/ towar zá towar wziąć/ álbo kupią
38:
oddáć.
39:
¶Tranſcribere item, Práwo właſność/
40:
dług álbo co tákowego komu ná kim vká=
41:
záć/ wzdáć y zápiſáć mu áby tego ná nim
42:
dochodźił/ álbo też pożiczáną ſumę od yednego
43:
wziąć á drugiemu dáć ná zapis.
44:
Scrinium, ſcrinij, neut. ſecund. Skrzi=
45:
niá.
46:
Scriptito, ſcriptura, Vide Scribo.
47:
Scrobs, ſcrobis, tam maſc. quam fem.
48:
Pársk/ dół.
49:
Scrobis etiam in nominatiuo dici=
50:
tur.
51:
Scrobiculus, li, diminutiuum, Párſzczek/
52:
dołek.
Scrofa,


strona: 376


kolumna: a
S ante C.
1:
Scrofa, æ, uel ut quidam ſcribūt ſcropha
2:
æ, Swiniá/ máciorká.
3:
Scrofipaſcus, ſci, maſc. ſcropharum pa=
4:
ſtro, apud Plautum inepta compoſi=
5:
tio.
6:
Scrifula, læ diminutiuum, Swin=
7:
ká.
8:
Scrofula etiam dicitur idem quod ſtru=
9:
ma, Vide infra quid ſit Struma.
10:
Scrotum, ſcroti, neut. ſecund. Moſzná/ mo=
11:
ſzenká.
12:
Scrupus, ſcrupi, maſcul ſecund. Máły ká=
13:
myk.
14:
Scrupulorum Iuſus, Dźiećinna á chłopięca
15:
grá máłemi kámykámi.
16:
Scrupoſus, a, um, & Scrupeus, a, um, Ká=
17:
mieniſty/ a/ e.
18:
Scrupulus, li, dimin. Máluczki/ kámyczek yá=
19:
ko ten który zá trzewik zápádá/ krzinká ká=
20:
mykowa. Metapho. Cięſzkość/ ſtáránie/ tro=
21:
skánie/ trapienie.
22:
Inijcere ſcrupulum, Zátroskáć kogo/ zá=
23:
dáć trudność.
24:
Ex animo ſcrupulum euellere, Wyświe=
25:
bodźić kogo z tego co go trapiło. Exime mi=
26:
hi unum hunc ſcrupulum, Pozbaẃ mie
27:
tego yednego obáwánia.
28:
Vnus ſcrupulus etiam reſtat qui me
29:
male habet, Iedná yeſzcze rzeczká yeſt któ=
30:
ra mię trefce.
31:
Aculeus, ſcrupulus, dubitatio, fere ſy=
32:
nonyma.
33:
Scrupulus item ſiue ſcupulum, ſcrupuli
34:
nomen ponderis, Latine obolus dici=
35:
tur, Trzecia część dráchmy/ dwánaſta część
36:
yednego loſu.
37:
Scrupulus item menſura terræ habens
38:
pedes quadratos centum, & eſt ducen=
39:
teſima octogeſima octaua pars iu=
40:
geri.
41:
Scrupuloſus, a, um, Kámieniſty/ a/ e. Meta=
42:
phor. Zátrudniony/ pełny wątpliwośći y
43:
roſtárgnienia vmysłu/ troſzczący ſie. Scrupu
44:
loſa diſputatio, Zátrudniona/ záwikłána
45:
diſputacia.
46:
Scrupuloſitas, ſcrupuloſitatis, Trudność/
47:
zátrudnienie/ wątpliwość/ roſtárgnienie vmy
48:
słu/ wątpienie.
kolumna: b
S ante C.376
1:
Scrupularis, & hoc ſcrupulare, Plin. Di=
2:
cunt quantum auri ſit in ea ſcrupula=
3:
ri differentia.
4:
Scrupulatim aduerbium, Ná ſztuczki/ ná
5:
kąski/ ná drobinki/ ná kruſzinki.
6:
Scruta, orum, plurale tantum, Stáre graty
7:
yáko ſą ſtáre żelázá/ ſzmáćiská ſtáre ſprzę
8:
ty domowe.
9:
Scrutarius, ſcrutarij, Który tákowe rzeczy prze
10:
dáye/ wendetarz.
11:
Scrutarius, a, um, adiectiuum, ut forum
12:
ſcrutarium, Wendetá.
13:
Scrutaria, æ, Apul. Przekupowánie/ y obchód
14:
s tákowemi ſtáremi gratami.
15:
Scruto, as, ſed uſitatius Scrutor, ſcrutaris
16:
ſcrutari, Szukam/ wywiáduyę ſie/ ſperuyę/
17:
bádam ſie po czym.
18:
Scrutari ſcripturas, Bádáć ſie po
19:
piśmie báwić ſie piſmem obieráć ſie w piś=
20:
mie.
21:
Veſtigia domini ſui ſcrutari dicitur
22:
canis, Sliedźić zá páńskiemi ſtopámi. Ta=
23:
bellarios ſcrutari.
24:
Scrutinium, ſcrutinij, Szukánie/ wywiedo=
25:
wánie.
26:
¶Perſcrutor, aris, ari, idem quod ſim=
27:
plex, Wyſperowáć.
28:
Qui perſcrutatur arculas muliebres,
29:
Którzi zwykli wyſperowáć skrzinki białych
30:
głów.
31:
Literas legis perſcrutari, Káżde słowko
32:
w zakonie przeczitáć y vważić.
33:
Perſcrutari penitus naturam crimi=
34:
nis, Wyſperowáć do koncá przirodzenie á
35:
właſność którego wyſtępu.
36:
¶Perſcrutatio, perſcrutationis, Wypy=
37:
tawánie/ wybádánie/ wyſperowánie.
38:
Scrutator, ſcrutatoris uerbale in Biblijs
39:
tantum legitur, Wybádácz álbo wybádow=
40:
nik/ wyſperownik/ wywiádownik. Vt ſcru=
41:
tator cordium dicitur Deus.
42:
Sculmam pro ſequeſtre ueteres uſurpa=
43:
uere.
44:
Sculpo, ſculpis, ſculpſi, ſculptum, ſculpe=
45:
re, act. tert, Rzeżę/ dłubię/ czinię álbo cieſzę
46:
obrázy ták z kámienia yáko y z drze=
47:
wá.
48:
Sculptura, ſculpturæ, Rzezánie/ wydłubá=
49:
nie/ vcioſánie.
RR 4Sculptor


strona: 376v


kolumna: a
S ante C.
1:
Sculptor, ſculptoris, Sznicer/ obráźnik/ álbo
2:
obráźny może być zwan/ bo ſznicer yeſt nie=
3:
mieckie słowo nie polskie.
4:
Sculptilis, & hoc ſculptile, Co buwa rzeza=
5:
no/ cioſano/ obraz nieyáka rzecz rzezána dłu=
6:
bána álbo cioſána. In Biblijs tantum le=
7:
gitur.
8:
Sculponea, fem. prim. Piślnianká.
9:
Sculponeatus, a, um, W piślniankách cho=
10:
dzący/ a/ e.
11:
Scurra, ſcurræ, maſ. pri. Náśmiewcá/ bła=
12:
zen/ łotr.
13:
Scurrilitas/ ſcurrilitatis, Wſzeteczność/ bła=
14:
zeńſtwo/ lekkość.
15:
Scurrilis & hoc ſcurrile, pen. prod. Wſze=
16:
teczny/ lekki/ błazeński.
17:
Scurriliter aduerbium, Wſzetecznie/ błazeń=
18:
sko.
19:
Scurro idem quod Scurra.
20:
Scutella, Vide Scutum.
21:
Scutica, ſcuticæ, Rzemienna puchá. Bicz tátár
22:
ski. Nam σκοτος, Latine corium,
23:
Rzemień.
24:
Scuticula, læ, diminutiuum, fem. prim. Bi
25:
czik.
26:
Scutilum tenue ac macrum, Sipont. ſine
27:
autore.
28:
Scutriſcum, ſcutriſci, uaſis genus apud
29:
Catonem.
30:
Scutum, ſcuti, neut. ſe. Tarczá/ páwezá. Scu=
31:
to uitare periculum, Tarczą odbić álbo
32:
ná tarcz wziąć yáki ſztych.
33:
Scutatus, a, um, Páweźnik/ tarcznik który
34:
zwłaſzczatarczą nośi.
35:
Scutarius, ſcutarij, ſubſtantiuum, Tarcznik
36:
który tarczą czini.
37:
Scutarius, a, um, adiectiuum, Co ku tarczy
38:
należy/ tarczenny/ páweźniczy. Fabrica ſcu
39:
taria, Wárſtat tarcenny.
40:
Scrutifer, ſcrutiferi, maſc. ſec. Chłopiec álbo
41:
páchołek zá pánem tarczą noſzący. Alias Ar=
42:
miger.
43:
Scutigerulus, pro eodem quaſi ſcutum
44:
domini gerens apud Plaut. inuſita=
45:
tum.
46:
Scutulum, ſcutuli, dimin. Tarcziczká/ páwez=
47:
ká.
48:
Scutula, læ, uas octo unciarum ca=
49:
pax, Krzinów.
50:
Scutula, læ, Okrągła figurá tákiego xtałtu
51:
yáko páyący zwykli czinić.
kolumna: b
S ante C.
1:
Scutella, læ, Miſá.
2:
Scutulatus, a, um, Ná xtałt tarczy vczinio=
3:
ny.
4:
Scutulatus textus, Słoyerzowáte álbo wzorzi
5:
ſte tkánie. Scutulata ueſtis, Słoyerzowáta
6:
ſuknia/ to yeſt kréski/ ſtrefy á cirkle okrągłe
7:
ná ſobie máyąca/ yáko bywáyą tarcze álbo
8:
miſt málowáne.
9:
Scylace urbs circa Cyzicum.
10:
Scylla, ſcyllæ, filia Niſi Megarenſium
11:
regis item filia Phorci, Która ſie (yákoſz=
12:
to Poetowie báyą) w opocziſtą skáłę obro=
13:
ćiłá/ álbo w morski dźiw ſzczekáyący yako
14:
pies. Eſt ſaxū in mari, periculoſum
15:
mare faciens nautis, Euitata charybdi
16:
incidere in ſcyllam, Prouerbiū, Ze dżu
17:
pod rinnę vciec.
18:
Scylla item, Nieyáki rodzay ryb y ptaków á
19:
zwłaſzczá w rzce Lyri, in Campa=
20:
nia.
21:
Scylleta loca in quibus Scyllæ piſces ca
22:
piuntur.
23:
Scyllinus, a, um, ut Scyllinum acetum,
24:
Ocet s morską cebulą vcziniony.
25:
Scylliticus, a, um, ut acetum ſcylliticum
26:
idem.
27:
Scyllites, ſcyllitæ, maſc. figurate, neutro
28:
iungitur, ut Vinum ſcyllites, Vide Scil
29:
lites in dictione Scilla.
30:
Scyllaceum Athenienſium colonia in ui
31:
timo Italiæ.
32:
Scyllæum promontorium in Pelopo=
33:
neſo.
34:
Scyllus, untis, oppidum Achaiæ.
35:
Scymnus, Latine leonis catulus apud
36:
Lucret.
37:
Scyphus, ſcyphi, maſ Kubek/ krużyk/ czáſzá/
38:
náczinie zwłaſzczá z którego ſie nápiyá=
39:
yą.
40:
Scyritæ gentes inter Nomados In=
41:
dos.
42:
Scyros ſeu Scyrus Inſula contra Magne=
43:
ſiam in mari Ægeo.
44:
Scyrius, & Scyricus adiectiua.
45:
Scyronia ſaxa, Okrutna skáłá opocziſta. In
46:
Attica non procul a Megera.
47:
Scyrpus, Vide Scirpus.
48:
Scytala, læ, uel Scytale, les, fem. mus ara=
49:
neus latice dicitur.
50:
Schytanum genus medicamenti CC.
51:
Scythia, fem. prim. regio ſeptemtriona=
52:
lis, a Schytha Herculis filio ita dicta, &
53:
eſt duplex, altera Europea, alte=
54:
ra Aſiatica, Tártárska ziemiá/ która yeſt
dwoyá


strona: 377


kolumna: a
S ante C & E.
1:
dwoyá/ tá która ſie poczina z tey ſtrony rzeki
2:
Tánáis áż ku Dunáyowi bywa zwána Sci=
3:
thia Europea/ á záś z drugiey ſtrony rzeki
4:
Tánáis áż do morzá Oceanum/ do góry Tau
5:
rum/ do morzá Hyrcanum y dáley do Iudiey
6:
áż ku morzu/ zową Scythiam Aſiaticam
7:
rozmáyite ludźie oſięga w ſobie.
8:
Scytha, æ, & Scythes, Tátárzin/ Pogá=
9:
nin.
10:
Scythius, a, um, & Scythicus, a, um, poſ=
11:
ſeſsiua, Tátárski.
12:
Scythotauri populi Scythiæ, Przi górze
13:
Taurum mieskáyący.
14:
Scythos genus lapilli, CC.
S ante E.
15:
Se pronomen accuſatiui caſus a ſui.
16:
Se præpoſitio ſemper compoſita inue=
17:
nitur.
18:
Sebaſtan neut. Latine Anguſtum uene=
19:
rabile, Vczćiwe/ zacne. Vnde Sebaſtia
20:
ciuitas Cappadociæ & alia Arme=
21:
niæ.
22:
Sebennytum urbs in Ægypto.
23:
Sebennyticus, a, um, Kto ztámtąd
24:
yeſt.
25:
Sebethus ſeu Sebethos pen. pro. fons
26:
apud Neapolim in Italia.
27:
Sebinus. pen. pro. Lacus Italiæ quem ho=
28:
die uulgus lacum Iſei uocat.
29:
Sebritæ populi Inſulæ Meroe uici=
30:
ni.
31:
Sebum, ſebi, Vide Seuum, Sebo ibi=
32:
dem.
33:
Sebuſium oppidum infra Argentora=
34:
tum iuxta monetm, Wyſſenburg po nie=
35:
miecku.
36:
Secale, ſecalis, pen. pro. neut. Zito podleyſze=
37:
niżli reſz.
38:
Secarius, Vide Seco.
39:
Secedo, ſeceſſus, Vide Cedo.
40:
Secerno, ſecretus, ſecretio, Vide Cer=
41:
no.
42:
Seceſpita, tæ, fem. Przinoſzká álbo nóż do
43:
rzezánia ofiar/ słoniową kością obłożony.
44:
Qualibus Idolorum cultores uſi
45:
ſunt.
kolumna: b
S ante E.377
1:
Seceſsio, ſeceſſus, Vide Cedo.
2:
Secinium, libum quod Seceſpita ſeca=
3:
tur, Feſtus.
4:
Secius aduerbium, Mniey.
5:
Secludo. Vide Claudo.
6:
Seco, ſecas, ſecaui, ſectum, ſecare, act. pri.
7:
Siekę/ rośćinam/ rzeżę. In duas partes ſe=
8:
cuit, Ná dwie częśći rośćiął. Pabulum ſe
9:
care, Ząć.
10:
Sectus, a, um, participium, Sieczony/ roſcię=
11:
ty/ a/ e.
12:
Secaturus pro ſecturus.
13:
Secamentum, ſecamenti, Zrzas/ to yeſt od=
14:
cięta ſztuká.
15:
Secarius, a, um, adiectiuum, ut ſportæ ſe=
16:
cariæ, Koſze do zrázów á odciętych ſztuk na=
17:
leżące.
18:
Sectio, ſectionis uerbale, Rościęcie/ rośiecze=
19:
nie.
20:
Sectio item media uel aliqua pars bo=
21:
norum ſiue omnia quibus multarum,
22:
confiſcato uulgo dicitur, Przipádnienie
23:
ymienia ku ręce Rzeczypoſpolitey álbo wzię=
24:
cie ná królá ymienia cziyego zá winę.
25:
Sectio etiam dicitur Iuris perſecutio qua
26:
utuntur ſectores, Dochodzenie práwem yá=
27:
kiey winy ná kim.
28:
Sector, ſectoris, maſc. tert. Aſconius, Se=
29:
ctores ſunt inquit qui ſpem lucri ſui
30:
ſecuti bona condemnatorum ſemel
31:
auctionabantur pro his pecunias
32:
penſitabant ſingulis, ac impoſterum
33:
pro compendio ſuo ſingula que
34:
pecunia populo uendituri, Który ná
35:
zysk kupuyą ymienie tych którzi ye ku ręku
36:
Rzeczypoſpolitey vtráćili. Valla.
37:
Sector inquit ſignificat eum accuſato=
38:
rem, qui ex damnatione accuſati, di=
39:
midium bonorum expectat illius, aus
40:
certe aliquam partem.
41:
Sectrix uerbale, fem.
42:
Sectura, ræ, idem quod ſectio, Rozrzezánie
43:
roſprocie/ też skáłá álbo yáskinia pod zie=
44:
mią.
45:
Sectilis, & hoc ſectile, Szczepány/ rościęty/
46:
roſproty álbo łatwi ku ſzczepániu. Vt ſecti=
47:
le porrum, Szczepły czoſnek álbo łuk/ pór
48:
yſz ſie łatwie główká yedná od drugiey
49:
ſzczepa.
50:
Sectius, a, um, idem.
51:
¶Compoſita, Circumſeco, Wkoło ob=
52:
ſie kuyę/ obrzezuyę/ obćinam.
¶Deſeco


strona: 377v


kolumna: a
S ante E.
1:
¶Deſſeco, Odćinam/ odrzezuyę/ odſiekuyę.
2:
Spicarum faſcem deſecare, Wierzchołki
3:
kłoſów obżąć.
4:
Deſecare prata, Pokośić łąki. Deſecare
5:
arborem ſerra, Piłą drzewo przetrzeć.
6:
Collum alicui deſecare, Sziyę vciąć.
7:
¶Deſecans, antis, Odſiekáyący/ odrzezuyą=
8:
cy.
9:
Deſectus, a, um, participium, a Deſe=
10:
cor, Odcięty/ odſieczony.
11:
Deſecta cum ſtramento ſeges. Przi ſá=
12:
mey ziemi pożęte żito. Deſectio, Odrzezánie
13:
odcięcie/ też pożęcie/ pokoſzenie. Vt deſectio
14:
pratorum, Pokoſzenie łąk.
15:
¶Diſſeco, Rość mam/ rozśiekuyę. Diſſeca
16:
re pectus, Rościąc pierśi.
17:
¶Execo, Wycinam/ wyſiekuyę. Execare
18:
neruos urbis Metaph. Moc y zwierzch=
19:
ność miáſtu któremu odyąć. Execare peſtē
20:
Reipub. Wykorzenić to co Rzeczypoſpo=
21:
litey ſzkodźi. Execare medicina dicitur
22:
& ſanare.
23:
¶Exectio uerbale, Wycięcie/ wyſieczenie/
24:
wykorzenienie.
25:
¶Interſeco, Przećinam/ przeſiekuyę/ prze=
26:
param.
27:
¶Perſeco idem, perſecare uitium ali=
28:
quod ne ſerpat, Przećiąć/ to yeſt zábieżeć
29:
yákiey złości áby ſie nieſzerziłá.
30:
¶Proſeco. Roſparam/ rozſiekuyę rozrzezuyę
31:
do końcá. Vnde proſecta dicta ſunt ab
32:
antiquis uiſcera quæ in ſacrificijs pro
33:
ſecaſſent, Wnętrznośći/ roſiekowánie z by=
34:
dląt ná ofiárę dánych.
35:
¶Præſeco, Náprzód obćinam/ ogłádzam
36:
obſiekuyę/ nie dopuſzczę rogáto rość.
37:
¶Præſegmen, præſegminis, Odćinek ál
38:
bo vćinek.
39:
¶Reſeco, Odćinam/ odrzezuyę/ odparam
40:
co od czego.
41:
Linguam reſecare, Ięzyk vrznąć. Vn=
42:
gues reſecare, Páznokcie obrzezáć. Reſeca=
43:
re per translationem, Práwie do końcá
44:
oberznąć. Vt, ad uiuū reſecare, S żiwym
45:
weſpołek odciąć do żiwego doyąć/ to yeſt grun
46:
townie á ſámego fundámentu co wyło=
47:
żić.
48:
Libidinem reſecare, Odyąć komu ſwą
49:
wolą.
50:
¶Reſectio uerbale, Odcięcie/ opiłowánie/
51:
obrzezánie.
52:
¶Reſegmen, reſegminis, idem quod
53:
præſegmen. Plin. Omnia perſequti ſu=
54:
mus uſ ad præſegmina uuguium,
55:
Naymnieyſziſmi rzeczy nie opuśćili áż y odrzá
56:
zów álbo vczinków páznokćich.
kolumna: b
S ante E.
1:
¶Subſeco, Podćinam/ podſiekuyę/ podrze=
2:
zuyę.
3:
Segmen, ſegminis, & ſegmentum, ſegmē=
4:
ti, uenit a Seco, Vćinek/ odćinek/ zrzas/
5:
odrzas/ ſztuczká/ kes wſzelákiey rzeczy.
6:
Segmenta mundi, Liniye cyrkle álbo częśći
7:
świátá. Alias Paralelli & Climata, Vi=
8:
de ſupra.
9:
Segmen item, Klenot nieyáki rzezány z má=
10:
łych ſztuczek złotá vcziniony/ kołmierz/ Hals=
11:
bant/ też zową z niemieckiego.
12:
Segmentarij, Rzemieśnicy którzi tákowe kle=
13:
noty czinią.
14:
Segmentatus, a, um, W rzezáne á ſtrefowá=
15:
ne klenoty vbrány.
16:
Segmentata ueſtis, Rzezána/ ſtrefowána
17:
á rozmáyicie náplátána ſzátá.
18:
Opus ſegmentatum, & ſegmentati aſ=
19:
ſeres, Szłoyrzowáta/ ſzrotowana/ pſtra ro=
20:
botá/ to yeſt z máłych ſztuczek ſpoyona/ yáko
21:
bywáyą skrzinki. Inde fit præſegmen &
22:
reſegmen, de quibus ſupra.
23:
Secors uel Socors, Vide in dictione
24:
Cor.
25:
Secreto, ſecretus, ſecretum, Vide Cer=
26:
no.
27:
Sector, ſectaris, ſectator, ſecta, & ſectarius,
28:
Vide Sequor.
29:
Secubo, Vide Cubo.
30:
Secula, læ, fem. idem falx, Koſá álbo
31:
śiérzp.
32:
Seculum, ſeculi, neut. ſec. Swiat/ wiek. Id
33:
eſt, Czás ſto lat w ſobie oſięgáyący. Sæpe
34:
pro tempore uſurpatur, Vt ſeculum
35:
ſterile, Niepłodny czás.
36:
¶In multa ſecula, Ná wiele lat/ ná dłu=
37:
gie czáſy.
38:
Tot ſeculis latuit, Ták długo ſie táyił.
39:
Aliquot ſeculis poſt Scipio Cartha=
40:
ginē cœpit, W wielu lat potym/ etć Mo=
41:
res huius ſeculi noſtri corruptiſsimi
42:
ſunt, Obyczáye wieku náſzego/ ſą bárzo po=
43:
káżone/ złe/ potániáłe.
44:
Secularis & hoc ſeculare, ut ludi ſecu=
45:
lares, Gry które we ſtu lat bywáły ſpráwo=
46:
wáne.
47:
Secularis in Biblijs, Swiecki/ świátá te=
48:
go.
49:
Secum dictio compoſita ex ablatiuo ſe
50:
pronominis ſui, & præpoſitione cum,
51:
quaſi dicas cum ſe, Snim/ s ſobą.
Secundus


strona: 378


kolumna: a
S ante E.
1:
Secundus, a, um, Wtóry/ a/ e. Aliquando
2:
ſignificat, Fortunny/ ſzczęśliwy/ a/ e. Secun
3:
da fortuna, Dobre ſzczęście. In rebus ſe=
4:
cundis, W dobrym ſzczęściu. Secundo flu
5:
mine nauigare, Po wodźie płinąć. Cui
6:
contrarium eſt aduerſo flumine, W
7:
zwodę.
8:
Secunda uoluntare, S dobrą cziſtą wo=
9:
lą.
10:
Secundus a rege, Pierwſzy po krolu.
11:
Ad regium principatum, ſecundus idē
12:
id ſecundum erat de tribus.
13:
Secunda aura, Cziſta pogodá. Secundis a=
14:
uibus, Fotunnie we ſzczęściu. Secundis
15:
auribus aliquid accipere, Rad co sły=
16:
ſzeć.
17:
Iſtud ſecundis auribus accipio. To wiel
18:
mi rad słyſzę. Secundæ authoritatis ho=
19:
mo, Pierwſzey powagi á zwierzchnośći po
20:
yednym.
21:
Secunda fama, Dobra sławá/ dobra po=
22:
wieść.
23:
Secūdus hæres, Naybliſzſzy dźiedźic króm
24:
yednego/ pierwſzy po yednym. Secundo lo=
25:
co, Ná wtórym mieyſcy.
26:
Nulli ſecundus, Nie ma ſobie równe=
27:
go.
28:
Non habet ſecundum idem, In bonā
29:
& malam partem accipitur, Secunda
30:
menſa, & ſecundæ menſæ, Wet/ to yeſt/
31:
oſtátnie potráwy/ owoc/ ſér/ który ná oſtát=
32:
ku dáyą. Alias bellaria, Poſt ſecundas
33:
menſas uenire, Po wecie po obiedźie przi=
34:
yecháć.
35:
Panis ſecundus, Czeládni chléb álbo pier=
36:
wſzy po pańskim. Secundo populo ali
37:
quid facere, Zá żiczliwością poſpolſtwá/ ál=
38:
bo to co rad poſpolity człowiek widźi czi=
39:
nić.
40:
Ventus ſecundus, Dobry wiátr/ dobra
41:
pogodá.
42:
Secunda uoluntate hominum paluda
43:
tus exijt, S zuprzeymą chucią wſzech lu=
44:
dźy.
45:
Secundæ, ſecundarum, plurali tantum
46:
membrana qua partus obuolutus
47:
utero prodit, quæ & uolucrum ap=
48:
pellatur.
49:
Secundum præpoſitio accuſatiuo caſui
50:
ſeruiens, Podle/ po/ wedle. Significat ſecun
51:
dum aurem, Podle vchá. Secundum
52:
hunc diem, Po tym dniu/ to yeſt yutro/
53:
názáyutrz. Secundum quietem, We ſnie/
54:
w ſpániu.
55:
Secundum Deos homines homini=
56:
bus utiles eſſe poſſunt, Po Bogu czło=
kolumna: b
S ante E.378
1:
wiek człowiekowi naylepiey może vczinić.
2:
Secundum fratrem illis plurimum tri=
3:
buebat, Po brácie ym pierwſze mieyſce da=
4:
wał.
5:
Secundum ea quæro, ſeruatis ne in eo
6:
fidem, Nád to was pytam chowacie ſobie
7:
w tym wiárę. Secundum & ante con=
8:
traria.
9:
Secundum te nihil eſt mihi amicius
10:
fratre tuo, Po tobie nikogo nárziey nie mi=
11:
łuyę yáko bratá twego. Secundum te litem
12:
do, Wedle woley á żądánia twego tę rzecz
13:
skázuyę/ álbo zá tobą/ zá twą ſtroną decret
14:
á skazánie wzdáwam.
15:
De abſente ſecundum præſentem iu=
16:
dicare, W niebytnośći yedney ſtrony vczi=
17:
nić skaźń wedle woley tego który oblicznie
18:
yeſt/ á rzeczy ſwey prziſtrzega. Secundum
19:
cauſam multa diſputare, Rozmáyicie rzecz
20:
rozbieráć mowić co k tey rzeczy nale=
21:
ży.
22:
Secundum te decreuit, Za tobą skaźń
23:
vczinił.
24:
Secundum fas iuſ Wedle práwá y ſprá=
25:
wiedliwośći.
26:
Secundum arbitrium meum regun=
27:
tur omnia, Wodźi mi ſie wſziſtko wedle
28:
myśli.
29:
Secundo aduerbium, Powtóre/ wtóry kroć
30:
Secundo conſul, Wtóry kroć burmi=
31:
ſtrzem.
32:
Secundarius, a, um, Wtóry/ wtórego rządu
33:
mniey ważący/ a/ e. Vt panis ſecundarius,
34:
Czeládni chléb. Qui fuit M. Craſsi quaſi
35:
Secundarius, id eſt ſecūdæ claſsis poſt
36:
Craſſum.
37:
Secundanus, a, um, apud Plin. lib. 3. cap.
38:
4. inuſitatum.
39:
Secundo, as, are, Poſzcześćiam/ poſzczęśliwiam
40:
¶Obſecundo, as, are, & obſecundor,
41:
aris, ari, Być posłuſznym/ kwoley być/ ná=
42:
śládowáć. Etiam uenti tempeſtateſ
43:
obſecundarunt, Też wiátry y nawáłnośći
44:
nam k woley były/ ſłucháły nas.
45:
Securus huius ſecuris, fem. pen. produ.
46:
Siekiérá.
47:
Securi ceruices ſubijcere, Wydáć ſie ná
48:
mieśne yátki/ wpráwić ſie w niebeſpiecz=
49:
ność.
50:
Infligere ſecurim, uel inijcere, Siékierą
51:
ránić/ śiekiérę w łep wſzczepić.
52:
Securicula, læ, dimin. Siekiérká/ toporek.
53:
Securicla, læ, Bałczány bánt/ álbo wiązána
54:
krokwá/ to yeſt drzewo nieyákie/ które we=
55:
ſpołek ſpaya dwá bałki/ álbo dwá dilá/
56:
dwoye drzewo/ etć.
Securus


strona: 378v


kolumna: a
S ante E.
1:
Securus, ſecuritas, Vide Cura.
2:
Secus præpoſitio accuſatiuo iungitur,
3:
Przi/ wedle. Vt ſecus decurſus aquarum
4:
Przi ściekániu wód.
5:
Secus item aduerbium, Ináczey. Haud ſe=
6:
cus, Nie ynáczney. Nemo dicet ſecus,
7:
Zaden ynáczey nie rzec. Non ſecus ac ſi
8:
ipſe adeſſes, Nieynáczey yákobyś ſam przi=
9:
tym był.
10:
Sed cōiunctio aduerſatiua, Ale. Sed quid
11:
tu es triſtis, ále czemu żeś ſmutny. Sed quid
12:
hoc tandem eſt, Ale cóſz wżdy to tákowe=
13:
go yeſt.
14:
Sed de his hactenus, Ale o tym ná ten
15:
czás doſić. Non odio ſed amore te mo=
16:
nuit, Nie ze złey woley ále z chući cie nápomi=
17:
nał.
18:
Sed enim, idem quod ſed, Sed enim ne=
19:
queo ſatis mirari, Ale ſie nie mogę wy=
20:
dźiwić.
21:
Sedate ſedatio, ſedatus, Vide Sedeo.
22:
Sedeo, ſedes, ſedi, ſeſſum, ſedere, neu. ſec.
23:
Siedzę. Sedet equo, Siedźi ná koniu. An
24:
ſedere oportuit domi uirginem, A zaſz
25:
pánná miáłá domá śiedźieć/ czekáć. Terent.
26:
Sedet animo, Wziąłem przed ſię. Tákem
27:
vmyslił.
28:
Sedere anguſte, Ciáſno ſiedźieć. Dua=
29:
bus ſellis ſedere prouerb. Nieſtátecznym
30:
być/ teras temu/ hnet ynemu k woley być
31:
Ad gubernacula Reipub. ſedere. Rze=
32:
czi poſpolite ſpráwowáć/ Rzecz poſpólitą rzą=
33:
dźić.
34:
Ad latus alicuius ſedere, Podle kogo
35:
śiedźieć. Sedere in ouis, Náycách śiedzieć
36:
lądz.
37:
Sedent niues, Polegáyą śniegi/ długo
38:
trwáyą.
39:
Penitus ſedit tibi morbus, Zámogłá
40:
ſie/ wkorzeniłá ſie w cię tá choróbá. Veſtis ſe
41:
dere dicitur, Prziſtáć.
42:
Sedere item, Próżnowáć. Si eſſent uenti nos
43:
Corcyræ non ſederemus, By były wiá=
44:
try potemne nie ſiedźielibyśmy byli w Cor=
45:
cirze.
46:
Si ſedet hoc animo, Ieſlić ſie ták zda/
47:
yeſliś ſie ná to vdał.
48:
Sedens, ſedentis, participium, Siedzący. Se
49:
dens lactuca quæ & ſeſsilis, Niska/
50:
krótka nie wyſoko ſie od ziemie podnoſzą=
51:
ca.
52:
Sedes, ſedis, fem tert. Stolce/ ſtołek też mieſz=
53:
kánie/ śiedzenie.
54:
Sedem & domicilium præbere, Mieſz=
55:
kániem opátrzić.
56:
Incolere ſedem aliquam, Mieſzkáć gdźie
kolumna: b
S ante E.
1:
Vt hanc ego ſedem incolo, Tu ya mieſz=
2:
kam/ tu yeſt móy ſtolec. Conſidere in pro=
3:
prijs ſedibus, Zoſtáć ſie przi ſwych właſ=
4:
nościách.
5:
Sedes ſtabilis & domicilium certum
6:
Pewne poſtánowienie. Mutare ſedes, Prze
7:
prowadźić ſie ná ynſze miyſce. Sedem po=
8:
nere, Poſtánowić ſie ze wſzem goſpodár=
9:
ſtwem.
10:
Sedes luxuriæ, Mieyſce wſzelákich zbyt=
11:
ków.
12:
Sedes etiam, Pośládek.
13:
Sedicula, le, dimin, fem. prim. Stołek/ ſto=
14:
łeczek/ ſiedzeniczko.
15:
Sedile, ſedilis, neu Zedel/ ſtołec/ śiadánie. Vt
16:
ſedile auium, Siadánie ptaſze/ mieyſce zwłaſz=
17:
czá gdźie ptacy ſiadáyą.
18:
Sedentarius, a, um, Co śiedząc bywa robiono.
19:
Vt opera ſedentaria, Siedząca robo=
20:
tá.
21:
Sedentarij, Rzemieśnicy ſiedząc robiący yáko
22:
ſą kráwcy/ ſzewcy/ etć.
23:
Seſsibulum pro ſedili, Plautus obſole=
24:
tum.
25:
Seſsio, ſeſsionis, Siedzenie/ poſádzenie. Fru=
26:
ſtra laborauimus in hac ſeſsione,
27:
Próżnoſmy ſie prácowáli ná tym poſiedzeniu
28:
Prima ſeſsione hoc decretum aut con
29:
cluſum eſt, Pierwſzym poſádzenim to ska=
30:
záli.
31:
Seſsito, as, are, frequentatiuum, Vſtáwicz=
32:
nie ſiedzę. Hic tu perpetuo ſeſsitas, Ty
33:
tu vſtáwicznie przeſiedźiſz.
34:
Seſsilis, & hoc ſeſsile, Niski ſiedzący krót=
35:
ki/ prziziemny. Seſsilis lactuca quæ & ſe=
36:
dens
37:
Sella, ſellæ, fem. prim. idem quod ſedes,
38:
Stołek/ łáwá/ zedel.
39:
Sellaria, æ, Mieyſce ná które ſtołki odſtáwu=
40:
yą.
41:
Sellarius, a. um, idem quod Sedentarius,
42:
Sellularij artifices, idem quod ſeden=
43:
tarij.
44:
Sellariolus, a, um, Vt Sellariola popina,
45:
Kárczmá/ mieyſca bieſiády á poſiedzenia.
46:
¶Compoſita, Aſsideo, aſsides, aſſedi
47:
aſſeſſum, aſsidere, ſiedzę podle kogo. Aſsi=
48:
dere apud carbones, Przi węglu ſie=
49:
dzieć.
50:
Aſsidet ad focum, Siedźi przi komi=
51:
nie.
52:
Aſsidere librum, Vſtáwicznie ſie vczić/
53:
nád xięgámi leżeć,
54:
Perpetuo aſsidet libris, Vſtáwicznie leży
55:
nád xięgámi.
56:
Aſsidere ad portum, Przi brzegu ſiedźieć.
Aſsideri


strona: 379


kolumna: a
S ante E.
1:
Aſsideri pro obſidere, Być obegnan.
2:
¶Aſſeſſor, aſſeſſoris, uerbale, Radny
3:
pan. Qui ſcilicet præſidibus aſſidet,
4:
Który yeſt ku rádnym pánóm prziſádźony
5:
prziſádnik álbo prziſądnik wybornie może
6:
być zwan. Si uſus uoluerit.
7:
¶Aſſeſsio, aſſeſsionis, fem. ter. ipſe aſsi
8:
dendi actus, Prziſiędzenie álbo przipoſie=
9:
dzenie.
10:
Aſſeſſura idem apud Vlpianum de
11:
proxenetis.
12:
Aſſeſtrix, aſſeſtricis, uerbale, fem. ab
13:
aſſeſſor, Prziſądniczká. Compoſita alia,
14:
¶Asido, aſsidis pe. longa præteritum
15:
& ſupinum habet ab Aſsideo, aſſedi,
16:
aſſeſſum, aſsidere, Prziſiádam ſie do kogo/
17:
ſiedzę przi czym álbo przi kim. Aſside mi=
18:
hi propius, Prziſiądź ſie ku mnie bli=
19:
żey.
20:
Asidere menſæ, Przi ſtole álbo zá ſtołem
21:
ſiedźieć.
22:
Aſsidere in Bibliotheca & Bibliothe=
23:
cæ, Siedźieć w Bibliotece/ álbo przi Biblio=
24:
ce.
25:
Non facile hæc inter ſe dinoſcuntur,
26:
aſsideo, & aſsido, quia utrum habet
27:
in Imperatiuo aſside, præteritum & ſu
28:
pinum idem, differunt tamen inter ſe,
29:
quia aſsido ſemper cum motu eſt, &
30:
de loco ad locum quando tendit,
31:
Aſsideo autem quaſi iuxta ſedeo, ſine
32:
motu, & in loco ſemper eſt, & ſic de
33:
reliquis compoſitis intelligendum eſt,
34:
Aſſedit dextra Adherbalem, Siadł po
35:
práwey ręce Adherbaluſowi.
36:
¶Aſsidelæ menſæ ad quos ſedentes
37:
flamines ſacra faciebant.
38:
¶Conſido cum motu eſt de loco ad
39:
locum, Poſadźić ſie/ vpáść ná dół. Relin=
40:
quito dum conſidat, Day pokóy áż ſie
41:
vſtoyi/ vpádnie ná dół.
42:
Vbi ira conſedit, Gdy ſie gniew v=
43:
koyił.
44:
¶Conſiditur imperſonale, Siádło ſie/
45:
vſiedli ſobie.
46:
¶Circumſido, Oblegam/ obganiam obo=
47:
zem.
48:
¶Deſido idem quod ſedere, ſed cum
49:
motu, Vſiádam. Terra deſedit, Ziemia
50:
vpádłá/ wzgrążiłá ſie.
51:
¶Inſido, Wſiadam. Apes æſtate ſerena
52:
floribus inſidūt uarijs, Pſzczoły pogodne
53:
go látá ná rozmáyitych kwiatkách vſiadáyą/
54:
záwieſzáyą ſie.
55:
Dum memoriæ inſidant, Aż ná pámięći
56:
vſiędą/ vtkną.
kolumna: b
S ante E.379
1:
¶Inſidens, pen. prod. Siedzący ná czym/
2:
też ſpuſzczáyący ſie ná co.
3:
¶Obſideo, Vide in Obſideo.
4:
¶Reſido, Znowu vſiádam/ vdawam ſie ná
5:
pokóy.
6:
¶Subſido, Vpádam ná dół/ pogrążam ſie.
7:
Opádam. Flumina ſubſidunt, Opadáyą
8:
wody. Vnde ſubſidunt idem, Subſidere
9:
& confringere contraria, Mulierum
10:
menſes ſubſidunt, Vmnieyſzáyą ſie/ gdy ſie
11:
zwłaſzczą niemoc tá bárziey nie ſzerzi/ ále
12:
vſtáye. In loco aliquo ſubſidere, Vſieść
13:
y mieſzkáć. Cui opponitur profici=
14:
ſci.
15:
¶Perſido, Vpádam ná dół/ vſtawam ſie
16:
pogrążam ſie. Vbi frigidus imber altius
17:
ad uiuum perſedit, Gdy źimny deſzcz do
18:
żiwego doyął.
19:
¶Conſedeo, ſiue Conſideo, id eſt, ſi=
20:
mul ſedeo, Weſpołek s kim poſádzam ſie/
21:
weſpołek s kim poſtánowiam ſie. Conſide=
22:
re apud aliquem locum, Poſádźić ſie ná
23:
nieyákim mieyſcu. Conſidamus hic pau=
24:
lulum, Poſiądźmy tu trochę. In ſolitudine
25:
conſidere, Ná puſzczy vſieść/ to yeſt po=
26:
ſtánowić ſie mieſzkáć. Cura conſidit, Pra=
27:
cá vśiádłá/ vſpokoyiłá ſie. Antequam ali=
28:
quo loco conſedero literas a me non
29:
expectabis, Nie nádzieway ſie ode mnie li=
30:
ſtów/ áliſz ſie ná którym mieyſcu poſtánowię.
31:
Ardor animi conſedit, Zapalcziwość
32:
vmysłu vſpokoyiłá ſie. In ocio conſide=
33:
re, W pokoyu mieſzkać. Conſedit terra,
34:
Vpádłá/ pogrążiłá ſie źiemiá.
35:
¶Conſeſſor, conſeſſoris, Podleſiednik/
36:
poſpolu ſiedzący.
37:
¶Conſeſſus, huius conſeſſus, Poſádzenie
38:
to yeſt/ zgromádzenie ludźi ná nieyákie ſprá=
39:
wy ſiedzących.
40:
Si talia in ampliſsimo ueſtro conſeſſu
41:
audet dicere, Ieſli to śmié przi zacnym po=
42:
ſádzeniu á oblicznościách wáſzey miłośći mó=
43:
wić.
44:
¶Circumſideo, Obſiádam w koło obgá=
45:
niam/ ogárniam/ oblegam. Circumſidere
46:
ciuitatem, Obegnáć miáſto położić obóz o=
47:
koło wſzego miáſtá.
48:
¶Circumſideri paſsiuum, Ze wſzech
49:
ſtrón być ogárnión a obegnan od nieprziya=
50:
cielów.
51:
¶Circumſeſsio, onis, uerbale, Obegna=
52:
nie/ oblężenie.
53:
¶Diſsideo, Niezgadzam ſie/ yeſtem róznij.
54:
Capitali odio a Q. Pompeio diſsidet,
55:
Ieſt mu głównym nieprziyacielem. Diſsi=
SSdere


strona: 379v


kolumna: a
S ante E.
1:
dere ſe ipſo ſecum diſcordare,
2:
Sam ſobie przećiwnym być. Non conſilijs
3:
ſolum & ſtudijs diſsidebamus, Nie
4:
tuko rádą ále też żiczliwością/ dálekoſmy od
5:
ſiebie rózni byli/ to yeſt ynaćziyem rádźił y
6:
ynſzemum żicził niżli ón.
7:
Diſsidet cum illo multis rebus. Wiel=
8:
ka rózność yeſt miedzi niemi. Inter ſe leui=
9:
ter diſsident, Máyą nieco yeden przećiw=
10:
ko drugiemu.
11:
Inter diſsident & diſcordant, Wádzą
12:
ſie s ſobą.
13:
Niſi s ſenatu diſſediſſet, By ſie był s rá=
14:
dą zgadzał/ by ſie był niedotrąćił od rá=
15:
dy.
16:
Animo & uoluntate ab aliquo diſſi=
17:
dere, Nie módz ſie przećiw komu zdobyć
18:
ná dobrą chuć/ vprzeymie kogo nienay=
19:
rzeć.
20:
Non rectum me in tantis rebus a Pom
21:
peio diſſidere, Diſsidere ad inanimata
22:
translatum, Plin. Adamas diſsidet
23:
cum Magnete lapide, Máyą rózną á
24:
przećiwną náturę.
25:
¶Diſsidens, diſsidentis, participium,
26:
Rózny. Diſsidentes opiniones, Rózne
27:
mniemánia.
28:
¶Diſsidium, diſſidij, Niezgodá/ rózność/
29:
zwádá.
30:
¶Diſſenſio & diſsidium, Nieprziyaźń/
31:
gniew.
32:
Diſſidium uoluptatum, Diſsidentia, æ
33:
idem quod diſsidium.
34:
¶Deſideo, Siedzę/ gniyę/ leżę/ nic nie czi=
35:
nię. Totum deſedit diem, Cáły dźień prze=
36:
ſiedźi nic nie cziniąc. Hinc deſes, deſidis,
37:
om. Leniwy/ zgniły/ prożnuyący.
38:
¶Deſidia, æ, fem. prim. Leniwſtwo/ zgni=
39:
łość/ plugáwość/ niedbálſtwo. Languori
40:
deſidiæ ſe dedere, Vdać ſie ná le=
41:
niwſtwo y próżnowánie.
42:
¶Deſidioſus, a, um, idem quod deſes
43:
Intertiſsimum & deſidioſiſsimum otiū
44:
Leniwe/ á zgniłe niedbálſtwo.
45:
¶Deſidioſior, Varro, qui in oppido
46:
ſederent quam qui rura colerent, de=
47:
ſidioſiores putabant.
48:
¶Inſideo, Siedzę ná czym. Equo inſide=
49:
re, Ná koniu ſiedźieć. Inſidet animo,
50:
Mam to przed ſobą/ ná tóm ſie vdał/ tkwi
51:
mu ná vmyśle. Inſidet pedibus dolor,
52:
Boleść w nogách tkwi. Quid animo il=
53:
lius inſederit neſcio, Nie wiem co przed
54:
ſię wźiął. Hic feruor animi inuterauit
55:
& tanquam in urnis medulliſ inſe=
56:
dit, Tá zápálcziwość vmysłu záſtárzáłá ſie
kolumna: b
S ante E.
1:
á yákoby we krwi w zyłách y w mózgu ſie
2:
vſtałá.
3:
Inſidet in memoria mea penitus, Do=
4:
brze mi to tkwi ná pámięći moyey. Porten=
5:
tis inſidere, Nád dźiwámi ſiedźieć/ to yeſt
6:
nie móz ſie wydźiwić.
7:
¶Inſidere item, Siedźieć/ czuháć/ ſtrzedz
8:
ważić na kogo. Itinera inſidere, Drógi ob=
9:
ledz.
10:
¶Inſideri paſsiue, Liui. Viæ omnes
11:
hoſtium præſidijs inſiderentur, A drógi
12:
wſziſtki były od nieprziyaciół oblężo=
13:
ne.
14:
¶Inſidens, entis, participium, pe. cor.
15:
Leżący/ ſiedzący ná czym, Hic malis inſi=
16:
dentibus ne ſani quidem eſſe poſſu=
17:
mus, Poki nam ty złe rzeczy ná ſziyey leżą
18:
s trudnośćią ſie mamy lepſzey fortuny ná=
19:
dźiewáć.
20:
Cura inſidens, Stáránie vſtáwicznie nád
21:
ſziyą leżące.
22:
¶Inſeſſus, huius inſeſſus, Vſiedźienie/ le=
23:
żenie nád czym.
24:
¶Inſidiæ, inſidiarum, Stanie ná kogo/
25:
śidłá táyemne/ vſadzká/ zdrádá. Facere in=
26:
ſidias, Stać ná kogo. Inſidias parare ali=
27:
cui idem, Aucupemus ex inſidijs clan
28:
culum quam rem gerant, Posłuchaymy
29:
potáyemnie co czinią. Ponere in inſidijs,
30:
Záſádźić ná kogo/ ná śládku poſádźić. Strue=
31:
re alicui inſidias, Chcieć kogo ſchytrzić/ ná
32:
ſádźić ſie ná kogo.
33:
Aliquem per inſidias interficere, Przes
34:
rozſádzenie ná kogo komu gárdło wziąć.
35:
Tendere, locare, ſtruere, collocare, cō=
36:
parare inſidias, ſynonyma, Vitæ ali=
37:
cuius inſidias parare, Stać komu o gár=
38:
dło/ czucháć/ ważić ná kogo. In aliquo lo=
39:
co inſidias inſtruere, Timebant inſi=
40:
dias alioquin perſequuti fuiſſent lon=
41:
gius hoſtem, Obawáli ſie zdrády/ gdyby
42:
nie to puśćiliby ſie byli dáley zá nieprziya=
43:
cielem.
44:
Erumpere ex inſidijs in aliquem, Wyr=
45:
wáć ſie wyskoczić ná kogo z vſádzenia z
46:
vſadki.
47:
¶Inſidior, inſidiaris, inſidiari, Stać/ czu
48:
cháć/ ſtrzedz ná kogo.
49:
Inſidiemur apris, Chcemy ná czarne pole
50:
álbo czarny zwiérz yecháć.
51:
Inſidiari leporibus, Záyące łowić/ śidłá
52:
ná nie ſtáwiáć.
53:
Qua gratia uenit niſi ut inſidietur &
54:
obſeruet, A dla czego ynego prziſzedł ye=
55:
no iżby/ etć.
¶Inſidioſus


strona: 380


kolumna: a
S ante E.
1:
¶Inſidioſus, a, um, Zdrádliwy/ záſádliwy/
2:
czuháyący/ ważący/ a/ e. Inſidioſiſsima con
3:
ditio, Inſidioſus latro.
4:
¶Inſidioſe aduerbium, Ná vſadzce śie=
5:
dząc/ ſtoyąć/ czuháyąc/ ważąc na kogo zdrá=
6:
dliwie.
7:
Sceleratiſsime & Inſidioſiſsime tracta=
8:
re aliquem, Lotrowsko á zdrádliwie vkáto=
9:
wáć kogo.
10:
¶Inſidiator, inſidiatoris, Ten który ná
11:
kogo ſtoyi. Viarum inſidiator, Zboycá po=
12:
dróżny.
13:
¶Obſideo, Oblegam woyskiem obganiam
14:
obſiadam. Qui meum tempus obſide=
15:
ret. Któryby móy czás obſiedział/ to yeſt
16:
miáſto mnie móy czás záſiedział. Obſidere
17:
arcem, Obléc zamek. Obſideri & teneri,
18:
Być oblężón.
19:
¶Obſidere etiam, Czekáć/ ſiedźieć/ záſie=
20:
dźieć ſie. Terent. Nunc domi certum eſt,
21:
obſidere uſ donec redierit, Ták ſie
22:
długo domá rozſiedzę/ áż przidźie.
23:
¶Obſido, obſidis, obſedi, obſidere
24:
idem ſignidicat quod Obſideo, niſi
25:
quod motus quidam ineſt, ut quaſi
26:
ſit obſidere, Obśieść/ oblédz.
27:
¶Obſidior, obſidiaris, ari, Czucháć/ ná
28:
vſadce ſiedźieć.
29:
¶Obſeſſus, a, um, participium, Oblężo=
30:
ny/ woyskiem obegnány/ okrążony nieprziya=
31:
cielmi.
32:
Obſeſsis uijs commeatum intercluſit,
33:
Oblegſzy drógi potrzeby ku żiwnościam
34:
odyął.
35:
¶Obſidio, obſidionis, fem. tert. & ob=
36:
ſidium, obſidij, neut. ſec. Oblężenie. Ob=
37:
ſidium facere, Obléc/ obozem obegnáć. Ob
38:
ſidione eximere, & obſidionem ſol=
39:
uere, Prziciągnąć ná pomoc oblężonym/ y wy
40:
báwić ye z oblężeniá.
41:
¶Obſeſsio, obſeſsionis, idem, też Oſię=
42:
dzienie.
43:
¶Obſeſſor, obſeſſoris, Ten który obległ
44:
kogo/ oblężyciel/ oblégierz. Obſidiæ, opſi=
45:
diarum, Obſiędzienie/ czuhánie/ vſádzenie ál=
46:
bo vdánie ſie ná co.
47:
¶Obſidionalis, & hoc obſidionale,
48:
ab obſidione deriuatum, Vnde Coro=
49:
na obſidionalis quæ debebatur ei qui
50:
obſeſſos ab hoſtibus liberaſſet, Wie=
51:
niec dla prziciągnienia ná pomoc oblężonym
52:
y wybáwieniá od oblężeniá.
53:
¶Obſes, obſidis, gen. com. Więzień/ to
54:
yeſt oſobá nieprziyacielóm w zaſtawie miá=
55:
ſto záſtáwy dána.
56:
Obſides enim dicuntur qui tradun=
kolumna: b
S ante E.380
1:
tur imperio alicuius ea conditione.
2:
Vt ſi dator obſidis a fide data rece=
3:
dat receptor in obſidem habeat uitæ
4:
neciſ poteſtatem, Hinc dicimus, Im=
5:
perare obſides, Roskázáć więznie ſtáwić
6:
dla pewnośći trzymánia przymiérza.
7:
¶Obſes per translationem, Cic. habe=
8:
tis eius ſententiam tanquam obſidem
9:
perpetuæ eius in Rempub. uoluntatis.
10:
Macie yego vmysłu otworzenie yákoby
11:
więźniá/ záſtáwę wieczney yego ku Rzeczypo=
12:
ſpolitey chući.
13:
¶Poſsideo, Poſiádam/ dźierżę/ trzimam/
14:
mam w mocy/ właſność którey rzeczy
15:
mam.
16:
Bonam partem bonorum poſſedit,
17:
Więtſzą część ymienia poſiadł/ oſięgnął.
18:
Bona ex edicto poſsidere, W więzáć ſie
19:
w ymienie zá skazániem ſądownym. Filius
20:
bona partis poſsidet, ſine diminutio=
21:
ne, Syn trzyma ymienie oycowskie bes któ=
22:
rey vtráty.
23:
Poſsidere aliquid communiter cum
24:
aliquo, Weſpołek dzierżeć s kim/ nie dzie=
25:
lone ymienie mieć. Poſsidere palmam,
26:
Przodek á zwycięſtwo otrzymáć/ wygráć.
27:
Poſsideri paſsiuum, Cic. Quo aliter
28:
ager poſsideatur, Aby ynym ſpoſobem
29:
rola byłá od niego trzymána.
30:
¶Poſſeſsio, poſſeſsionis, Poſiędzienie/
31:
dzierżáwá/ ymienie/ máyętność. Poſſeſsio
32:
fiduciaria, Trzymánie ymienia yákiego k
33:
wiernego ręce.
34:
¶Poſſeſsiuncula, læ, dimi. Dzierżawká/
35:
ymieniczko.
36:
¶Poſſeſſor, poſſeſſoris, Dzierżawcá/ pan.
37:
¶Poſſeſsiuus, a, um, adiectiuū a Gram
38:
maticis fictum, Poſiádáyący/ oſięgáyący.
39:
¶Præſideo, præſides, Rządzę/ ſpráwuyę
40:
yeſtem ſtároſtą/ przedłożonym/ obróncą. Te=
41:
ſtor omnes deos qui huic urbi præſi=
42:
dent, Swiádczę wſzemi bogi którzy to miá=
43:
ſto w mocy/ w zwierchnośći y w obrónie ſwey
44:
máyą/ álbo świádczę pánem bogiem któri to
45:
miáſto w mocy ſwey ma.
46:
Præſidere urbani rebus, Nád tymi rze=
47:
czámi które ſie miáſtá dotyczą zwierchność
48:
mieć.
49:
¶Præſes, prȩſidis, Stároſtá/ vrzędnik/ na
50:
mieſnik/ obróńcá/ przedłożony.
51:
¶Præſidium, præſidij, Oſádzenie miáſtá/
52:
zamku/ álbo mieyſcá yakiego żołnierzmi ku
53:
obronie.
SS 2Præſidium


strona: 380v


kolumna: a
S ante E.
1:
Præſidium oppido imponere, Służeb=
2:
nemi oſádźić. Præſidium per translatio=
3:
nem ſignificat, Vcieczká/ pomoc/ nádzieyá.
4:
Præſidio eſſe, Ná pomocy być. Præſidiū
5:
meum in te uno ſitum eſt, Wſzyſtká moyá
6:
nádźieyá w tobie yednym wiśy. Præſidia
7:
item pro caſtris, Miáſto obozu/ okopánia
8:
wáłu/ ſzańców/ etć. Caſtra præſidia
9:
Præſidium magnum in pecunia.
10:
Qui præſidia contra feras inuenerunt
11:
Obrony/ etć.
12:
¶Præſidiarius, a, um, Co ku obronie oſá=
13:
dzeniu á ſtraży należy.
14:
¶Præſidiarij in uitibus qui & cuſto=
15:
des, Vide ſupra.
16:
¶Reſideo, Vſiádam/ poſádzam ſie/ odpoczy=
17:
wam/ przeſtáyę/ zoſtawam. Seſideamus ſi
18:
placet, Vſiądźmy trochę. Culpa in te re=
19:
ſidet, Ná tobie ſie tá winá zoſtawa. Reſi=
20:
det ſpes in uirtute tua, W twoyey cnocie
21:
náſzá nadźieyá.
22:
Cum iræ reſediſſent, Gdy ſie gniew vſpo=
23:
koyił/ gdy gniew opłonął. Cum timor ani
24:
mi reſediſſet idem.
25:
Reſdiere eſuriales ferias, id eſt, agere
26:
ferias eſuritione pleniſsimas, Plau=
27:
tus.
28:
¶Reſidens, reſidētis participiū, Vſiad=
29:
ſzy/ poſádźiwſzy ſie.
30:
¶Reſiduus, a, um, Oſtáteczny/ zbytny.
31:
Quicquid reſiduum erit, Cokolwiek
32:
zbędzie. Reſidua & uetus ſimultas, O=
33:
ſtátki ſtárádawney nieprziyázniey.
34:
¶Reſes, reſidis, gen. omnis, idem quod
35:
deſes, Leniwy/ zgniły/ niedbáły/ gnuśny.
36:
¶Subſideo, Vſiádam ſie ná dnie/ ná dno
37:
vpádam/ też trwam/ zoſtawam ſie. Quic=
38:
quid fecis ſubſederit, Cokolwiek nieczy=
39:
ſtośći ná dno vpádnie.
40:
Subſidet pecunia apud eum, Zoſtawáyą
41:
ſie pieniądze przy nim/ álbo dźierżą ſie go
42:
rady pieniądze.
43:
Si quæ feces in fundis uaſorum ſub=
44:
ſederint, Yeſli yákie nieczyſtośći ná dnie
45:
vſiędą.
46:
Quæ in caſtris ſubſederat, Która byłá
47:
w obozie zoſtáłá. In uia ſubſidere, w dródze
48:
odpocziwáć.
49:
¶Subſidere item ſignificat Inſidiari,
50:
Vſádźyć ſie/ ſtać ná kogo.
51:
¶Subſeſſor, ſubſeſſoris, uerbale, Ten
52:
któri ſtoyi/ ſtrzeże á waży ná kogo.
53:
¶Subſeſſa, æ, Táyemne á zdradliwe vſádze=
54:
nie ná kogo.
55:
¶Subſidium, ſubſidij, Pomoc/ vcieczká.
56:
Belli ſubſidia, Pomocy woyenne. Venire
kolumna: b
S ante E.
1:
ſubſidio, Ná pomoc przybiec. Subſidium
2:
ſenectutis, Vcieczká ſtárośći. Induſtriæ
3:
ſubſidia at inſtrumenta uirtutis in
4:
libidine audacia conſumere.
5:
¶Subſidiarius, a, um, Pomocny/ pomagá=
6:
yący. Vt cohortes ſubſidiariæ, Woyská
7:
ná pomoc przyciągnęłe/ prziśłe.
8:
¶Subſidiarius palmes qui & præſi=
9:
diarius ut refert Columella, a Catone
10:
cuſtos & uinarius appellatur pal=
11:
mes.
12:
¶Subſelliū, ſubſellij, ſubſellia, Niskie
13:
łáwy, połáwie niskie. A ſubſellis in roſtra
14:
rem deferre, Nieyákiey rzeczy ſpráwę od
15:
rádnych á ſądownych pánów przed poſplite=
16:
go człowieká przywieść á ych ſie nieſpráwie=
17:
dliwośći przed poſpólſtwem skárżyć.
18:
¶Subſellia pro ipſis iudicibus aliquā=
19:
do accipitur.
20:
¶Superſedeo, Odpuſzczam/ pozoſtawam/ po=
21:
puſzczam/ przeſtáyę czego. Superſedi ſcri=
22:
bere, Przeſtałem piſáć. Conſulo ut ſuper=
23:
ſedeas ab hoc negotio, Rádzę ábyś po=
24:
puśćił tey ſpráwy. Tributo ac delectu
25:
ſuperſeſſum.
26:
Sedimentum, Vide Sido.
27:
Seditio, ſeditionis, fem, tert. Zwádá. Con=
28:
citare ſeditionem & diſcordiā, Zacząć
29:
zwádę. Facere ſeditionem, Zwádźić ſie
30:
skim. Commota ſeditione abijt, Yáko
31:
ſie skoro poczęlu wádźić poſzedł precz. Cri=
32:
tur ſeditio, Poczynáyą ſie wádźić.
33:
Seditioſus, a, um, Zwádliwy/ a/ e. Sedi=
34:
cioſe aduerbium, Zwádliwie/ álbo w zwá
35:
dzie.
36:
Sedo, as, are, act. prim. Vſpokoyám ſie/ vſmie=
37:
rzam/ koyę/ błágam. Sedare ſeditionem,
38:
Vſmierzyć zwádę.
39:
Ne habet qui ſitim ſuam ſedet. Nie
40:
ma ták wiele áby mógł ſwe prágnienie zá=
41:
gáśić.
42:
Bellum ſine tumultum & motu ſedare,
43:
Vſmierzyć woynę króm którego zámieſzánia.
44:
Controuerſiam ſedare, Roznośći czyye
45:
poyednáć/ porownáć. Diſcordias ſedare,
46:
Ziednáć. Irā ſedare, Vbłagáć gniew. Men=
47:
tes commotas, motus animi ſedare, pa
48:
uorem, tempeſtatem, tumultum ſeda=
49:
re. Incendere & ſedare contraria.
50:
Sedatus, a, ū, participium ſiue nomen ex
51:
participio, Spokoyny skromny/ ćichy/ a/ e.
52:
Homo ſedatus, Skromny człowiek. Tem
53:
pore ſedatione, Spokoynieyſzego czáſu.
54:
Sedatione animo ſcribere, Skromniey á
55:
vkłádńiey piſáć.
Sedatio


strona: 381


kolumna: a
S ante E.
1:
Sedatio, Skromność/ ćichość. Animi ſedatio
2:
Cichość vmysłu. Sedationem afferre, Vſpo
3:
koić.
4:
Sedatio perturbationum, Vſpokoyenie zá
5:
mieſzánia.
6:
Reſedo, as, are, Powtóre álbo z nowu
7:
vſpokoyam/ vskromiam.
8:
¶Inſedatus, a, um, Nieukoyny, nieupoko=
9:
yony.
10:
Seduco, Vide ſimplex.
11:
Seduculum, genus flagelli, Feſtus.
12:
Sedulus, a, um, Vſtáwiczny/ pilny/ pieczołowiti
13:
a/ um.
14:
Sedulitas, atis, fem. tert. Pilność/ vſtáwicz=
15:
ność/ pieczołowitość.
16:
Sedulo aduerbium, Vſtáwicznie/ pilnie/ też
17:
wiernie/ vprzeymie. Sedul aliud aduer=
18:
bium, idem.
19:
Sedum, ſedi, gen. neut. Herba, alias Sem=
20:
peruiua & uulgo barba Iouis dicitur
21:
Royownik álbo Bárwinek.
22:
Sedum incolæ uallis Pœnine iuxta ue=
23:
ragros in Heluetia, Lud Szwáycerskiey
24:
ziemie/ po niemiecku Walleſer/ quorum
25:
oppidum eſt Sedunum Epiſcopi ſe=
26:
des, Sitten in Wallis po niemiecku.
27:
Segedonum, putatur eſſe Noremberg/ miá=
28:
ſto w Rzeſzey niemieckiey.
29:
Seges, ſegetis, fem. tert. pen. cor. Zboże wſze=
30:
lákiego naſienia yeſzcze niepożęte. Aliquan=
31:
do ſignificat, Vpráwiona rola ku naſie=
32:
niu.
33:
Seges ac materia gloriæ, Metaph. Przi=
34:
czyná á pochop ku chwale.
35:
Segetia Dea a proſcis culta, quod lætas
36:
faceret ſegetes.
37:
Segeſta, æ, oppidum peruetus in Sicilia.
38:
Segmen, ſegminis, Vide Seco.
39:
Segnis & hoc ſegne. Leniwy/ gnuśny. Seg=
40:
nis homo, Gnuśny człowiek. Segnis ad
41:
credendum, Nie łatwi ku wierzeniu. Eo
42:
anno non ſegnior diſcordia Princi=
43:
pum erit, Tego roku nie mnieyſze roſtyrki
44:
będą miedźy xiążety. Segnis animus, Gnuś
45:
ny niczemny człowiek.
46:
Segnities, ſegnitiei, Leniſtwo/ gnuſność.
47:
Segnitia, æ, idem. Agrorum ſegnities,
48:
Nievrodzáyność pól.
49:
Segnitas, atis, pro ſegnitie, Cic. de Orat.
50:
Fortaſsis mendoſe.
51:
Segniter aduerbiū, Leniwo/ niedbále, gnuśnie
52:
¶Perſegnis, e, Niewymownie leniwy.
53:
¶Perſegniter, Bárzo leniwo.
54:
Segobriga, oppidum Celtiberiæ.
55:
Segrego, Vide Grex.
56:
Segullum, ſegulli, Plin. lib. 33. cap. 4. Au=
kolumna: b
S ante E.381
1:
rum qui quærunt ante omnia ſegullū
2:
tollunt, ita uocatur indicium aluens
3:
ubi id eſt, aræne lauantur, at ex
4:
eo quod reſedit coniectura capitur.
5:
Seianum equum habere, prouerbialiter
6:
dicitur, homo calamitoſus quod
7:
equus Seij Romani cuiuſdam Om=
8:
nibus dominis ſuis calamitatem attu=
9:
liſſe creditus eſt.
10:
Seier, mons in Idumæa.
11:
Seiugi ſiue Seiuges, pen. cor. gen. maſcul.
12:
Trzi pari koni w yeden wóz wprzężone.
13:
Seiugo, as, are, Rozprzągam/ rozłączam.
14:
Seiungo, Vide ſimplex Iungo.
15:
Selago, ſelaginis, herba.
16:
Selectio, ſelectus, Vide Seligo.
17:
Seleucia, æ, ciuitas Syriæ non procul ab
18:
Antiochia circa mare antea Pieria uo
19:
cata, item alia ciuitas in Chaldæa in=
20:
ter Babyloniam & Ninum, Seleucia in=
21:
teramis dicta, Præterea Seleucia tertia
22:
ciuitas in Cilicia Tracheotis di=
23:
cta.
24:
Seleucus, ci, gen. maſcul. Zacny dworzánin
25:
wielkiego Allexándra/ któri potim królem w
26:
Syriey zoſtał.
27:
Selibra, æ, Puł funtá.
28:
Seligo, ſelectus, Vide Lego.
29:
Selinon, Latine Apium.
30:
Seliquaſtra, æ, genus ſedilis Antiquis Fe=
31:
ſtus.
32:
Sella, ſellaria, ſellarius, Vide Sedeo.
33:
Sela Hebraica uox, de hac uide Calep.
34:
in dictione Diapſalma.
35:
Sembella, læ, id eſt, ſemiſsis ſiue ſelibra,
36:
Obſoletum.
37:
Semel aduerbium, Raz/ yeden kroć. Semel
38:
at iterum, Raz álbo dwá. Semel a con
39:
dito æuo, Raz yáko ſwiát ſtworzón. Vt ſe=
40:
mel finiam, Yż razem wſziſtko wyrze=
41:
kę.
42:
Semele, pen. cor. fem. filia Cadmi, mater
43:
uero Bacchi.
44:
Semen, ſeminis, ueut. ſec. Naſienie. Semina
45:
Soſzyki/ látorośli. Semina deponere, La=
46:
torośli ſzczepić álbo młode drzewká wſádzáć
47:
przeſádzáć. Huius belli ſemen tu fuiſti,
48:
Metaph. Tyś tey woyny náśiał/ tyś był
49:
przyczyną tey woyny.
50:
Semen alicuius, Rodzay/ pokolenie. Semi=
51:
na uirtutum ab innentue ætate im=
52:
bibit, Nápił ſie wſzelákich cnot od ſámego
53:
dziectwá.
54:
Seminium, ſeminij, idem quod ſemen, &
55:
apud Plaut. Seminis lucrum.
56:
Seminarium, ſeminarij, neut. ſecund. ſub=
SS 3ſtantiuum


strona: 381v


kolumna: a
S ante E.
1:
ſtantiuum, Mieſce do młodych ſzczepów/
2:
ſzczepienia/ które potim ná ynſze mieſcá gdy
3:
yuż odroſtą przeſadzáyą/ ſzczepnik latorosli.
4:
Fons & ſeminarium omnium malo=
5:
rum, Metaph. Początek á przyczyna wſze=
6:
lákich złośći.
7:
Id autem eſt principium urbis & qua=
8:
ſi ſeminarium Reipub.
9:
Seminarius, a, um, adiectiuum, Co ku ſia=
10:
niu należy.
11:
Sementis, huius ſementis, fem. tert. Sianie/
12:
czás ſiania.
13:
Sementem facere, Siać. Sementem ma=
14:
lorum facere, Złe piwo wárzyć/ to yeſt/
15:
roſtyrki miedzi ludźmi płodźić. Accipitur
16:
nonnunquam pro ſemine & ſege=
17:
te.
18:
Sementim in accuſatiuo apud anti=
19:
quos.
20:
Sementi in ablatiuo.
21:
Seminalis & hoc ſeminale, Naſienny. Vt
22:
uitia ſeminalis, Wyká dobra ku naſie=
23:
niu.
24:
Sementicus, a, um, Co ſie ſiać godźy/ álbo co
25:
może być ſiano.
26:
Sementinus, a, um, Vt ſementina pyra a
27:
ſeminis copia uel quod uſ ad ſemen=
28:
tis tempus durent dicta.
29:
Sementinæ feriæ inſtitute ut fruges gran
30:
deſcerent.
31:
Semino, as, are, Sieyę.
32:
¶Diſſemino, as, are, Rozſiewam. Et per
33:
translationē, Nieyáką sławę rosławiam/
34:
rozſiewam.
35:
¶Proſemino, as, are, Poſiewam álbo záſie
36:
wam. Marem ſeminare, Rodźić.
37:
Seminatio, onis, fem. tert. uerbale, Sia=
38:
nie.
39:
Seminator, oris, maſc. tert. aliud uerbale.
40:
Semento, as, are, ſemen produco, Naſienie
41:
dawam álbo przynoſzę.
42:
Semeſtris, Vide Menſis.
43:
Semet pronomen accuſatiui uel ablatiui
44:
caſus, a Suimet genitiuo, Semet occidit
45:
Sám ſie zabił.
46:
Semiramis, ſemiramidis, gen. fe. coniunx
47:
Nini Aſſytiorum regis, Zacney sławy
48:
biała głowá.
49:
Semianimis, Vide Semis.
50:
Semigro, Vide Migro.
51:
Seminarium, ſeminium, ſemino, Vide Se=
52:
men.
53:
Semis, uel potius Semi, Pół/ połowicá.
54:
Semis etiam dimidium aſsis, id eſt, Vn=
55:
ciæ ſex, Półfuntá/ to yeſt/ połowicá wſze=
56:
lákiey rzeczy. Hoc eſt aſsis, Vide ſupra
kolumna: b
S ante E.
1:
in dictione Aſsis, a ſemis indeclinabi=
2:
li multa compoſita ueniunt.
3:
Semeſus, ſa. ſum, Nápoły ziedziony.
4:
Semianimis & ſemianime, Nápoły vmárły
5:
Semiapertus, a, um, Nápoły otworzony.
6:
Semiaſſus, a, um, Nápoły vpieczony.
7:
Semicinctium ſemicinctij, Przepaſánie/ fár=
8:
tuch/ ſzorc.
9:
Semicirculis, li, Półcerklá/ półobrączki.
10:
Semicircularis & hoc ſemicirculare, Pół=
11:
obręczny/ półcerkielny. Vt forma ſemicir=
12:
cularis, Półobręczna figurá.
13:
Semicoctus, a, um, Nápoły vwárzony.
14:
Semicrudus, a, um, Nápoły ſurowy.
15:
Semidoctus, a, um, Nápoły vczony.
16:
Semiermis, & hoc ſemierme, Nápoły we
17:
zbroyę vbrány/ pułkiriſnik.
18:
Semiferus, a, um, Nápoły dźiki/ a/ e.
19:
Semiformis & hoc ſemiforme, Nápoły
20:
vxtałtowány/ a/ e.
21:
Semifultus, a, um, Nápoły podpárty/ a/ e.
22:
Semigermanus, a, um, Półniemcá.
23:
Semipolonus, Półpolaká.
24:
Semigræcus, Półgreká.
25:
Semigrauis, e, ut aut ſopiti uino erant
26:
aut ſemigraues potabant, Albo ye ſpik
27:
morzył álbo ociężawſzy ſámi w ſię ták przes
28:
dzięki lali.
29:
Semihomo, ſemihominis, Półczłowieka.
30:
Semihora, Półgodźiny.
31:
Semijugerum, ſemijugeri, Półſtayá.
32:
Semiliber, Nápoły wolny.
33:
Semilixa, æ, Vide in Lixa.
34:
Semimadidus, ſemimadida, um, Nápoły
35:
mokry/ a/ e.
36:
Semimas, ſemimarſis, Półmęſzćizny/ nápoły
37:
wáłách.
38:
Seminecis, ſemineci, ſeminecem, ſeminece
39:
Nápoły martwy.
40:
Seminudus, a, u,, Napoły nági/ a/ e.
41:
Semiobolus, CC Półpieniądzá.
42:
Semipes, ſemipedis, gen. maſc. Półſtopy.
43:
Semipedalis, le. Półſtopny.
44:
Semiplacentinus, Cic. in Piſon.
45:
Semiplenus, a, um, Nápoły piyány. Semilo
46:
ria/ ſoleæ quibus utebantur in uenan=
47:
do, Calep. ſine autore.
48:
Semirutus, a, um, Nápoły połamány. Semi=
49:
ruta patria, Nápoły wywrócona/ etć.
50:
Semiſomnus, Nápoły záſnęły.
51:
Semiſonis, e, idem.
52:
Semiſonarius, qui rotalia ſonitat quæ ue=
53:
luti medij tintinabuli formam gerit,
54:
Plaut.
55:
Semiſupinus, a, um, Nápoły wznák záło=
56:
miony.
Semitritus


strona: 382


kolumna: a
S ante E.
1:
Semitritus, a, um, Nápoły podeptány álbo
2:
prochem opierſzáły.
3:
Semiuetus, a, um, Nápoły ſtáry/ a/ e. Semi=
4:
uir, Pułmężá.
5:
Semiuiuus, Nápoły żywy.
6:
Semiuiua uox, Nápoły vmárły głos.
7:
Semuncia, æ, pro Semiuncia, Lót.
8:
Semiuncialis, le, Ták cięski yáko yeden łót/
9:
łótowey wagi.
10:
Semunciarius, a, um, idem.
11:
Semiuſtulandus, a, um, Któri ma być ná po=
12:
ły opalón/ nád płomieniem ożón.
13:
Semiuſtulatus, a, um, Nápoły opalony/ ożo=
14:
ny.
15:
Semiuſtus, a, um, idem.
16:
Semiquinaria, Vide Pentemimeris.
17:
Semiſeptenaria, Vide Hemtemimeris ſupra.
18:
Semeſtris, Vide Menſis.
19:
Semimodius, Pułcwiértnie.
20:
Semiſsis, huius ſemiſsis, idem quod Se=
21:
mis, Vide Aßis.
22:
Semita, tæ, fem. pri. Scieſzká/ drożysko/ chod=
23:
nik z czeskiego yęziká. Semitam pro uia
24:
dixit Cicero.
25:
Semitæ in urbe, Vlice.
26:
Semitarius, ij, Scieſznik/ co ſcieſzki náprá=
27:
wia.
28:
Semito, as, are, neut, prim. Scieſzkę/ drógę
29:
nápráwiam.
30:
Semiuerbius, inepta dictio in Biblijs pro
31:
nugatore, quaſi uerborum ſeminato=
32:
re.
33:
Semiuiuus, ſemiuſtus & cætera a Semis
34:
compoſita, Vide in Semis.
35:
Semoueo, Vide Moueo.
36:
Semper aduerbium temporis, Záwżdi.
37:
Sempiternus, a, um, Wieczny/ wiekuiſti/ a/ e.
38:
Semperuiuum ſemperuiui, Herba quæ
39:
Græce dicitur Aoon/ Royownik.
40:
Sena, æ, fem. prim. Wyſpá miedzy Angiel=
41:
skim á miedzy Fráncuskim kroliewſtwem.
42:
Item ciuitas Tuſciæ.
43:
Senaculum, ſenaculi, neut. ſec. Vide Se=
44:
nex.
45:
Senarius, Vide Sex. Senarij uerſus qui &
46:
ſenarioli dicti ſunt a ſex pedibus.
47:
Senator, ſenatus, ſenatorius, &c. Vide Se=
48:
nex.
49:
Senex, ſenis, com. ter. Stáry/ ſtárzec. Senex
50:
memoria, Dawna pámięc.
51:
Preſenex, perſenis, Bárzo ſtári.
52:
Senior comparatiuus, Stárſzy.
53:
Seniores pro Senatu, Miáſto rády.
54:
Senilis & hoc ſenile, Stárcowy/ ſtárádawny
55:
ſtároświecki/ a/ e. Vt ſenilis ſtatua. Stáro=
56:
świecki słup.
kolumna: b
S ante E.382
1:
Senili iudicio adoleſcens, Stárego á ſtá=
2:
tecznego baczenia młodzieniec. Senilis pru=
3:
dentia, Stárego człowieká rozum.
4:
¶Perſenilis, le, Bárzo ſtári. In Biblijs.
5:
Senecta, ſenectæ, & ſenectus ſenectutis,
6:
Stárość.
7:
Senectum corpus pro ſenectute confe=
8:
ctum, Saluſt. lib. 4. hiſt. Senectutem adi=
9:
piſci, Stárzeć ſie. Homo confectus ſene=
10:
ctute, Człowiek zeſzły od ſtárośći. Ad ſum=
11:
mam ſenectutem uiuere, Wielmi ſie prze
12:
ſtárzeć. Deſipere ſenectute, Zgłupieć od
13:
ſtárośći.
14:
Senium, ſenij, idem quod ſenecta & ſene=
15:
ctus, & Metaph. Senium, Nędzá/ lichotá/
16:
dziwak/ dzywność Senium lunæ, Pełnia
17:
xiężyczna.
18:
Seneſco, ſeneſcis, ere, Stárzeyę ſie. Seneſcit
19:
ciuitas otio, Ginie/ w niwecz ſie obráca. Se=
20:
neſcere fama dicitur aliquis, Gdu komu
21:
ná sławie y chwale ſchodźy.
22:
Seneſcit hyems, Zymá ſie káye/ roſcho=
23:
dźy.
24:
Seneſcunt hyems, Zymá ſie káye/ roſcho=
25:
dźy.
26:
Seneſcunt literæ, Niſzczeyą náuki. Sene=
27:
ſcit laus, Niſzczeye chwałá. Seneſcēs luna,
28:
cui creſcens opponitur, Xiężyć ná ſcho=
29:
dzie.
30:
Seneſcit morbus, Roſchodźi ſie chorobá. Se
31:
neſcunt uitia, Vſtáwáyą/ przeſtáyą.
32:
Senetio, ſenetionis, Stáruſzek. Plin. Epiſt. 5.
33:
Et Senetio herba, Kreuwur po nie=
34:
miecku/ przymiotnik po polsku.
35:
Senator huius ſenatoris, maſc. tert. Rádny
36:
pan.
37:
Senatorius, a, um, adiectiuum poſſeſsiuū,
38:
Rádne páńſtwo/ ſenatorski/ a/ e.
39:
Conſilium ſenatorium, Rádá pánów
40:
rádnych.
41:
Munus ſenatorium, Vrząd ſenatorski.
42:
Ordo ſenatorius, Rádá/ ſtan rádnych pá=
43:
nów.
44:
Vir ſenatorius & ſenatorij ordinis,
45:
idem quod ſenator, Senatoriæ literas
46:
Przywiley rádnych pánów.
47:
Senatus huius ſenatus & ſenati, Rádá zgro
48:
mádzenie pánów rádnych Cogere ſenatum
49:
Zgromádźić rádę.
50:
Conuocare & uocare ſenatum, Dare
51:
ſenatum alicui, Pozwolić komu przed rá=
52:
dę prziść. Senatum habere, Rádę mieć/
53:
w rádzie być.
54:
Eo die non fuit ſenatus, Tego dniá pá=
55:
nowie w rádzie nie byli.
56:
Senatus diſcedit. Radá powſtáye/ yuż po
57:
rádzie. Senatus mitti & dimitti dicitur,
58:
Powſtáć/ roſchodźyć ſie zrády.
SS 4Senatum


strona: 382v


kolumna: a
S ante E.
1:
Senatum cooptare, Rádne pány obráć.
2:
In ſenatum aliquem legere, Do rády
3:
kogo wziąć/ zá páná rádnego obráć. In ſe=
4:
natum uenire, Do rády prziść. Mouere
5:
ſenatu, & ex ſenatu reijcere, Z rády wy=
6:
ſádźić.
7:
Senatum extinguere, Doſtoyność/ powagę
8:
y zwierzſchność rádnych pánów potłumić.
9:
Senatum conſilij in cor conuocare
10:
Plautina affectatio, Sam s ſobą rozwá=
11:
żáć.
12:
Senaculū, li, Dóm/ páłac/ yzbá do rády/ mieyſce
13:
zwłaſzczá ná które ſie pánowie rádni do rády
14:
ſchodzą.
15:
Senatuſconſultum, ti, neut. ſec. Vznánie
16:
skaźn/ Decret á poſtánowienie pánów rá=
17:
dnych.
18:
Senatuſconſultum, quod contra illum
19:
pro religione factum eſt.
20:
¶Compoſita a Seneſco, is, ere, Záſtarzam
21:
ſie/ ſtárzeyę ſie/ ginę/ niſzczeyę. Conſeneſce=
22:
re in exilio, Stárzeć ſie ná wywołániu.
23:
Conſeneſcere mœrore & lachrymis,
24:
Od ſmutku á vſtáwicznego płákánia ſtárzeć
25:
ſie. Leges conſeneſcunt, Práwá niſz=
26:
czeyą.
27:
¶Conſenior in Biblijs, Towárzyſz w ká=
28:
płáńſtwie. Inſeneſco idem.
29:
Seni, æ, a. Vide Sex.
30:
Senio, onis, Vide Sex.
31:
Senium, ſenectus, Vide Senex.
32:
Senones, populi Galliæ finitimi Belgis.
33:
Senſibile, ſenſim, ſenſus, Vide Sentio.
34:
Senta nomen Deæ Romanis cultæ quæ
35:
& Fatua dicebatur.
36:
Sententia, Vide Sentio.
37:
Sentina, æ, fem. prim. pen. prod. Spodek
38:
łodźny/ do którego ſie ſmierdząca wodá/ y
39:
wſzelkie ynſze nieczyſtośći ściekáyą.
40:
Sentina per translationem, Mieyſce wſzech
41:
nieſtátków y nierządów płodzenia/ á wiru=
42:
dnego łotrowſtwá y niecnot zgromádze=
43:
nia.
44:
Sentinare pro ſatagere, obſoletum.
45:
Sentinum umbriæ oppidum in Italia,
46:
quod nunc Saxum ferratum uocant.
47:
Sentinas, atis, Kto ztámtąd yeſt.
48:
Sentio, ſentis, ſenſi, ſenſum, ſentire, neut. q.
49:
Czuyę/ też czuchnę/ trącę. Et Metaph. Ro=
50:
zumiem/ baczę/ dzierżę co o kim. Cariem ſen
51:
tit, Czuchnie wſtęchliną. Quid ſentis de
52:
iſthoc homine, Co ty dzierżyſz o tym czło=
53:
wieku/ coć ſie zda o nim. Mirum eſt quod
54:
non dudum iſtuc ſenſiſti, Dźiwna rzecz
55:
yeſt żes tego dawno nie wyrozumiał. Si me
56:
ſenſerit eum quæritare nunquam di=
kolumna: b
S ante E.
1:
cet, Yeſli pobaczy żem go ſzukał/ etć. De dijs
2:
immortalibus uera ſentit, Práwe wier=
3:
ne mniemánie ma/ álbo práwie yáko ſie godźi
4:
o boſtwie dzierży. De amicitia omnes ad
5:
unum idem ſentiunt, O prziyaźniey á zá=
6:
chowániu yednáko wſzyſci trzymáyą/ yedna=
7:
kie zdánie á widzenie máyą. Si iudices pro
8:
cauſa mea ſenſerint, Yeſli ſąd zá mną ska
9:
zánie vczyni.
10:
Iſte haud mecum ſentit, Ten ſe mną nie
11:
dzierży nie tego mniemánia yeſt co ya. Gra
12:
uiter de aliquo ſentire, Zlie komu życzić.
13:
Sentiet qui uir ſiem, Poznáć wosk/ do=
14:
wieć ſie com ya zá człowiek/ com ya yeſt. Sen=
15:
tire famem, Láknąć.
16:
Senſus, huius ſenſus, maſc. q. Smysł też ba
17:
czenie/ rozum/ czucie. Senſus ineſt formi=
18:
cis, Mrówki też rozum máyą. Tametſi nul
19:
lus in te ſenſus fuit humanitatis, Acz=
20:
kolwiek cie żadna ludzkość ku mnie nie po=
21:
ruſzyłá.
22:
Oſtendere ſenſum ſuum, Swoye zdánie
23:
oznaymić. Vnus ſenſus bonorum om=
24:
nium, Yednákie yeſt zdánie wola y mniemá=
25:
nie dobrych ludźi.
26:
Senſus communis, Poſpoliti rozum/ káżde=
27:
mu przyrodzony.
28:
Senſum, ſenſi, neut. ſec. idem quod ſenſus
29:
ut talia ſunt uulgi ſenſa, Ták poſpólſtwo
30:
o tim dzierży/ álbo ten yeſt rozum á mnie=
31:
mánie poſpólſtwá.
32:
Senſatus, a, um, quaſi ſenſu præditus uel
33:
ſapiens, in Biblijs tantum, Mądry/ ro=
34:
ſtropny/ rozumny. Inſenſatus, a, um, Głupi
35:
niemądri/ a/ e. eius contrarium.
36:
Senſiculus, ſenſiculi, diminut. a ſenſus,
37:
Smysłek/ rozumek.
38:
Senſim aduerbium, Z lekká/ z nienacká/ z nie
39:
nagłá/ z ćichá. Senſim & repente con=
40:
traria. Senſim & modice creſcere, Z
41:
lekká róść. Senſim progredi, Po lekku po=
42:
ſtępowáć.
43:
Senſibilis & hoc ſenſibile, Co łatwie yeſt
44:
ku poczuciu. Senſilis & hoc ſenſile, idem
45:
¶Inſenſibilis, le, Trudny ku poczuciu/ nie=
46:
vczuti/ nie czuyny.
47:
Senſificus, a, um, ſenſus cauſam præſtans
48:
apud Macrob. legitur.
49:
Sententia, æ, Zdánie/ widzenie/ mniemánie/
50:
otworzenie vmysłu ſwego. Hæc eſt mea
51:
ſententia, To yeſt moye widzenie. Mea ſen
52:
tentia, uel iuxta meam ſententiam,
53:
Mym zdánim/ mym baczeniem/ álbo yle ſie
54:
mnie zda. Stat ſententia, Ná tom ſie vdał/
55:
tom przed ſię wziął. Mutaui ſententiam,
56:
Rozmyśliłem ſie/ odmieniłem ſwe przedſię
wzięcie.


strona: 383


kolumna: a
S ante E.
1:
wzięcie. In ſententiam ire alicuius, Prze=
2:
ſtáwáć ná cziyim mniemániu/ ták wotowáć
3:
yáko kto.
4:
Rogare ſententiam, Vide ſupra. Scire
5:
ſententiam alicuius, Wiedzieć czuyę wolą/
6:
y trzimánie o yákiey rzeczy. Ego bene ſcio
7:
ſententiam hominis, Wem dobrze yáko
8:
ón o tym trzyma. Mihi per alium oſten=
9:
dit ſuam ſententiam, Oznaymił mi przes
10:
drugiego ſwoye widzenie. In ea ſum ſen=
11:
tentia, Ná timem yeſt. Eorum magis ſen
12:
tentiæ ſum, qua &c. S tymi więcey dzier=
13:
żę álbo ku tym mniemániu ráczey przyſtę=
14:
puyę/ etć.
15:
Ex ſententia alicuius dicere, Wedle wo=
16:
ley chući á podobánia cziyego mówić. Præ=
17:
cor ut tibi omnia cadant ex ſenten=
18:
tia, Ządam ábyć ſie ná wſzem wedle myſli
19:
wodźyło.
20:
Sententia item ſignificat, Piekna powieść/
21:
ſententia/ namowá.
22:
Sententia item, Skazánie á oſądzenie ſędziego
23:
Sententiam ferre & pronunciare, Ska=
24:
zánie vczynić.
25:
Sententia etiam, Spoſób/ álbo obyczay/ xtałt
26:
Vt in eam ſententiam plurima leges
27:
apud Platonem, Ná ten xtałt/ ná ten ſpo
28:
ſób/ álbo w tym mniemániu wiele naydzieſz
29:
v Plátoná.
30:
Sententiola, læ, diminutiuum, Piękna po=
31:
wiaſtká ſentenciyką/ namówká Sentencio=
32:
las quaſdā memoriæ mandaui, Wzią=
33:
ł•em ſobie w pámięć nieyákie piękne ſenten=
34:
cie álbo namowy.
35:
Sententioſus, a, um, Pełny pięknych á zná=
36:
mienitych przipowieśći.
37:
Sententioſe aduerbium, S pięknymi powie=
38:
śćiámi/ namownie.
39:
¶Compoſita, Aſſentio, aſſentis, aſſenſi
40:
aſſenſum, aſſentire, & aſſentior, aſſenti=
41:
ris, aſſentiri, Przyzwalam/ dzierżę s kim. Aſ=
42:
ſentio tibi, Dzierże s tobą/ to też yeſli moye
43:
widzenie.
44:
Cui aſſenſi ſunt ad unum, Którego mnie
45:
mánia wſzyści náſládowáli/ to ſie ym zdáło
46:
co y yemu.
47:
Aſſentior tuis literis, Dzierżę s twoyim li=
48:
ſtem. Aſſenſum eſt Bibulo, Náſládowáli
49:
mniemánia Bibuluſowego. Aſſentior illud
50:
Theophraſto, Pozwalam w tim Theo=
51:
phráſtuſowi.
52:
¶Aſſenſus huius aſſenſus, & aſſenſio,
53:
onis, Przizwolenie/ pozwolenie/ życzliwość.
54:
Popularis aſſenſu, Poſpolitego człowieká
55:
zyczliwość. Aſſenſu omnium dicere, Zá
56:
chucią y podobániem káżdego człowieká co
57:
mówić. Aſſenſus, approbatio, aſſenſio
58:
idem.
kolumna: b
S ante E.383
1:
¶Aſſenſor, aſſenſoris, maſc. tert. uerba=
2:
le, Pozwálácz/ przizwoliciel.
3:
¶Aſſenſus, a, um, participium, Pozwo=
4:
lony/ dopuſzczony/ a/ e.
5:
¶Aſſentor, aſſentaris, aſſentari frequē=
6:
tatiuum, Pochlebuyę. Aſſentatur omnia,
7:
Ná wſzyſtko przizwala pochlebia y mowią tak
8:
on takieſz ták/ yeſli nie/ takieſz nie.
9:
¶Aſſentatio, onis, Pochlébſtwo/ pochlebo=
10:
wánie.
11:
¶Aſſentatiuncula, læ, dimin. Piękne przi
12:
pochlebienie.
13:
¶Aſſentator, aſſentatoris, Pochlebcá/ pá=
14:
ſorzyt.
15:
¶Aſſentatorie aduerbium, Pochlebskim
16:
obyczáyem.
17:
¶Conſentio, idem quod aſſentio, Zga=
18:
dzam ſie. Conſentio tibi, Dzierżę s tobą.
19:
Sibi conſentire, Státecznym á ſtáłym być
20:
zawżdy á záwżdy w yednym przedſię wzięciu
21:
trwáć. Cum conſilijs tuis mea & facta
22:
& conſilia conſentiunt, Zgadzáyą ſie/ Ry
23:
muyą ſie. De hoc non conſentiunt om=
24:
nes, Nie zgadzáyą ſie wſzyſcy o tym. Con=
25:
ſentire magna conſpiratione amoris,
26:
Vprzeymą chuć s miłośćią yeden ku dru=
27:
giemu mieć. Conſentit uultus cumora=
28:
tione, Zgadza ſie twarz álbo poſwiadcza te=
29:
go twarz mową co vſtá mówią.
30:
Si conſenſerint poſſeſſores nō uendere
31:
quid futurum eſſet, Gdyby ſie zezwolili
32:
ſpiknęli/ ná to vdáli/ ći którzy co mayą ábyś nic
33:
nieprzedawali cóżby wieć było. Conſenſum
34:
eſt duas eſſe eius partes.
35:
¶Conſentiens, conſentientis, partici=
36:
pium, Zgodny/ zgadzáyąci ſie/ poſwalayąci.
37:
Conſentiens fama de aliquo, Zgo=
38:
dna álbo yednáka sławá o kim. Conſen=
39:
tentes ſenſus, Yednoſtayne vmysły.
40:
¶Conſenſus, a, um, participium, Zie=
41:
dnány/ zgodzony/ a/ e.
42:
¶Conſenſus huius conſenſus, Zgodá/
43:
yedność/ przizwolenie. Conſenſus in eo
44:
mortalium, Wſziſtek świát yeſt tego mnie=
45:
mánia. Conſenſus æui, Omnium con=
46:
ſenſu ad eum defertur imperium, Zá
47:
wſzech yednoſtaynym zezwolenim ná páńſtwo
48:
wzięt yeſt. Conſenſus concentus idem,
49:
Conſpiratio conſenſus uirtutum,
50:
Yednoſtáyność cnót.
51:
¶Conſenſio, onis, Przyzwolenie/ zezwole
52:
nie/ yedność. Res omnium conſenſione
53:
laudata, Rzecz yednoſtáyniemi głoſy byłá
54:
chwalona. Cōſenſio firma, Stáłe zezwolenie
55:
¶Conſentaneus, a, um, Godny/ słuſzny
56:
a/ e. Virtuti ſunt conſentaneæ, Zgadzáyą
57:
ſie s cnotą.
Conſentaneus


strona: 383v


kolumna: a
S ante E.
1:
Conſentaneus ſibi, Cic. Hæ igitur di=
2:
ſciplinæ ſi ſibi conſentaneæ eſſe ue=
3:
lint, Ty tedi nauki yeſli ſámy ſobie nie chcą
4:
być przećiwne/ álbo yeſli chcą przy ſwey
5:
właſmośći á przedſię wziętim miemániu
6:
zoſtáć.
7:
¶Conſentaneum & Diſentaneum cō=
8:
traria, Conſentaneum eſt, ut illi aduen
9:
tum gratularemus, Godźy ſie ábyſmy go
10:
przywitáli á wdzięczność okazáli prziyęchá=
11:
nia yego.
12:
¶Diſſentio, Niezgadzam ſie/ yeſtem ynego
13:
mniemánia/ nie dzierżę s kim. Diſſentio,
14:
a te in hac re, Nie dzierżę s tobą w tey rze=
15:
czy.
16:
A ſe ipſo diſſentire, Sam ſobie przećiw=
17:
nym być. Inter ſe diſſentiunt, Nie zgadzáyą
18:
ſie s ſobą.
19:
Diſſentit uoluntas ſcriptoris cum ſcri=
20:
pto, Ynáczey trzyma á ynaczey piſze/ nie zga=
21:
dza ſie yego vmysł s piſániem yego.
22:
¶Diſſentior genere deponenti anno=
23:
tat Calep.
24:
¶Diſſenſio, onis, Niezgodá/ rázność.
25:
Diſſenſionem facere, Zwádźić/ roſtyrk
26:
vczynić.
27:
De hoc ſumma diſſenſio eſt inter ma=
28:
gnis uiros, Wielka rózność yeſt o tym mie
29:
dzi známienitemi ludźmi.
30:
¶Diſſentaneum, diſſentanei, Rózny/ nie
31:
zgodny/ niesłuſzny.
32:
¶Perſentio, id eſt, perfecte ſentio, Do=
33:
ſtátecznie álbo bárzo dobrze baczę/ widzę/ czuyę
34:
co ma być/ álbo yeſt.
35:
¶Perſentiſco, idē, Videor mihi aliquid
36:
quod nollem perſentiſcere, Widźi mi ſie
37:
że nieco czemu bych nie rad/ przebaczam.
38:
¶Præſentio, Naprzód álbo pirwey niż
39:
kto poczuwam/ przebaczam.
40:
Animo prouidere & præſentiſcere ali
41:
quid, Przeyźrzeć á domyſláć ſie nieczego
42:
przed tym.
43:
Iam dudum ego iſta præuidi præſen
44:
ſi, Dawnom ya to przeyźrzał/ widziałem
45:
że ták miáło być.
46:
¶Præſentiſco, præſentiſcis, frequenta=
47:
tiuum idem.
48:
¶Præſenſum, præſenſi, & præſentio,
49:
onis, Przeyźrenie/ przebaczenie/ domyśle=
50:
nie.
51:
¶Sunſentio, id eſt, aliquantulum ſen=
52:
tio aduerto, Nieco/ nieyaką trochę przeba=
53:
czawam.
54:
Sentis, huius ſentis, fem. tert. Ciernie. Sentis
55:
canis, Yeżynowe ciernie. Apud Colu=
56:
mellam.
57:
Senticoſus, a, um, Cierniſty.
kolumna: b
S ante E.
1:
Senticetum, Ciernie/ to yeſt/ mieyſce gdzie wie=
2:
le ciernia roście.
3:
Sentus, ta, tum, quaſi ſpinoſus, horridus,
4:
piloſus, Náſiérſzáły/ náyeżony/ roskudlány
5:
ogromny.
6:
Seorſum aduerbium, Oſobliwie/ ná oſobli=
7:
wym mieyſcu/ też á zwłaſzczá. Omnibus
8:
gratiam habeo & ſeorſum tibi præ=
9:
terea Demea, Wſzitkim dziękuyę zwłaſz=
10:
czá wiec tobie Demea. Seorſum a te ſen=
11:
tio, Ynáczey w tey rzeczy dzierże niżli ty.
12:
Dáleko ſie od ciebie odſtrzelam. Seducto
13:
homine ſeorſum, Odwiódwſzy ſie s nim
14:
ná ſtronę.
15:
Seorſus pro ſeorſum, Obſoletum.
16:
Separo, Vide Paro.
17:
Sepelio, ſepelis, pe. cor. ſepeliui, ſepultum
18:
ſepelire, act. q. Pogrzebam. Dolorem ſe=
19:
pelire, per translationem, Záłość potłu=
20:
mić/ przepámiętáć. Somnū ſepelire, Plau=
21:
tina elegantia, Sepultum ac ſublatum
22:
bellum.
23:
Sepultus, a, um, Pogrzebiony/ a/ e. Sepultus
24:
ſum, Iuſz po mnie/ zginąłem yáko pióro
25:
opalił.
26:
¶Inſeptulus, a, um, Niepogrzebiony/ a/ e.
27:
Inſepulta cadauera, Niepogrzenione trupy
28:
Vino ſepultus, Obżárty/ opiły/ piyány/ od
29:
piyańſtwá záſnęły.
30:
Sepultura, ræ, fem. prim. Pogrzeb też cmin=
31:
tarz/ to yeſt gdźie vmárłe grzebą.
32:
Sepulchrum, ſepulchri, neut. ſec. Grób.
33:
Sepelibilis, & hoc ſepelibile quod
34:
ſepeliri dicitur, aut eſt ſepultum, Plau=
35:
tus.
36:
Sepes, ſepis, uel ſeps ſepis, fem. ter. Płot.
37:
Sepio, ſepis, ſepiui, ſepitum, uel ſepſi ſe=
38:
ptum, ſepire, Grodzę. Circundare & ſe=
39:
pire, Ogrodźić/ płotem obwieść. Sepire ſe
40:
difficultate abrogationis lex dicitur,
41:
Státut być ogrodzón/ to yeſt/ opátrzón áby
42:
nie ták łatwie yáko ſie komu zda mógł być
43:
złaman.
44:
Septus, a, um, Ogrodzony/ obwiedziony/ a/ e.
45:
Septus muro, Obwiedziony murem/ obmu=
46:
rowány.
47:
Septus comitatu, Pocztem á dworzány
48:
ogárniony.
49:
Septus ab hoſtibus, Obskoczony/ obſtą=
50:
piony od nieprziyacieli.
51:
Septus, ſepti, ſubſtantiuum, Ogrodzenie/
52:
zámknione mieyſce/ ſzránki/ też obrąb álbo obo
53:
rá gdzie bydło ſtawa.
54:
Septum tranſuerſum, Przecznia błońká w
55:
ciele człowieczym/ odſpodnie wnetrznowści od
56:
zwierznych dzieląca. Alias Diaphragma,
57:
Vide ſupra.
Septa


strona: 384


kolumna: a
S ante E.
1:
Septa etiam dicuntur, Wzezucony brzég ál=
2:
bo grobelká nieyáka dla wody áby ſzkodli=
3:
wie nie dárłá z ziemie/ drzewá/ álbo z gnoyu
4:
vczyniona/ támowánie álbo zátámowá=
5:
nie.
6:
Sepimentum, ſepimenti, neut. ſec. Gródź
7:
zrąb/ obrąb/ ogrodzenie.
8:
¶Compoſita, Conſepio, Zágradzam.
9:
Conſeptum, conſepti, Zágrodzenie.
10:
¶Interſepio, Przegradzam.
11:
¶Interſeptum, interſepti, Chrzesłká w no
12:
ſie dziurki noſówe przegradzáyące. Item Prze
13:
grodzenie. Vt iter interſeptum, Zágrodzo=
14:
na przekopána zaczyniona drógá.
15:
¶Obſepio, idem quod Circumſepio.
16:
Obſepire iter ad honores, Metaphor.
17:
Zágrodźić komu drógę do doſtoynośći y
18:
vrzędów. Obſepire alicui uiam adipi=
19:
ſcendi aliquid.
20:
¶Præſepio idem quod Interſepio uel
21:
etiā, conſepio, Zágradzam/ przegradzam.
22:
Sepia, æ, fem. prim. Morski páyąk/ puſzcza z
23:
ſiebie czarny pot by ſadze álbo yákie czerni=
24:
dło gdy go chcą vłowić w którym ſie chce
25:
zátáyć. Et propterea Metaph. accipitur,
26:
Miáſto inkáuſtu álbo czernidłá.
27:
Sepiola, læ, diminutiuum.
28:
Sepio, ſepis, Vide Sepes.
29:
Seplaſia, forum Capnæ in quo unguen=
30:
tarij negotiabantur, Rinek w mieście Ca=
31:
pna ná którym tylko lekráskie rseczy y dria=
32:
kwie przedáyą.
33:
Seplaſiarius dicitur unguentarius & effœ
34:
minatus, apud Lampridium in Helio
35:
gabalo.
36:
Sepono, Vide Simplex.
37:
Seps ſepis, gen. fem. Vide Sepes. Sed Seps
38:
ſepis, gen. maſc. Máły wężyk którego vką
39:
ſzenie ciáło gnoyi.
40:
Septa, ſeptorum, Vide Sepes.
41:
September, ſeptembris, maſ. tert. Páździer=
42:
nik.
43:
Septem numerale non indeclinabile,
44:
Sied.
45:
Septangulus, a, um, ſeptem angulos ha=
46:
bens, O ſiedmi rogách álbo kątách. Sipon.
47:
ſine autore.
48:
Septempedalis, le, Siedmioſtopny/ to yeſt/ ná
49:
ſiedm ſtopách.
50:
Septemuir, ſeptemuiri, ea forma dictum,
51:
qua Triumuir, Z ſiedmi mężów vrzędu á
52:
doſtoynośći tey iſty/ yeden ſiedracki może
53:
być zwan.
54:
Septemuiralis, & hoc ſeptemuirale, Co k
55:
tym ſiedmirackim należy.
56:
Septemuiratus, huius ſeptēuiratus, Vrząd
57:
á doſtoyność pánów ſiedmrackich w Rzy=
58:
mie.
kolumna: b
S ante E.384
1:
Septenarius, a, um, Co ſiedḿ w ſobie oſięga.
2:
Vt ſeptenarius numerus, Liczbá ſiedḿ
3:
w ſobie oſiegáyąca.
4:
Septemdecim indeclinabile, Siedmna=
5:
ście.
6:
Septemplex, ſeptemplicis, in Biblijs,
7:
Siedḿkrotny.
8:
Septennis, & hoc ſeptenne, Sidḿlet=
9:
ny.
10:
Septennis, e, idem.
11:
Septenus, a, um, diſtributiuum, Siódmy á
12:
ſiódmy/ a/ e. Aliquādo apud Poëtas pro
13:
ſeptem ſed magis in plurali uſurpa=
14:
tur.
15:
Septeni, æ, a, Siedḿ ku ſiedmi.
16:
Septemtrio, onis, Kráyiná pułnocna. Septē=
17:
triones, Siedḿ gwiazd niebieskich/ które
18:
wozem niebieskiem náſzy zową. Sicut & Græ
19:
ci ᾽αμαξαν.
20:
Septemtrionalis le, Pułnocney kráyiny. Ven
21:
tus ſeptemtrionalis, Pułnocny wiátr.
22:
Septies aduerbium, Siedḿkroć.
23:
Septimus, a, um, Siodmy/ a/ e.
24:
Septimum aduerbium, Siodḿ kroć. Vt ſe=
25:
ptimum conſul, Po ſiedḿ kroć pánem ra=
26:
ckim álbo ſiedḿ kroć.
27:
Septingenarius, a, um, Siedḿſetny/ a/ e. Vt
28:
Septingenarius grex, Stádo ſiedḿſetne/
29:
to yeſt/ ſiedḿſet pogłowia w ſobie oſięgá=
30:
yące.
31:
Septingenti, æ, a, pluraliter tantū, Siedḿ=
32:
ſetny/ a/ e.
33:
Septingenteſimus, a, um, Siedḿſetnaſti/
34:
a/ e.
35:
Septuaginta, Siedḿdzieſiąt.
36:
Septuagenus, a, um, Siedḿdzieſiątny/
37:
a/ e.
38:
Septuagies aduerbium, Siedḿdzieſiąt
39:
kroć.
40:
Septulus, a, um, in Biblijs tantum, Siedḿ=
41:
krotny/ a/ e.
42:
Septicollis, dicta eſt urbs Romana a ſe=
43:
ptem montibus intra muris Romanæ
44:
urbis continentibus.
45:
Septiana mala dicuntur ab Inſitore Se=
46:
ptio, CC.
47:
Septicus, a, ū, Gnoyący/ rozrapiáyący. Vt uis
48:
ſeptica aut unguentum ſepticum, Gno=
49:
yąca máść. Latine corroſiuus.
50:
Septunx, ſeptuncis, Vide As, aßis.
51:
Sepulchrum, ſepultura, Vide Sepelio.
52:
Sepum, ſepi, quod & ſeuum dicitur, Lóy.
53:
Sequana, æ, maſc. prim. pen. prod. Rzéká
54:
w Belgice ciecze przes Burgundią y przes
55:
miáſto Pariż we Fránciyey/ po Fráncusku
56:
Seine.
Sequani


strona: 384v


kolumna: a
S ante E.
1:
Sequani uocantur, Lud Burgundeyski w
2:
Arcibiskupſtwie Beſunckim około góri Iu=
3:
raſſum mieskáyąci gdzie teraz wyſzſza Bur=
4:
gundia yeſt.
5:
Sequani ciſiurani qui inter Dan & Baſi=
6:
læā habitantes prope Milhuſen/ po nie=
7:
miecku Sungeuwer.
8:
Sequax, ſequela, Vide Sequor.
9:
Sequeſter, hæc ſequeſtris & hoc ſequeſtre
10:
uel hic & hæc ſequeſtris, & hoc ſe=
11:
queſtre.
12:
Sequeſter, ſtra, ſtrū, Ten któremu kwierney rę
13:
ce polecáyą rzecz/ o którą ſie dwá ſpráwuyą
14:
áż do roſpráwy/ kwiernoręcznik/ kwiernopo=
15:
rucznik może być zwan.
16:
Sequeſter item, Yednacz który bierze miedzy
17:
ſtronámi yednánie/ też ten ktory wyrozumiaw=
18:
ſzy dobrze rzecz ſądowną powodney ſtroney/
19:
vierze yą ná ſię á przed prokurakorem przed=
20:
kłáda y náucza yáko yą ſpráwowáć á czego
21:
ſie dzierżeć ma. Handlownik miedzy ſtroną
22:
á miedzy prokuratorem może być zwan. Pax
23:
ſequeſtra, Przimiérze/ to yeſt/ podnieſienie
24:
woyny do niektórego czáſu.
25:
Sequeſtro, as, are, id eſt, ad ſequeſtrum de
26:
pono, K wierney ręce dawam k wiernoręcz=
27:
nikowi. Interdū ſignificat Separe, Wy=
28:
łęczyć/ wydzielić. In Biblijs tantum.
29:
Sequeſtratus, a, um, Vt ſequeſtrata res,
30:
K wierney ręce/ k wiernoporucznikowi dá=
31:
na.
32:
Sequeſtro, aduerbium, Obſoletum.
33:
Sequius, pro ſecius aduerbio, Ynáczey.
34:
Sequor, ſequeris, ſecutus ſum, ſequi, dep.
35:
tert. Náśláduyę/ trzymam ſie kogo/ ydę zá kim
36:
Sequi ſententiam alicuius, Trzimáć ſie
37:
domniemánia cziyego. Sequi lites Terent.
38:
Práwowáć/ pozywáć ſie. Sequi amicitiam
39:
alicuius, Stać przy kim. Autoritatem ali
40:
cuius ſequi, Náśládowáć/ álbo dawáć wiá=
41:
rę komu w czym. Malo Ariſtotelis auto=
42:
ritatem ſequi, Ráczey wolę Ariſtoteleſá
43:
náśládowáć.
44:
Sequi ex fuga aliquem, Vdáć ſie zá tym
45:
który vciéka.
46:
Sequuta eſt fames, Głód potym náśládo=
47:
wał.
48:
Fidem alicuius ſequi, Spuśćić ſie ná
49:
cziye przyrzeczenie. Cæſaris fidem ſequu=
50:
tus, Spuśćił ſie ná Ceſarskie obiecánie. Fi=
51:
dem populi Romani ſequi, Rzymiánóm
52:
przyſtáć.
53:
Fortunam ſuam ſequi, Ważyć ſie/ koſz=
54:
towáć ſwem fortuny. Fratiam Cæſaris
55:
ſequi. Láski Ceſárskiey náśládowáć/ to yeſt=
56:
ſtać o yego łáskę.
kolumna: b
S ante E.
1:
Interuallo magno aliquem ſequi, Z
2:
dáleká zá kim yść. Militiam ſequi, Zoł=
3:
nierski żywot wieść.
4:
Officium ſequi, Powinnośći ſwey ſtrzedz/
5:
dzierżeć ſie tego co komu prziſtoyi y nale=
6:
ży.
7:
Pedibus aliquem ſequi, Pieſzo zá kim
8:
yść.
9:
Promiſſa alicuius ſequi, Pieſzo zá kim
10:
yść.
11:
Promiſſa alicuius ſequi, Wierzyć cziyim
12:
obietnicóm.
13:
Sectam alicuius ſequi, Stronę cziyę trzi=
14:
máć. Liui. lib. 9. Pun. Sequi utilitates,
15:
Swego pożytku pátrzáć. Verbum aliquod
16:
ſequi, Wiele dzierżeć o cziyim słowie. Ve=
17:
ſtigijs ſequi, W teyże tropy zá kim yść. In=
18:
de ſequitur, Ztądże ſie zámyka/ álbo oka=
19:
zuye.
20:
Sequitur, Poczyna ſie. Et ſequitur ſubau=
21:
di ulterius, Ták dáley ſtoyi w tym álbo w
22:
owym texcie/ w tych álbo w owych xięgách.
23:
Egon ocium ſequutus ſum, Terent.
24:
Yzam ſie ná prożny żywot vdał.
25:
Sector, ſectaris, ſectari, frequentatiuum,
26:
Vſtáwicznie náśládowáć/ záwżdy przi kim
27:
álbo zá kim ſtać/ Trzimáć ſie cziyego widze=
28:
nia.
29:
Sectari aliquem totos dies, Y ná piędźi
30:
od kogo nie odſtępić cáły dźień. Sectari be=
31:
luas, apros, ceruos, Lowić/ polowáć.
32:
Sector, ſectrix, ſectio, Vide Seco.
33:
Sectator, ſectatoris, maſc. ter. Náśládownik
34:
zwolennik/ vczeń/ diſcipuł.
35:
Secta, ſectæ, Sekta/ błedliwa nauká/ oſobliwá
36:
rotá/ máyąca oſobliwe mniemánie/ náukę y
37:
wiárę w wielu rzeczách. Sectam & inſtitu=
38:
tionem aliquorum ſequi, Sekty y nauki
39:
cziey ſie dzierżeć.
40:
Sectam & inſtitutionem aliquorum
41:
perſequi, Przenáśládowáć niektórich
42:
náuk.
43:
Sectula, læ, fem. prim. diminutiuum, Rot=
44:
ká/ ſektká.
45:
Sectarius, a, um, ut Vernex ſectarius, Kier
46:
nós przed trzodą y tam y ſám chodząci/
47:
wodz trzodny.
48:
Sequax, ſequacis, om. tert. Náśláduyąci/
49:
któri zwłaſczá łatwie/ czego náśladuye/ łatwie
50:
ſie vwieść da.
51:
Sequax item, Ciągły co ſie da ciągnąć wléc
52:
Vt ſequax bitumen, Ciągły kley/ dá=
53:
dząci ſie wliec.
54:
Sequax materia, Hedere ſequaces, Lat=
55:
wie ſie po płociech y po drzewiech mkną=
56:
ce.
57:
Sequela, læ, fem pri. ipſe ſequendi actus
58:
Calep. ſine autore, Náśládowánie.
¶Compoſit=


strona: 385


kolumna: a
S ante E.
1:
¶Compoſita Aſſequor pen. cor.
2:
aſſequeris, aſſecutus ſum, aſſequi,
3:
Doſtawam/ oſięgawam.
4:
Nihil aliud aſſequeris, niſi quod ti=
5:
bi multos iratos facies, Nic inſzego
6:
nie oſięgnieſz yedno że ich wiele rozgnie=
7:
waſz.
8:
Aſſequutus eſt quod ſperabat, Oſię=
9:
gnął czego ſie nádźiewał.
10:
Aſſequi propoſitum, Swoye przedſię=
11:
wzięcie oſięgnąć.
12:
Aſſequi merita alicuius, Oddziáłáć/
13:
odsłużyć komu yego dobrodzieyſtwá.
14:
Etiamſi uitam pro te affudero, nun=
15:
quam tamen aliquam meritorum tu=
16:
orum partem aſſequar, Bychteż dobrze
17:
żywotá ſwego zá cię nie litował/ yednak
18:
bych nigdi nie mógł yedney cząſtki twoyich
19:
dobródzieyſtw odsłużyć.
20:
Aſſequi ingenium alterius, Wyro=
21:
zumieć/ dofcypem oſiądz poczym ſie kto ma/
22:
ná co ſie kto ſadźy.
23:
Aſſeui in curſu aliquem, Pośćignąć/
24:
Dogonić. Aſſequi nomen, Sławy do=
25:
brey doſtáć/ osławić ſie.
26:
Coniectura aliquid aſſequi, Domyślić
27:
ſie/ Doruzumiec ſie. Scribe quod con=
28:
iectura aſſequare, Piſz mi więc coć ſie
29:
zda/ co pobaczyſz/ co wyrozumieſz.
30:
Aſſequi ſuſpicione conſilium alterius,
31:
Lękayąc á obawáyąc ſie dóyść cziyego przed=
32:
ſię wzięcia.
33:
Conſilium hominis ſuſpitione aſſe=
34:
quutus ſum, Tegom doſzedł czegom ſie
35:
obawał.
36:
Aſſector, aſſectaris, aſſectari frequenta=
37:
tiuum, Vſtáwicznie násladuyę/ chodzę za
38:
kim.
39:
¶Aſſectatio, onis, Násládowánie/ pro=
40:
wádżenie.
41:
¶Aſſectator, aſſectatoris, idem quod
42:
lectator. Aſſectator eloquentiæ aut li=
43:
terarum, Pilny násládownik nauk.
44:
Aſſectator Democriti Apollodorus,
45:
Násládownik.
46:
¶Aſſecla clæ, idem quod aſſectator.
47:
¶Conſequor idem quod aſſequor.
48:
Non poſſum uerbis conſequi, Nie
49:
mogę słowy oſięgnáć/ to yeſt/ wymowić.
50:
Cenſequi aliquem, Pośćignąć kogo/
51:
dogonić.
52:
Conſequuta eſt mors matrem ex æ=
53:
gritudine Vmárłá mátká w teyto choro=
54:
bie/ álbo nie mogłá ſie z tey to choroby wyle=
55:
cżić. Conſequutus eſt medioctis riſus,
56:
Wſzcząć ſie za tym ták wczesny ſmiéch.
kolumna: b
S ante E.385
1:
Quid ex eo conſequutus es, Coś ná
2:
tym doſtał/ álbo coś ſie w tym polepſził.
3:
Inueſtigare & conſequi aliquam rem,
4:
Oſięgnąć á doyść którey rzeczy. Quantum
5:
coniectura conſequebar, Ilem ſie mógł
6:
domyślić ylem mógł baczyć.
7:
Gloriam conſequi, Chwałę oſięgnąć.
8:
Si quid dicendo conſequi poſſum,
9:
Yesli co słowy mogę przewieść
10:
Suum quoddā inſtitutum conſequun
11:
tur, Dzierżą ſie nieyákiego ſwego przed=
12:
ſię wzięcia.
13:
Eum morem conſequar, Ia w ten
14:
ſpoſób tráfię. Commodum conſequi,
15:
Pożytku doſtáć. Conſequi Datiuo iun=
16:
ctum, Videri homini farcinatos con=
17:
ſequi, Widźyż yákoć wskaſawſzy ſie ydą
18:
za nim.
19:
Conſequi aliquid ſumma diligentia,
20:
Záw wielką pilnością co oſięgnąć.
21:
¶Conſequens, conſequentis, Parti=
22:
cipium, Naſladuyąci/ a/ e.
23:
¶Conſequentia, tiæ. f. p. quæ ex
24:
præcedentibus infertur, Przitoczenie/
25:
Náśladowánie/ Zámknienie/ Vrościenie.
26:
Conſequentiam inferre, Zamknienie
27:
to przytoczyć które z czego roście.
28:
¶Conſequiæ, apud Apul. id eſt,
29:
Comitatus obſoletum.
30:
¶Conſector, conſectaris, conſecta=
31:
ri frequentatiuum, Vſtawicznie czego
32:
naśládowáć. Opes conſectari, Na bo=
33:
gáctwo gonić/ Bogáctw ſzukáć.
34:
Aliquem conuitijs conſectari, Złemi
35:
słowy kogo doyeżdżáć. Conſectari ali=
36:
quid, Mieć ſie po czym álbo ſie ſtáráć o
37:
co.
38:
Conſectari alicuius beneuolentiam
39:
largitione, Dáry á upominkámi zábiegáć
40:
áby miał łáskę V kogo łaski ſzukáć.
41:
¶Conſectari paſſiue teſre Priſciano
42:
ueteres dixerunt non imitandi in
43:
hoc.
44:
Conſectatio, conſectationis, Zábie=
45:
gánie czego/ Mienieſie po czym/ ſtará=
46:
nie.
47:
¶Conſector uerbale, maſ. Zábiegácz
48:
a quo conſectatrix fœ. Zabiegáczká.
49:
¶Conſectarium, conſectarij. Eſt ar=
50:
gumentum breuiter aſtrictum. Vulgus
51:
Quodlibeta uocat & Corollaria.
52:
¶Conſecutio, onis, uerbale idem
53:
quod conſequentia
54:
¶Conſecuta & impetrata paſſiue Oſię
55:
gnione/ Doſtáne.
56:
¶Exequor, Wypełniam/ Spráwiam.
TTCzynię


strona: 385v


kolumna: a
S ante E.
1:
Czynię to co mi polecono. Mandata exeꝗ
2:
Polecone rzeczy wypełnić. Exequi nego=
3:
tium, Potrzebę ſpráwić/ Incepta exe=
4:
qui, Poczęte rzeczy skónczyć. Exequi fu=
5:
gam, Bciec á zbieżeć ták dáleko áż doſyć
6:
yeſt. Exeꝗ aſpectū alicuius, Ták dalekó zá
7:
kim patrzić yako go nadáley doyźrzeć może.
8:
Decreta exequi, Skazánym rzeczóm do=
9:
ſić vczinić. Exequi egeſtatem, Vbo=
10:
ſtwo przetrwáć. Exequi fatum alicu=
11:
ius, Aż do ſmierći przy kim ſtać.
12:
Exequi funus, Vmárłego do grobu pro=
13:
wádźyć. Exequi ius ſuum, Spráwie=
14:
dliwosći ſwey ſzukáć. Exequi laudes Braſ
15:
ſicæ longum eſt, Wyliczáć wſziſtki chwa=
16:
ły Kápuſtne/ czarney álbo Broskwie długo
17:
by było. Exequi mortem, Vmrzeć.
18:
Munus ſuum exequi, Swemu urzędowi
19:
doſić czinić. Exequi iniurias, Pomścić
20:
ſie krziwd.
21:
¶Exequens, entis Nomen ex par=
22:
ticipio, Wypełniciel albo Wypełniáyąci.
23:
Pholoſophus memoriarum ueterum
24:
Exequentiſſimus, Który zwłaſzczá/ ſta=
25:
re hiſtorie rządnie piſmem oſięgnął wypeł=
26:
nił y wyrádźił.
27:
Executio, onis, Verbale, f. t. Wypełnie=
28:
nie/ Spráwienie/ Dokonánie.
29:
¶Exequiæ, arum, pluraliter tantum
30:
Pogrzebny obchód Pogrzéb. Parentalia,
31:
Iuſta idem, Ducere exequias, Pogrzeb
32:
ſpráwowáć.
33:
Exequias celebrare idem. Exequio
34:
as, are, pro exequias facere obſoletū.
35:
¶Inſequeor idem quod ſimplex, Go=
36:
nię/ Náśláduyę kogo/ aliquando Przená
37:
śladuyę kogo/ złorzeczę komu Pergā at
38:
inſequar longius, Puſzczę ſie yeſzcze dáley
39:
zá nim Improborum facta primo ſu=
40:
ſpicio inſequetur deinde ſermo, Złych
41:
ludźi vczinków pirwey podęyźrzenie á po=
42:
tym omówká náśláduye to yeſt nie mogą
43:
być zátáyone. Inſequi clamore ac mi=
44:
nis, Wołáć zá kim y groźyć. Inſequor
45:
contumelia, Złorzeczić komu.
46:
¶Inſequēs participium, Náſtáyący/ Ná
47:
śláduyący. Annus inſequens, Naſtáyá=
48:
ci rok.
49:
¶Inſequutus, a, um, Participium,
50:
Plin. Inſecutis menſibus geminos e=
51:
nixa eſt, Drugich álbo powtornych Xię=
52:
życów bliznka vrodźyłá.
53:
¶Inſequenter Aduerbum, Nierymow
54:
nie Nieskłádnie ku pierwemu/ namniey nie=
55:
przytrafnie.
56:
Inſector, inſectaris, inſectari, frequen=
kolumna: b
S ante E.
1:
tatiuum, Przenáśláduyę Podchodzę
2:
Aliquem haſta uel lapidibus inſecta=
3:
ri, Włocznią álbo kámieńmi kogo przeć.
4:
Inſectari aliquē maledictis, Rozzdrzeć
5:
ná kogo do uſzu gębę. Złorzeczić yáko pſu.
6:
¶Inſectatio, Złorzeczenie/ párcie pędzenie.
7:
¶Onſequor, Yeſtem posłuſznym/ Słu=
8:
cham/ Yeſtem powolny. Obſequi uolun
9:
tati alicuius, Czynić cziyę wolą. Obſe=
10:
qui ſtudijs alicuius, Być komu k woley
11:
Obſequi alicui in omnibus, w niczym
12:
ſie nie przećiwić Obſequi animo ſuo,
13:
Co duſzká raczy czynić/ pániczkować/ bieſiad
14:
á towárzyſtwá pátrzić. Obſequor cum
15:
Accuſatiuo, Gell. Sed tamen ea quæ
16:
obſequi non oportet, Alie yednák ty
17:
w których mu posłuſzno nie ma być.
18:
¶Obſequens, obſequentis, om. t. Po=
19:
słuſzny, Powolny. Obſequens uolun=
20:
tati homo, Vdany ná ſwą wolą
21:
Obſequens quoliber flecti, Powolniu=
22:
chny gdźie go kolwiek kto chce obrócić.
23:
Item ſi refertur ad inanimata/ Ciągły.
24:
¶Obſequenter obſequentius obſe=
25:
quentiſſime Aduerbium, Posłuſznie
26:
Powolnie Plin. Vixit in contubernio
27:
aulæ obſequentiſſime, Powolniuchnym
28:
był każdemu poko był w domu v Babki ſwo=
29:
yey.
30:
¶Obſequium, obſequij, n. ſ. Posługá
31:
Przisługá/ Powolność.
32:
Obſequela, læ, f. p. Pośłuſzeńſtwo. Po=
33:
słuſzność
34:
¶Obſequioſus, a, um, Posłuſzny/ Po=
35:
wolny Prętki/ ku posłudze. Obſequibilis
36:
le, idem.
37:
¶Perſequor, Przenásláduyę/ ćiſnę kogo/
38:
Dokuczam komu/ też poczęte rzeczy konam/
39:
tam in bonam quam in malam par=
40:
tem. Perſequi aliquem bello, Ciſnąć
41:
kogo woyną. Przipierac dokuczáć komu.
42:
Perſequi incepta, Poczetę rzeczy konáć
43:
Perſequi aliquem terra, & mari, Zie
44:
mią y powodzie przećiwko komu woynę
45:
wieść Perſequi aliquem ueſtigijs ipſi=
46:
us per translationem, W yego tropy zá
47:
kim yść. Perſequi artem aliquam, Ba
48:
wić ſie około którey nauki/ leżeć nad nią.
49:
Perſequi aliquem iudicio, Pozwy á prá
50:
wy komu dokuczáć. Perſequi antiqua,
51:
Stárych rzeczy y dzieyów ſie wywiádować.
52:
Perſequi numeris curſus ſyderum, Zli
53:
czyć zráchowáć niebieskich gwiazd bieg. Per=
54:
ſequi iniurias, Mśćić ſie krziwd. Perſe=
55:
qui factis, quod dicimus, Vczinkámi
56:
słów ſwych podeprzeć/ Vczinkámi wypeł=
nić


strona: 386


kolumna: a
S ante E.
1:
Perſequi imperium patris, Roskazá=
2:
niu oycowskiemu doſyć uczynić. Perſequi
3:
ius ſuū, Swey ſie ſpráwiedliwośći upomi=
4:
náć/ ſzukáć. Perſequi mores patris, woby
5:
czáye oycowsykie wſtępowáć/ nasládowáć
6:
ych Perſequi primiſſa alterius, Ciſnąć
7:
kogo k temu áby ſwey obietnicey doſyć czynił
8:
Perſequi ſcriptura, Popiłáć. Perſequi
9:
cuiuſ modi uoluptates, Ná rozmáite
10:
ſie roskoſzy udać Perſequi uoce aliquid
11:
Nieco słowy wyliczyć/ to yeſt. Z początku
12:
do końcá roſpowiedźieć. Perſequi uiam,
13:
Drógę ſwą odpráwić.
14:
¶Perſequens, tis, Participium, ſiue
15:
Nomen ex Participio, Goniący/ Prze=
16:
násláduyący/ Konáyący. Perſequens fla=
17:
gitij, W łoſtroſtwie ſwym trwáyący.
18:
Perſecutio, onis, Przenásládowánie/
19:
Pogonia/ też konánie/ którey rzeczy pełnie=
20:
nie.
21:
¶Proſequor, Puſzczam ſie po kim/ Gonię
22:
Prę/ Pędzę kogo/ Prowádzę. Longius
23:
proſequi ueritus, Nie śmiał go dáley go
24:
nić. Proſequi uſ ad locum aliquem
25:
Prowádźić. Proſequi & domum dedu
26:
cere, Doprowádźyć do domu. Proſequi
27:
funus uel exequias funeris alicuius,
28:
Do grobu prowádźić. Proſequi ali=
29:
quem donis, Poczćić kogo yákim dá
30:
rem. Proſequi aliquem, Być komu
31:
dobrze. Proſequi amore, Miłowáć.
32:
Proſequi beneficijs, Dobrodzieyſtwá
33:
okázowáć. Proſequi laudibus, Chwalić
34:
wysłáwiáć. Proſequi lachrymis mor=
35:
tuos, Opłákáwáć śmierć ych. W żáłobie
36:
chodźić. Proſequi memoriam alicuius
37:
libello, Vczynić zmiankę o kim w Xięgách.
38:
Proſequi memoria, Z pámięći ſie uczyć/
39:
Ná pámięć bráć.
40:
Proſequi aliquorū gloriā immortali
41:
tatis memoria dicūtur literæ, Wieczną
42:
pámiątkę yednemu uczinić. Proſeꝗ menti=
43:
onē alicuius cum honore ſummo, Z
44:
wielką uczćywością ná kogo ſpomináć.
45:
Proſequi præmio, Słuſznym upomin=
46:
kiem obdárzyć.
47:
Proſequi aliquem uerbis honoroficis
48:
Nádobnie á ukłádnie ku komu mówić.
49:
Verbis uehementioribus aliquem
50:
proſequi, Obrzucić ſie ná kogo słowy.
51:
Proſequi ſtylo, Popiſáć.
52:
Proſequi aliquem uoto uel ſuffragio
53:
Głos ſwóy komu dáć ná yáką rzecz.
54:
¶Subſequor, Wnet zá kim ydę. Pergite
55:
ego mox ſubſequar, Ydźcie przedſię
56:
yá wnet zá wámi poydę. Subſequi ali=
kolumna: b
S ante E.386
1:
quē & imitari, Náśládowáć álbo tráfiáć
2:
w cziyę obyczáye. Suo ſermone ſubſe=
3:
quutus eſt humanitatem literarum
4:
tuarum, S táką ludzkością y ochotą yął ſie
5:
k nam mieć/ yákoś ty do niego ukłádnie pi=
6:
ſał. Quid inde aliud ſubſequatur non
7:
uideo, co by ynſzego s tąd róść á zámykáć
8:
ſie miáło nie widzę Subſequenti anno
9:
exitu ueris emittunt paruas locuſtas
10:
Wtórego roku ná końcu wioſny puſzczáyą
11:
máłe ſzáráńcze.
12:
Sera, æ, f. p. Kłotká/ Zamek.
13:
Sero, as, are, pro claudere, probat Ca=
14:
lep. ex Colum. lib. 7. ubi de mulæ fe=
15:
minibus loquitur.
16:
¶Obſero, as, are, Zámykam.
17:
¶Reſero, as, are, Otwarzam. Reſerare
18:
Italiam exteris gentibus.
19:
Sera urbs in Aſia Scythica.
20:
Serapias herba quæ & Orchis.
21:
Seraphim plur. num. g. m. Angeli ſic di=
22:
cti ob ardorem luminis, Herbraica di=
23:
ctio ſignificat comburentes, ardentes
24:
Pałáyąci/ Yáſniąci ſie.
25:
Serapis, g. m. Przezwisko Oſtridis Bogá
26:
Aegipskiego.
27:
Serapis uel Seraphis etiam, Nie=
28:
yáki rodzay węzów w rzece Aegipskiey
29:
Niluſie.
30:
Serbonis, Palus iuxta montem Caſſium
31:
Serenus, a, um, pen. prod. Iásny/ Pogodny
32:
a/ e. Nubes ſerenȩ, Iáſne obłoki. Cœlū
33:
ſerenum, Pogodny wiátr Piękna pogodá.
34:
Tranquilla & ſerena frons & uultus,
35:
Piękny weſoły wzrok. Serena & tran=
36:
quilla lux ex turbido die, Piękna po=
37:
godá z niepogodnegno dniá. Sereno ore
38:
annuere, Weſeląc á ſmiecháyąć ſie przi=
39:
zwáláć. Color ſerenus, Iaſna fárbá.
40:
Sereno Ablatiuus, pro ſermo tempore
41:
cum nubilo opponitur, W piękną po=
42:
godę.
43:
Sereno, as, are, n. p. Oświecam/ Obyáſniam
44:
álbo wyyáſniam.
45:
Serenta, Wyyáſnia ſie.
46:
Serenitas, atis, f. t. Iáſnosć/ Pogodá/ Wy=
47:
yáſnienie.
48:
Serenitas & perturbatio cœli contraria.
49:
Sereſco, is, ere, pro ſiccus fio, quaſi ſere=
50:
neſco, Podſycham obſoletum, Aliquan
51:
do ſereſcere eſt in ſerum abire, w ſer=
52:
watkę ſe obróćić/ Plin. Omnem lac ig
53:
ſpiſſatur, frigore ſereſcit, Wſzelkie mleko
54:
w cieple gęſtnie/ ná źimnie ſerwátczeye.
55:
Sergia olea apud Columel. lib. 5. Ca. 8.
TT 2Seres


strona: 386v


kolumna: a
S ante E.
1:
Seres, g. m. Lud in Scythia Aſiatica, v
2:
którich yedwab bywa ſprawowan. In No=
3:
minatiuo ſingulari, Ser ſeris, uermi=
4:
culus ſericum nens, Yedwabny robak.
5:
Sericum Serici, Iedwab.
6:
Sericus, ca, cum, Adiectiuum, Iedwa=
7:
bny/ a/ e
8:
Serica ueſtis, Iedwábna ſzátá.
9:
Sericatus, a, um, Vyedwabiony/ w yedwa=
10:
bną ſzátę obleczony.
11:
Sericarius ſericarij, Iedwabnik/ Tkacz
12:
yedwabnych rzeczy.
13:
¶Compoſita Holoſericum, Zwłaſzczá
14:
cáły yedwan ῾όλος enim totum ſignifi=
15:
cat, to yeſt, Axámit.
16:
¶Holoſericus, a, um, adiectiuum,
17:
Axámitny/ Całoyedwabny.
18:
Holoſericatus, a, um, Adiect. Váxámićio=
19:
ny/ a/ e. W áxámit ubrány Axámitem ubrá
20:
mowány.
21:
Seria, ſeriæ, Gliniána Bániá
22:
Seria uinaria, Winna łagwicá. Seriæ ole=
23:
ariæ, Bánie do chowánia oliwek.
24:
Seriola læ diminutiuum, Báńká.
25:
Ser ſeris, Vide Seres.
26:
Sericum ſericatus, Vide Seres.
27:
Series ſeriei, f. q. Vide Sero ſeris ſerui.
28:
Serilla ſerillorum, funiculi qui ſparto
29:
conſeruntur Obſoletum.
30:
Serio aduerbium Vide Serius.
31:
Seriphum ſeriphi, Nieyáki rodzay oliwne=
32:
go drzewá
33:
Seriphus, Inſula in Aegeo mari, una ex
34:
Cycladibus, Seriphia rana prouer=
35:
bialiter mutus, dicendi canendi im
36:
peritus, Nieuk/ Proſták.
37:
Seriphius, a, um, Yeden zſtámtąd.
38:
Seris huius ſeris, uulgo Endiuia, Endi=
39:
wia álbo gęśi yęzyczek/ herba eſt.
40:
Serius, a, um, Státeczny/ Rządny/ Bezkun=
41:
ſztny/ a/ e.
42:
Serium & iocoſum contraria, mihi pla=
43:
cent ſeria tu iocoſis delectaris, Mnie
44:
ſie ſtátek podoba ty ſie w kuńſzćiech kochaz.
45:
Serio Aduerbium, Státecznie/ Rząd=
46:
nie Beſkunſztu/ po prawdzie. Serio hæc di
47:
cis, an ioco, Po prawdzieſz to mówiſz czy=
48:
li śmiechem. Serio rem aggredi, Státe=
49:
cznie ſie rzeczy yąt obiemá rękomá.
50:
Miſit porro orare ut uenirem ſerio,
51:
Dáłá miec ná koniec prośić álbo koniecznie á
52:
bych przyſzedł. Serio aliquid mādare, Ko
53:
niecznie co przykázáć.
54:
Serius fluuius Ciſalpinæ Galliæ, a quo
55:
uallis Seriana dicitur.
56:
Sermo, ſermonis, m. t. Mowá/ yęzyk.
kolumna: b
S ante E.
1:
Sermo & collocutio, Rozmowá.
2:
Sermonem cum aliquo conferre, Ro=
3:
zmáwiáć ſie s kim. Nullus mihi omni=
4:
no cum illo ſermo ulla unquam de
5:
re fuit, Nigdym ſie s nim nie mógł w ża=
6:
dną rozmowę wdáć.
7:
Tractare aliquid Græco ſermone
8:
uel Attico, Greckim yęzikiem álbo po grec
9:
ku nieco piſáć.
10:
Dare ſermonem alicui, Dáć przyczynę
11:
ku mówieniu. Sermo eſt de te, O tobieć
12:
mówią. Delabi in aliquem ſermo=
13:
nem, Vdáć ſie/ Zámowić ſie w co/ z iedney
14:
rzeczy ku drugiey prziść.
15:
Tora Aſia ſermo eſt diſſipatus, Pełna
16:
yeſt Aſiá tey sławy rośiałá ſie tá sławá po
17:
wſzyſtkiey Aſiey. Sermo eſt eum huc
18:
aduentare, Powiedáyą że tu ciągnie.
19:
Habere ſermonem cum aliquo, Ro=
20:
zmáwiáć ſie.
21:
In ore at in ſermone omnium eſſe
22:
Wſzem ná uśćiech leżeć.
23:
Inſtituere ſermonem cum aliquo,
24:
Wdáć ſie s kim w rżecz álbo począć ſie s kim
25:
rozmáwiáć
26:
Longus ſermo & multus ſermo, Dłu
27:
ga rozmowá. Multi ſermonis ſunt iſta
28:
Wiele by o tym trzebá mówić. Perferre
29:
ſermonem alicuius ad aliquem, Czuye
30:
słowá álbo wolą komu oznaymić.
31:
Venire in ſermonem hominum, Bay
32:
ką ſie ſtáć v wſzech ludźy. Per urbem ſolus
33:
ſermo eſt omnibus, Po wſzitkim mieśćie
34:
nie mówią ni o kim ynſzym yedno o nim.
35:
Sermunculus li diminutiuum, Mow=
36:
ká/ sławká/ Powiaſtká nieyaka. Sermun=
37:
culum reſtinguere aut ſedare, Zágáśić
38:
tę powiaſtkę.
39:
Sermocionor, pen. cor. aris, ari, Rozma=
40:
wiam ſie s kim/ Mam nieyáką ſpráwę s kim
41:
Ait ſe cum illo diligenter ſermocina=
42:
turum, Powieda że chce s nim pilnie mó=
43:
wić.
44:
Sero ſeris ſeui, ſatum ſerere, n. t. Sieyę
45:
też sádzę/ Sczepię. Serere uitem Sczepić
46:
Serere diſcordias per translationem,
47:
Nieprziyáźni śiać. Serere bella, Certa=
48:
mina ſerere cum aliquibus, Począć
49:
zwádę. Colloquia cum aliquo ſere=
50:
re, Rozmáwiáć ſie s kim. Cum aliquo
51:
ſecreta colloquia ſerere, Táyemnie ſie s
52:
kim rozmáwiáć. Lites ſerere, Wádźić lu=
53:
dźie. Serere ſermones, Rozmáwiáć/ di=
54:
ſputowáć ſie mówić y záś odmáwiáć.
55:
Primo occulti tantum ſermones ſe=
56:
rebantur, Naprzód po ćichu tylko o tym
57:
mówiono.
Serere


strona: 387


kolumna: a
S ante E
1:
Serere occultis ſermonibus aliquid,
2:
Po ćichu co rozsłáwiáć.
3:
¶Satus, a, um, Participium, Siány
4:
álbo poſiány/ też ſádzony/ ſzczepiony/ Item
5:
idem quod generatus, Vrodzony.
6:
Vt ſanguine humano ſatus, Vrodzony.
7:
Sati & creati, Stworzeni.
8:
¶Sata Subſtantiuum, pro ſegetibus,
9:
Miáſto naśienia.
10:
¶Satus huius ſatus m. Sianie Sádzenie
11:
Szczepienie Conceptus & ſatus pecu=
12:
dum, Poczęcie y porodzenie. Nata a pri=
13:
mo ſatu, W pierwſzym pośianiu.
14:
Satio uerbale idem quod ſatus, Sia=
15:
nie. Sationes facere, Siać.
16:
¶Sator ſatoris, Ten który śieye álbo ſzcze=
17:
pi. Sator cœleſtium corporum,
18:
Stworzićiel niebieskich plánet. Sator mun
19:
di, Stworzićiel świátá. Sator litis per
20:
translationem, Zwadzá który wadźi
21:
ludźie.
22:
¶Satorius, a, um, Co ku siániu/ ſá=
23:
dzeniu y ſzczepieniu należy. Vites ſatoriæ
24:
Látoroſli ku ſzczepieniu godne.
25:
¶Satiuus, a, um, cui contrarium eſt
26:
aggreſtis, Szczepny/ Sádzony/ a/ e.
27:
Aggreſtis, Leśny. Satiua poma,
28:
Szczepne yábłká. Aggreſtia uero, Lesne.
29:
¶Compo. Conſero conſeris, pen.
30:
corep. conſeui conſitum, conſerere,
31:
Poſiać/ Rozśiać Rozſádźić. Poſzczepić.
32:
Conſerere agrum fabis & uitia, Gro=
33:
chem y wyką rolą záśiać. Conſerere agrū
34:
generibus pomorum & pyrorum,
35:
Wſzedźie po polu yábłonek y kruſzek rozmá=
36:
yitych náſzczepić.
37:
Conſerere leges per translationem,
38:
Praw y Státutów naczinić.
39:
¶Conſitus, a, um, ut ſenectute conſi=
40:
tus, Stárością opleśniáły Záſtárzáły.
41:
Conſitio uerbale, Záśianie. Rozſadzenie.
42:
Szczepienie.
43:
Conſitura, æ, Zágęſzczenie/ gęſtwá/ też
44:
záſádzenie/ Záſzczepienie/ álbo obſzczepienie.
45:
¶Inſero, Wśiewam/ Wſadzam/ Wſzcze=
46:
puyę.
47:
Inſerere frumentum arboribus, Mie=
48:
dzi drzewá żitá náſiać.
49:
Vitem inſerere, Wſzczepić.
50:
Arbori inſerere, W drzewo wſzczepić.
51:
In hortum inſerere, W ogród wſádźić
52:
Humida loca de uua alba, Sicca de
53:
nigra inſerito, Mokre mieyſce białemi
54:
yágodámi/ á ſuche záś czarnemi záſadzay.
55:
¶Inſitus, a, um, Participium, Wſzcze=
56:
piony/ Wſadzony Wśiány/ a/ e.
kolumna: b
S ante E.387
1:
Inſitum & innatum animis homi=
2:
nū, Methapo. Wpiło ſie w umysł ludz=
3:
ki. Inſitus menti amor cognitionis,
4:
Z przyrodzenia nam yeſt przidána miłość y
5:
chuć ku vmieyętnośći.
6:
Inſitus urbi ciuis, Wźięty zá mieſzczá=
7:
nuná.
8:
Inſita penitus opinio, & uetuſta, W=
9:
korzenione y záſtarzałe mniemánie. Inſita
10:
feritas, Przirodzona okrutność. Inſitus
11:
uitio genti mos ſub prætextu militiæ
12:
latrocinia exercendi, Wpoyony/ Wſo=
13:
biony/ Záſtárzáły obyczay ludu temu/ pod
14:
ſpoſobem żołnierskim drapieſtwo s mor=
15:
derſtwem płodźić.
16:
¶Inſitus huius inſitus, Wſadzenie.
17:
Wśianie.
18:
¶Inſitum inſiti, n. ſ. Soſzik/ látorośl do
19:
ſzczepienia.
20:
¶Inſitio, onis, quæ & Empla ſtratio
21:
dicitur, Szczepienie/ Sádzenie.
22:
¶Inſiticium inſiticij, Szczep.
23:
¶Inſiticius, a, um, Vt inſiticius &
24:
inductus ſermo, cui patrius oppo=
25:
nitur, Wſobiony/ Wnieśiony yęzyk.
26:
¶Inſitiuus, a, um, Wſzczepiony Wſadzo=
27:
ny/ a/ e. To yeſt nie ſám z ſiebie vrosły.
28:
Securicula inſitiua, Toporeczek do ſzcze=
29:
pienia należący.
30:
¶Inſitor inſitoris, m t. Który vmie ſzcze
31:
pić Sczepniarz álbo ſzczepnik może być zwan
32:
Si uſus uolet.
33:
¶Inſitiuus, a, um, Nieſiány/ Nieſzcze=
34:
piony/ ſam pres ſię roſtący.
35:
¶Interſero, W pośrzodek co wśiewam.
36:
Przeſiewam. Przeſzczepiam.
37:
Circumſero, Wkoło obſiewam Obſzcze=
38:
piam. Obſadzam.
39:
Perſero etiam apud Plautum legitur,
40:
pro diſſeminare, Rozśiać. Inuſitatum,
41:
¶Præſero, Naprzod ſieyę/ Vprzedzam
42:
kogo w ſianiu.
43:
¶Obſero, Zaſiewám. Campum &
44:
ſingula iugera tritico obſerere, Pſze=
45:
nicą wſziſtki polá záſiać. Agrum uineis
46:
obſerere, Winnicámi záſzczepić Záprawić.
47:
¶Obſitus, a, um, ut pannis annis
48:
obſitus, Látámi y łátámi obeſzły
49:
obsádzony/ to yeſt bárzo ſtáry y oſzárpány.
50:
Obſita ſqualore ueſtis. Szátá pleśnią
51:
á plugáwſtwem przipierzchła. Obſitus æ=
52:
uo Bárzo ſtáry/ Zgrzibiały. Obſita tene=
53:
bris loca, Pełne ciemnośći. Confragoſa
54:
loca & obſita uirgultis, Zárosłe y zágę=
55:
ſtwione álbo zágęſzczone chroſtem.
56:
¶Reſero, Z nowu ſieyę. Odſiewam.
TT 3


strona: 387v


kolumna: a
S ante E.
1:
Sero, ſeris, ſerui, diuiſis ſyllabis, ſertum,
2:
ſerere, a. t. id eſt admoueo texo & or=
3:
dino, Prziſadzam. Spayam. Weſpołek ſtá=
4:
wiam.
5:
Sertus, a, um, Participium, Vt ſerti flo=
6:
res, Woſpołek zſádzone.
7:
Sertæ coronæ, Vplecione wieńce.
8:
Sertum ſerti, Subſtantiuū, n. ſ. Wieniec.
9:
Series ſeriei, idem quod ordo, Rząd.
10:
Et quaſi quædam rerum continua=
11:
ta progreſſio, ut in ſeriæ orationis,
12:
id eſt in contextu, W texcie/ w roskłá=
13:
dániu rzeczy.
14:
Ordo, ſeries, continuatio, connexio,
15:
ſynonyma ſunt.
16:
¶Compo. quæ etiam in præterito
17:
habent ui diuiſas ſyllabas.
18:
¶Adſero ſiue aſſero, is pen. cor. aſſe=
19:
rui, aſſertum, aſſerere, Powiedam.
20:
Twierdzę. Zá pewne powiedam/ też Brónię
21:
ſzczycę/ Rátuyę/ wybáwiam/ Prziwłaſz=
22:
czam.
23:
Aſſero in libertatem, Wymuyę z nie=
24:
woley á prziwracam ku wolnośći.
25:
Aſſero liberali cauſa manu idem a
26:
Terent. Nam aſſerere manum, uete=
27:
res dixerunt, pro præhendere in
28:
libertatem, hoc eſt reſtituere liberta=
29:
ti. Aſſere manu aliquero, Aſſere
30:
in ſeruitutem, Zá niewolniká wźiąć.
31:
Niewolnikiem wiecznym ſwym vczinić.
32:
Aſſerere ſibi cognomen, Prziwłaſzczić
33:
ſobie nieyákie przezwisko.
34:
Felicis ſibi cognomen aſſeruit,
35:
Szczeſnego ſobie ymię prziwłaſzcził.
36:
Aſſerere ſibi maieſtatem diuinam,
37:
pro aſſumere, arrogare.
38:
Aſſerere ſe ſtudijs, Owſzeki ſie ná nau=
39:
kę vdáć.
40:
Aſſerere aliquem cœlo, Swietyem ko=
41:
go czinić/ w niebo ſádzáć.
42:
Quod omnes aſſerunt. Co wſziscy
43:
twierdzą.
44:
Etiam tu id aſſeris, I ty też to twir=
45:
dźiſz. Aſſerere ſe ab iniuria obliuio=
46:
nis, uel aſſerere ſe a mortalitate, Wy=
47:
báwić/ Wyzwolić ſie od zápámiętánia/ to
48:
yeſt wieczną pámiątkę ſobie vczinić.
49:
¶Aſſertio aſſertionis, Twierdzenie.
50:
Poſwiádczánie słowy.
51:
¶Aſſertor aſſertoris, m. t. Obroncá.
52:
Wybáwićiel Wyświebodźiciel/ Rátownik/
53:
ten zwłaſzczá który ma moc z niewoli wy=
54:
yąć/ też w niewolą wźiąć.
55:
¶Conſero, Conſerui, in præterito
56:
perfecto, Weſpołek ſtáwiam. Zſádzam/
kolumna: b
S ante E.
1:
Spáyam/ też zwodzę. Conſerere manus
2:
Zwieść bitwę/ Potykáć ſie.
3:
Certamen conſerere idem. Conſerere
4:
pugnam inter ſe idem. Conſerere
5:
manum cum hoſtibus idem. Con=
6:
ſerere tegmen ſpinis, Dách ćierniem po=
7:
łożony.
8:
¶Conſertor uerbale, Walecznik.
9:
¶Conſertus, a, um, Participium, O=
10:
ſádzony/ Obłożony/ a/ e. yáko ſzátá bramą
11:
álbo czym tákowym.
12:
¶Conſerte, Aduerbium.
13:
¶Deſero, Zoſtáwiam/ Odbiegam/ Vcie=
14:
ka od kogo.
15:
Deſerere derelinquere idem.
16:
Deſerere cauſam uel litem, Przeſtáć
17:
ſie práwowáć/ odbieżeć rzeczy ſwey ná prá=
18:
wie.
19:
Deſeruit hominem in ipſo periculo,
20:
Vciekł od niego w naywiętſzą niebeſpiecz=
21:
ność.
22:
Deſerere in malis, W nędzy go opuś=
23:
ćić.
24:
Deſeri a magna parte militum, Być
25:
odbieżan/ opuſzczón od więtſzey częśći żoł=
26:
nierzów.
27:
Deſerere exercitum, Popuśćić/ Pozoſtáć
28:
woyská.
29:
Deſerere optime meritos ſocios, O=
30:
puśćić/ Nie chćieć rátowáć wiernego towá=
31:
rziſtwá.
32:
Deſerere ſuſceptum officium.
33:
Deſerere maritum, Odbieżeć od mężá/
34:
Rozwieść ſie s mężem.
35:
Deſerit amicus amicam, Popuſzcza
36:
niedba więcey.
37:
Deſerere pignus, Záſtáwę opusćić
38:
W lifie zginąć.
39:
Deſerere ſuum ius, Opuśćić práwo ſwe.
40:
Deſertus homo, Deſerta mulier, O=
41:
puſzczony. Opuśćiáły/ á/ e.
42:
Vadimonium deſerere, Zákład prze=
43:
páść/ nie ſtánąć ná naznáczony rok przed
44:
vrzędem.
45:
Deſeruit me fides & fama, Vtráćiłem
46:
sławę y wiárę.
47:
Deſerunt hunc pedes, Nie chcą mu no=
48:
gi więcey służyć.
49:
Deſeri a mente, Zbleśieć/ Zgłupieć,
50:
Zeyść ná rozumie,
51:
Deſerere uitam ſuam, Sam ſobie żiwo=
52:
tá vkroćić.
53:
¶Deſertus, a, um, Participium, Opuſz
54:
czony/ a/ e. Vt deſerta ſigna, Opuſzczo=
55:
ne/ Zoſtáwione.
56:
¶Deſertus, a, um, etiam nomen, Vt
deſertæ


strona: [388]


kolumna: a
S ante E.
1:
deſertæ ſolitudines, Puſte mieyſcá. De=
2:
ſerta regio, Puſta kráyiná.
3:
Deſertus ager, Puſta rola/ którey nie
4:
orzą.
5:
Loci celebriores & deſerti contraria,
6:
¶Deſertor deſertoris, m. t. uerbale,
7:
qui deſerit Vt deſertor amicorum,
8:
cui conſeruator opponitur, Opuśći=
9:
ćieł.
10:
Deſertores ſalutis meæ, Którzi mie w
11:
moyey potrzebie opuśćili.
12:
Deſertor miles, Który króm odpráwy
13:
á dozwolenia odyeźdźi/ álbo który od ſwych
14:
vćiekł. Deſertor Aſiæ, Wypędzony z
15:
Aziey/ zbieg.
16:
¶Deſertio, onis, Opuſzczenie.
17:
¶Deſerto, as, are, frequentatiuum
18:
obſoletum.
19:
¶Diſſero, diſſeris, Rozſiewam. Et Me=
20:
thaphoricis, Mówię/ Roſpráwiam.
21:
Wywodzę/ Długą rzecz czinię o czym ku
22:
komu.
23:
Diſſerere in contrarias partes, uel in
24:
utram partem, Ná obie ſtronie rzecz
25:
rozbieráć.
26:
¶Diſſero, diſputo, enarro, declaro,
27:
orationes inueſtigo, Synonyma ſunt.
28:
¶Diſſerto, as, are, frequentatiuum,
29:
Bez przeſtanku mówię/ wiele roſpráwiam.
30:
¶Diſceptatio ipſe diſſerendo actus,
31:
Roſpráwá. Wywodzenie/ Rozbieránie
32:
reczy/ álbo rozmáyta mowá.
33:
¶Diſſertabundus, a, um, qui diſſerit,
34:
Wiele roſpráwuyący/ a/ e.
35:
¶Diſſertus, a um, Wymowny. Roſprá
36:
wny/ a/ e.
37:
Oratio diſſerta & oratoria.
38:
¶Diſerte, Aduerbium, Wimownie/
39:
Wywodnie/ Roſpráwnie.
40:
Diſerte loqui, Cziśćie wywodnie mo=
41:
wić.
42:
¶Diſertitudo, in Biblijs inſolens no=
43:
men pro facundia.
44:
¶Diſſertio, diuiſio patrimonij inter
45:
conſortes, Calep. ſine authore.
46:
¶Exero, Wyciągam/ wyſzcziniam/ Do=
47:
bywam. Vt exerere enſem, Dobyć
48:
mieczá.
49:
Exerere caput, Wyſzczinić głowę.
50:
Exerere caput per translationem,
51:
Storzipiętką być/ Pyſznoſie nieść.
52:
Exerere linquam, Wyſzczinić yęzyk.
53:
Exerere radicem, Wyrwáć korzeń.
54:
Exerere ſe domicilio dicuntur Co=
55:
chleæ, Szczeſzuy śie z ſwych wyſzcziniáć y
56:
wychiláć.
kolumna: b
S ante E.[388]
1:
¶Exertus, a, um, Participium ſiue
2:
Nomen ex Participio, Wyſzcziniony.
3:
Plin. Dentes exerti ſunt apro, Wy=
4:
chodzą álbo wyſzcziniayą mu ſie z pysku.
5:
¶Exerto, as, are, frequentatiuum,
6:
Vſtáwicznie bes przeſtanku wyſzczyniáć.
7:
Exertare linguam, Wſziſtko yęzyk wyſz=
8:
cziniáć.
9:
¶Inſero, Wrażam/ Wtykam/ Wſzczi=
10:
niam. Penna per tranſuerſas inſerta na
11:
res, Pioro ná przek przes nos wetknione
12:
yáko géſtom czinią.
13:
Infantibus pueris in os inſerunt, W
14:
uſtá wrażáyą/ wtykáyą. Conſilium ali=
15:
quod inſerere, Plaut. Porádźić co ko=
16:
mu. Quod admirandis ſuis inſeruit,
17:
Cic. Co miedzi dźiwy ſwemi położił álbo
18:
wſádźił.
19:
Inſeratur huic loco fabula, Niechay
20:
tu będźie wſádzona wſtáwiona.
21:
Oportet ea inſerere quæ omiſſa ſunt,
22:
Muśi tý rzeczy wſadźić/ wpiſáć które ſie
23:
opuśćiły.
24:
¶Inſerto, as are, frequentatiuum, V=
25:
ſtáwicznie wcziniam/ Wſádzam/ wrá=
26:
żam/ etć.
27:
Inſertare manum in ſinum, Vſtáwi=
28:
cznie ręce zánádrá kłáść.
29:
¶Interſero, Wmieſzam/ wpośrzodek
30:
wſádzam/ Wſtáwiam/ Wráżam/ Wtikam.
31:
Sero, Aduerb. Serotinus. Vide Serus.
32:
Seropta, æ, ciuitas Phœniciæ, unde
33:
Seroptanus, a, um.
34:
Serpens ſerpentis, Vide Serpo.
35:
Serpo, ſerpis, ſerpſi, ſerpere, n. t. Láżę
36:
mkę ſie po źiemi yáko wąż álbp ynſzi robak.
37:
Serper dicuntur uermes, Lieść/ Wlec
38:
ſie. Serpere etiam dicuntur herbæ per
39:
humum, Rozráſtáć Rozſzerzáć ſie po źie=
40:
mi.
41:
Serpere etiam dicitur homo, per
42:
translationem, Lieść/ Leniwo yść. Hoc
43:
in immenſum ſerpet, To ſie bezmiernie
44:
ſzeroko roſzerzy Rozlezie. Serpit per o=
45:
mnium uitam amicitia, Miłość á zá=
46:
chowánie towárziskie roſciąga ſie przes cá
47:
ły żiwot.
48:
Si paulatim hæc conſuetudo ſerpere
49:
cœperit, Iesli ſie pocznie ten obyczay z
50:
lekká zámágáć. Serpit hic rumor, Tá
51:
sławá/ tá wieść ſie tu wiye.
52:
Simulatio quæ ſerpiebat indies, ma=
53:
gnum dedit malum, Nieprziyaźń któ=
54:
ra ſie dźień mnożiłá/ wiele złego przi=
55:
niosłá. Vlcera ſerpentia, Wrzody álbo
56:
liſzáye ſie po ciele roſzerzáyące.
TT 4Serpit


strona: [388]v


kolumna: a
S ante E.
1:
Serpit in dies latius, uel etiam longi=
2:
us hoc malum, Co dáley to ſie bárziey
3:
ſzerzi.
4:
Serpens ſerpentis, participium, Láżący
5:
mknący ſie po ziemi/ też rozſzerzáyący. Za=
6:
magáyący ſie.
7:
Sed ſerpens ſerpentis, Nomen ſub ſtan=
8:
tiuum tam m. quam f. t. Wąż.
9:
Serpula id eſt ſerpens, obſoletum
10:
Serperaſtum, n. Nieyákie naczinie które
11:
dziećióm poki yeſzcze w powiyániu leżą do
12:
nożek prziwięzuyą áby yim krziwo nogi nie
13:
rosły. Daſipod.
14:
¶Compo. Inſerpo, Włáżę w co.
15:
Proſerpo, Wyłáżę. Proſerpit herba
16:
Vkazuye ſie/ poczina wſchodźić.
17:
Serpyllus, ſerpylli, m. ſ. uel ſerpillum li, n,
18:
ſ. herba, Macierza duſzká ziele.
19:
Serra, ſerræ, f. p. Piłá którą drzewo trą.
20:
Serula, læ, diminutiuum Piłká.
21:
Serra etiam genus piſcis.
22:
Serro, as, are, a. p. Trę/ Pilnuyę.
23:
Serratus, a, um, Piłowány. Tarty/ a/ e.
24:
Serratus item, Na Xtałt piły vcziniony.
25:
Vt ſerrati dentes, Zęby wáko w piły.
26:
Serrata, te, herba, Gamanderbin po nie=
27:
miecku/ źiele.
28:
Seratula, æ herba, Bukwicá.
29:
Sertor id eſt adſertor Feſtus obſoletum.
30:
Sertula campana, herba quæ Melilo=
31:
rum, alias dicitur Sertula regio idem
32:
Sertum, ſerti, Vide Sero ſerui.
33:
Seruia, æ, May z kwiátków/ álbo puſz álbo
34:
rownianká/ yákie pánny pánicóm do czapki
35:
ygiełką przitikáyą.
36:
Seruio, ſeruis, ſeruiui, ſeruitum ſeruire,
37:
n. q. Służę.
38:
Seruire gloriæ, O słáwę ſie ſtáráć/
39:
Mieć ſie k temu yákoby dobrey sławy
40:
mógł doſtáć. Seruire rei alicui, Mieć
41:
ſie ku czemu/ vdáć ſie ná co.
42:
Ætati alicuius ſeruire, Vgádzáć á fol=
43:
gowáć cziyey ſtárośći.
44:
Auribus alicuius ſeruire, Pochlebiác ko
45:
mu/ to mowić co on rad słyſzy.
46:
Commodis alterius ſeruire, Pożitku
47:
komu nágániáć.
48:
Culturæ ſeruire, Orániny á goſpodár=
49:
ſtwá pilnowáć.
50:
Defenſioni patriæ ſeruire, Stáráć
51:
ſie áby oyczizná w dobrym pokoyu y obronie
52:
byłá.
53:
Exiſtimationi ſuæ ſeruire, Powagi
54:
ſwey ſtrzedz.
55:
Famæ ſuæ ſeruire, fere idem, Matri=
56:
monio puellæ ſeruire, Pánnę ráyić zá
kolumna: b
S ante E.
1:
mąż/ yednáć yey prziyaźń v ludźi. Neceſſi=
2:
tatibus inſeruire.
3:
Petitioni ſeruire, Mieć báczność á
4:
wzgląd ná cżiyę proźbę.
5:
Poſteritati ſeruire, O pożitek potomkow=
6:
ſtu ſie ſtáráć. Rei familiaris ſeruire,
7:
Goſpodárſtwá pilnowáć. Scenæ ſeruire,
8:
& tempori ſeruire, Prouerb. Wedle
9:
czáſu á biegu ſwiátá ſie ſpráwowáć Serui=
10:
tutem ſeruire, Niewolnikiem być. Vale=
11:
tudini ſeruire, Zdrowia ſwego ſzánowáć.
12:
Rei ſeruiens, Terent. O bogáctwá ſie ſta=
13:
ráyąc.
14:
Libidini ſuæ ſeruire, Puśćić wodze
15:
ſwey woley/ vdáć ſie na roſpuſtę.
16:
Seruitur imperſonale, Cic. Vt commu=
17:
ni utilitati ſeruiatur, Aby ſie zá pozit=
18:
kiem Rzeczypoſpolitey wſziſtko dźiało.
19:
Seruibo & ſeruiam facit in futu=
20:
ro.
21:
Seruiens, entis, Participium, Służący
22:
a/ e.
23:
Seruus ſerui m. ſ. ſubſtantiuum, Sługá
24:
Seruitus, ſeruitutis f. t. pen. prod.
25:
Niewola.
26:
Seruitudo idem.
27:
Seruitium ij. n. ſ. Służbá
28:
Seruitium item ſed frequentius in plu=
29:
rali ſeruitia, Nieewolnicze. Seruus ad
30:
limina, idem quod Atrienſis, Od=
31:
wierny.
32:
Serua, æ, f. p. Służebnicá/ Dźiewká słu=
33:
żebna.
34:
¶Conſeruus, i, Weſpołek służący. Con
35:
ſerua, æ, f. p. Weſpołek służąca niewol=
36:
nicá Conſeruitium, conſeruitij, Weſpo=
37:
łek służebnictwo.
38:
Seruulus li, m ſ. diminutiuum, Służká
39:
Seruula, læ, f. p. Służebniczká.
40:
Seruilis & hoc ſeruile, Służebniczy/
41:
Niewolniczy. Bellum ſeruile, Powſtánie
42:
wzburzenie á woyna niewolnych ludźi.
43:
Indoles ſeruilis, Boyáźliwe przirodzenie
44:
rádo wnogi vderzáyące. Supplicio ſer=
45:
wili animaduertere, Ták skáráć yáko
46:
ná niewolniká należy. Capita ſeruilia,
47:
Pogłowia niewolników.
48:
Seruiliter Aduerbium, Po niewolnicku/
49:
Niewolniczym obyczáyem/ To yeſt boyáź=
50:
liwie/ pierzchliwie/ nie mężnie.
51:
¶Compo. Adſeruio, ſiue Aſſeruio, ſiue Aſſeruio,
52:
Nádsługuyę.
53:
¶Inſeruio, Służę/ Ieſtem k woley/ Przi=
54:
sługuyę ſie.
55:
Inſeruiebat Publicanis, Celnikóm nád=
56:
sługował/ około nich ſie chował.
Valetudini


strona: 389


kolumna: a
S ante E.
1:
Valetudini inſeruire, Zdrowia ſzáno=
2:
wáć. Commodis ſuis inſeruire, Zá
3:
pożitkiem ſwoyim ſie nieść Plebi ſumma
4:
ope inſeruitum eſt, Poſpolſtwu ſie bár=
5:
zo folgowáło/ w naymnieyſzey rzeczy ſie nie
6:
chiáło vprzikrzić.
7:
¶Præſeruio, Zásługuyę ſie komu.
8:
¶Subſeruio, Posługuyę. Orationi al=
9:
terius ſubſeruire, Poświádczáć co kto mó=
10:
wi.
11:
Seruo ſeruas ſeruare, n. p. Chowam.
12:
Rátuyę/ wybáwiám/ Brónię/ Dzierżę.
13:
Amicitiam ſeruare, W prziyáźni
14:
trwáć. Conſuetudinem ſeruare, Oby=
15:
chay chowáć. Seruare ad reditum, uel
16:
alia tempora, Chowáć/ Oſzczędzáć ſie.
17:
Curſum eundem conſtantiſſime ſer=
18:
uare, Stále w ſwym poczętym biegu/ álbo
19:
záchowániu trwáć.
20:
Seruare de cœlo, Patrzáć co zá pogodę
21:
niebo obiecuye. Eo me ſeruaui, Ná tom
22:
skąpił/ ná tom ſie oſzczędáł. Fidem ſer=
23:
uare, Przirzeczenie álbo słowo dźierżeć.
24:
In uetuſtatem uinum ſeruare, Długo
25:
wino chowáć.
26:
Inſtitutum ſeruare, W ſwym przedſię
27:
wźięćiu trwáć.
28:
Iura induciarum ſeruare, Dzierżeć
29:
przimierze/ zupełnie ſie w dzierżeniu przi=
30:
mierza záchowáć.
31:
Modum ſeruare, Miárę w káżdey rzeczy
32:
trzimáć. Promiſſum ſeruare, Obiecá=
33:
niu doſić czinić/ Pełnić obiecáne rzeczy.
34:
Seruare ſuum, Záś ku ſwemu prziść.
35:
Seruatus, a, um, Záchowány Rátowány
36:
Wybáwiony/ a/ e. Vt ex undis ſerua=
37:
tus, Z wód záchowány/ to yeſt wypły=
38:
nął.
39:
Seruator ſeruatoris, m. t. Zbáwićiel
40:
Obrońcá.
41:
Seruatrix ſeruatricis, uerbale f. Zbáwi=
42:
cielká
43:
¶Compo. Adſeruo ſiue Aſſeruo,
44:
Prziſtrzegam. Pilnuyę. Chowam.
45:
Aſſeruare magna diligentia, S wiel=
46:
ką pilnośćią ſie nieść.
47:
Aſſeruare aliquem in carcere, Trzi=
48:
máć kogo w ciemnicy.
49:
Aſſeruare carnes ſale, uel in ſale, W=
50:
ſolić/ w roſół włożić. Aſſeruare pro ob=
51:
ſeruare, Doględáć kogo/ mieć kogo ná pie=
52:
czy/ podſtrzegáć.
53:
Aſſeruabo hinc quid rerum gerat,
54:
Podſtrzegę tu nań co tám czini.
55:
¶Aſſeruatio, Sipont. Chowánie. Oſz=
56:
czędánie też záchowawánie kogo.
kolumna: b
S ante E.389
1:
¶Conſeruo, Záchowawam.
2:
Incolumem conſeruare, Przi zdrowiu
3:
záchowáć.
4:
Patriam conſeruare, Oyczizny brónić/
5:
Záchowáć od yákiey niebeſpiecznośći.
6:
Conſeruare conſuetudinem quæ no=
7:
bis eſt cum aliquo, Záchowánia s kim
8:
wźiętego nie wykráczáć.
9:
Conſeruare libertatem populi, Po=
10:
ſpolitego człowieká przi ich wolności zácho=
11:
wáć.
12:
Conſeruare memoriam alicuius rei,
13:
Bes przeſtanku ná co ſpomináć. Vires
14:
conſeruare, Mocy ſzánowáć. Iuſiuran=
15:
dum conſeruare, Prziſiędze doſić czinić.
16:
Conſeruare rem ſuam, Swey rzeczy
17:
doględáć/ Nieroſprászáć. Nie vtrácáć.
18:
¶Conſeruator uerbale, ut Conſer=
19:
uator urbis, Obrońcá.
20:
¶Conſeruatio onis, Záchowánie/ álbo
21:
przechowánie. Obroná.
22:
Conſeruatio officiorum, Trzimánie
23:
pówinnosći y záchowánia.
24:
¶Obſeruo, Baczę. Rozumiem. Doglą=
25:
dam. Podſtrzegam. Herus me iuſſit Pam
26:
philum obſeruare, Pan móy roskazał mi
27:
ábych Pámphiluſá prziſtrzegał álbo nań
28:
bácznosć miał. Obſeruare ianuam,
29:
Vliczki ſtrzedz. Obſeruant quemad=
30:
modum ſe unusquiſ ueſtrum ge=
31:
rat, Podſtrzegáyą was yáko ſie ſpráwuye=
32:
cie. Obſeruare nutum alicuius, Pilno
33:
baczić mrugnienia cziyego. Obſeruatore
34:
quam blande mulieri palpabitur,
35:
Bá báczcie yedno. Obſeruare ſcriptu=
36:
ram alicuius, Godźić ná cżiye piſmo/
37:
chcąc ye przepiſáć.
38:
¶Obſeruatum imperſonaliter, Do=
39:
znano y Doſwiádczono tego.
40:
Obſeruo item ſignificat, Czcę. Ważę.
41:
Szánuyę. Miłuyę. Ab ineunte ado=
42:
leſcentia me obſeruauit ſemper & co=
43:
luit, Począwſzy od ſámego dziećinſtwá
44:
wielmi mie miłówał. M=Honore aut im=
45:
perio affectos obſeruare & colere de=
46:
bemus, Doſtoyność álbo zwierzchność
47:
yáką ná ſobie máyąćą czćić y ważić mamy
48:
Me diligit & obſeruare ut alterum
49:
parentem, Nie mniey mie miłuye yáko
50:
właſnego oycá. Obſeruare, colere, dili=
51:
gere, amore & ſtudio proſequi ſyno=
52:
nyma ſunt.
53:
¶Obſeruans, obſeruantis, Participi=
54:
um ſiue nomen ex Participio Ba=
55:
czny/ chutliwy/ wzgląd máyący/ łáskáwy
56:
a/ e.
Obſeruantiſſimus


strona: 389v


kolumna: a
S ante E.
1:
Obſeruantiſſimus tui, O wielmi łáskaw
2:
ná cię/ Nie może ſie ciebie námiłowáć
3:
Semper illum obſeruantem mei co=
4:
gnoui, Záwżdym go k ſobie wielmi chut=
5:
liwego znał. Obſeruantiſſimus omni=
6:
um officiorym, Co yedno może komu k
7:
woli vczinić/ to rad s wielką ochotą czi
8:
ni.
9:
¶Obſeruantia, Czczenie/ ważenie.
10:
Chćiwość. Miłosć ku komu.
11:
Summa me obſeruantia colit, Miłu=
12:
ye mie yáko ſwą duſzą/ z ſercá mie miłu=
13:
ye/ czći y waży.
14:
¶Obſeruatio onis, Podſtrzegáne.
15:
Doglądánie kogo.
16:
Obſeruationi operam dare, Podſrze=
17:
gáć kogo/ mieć ná kogo baczenie. Obſer=
18:
uatio antiqui Sermonis.
19:
¶Obſeruatio idem aliquando quod
20:
obſeruantia.
21:
Obſeruatus huius obſeruatis idem
22:
quod obſeruatio, Doſwiádczenie. Do=
23:
znánie Ex obſeruatu dicunt eum e=
24:
quum habere annos ſedecim. Z dozná
25:
nia y z doświádczenia powiedáyą że ten kóń
26:
ma około ſzesćinaście lat.
27:
¶Obſeruabulis & hoc obſeruabile,
28:
Co łatwie yeſt ku doznániu ku obaczeniu.
29:
¶Præſeruo, Záchowawam od vpádku
30:
yákiego/ niedopuſzczam prziść o yáki vpa=
31:
dek. Quo quidam utuntur, apud ido=
32:
neos authores non reperimus.
33:
¶Reſeruo. Ná potym zoſtáwiam. Zácho=
34:
wam. Ad extremum reſeruare, Ná
35:
oſtátek zoſtáwić.
36:
Reſeruabo in congreſſum noſtrum,
37:
Záchowam to áż ſie weſpołek ziedźiemy.
38:
In aliud tempus reſeruare, Ná yny
39:
czás záchowáć.
40:
Præſenti ſermoni reſeruentur cetera,
41:
Záchowaymy drugie rzeczy áż do náſzego
42:
oblicznego ziechánia.
43:
Iudici reſeruare, Ná ſędziego zácho=
44:
wáć.
45:
¶Inobſeruatus, a, um, Nieoſtrożny. Nie
46:
obaczny/ a/ e.
47:
Inobſeruabilis, le, idem.
48:
Serus, a, um, Pózny/ a/ e.
49:
Sera arbor, Póznp kwitnące drzewo.
50:
Serum eſt mihi alium querere regem
51:
Pózna rzecz yeſt mnie ſie o ynſzego królá
52:
ſtáráć.
53:
Serior & ſeriſſimus, Comparatiuus
54:
& Superlatiuus.
kolumna: b
S ante E.
1:
Sero Aduerbium, Pózno Niewczáś.
2:
Longe abſum, ſero audio, Dalekom
3:
yeſt od was nie wcżas słyſzę co ſie v was dzie
4:
ye.
5:
Sero poſt tempus, Nie wczás/ po czá=
6:
ſie.
7:
Sero item, Wieczór Wſmiersk. Nie rychło.
8:
Serius, Aduerbium comparatiuum. Pó
9:
zny.
10:
Ad myſteria biduo ſerius ueneram,
11:
Dwiemá dniomá pózniey.
12:
Serotinus, a, um, a ſero pro ueſpere, ut
13:
ſerotina hora, Wieczorna godźiná.
14:
Serotinum tempus, Wieczór.
15:
Serotinus a ſero pro tarde, ut ſerotina
16:
poma, Pózne yábłká/ Nierychło ſie doſta=
17:
wáyące. Pulli Serotini, Pózne kurczę=
18:
tá.
19:
Serum, ſeri, Subſtantiuum n. ſ. Wieczór.
20:
Quia ſerum erat diei, abſtinuere, Iż
21:
wieczór był tego dnia/ przeſtáli.
22:
Serum aliud Subſtantiuum, Ser=
23:
watká.
24:
Sereſco ſereſcis ſereſcere, Obrácam ſie w
25:
ſerwatkę.
26:
Seruus uide Seruio.
27:
Seſama, æ, f. p. Nieyáki rodzay obcego
28:
ziárná álbo żitá.
29:
Seſamum, n. & Seſama in Plurali fre=
30:
quens apud Columellam.
31:
Seſamius, a, um, Vt ſeſamium oleum,
32:
Oleyek z tego yſtego ziárná.
33:
Seſamiodes herba.
34:
Seſcunx uide As.
35:
Seſcuplum pro ſeſquialtero, Calep.
36:
Seſe Accuſatiuus a Sui Pronomine.
37:
Seſelis huius ſeſelis, f. herba, Nieyáki ro=
38:
dzay polnego kminiku.
39:
Seſqui uocabulum in Appoſitione in=
40:
uentum, Połowicá.
41:
Seſquialtera pars, Półtory częśći.
42:
Seſquialtera proportio, Półtorne prziro=
43:
wnánie/ to yeſt gdzie yedná część połowicá
44:
więtſza yeſt druga/ yáko trzi przećiwko
45:
dwiemá.
46:
Seſquihora, Półtorey godźini.
47:
Seſquilibra, Półtoráfuntá. Et ſic in alijs
48:
compoſitis.
49:
Seſquitertius, a, um, & ſeſquioctauus, a,
50:
um, leguntur apud Cic. Półczwárty.
51:
Półdźiewiątey/ a/ e.
52:
Seſquimenſis, Półtorá mieſiącá.
53:
Seſquiiugerum, Półtorá ſtáyá
Seſquimodius


strona: [390]


kolumna: a
S ante E.
1:
Seſquimodius, Półtorá korcá Vide ſu=
2:
pra quid Modius.
3:
Seſquiopera, Półtora dnia roboty.
4:
Seſquipes, Półtory ſtopy.
5:
Seſquipedalis, le, Półtoro ſtropny. Vt ſeſ=
6:
quipedalis craſſitudo, Ná półtory ſto=
7:
py ná mięſz.
8:
Seſquiplex, ſeſquiplicis, idem quod ſeſ=
9:
quialter uel dimidio tantum maior,
10:
Seſquiplus pro ſeſquialtero, Calep.
11:
Seſquiobolus, Pułtorá pieniądzá/ To yeſt
12:
czwarta część.
13:
Seſſilis Seſſio Vide Sedeo.
14:
Seſtans, ſeſtantis, ſiue ſextans, Vide As.
15:
Seſtertius, ſeſtertij.
16:
Seſtiæ aquæ in Narbonenſi prouincia
17:
in Gallia.
18:
Seſtiana mala, a Sſtio dicta.
19:
Seſtos, f. ciuitas in Helleſponto in Cher=
20:
ſoneſo, Thraciæ.
21:
Seta, ſetæ, f. p. Szczećiná. Setæ leonis.
22:
Setiger, a, um, Szczećiny na ſobie máyący/ a/ e.
23:
Setoſus, a, um, Szczeciniáſty.
24:
Setaceum, ſetacei, Szczotká.
25:
Setania ſpecies Meſpili, CC.
26:
Setia, æ, urbs Campaniæ in Italia.
27:
Setiuus, a, um, Kto ztámtąd yeſt.
28:
Seu diſiunctiua particula, Albo/ Bądź Acz.
29:
Seu recte ſiue perperam fecerint, álbo
30:
dobrze álbo zlie álbo ácz dobrze álbo zlie.
31:
Bądź zlie bądź dobrze
32:
Seueriana ſpecies pyrorum, CC.
33:
Seuerus, a, um, pen prod. Srógi/ Suro=
34:
wy. Cięſzki. Trudny/ a/ e. też ſtały. Niepo=
35:
ruſzny. Seuerus iudex, Srogi człowiek.
36:
Amnis ſeuerus, Nie weſoła rzéká/ Przi
37:
kra. Seueriſſimum conſilium, Oſtra
38:
á ſurowa rádá. Acerbe ſeuerus in fili=
39:
um. Bezmiernie cięſzki ná ſyná.
40:
Seueritas, ſeueritatis f. t. Srogość Niepo=
41:
ruſzność etć Też okrutność. Okrucieńſtwo.
42:
Adhibere ſeueritatem, Srogo á ſurowie ſie
43:
nieść.
44:
Seueritas animaduerſionis, Srogie ka=
45:
ránie.
46:
Seueritas imperij, Srogie cięſzkie páno=
47:
wánie.
48:
Seueritas unguenti, Oſtrość á wielka
49:
moc máści.
50:
Seueritudo ſeueritudinis, f. t. idem.
51:
Seuere, Srogo/ Cięſzko. Okrutnie.
52:
Grauiter & ſeuere, ſeuere dicere, ſeue=
53:
riſſime acta ætas.
kolumna: b
S ante E.[390]
1:
Seueriter Aduerbium idem.
2:
¶Compo, Adſeruo, ſeu Aſſe uero
3:
aſſeueras, pend. pro. Twierdzę/ zápewne
4:
powiedam/ Poſwiádczam. Aſſeuerare de
5:
re aliqua, Zá pewne twierdzić.
6:
Aſſeuerare firmiſſime, Mocnie którą
7:
rzecz twierdzić.
8:
¶Aſſeueranter Aduerbium, Zá pew=
9:
ne twierdząc.
10:
¶Aſſeuerate Aduerbium idem.
11:
Aſſeueratrix uerbale, Twierdzenie/ Po=
12:
świadczánie.
13:
¶Perſeuero, Trwam.
14:
Conſtanter perſeuerare, Státecznie
15:
Perſeuerare ad ultimum, Aż do koncá
16:
trwać.
17:
Perſeuerare in propoſito, W ſwoyim
18:
przedſię wzięciu trwać ſtátecznie
19:
In eadem ſententia perſeuerare, Trwáć
20:
w tymże mniemániu/ Dżierżeć ſie ſwego
21:
przed ſię wźięcia. Perſeuerare in con=
22:
ſtantia.
23:
¶Perſeueratum eſt, Imperſonale.
24:
Cic. Non eſt ab iſto primo aduentu
25:
perſeueratum.
26:
¶Perſeuerans, antis, Participium &
27:
Nomen ex Participio, Trwáyący/ a/ e.
28:
Columell. Perſeuerantiſſimo colen=
29:
dorum agrorum ſtudio, S wielką pil=
30:
nośćią trwayący w ſpráwowániu goſpo=
31:
dárſtwá.
32:
¶Perſeueranter, perſeuerantius, per=
33:
ſeuerantiſſime, Trwále/ Stale/ Státecz=
34:
nie.
35:
Vereor ne perſeuerantius ſeruirent.
36:
¶Seuoco uide Voco.
37:
Sæuum, ſæui, quod & ſebum uel ſepum
38:
dicitur, n, ſ, Lóy.
39:
Seuatius uel Sebatius, ſiue ſepatius
40:
a, um, Loyowy/ a/ e.
41:
Sebatia candela, Loyowa ſwiécá
42:
¶Seuoſus, a um, Vłoyony/ łoyem ná=
43:
tárty.
44:
¶Sæuo, as, are, ſiue Sebo, as, are, Lo=
45:
yem máżę.
46:
Sebare lychnos, Knoty nácieráć ło=
47:
yem.
48:
Candelas ſebare, Loyowe ſwiece czi=
49:
nić.
50:
Sex indeclinabile, Nomen numerale,
51:
Sześć.
52:
¶Senus, a, um, diſtributiuum ſed in
53:
plurali frequentius.
54:
¶Seni, e. a. Sześć. Po ſześći a po ſześ=
55:
ći.
Vt


strona: [390]v


kolumna: a
S ante E.
1:
Vt ſeni uiri proficiſcebantur, Po
2:
ſześći mężów w yednym rzędźie yecháli.
3:
Senarius, a, um, Szoſtny. To yeſt ſześć
4:
w ſobie oſięgáyący.
5:
Sexaginta, indeclinabile, Sześć dźieśiąt.
6:
Sexagenus, a, um, diſtributiuum, Po
7:
ſzesćidźieſiątny. Gerunt utero ſexagenis
8:
diebus, Po ſześćidzieſiąt álbo prżes ſześćdie
9:
ſiąt dni płodem chodzą.
10:
Sexagies. Aduerbium, Sześć dźieſiąt kroć.
11:
Sexangulus, li, O ſzesći rogách/ Końcách.
12:
Sześciorożny.
13:
Sexceni pro ſexcenteni, Sześćſetny álbo
14:
po ſześcioſetny.
15:
Sexcenti. æ, ta, Sześćſet.
16:
Sexcenteſimus, a, um. Sześćſetny.
17:
Plin. Anno urbis ſexcenteſimo quin=
18:
quageſimo quinto, Od záłożenia miá
19:
ſtá Rzimskiego ſześćſetnego/ piątonaſtego
20:
y piątego.
21:
Sexcenties Aduerbium, Sześćſet kroć.
22:
Sextus, a, um, Szóſty/ a/ e.
23:
Sexta ætas, Szoſty wiek.
24:
Sextum conſul, aduerbialiter, Po ſzóſty
25:
kroć ráycą.
26:
Sexagenarius, a, um, Sześćdźieſiąt lat
27:
máyący/ Sześćdźieſiątletny.
28:
Sextans, Vide As.
29:
Sexcentoplagus, inepte fictum a Plauto
30:
nomen qui ſexcentas plagas accepit.
31:
Sedecies Aduerbium, Sześćńascie kroć.
32:
Sexennis, & hoc ſexenne, Sześcioletny/
33:
w ſzóſtym roku ſtoyący.
34:
Sexennium, Sexennij Czás ſześć lat w ſobie
35:
oſięgáyący. Poſt ſexennium ad uos re=
36:
dibo, Po ſzesći ſie lat do was náwróce.
37:
¶Senio, ſenionis, m, t, Sześć/ to yeſt zés
38:
ná koſtce/ niektórzi mniemáyą kwater/ to
39:
yeſt cztery.
40:
In talo hic iactus aliquando utilis e=
41:
rat, aliquando damnoſus pro genere
42:
luſus, Vide infra quid ſit Talus.
43:
Sextarius, ij, m. ſ. menſura continens
44:
duodecim cyathos, Miárá ciekących
45:
rzeczy około półtorykwarty.
46:
Sextarius aquæ, Kruż wody. Vini
47:
ſextarius, Półtory kwarty winá.
48:
Sextilis huius ſextilis, dicebatur qui
49:
nunc Auguſtus menſis, Sierpień.
50:
Sextula, læ, Szóſta część vnciey, álbo
51:
trzecia część łótá.
52:
Et duæ ſextulæ duellam faciunt.
53:
Sexus huius ſexus, m. q. Płeć/ Pokole=
54:
nie/ Pogłowie/ Rodzay. Sexus uirilis,
kolumna: b
S ante E & I.
1:
Męska płeć. Męskie pogłowie. Męski
2:
rodzay.
3:
Sexus muliebris, Niewieścia płeć Nie=
4:
wieśćie pogłowie. Rodzay niewieśći.
S ante I.
5:
Si coniunctio, Iesli. Quando res fa=
6:
cta ſignificatur finitiuis iungitur.
7:
Verg. Si potuit manes arceſſere con=
8:
iugis Orpheus, Iesli Orpheus mógł etć.
9:
Subiunctiuis quoties conditionalis
10:
& incertus eſt ſermo, ueluti, ſi facies
11:
Iesłi vcziniſz. Si faceres, Byś był vczi=
12:
nił. Finitiuis etiam iungitur, cum
13:
conditionem ſignificat, Teren. Si il=
14:
lum relinquo, Iesli go opuſzczę.
15:
Siboni eritis, Iesli będziecie dobrémi. Si
16:
nihil aliud ſaltem ut eum, Iesli nie ynſze
17:
go tilko áby go etć. Si quo pacto potes,
18:
Iesli którym obyczáyem możeſz.
19:
Si pro quamuis Suiunctiuo iungitur,
20:
Teren. Redeam. non ſi me obiectet,
21:
By mie też naybárziey żądáłá
22:
Sin ex ſi & ne componitur, abiecta E
23:
ſignificat Si uero, A yesli/
24:
yesli więc. Et fere ſemper in ſequen=
25:
ti orationis membro ponitur ubi in
26:
priore fuerat Si. Teren. Si illum re=
27:
linquo, eius uitæ timeo, ſin opitulor,
28:
eius minas, Iesli go opuſzczę radą ſwą/ bo
29:
yę ſie o yego zdrowie/ yesli go záś ſpomo=
30:
gę/ przi nim będę ſtał/ tego ſie ſtárcá gróźb bo
31:
yę.
32:
Si perficiunt, optime, ſin minus, ad no
33:
ſtrum locum reuertamur, A yesli
34:
nic/ etć.
35:
Id ſi ita eſt, omnia faciliora ſin aliter
36:
magnum negocium, A yesli yna=
37:
czey etć.
38:
Siue Coniunctio. Albo/ Acz Siue illum al
39:
terum, Albo onego ynego. Siue quis
40:
Antiochum narrabat ab Hectore ui=
41:
ctum, ſiue Mœneciadem falſis ceci=
42:
diſſe ſub armis, Acz kto powiedał Anti=
43:
ochá być od Hektorá poráżonego/ álbo też
44:
Meneciádeſa być zábitego etć. Poſtulo
45:
ſiue æquum eſt te oro, Chcę/ álbo ye=
46:
sli ſie godźi proſzę.
47:
Siue aliquando coniunctio diſiunctiua,
48:
Teren. Siue iſta uxor ſiue amica eſt,
49:
Bądź twoyą żoną yeſt/ Bądź gámratką.
50:
Acz twoyą żoną yeſt/ Acz gámratką
51:
Siambis Inſula in Oceano Britanni=
52:
co.
Sibaris


strona: 391


kolumna: a
S ante I.
1:
Sibaris oppidum non procul a Roma &
2:
aliud Calabriæ cuius populi Sibari=
3:
tæ luxuria infames.
4:
Sibaricæ & Sibariticæ deliciæ prouer
5:
bialiter, & menſa Sibaritica.
6:
Sibaritici ludi, pro luxurioſis & petu=
7:
lantibus.
8:
Sibaritanus, a, um, aliud adiectiuum,
9:
idem.
10:
Sibi datiuus a ſui pronomine, Sobie. Sibi
11:
habeat ſuam fortunam, Niechay ſam ſo
12:
bie ma ſwoye ſzcześćie. Sibimetipſis con=
13:
ſciuere mortem, Sámi ſie przipráwili o
14:
śmierć álbo ku śmierći.
15:
Sibilus, li, in ſingul. maſcul. in plurali neu
16:
tri, Pisk/ kſzykánie/ ſzum. Sibilo conſe=
17:
ctari aliquem, Kſzykáć ná kogo/ álbo zá
18:
kim.
19:
E ſcena ſibilo & conuicio explodi,
20:
Być wykſzykam y wyśmiéwam z plácu gier.
21:
Sibilo ſignum dare, Kſzikániem álbo
22:
kſzyknieniem znák dáć. Plauſus & Sibilus
23:
contraria.
24:
Sibilo, as, are, Kſzikam/ piſzczę.
25:
¶Exibilo, Wykſzykawam/ wyśmie=
26:
wam.
27:
Sibus callidus & aſtutus, Obſole=
28:
tum.
29:
Sibylla, læ, fem. pri. Prorokini/ práktikarká
30:
o prziſzłych rzeczách powiedáyąca. Id enim
31:
quod qpud Iudæos & populum Dei
32:
erant Prophetæ, id apud gentes Si=
33:
byllæ, quarum prædictiones ſacro ſan
34:
cta habebātur tanquam ab ipſo Deo
35:
profectæ, ab Aeolica uoce σιος Deus
36:
& βουλη conſilium quaſi Dei conſi=
37:
lium, decretum, Hinc folium ſibyllæ
38:
Prouerbium, Iſta pewna y zupełney wiá=
39:
ry rzecz. Fuerunt huiuſmodi multæ, ſed
40:
Cumæa & Erithræa præcipue cele=
41:
brantur.
42:
Sybillinus, a, um, & Sibyllini libri, Xięgi
43:
Sybilline.
44:
Sic aduerbium ſimilitudinis, Ták. Non=
45:
nunquam affirmantis, Datur ne illa ho
46:
die Pamphilo nuptum? G. Sic eſt.
47:
Hæc res ſic eſt, ut narro tibi, Tá ſie
48:
rzecz ták ma yákoć powiedam. Sine fores
49:
ſic, Niechay ták drzwi/ odſtęṕ. Sic eſy inge=
50:
nium hominum, Ták ludźie zwykli. Sic
51:
ſum, ſi placeo utere, Ták mie mász yeſlić
52:
ſie podobam/ vżiway mie.
53:
Sic eſt uulgus ex ueritate pauca ex opi
54:
nione multa exiſtimat, Takie yeſt prziro=
55:
dzenie poſpólſtwá/ etć.
kolumna: b
S ante I.391
1:
Siccine aduerbium interrogantis, pro an
2:
ſic? uel ſic ne? I takli. Siccine eſt ſen=
3:
tentia, I tákliś to przed ſię wziął/ toli yeſt
4:
mniemánie twoye.
5:
Siccine ais Parmeno, A ták że mówiſz
6:
Parmeno/ tákli mówiſz Parmeno/ yeſli ták
7:
yeſt yáko mówiſz.
8:
Sica, ſicæ, fem. prim. Dagá álbo deká.
9:
Sicula, læ, Daſzká/ deczká. Dimin.
10:
Sicarius, ſicarij, Morderz/ mężóboycá.
11:
Sicambri populi Germaniæ quos hodie
12:
Geldren & Cliuanos uel ut alij Veſtua=
13:
los & Montenſes uolunt, Geldryskiego
14:
á Kliwskiego xięſtwá lud.
15:
Sicani pen. indifferente, populi Hiſpa=
16:
niæ.
17:
Sicania Siciliæ pars & ipſa Sicilia a Si=
18:
canis populis ex Hiſpania in eam pro
19:
fectis.
20:
Sicanis fluuius Siciliæ.
21:
Sicaris, pen. cor. fluuius Hiſpaniæ.
22:
Siccaneus, ſicceſco, Vide Sicco.
23:
Siccine, Vide Sic.
24:
Sicco, as, are, act. prim. Suſzę álbo ſchnę. In
25:
ſole ſiccare, Ná słońcu ſuſzić.
26:
Siccus, a, um, Suchy. In ſicoo, Ná ſuſzy/ ná
27:
ſuchym mieyſcu.
28:
Sicca ligna, Suche drwá. Sicce aduerbiū
29:
Sucho. Sicce dicere per translationem,
30:
Sucho mówić/ to yeſt krótko ledwey/ nierad/
31:
niedowodnie.
32:
Siccitas huius ſiccitatis, fem. tert Suchość.
33:
Siccitas orationis, Nieſmáczność/ nie=
34:
wdzięczność.
35:
Sicceſco, is, ere, Poczinam ſchnąć.
36:
Siccoculus nomen a Plauto fictum Sic=
37:
cos oculos habens.
38:
Siccaneus, a, um, cui contrarium eſt irri=
39:
guum, Suchy z przirodzenia.
40:
¶Compoſita, Deſicco & Exicco, Wy
41:
ſuſzam. Exiccare pocula, Wypróżniáć
42:
śkłanki/ kupki.
43:
¶Exiccatus, a, um, Wyſuſzony/ wyſchły/
44:
a/ e. Exiccatum genus orationis, Krót=
45:
kie/ nic nazbyt.
46:
Sicelis, ſicelidis, pro Siculo apud Poëtas
47:
Kto z Syciliey yeſt.
48:
Sicelinum herba quæ & pſyllion uoca=
49:
tur.
50:
Sicera, fem. pen. cor. Hebræis omnis po=
51:
tus inebrians, Mocne pićie/ które piyáne
52:
go człowieká vczyni.
53:
Sicileo, ſiciles, ſicilui, uel ſicilio, ſicilis,
54:
ſiciliui, ſicilitum, ſicilire, eſt quæ male
55:
ſecta ſunt ſecare, Co żeńcy álbo kośiarze
56:
opuśćili pożynáć.
VVSicilimentum


strona: 391v


kolumna: a
S ante I.
1:
Sicilimentum, ſicilimenti, Podżinki.
2:
Sicilia Inſula Italiæ proxima, alias Tri=
3:
nacria.
4:
Siculus, a, um, Co k tym należy/ álbo co ztám=
5:
tąd yeſt.
6:
Sicilienſis, e, in Sicilia uerſans, Sicileyczik
7:
w Syciliey mieſzkáyący.
8:
Sicitiſſo, as, are, Plautus licenter dixit Si=
9:
cula lingua loqui.
10:
Sicilices haſtarum ſpicula lata Feſtus,
11:
Grot.
12:
Sicilicum, ſiue Sicilicus, pondus duarū
13:
drachmarum quarta pars unciæ, Puł
14:
łótá.
15:
Sicinus uel Sicinnis, fem. genus ſaltatio=
16:
nis, Nieyáki taniec yáko Sátyry zwy=
17:
kli.
18:
Siclus, ſicli, maſ. ſe. apud Hebræos, idem
19:
quod Stater apud Græcos, Mińcá v
20:
żidów cztery dráchmy ważąca/ około czternaś
21:
cie groſzy polskich álbo málem puł złotego.
22:
Vt Hieronymus ait, Rabbi Salomon,
23:
Zyd powieda że cztery śikle czinią yeden Rin=
24:
ski złoty. Veteres autem Hebræi ſcri=
25:
bunt 355. grana ordei.
26:
Sicubi aduerbium, Ieſli gdie. Sicubi fa=
27:
cile uiuitur tantum, &c. Yeśli gdźie łat=
28:
wie yeſt wycjowánie/ tedy/ etć. Sicunde, Ie=
29:
ſli kiedy/ álbo yeſli kędy.
30:
Sicut ſicuti, aduerbia ſimilitudinis, Iáko
31:
równie/ yáko/ yákoby. Fiat ſicut dictis, Niech
32:
będzie yáko mówiſz.
33:
Sicut ſolebant Antiochus, Iáko zwykł
34:
Antiochus czinić. Ferunt Craſſum auum,
35:
Craſsi nunquam riſiſſe, ſicut nec fleſſe
36:
multos, Powiedáyą o ſtárſzym Kráſuſie że
37:
ſie nie śmiał/ yáko y teſz o wielu ich że nigdy nie
38:
płákáli.
39:
Sicut ſicuti, interdum non res ſimiles
40:
ſed diuerſas ac plane contrarias deno=
41:
tatur, & ita in ſecundo membro po=
42:
nitur. Plin. ſicut implicata prolationi=
43:
bus uiſa eſt.
44:
Sicyona Inſula in mari Ægeo una ex Cy
45:
cladibus.
46:
Sicyona ſiue Sicyon urbs in Achaia, uel
47:
ut quidam uolunt in Peloponeſo, nūc
48:
uulgo Clarentia.
49:
Sicyonius, a, um, Ieden ztámtąd.
50:
Sideratus, ſiderens, Vide Sidus.
51:
Sidere pecilos nomen gemmæ, CC.
52:
Siderion herba, Calep.
53:
Sideris fluuius Hircaniæ.
54:
Sideri, es, ſideritis. maſc. Nieyáki rodzay.
kolumna: b
S ante I.
1:
Siderites ſiue ſideritis herba quæ & Hel=
2:
xine dicitur, Swiętego Piotrá ziele.
3:
Sido, ſidis, priore prod. ſedi ſeſſum, ſide=
4:
re, mutuatur præteritum a ſedeo, Vſta=
5:
wam ſie/ ſpuſzczam ſie ná dół. Aues ſuper
6:
arbores ſidunt, Vergil. Siadáyą ná drze=
7:
wiech. Vt nullæ anchoræ ſidant, Aby ſie
8:
żadne Anchory ná dół nie pogrążáły.
9:
Sido habet proprium præteritum nem=
10:
pe ſidi apud Columel.
11:
Sedimentum, ſedimenti, Vſtánie/ vpádnienie
12:
ná dół/ to zwłaſzczá co ſie vſtawa.
13:
¶Compoſita, Adſido, ſeu aſsido, con
14:
ſido, inſido, obſido, perſido, ſubſido,
15:
Vide in dictione Sedeo.
16:
Sidon, fem. Známienite miáſto in Phoenicia
17:
było.
18:
Sidonius, a, um, Ieden ztámtąd álbo co k
19:
temu należy.
20:
Sidones, penult. prod. Populi Thraciæ
21:
quod Plinius Sidonos uocat, ſunt &
22:
alij Sidones in Scythia.
23:
Sidus, ſideris, neut. tert. Gwyazdá tákowa
24:
która wiele gwiazd weſpołek około ſiebie
25:
ma.
26:
Sidus aliquando pro una tantum ſtella,
27:
aliquando pro ſole & luna.
28:
Siderus, a, um, Gwiazdeczny/ też ſwiecący/
29:
błyſzczący ſie/ a/ e.
30:
Sideralis, le, idem.
31:
Sideror, ſideraris, ſiderari, eſt ſidere af=
32:
flari, Powietrzem być trącón zmilknąć ſie.
33:
Inde etiam dicimus ſydere afflari,
34:
Plánetą/ plágą być ruſzón/ to yeſt powie=
35:
trzem trącón.
36:
Sideratus, a, um, participium, Powietrzem
37:
trącony/ zmilkniony/ álbo też wylękły/ a/ e.
38:
Attonitus ſcilicet.
39:
Sideratio, ſiderationis, fe. ter. Powietrzem
40:
záráżenie/ trącenie. In frugibus idē quod
41:
carbunculatio.
42:
Sideratio etiam morbi genus, Bárzo pręt=
43:
kie vſchnienie y zmilknienie którego człon=
44:
ku.
45:
Sifilare ueteres dixerunt pro Sibila=
46:
re.
47:
Sigæum Troiæ promontorium.
48:
Sigæus, a, um, adiectiuum.
49:
Sigillatim, Vide Singillatim in Singu=
50:
lus.
51:
Sigillum, ſigillare, Vide Signum.
Signia


strona: 392


kolumna: a
S ante I.
1:
Signia urbs Campaniæ.
2:
Signum, ſigni, neut. Znák/ cechá/ náznácze=
3:
nie.
4:
Signum etiam, Zołnierski proporczik.
5:
Signifer, ri, Proporcznik/ chorąży.
6:
Signifer item dicitur circulus in ſphæra
7:
in quo 12. ſigna ſunt, Græce Zodiacus
8:
appellatur.
9:
¶Anteſignanus, ni, maſc. ſec. Przedpro=
10:
porcznik/ ten zwłaſzczá który przi proprocz=
11:
niku ſtoyi/ pilen yego y potyka ſie przed
12:
nim.
13:
Signa ad ſalutem, Znáki zdrowia. Dare
14:
ſignum militibus, Rocie ſwey znák dáć.
15:
Ex ſignis coniecturam facere, Z zná=
16:
ków ſie domyśláć.
17:
Id erit ſigni me initium facere quod
18:
non proſequar longius, Ten będzie znák
19:
mego przeſdzięcznego czinienia gdy tey rzeczy
20:
daley nie poprowádzę.
21:
Signum item, Lany/ wycioſány/ álbo wyrity
22:
obraz.
23:
¶Inſignis, & hoc inſigne, Známienity/
24:
znáczny/ znákomity.
25:
¶Inſigniter, Známienicie znákomicie.
26:
Sigillum, li, neut. ſe. dimi. Máły obrazek.
27:
Sigillum item, Pieczęć. Sigilla annulo im=
28:
primere, Cic. 4. Acad. Signetem herby
29:
wybić.
30:
Sigillo, as, are, act. prim. Pieczętuyę/ zámy=
31:
kam. Sigillare oculos pro claudere di=
32:
xit Varro, Zámknąć oczy.
33:
Sigillaria plur. num. Vlicá w Rzimie ná
34:
którey obrázy przedáyą.
35:
Sigillatim aduerbium, Oſobliwie/ oſobnie/ á
36:
zwłaſzcza/ káżdemu z oſobná.
37:
Signifex, id eſt ſtatuarius Apul. inſolens
38:
Szniczerz.
39:
Signo, as, are, act. prim. Znáczę/ cechuyę.
40:
Argentum ſignare, Myńce być. Ex au=
41:
ro denarium ſignare, Z ziłotá myńce bić.
42:
In animis ſignare, Wionráźić/ wziąć ſo=
43:
bie ná myśl.
44:
Signare item ſignificat, Piſáć. Et ſubſigna=
45:
re, Podpiſáć. Signare numeris, Rymem
46:
vczinić. Columel. numeris ſignauit, id
47:
eſt uerſibus ſcripſit, Wierſzámi nápiſał.
48:
Signare appellationes, Właſnym prze=
49:
zwyskiem náznáczić.
50:
Signatus, a, um, Znáczony/ pieczętowány/
51:
też bity/ a/ e. Vt ſignata pecunia, Bita
52:
monetá/ bite pieniądze.
53:
Signator, ſignatoris, maſc. tert. Pieczętnik/
54:
znakomitnik/ álbo znácziciel.
55:
Signatorius, a, um, ut ſignatorius annu=
56:
lus, Pierſcień do pieczętowánia liſtów.
kolumna: b
S ante I.392
1:
Signaculum pro ſigno in Biblijs, Znák
2:
známię/ cechá.
3:
Signate aduerbium, Znácznie/ znákomi=
4:
cie.
5:
Significo, as, are, act. prim. Znákuyę/ dáyę/
6:
znáć.
7:
Significare & annuere, Dáć znáć/ y ski=
8:
nąć.
9:
Significare & aperte oſtendere, clare
10:
ſignificare, Iáwnie dáwáć znáć. Signifi=
11:
cauit mihi ſuam uoluntatem, Dał mi
12:
znáć ſwoyę chuć. Significare per literas,
13:
Liſtem oznaymić. Vt ſignificent ſi fures
14:
uenerint, Aby dáli znáć yeſliby złodzieye
15:
prziſzli.
16:
Significatio, onis, fem. tert. Oznaymienie/
17:
dánie znáć. Significatio uirtutis & pro=
18:
bitatis, Znák cnoty Vt ex ipſa ſignifica=
19:
tione potuit cognoſci, Ile ſie mogło wy
20:
rozumieć z oznáymienia liſtów.
21:
Significatus, huius ſignificatus, maſc. q.
22:
Známionowanie. Non memini me le=
23:
giſſe in hoc ſignificatu, Nie pámiętam
24:
ábych kiedy czitał to słowo w tym známio=
25:
nowániu/ álbo by go tym ſpoſobem vzywáli
26:
skłádácze.
27:
Significanter aduerbium, Iáſnie/ znákomi=
28:
cie/ wywodnie.
29:
Significans, antis, nomen ex participio,
30:
ut, uerba ſignificantia, Iaſnie/ wywodne
31:
słowá.
32:
Signinus, a, um, adiectiuum, ut ſigninum
33:
opus, quod fractis teſtis addita calce
34:
conficiebatus, Nieyáka robotá z kámien=
35:
nego rumu z skorup s wapnem przemieſzá=
36:
na.
37:
Signinum uinum a patria ſic dictum
38:
Celſus lib. 4. cap. 5.
39:
¶Cōſignifico, as, are, eſt idem cum
40:
alio ſignificare uel exprimere Calep.
41:
To známionowáć co y drugie známionuye.
42:
Conſignificatione uſus eſt, Apul. pro
43:
ſignificatione.
44:
Præſignifico, as, are, przed tym dáyę znáć
45:
przed tym oznaymiam. Præſignificare ho
46:
minibus quæ ſunt futura, Oznaymić
47:
przed tym ludźióm/ co zá prziſzłych rzeczy má=
48:
yą oczekawáć.
49:
¶Compoſita a ſigno, as, Adſigno ſeu
50:
aſsigno, Náznáczam / zákrziſzam. Item idē
51:
quod eſt attribuo, Prziwłaſzczam/ przipi=
52:
ſuyę.
53:
Æqualiter aut ſorte legionibus agros
54:
aſsignare, Iednáko álbo loſem miedzy woy
55:
ská role podźielić/ rozdáć.
56:
Aſsignare aliquantulum ex agro, Nie=
57:
yáką część roley dáć/ prziwłaſzczić.
VV 2Aſsignauit


strona: 392v


kolumna: a
S ante I.
1:
Aſsignauit cœlū auibus natura, Przi=
2:
rodzenie przipiſáło/ prziſádźiło powietrze pta=
3:
kóm.
4:
Aſsignare locum alicui rei, Náznáczić/
5:
vmówić mieyſce ku ſpráwie niektórey rzeczy.
6:
Aſsignare culpam fortunæ, Nieſzczęśćie
7:
winowáć/ złą przigodę niefortunie prz=
8:
piſowáć.
9:
¶Aſsignatus, a, ū, Náznáczony/ zrządzo=
10:
ny/ poſtánowiony. Vt aſsignati a præto=
11:
re apparitores, Ceklarze od woytá poſtano=
12:
wieni.
13:
¶Aſsignatio, onis, uerbale, fem. tert.
14:
Naznáczenie/ vmówienie/ poſtánowienie.
15:
¶Conſigno, as, are, id eſt, Sigillare, Zá=
16:
pieczętowáć/ znáznáczić/ pieczęć prziłożić. Ta=
17:
bellas conſignare, Liſty zápieczętowáć.
18:
Literis conſognemus quæ mandare
19:
minumentis uolumus, Oſiężmy piſmem
20:
to co chcemy áby długo było pámiętano/ to
21:
yeſt popiſzmy.
22:
Teſtata & conſignata monumentis an
23:
tiquitas, Piſmem oſięgnione dźieye ſtáro=
24:
świeckie.
25:
Conſignatæ in animis nationes, Wpo/
26:
yone w vmysły oſięgnione vmysłem.
27:
¶Deſigno, as are, Oznáczić/ oznamiono=
28:
wáć. Aliquando pro Eligo, Deputo,
29:
Decerno, Wybieram też poſtánowaim/ wy=
30:
dźielam. Verbis aliquid deſignare, Sło=
31:
wy nieco oznaczic.
32:
Deſignare ædificio conſules, Poſtáno=
33:
wić álbo wyſádźić ráyce którziby mieli pie=
34:
czą około budowánia. Deſignare agrum
35:
ſeminario, Ná záſtanie wydźielić. Hæc no
36:
tant & deſignant turpitudinem aliquā
37:
Lotrowską ſztukę známionuyą. Deſignati
38:
conſules, prætores, Tribuni plebis, id
39:
eſt electi, Wybrani.
40:
¶Deſignare item ſignificat, Dopuśćić
41:
ſie czego/ wyrządźic/ ſpráwić co złego álbo
42:
dobrego.
43:
Maximam turpitudinem deſignaſti,
44:
Szkárádegoś ſie vczinku dopuśćił. Modo
45:
quid deſignauit neſcis? Niewieſz co te=
46:
ras dopiero ſpráwił? Me deſignari puto
47:
paſsiue, Mam zá to że mie dáye znać.
48:
¶Deſignator, oris, deſigatores in plu=
49:
rali dicti ſunt funerum curatores, qui
50:
ludis funebribus præerant, Sprawce/
51:
rzandce którzi ſpráwiyą á rozrządzáyą yáko
52:
która rzecz ma yść á zwłaſzczá około obcho=
53:
dów pogrzebnych.
54:
¶Deſignatio, onis, uerbale, Rozrządze=
55:
nie/ roſpráwá/ poſtánowienie yáko co ma być
56:
cziniono.
kolumna: b
S ante I.
1:
¶Deſignatio at apparatus, Roſpráwá
2:
y przirządzenie. Sine diſignatione perſo=
3:
narum & temporum, Króm roſpráwy y
4:
rozrządzenia oſób y czáſów.
5:
¶Circumſigno, as, are, Obznáczić/ ocecho=
6:
wáć/ okrężić w koło.
7:
¶Exigno, id eſt perfecte ſigno noto
8:
Rządnie náznáczam.
9:
¶Obſigno, as, are, idem quod conſi=
10:
gnare, Zápieczętowáć. Obſignare teſta=
11:
menta, Teſtament zápieczętowáć/ potwir=
12:
dźić.
13:
Obſignare literas uel Epiſtolas, Zápie=
14:
czętowáć liſt. Teſtamentum tabulas ſi=
15:
gnis adulterinis obſignauit, Sfałſzował
16:
fáłſziwe podpiſánie y pieczęć prziło=
17:
żył.
18:
¶Obſignator, obſignatoris, uerbale,
19:
Obſignatores quos Cornelius Tacitus
20:
tabellarios appellat, Iáwne piſárze którzi
21:
teſtámenty piſzą y ſwemi pieczęciámi podpi=
22:
ſuyą.
23:
¶Præſigno, as, are, Przed tym zázná=
24:
czam.
25:
¶Præſignis, & hoc præſigne, Známie=
26:
nity/ zacny.
27:
¶Præſigno legitur apud Liui. 5. bel.
28:
Punico, Poznáczić/ pocechować.
29:
¶Reſigno, Odpieczętuyę/ odłámuyę/ oddźie
30:
ram znak álbo cechę. Reſignare literas, Od=
31:
pieczętowáć liſty.
32:
Tabellæ reſignatæ ſunt prius quam
33:
redditæ, Liſty pirwey odpieczętowane ſą
34:
niżli oddáne.
35:
¶Reſigno item ſignificat, Oddawam/
36:
ſpuſzczam. Præſertim apud iuriſperitos
37:
res reſigno quas dedit Horatius, Wra
38:
cam/ oddayę záś. Reſignare bona hæredi=
39:
taria, Spuśćić/ zápiſáć/ wzdáć ſądow=
40:
nie.
41:
¶Subſigno, Podznáczam/ podpieczętuyę/
42:
podpiſuyę.
43:
Facultates ſubſignatæ fiſco, Máyętność
44:
do skárbu podpiſána/ náznáczoná yáko tá
45:
która yeſt do królá álbo yney zwierzchnośći
46:
vtracona.
47:
Signio, item ſignis, iui, itum, id eſt ſigno
48:
aliquo noto, Nieyákim znákiem znákuyę.
49:
A quo compoſitum Inſignio, Náce=
50:
chuyę/ znákomitim czinię przes nieyáki
51:
znák.
52:
¶Inſignitus, a, um, Náznáczony/ nácecho=
53:
wány.
54:
¶Inſignis, & hoc inſigne, Známienity/
55:
zacny/ niepoſpolity.
¶Inſignite


strona: 393


kolumna: a
S ante I.
1:
¶Inſignite & inſigniter aduerbiū, Zná=
2:
komićie/ známienićie.
3:
Sigma, ſigmatis, neut. ter. Wyrzezána deſzcz=
4:
ká ná xtałt puł xiężicá.
5:
Sil, ſilis, neut. tert. Nieyáka żołta kliyowáta
6:
ziemiá/ która bywa w ſzibách w kopáninách
7:
złotá y śrebrá náydowána.
8:
Silaceus color, Fárbá z tákowey ziemie.
9:
Silatum aliqui uocabant ientaculum,
10:
quod in eo uinum ſili conditum ſume
11:
rent.
12:
Silanius mons Hyberniæ, Calep.
13:
Silans herba apud Plinium, pro quo no
14:
mine tanquam mendoſo Hermolaus
15:
Barbarus Lauer cinſet eſſe legen=
16:
dum.
17:
Sile, ſilis, neu. t. herba quæ alias Seſelis di
18:
citur, unde uinum, Silatum antiqui fa=
19:
ciebant.
20:
Silenicium Corymbi genus, CC.
21:
Silenus pen. cor. maſc. Imię tego który Ba=
22:
chuſá wychował.
23:
Sileo, ſiles, ſilui, ſilere, neut. ſe. Milczę. Me=
24:
tapho, Silent leges inter arma, Cicer.
25:
Milczą/ przeſtáyą/ nie ważą nic práwá czáſu
26:
woyennego. Silent muſæ Varronis, War
27:
ro nie piſze yuż nic więcey.
28:
Siletur imperſonale, Milczy ſie.
29:
Sileſco, is, ere, Ciſzeyę/ vſpokoyam ſie. Terent.
30:
Dum hæ ſileſcunt turbæ, Aż ſie to zá=
31:
mieſzánie vſpokoyi/ vćichnie.
32:
Silens, ſilentis, participium ſiue nomen
33:
ex participio, Milczący/ ćichy/ ſpokoy=
34:
ny.
35:
Silens cœlum, Cichy wiátr. Silens dies a
36:
uentis, Cichy dźień.
37:
Silens luna, Czás gdy xiężić nie świeći.
38:
Silentis ſpiritus dies, Spokoynego powietrza
39:
dźień.
40:
Silentes ſurculi, Ieſzcze nie kwitnące. Silens
41:
flos, Nieroskwitły kwiát. Silentes uenti,
42:
Spokoyne wiátry. Silentes uineæ, Ieſzcze
43:
niekwitnące.
44:
Silenter pro tacite uel clam in Biblijs tan=
45:
tum, Cicho/ táyemnie.
46:
Silentium, ſilentij, neut. ſec. Milczenie/ ći=
47:
chość/ pokóy. Agere Silentium de aliquo
48:
Zámilczeć kogo nie wſpomináć go. In ſilētiū
49:
deſcendere, Zámilczeć. Silentium eſt cau=
50:
ſarum & iuris, Práwá ſą ná ten czas zá
51:
wieſzone.
52:
De Parto ſilentium eſt, Niesłycháć nic o
53:
nim.
54:
Miror quid ſibi uelit tam diuitinum
55:
tuum ſilentium, Nie mogę ſie wydźiwić/
56:
iż ku mnie nic nie piſzeſz.
kolumna: b
S ante I.393
1:
Silentium meum accuſari non tam mo
2:
leſte fero, quam officium requiri gau=
3:
deo.
4:
Silentium noctis pro intempeſta nocte
5:
quam alij concubium alij conticinium
6:
uocant, Twárdo głęboko w noc. Silentio
7:
præterire, Zámilczeć nie wſpomináć.
8:
Silentium uocamus in auſpicijs quod o=
9:
mni uitio caret, Cic. 2. de Diuinat.
10:
Silentio uice aduerbij, ut nocte ſilentio
11:
creatus, Twárdo w nocy. Silentio aliquid
12:
ferre, Skromnie/ s pokorą co ćierpieć.
13:
¶Compoſita, Conſileo, is, ere, Zámil=
14:
czeć.
15:
¶Conſileſco, is, ere, idem, Też vćichnąć/
16:
vſpokoyić ſie. Conſileſcunt iam turbæ,
17:
Vćicha yuſz zámieſzánie. Conſileſcunt uen=
18:
ti, Vćicháyą wiátry. Conſileſcunt bello=
19:
rum tumultus, Przeſtáyą/ vćicháyą wal=
20:
ki.
21:
Siler, ſileris, Drzewo z rodzáyu rokitowe=
22:
go.
23:
Silerus, pen. cor. uel Siler, maſ. fluuius Lu=
24:
caniæ in Italia.
25:
Silex, ſilicis, maſc. ter. Krzemień. Vergil. in
26:
fem. gen. protulit.
27:
Silicatus, a, um, id eſt, Silice ſtratus, Krze=
28:
mieniem położony Calep. ſine autore.
29:
Siliceus, a, um, Krzmienny/ a/ e. Lapides ſi=
30:
licei, Krzemienne kámienie.
31:
Silicernium, Nonius docet eſſe funebre
32:
conuiuium quod ſenibus exibetur,
33:
Stipá záduſzna prze vboſtwo.
34:
Silicernium, Feſtus uult eſſe genus farci=
35:
minis quo familia in fletu ac luctu
36:
purgatur, Záłobne ocziścienie czeládzi po
37:
wynieſieniu z domu vmárłęgo á pogrze=
38:
bie.
39:
Silicernium alij nomen fictum a Terent.
40:
exiſtimant pro ſene, Miáſto ſtárego ſta=
41:
ruſzká zgárbiwſzy ſie á wráźiwſzy oczy w
42:
ziemię chodzącego. Quod in curuitate ſili=
43:
ces ſpectet.
44:
Silicernium etiam Terent. ſenem uocat
45:
decrepitum tanquam dignum cui ſi=
46:
licernium fiat.
47:
Silicia, æ, herba, id eſt, fœnum Græ=
48:
cum.
49:
Siligo, ſiliginis, femin. tert. Rzeſz/ ży=
50:
to.
51:
Siligneus, a, um, Rżány/ a/ e. Siligneus pa=
52:
nis, Rżány chléb.
53:
Silignem aliqui putant tritici ge=
54:
nus.
VV 3Siliqua


strona: 393v


kolumna: a
S ante I.
1:
Siliqua, æ, Zwierzchnia łuſzcziná którą yárziny
2:
yáko groch/ tátarká/ wielogroch ſzoczká y tym
3:
równie bywáyą nákriwáne.
4:
Siliqua etiam Fœnum Græcum alias di
5:
citur.
6:
Siliqua item, Nieyáki rodzay drzewá we
7:
włoſzech którego owoc też Silikua bywa
8:
zwan.
9:
Siliquor, ſiliquaris, ſiliquari, id eſt, ſili=
10:
quas hoc eſt intergumenta facio.
11:
Siliquaſtrum herba quæ & Piperitis di=
12:
citur, Vide Perſicaria.
13:
Silla ſiue Silia, ſtagnum quoddam In=
14:
diæ.
15:
Silli, latine Dicacitates & ſales, Kunſzto=
16:
wánie/ śmiechy/ przićinánia komu.
17:
Sillura Inſula in Oceano Britanni=
18:
co.
19:
Silo, etiam eſt dictio Hebraica ſignificās
20:
miſſum & felicitatem, hoc eſt Chriſtū,
21:
qui miſſus eſt a Patre cœleſti ad oues
22:
quæ perierant de domo Iſrahel.
23:
Silon Inſula Indiæ.
24:
Siloſontis chlamis prouerbium, Koſztow=
25:
na/ piſzna ſzátá.
26:
Silurus, maſc. Nieyáki rodzay ryb w rzéce
27:
Aegypskiey Nilo.
28:
Silphium, ſilphij, idem quod Laſerpi=
29:
cium, Ieſt nieyákie ziele które teras Ange=
30:
liką zową/ Ducha świętego korzenie álbo
31:
Dzięgiel/ áczkolwiek niektórzi chcą iż An=
32:
gelica Pánáx Herákleos yeſt.
33:
Silus, ſili. maſc. ſec. Krziwonoſy álbo krótko=
34:
noſy któremu ſie nos wzgórę zákrziwił.
35:
Sylis, id eſt Tanais.
36:
Simbella pro ſemiſſe, Sipont. ſine autore
37:
Vide ſupra.
38:
Simia, ſimiȩ, & ſimius, ſimij, Máłpá. Sem
39:
per ſimia erit ſimia etiam ſi regia ge=
40:
ſtet inſignia, Prouerbium, Záwżdy máł=
41:
pá máłpą będzie/ ácz krolewskiego ſceptrum
42:
álbo pálcatá nábędzie.
43:
Simia caudata, Morski kot. Certopi=
44:
thecus.
45:
Simia per translationem, Násládownik/
46:
który zwłaſzczá náśláduye kogo w czym/
47:
wzorki z kogo wybiéra/ á onych náſláduye/
48:
w przipowieśći bywa mówiono.
49:
Simiolus, li, diminutiuum, Máła máłpicz=
50:
ká.
51:
Simila, læ, & Similago, ſimilaginis, fem.
52:
tert. Co naypięknieyſza co namielſza mąká
53:
pſzeniczna.
kolumna: b
S ante I.
1:
Similaginaceus, a, um, adiectiuum in Bi=
2:
blijs, ut Similaginaceus, panis, Z miáłki
3:
mąki pſzeniczny vcziniony/ zemłá/ biały
4:
chléb.
5:
Similox, Vide Similax.
6:
Similis & hoc le, Podobny/ równy/ yednáki/
7:
a/ e. Cum genitiuo intelligitur. Vt do=
8:
mini ſimilis es, Terent. Tákiś yáko pan/
9:
nie odrodźiłes ſie od twego páná. Sed cum
10:
datiuo fere ad formam refertur, Os
11:
humeroſ Deo ſimilis, Twarzą y zro=
12:
ſtem bogu podobny/ to yeſt ták piękny by
13:
bogiem był/ álbo yáko my mówienny/ yákoby
14:
go mátká boża vrodźiłá. Fratri ſimilior
15:
quam patri, Bárźiey ſie tráfił/ barziey ſie
16:
tráfił ku brátu niż ku oycu.
17:
Spero eſt ſimilis maiorum ſuorum,
18:
Mam zá to że ſie nie odrodźił od ſwoyich
19:
ſtárſzych.
20:
Homines inter ſe cum forma tum
21:
moribꝰ ſimiles, Ludzie oſobámi y obyczáymi
22:
ſobie wielmi podobni/ nie mogą ſie yeden dru=
23:
giego przeć.
24:
Similes ſunt illorum, Równi ſą
25:
tym.
26:
Similor, & ſimilimus, Comparat, & Su=
27:
perlatiuus.
28:
Similitudo, ſimilitudinis, Podobieńſtwo/
29:
przirownánie/ przipodobánie/ yedná=
30:
kość.
31:
Similitudo periculi, Iednáka niebeſpiecz=
32:
ność.
33:
Similitudine ueri capi, Podobieńſtwem
34:
prawdy być vłowión/ oſzukan.
35:
Similitas, atis, per ſimilitudinem obſole=
36:
tum.
37:
Similiter aduerbium, Równie/ tákże/ podo=
38:
bnie.
39:
Similiter & illi faciunt, Ták też y oni czi=
40:
nią.
41:
Similiter at ipſe eram commutus
42:
eſt, Tákże ſie też zágniewał yáko y
43:
ya.
44:
Similiter cum datiuo, Plin. Similiter his
45:
& ſcorpiones terreſtres uermiculos
46:
ouorum ſpecie, pariunt, Równie/ podob=
47:
nie yáko ći/ etć.
48:
Similime ſuperlatiuum.
49:
Similo, as, are, act. prim. conſtruitur cum
50:
accuſatiuo, Ieſtem yednáki/ podobny/
51:
równy.
¶Compo=


strona: 394


kolumna: a
S ante I.
1:
¶Compoſita, Adſimilo ſeu Aſsimi=
2:
lo, Przirownawam/ pripodobnawam. Adſi=
3:
milis ſeu Aſsimilis, le, Bárzo podobny/
4:
by yeden.
5:
¶Aſsimiliter aduerbium, Równie/ ták
6:
że też.
7:
¶Diſsimilis, le, Nierowny/ niepodobny/
8:
ynákſzy/ rózny/ a/ e. Aliquando genitiuo
9:
iungitur, Cic. Non ſunt diſsimiles Ari
10:
ſtonis, Nie ſą rózni od Ariſtoná. Item
11:
Datiuo, Cicer. Diſsimile proximo ei
12:
continenti, Rózne od tego bliſzſzego.
13:
Diſsimilia inter ſe, Rózne miedzy ſo=
14:
bą.
15:
¶Diſsimilior, diſsimilimus, ut diſsi=
16:
milior illarum, Róznieyſzy od tych.
17:
¶Diſsimiliter aduerbium, Róznie. Cic.
18:
Ceteri diſsimiliter morbi naſcuntur,
19:
Ynſze wrzody ynáczey ſie rodzą.
20:
¶Diſsimilitudo inis, Denominatiuum
21:
Rózność/ nierówność. Studiorum diſsi=
22:
militudines Róznośći nauk.
23:
¶Conſimilis & hoc conſimile, idem
24:
quod Aſsimilis, Bárzo podobny/ yedná=
25:
ki.
26:
Conſimilis moribus cum datiuo, Yed=
27:
nákich obyczáyów.
28:
¶Veriſimilis & hoc ueriſimile, Wierze
29:
podobny.
30:
Veriſimilem rem uidetur narrare, Po=
31:
dobną rzecz ku prawdzie zda ſie powie=
32:
dáć.
33:
Simitu pro ſimul poſuere ueteres.
34:
Simius, Simiolus, Vide Simia.
35:
Simois fluuius Phrygiæ qui ab Ida mon
36:
te defluens, iuxta, uel per Troiam la=
37:
bitur.
38:
Simones, pen. prod. gen. maſc. qui ſine
39:
naribus nati ſunt, Plin. lib. II. Którzy ſą
40:
bez noſá álbo bárdzo wpádłych á prziklęsłich
41:
płáskich noſdrzy. Eſt etiam cognomen
42:
Delphinorum, quo mire delectari il=
43:
los ferunt, Delphinowie riby morskie Si=
44:
mones Szymkámi bywáyą zwáni yeſt rzecz
45:
doſwiádczeniem doznaná że ſie bárdzo w tym
46:
ymieniu kocháyą y dźiwnie ſie roskoſzuyą.
47:
Simus, a, um, Płáskonoſy.
48:
Simulus, li, diminut. Płaskonoski/ máły ką=
49:
ſek noská máyąci/ a/ e.
50:
Subſimus, a, um, Przypłákonoſy/ nieyáką tro=
51:
chę przipłáſzym nos máyąci.
52:
¶Reſimus, a, um, Gárbonoſy/ a/ e/ który
53:
zwłaſzczá krótki wzgárbiony á yákoby wſką=
54:
ſány nos ma.
kolumna: b
S ante I.394
1:
Simonia, æ, fem. prim. Vox eſt a Sipon=
2:
tino annotata, ſed non latina, Theo=
3:
logis tamen fumiliaris a Simone ma=
4:
go, de qui in Actis Apoſtolotum,
5:
cap. 8. Deterrimum ſcelus ſed nunc ma
6:
xima uirtus gratia & benedictio quo
7:
rundam, mutato nomine indulgen=
8:
tias uocantium, Dokupowánie pieniądźmi
9:
dárów duchownych/ które my odpuſti zowie=
10:
my.
11:
Simonia latinis ambitus dicitur, CC.
12:
Simplex, ſimplicis, maſc. ter. Nomen nu=
13:
merale cui opponitur duplex, Yedno=
14:
ſtáyny. Metaph. Proſty/ dobry któri nie był
15:
w ogroycu.
16:
Cum ſimplex animi natura eſſet, Gdy
17:
proſtego z przyrodzenia vmysłu był. Ho=
18:
mo ſimplex, Proſty/ nie chytri czło=
19:
wiek.
20:
Simplicitas, ſimplicitatis, fem. tert. Yedno=
21:
ſtáyność/ proſtotá.
22:
Simpliciter aduerbium, Proſto/ niechytrze/
23:
yednoſtáynie.
24:
Amice & ſimpliciter reprehenderunt,
25:
Práwie prziyacielskie nápomionęli. Ele=
26:
phas homine obuio forte in ſolitu=
27:
dine & ſimpliciter oberrante clemens
28:
placiduſ etiam demonſtrare uiam
29:
traditus, Króm zdrády chytrośći y ważenia
30:
nań/ etć.
31:
Simplicitus obſoletum pro ſimpliciter,
32:
Plautus, Mer. 3. 14. fortaſſe legendum
33:
ſimplicius.
34:
Simplus, a, um, nomen numerale, ſigni=
35:
ficat ſemel tantum, Ras ták wiele. Plau.
36:
Liceat ſimplum ſoluere, Króm przęyęcia
37:
zápłáćić co ſpráwiedliwo á słuſzno yeſt
38:
dáć.
39:
Simplarius, a, um, uel etiam, ſimplaris &
40:
hoc ſimplare, Który tylko yedno myto
41:
ma.
42:
Simplares milites & ſimplaris armatura,
43:
Yedno myto żołnierskie máyąci ná mie=
44:
ſiąć.
45:
Venditiones ſimplariæ, Przedánie yed=
46:
noſtáyne/ to yeſt gdy przekupień kupniowi
47:
nie yeſt dáley powinien/ yedno to co nád
48:
zwyſz (niż która rzecz ſtoyi) wziął/ wroćyć/
49:
gdy ſie yáki brak á fáłſz ná kupi okażę.
50:
Simplus, ſimplarius, Vide Simplex.
51:
Simplum, ſimpuli, ſiue ſimpuuium, ſim=
52:
puuij, Nieyákie gliniáne naczynie In ſim=
53:
pulo aliquid facere prouerbiam, id
54:
eſt, Clam uel in re minuta & hu=
55:
mili.
VV 4Simul


strona: 394v


kolumna: a
S ante I.
1:
Simul, aduerbium congregandi, Weſpo=
2:
łek zá raz/ zá razem. Fruuntur nobiſcū
3:
ſimul hac ciuitate, Máyą weſpołek s
4:
námi mieſckie práwo/ albo mieſzkáyą weſpo=
5:
łek s nami w yednym mieście. Simul ani=
6:
mus cum re concidit, Weſpołek ſerce s
7:
máyętnośćią vpádło.
8:
Superbo ſimul ac procaci faſtu, Duas
9:
res ſimul nun agere decretum eſt mi=
10:
hi, Záraz/ weſpołek/ etć Simul quando
11:
gentinata legitur, & habet eandē pene
12:
uim quam cum & tum ſiue partim,
13:
Liui. Adeo omnes ſimul ſpernebant,
14:
ſimul tantam molem ſibi metuebant,
15:
Simul ut qui poſtea conſequitur aliud
16:
(ſimul) uel (ſtatim) ut ſimul ut or=
17:
tum eſt, ſimul & ſe ipſum diligit. Item
18:
ſimul ut accepi literas a Seleuco ſta=
19:
tim, &c. Iákom skoro od Seleucuſa liſti
20:
wźiął wnetem/ etć.
21:
Simul ſine particulis, ac uel at Cic.
22:
Simul inflauit Tibicen, a perito carmē
23:
agnoſcitur, Iáko skoro zadął w piſz=
24:
czel/ etć.
25:
Simulachrum, ſimulachri, neut. ſec. Obraz
26:
proprie, Wykowany álbo wycioſány/ wy=
27:
rzezány obraz/ báłwan.
28:
Effigies ſimulachrum Mithridatis,
29:
Twarz y wyobtażenie wſzego xtałtu Mi=
30:
thridateſá.
31:
Statuæ & imagines ſimulachra ſunt
32:
corporū, Słupy y obrázy ſą wyobrażenie
33:
wzroſtów ludzkich. Simulachra uirtutum,
34:
Znáki cnot.
35:
Simulo, ſimulas, pen. cor. ſimulare, Z my=
36:
ślam/ vdáyę ſie zá to czymem nie yeſt/ ſtáwię
37:
ſie/ etć.
38:
Amicitiam ſimulare, Stáwić ſie łágodnie
39:
ále nie pewnie. Simulabo quaſi non no=
40:
uerim, Będę ſie zá to wydawał/ yákobych
41:
rzekomo nie znał.
42:
Simulat non ſentire Rzkomo nie czuye.
43:
Simulabat ſe Romam rediturum cum
44:
in Affricam nauigaturus eſſet, Ták da=
45:
wał znác tę sławę puſzczał yákoby ſie rzko=
46:
mo do Rzymu chćiał wróćić gdy ſie do Afri=
47:
ki puścić miał.
48:
Simulatio, ſimulationis femin. ter. Zmy=
49:
ślánie/ ſtáwienie wydawánie ſie zacz. Simula
50:
tio belli, Zmyſlánie woyny. Fallax imi=
51:
tatio ſimulatio uirtutis.
52:
Simulator ſimulatoris, maſ. ter. uerbale.
53:
Zmyślácz/ poſtáwy doſyć á wątek máły w
54:
ſobie máyący.
55:
Simulate aduerbium cui opponitur ex
56:
animo, Nie gruntownie/ nie cále pod po=
57:
kriwką/ rzkomo.
kolumna: b
S ante I.
1:
Simultas, ſimultatis, Nienawiść/ nieprziyáźń
2:
niechuć. Simultatē exercere cum aliquo,
3:
uel habere, item gerere, Nieprziyaźń á
4:
nienawiść s kim wieść. Simultates occul=
5:
te & aperte.
6:
¶Compoſita, Adſimulo ſeu Aſsimu=
7:
lo, idem quod ſimplex. Aſsimula te
8:
quaſi ægrotus ſis, Rzkomo ſie roznie=
9:
moż.
10:
Aſsimulo etiam, id eſt adumbro, Re=
11:
preſento, Znáczę/ okázuyę. Aſsimulari paſ
12:
ſiuum, Terent. Tum pol ego is eſſem
13:
uero qui aſsimulabar, Ták koniecznie
14:
bych był tym którym mie być zmyślano/ álbo
15:
zá którego mie vdawano.
16:
Aſsimulatus, a, um, participium, ut uir=
17:
tus aſsimulata, Zmyśloma cnotá/ nieprá=
18:
wa.
19:
¶Aſsimulatio, onis, fe. tert. idem quod
20:
ſimulatio.
21:
¶Diſsimulo, as, are, pen. cor. id eſt,
22:
Aſtute celo ne quod noſci poſsit, Kriyę/
23:
táyę namniey nie dam znáć/ ácz co baczę yednák
24:
tego nie dam po ſobie znáć ábych baczył. Diſ=
25:
ſimulare ſilentio acceptaem iniuriam,
26:
Przemilczeć krzywdę. Fingere, diſsimula=
27:
re obtegere, celare, ſynonuma ſunt.
28:
Diſsimulant fore hoc futurum, Nam=
29:
niey tego nie dáyą znáć áby ták miáło być/
30:
kriyą/ táyą tego.
31:
¶Diſsimulator, Chytrzec/ skrity. Cic. ut
32:
qui diſsimulatores ſtudiorum fuerint.
33:
Którzy namniey tego nie dáli znáć/ áby ſie
34:
tego kiedy vczili.
35:
¶Diſsimulatio, onis, Táyenie/ krićie.
36:
¶Diſsimulantia, æ, idem quod diſsi=
37:
mulatio.
38:
¶Diſsmulanter aduerbium, Táyemnie
39:
skricie nic nie dáyąc znáć. Non diſsimu=
40:
lanter irati, Nie táyemnie álbe yáwnie ſie ná
41:
ſię gniewáyą.
42:
¶Diſsimulatim aliud aduerbium, idē
43:
¶Inſimulo, id eſt, accuſo, crimen inge
44:
ro, Dáyę winę komu/ wiodę co ná kogo. Si
45:
herum inſimulabis auariciæ mal au=
46:
dies, Terent. Yeſli ná páná łakomſtwo chceſz
47:
wieść/ álbo yeſli go łákomym ſobie nayduyeſz
48:
nie vżywieſz tego że czćią
49:
Alio uorſum dixeram non eo quo
50:
tu inſimula, W ynſzym ſpoſób to był rzékł
51:
niżli ty ciągnieſz/ rozumieſz/ wiedzieſz. Audio
52:
in eos quod tu inſimularas eſſe animad
53:
uerſum, Słyſzę że ty skarano któreś ti
54:
obwiyował ktorymeś winę dawał. Peccati
55:
ſe inſimulant quod dolore intermiſe=
56:
rint Sámi ſie winnemi náyduyą/ etć. Falſo
57:
inſimulare, Fáłſzywie co ná kogo wieść.
Aperte


strona: 394


kolumna: a
S ante I.
1:
Aperte inſimulare, Iáwnie winę dáwáć.
2:
Inſimulare aliquem facinus, Plautinū
3:
eſt, Inſimulatio, onis, Winowánie/ wie=
4:
dźienie/ ciągnienie co ná kogo.
5:
Simus & Reſimus, Vide Simones.
6:
Sin coniunctio, Vide Si.
7:
Sina ſiue Sinai urbs Meſopotamiæ, &
8:
mons Arabiæ Petreæ, in qua lex di=
9:
uina Decalogus lata eſt.
10:
Sinapi indeclinabile, gen. neut. & Sinape
11:
pen. prod. Gorczycá.
12:
Sinapis etiam, fe. gen. legitur apud Plaut.
13:
& Plin.
14:
Sinarum, Regio Orientalis in Aſia.
15:
Sinciput. Vide Synciput. Przodek głowy/
16:
Lyśiná.
17:
Sincerus, Vide Syncerus.
18:
Sindon, ſindonis, pen. cor. g. m. Cienkiey á
19:
ſubtilney lniáney przędze prześcierádło álbo
20:
rąbek/ ráńtuch
21:
Sine præpoſitio ſeparatiua ſignificat
22:
abſ, Bez. Sine controuerſia, Króm wąt=
23:
pienia.
24:
Sine impedimento, Bez zawády. Sine
25:
impendio, Króm nákłádu/ koſztunku. Non
26:
ſine negotio, Nie bez trudnośći/ nie ták
27:
latwie.
28:
Quod ſine moleſtia tua fiat, Co zá łáską
29:
twoyą álbo króm yákiey nielubośćy. Sine
30:
mora, Wnet zá razem. Sine parſimo=
31:
nia, Okficie/ nieskąpie. Sine ullo negotio,
32:
Sine repulſa, ſine ſcrupulo.
33:
Singultus, huius ſingultus, maſ. q. Sczká=
34:
nie/ ſzczkotá.
35:
Singultus gallinarum, Gdakánie álbo pisk/
36:
álbo chrapienie gárdłem od pypćiá.
37:
Singultio, ſingultis ſingultiui, ſingulti=
38:
tum ſingultire, Sczkami ſie/ nápádło mie
39:
ſzczkánie.
40:
Singultiens gallina, Gdakáyąca.
41:
Singultans, antis, Szczkáyący.
42:
Singultim aduerbium, Horat. Singultim
43:
pauca loquutus, Szczkáyąć kilká słów
44:
przerzekł.
45:
Singulus, la, lum, Kázdy z oſobná/ wſzelki/ a/
46:
e. Singulis diebus, Ná kożdy dzień. In
47:
ſingulis annis, Ná kożdy rok. In ſingu=
48:
los dies, Co dźień/ ná dźień. In annos ſin=
49:
gulos, Od roku do roku/ rocznie. In plu=
50:
rali frequentius uſurpatur, Singularis
51:
& hoc ſingulare, Yedyny/ oſobliwy. Me-
52:
taphor, Niepoſpolity. Hoc eſt excellens
53:
& tam in bonam quam in malam par
54:
tem ſumitur, Vit ſingulari induſtria
55:
præditus, Człowiek oſobliwego á niepoſpo=
56:
litego dofćipu.
kolumna: b
S ante I.395
1:
Singulari ſegnicia præditi, Zbytnie zgni
2:
ły á leniwy. In philoſophia ſingula=
3:
ris.
4:
Singularius, a, um, idem quod ſingulus
5:
obſoletum.
6:
Singulatim aduerbium, Oſobliwie ná oſob=
7:
liwośći/ káżdego z oſobná. Singulatim uni=
8:
cui reſpondere, Káżdemu z oſobná odpo=
9:
wiedáć.
10:
Singillatim, ſiue ſigillatim aduerbium
11:
idem.
12:
Singillatim & Generatim ſiue uniuerſe
13:
contraria.
14:
Singulariter aliud aduerbium, A zwłaſzczá
15:
z oſobná. Cic. Quem ego ſingulariter in
16:
prætura mea dilexiſſem, Którego ya
17:
zwłaſzczá oſobliwie w moyim vrzędźie miło=
18:
wáć miał.
19:
Siniſtra, æ, fem. prim. Lewa ręká, A ſini=
20:
ſtra, Z lewey ręki/ po lewey ręce.
21:
Siniſtra aduerbialiter poſitum, ſignificat
22:
a parte ſiniſtra.
23:
Siniſter, ſtra, ſtrum, aduectiuum, Lewy/ a/ e.
24:
Metaph. Niefortunny/ przećiwny/ ſzkodli=
25:
wy/ a/ e.
26:
Sed quantum ad auſpicia & auguria
27:
pertinet ſignificat proſperum, Siniſtra
28:
diligentia, Opáczna pilność. Siniſtris ſer=
29:
monibus carpere aliquem, Zlie o kim
30:
mówić.
31:
Siniſteritas, ſiniſteritatis, fem tert. Opácz=
32:
ność/ niepráwość/ nieżiczliwość/ nieluckość.
33:
Cui contrarium eſt Dexeritas.
34:
Siniſtroſum aduerbium, Ná lewą rękę
35:
álbo po lewey ręce.
36:
Siniſtrorſum diuertit, Ná lewą rękę ſie
37:
vdał.
38:
Siniſtrinū ueteres dixerunt pro Siniſtro,
39:
Feſtus.
40:
Sino, ſinis, ſiui, ſitū, ſinere, act. ter. Dawam
41:
pokóy/ dopuſzczam/ niecham. Sine ſic habe=
42:
re, Niechay ták będzie.
43:
Sine ut ueniat, Puść go do mnie/ álbo day
44:
yedno pokóy niechay przydzie yákoby chciał
45:
rzéc/ tráfi ná wosk.
46:
Sine ut primum ad me redeam, Day
47:
mi pokóy áż pirwey ſám k ſobie przi=
48:
dę.
49:
Siui animum ut expleat ſuum, Terent.
50:
Dopuśćiłem mu ſwey woley/ popuściłem mu
51:
wodze áby wyſzálał.
52:
Situs, a, um, participium, Puſzczony/ dozwo=
53:
lony. Vt, Concionatus eſt comitia ha=
54:
beri non ſiturum, Dał ſie yáwnie słiſzeć
55:
że nie chce ſeymu dopuśćić.
¶Deſino


strona: 395v


kolumna: a
S ante I.
1:
¶Deſino, deſinis, deſiui, & per ſynco=
2:
pen, deſij, deſitum, deſinire, Przeſtáyę/
3:
kończę/ popuſzczam. Deſinas, milcz. Deſine
4:
iam conclamatum eſt, Dayże pokóy iuſz
5:
ſie ſtáło co ſie miáło ſtáć. Deſinit dicto ma
6:
giſtri eſſe obediens, Niechce dáley miſtrzá
7:
być posłuſzen.
8:
Deſine ei ſuccenſere, Nie gnieway ſie dá=
9:
ley nań. Deſinunt tremores cum uentus
10:
emerſit, Przeſtáyą drżenie ziemie gdy ſie wiá
11:
tri z pośrzodku yey wyrwą. Deſinere & inci
12:
pere contraria, deſinere gradatim, Z
13:
lekká przeſtáć.
14:
Deſinere in orbem dicuntur Elenchi,
15:
Kończić w okrąg yáko gruſzki álbo yábłká
16:
Elenchy/ perły hoc loco intelliguntur.
17:
Deſinere in uiolam dicitur gemma,
18:
Ciągnąć ſie ná fiołkową máść. Deſita ars
19:
pro derelicta, Opuſzczona/ záſtárzáła. Pri=
20:
mus Papiſius eſt uocari deſitus, Oſtát=
21:
ny yeſt ná którym to ymię Pápiſius przeſtá=
22:
ło/ álbo pirwſzy yeſt któri to ymię Pápiſius
23:
vtráćił.
24:
Deſitum eſt, Przeſtáło ſie/ przeſtáły. Deſi=
25:
net me tedere, Ominie mie tęgá.
26:
Sinope, ſinopes, pen. prod. gen. fem. urbs
27:
Ponti.
28:
Sinopis, ſinopidis, Cinober/ rubriká/ yeſt czer
29:
wona fárbá do rozmáyitych rzeczy á zwłaſzczá
30:
do piſánia á drukowánia xiąk należąca.
31:
Sinopicus, a, um, Kto ztámtego miáſtá Pont=
32:
skiego yeſt.
33:
Sinopica rubrica, Cynober.
34:
Sinueſſa, uel ut quidam ſcribunt Sinneſſa
35:
ciuitas Campaniæ in Italia.
36:
Sinuo, ſinuoſus, Vide Sinus.
37:
Sinueſſanus, a, um, idem.
38:
Sinus, huius ſinus, maſc. q. Lono. Sed pro=
39:
prie Zánádrá.
40:
Sinus item ueſtium, Wskaſánie/ y też ręby ál
41:
bo fałdy v ſzat. Sinum ex tunica facere,
42:
Lono vczinić z ſuknie/ ſuknią w łono á w po=
43:
dołek vyąć.
44:
Calumniatores ex ſinu ſuo appoſuit
45:
Metaph. Powtwarce z łoná ſwego/ to yeſt
46:
z ſwych prziyaciół záchowáłych/ domowych
47:
przyſadźił. In ſinu ſuo habere, W ręku
48:
á w mocy ſwey mieć. In ſinu gaudere, Sam
49:
ſie w ſobie rádowáć. Confugit in ſinum
50:
ſuum concuſſa Reſpub. Znędzona á zniſz=
51:
czona Rzećpoſpolita k tobie ſie vciekłá pomo=
52:
ci ſpomożenia y obrony żąda. Nam ſinus
53:
pro ſecuritate & confugio ponitur. In
54:
intimo ſinu pacis, W czyſtym pokoyu/ w
55:
wielkiey beſpiecznośći. In ſinum alicuius
56:
aliquid effundere, Táyemnie ſie komu cze=
57:
go zwierzić/ po ćichu powiedźieć. Soluto ſi
kolumna: b
S ante I.
1:
nu, Okficie/ hoynie s doſtátkiem. Sinus ur=
2:
bis, Przodek miáſtá.
3:
Sinus item ſignificat, Brzég. Sinus maris
4:
Morski brzég/ też dołki á kąti w oczu. Et
5:
Metaph. Wſzeláka zábrzeżyſta/ doliſta/ doło=
6:
wáta/ ſzeroka/ zákrzywiona kątna rzecz.
7:
Sinus item pro retibus, Sieći. Aliquan=
8:
do pro uelo, Miáſto żaglá.
9:
Sinus item huius ſinus, uel ſinum ſini,
10:
Nieyákie naczynie do mléká álbo winá na=
11:
leżące. Et tunc S prodicitur teſte Ser=
12:
uio.
13:
Sinuoſus, a, um, Zábrzeżyſti/ doliſti/ záłomiſti.
14:
Vt mare ſinuoſum, Pełne dołów łomi=
15:
ſtych á zabrzeżyſtych mieyſce. Sinuoſa ueſtis,
16:
Szeroka długa rozwletła ſzátá.
17:
Sinuo, as, are, act. prim. Krziwę ſie/ fálduyę
18:
ſie/ y tam y ſám ſie rozwłóczę/ roſpuſzczam/
19:
fáłduyę y krziwię. Sinuata in orbem Lu=
20:
na, Xiężyć w okrąg skrzywiony.
21:
¶Inſinuo, Ná łono kłádę álbo wyſuwam,
22:
Metaph. Wſobiam/ włudzam/ wdzieram/
23:
przylizuyę/ wkradam ſie w kogo. In ami=
24:
citiam ſe alicuius inſinuare, Wſábiáć á
25:
wkrádać ſie w cziyę prziyáźń. Aliquem al=
26:
teri inſinuare, w znáyomość y w łáskę wſá=
27:
biáć/ łáskę yednáć komu. Inſinuare ſe, Włu=
28:
dźić włáśić ſie.
29:
Blandiri & ſimpliciter ſe inſinuare, idē.
30:
Me in ipſius conſuetudinem inſinua=
31:
bo, Wdam ſie s nim w towárzyſtwo/ álbo
32:
włudzę/ wkradnę ſie w yego prziyaźń. Inſi=
33:
nuare ſe in quam maxime familiarem
34:
uſum, W vprzeyme towárzyſtwo ſie wſabiáć
35:
In philoſophiam inſinuare ſe, Włożyć
36:
ſie. In equitum turmas ſe inſinuare, We=
37:
drzeć ſie miedzy woyská yezdeckie. Aliquem
38:
inſinuare animo alterius, Inſinuatio,
39:
Włáſzenie/ przylizowánie ſie. Apud ora=
40:
tores eſt figura, Gdy orator ná przodku
41:
rzeczey z lekká á z nienacká ſie wkráda/ wſo=
42:
bia á włudza w vmysły ſędziów łáskę á chuć
43:
ych ſobie tym yednáyąc. Et utuntur hac o
44:
ratores in cauſis dubijs aut parum in
45:
ſpeciem honeſtis.
46:
Siparium, ſiparij, Zasłoná/ oponá álbo zapo=
47:
ná zá którą ćy którzy gry ſpráwuyą z plácu
48:
vſtępuyą.
49:
Siphonos, Inſula in Mari Ægeo.
50:
Sipho, ſiphonis, ſiue ſiphon, ſiphonis,
51:
Cewká álbo rurká z miedźi/ z żeláza álbo z
52:
yney máteriye y wodnych rur którą wodá
53:
wycieka też ſikáwká.
54:
Siphunculus, li, diminutiuum, idem.
55:
Sipo, as, aui, id eſt, ſpargo, Rozrzucam/ rozſy
56:
puyę.
¶Compoſita


strona: 396


kolumna: a
S ante I.
1:
¶Compoſita, Diſsipo, Roſpraſzam/ roz
2:
mietam/ roſtrącam/ rozſiewam. Metaphor.
3:
Vtrácam/ trawię. Diſsipare ac perterre=
4:
re hoſtes, Roſproſzić á przeſtráſzyć nie=
5:
prziyaciele.
6:
Diſsipati fuga per agros, Roſtrzeláli ſie
7:
po polách. Diſsipata claſsis, Ná morski
8:
obós rozrzucony. Diſsipare famam ali=
9:
cuius rei, Rozśiać nieyáką sławę. Diſsi=
10:
pare glebas agrorum, Bryły ná rolách
11:
rozbiyáć/ roſtrącać. Diſsipare uanos ru=
12:
mores, Nie pewnych nowin naśiać. Diſsi=
13:
pata connectere, Roſproſzone rzeczy złą=
14:
czáć.
15:
Diſperdere ac diſsipare poſſeſsiones,
16:
Roſproſzyć/ máyętność vtráćić. Libidines
17:
eum diſsipant, Nierząd á nieſtátek go
18:
gubi.
19:
Diſperſum ac diſsipatum idem, Di=
20:
ſcordiam diſsipare, Nieprziyáźni ná=
21:
śiáć.
22:
Conuiuijs patrimoniū diſsipare, Ná
23:
vcztách máyętność vtrácáć. Homo fractus
24:
ac pene diſsipatus, Człowiek zeſzły á má=
25:
lem w niwecz obrócony.
26:
¶Diſsipatio uerbale, Roſproſzenie/ roz=
27:
rzucenie też vtrácenie.
28:
¶Diſsipabilis, le, Latwi ku roſproſzeniu.
29:
Diſsipabilia bona, Co łatwie ſie vtrá=
30:
ći.
31:
¶Obſipo, as, are, idem quod Obijcio
32:
Przedrzucam/ podſypuyę. Obſipare galli=
33:
nis eſcam, Podſypáć kuróm/ etć. Ferme ob=
34:
ſoletum eſt.
35:
¶Inſipo, Wſypuyę/ wráżam. In ollam no=
36:
uam inſipato, Cato, W nowy gárnek wſiṕ
37:
wraź.
38:
Sipontum, urbs Apuliæ in Italia iuxta
39:
Garganum montem, quæ & Sipus a
40:
Græcis & Sepius ſepiuntis dicitur.
41:
Sipontinus & Sepiuntinus, a, um, adiecti=
42:
ua, Kto ztámtąd yeſt.
43:
Siquando, aduerbium temporis, Yeſli kie=
44:
dy. Primam productam & acutam ha=
45:
bet.
46:
Siquidem coniunctio cauſalis accentum
47:
habet in prima ſyllaba, Owſzeki. Vides
48:
ne quam ſero eloquentia prodierit in
49:
lucem, ſiquidem ante Solonis ætatem,
50:
Owſzeki yeſzcze przed Solonowym wiekiem.
51:
Aliquādo dubitādi particula eſt, Siqui
52:
dem iſtæc uera ſunt quæ nuntiantur,
53:
Yeſli to prawdá yeſt co powiedáyą.
54:
Siquis, ſiqua, ſiquod, uel ſiquid prono=
55:
men, Yeſli kto. Siquis alius, Yeſli kto yn=
56:
ſzy. Locutio ornata ut cum dicimus.
kolumna: b
S ante I.396
1:
Varro doctus eſt ſiquis alius, Yeſli kto
2:
ma być vczonym tedy Varro yeſt.
3:
Siremps, id eſt ſimilis res ipſa, apud Ca=
4:
tonem, Feſtus.
5:
Sειren, ſirenis uel ſειrena, ſειrenæ, fe. pri.
6:
monſtrum maris, pubetenus uirgo, re=
7:
liqua parte corporis deorſum piſcis.
8:
Dźyw morski pánieńskiey płći z wierzchu/
9:
od ſpodku rybá. Poëte fingunt tres ſuiſſe
10:
filias Acheloi, Które łágodnym ſwym śpie=
11:
wániem ludzie zdradzáyą/ to yeſt vſypiáyą y
12:
zátapiáyą.
13:
Sειreneus, a, um, Co k tym dźiwom należy.
14:
Sirenes item aues in Iudea.
15:
Siri, Piwnice/ párski álbo doły w ziemi do cho=
16:
wánia żytá należące/ páſieki ruskie mogą też
17:
być zwáne.
18:
Siriaſis, huius ſiriaſis, fem. tert. Zápalene á
19:
zágorzenie mozgu y błónki mozgowey/ á to
20:
ſie poſpolicie dziecióm przigadza.
21:
Sirius, ij, maſc. ſec. Gwiazdá/ tey gwiazdy któ=
22:
rą Caniculą álbo pſem zową/ ktora wielmi
23:
ſzkodliwą gorącość czyni.
24:
Sirnium, neut. ſec. Stáre miáſto w węgrzech
25:
przy rzece Sauo, uulgo Simach.
26:
Sirpus, ſirpi, Vide Scirpus, Sirpea, Plećiony ko
27:
ſzyk z śitowia do fig należący. Calep. Vi=
28:
detur accipere, Miáſto koſzá z rokiciny
29:
vplećionego.
30:
Sirpiculum, idem.
31:
Sirpicula, læ, Rzezał/ przynoská/ ſtrug/ któ=
32:
remi rokićiny oſtruguyą y winnice obrze=
33:
zuyą.
34:
Sirpo, as, are, idem quod Scirpo, Plotę.
35:
Vide ſupra.
36:
Sis pro ſi uis dixere ueteres, Cic. Agenūe
37:
refer animum ſis ad ueritatem.
38:
Siſama, Vide Seſama.
39:
Siſamus urbs Paphlagoniæ.
40:
Siſapo, pen. cor. locus in Hiſpania ubi mi
41:
nium celeberrimum naſcebatur in
42:
Bethica.
43:
Siſara, ræ, frutex quem & Ericem uocant.
44:
Siſaron, ſiue Siſarum ſiſari, appellant Grȩ
45:
ci, Quod Latini Siſor, eſt autem Siſer=
46:
ſileris herba.
47:
Siſelis Cyprius, herba quam & Rici=
48:
num uocant. CC.
49:
Siſto, ſiſtis, ſtiti, ſtatum, ſiſtere, act. tert.
50:
Stáwiam/ záſtánowiam. Siſte gradum, Po
51:
ſtóy tak. Siſtere ſanguinem, Záſtánowić
52:
kreẃ. Siſtere gradum uel pedem, Záſtá=
53:
nowić ſie. Siſtere lachrymas, Przeſtáć płá=
54:
káć. Siſtere uadimonium. Propria uox
55:
iuris, eſt ſiſtere iudici uel iudicio, Przed
56:
práwem poſtáwić. Aluum ſiſtere, Biegunkę
57:
záſtánowić. Fugā ſiſtere, Nieuciekáć dáley.
Siſtere


strona: 396v


kolumna: a
S ante I.
1:
Siſtere item, Stánąć/ oblicznie ſtáwić ſie. Vt
2:
te ante Cal. Ianuarias ubicun eri=
3:
mus ſiſtas. Abyś ſie przed pirwſzym dniem
4:
Styczniá gdzieſzkolwiek ná ten czás będziemy
5:
ſtáwił y oblicznie ſtánął. Qui Rempub.
6:
ſiſtere negat poſſe, Któri nie chce dźierżeć
7:
tym áby ſie Rzeczpoſpolita mogłá zoſtáć. Sta
8:
tum ſupinum, Vt ſi ſtatum non eſſet,
9:
Yeſli by ſie nie ſtáwili, ¶Stator, ſtatoris,
10:
Mieſcki párobek/ ceklarz/ buteł. Stator Iu=
11:
piter dictus eſt, quia ſtetit, id eſt, ſtare
12:
fecit Romanos a Samnitibus in fugā
13:
uerſos.
14:
¶Compoſita, Abſiſto, abſiſtis, abſiſti
15:
pen. cor. abſiſtere, Odſtáwam/ odſtępuyę
16:
ná zad.
17:
Abſiſtere obſidione, oppugnatione,
18:
& ſimilibus, Odciągnąć od oblężenia/ od=
19:
ſtáć/ opuśćić/ etć. Nex prius obſiſtit quā,
20:
&c. Nie rychley odſtánie przeſtánie/ áliż/ etć.
21:
Tu non abſiſtes ea facere donec ua=
22:
pules, Ty tego pirwey nie przeſtánieſz czinić
23:
áliż kiyem weźmieſz.
24:
¶Abſiſtitur, imperſonale, Vt ſi non
25:
abſiſtitur bello, Yeſli nie przeſtáną wo=
26:
yowáć.
27:
¶Abſiſtens, entis, participium, Vſtępu=
28:
yąci. Spe haud abſiſtens, Niewątpiąć.
29:
¶Adſiſto ſeu Aſſiſto, Przymykam ſie/
30:
przyſtępuyę.
31:
Prope hunc abſiſte, Przyſtęṕ ſie do tego.
32:
Aſſiſtere prope aliquem, Stánąć podle
33:
kogo.
34:
Aſsiſtere ad fores, Przimknąć ſie do
35:
drzwi.
36:
¶Aſsiſtens, aſsiſtentis participiū, Przi
37:
kim/ około kogo/ álbo podle kogo ſtoyący.
38:
Quintilian. uel iudici aſsiſtentibus,
39:
Albo ſędziemu álbo około ſtoyącym ſie przy
40:
czym/ záſtánowiam ſie.
41:
¶Aſsiſtrix in Biblijs inuſitate, Przi
42:
kim ſtoyąca.
43:
¶Conſiſto, Zoſtawam/ etć.
44:
Non conſiſtes, Nie zoſtoyſz ſie. Conſi=
45:
ſtere & commorari, Záſtánowić ſie. In
46:
aliquo loco conſiſtere, Pomieſzkáć nie=
47:
który czás ná niektórim mieyſcu. Vbi con=
48:
ſiſtamus non habemus, Niemamy ſie
49:
gdzie podźieć.
50:
Hodie primū uideor conſiſtere, Dźiś
51:
mi ſie dopiero zda odpocziwáć ku pokoyowi
52:
przyść.
53:
Conſiſtit aluus, Záſtánowia ſie biegunká.
54:
Conſiſtit mrbus cui opponitur in=
55:
creſcit, Stoyi á trwa w yedney mierze/ nie
56:
mnoży ſie áni vbywa. Conſiſtit aqua, Stoyi
57:
ſpokoyem.
kolumna: b
S ante I.
1:
Conſiſtit ſpes illorum in ea re, Wſzyſtká
2:
ych nádźieya ná tym wiśi/ ſtoyi. Conſiſtit
3:
fides utrin, Bywa dzierżána wiárá z obu
4:
ſtrón/ álbo nálazła ſie wiárá z obu ſtrón Si=
5:
milis in Bulbo ſuſpicio conſiſtebat,
6:
Równie w tákim podeyźrzeniu był Bulbus
7:
álbo od słowá do słowá tákie podeyrzenie yeſt
8:
zoſtáwało ſie ná Bulbuwe. In hoc gloriā
9:
uictoriæ puto conſiſtere, Ná tym mnie/
10:
mam chwałę zwycięſtwa należeć. Conſiſtere
11:
in aliqua ſententia, Zoſtáć ſie álbo trwáć
12:
przedſię w yákim mniemániu.
13:
Non conſiſtere mente, lingua, oratio=
14:
ne, Rozum y mowę ſtráćić/ mówić niewie=
15:
dźieć co.
16:
Conſiſtere oectore nequid conſilium
17:
Nie wiem co s ſobą mam począć. Conſi=
18:
ſtere cum aliquo in iudicio, Stać przi
19:
kim ná ſądzie.
20:
¶Conſiſtens, conſiſtentis, ut nec con=
21:
ſiſtens loco nec inambulans, Ani po=
22:
ſtáć áni poſtępić ná nogách.
23:
¶Conſiſtorium, nouum quidem (in=
24:
quit Sipontinus) ſed elegans eſt uoca=
25:
bulum, pro loco in quo conſultandi
26:
gratia patres conſiſtunt & pro ipſa
27:
conſiſtentium multitudine.
28:
¶Deſiſto, Przeſtawam/ odſtawam. Deſi=
29:
ſtere, ceſſare, deſinere ſynonima ſunt.
30:
Cic. Rogat ut id facere deſiſtant, Pro=
31:
śi áby przeſtáli/ áby tego dáley nie czini=
32:
li.
33:
Deſiſtere ab aliquo, Odſtáć od kogo.
34:
Iſtis rebus deſiſti decet, Godźy ſie od tá=
35:
kowych rzeczy pozoſtáć. Deſiſtere litibus,
36:
Przeſtáć ſie práwowáć. Deſiſtere bello,
37:
Przeſtáć walczić.
38:
Fuga deſiſtere, Przeſtáć vćiekáć. Incœpio
39:
deſiſtere, Od ſwego przedſię wźięćia od=
40:
ſtáć.
41:
Deſiſtere ſententia & a ſententia & de
42:
ſententia, Popuśćić precż ſwego mniemá=
43:
nia/ osłábieć ná ſwym mniemániu.
44:
¶Deſiſtens participium, Przeſtáyą=
45:
cy/ odſtáyący. Deſiſtente autumno, Ná=
46:
ſchodzie yeśieni.
47:
Exiſto, Yeſtem obliczny/ też powſtáyę/ przi=
48:
chodzę.
49:
Senectus diuturnitate temporum exi=
50:
ſtit, Stárość s láty przichodźi.
51:
Exiſtit hoc loco quæſtio ſubdifficilis,
52:
Powſtáye ztąd gadká przitrudnieyſzym. Ab
53:
inferis exiſtitere, Zmartwy wſtáć. Exiſtit
54:
ex uictoria Tyrannis, Zwycięſtwa pow=
55:
ſtáye okrucieńſtwo.
Ex


strona: 397


kolumna: a
S ante I.
1:
Ex quo magnitudo animi exiſtebat,
2:
Ztądże wyſoka myśl rosłá. ne in eum
3:
exiſtam crudelior, Abych okrućieńſtwá
4:
nád nim nie ſtroyił/ ábych nie bych okrut=
5:
nieyſzy nád nim. Vt etiam ſie præter con=
6:
ſuetudinem, Extiterit præter naturam
7:
tamen non poſsit exiſtere.
8:
¶Inſiſto, Stoyę/ leżę nád czym/ ymuyę ſie
9:
czego/ też vśiłuyę Item inſiſtere, Poſtac/ zá=
10:
ſtánowić ſie.
11:
Nullam oram uidet in qua poſsit inſi=
12:
ſtere, Zadney kráyiny nie widźi ná któreyby
13:
mogł poſtáć/ álbo ſie záſtánowić. Prorſus
14:
incertus ſum quam inſiſtam rationem
15:
Práwie nie wiem czego ſie mam yąć.
16:
Ne inſiſtas credere huic, Nie ſpuſzczay
17:
ſie ná to ábyś mu miał wierzić. Inſiſtere
18:
digitis, Ná pálcách ſtánąć.
19:
Haſtæ inſiſtere, Podeprzeć ſie włocz=
20:
nią.
21:
Inſiſtere cui opponitur procedere &
22:
progredi, Záſtánowić ſie ná niektórim miey
23:
ſcu.
24:
Quibus ueſtigijs primum inſtiti in ijs
25:
fere ſoleo perorare, Yákom ná przodku po
26:
czął/ etć.
27:
Veſtigijs alienis inſiſtere, Náśladowáć
28:
kogo/ dzierżeć ſie czyich tropów. Mente &
29:
animo inſiſtere in rem aliqaum, Leżeć
30:
nád czym/ vdáć ſie ná co ze wſzyſtkim vmy=
31:
słem ſwym.
32:
Commeatus noſtros intercludere
33:
inſiſtunr, Stáráyą ſie o to/ ná to czuháyą
34:
gonią álbo godzą áby nam mogli plony od=
35:
yąć.
36:
Omnes itinera inſiſtant ſua, Káżdi ſie
37:
ſwey drógi dzierz.
38:
Quam inſiſtam uiam, Którey ſie drógi
39:
mam dzierżeć/ czego ſie mam yąć. Aliquod
40:
negotiū inſiſtere, Konáć/ prowádźić przed
41:
ſię. Munus inſiſtere, W ſwym vrzędzie
42:
trwáć.
43:
¶Obſiſto, Záwádzam/ przećiwiam ſie/ prze=
44:
ſzkadzam.
45:
Obſiſtere libidini alicuius, Przećiwić ſie
46:
ſwey woley cziyey. Obſiſti illi non poteſt
47:
Trudno mu ſie przećiwić. Obſiſtere alicui
48:
obuiam, Przećiwko ſie komu ſtáwić. Qui
49:
mihi in curſu obſtiterit uapulabit, Kto
50:
mi záwádźi w bieżeniu weźmie ná będen/ bę=
51:
dziebit.
52:
¶Perſiſto, Trwam/ zoſtawam ſie. Niſi ue=
53:
lis in eadem imprudentia perſiſtere,
54:
Wyyąwſzy byś chćiał w tym nierozumnie á
55:
nieobácznośći przedſię trwáć.
56:
¶Reſiſto, Záſtánowiam ſie/ poſtawam. Re=
kolumna: b
S ante I.397
1:
ſiſte parumper, Poſtóy ták trochę. In hoc
2:
reſiſto, Ná tym ſie záſtánowiam/ ná tym
3:
trwam.
4:
¶Reſiſto item, Przećiwiam ſie/ ſádze ſie
5:
przećiwko komu. Armis reſiſtere, Bró=
6:
nić ſie.
7:
Alicui reſiſtere clamore hominum,
8:
Wſziſci ſpołem ná kogo kſzikáć. Age reſti=
9:
tero Peripateticis, Bá nu dobrze ácz ábych
10:
odpór vczynił Peripátetykom. Reſiſtens &
11:
ſalebroſa oratio, Niegłádka/ nie yedno=
12:
ſtáyna rzecz.
13:
¶Reſiſtitur imperſonale, omnibus his
14:
reſiſtitur, Odpór czinią tym wſzyſtkim.
15:
¶Subſiſto, Vſtawam/ ſtoyę s pokoyem/ ál=
16:
bo ſam przes ſię ſtoye. Subſiſtit unda, ſtoyi
17:
ſpokoyem.
18:
Subſiſtunt opes Romanorum apud
19:
eas gentes, Bogáctwá Rzymskie zoſtawa=
20:
yą ſie v tych ludźi.
21:
Subſiſtit proceritas Balſami intra bina
22:
cubita, Nie rośćie dáley w zwſz ná dwá
23:
łokciá/ przeſtáye dwu łokciu wziwyſz. Item
24:
ſubſiſtere, Trwáć/ mieſzkáć ná yednym miey=
25:
ſcu niektóri czás.
26:
¶Subſiſtentia idem quod Subſtantia
27:
Vide infra.
28:
Siſtrum, ſiſtri, neut. ſec. Krziwy rożek ná
29:
xtałt trąby v Egyptów którey nádymáli
30:
gdy Bogini ſwey Iſidzie ofierowáli.
31:
Siſyphus, pen. cor. gen. neut. Filius Æoli,
32:
Któri (wedle báśni poeckich) w piekle tę mękę
33:
ma/ że wielki kámień ná wyſoką górę muśi
34:
toczić/ á yáko skoro ná wierzch zátoczy ták
35:
záś kámień ſpádnie. Vnde Siſyphi ſaxum
36:
prouerbialiter, pro labore nunquam
37:
finiendo.
38:
Sitamus, a, um, adiectiuum, ut Sitamus
39:
panis dicitur ex nouo frumento intra
40:
trimeſtre a tempore meſsis factus, Pli=
41:
nius lib 22. cap. 25.
42:
Sitella, Vide Situla.
43:
Sithon, ſithonis, mons in regione litto=
44:
rali Macedoniæ, quæ inde Sithonia di
45:
citur.
46:
Sithonia etiam dicitur Thracia.
47:
Sithomus, a, um, adiectiuum.
48:
Siticines qui apud ſepultos, quaſi iam
49:
ſitos honoris cauſa cantus lamenta=
50:
biles canere ſolebant. Nonius, obſole=
51:
tum, Siticen ita, Pogrzebny gracz/ piſz=
52:
czek/ álbo trębácz.
53:
Sitis, huius ſitis, femin. tert. Prágnienie. Me
54:
taphor. Wielka niezmiera chćiwość. De=
55:
pellere ſitim potione, Prágnienie zá=
56:
lać.
XXSitim


strona: 397v


kolumna: a
S ante I.
1:
Sitim explere, Ochłodźić ſie. Enectus ſiti
2:
Tantulus, Od pragnienia zdechł.
3:
Sitio, ſitis, ſitiui, ſitire, neut. q Prágnę/ chce
4:
mi ſię pić/ per translationem Lákomić ſie
5:
ná co.
6:
Sitiri paſsiuum, Być prágnion/ pożądam. Mi=
7:
re ſitit gloriam, Lakomy ná chwalę. Sitire
8:
ſanguinem alicuius, Prágnąć krwie cziyey
9:
to yeſt/ o gárdło komu ſtać.
10:
Sitiens participium ſiue nomen ex par=
11:
ticipio, Pragnąci.
12:
Sitiens annus, Suchy rok. Loci ſitientes
13:
Suche mieyſcá. Sitiens uoluptatis, Ná ro=
14:
skoſzy ſie kwápiący.
15:
Sitenter, aduerbium, Chćiwie/ łáko=
16:
mie.
17:
Siticuloſus, a, um, Vprágnęły/ wyſchły/ a/ e.
18:
ut loca ſiticuloſa, Wiſchłe mieyſcá.
19:
Sitibundus, a, um, idem, ut ſitibundus ad
20:
me uenit poſtulans uini potionem,
21:
Vprágnąwſzy ku mnie przyſzedł proſząć o tru=
22:
nek winá.
23:
Situla, læ, Skrzinká álbo koſzyk.
24:
Situla item, Wiádro do czerpánia wody. Di=
25:
cta quod aquam ſitiat.
26:
Sitella, diminutiuum, Wiáderko. Situlum
27:
barbatum, uas aquarium humile &
28:
concauum, Feſtus.
29:
Situs, ſita, ſitum, participium ſine uerbo
30:
Poſáczony/ położony/ vſiádły. In quo no=
31:
ſtra ſpes ſita eſt, W którim náſzá nádzieyá
32:
położona yeſt/ to yeſt/ w którym my dufánie
33:
mamy.
34:
Situs erat mons ex aduerſo, Górá byłá
35:
náprzećiwko. Ciuitas in medijs ſita are=
36:
nis, miáſto w pośrzodku piasków vſiádłe zbu
37:
dowáne.
38:
In uobis ſitum eſt, W was to należy/
39:
wyśćie w tym.
40:
Haud uererer ſi in te ſolo ſitum eſſet,
41:
Nic bym ſie nie obawał/ gdy by ta rzecz ná
42:
tobie ſámym należáłá/ była/ wiſiáłá. Huiuſce
43:
rei poteſtas omnis in uobis ſita eſt,
44:
Macie cáłą zwierzchność w tey rzeczy. Hic
45:
ſiti ſunt Arcananes, Tu ná tym mieyſcu/ w
46:
tę miarę leżą Arcananes. Siti (inquit Cic.
47:
lib. 2. de legib.) dicuntur ij qui conditi
48:
ſunt nex tamen eorum ante ſepulchrū
49:
eſt, quam facta iuſta, & corpus incen=
50:
ſum eſt.
51:
Situs huius ſitus, maſc. q. Położenie którey
52:
kráyiny.
53:
Situs regionis non eſt mihi cognitus,
kolumna: b
S ante I M & O.
1:
Niewiem położenia kráyiny. Vt ſitum ca=
2:
ſtrorū cognoſceret, Aby wyrozumiał yáko
3:
obós leży.
4:
Situs membrorum, Wzroſt.
5:
Situs, huius ſitus, maſc. q. Lanugo ex hu
6:
more creata, Pleśń/ omſzenie. Situ obdu
7:
ctus, Opleśniáły.
8:
Situs item, Przipite/ przyłnęłe á wpoyone plu=
9:
gáwſtwo ná skórę człowieczą którą z trudná
10:
może odmyć.
11:
Siue coniunctio, Vide Si.
S ante M
12:
Smaragdus, di, gen. maſc. Smárágd/ drogi
13:
kámień źielony.
14:
Smaragdinus, a, um, Smárágdowy/ a/ e.
15:
Smaragdus gemma, CC.
16:
Smecticum Græcis dicitur quod habet
17:
uim abſtergendi & purgandi, Plin.
18:
lib. 30. cap. 40.
19:
Smigma, ſmigmatis, neut. tert. Wſzeláka
20:
rzecz która chędoży/ cziść/ y wymywa. Sicut
21:
eſt Sapo/ Mydło ab σμιχω purgo ab=
22:
ſtergo.
23:
Smigmaticus, a, um, id eſt, Deterſorius,
24:
Czyściący/ purguyący/ a/ e. Apud Pli=
25:
nium.
26:
Smilax, ſmilacis, gen. fem. arbor quam
27:
latini Taxum uocant, Ciś.
28:
Smilax etiam herba.
29:
Smyrna, urbs Ioniæ in minori Aſia cir=
30:
ca fluuium Melete, Græce etiam Myr=
31:
tha dicitur.
S ante O.
32:
Soana fluuius Aſiæ. Soannes po=
33:
puli Aſiæ Caucaſi extrema obtinen=
34:
tes.
35:
Soboles, ſobolis, pen. cor. fem. tert. Płód/
36:
dzieći/ potomkoſtwo/ pokolenie/ rodzay. Sin=
37:
gularis numeri tantum, Propagatio
38:
& Soboles ſynonyma, Robur & So=
39:
boles militum interijt, Ne nouæ ſobo
40:
les diffugiant, Aby ſie młody przypłodek
41:
pſzczół nie rozlećiał.
42:
Soboleſco, is, ere, neut. tert. Mnożę ſie/ pło=
43:
dzę ſie.
Sobrinus


strona: 398


kolumna: a
S ante O.
1:
Sobrinus, ſobrina, ſobrini, Ciotczone dźie=
2:
ći od ſióſtr. Quaſi ſororini.
3:
Sobrinus aliquando pro quocun co=
4:
gnato.
5:
¶Conſobrinus, idem.
6:
Sobrius, a, um, Trzeźwy/ mierny w piciu y w
7:
yedzeniu. Tu pol homo non es ſobrius
8:
Wieręs ſie podobno vpił/ wierzeć náwiłá=
9:
ło.
10:
Cor ſobrium habes, Bácznyś á rozumny
11:
człowiek.
12:
Sobrie aduerbium, Trzeźwie/ miernie.
13:
Sobrie & frugaliter idem.
14:
Sobrietas, atis, Trzeźwość/ mierność.
15:
Soccus, ſocci, maſ. ſec. Stároſwiecki xtałt
16:
obowia/ álbo wyſoki trzewik męſzczyźnie y
17:
białey płći należáći.
18:
Socculus, li, dimin.
19:
Socer, ſoceri, maſc. ſec. Cieść/ to yeſt żony
20:
moyey ocieć niektórzi ſwiekrem zową/ ále nie
21:
właſnie/ bo ſwiekier yeſt meżów ociec/ któ=
22:
rego tákież żową po Láćinie Socer.
23:
Socrus, Czćia. Vxoris meæ mater, Też świe
24:
krá zową niektórzi/ mężowa mátká.
25:
¶Conſocer, conſoceri, Pocieść álbo po=
26:
cieśćiowie mogą być zwani/ ći zwłaſzczá któ=
27:
rzi dźieći ſwoye weſpołek złączyli/ yeden dał
28:
dźiewkę á drugi ſiná.
29:
¶Proſocer, proſoceri, Swiekrów/ Cieś=
30:
ciów ociec. Qui & ſocer maior dici=
31:
tur eus correlatiuū eſt progener, Mo=
32:
yey żony ſtári ociec.
33:
Socrus autem & Socer dicitur, quia ſibi
34:
generum adſocient, Calep.
35:
Socialis, Societas, Vide Socius.
36:
Socius, ſocij, & ſocia, ſociæ, Towárziſz/ to=
37:
wárziſztká. Proprie in re ſeria & labo=
38:
rioſa cum aliquo particeps, Vczeſnik á
39:
pomocnik nieyákiey ważney ſpráwy. Socij po
40:
puli Romani, vczeſnicy buntu y przimierza
41:
ludu Rzimskiego. Socius conſiliorū, Vczę
42:
ſnik rad. Socius doloris mei, Vczeſnik mo
43:
yey żałość. Itinerū & periculorū meorū
44:
ſocius, Towárzyſz dróg moych y wſzelákich
45:
niebeſpiecznośći.
46:
Socius flagitiorum & rapinarum, Po=
47:
mocnik łotrowſtwá y drapieſtwá. Socium
48:
ſibi aſſumere, Prziłęczyć ſobie towárzi=
49:
ſzá. Comes, Towárziſz w rodzie. & ſocius
50:
Pomocnik. Cæſar cum ſe uictorijs Pom
51:
pei comitem eſſe mallet quam ſociū,
52:
Gdy wolał być náśládownikiem Pompeiu=
53:
ſowego zwycięſtwá niżli pomocnikiem.
54:
Socius, a, um, Vt Socia arma, Pomoc ná
55:
woynę.
56:
Socialis, & hoc ſociale, ut ſociale bellum
kolumna: b
S ante O.398
1:
Woyná miedzi buntowniki buntu á przi=
2:
mierzá vczeſniki.
3:
Socialis equitatus, Yázdá od ſpołu przi=
4:
ſiężników posłána.
5:
Socialis exercitus, Woysko z buntników
6:
zebráne.
7:
Fœdus ſociale, Bunt/ ſprziſiężenie weſpołek
8:
sobie pomágáć. Iudicium ſociale, Sąd mie=
9:
dzi námi á miedźi náſzemi ſprziſiężniki.
10:
Sociabilis, le, Towárziski/ prętki ku towa=
11:
rziſtwu.
12:
Sociabilitas, atis, Towárziskość.
13:
¶Inſociabilis, le, Nietowárziski.
14:
¶Inſociabilitas, Nietowárziskość.
15:
Societas, ſocietatis, fem. tert. Towárziſtwo/
16:
záchowánie.
17:
Societatem inire cum aliquo uel paci=
18:
ſci, Syąć s kim towárziſtwo. Societate il=
19:
li coniunctus, Ma s nim towárziskie zá=
20:
chowánie.
21:
Societatem fide colere, Vprzeymie á cnot=
22:
liwie ſie záchowáć w towárziſtwie. Eſt ubi
23:
ſocietas eius criminis cum illo, Tákeś
24:
ty w tym wiele krziw yáko ón/ yeſteś vczeſ=
25:
nik yego niecnoty.
26:
Socienus, ni, idem quod ſocius, obſolet.
27:
Socio, as, are, act. prim. Potowárziſzam/ złą=
28:
czam/ prziłączam. Si cum ſcientia ſociaue=
29:
rint diligentiam, By ku vmiętnośći przi=
30:
dáli pilnośći.
31:
¶Conſocio, idem, Conſociare conſi=
32:
lia cum aliquo, Weſpołek ſpiknąć ſie/ we=
33:
ſpołek ſie rádźić. Conſociare arma cum
34:
populo aliquo, Społną pomocą woynę
35:
wieść.
36:
Imperium conſociare, Páńſtwo do páń=
37:
ſtwá prziłęczić á yedno ze dwu vczinić.
38:
Cōſociatus, a, ū, potowárziſzony. złączony
39:
Conſociatus uehementer cum Senatu,
40:
Wielmi z rádą potowárziſzony.
41:
¶Conſociatus, a, um, monem ex par=
42:
ticipio, ut pro noſtra conſotiatiſsima
43:
uoluntate, Wedle náſzego vprzeymego ſto=
44:
wárziſzenia.
45:
¶Conſotiatio, onis, Stowárziſzenie/ złą=
46:
czenie/ ſięcie towárziskie. Communis totius
47:
generis hominum conciliatio & con=
48:
ſociatio, Poſpolite wſzech ludźi yedność y
49:
potowárziſzenie,
50:
Conſotiatio hominū at cōmunitas.
51:
¶Diſſocio, Roſparam towárziſtwo/ rozłą=
52:
czam/ rodzielam. Diſſociatio, Rozłączenie/
53:
rozporcie dobrego towárziſtwá.
54:
Socors, ſocordis qui & Secors, ſecordis,
55:
Gnuśny/ nieochotny/ niebáczny/ nieroſtropny/
56:
nieweſoły.
XX 2Socordia


strona: 398v

S ante O.
1:
Socordia, æ, fem. pri. Leniſtwo/ gnuſność/
2:
niebáczność/ nieroſtropność.
3:
Socorditer, ſocordius, ſocordiſsime, Le=
4:
niwo/ gnuśnie/ nirozſtropnie.
5:
Socrus, Vide Socer.
6:
Sodalis, huius ſodalis, Towárziſz. Proprie
7:
in rebus leuioribus utpote conuiuijs
8:
Bieſiadniczi towárziſz/ Fránt też niektórzi
9:
zową.
10:
Sodales, Którzi ſą z yednego cechu álbo brác=
11:
twá.
12:
Sodalitas, ſodalitatis, fem. tert. Towárzi=
13:
ſtwo.
14:
Sodalitium, ſodalitij, idem.
15:
Sodes, Blandientis & exhortantis aduer=
16:
bium, Duſzko/ móy yedyny/ móy mi=
17:
ły.
18:
Sodoma, æ & Sodomum, & Sodoma,
19:
orum, plur. tantum, MIáſto było w ży=
20:
dowſtwie in Páleſtina niebieskim ogniem
21:
zátrácone.
22:
Sodomita, tæ, Sodomczyk który zwłaſzczá z
23:
támtego miáſtá yeſt/ álbo który w tákich grze=
24:
chách leży yáko y Sodomczikowie.
25:
Sogdiana, Prouincia Aſiæ Bactrianæ &
26:
Saccaræ uicina in qua aræ ſunt Ale=
27:
xandri.
28:
Sol, ſolis, maſc. tert. Słóńce. A primo ſole
29:
Od wſchodu słóńcá.
30:
Soles in plurali numero pro diebus le=
31:
gimus, Dńi. Soles longi, Długie dni. So
32:
le nouo, Gdy ſłóńce wſchodźi.
33:
Soles item, Iaſność á promienie słónecz=
34:
ne.
35:
Soles aliquando pro æſtu, Miáſto go=
36:
rącośći słóneczney.
37:
Solis gemma, ſpecies gemmæ dicitur.
38:
Solis Inſula eſt in mari Indico.
39:
Solaris, & hoc ſolare, Słóneczny/ a/ e. Vt
40:
Radij ſolares, Promienie Słóneczne.
41:
Solaris herba, Ringelblaum po niemiecku.
42:
Solanus, a, um, idem quod ſolaris.
43:
Solariusm, ſolarij, Słóneczny zegar.
44:
Solarium item, Kownátá/ letne ſiedzenie ná
45:
górze vczynione.
46:
Solarium item pro uectigali ſeu cenſu,
47:
Vide Solum, ſoli.
48:
Solatus, a, um, Ná słóńcu zágorzáły/ chory od
49:
gorącośći słóneczney.
50:
Solſtitium, ſolſtitij, Obrocenie słóńca gdy ſie
51:
do nas náwráca álbo od nas odwráca słóńce
52:
Eſt aūt duplex, aliud Æſtiuale, Letne.
53:
Quod fit s. Calend. Iulij, aliud Bru=
54:
male, Zimne s Calend. Ianuarias.
55:
Solſtitialis, & hoc ſoſtitiale, Vt circulus
56:
ſolſtitialis, Krés ſcerkel obrocenia słóńcá.
57:
Dies ſolſitialis.
kolumna: b
S ante O.
1:
Solſitialis herba quæ & Condurdon di
2:
citur, Słónecznik.
3:
Solſtitialis morbus, Chorobá pułrocznia któ=
4:
ra ſześć mieſięcy trwa.
5:
Inſolo, as, are, pen. prod. Ná słóńce wy=
6:
ſtáwiam/ ná słóńcu ſuſzę.
7:
¶Inſolatus, a, um, participiū, Ná słoń=
8:
cu vſchły opalony/ ogorzáły. Dies inſolati,
9:
Iáſne pogodne dni.
10:
¶Inſolatio, Suſzenie ná słóńcu.
11:
Solamen, ſolaminis, Vide Solor.
12:
Solanum herba, Noćnacień/ Nachtſchatten.
13:
po niemiecku.
14:
Solaris & Solarium, Vide Sol, & Solum
15:
ſoli.
16:
Soldum pro Solidum, Mart.
17:
Solea, æ, fem. prim. Podeſzwá.
18:
Solea item, Bernádinska trepká obóẃ zwłaſz=
19:
czá tilko podeſzwę nożną nákrowáyąca/ ná
20:
wierſchu rzemieniem záwiązána.
21:
Solea ferrea, Podkowá quæ equis & mulis
22:
applicantur.
23:
Soleæ ligneæ, Drewniáne pátynki.
24:
Solea item, Nieyákie naczynie álbo przipráwá
25:
ku bićiu oleyu należąca.
26:
Solea etiam, Morska rybá.
27:
Solearius, ſolearij, maſc. ſe. Pátynnik ſzwiec
28:
zwłaſzczá któri pátynki czyni.
29:
Soleatus, a, um, Ná trepkách ná pátynkách cho=
30:
dzący.
31:
Solens, genus concharum, Calep.
32:
Solennis & hoc ſolenne, compoſitum ex
33:
ſolo & anno, Roczny/ vroczyſti/ co zwłaſz=
34:
czá w rok á w rok bywa trzimano y obcho=
35:
dzono.
36:
Solēne inſtituere, Yáki vroczyſti obchód álbo
37:
yákie obrzędy vrocziſte vſtáwić.
38:
Solenne & ſtatum ſacrificium, Vrocziſta
39:
ofiárá.
40:
Solennia uerba, Słowá które ſą w obyczáyu
41:
y w vżywániu.
42:
Solenne iter, Vrocziſta drógá.
43:
Solennis dies, Vroczyſty dzień. Solenne
44:
ſuum facere qut celebrare, Kiermáſz ál=
45:
bo ynſze vrocziſte ſwięto dzierżeć.
46:
Solennitas, ſolennitatis, Vrocziſtość/ roczny
47:
obchód.
48:
Solennia, ſolenniorum, Vrocziſte obchody/
49:
kiermáſze.
50:
Solenniter aduerbium, Vrocziwiśćie/ wedle
51:
wźiętego záchowánia.
52:
Soleo, ſoles, ſolitus ſum, ſolere, neut. paſ=
53:
ſiuum, Zwykłem/ mam to w obyczáyu. So=
54:
litus eſt uerſus fundere ex tempore,
55:
Zwykł ták wierſze piſáć prętko by z proce
56:
bez rozmysłu.
Solere


strona: 399


kolumna: a
S ante O.
1:
Solere cum uiris dixit Plaut. pro can=
2:
ſuetudinem habere.
3:
Solito ablatiuus niſi aduerbijs aut nomi
4:
nibus camparatiuis non iungitur. Li=
5:
uius, Sol rubere ſolito magis, Słóńce
6:
ſie czerwieni nád zwyczay.
7:
Solet imperſonale, Cic. cum quædam ut
8:
ſolet controuerſia eſſet orta, Gdy ſie nie=
9:
yáka prza yákoż ſie to poſpolicie tráfia
10:
wſzczęłá.
11:
Solito, as, are, frequentatiuum, Zwykłem
12:
vſtáwicznie.
13:
Solens, ſolentis, participiū, Zwykły. Plau.
14:
Si dixero mendacium, ſolens meo mo
15:
re facio, Yeſli zmatam/ noc przećiw ſwemu
16:
obyczáyowi nie wyſtąpię.
17:
¶Compoſita, Adſoleo idem quod
18:
ſimplex, ſed fere imperſonaliter legi=
19:
tur, Aſſolet, pen. cor. & in hac uoce
20:
tantum, Przigadza ſie/ przitráfia ſie/ bywa
21:
ták. Vt aſſolet, Yáko ſie poſpolicie prziga=
22:
dza.
23:
¶Inſolens, inſolentis gen. om. Neizwy=
24:
kły/ rzadki/ niepoſpolity/ niezwyczáyny/ a/ e.
25:
Inſolens uera accipiendi, Niezwykły
26:
prawdy ſzukáć. Verbum inſolens, Nie=
27:
zwikłe słowo/ którego nie vżywáyą. Infamiæ
28:
inſolens, Nienałożony lekkośći cierpieć.
29:
Quorum ſum ignarus at inſolens,
30:
O których żadney wiadomośći/ áni ſwiádo=
31:
mośći nie mam.
32:
¶Inſolens itē, Buyny/ nienáwiłáły/ ſzalony
33:
wyſokiey myśli/ wściękły. Victoria inſo=
34:
lens & ſuperba eſt, Zwicięſtwo poſpolicie
35:
buyne á wyſokiey myſly yeſt. Hoſtis inſo=
36:
lens, Oſtentatio inſolens, Buyna nawi=
37:
láła chełpliwość. In re aliena inſolens,
38:
Ná cudzym chlebie ſobie roſpycha/ buyny á
39:
piſzny yeſt.
40:
¶Inſolentiſsimus ſuperlatiuus, Názbyt
41:
buyny/ wściekły/ pyſzny. Inſolenter aduer=
42:
bium, Rzadko/ niezwykle.
43:
¶Inſolenter etiam pro arroganter &
44:
ſuperbe, Pyſznie/ buynie/ roſpuſtnie. Inſo=
45:
lenter gloriari, Názbyt ſie sławić.
46:
¶Inſolentia, æ, gen. fem. Niezwykłość/
47:
rzadkość. Inſolentia ſermonis, Niezwykła
48:
mowá.
49:
¶Inſolentia, Pychá/ roſpuſtá/ buyność. Ex
50:
arrogantia odium, ex inſolentia arro=
51:
gantia prouenit, Z pychy nienawiść/ z
52:
roſpuſty pychá ſie rodźy.
53:
Loci ipſius inſolentia moueor Roſpu=
54:
ſtá mie mieyſcá tego źle ma. Voluptatum
55:
inſolentia.
56:
¶Inſoleſco, inſoleſcis, inſoleſcere, id eſt,
kolumna: b
S ante O.399
1:
efferor animio, Yeſtem roſpuſtnym/ vnośi
2:
mie moyá mysl/ ſzaleyę/ buyam.
3:
Inſolitus, a, um, idem quod inſolens,
4:
Niezwykły/ nieprziłożony/ a/ e. Rarum &
5:
inſolitum, Rzadkie y niezwykłe. Inſolita
6:
ratio dicendi, Nie zwykły ſpoſób mówie=
7:
nia.
8:
Victoria inſolita, Niezwykłe zwicięſtwo.
9:
Inſolita clementia & benignitas, Nie=
10:
poſpolita oſobliwa łaská/ y miłośćiwość.
11:
Inſolitus rerum bellicarum, Nieprziło=
12:
żony rzeczóm walecznym/ álbo nienáłożony
13:
rzeczy walecznych.
14:
Solers, ſolertis, om. tert. contrarium eſt
15:
inerti, Roſtropny/ báczny/ dofćipny/ mądri
16:
oſtrego rozumu.
17:
Solerti animo rem nouam excogita=
18:
re, Oſtrym rozumem co wymyślić. Solers in
19:
genioſus, ſubtilis, prudens, prouidus,
20:
ſynonyma.
21:
Prouida ſolerſ natura, Opátrznego á
22:
dofćipnego rozumu.
23:
Solerti auditu animal, Zwierzę bárzo
24:
czuynego vczucia.
25:
Solertiorem cuſtodia præbat anſer
26:
quam canis, Gęś dáleko yeſt oſtrożnieyſza
27:
czuynieyſza niżli pies
28:
Solerter aduerbium, Mądrze/ bácznie/ ro=
29:
ſtropnie/ dofćipnie.
30:
Solertia, ſolertiæ, Dofćip/ rozum/ báczność/
31:
roſtropność.
32:
Solertia in uenatu, Dofćip w łowiech w
33:
polowaniu. Solertia agendi & cogitan=
34:
di.
35:
Soli, orum, σολοι ciuitas inſignis Ciliciæ
36:
poſtea Pompeiopolis dicta.
37:
Sollicitudo, ſollicitudinis, fe. tert. Stárá=
38:
nie/ troska. Adire ſollicitudinem pro ali
39:
quo, Wpráwic ſie w troskánie dla ko=
40:
go.
41:
Conficere alicui ſollicitudines, Wprá=
42:
wić kogo w ſtáránie. Ex te duplex nos
43:
afficit ſolicitudo, Dwoyákie mámy ſtárá=
44:
nie o cię.
45:
Eſſe ſollicitudini alicui, Zádáwáć komu
46:
troski.
47:
Eſſe ſolicitudinem dicitur res aliqua,
48:
Trſtáć á trapić kogo.
49:
Exedi ſollicitudine, Zgryźion á znędzon
50:
być od ſtáránia.
51:
Solicitus, a, um, aliqui per duo l, ſcri=
52:
bunt. Pieczołowity/ troskliwy/ a/ e. Res eſt
53:
ſoliciti plena timoris amor, Miłość
54:
yeſt troskliwego obawánia/ y pieczołowi=
55:
tośći pełna.
56:
Amor ſolicitus at anxius, Trapiąca
57:
miłość.
XX 3Suſpenſus


strona: 399v


kolumna: a
S ante O.
1:
Suſpenſus & ſolicitus, Wiśi ná ſwym
2:
vmyśle/ troſzcze ſie/ y nie wie co s ſobą ma
3:
począć.
4:
Anxio & ſolicito animo eſſe, Treſtáć
5:
ſie. Solicitum eſſe & angi, idem, Suſpe=
6:
cta at ſolicita ſemper omnia in uita
7:
tyrannorum, Wſzelká rzecz yeſt w podey=
8:
rzeniu/ y w boyáźni v okrutników. Solici=
9:
tus eram de rebus urbanis, Troskałem
10:
ſie nie wiedząc co ſie w Rzimie działo. Ex
11:
hoc miſera ſolicita eſt, Ztądże ſie niebo=
12:
gá troſzcze.
13:
Quæ animum meum magis ſolicitum
14:
reddunt at anxium, Ktore rzeczy tym
15:
bárziey vmysł móy trzeſcą y trapią. Miſere
16:
ſum ſolicitus, quidnam de poruin=
17:
cijs decernatur, O toć mi dopieka ſtáránie
18:
coli zá poſtánowienie o ſtároſtwách vczinią/
19:
o to ſie bárzo kłopocę/ etć. Tenere aliquē
20:
ſolicitum, Trapić kogo/ dzierżeć go ná sło=
21:
wie.
22:
Solicitior comparat, Cic. Solicitiorem
23:
hominem puto fuiſſe, Nie widziałem ná
24:
deń człowieká troskliwſzego.
25:
Solicito, as, are, act. prim. proprie ſigni=
26:
ficat, Zruſzam rolą/ ode dná/ porzę/ wzori=
27:
wam.
28:
Dictum eſt enim ſolicitare, quaſi loco
29:
citare, id eſt, ex ſuo loco mouere, pro=
30:
prie enim ſignificat, Terram uerto,
31:
Ferro ſolicitauit humum, Tibur. Sprół
32:
wzorał pługiem rolą. Metaphorica ſigni=
33:
ficatio magis eſt in uſu, uidelicet, Soli=
34:
citare, Treſtáć/ trapić/ też ćiſnąć kogo k
35:
czemu/ námáwiáć/ przimuſzáć. Solicitare, ex
36:
cruciare & augere ſynonyma, Precio
37:
animos ſolicitare, Stáráć ſie v kogo o co
38:
przes dáry álbo vpominkámi vmysłów ludz=
39:
kich koſztowáć.
40:
Pacem ſolicitare, O pokóy ſtać/ pokóy ſtá
41:
nowić.
42:
Solicitatio, onis, fem. tert. uerbale, Stárá=
43:
nie/ nálegánie komu/ Nápominánie ko=
44:
go.
45:
Solicitator, ſolicitatoris, maſc. ter. Ten któri
46:
nálega komu ócz/ vpominacz.
47:
Solidus, a, um, id eſt, plenus & integer ni=
48:
hil concaui aut uacui habens, Cáły/
49:
zupełny/ nie dęty/ a/ e/ ále yáko lity/ lány áni
50:
drożony. Vt globus ſphæralis, ſolidus,
51:
Kulá okrągła/ cáłowita/ nie dęta.
52:
Solidus etiam ad tempus refertur, & ſi=
53:
gnificat iuge & continuum, Vſtáwiczny
54:
cáły. Vt decem annos ſolidos, Cáłe dzie=
55:
ſięć lat.
kolumna: b
S ante O.
1:
Solidos ceruos haurire, Cáłe yelenie. So
2:
lidam & expreſſam, uirtutis effigiem
3:
tenere, Zupełny cnoty być. Argentum ſo=
4:
lidum, Kubek/ naczinie yákie z czyrego śre=
5:
brá.
6:
Solidum gaudium, Doskonáłe weſele.
7:
Corpus ſolidum & ſucci plenum.
8:
Solidum corpus dicimus, quod conſtat
9:
longitudine, & latitudine & altitudine,
10:
Felicitas ſolida, Gruntowne ſzczęście. So=
11:
lidum ſuum cui ſoluere, Káżdemu z
12:
oſobná ſwóy dług zápłáćić.
13:
Solidus, ſolidi, maſ. ſec. ſubſtantiuum ge=
14:
nus nummi, ſzeląg/ Mińcá.
15:
¶Inſolidum aduerbialiter id eſt,
16:
integrum, Cáłowicie/ nienáruſznie. Vt
17:
omnes promiſerunt in ſolidum, Wſzy=
18:
ſci ſpołem obiecáli. Locutio magis Iuriſ=
19:
conſultorum quam Oratorum.
20:
Solide aduerbium, Cáłe/ zupełnie.
21:
Soliditas, ſoliditatis, fe. ter. Cáłość/ zupeł=
22:
ność.
23:
Solidipes, ſolidipedis, Nieyákie zwierzę zu=
24:
pełnego/ nieroſpádłego kopytá.
25:
Solidarios uenditores, Możemy zwáć ku=
26:
pce którzy ſztukámi táchrámi przedáyą.
27:
Solido, as, are, act. pri. Potwirdzam/ vmoc=
28:
niam.
29:
Solidanter fracta, Rozgłobione/ połamáne
30:
bywayą záś zgłabiáne.
31:
Spuma maris ſolidata cum limo, Piá=
32:
na morska ná glinę przipita/ prziſiádłá/ przi=
33:
poyona.
34:
Solideſco, ſolideſcis, ere, Zraſtam ſie/ ſtáyę
35:
ſie dużym/ krzepkim/ mocnym.
36:
Solidurius, a, um, priſca lingua Gallica
37:
dicebatur deuotus, Cæſar, 3. bello Gal
38:
lico.
39:
Soliferrum, ſoliferrei, Nieyáki xtałt ſtrza=
40:
ły/ bełtu.
41:
Solifuga, gæ, gen. fem. Nieyáki rodzay mró=
42:
wek yádowitych.
43:
Solipunga, gæ, idem.
44:
Soliſtimum genus Tripudij augu=
45:
ralis.
46:
Solitanus, a, ū, ut cochleæ ſolitanæ quæ
47:
in Africa reperiuntur ampliſsimæ.
48:
Solitarius, Vide Solus.
49:
Solitaurilia, orum, gen. neut. plur. num.
50:
feſta erant ſiue Solennia ſacrificia Ro=
51:
manorum, in quibus trium diuerſi ge=
52:
neris beſtiarū immolatio fiebat, Tau=
53:
ri, arietis, & uerris.
54:
Solito, as, are, & Solito ablatiuus, Vide
55:
Soleo.
56:
Solitudo, Vide Solus.
Soliuagus


strona: 400


kolumna: a
S ante O.
1:
Soliuagus, a, um, cui opponitur congre=
2:
gatus, Sam ſie błąkáyąci. Soliuaga co=
3:
gnitio & ieiuna.
4:
Solium, ſolij, neut. ſec. Królewski ſtolec/
5:
trón. Conſedit ſolium rerum inuaſit
6:
habenas.
7:
Solium item, Wánná łaźienna. Non uis in
8:
ſolio prius lauari, Nieſz chce ſie pirwey w
9:
wánnie zmyć.
10:
Solum etiam loculamentum ſepulchrale
11:
in quod conduntur ſepulchra mor=
12:
tuorum, Grób álbo mieyſce w którym cho=
13:
wáyą vmárłe.
14:
Solœciſmus, ſolœciſmi, ge. maſ. & Solœ=
15:
con, Pobłędna/ pochybna mowá álbo piſánie
16:
w którymkolwiek yęzyku gdy zwłaſzczá nád
17:
zwyczay á záchowánie yęziku onego nowość
18:
yáką w yęzyk wnośimy. Latine Impari=
19:
litas uel ſtribligo.
20:
Solœciſmus per translationem, pro er=
21:
rore, Miáſto błędu.
22:
Solœcophanes, figura eſt, quȩ & Alœoſis
23:
dicitur, Nadzwyczáyne wyrzeczenie słowá
24:
którego/ w którymkolwiek yęziku. Vt
25:
Terent. Eunuchum ſuam, cum Eunu=
26:
chus ſit, gen neut. ſed autor retulit ad
27:
fabulam.
28:
Solon, ſolonis, maſc. tert. Yeden zſiedmi
29:
mędrców greckich.
30:
Solor, ſolaris, ſolari, Cieſzę. Hoc me ſola=
31:
tur, Tá mie rzecz cieſzy.
32:
Solatium, ſolatij, & Solamen, ſolaminis
33:
Pociechá.
34:
Habet hæc res aliquid ſolatij, Ma w
35:
ſobie nieyáką pociechę. Hoc ſibi ſolatij pro
36:
ponebat, quod ſe, &c. Tym ſię cie=
37:
ſzili/ etć.
38:
Solatio aliquo luctum fratris leuare,
39:
Nieyáką pociechą ſmutku bráckiego vlżyć.
40:
Reportare ſolatiū ex aliqua re, Wziąć
41:
pociechę z niektórey rzeczy. Vti ſolatio, con
42:
ſolari ſe ſolatio.
43:
¶Compoſita, Conſolor, aris, ari, Po=
44:
cieſzam.
45:
Conſolari aliquem ſpe, Dobrze komu
46:
tuſzyć.
47:
Conſolor me ſolatio, Cieſzę ſie ſam/ do=
48:
dawam ſobie dobrey myśli/ dobrey otu=
49:
chy. Conſolari aliquem de morte pa=
50:
tris.
51:
Conſolo, actiue obſoletum, Nonius.
52:
Conſolor paſsiue Aſinius dixit. Con
53:
ſolans, conſolantis participium, Pocie=
54:
ſzáyący.
55:
Conſolabundus, a, um, idem. Calep.
56:
Conſolabilis, le, Cic. Vix conſolabi=
kolumna: b
S ante O.400
1:
lis dolor, Zaledwie może być pocieſzona ál=
2:
bo vlżona boleść.
3:
Conſolatorius, a, um, Pocieſzny. Conſo
4:
latoriæ literæ, Pocieſzne liſti.
5:
Conſolatio, onis, fem. tert. Pocieſzenie.
6:
Ad hæc omnia una conſolatio eſt.
7:
Deſolor, aris, ari, Nie cieſzę/ nie pocieſzam
8:
kogo.
9:
¶Inſolabiliter aduerbium, Niepocieſz=
10:
nie.
11:
Solum, ſoli, neut. ſec. Dno/ grunt/ ziemiá. Na
12:
tale ſolum, Oyczyzná. Solum uertere,
13:
Strzedz ſie oyczyzny ſwey/ wywołánym
14:
być.
15:
Solum ſtellarum cœlum eſt, Niebo. Solū
16:
etiam, Czynſz albo nayem któri płácą od
17:
vżywánia gruntu cziyego.
18:
Solum etiam, Podeſzwá v nóg.
19:
Solarium, ſolarij, gen. neut. apud Iuriſ=
20:
conſiltos, Czyńſz z roley.
21:
Soliſtimum, pen. cor. quod eſt ſoli, Co ku
22:
dnu á gruntowi należy.
23:
¶Compoſita, Exul, Wywołániec/ wy=
24:
gnániec z ziemie.
25:
¶Exilium, exilij, Wywołánie/ wygná=
26:
nie.
27:
Relegare in exilium, Wywołáć/ wygnáć
28:
z ziemie.
29:
¶Exulo, as, are, Yeſtem wywołan. A pa=
30:
tria exulare, Ná wywołániu bić. Domo
31:
exulare, Nie śmieć do domu. Exulat aua=
32:
ritia ex urbe per translationem, Nie
33:
ma mieyſcá łákomſtwo w mieyście. Religio
34:
pietas, pudor, ſimplicitas ab aulis exu
35:
lat, Nie ma mieyſcá ná dworzech.
36:
Soluo, ſoluis, ſolui, ſolutum, ſoluere, act.
37:
tert. Płácę/ też rozwięzuyę/ wybáwiam/ wol=
38:
nym czynie.
39:
Soluere uota, Slub wypełnić. Soluiſti fi=
40:
dem, Terent. Wydzierżałeś słowo/ doſi=
41:
cieś ſwemu słowu vczunił. Vt ſit per Iro=
42:
niam dictum, uel ſoluiſti fidem, Złama=
43:
łeś ſwe przirzeczenie.
44:
Soluere ſtipendium, Zółd/ myto zápłá=
45:
ćić.
46:
Solui curis ceteris, Terent, Pozbáwiłem
47:
was ynſzych prac.
48:
Aluum ſoluere, Wypróżnić ſie/ potrzebę
49:
ſwą vczinić. Ebrietatem ſoluere, Wytrze=
50:
źwić ſie.
51:
Soluere item abſolute, uel ſoluere nauem
52:
Puśćić ſie ná morze.
53:
Soluere Alexandria, Z Alexándriey ſie
54:
puśćić.
55:
Tertia ferre uigilia ſoluit Cæſar, Oko=
56:
ło trzeći godźiny w noc puśćił ſie Ceſarz.
57:
Obóz nawodny ruſzył Ceſarz.
XX 4E portu


strona: 400v


kolumna: a
S ante O.
1:
E portu ſoluere, & ſoluere naues e por
2:
tu, Ruſzić obóz nawodny.
3:
Soluere legibus, quod uulgo diſpen=
4:
ſare dicitur, Od obowiązánia praw wol=
5:
nym vczinić. Gratiam legis facere, idem
6:
Soluere metu & curis animum, Z bo=
7:
yáźniey y troskliwośći wyświebodźić. Obſi=
8:
dione ſoluere & obſidionem ſoluere
9:
Wybáwić z oblężenia.
10:
Soluere uentrem & uentris onus, idem
11:
quod aluum ut ſupra, Soluere morem,
12:
Wykroczić przećiw poſpolitemu záchowá=
13:
niu.
14:
Naturæ debitum ſoluere, Vmrzeć. Mor
15:
bo ſolutus, Vmárł. Pecuniam pro his
16:
rebus ſoluit, Dał pieniądze zá to. Soluere
17:
ad denarium, Do namnieyſzego pieniądzá
18:
ząpłáćić.
19:
Soluere uerbis, Terent. Ne tu uerbis
20:
unquam ſolues quod mihi re malefe=
21:
ceris, Nigdy tego słowy nie nágrodźiſz coś
22:
mi złego wyrządźił.
23:
Soluere iuſta funeri paterno, Obchód po=
24:
grzebny vczinić.
25:
Soluitur acris Hyems, Táye pádnie źi=
26:
má.
27:
Soluendo eſſe, Mieć czym zápłáćić. Sol=
28:
uendo non eſſe, Nie mieć nic/ nie modz zá=
29:
płáćić. Soluendo æri alieno non eſſe,
30:
idem.
31:
Solutus, a, um, Rozwiązány/ wyſwiebodzo=
32:
ny. Expeditus, ſolutus, liber, ſynony=
33:
ma.
34:
Anchoris ſolutis, Odwiązawſzy Anchori
35:
álbo kotwice.
36:
Hoc liberiores & ſolutiores ſumus,
37:
Tymeſmy wolnieyſzy y ſwiebodnieyſzy. A cu
38:
piditatibus ſolutus.
39:
Soluto ac uacuo animo cogitare.
40:
Soluto ac quieto animo eſſe, Culpa libe=
41:
ratus & crimine nefario ſolutus, Wy=
42:
świebodzony.
43:
Legibis ſolutus, Wolny vczyniony od
44:
práw.
45:
Libido ſolutior, Swowolna rozpuſtá. So
46:
luta oratio, id eſt proſa, Riſus ſolutus
47:
Bezmierne rozchechotánie. Somno uino
48:
ſoluti, Leżąc yáko bydło popiwſzy ſie. Si
49:
eſſent mihi omnia ſolutiſsima, tamen
50:
&c. Bych wſzyſtki rzeczy miał po ſwey wo=
51:
ley.
52:
Soluta terra, Sucha roſypuyąca ſie zie=
53:
miá.
54:
Solute aduerbium, Swiebodnie. Et in ma=
55:
lam partem, Roſpuſtnie.
kolumna: b
S ante O.
1:
Solutio, onis, Zápłácenie też rozwiązánie/ wy
2:
ſwiebodzenie.
3:
Solutio ſtomach, Wybrożnienie zołąd=
4:
ká.
5:
Solutio rerum creditarū, Zápłácenie dłu
6:
gów.
7:
Solutilis, le, Calep. ſine autore, Roſipuyąci
8:
rozwieyący ſie/ co trudno może być ſpoyono/
9:
á łatwie ſie roſypie.
10:
¶Compoſita a ſoluo, Abſoluo, abſol
11:
uis, abſolui, abſolutum, abſoluere, cū
12:
ad iudicium aut accuſationem perti=
13:
net, eſt iudicio reum omnino libera=
14:
re, Wolnego vczinić.
15:
Ab impetitione aduerſarij abſolui, Z
16:
pozwów z ſtroney przećiwney wolno puśćić/
17:
niewinnego nálieść.
18:
Omnibus ſententijs abſolui, Wſzelką
19:
skaźń zá ſobą otrzimáć.
20:
Improbitatis abſoluere, in quo gene=
21:
re loquendi ſub auditur aliquis abla=
22:
tiuus, ut crimine accuſatione, Nálieść
23:
kogo niewiennie być ku niecnocie yákiey cią=
24:
gnionego.
25:
Abſoluere reum, Pozwáną ſtronę wypuś=
26:
ćić z ſądów/ zá nią skaźń vczinić. Abſol=
27:
uere ſe iudicio ab aliquo, Roſpráwić ſie
28:
s kim ná ſądzie.
29:
¶Abſoluere item ſignificat, Skończić/
30:
dokonáć/ ſpráwić/ odpráwić. Conficere,
31:
perficere, & abſoluere, ſynonyma ſunt
32:
Abſoluere & ad exitum perducere,
33:
Dokonáć yáko ma być.
34:
Abſoluere penſum, Kądźiel ſwa oprząść
35:
obrokowi ſwemu doſić vczinić. Promiſſum
36:
abſoluere, Obietnicę ſpełnić. Vt paucis
37:
uerum abſoluam, Ná krotce co prawdá
38:
yeſt mówiąc.
39:
Vno uerbo abſoluam, Iednym słowem
40:
dokonam/ ſpráwię. Vt te abſoluam, Abych
41:
cie odpráwił.
42:
Quando tandem me abſolues, Ale kie=
43:
dyſz mię wżdy odpráwiſz.
44:
Non uno die hoc opus abſolues, Nie
45:
skończiſz tey roboty zá dźień.
46:
Abſoluere creditorem, Odpráwić/ ro=
47:
ſprawić ſie s kim.
48:
Hominem iſtum quamprimum ab=
49:
ſolutio, Odpraẃ go co nayrichley. Abſol=
50:
uere nauem, Odwięzáć.
51:
¶Abſoluere item, Puśćić ſie precz.
52:
¶Abſolutus, a, um, participium, Wol=
53:
no puſzczony od práwá/ wolno vcziniony/
54:
a/ e.
Abſolutus


strona: 401


kolumna: a
S ante O.
1:
Abſolutus, a, um, nomen, Zupełny/ do=
2:
skonáły/ dokonány/ a/ e. Abſolutum &
3:
perfectum opus, Doskonáła robotá. Ab=
4:
ſolutum nomen Grāmaticis eſt quod
5:
per ſe intelligitur, nec eget alterius con
6:
iunctionis nomen, ut, Deus, Perfecte
7:
abſolutus, Wypráwiony yáko ma być. Ab=
8:
ſolutior & hoc abſolutius, Doskonálſzy
9:
wypráwnieyſzy.
10:
¶Abſolute aduerbium qualitatis, Zu=
11:
pełnie/ doskonále Perfecte & abſolute,
12:
Abſolute doctus, Wielmi vczony.
13:
¶Abſolute item aduerbiū apud Grā=
14:
maticos, id eſt, ſine adiunctione aliarū
15:
partium orationis.
16:
¶Abſolutio uerbale, Dokonánie/ też
17:
wolno vczinienie. Et ad crimen relatum
18:
dicitur, Rozgrzeſzenie.
19:
¶Abſolutorius, a, um, quod ad abſo=
20:
lutionem pertinet, ut tabula abſolu=
21:
toria, Liſt/ decret skaźń wolno kogo z czego
22:
puſzczáyący.
23:
¶Abſolutorium ſubſtantiuum, Odprá=
24:
wienie/ roſpráwienie.
25:
¶Diſſoluo, diſſoluis, diſſolui, diſſolu=
26:
tum, diſſoluere, Rozwięzuyę/ rozdziergam
27:
roſprowadzam yedno od drugiego. Diſſol=
28:
uere interrogationem, Ná pytánie yákie
29:
odpowiedzieć.
30:
¶Diſſoluere item, Popłáćić. Diſſoluere
31:
æs alienum, Popłáćić długi.
32:
Diſſoluere periurium, Prziſęgę płáćić/ to
33:
yeſt trzimáć/ ſtrzedz ſie/ vpáść w krziwo przi=
34:
ſięſtwo.
35:
Diſſoluere aliquem, Krótkiemi słowy ko
36:
go odpráwić/ nie wiele ſie s nim bá=
37:
wić.
38:
Diſſoluere ſe, Wypráwić ſie z yákiey tru=
39:
dnośći.
40:
Amicitias diſſoluere, Prziyąźń s kim ro=
41:
zerwáć/ rozwieść.
42:
Diſſoluere alicui, Poráchowáć ſie s kim y
43:
zápłáćić.
44:
Pœnam diſſoluere, Winę zápłáćić/ dáć.
45:
Diſſoluere ſcopas, Vide Scopæ.
46:
¶Diſſolutus, a, um, participium ſiue
47:
nomen ex participio, Rozwiązány/ roz=
48:
ſypány.
49:
Diſſoluti capilli, Roſtárgáne/ roſpuſzczo=
50:
ne włoſy.
51:
Diſſolutis criminibus, Popłáćiwſzy to/
52:
w czym mu winę dawano/ to yeſt wypra=
53:
wiwſzy ſie/ niewinność ſwą okazawſzy/ wy=
54:
ſzedſzy ze wſzego złego mniemánia. Diſſo=
kolumna: b
S ante O.401
1:
lutos ſtomachos utiliſsime adiuuant,
2:
Zákáżonym żołądkóm pomaga.
3:
¶Diſſolutus etiam dicimus qui mo=
4:
ribus legibuſ a ſe ſoluti, Iuxum ui=
5:
tæ ſequuntur, quod Græci Azotos di=
6:
cunt, Roſpuſtny/ buyny/ ſwowolny/ ná ro=
7:
ſpuſtę á ſwą wolą vdány/ nieſrómieźli=
8:
wy.
9:
Diſſolutus in re familiari, Niemierny/
10:
rozruſzny/ niegoſpodárny/ vtrátny. Diſſolu=
11:
tior libertas, Swowolna wolność.
12:
¶Diſſolutio, onis, cuius contrarium
13:
eſt cōiunctio, Roſypánie/ rozchwianie/ ro=
14:
zucie.
15:
Diſſolutio criminum, Wypráwienie
16:
ſie ze złey sławy. Diſſolutio naturæ,
17:
mors.
18:
¶Diſſolutio item, Roſpuſtá/ ſwawola/
19:
zbytek. Vt tanta eſt diſſolutio morum
20:
Romæ ut nuſquam gentium, Táki zby=
21:
tek y roſpuſtá yeſt w Rzimie yż nigdźiey od
22:
słóńcem ſwiátá.
23:
¶Diſſolutio, ſtomachi, Zákáżenie żołądká
24:
álbo biegunká.
25:
¶Diſſolubilis, le, Latwi ku rozwiązániu/
26:
roſpráwiániu/ zgádnieniu.
27:
¶Indiſſolubilis, le, Trudny ku rozwiązá=
28:
niu/ zgádnieniu.
29:
Indiſſolubile argumentum, Dowód á
30:
podporá nie ták łatwia ku skażeniu álbo
31:
zgádnieniu.
32:
¶Diſſolute aduerbium, Niedbále/ ládá
33:
yáko. Item roſpuſtnie/ wzrzuſznie. Diſſolute
34:
uiuere, Roſpuſtnie żyć/ etć.
35:
Diſſolute rem aliquam conficere, Le=
36:
niwo/ niedbále/ láda yáko.
37:
Clementer & Diſſolute contraria, Diſ=
38:
ſolute uendere, Ládá yáko przedá=
39:
wáć.
40:
¶Inſolubilis, le, idem quod Indiſſolu=
41:
bilis.
42:
¶Perſoluo, Popłácám/ zápłácam Perſol=
43:
uere pœnas, Być skáran/ karánie ćier=
44:
pieć.
45:
Pœnas Reipub. graues iuſtaſ per=
46:
ſoluit, Dobrze á ſpráwiedliwie skáran zá
47:
ſwóy wyſtepek przećiwko poſpolitemu ſta=
48:
nu.
49:
Perſoluere uota, Slub trzimáć. Pœnas
50:
dijs hominibuſ meritas debitaſ
51:
perſoluat, Niechay to ćierpi co zasłu=
52:
żył.
Perſoluere


strona: 401v


kolumna: a
S ante O.
1:
Perſoluere grates, Dziękowáć. Perſolue=
2:
re promiſſum, Zápłáćić obiecánie/ to yeſt
3:
doſić mu vczinić.
4:
Perſolui primæ Epiſtolæ uenio ad ſe=
5:
cundum, Odpowiedziałem ći ná pirwſzy
6:
liſt/ przichodzę do wtórego. Perſoluere re=
7:
ceptum officium, Záchowáć ſie w ſwey
8:
powinnośći przećiwko komu.
9:
Perſoluere rationem officij, Dáć ráchu=
10:
nek z ſwego vrzędu.
11:
Perſtipendium, Zółd/ myto zá=
12:
płáćić.
13:
Perſoluere quæſtionem, Zápłáćić komu
14:
cziye pytánie/ to yeſt rozdziergnąć go w
15:
nim.
16:
¶Reſoluo, Odwiezuyę. Enictas reſoluite
17:
ueſtes, Odpáſzcie ſie. Reſoluunt illi no=
18:
dos, Knafliki mi rozdziergáyą. Vincere
19:
& reſoluere contraria, Literas reſol=
20:
uere, Liſt otworzić.
21:
Crines reſoluere, Roſprowádźić/ roſczoſáć
22:
włoſy.
23:
Humum reſoluere, Oráć/ wzdzieráć ro=
24:
lą.
25:
In puluerem reſoluere, Ná proch ſpalić/
26:
rozetrzeć/ álbo w proch obróćić. Aceti aſpe=
27:
ritas in tabem margaritas reſoluit,
28:
Oſtry ocet perły rozſádza. Item reſoluere
29:
pro ſoluere, Płáćić.
30:
Reſolui argentum cui debui, Popłáći=
31:
łem długi komum był winien. Reſoluere tri
32:
ſtitiam animi, Smutku pozoſtáć.
33:
¶Reſolutus, a, um, participium, Roz=
34:
wiązány/ rozſuty/ rozeſzły/ roſtąpiony/ a/ e.
35:
Reſoluta hyems, Roſtáyáłá źima. Niues
36:
reſolutæ, Roſtáyáły śniég.
37:
¶Reſolutio uerbale, Roſpráwienie/ ro=
38:
ſprowádzenie/ rozwiązánie/ rozſucie. Reſol=
39:
uitur hyems, Pádnie Táye źimá.
40:
¶Reſolutio argumentorum, Rozdzier=
41:
gnienie/ rozebránie dowodów.
42:
Solus, a, um, Sam/ yediny. Venit alicunde
43:
ex ſolo loco, Terent. Prziſzedł z kądkol=
44:
wiek z puſtego mieyſcá.
45:
Solus more ſuperlatiuorum genitiuum
46:
aliquando regit, ut ſola piſcium, Sámá
47:
yedina miedzy wſzemi rybámi. Solus ex om
48:
nibis, Sam yedyny ze wſzech.
49:
Solæ ſumus, Sámeſmy/ nie mamy nikogo
50:
s ſobą/ Solus locus, Puſzcza.
51:
Sola arua, Puſte polá/ páſtwiská.
52:
Solæ terræ idem.
53:
Solos nouem menſes præfuit, Tilko dzie=
54:
więć mieſięcy panował.
55:
Solus in genitiuo facit & ſoli, ſolæ, ſo=
56:
li.
kolumna: b
S ante O.
1:
Solitarius, a, um, Oſobliwy/ a/ e. nierad ſie
2:
chowáyący miedzy ludźmi.
3:
Solitus, a, um, adiectiuum a ſolus apud
4:
Plaut. in Amphitrione, qui ſoli inui=
5:
ti cubant, Którzi ſámi nierádźi ſypiáyą.
6:
Inſolens eſt.
7:
¶Solitudo, pen. prod. ſolitudinis, Puſz
8:
cza. Solitudo hominis, Opuſzczenie/ ſiero=
9:
ctwo.
10:
Solitudo puerorum idem, Solitudo ab
11:
oratoribus in foro, Schodźi ná wymow=
12:
cách przi ſądziech/ nie máſz wymowców. Soli=
13:
tudo ante oſtium, Puſtoć przed domem/
14:
nie zayźrzeć nikogo przed drzwiámi.
15:
Solum aduerbium, Tilko. Quaſi uero atra
16:
bili ſolum mens ac non ſæpe uel ira=
17:
cundia grauiore, uel timore mouea=
18:
tur, Iákoby tilko od kolery á nie częſtokroć
19:
też od cięſzkiego zágniewánia y boyáźniey lu=
20:
dźie od ſiebie odchodźili. Quaſi uero per=
21:
petua oratio Rhetorum ſolum non
22:
etiam philoſophorum ſit.
23:
Solymi populi iuxta Lyciam item Hie=
24:
roſolimitani, & Solymæ, arum, femin.
25:
urbs quæ & Hieroſolymæ, arum.
26:
Somnus, ſomni, maſc. Sen/ ſpik. Somnum
27:
hercle ego hac nocte oculis non uidi
28:
meis, Nie miałem tey nocy ſnu ná ſwych
29:
oczách. In ſomnis, We ſnie. Capere ſom=
30:
num, Spáć.
31:
Me arctior quam ſolebat ſomnus com
32:
plexus eſt, Przipadł ná mię ſen cięſzſzy
33:
niżli moy obyczay nieſie. Dare ſe ſomno,
34:
Vkłáść ſie/ yść ſpáć. Excitare ex ſomno,
35:
Wzbudźić.
36:
Priuare ſomno, Przebudźić. Petere ſom=
37:
num, Iść ſpáć. Per ſomnum, Przes ſen.
38:
Repetere ſomnum, Záś ſie vkłáść.
39:
Somnium, ſomnij, Sen/ śnienie. Admoni=
40:
tio in ſomnis, Somniorum interpres
41:
Chryſippus, Wykłádácz ſnów.
42:
Coniector ſomniorum, Gádácz/ wykła=
43:
dácz ſnów.
44:
Explicare interpretatione ſomnia, Wy=
45:
łożić ſny.
46:
Vti ſomnijs iucundiſsimis, Bárzo miły
47:
ſen mieć.
48:
Somnium item, Metaph. Náśmiewisko yá=
49:
ko kiedy by któ rzekł/ coſz báyeſz/ ſen powie=
50:
daſz/ álbo wierę mu ſie ſni/ báye baykę. Vt de
51:
argento ſomnium, O pieniędzách błazeń=
52:
ſtwo/ śmiech/ nieſpominay nic/ próżną párę
53:
puſzczaſz z vſt.
54:
Somnio, as, are, neut. prim. Mam ſen/ śni
55:
mi ſie. Aliquem ſomniare, Snimi ſie o
56:
kim.
Somniari


strona: 402


kolumna: a
S ante O.
1:
Somniari imperſonale, Plin. Primū ſom
2:
niari circa uernum tradunt.
3:
Somnians participium, Sniący.
4:
Somnioſus, a, um, Sniwy który częſto ſny
5:
miewa.
6:
Somnifer, a, um, Sem przinoſzący/ a/ e. Vt uis
7:
ſomnifera pauperi, Mák má w ſobie tę
8:
moc/ że ſie rádo po nim wiele ſni/ má=
9:
rzi.
10:
Somnificus, a, um, idem.
11:
Somniculoſus, a, um, Spiący/ oſpáły/ leniwy/
12:
zgniły/ niedbáły/ a/ e.
13:
Somniculoſum genus mancipiorum,
14:
Oſpáły á leniwy rodzay ludzki yeſt słu=
15:
dzy.
16:
Somniculoſe aduerbium, Niedbále/ oſpále/
17:
leniwo.
18:
Somnolentus, a, um, ſomno plenus, hu=
19:
ius exemplum nullum repperi.
20:
Somnorinus, apud antiquos id diceba=
21:
tur quod in ſomnis apparebat.
22:
¶Inſomnium, inſomnij, idem quod
23:
ſomnium.
24:
¶Inſomnis, & hoc inſomne, Nieſpiący
25:
czuyny/ a/ e.
26:
Sonchos herba, Haſenkol po niemiec=
27:
ku.
28:
Sono, ſonas, ſonui, ſonitum, & raro ſona
29:
ui, ſonatum, ſonare, neut. prim. Brzmię/
30:
dzwięczę/ dźwięk dáyę/ brząkam. Sonant
31:
idem hæc uerba, Iednáki dzwięk máyą/
32:
to yeſt/ toſz też známionuyą. Sonat homi=
33:
nem hæc uox, Brzmi yákoby człowieczy
34:
głos.
35:
Sonare pingnæ & peregrinum dicun=
36:
tur rudes Poëtæ, Grubo brzmieć/ nie wy=
37:
gárbowány yęzyk mieć. Aliquando ſona=
38:
re pro pronunciare capitur, Wymáwiać
39:
mówić.
40:
Vix poſſum hæc uerba ſonare, Ledwie
41:
mogę ty słowá wymáwiáć. Aliquando
42:
idem quod ſignificare, quid aliud ſo=
43:
nant Euangelia, Co ynſzego brzmią álbo
44:
známionuyą.
45:
Sonus, ſoni, maſc. ſecun. Dwięk. brzmienie/
46:
brzęk. Dulcis ſonus, Wdzięczny dźwięk.
47:
Sonum efficere, Zábrzmieć. Fundere ſo=
48:
num, Pioſnkę yáką noćić/ ſpiewáć. Ina=
49:
nis uocis ſonus, Prożny dźwięk.
50:
Sonor, ſonoris, maſc. tert. Brzęg/ mocnieyſze
51:
brzmienie.
52:
Sonorus, a, um, Brzmiący/ głośny/ a/ e.
53:
Tempeſtates ſonare, Szumieyąca ná=
54:
wáłność.
kolumna: b
S ante O.402
1:
Sonitus, huius ſonitus, idem.
2:
Sonoritas, ſonoritatis, Głoſność.
3:
Sonipes, ſonipedis, om. apud Poëtas pro
4:
equo ponitur, Kóń/ hinſzt bárzo brzmią=
5:
cy/ bárzo gdy nogámi idzie.
6:
¶Compo. Abſonus, a, um, Zle brzmią=
7:
cy/ a/ e.
8:
Homo uoce abſonus, Człowiek który zły
9:
głos nie yednoſtayny ma. Clamor abſo=
10:
nus, Szkáráde/ niczemne wołánie. Abſonū
11:
fidei, Niepodonieńſtwo przećiw praw=
12:
dźie.
13:
¶Diſſonus, a, um, Nieſtroynt/ niezgodny
14:
roznie brzmiący/ a/ e. Diſſonus clamor,
15:
Niezgodnie wołánie.
16:
Diſſonæ ſermone gentes & moribus
17:
Rozny yęzyk y ibyczáye máyący lud.
18:
¶Diſſono, as, are, Niezgodnie brzmię/ nie=
19:
zgadzam ſie.
20:
¶Diſſonantia, æ, Niezgodność głoſów/
21:
nieſtropność. Vocum diſcordia.
22:
¶Altiſonus, a, um, Wyſoko brzmią/
23:
cy.
24:
¶Adſono, pen. cor. Przibrząkam/ przino=
25:
cam.
26:
¶Conſono, Weſpołek brzmię/ zgadzam/
27:
yeſtem ſtroyny.
28:
Conſonant fides, Są ſtroyne ſtruny.
29:
Conſonat moribus oratio, Zgadza ſie
30:
mowá s obyczáymi.
31:
¶Conſonans, antis, participium, Zgo=
32:
dny/ ſtroyny/ yednoſtáyny. Liui. Conſo=
33:
nante clamore nominatim, Quincium
34:
orare, Iednoſtaynemi głoſy O.. prośili.
35:
¶Conſonans, nomen ex participio,
36:
Cic. Vt ſint alia conſonantiora, Aby
37:
drugie lepiey brzmiáły.
38:
¶Conſonantes literæ apud Gramma
39:
ticos quod cum uocalibus ſinent di=
40:
cuntur, Weſpołek brzmiące/ ſpołubrzmią=
41:
ce.
42:
¶Conſonus, a, um, Słuſzny/ podobny/
43:
godny/ a/ e. Cic. conſonum eſt bene me=
44:
rentibus referre gratiam, Słuſzna á go=
45:
dna rzecz yeſt ná dobrodźieyſtwá pámię=
46:
táć.
47:
¶Conſonantia, æ, Zgodność głoſów/
48:
ſtroyność/ yedność dzwięków.
49:
¶Conſonantia græce Euphonia, La
50:
tine etiam uocalitas & concordia uo=
51:
cum dicitur.
52:
¶Inſono, Bárzo brzmię. Valde ſo=
53:
no.
54:
¶Inſonus, a, um, apud Apul. ſine ſono
55:
Bez dźiwęku álbo ku dzwięku.
¶Perſono


strona: 402v


kolumna: a
S ante O.
1:
¶Perſono, Głoſem przebiyam. Aliquan=
2:
do perſonare idem quod diuulgare,
3:
Rosłáwiáć.
4:
Perſonare aures alicuius uoce aliqau,
5:
Perſonat domus cantu tibiarū, Wſziſt=
6:
tek dóm grzmi/ drży/ od rozmáyitych pyſzczeł y
7:
gránia.
8:
Vlulatus perſonat tota urbe, Rozliega
9:
ſie huk/ krzik/ po wſziſtkim mieyśćie. Perſo=
10:
nare tumultu.
11:
¶Reſono, id eſt, contra ſonantem ſo=
12:
no, Odbrzękam/ odbiyam głoſem. Theatrū
13:
reſonabat præ multitudine populi,
14:
Rozliegał ſie głos/ álbo trząs ſie wſziſtek
15:
plác od wielkośći ludźi.
16:
Sons, ſontis, om. Winny/ ten który ſie w czym
17:
przewinił.
18:
¶Inſons, inſontis, Niewinny.
19:
Sonticus, a, um, qui nocet, Szkodliwy/ zá=
20:
ſzkadzáyący.
21:
Morbus ſonticus, Szkodliwa niemoc świę
22:
tego Wálentego niemoc.
23:
Sonticus pro iuſto, Obſoletum.
24:
Sophaci, id eſt, Affri, Calep.
25:
Sophia, æ Latine ſapientia, Mą=
26:
drość.
27:
Sophos ſeu ſophus, ſophi, Latine ſapiens
28:
Mądry.
29:
Sophiſtes, ſophiſtæ, uel ſophiſta, Obierá=
30:
yący ſie w naukách mądrośći álbo ſie cheł=
31:
piący z nauki y mądrośći/ mędrek/ kráſo=
32:
mędrek. Olim idem quod Rhetor.
33:
Sophiſma, ſophiſmatis, neut. Chytry/ obo=
34:
yętny/ oſtrorozumny/ ſtryczek w rzecy ále nie
35:
mocny.
36:
Commentū, deceptio, ſophiſma fraus,
37:
cautela, ſynonyma ſunt.
38:
Sophiſtice & Sophiſtria, æ, Tákowa chy=
39:
tra á oboyętna nauká/ wykręcenie.
40:
Sophiſticus, a, um, Chytry/ oboyętny/ wy=
41:
krętny/ a/ e. ku podeśćiu á oſzukániu.
42:
Sopio, Vide Sopor.
43:
Sopor, ſoporis, maſc. tert. Sen/ morzenie
44:
ſnu. Inuaſit me ſopor, Morzi mie
45:
ſen.
46:
Soporifer, a, um, Sen á ſpánie prziwodzą=
47:
cy/ a/ e.
48:
Spporo, ſoporas, act. prim. pen. prod. ſo
49:
porare, Drzemáć/ záſnąć/ ſnem być mo=
50:
rzón.
51:
Soporatus, a, um, partiicpium, Záſnę=
52:
ły/ a/ e.
53:
Sopio, ſopis, ſopiui, ſopitum, ſopire, act.
54:
q Vſpić/ vſypiáć kogo.
55:
Sopitus, a, um, participium, Vſnęły/ a/ e.
kolumna: b
S ante O.
1:
Sopitus cantibus magicis anguis, Zá=
2:
żegnány/ záklęty.
3:
Vino epuliſ ſopiti, Poyańſtwem y ob=
4:
żárſtwem zmorzeni. Ignis ſopitus, Zátłu=
5:
miony/ záduſzony ogień.
6:
¶Conſopio, id eſt, totus ſopore ob=
7:
ruor, Wielmi mie ſen morzi/ nie mogę ſie ſnu
8:
álbo ſnowi odyąć.
9:
¶Cōſopitus, a, ū, Snem zmorzony/ záſne=
10:
ły/ a/ e.
11:
Sora oppidum Volſcorum.
12:
Soracte mons in Phaliſcis Italiæ Apol=
13:
lini dicatus, declinatur autem hæc So=
14:
rax, ſoractis, uel hæc ſoractis, uel hoc
15:
ſoracte, ſoractis.
16:
Sorbeo, ſorbes, ſorbui, ſorbitum, uel ſor=
17:
pſi, ſorptum, ſorbere, act. ſec. Sarkam/
18:
rázem połykam/ wypiyam.
19:
Ouum ſorbere, Iáye rázem wyłknąć/ wy=
20:
ſarknąć.
21:
Odia alicuius ſorbere per trāslationē
22:
Nieprziyaźń á niełáskę cziyę połknąć/ to
23:
yeſt nie dbáć o yego gniew/ álbo też skrom=
24:
nie cierpieć. Sorbere animo, Bráć ſobie ná
25:
myśl.
26:
Sorbitio, onis, ipſe ſorbendi actus, Sar=
27:
kánie/ połknienie.
28:
Sorbitio etiam, Polewka/ żufká.
29:
Sorbitiuncula, læ, dimin. idem.
30:
Sorbillo, as, are, dimi. Po troſze/ po máłym
31:
kąsku ſie nápiyam/ pofarbowam ſobie po
32:
kąsku.
33:
Sorbillum, ſorbilli, neut. ſec. Zufká/ polie=
34:
weczká.
35:
Sorbilis, & hoc ſorbile, ut ouum ſorbile
36:
Miękkie yáye/ w rozmaczki/ które rázem álbo
37:
dwiemá może wyłknąć.
38:
¶Compoſita, Abſorbeo, abſorbes,
39:
abſorbui, & abſorpſi, abſorptum, ab=
40:
ſorbere, Wſziſtko połknąć.
41:
Quodammodo abſorbet orationem
42:
Nie mówi ále połyka słowa. Abſorpſit
43:
penitus rupes palus, Práwie yáko ma być
44:
błoto skáły połkneło/ to yeſt vpádły/ vrwáły
45:
pogrążiły ſie skáły w błocie. Ne æſtus nos
46:
abſorbeat, Abyśmy też nie poginęli od
47:
zbytney gorącośći.
48:
Ne æſtus nos uulgi tumultuantis ab=
49:
ſorbeat, Aby nás yáko ſzalona ręká poſpól=
50:
ſtwá nie zátráćiłá.
51:
¶Exorbeo, Wyſarkam/ wyłykam/ wy=
52:
piyam.
Exorbere


strona: 403


kolumna: a
S ante O.
1:
Exorbere difficultatem, per transla=
2:
tionem, Trudność wyłknąc/ álbo poł=
3:
knąć/ to yeſt/ przetrwáć.
4:
¶Obſorbeo & obſorbo, bis, pſi,
5:
ptum, Obſorbere idem.
6:
¶Perſorbeo, Popołykam/ Powypiyam.
7:
¶Sorbus, ſorbi, f. ſ. genus mali ar=
8:
boris in Italia, Eſchloſzlim po niemiec=
9:
ku.
10:
¶Sorbum, ſorbi, eius arboris pomū.
11:
Sordeo, ſordes, ſordui, ſordere, n. ſ.
12:
Smierdzę/ yeſtem plugáwym.
13:
Sordere alicui res aliqua dicitur, Nie=
14:
wdzięczną á nieprziyemną być.
15:
Sordere ſuis, & contemni ab eis, Być
16:
mierźionym v ſwych.
17:
Sordeſco, ſordeſcis, ere idem.
18:
Sordes, ſordis, f. t. Plugáwſtwo/ nie=
19:
cziſyośc/ ſmród. Sordes urbis, Poſpol=
20:
ſtwo/ nędzá/ vboſtwo.
21:
Sordes etiam pro auaricia, Lákomſtwo/
22:
żmindá/ nieuczćiwe zbieránie. Incuſans e=
23:
ius ſordes, Skárżąc ſie ná yego łakom=
24:
ſtwo. Propter hominis ſordes, Dla
25:
yego wielkiey żmindy.
26:
Sorditudo, dinis, pro ſordibus, obſo=
27:
letum.
28:
Sordidus, a, um, Plugáwy/ a/ e. Methap.
29:
Skąpy/ Zmindak. Homo ſordidus,
30:
Wielki żmindá/ skepiec który ſie nie może
31:
chlebá náyeść. Sordido loco natus, Z
32:
podłego z nieskiego á znędznego ſtanu.
33:
Illiberalis & ſordidus quæſtus, Sro=
34:
motne á żmindliwe nábywánie. Sordi=
35:
dum conſiliū, Ráda pieniądzmi okupio
36:
na. Sordida oratio cui opponitur ni
37:
tida.
38:
Sordide, Aduerbium, Plugáwie. Et Me=
39:
tapho. Skąpie/ Nędznie. Plin. Procon=
40:
ſulatum, ſed ſordide ceſſerat, Był pá=
41:
nem rackim ále ſie w nim s wielką żmindą
42:
bierząc dáry/ á dopuſzczáyąc ſie przedá=
43:
rowáć záchował.
44:
Sordide dicere uel concionari, Zá
45:
pieniądze rzecz ſpráwowáć.
46:
Sordidulus, li, diminutiuum, Przi=
47:
skępſzi/ prziplugáwſzi.
48:
Sordido, as, are, Plugáwię/ Máżę.
49:
Sordidatus, a, um, W Záłobie chodzący/
50:
ták po zmárłych yáko po tych którzi ſą przed
51:
ſądem obwinieni y obżáłowáni. Sordida
52:
tus incedit, Chodźi w żáłobie.
53:
Sorex, ſoricis, m. t. Wodna myſz ó álbo
54:
Trzórz yáko niektórzi zową.
55:
Soriceus, um, Adiectiuum.
56:
Soricinus, a, um, idem apud Plaut.
kolumna: b
S ante O.403
1:
Soriculatus, a, um, Vt ſoriculata ueſtis,
2:
uarijs conſuta coloribus, Plin. lib. 8.
3:
cap. 4.
4:
Sorilla, læ, nauigia Iſtrica CC.
5:
Soritæ, populi quos Arabis fluuius ab
6:
Indis diſterminat.
7:
Sorites, m. Lat. coaceruatio, Zgromádze=
8:
nie złożenie. Nam σωρος aceruus & cu=
9:
mulus eſt, Kupá/ gromádá. Vocant
10:
autem Græci ſoritas captioſum &
11:
multiplex argumentandi genus, in
12:
quo ex uno conceſſo, ad multas con
13:
cluſiones connexas aſſurgunt.
14:
Soror ſororis, f. t. Sioſtrá. Soror germa=
15:
na, Rodzona ſioſtrá.
16:
Sororius, a, um, adiectiuum, Sieſtrze=
17:
niec.
18:
Sororiæ puellarum mammæ cum intu=
19:
meſceunt, Calep. ſine authore.
20:
Sororius ſubſtantiuum, Zięć ſieſtrzin mąſz
21:
álbo ſieſtrzanek/ niektórzi właſniey zową
22:
ſzwager z niemieckiego/ bo oycu zięć
23:
gdy corkę yego beirze/ á bratu ſzwagier yż
24:
ſioſtrá yego yeſt. A gdy ocieć y ſyn tákowe=
25:
go zowie zięćiem tedy niemáſz żadney rózno=
26:
śći miedzi oycem y ſynem. Calep. ſine au=
27:
thore.
28:
Sororicida, dæ, pen. prod. Mężoboy=
29:
cá ſioſtry ſwey.
30:
Sobrini & conſobrini Vide ſupra.
31:
Sorracus, ſorraci, quo portantur inſtru=
32:
menta ſcenicorum Plaut.
33:
Sors ſortis, f. Lós/ Szczęśćie.
34:
Sorte ſua contentus ſis, Przeſtay ná
35:
ſwym/ miey ná ſwym dosić.
36:
Malo ſortem meam, licet exiguam,
37:
ſine inuidia aliorum tueri quam cum
38:
inuidia multorum, diuitijs abunda=
39:
re, Wolę ná tym co mi Bóg dał zá prziyáź
40:
nią á záchowáńim wſzech przeſtáwáć/ niżli
41:
ſiełákomie se złą wolą ynych bogáćić.
42:
Quantum cui ſorte cedet, Ile ſie ko=
43:
mu lóſem doſtánie.
44:
Sorte trahere, Lóſem podźielić.
45:
Sors item, Główna ſummá ná ymieniu wło=
46:
żona.
47:
Sorciuncula, diminut, Lóśyk/ też główna
48:
ſumká
49:
Sortes item, Wieſzczbá á práktykárſtwo
50:
wieſzczych.
51:
Sortilegus, ſortilegi, Lóśnik/ práktykarz/
52:
wieſzczbiarz który o prziſzłich rzeczách przes
53:
lóſy práktikuye.
54:
Sortilegium, Tákowe práktykárſtwo/ wieſzcz
55:
bá.
YYSortior


strona: 403v


kolumna: a
S ante O.
1:
Sortior, ſortiris, ſortiri, d. p. Loſ puſzczam
2:
dzielę/ Loſem doſtáyę czego.
3:
Sortiri aliquib. Puſzczáć los co ſie komu
4:
miedzy kilkiem ich ma doſtáć. Iudices ſorti=
5:
ri, Sądowne oſoby loſe obráć wedle ſtá=
6:
rego zwyczáyu.
7:
Magiſtrátum uel prouincias ſortiri,
8:
Loſem podźielić. Sic fata Deum rex ſor=
9:
titur, Ták rządźi/ ták ſpráwuye.
10:
Sortio, onis, uerbale, Loſowánie/ miotánie
11:
loſów/ rozdźielenie przes los. Sortitio
12:
prouinciarum, Rozdźielenie ſtároſtw.
13:
Sortitio iudicum.
14:
Sortitus, huius ſortitus, m. q. pro
15:
ipſa ſortitione.
16:
Sortito, Aduerbium, Loſem/ przes los.
17:
Sortito dicere, Sortito ſacerdotem
18:
capere, Loſem obráć.
19:
Sorti, aliud Aduerbium, idem.
20:
¶Compo. Conſors, conſortis, om.
21:
Vczeſnik.
22:
¶Conſors, particeps idem, Conſors
23:
conſilij publici, Vczeſnik rad á poſtáno=
24:
wienia poſpolitego. Nam honores pe=
25:
tituri aſſiſtebant curiæ foribus, &
26:
conſilij publici ſpectatores ante=
27:
quam conſortes erant, Naprzod tylko
28:
prziglądáli yáko co ſpráwowano w rádzie
29:
niżli ye do rády brano/ niżli mieli głos w
30:
rádźie.
31:
Socius & conſors laboris, Towárziſz
32:
á vczesnik prac moyich.
33:
¶Conſors caſus, id eſt conſimilis,
34:
Rowna przigodá. Conſortes pericu=
35:
lorum Towárziſze we wſzelákich niebe=
36:
ſpiecznośćiách.
37:
Conſortes mendicatorum, Cic. Fra=
38:
tres quidam conſortes ſunt mendici=
39:
tat orum, Ták vbodzy á nędźni yeden yá=
40:
ko drugi. Conſortes alicuius in lucris
41:
& furtis Vczeſnik zysków y krádzieżiey/
42:
tákże złodźiey yáko y ón.
43:
¶Conſortium, ij, n. ſ. Vczeſnictwo/
44:
Towárziſtwo.
45:
¶Conſortio, onis, uerbale idem.
46:
¶Exors, ortis, om. Nievczeſnik/ nie
47:
máyący cześći s kim. Exors matrimo=
48:
nij, Niemáyący żony.
49:
Exors amicitiæ, Który s nikim prziyáź
50:
ni y záchowánia nie ma. Exors culpæ,
51:
Niewinny.
52:
Sos pro eos obſoletum.
53:
Soſpes, ſoſpitis, com. t. quamuis ſoſpi=
54:
ta fœmininum habeat, Zdrowy/ cziśćie
55:
ſie ná zdrowiu y ná fortunách máyący.
56:
Soſpitas, atis, Zdrowie. in Biblijs tan=
kolumna: b
S ante O.
1:
tum legitur.
2:
Soſpitalis, & hoc ſoſpitale, Co zdrowie
3:
dáye/ też wybáwićiel/ Obrońcá.
4:
Soſpito, as, are, W zdrowiu záchowawam
5:
wybáwiam/ Rátuyę z niebeſpiecznośći.
6:
Sodadeum, genus carminis de quo a=
7:
pud Grammaticos.
8:
Soter, ſoteris, m. Latine ſeruator, Zbá=
9:
wićiel/ który záchowawa y wybáwia od cze=
10:
go.
11:
Soteria orum, Swiątobliwość álbo obchód
12:
v ſtárych był/ dla oſięgnienia zdrowia.
13:
Soticena Iuno dicta eſt ab antiquis,
14:
quaſi ſalutaris & ſuſpicatrix.
S ante P.
15:
Spadix, icis, m. t. Brunatnoczerwona fár=
16:
bá/ też rózgá od drzewá Dáctilowego od=
17:
łamána.
18:
Spadiceus, a, um, Brunatnoczerwony/
19:
a/ e.
20:
Spadicus, a, um, idem.
21:
Spado, onis, m. t. dictio Græca, Bes
22:
śył álbo członká męśkiego vrodzony/ wnętr
23:
Nieduż/ álbo wáłách/ Rzezániec Eunu=
24:
chus. Spadones etiam, Nie vrodzáyne
25:
gáłęźi drzewne.
26:
Spadonia lauri ſpecies CC.
27:
Spargo, ſpargis, ſparſi, ſparſum, ſpar=
28:
gere, a. t. Roſpraſzam. Spargere ſe=
29:
men, Siać/ rozſiewáć naſienie. Sparge=
30:
re ſe in ariſtas uel brachia dicitur
31:
herba, Rozráſtáć á rozſzerzáć ſie.
32:
Sparſerant ſe toto paſſim campo, Po
33:
wſziſtkim ſie polu roſpoſtárli/ y tu y ow=
34:
dźie leżeli. Spargite me in fluctus, ua=
35:
ſto immergite ponto, Wrzuććie mie
36:
w rzekę v vtopcie w głębokiem morzu.
37:
Sparſi per agros & per uias, Roſtrze=
38:
láli ſie po polách y po drógách. Spargere
39:
aliquid aqua, Pokropić wodą. Voces
40:
in uulgus ſpargere, Rozsławić nieyáką
41:
sławę.
42:
Sparſus, a, um, Participiū, Roſproſzony/
43:
roſtrzelony/ a/ e. Sprſo ore, Szerokiey
44:
gęby. álbo pſtry yákoby bieliznámi pokro=
45:
piony.
46:
Sparſus nomen ex participio, Plin. Spar
47:
ſior racemus, Rozwlekleyſzy/ cienczey=
48:
ſzy. Sparſæ humanitatius ſalæ lite=
49:
ræ, Liſt pełny kunſztów y tráfnośći.
50:
Sparſæ munus, Rosciągnione ręce.
51:
Sparſim, aduerbium, I tu y owdźie/
52:
rozſtrzelawſzy ſie.
¶Compo.


strona: 404


kolumna: a
S ante P.
1:
¶Compo. Aſpergo, aſpergis, aſper=
2:
ſi, aſperſum, aſpergere, Pokrápiam.
3:
Aſpergere aquam, prouerbium, Wo=
4:
dę pokropić/ to yeſt ochłodźić/ pokrzeźwić
5:
poćieſzić kogo.
6:
Aſpergere ſalem carnibus, & aſper=
7:
gere carnes ſale, Mięſo posolić/ ſolą
8:
potrząść. Aſꝑgit hoc mihi moleſtiæ
9:
hæc epiſtola, Przidáye mi niemáłey tro=
10:
ski y ſmutku ten liſt/ Zatroskał mie ten liſt.
11:
Aſpergere maculis uitam alicuius,
12:
Zeſromoćić á zgáńbić kogo. Aſpergere
13:
comitati grauitatem, Ku ludzkośći á
14:
kuſztowániu ſtátek s powagą prziłącza
15:
weſpołek weſołym y ſtátecznym być/ nie
16:
wſzetecznym.
17:
Aſpergi ſuſpitione uel infamia,
18:
Prziść we złe mniemánie v ludźi. Aſper=
19:
gere aliquid in epiſtolis, Krótkiemi
20:
słowy nieco dáć znáć.
21:
¶Aſpergimen pro aſperſione, Ca=
22:
lep. ſine authore.
23:
¶Aſpergo, aſperginis, Pokropienie.
24:
¶Aſperſio, onis, idem. Aſperſio a=
25:
quæ, Pokropienie wodą.
26:
¶Aſpergines parietum, Pot który ná
27:
ſciány wyſtępuye. Redolent aſpergi=
28:
nem parietes noui, id eſt odorem,
29:
(& uulgus loquitur humaticum)
30:
Czuchną/ Trącą.
31:
¶Aſperſus, a, um, Participium, Po=
32:
kropiony/ a/ e.
33:
¶Aſperſus huius aſperſus, m. q. Po=
34:
kropienie. Exhorrui ad tuū aſperſum,
35:
Wezdrgnąłem ſie od twego pokropienia.
36:
¶Aſpergillum, aſpergilli, Kropidło.
37:
¶Conſpergo fere idem, Pokrapiam/
38:
polewam. Conſpergere lachrymis ali=
39:
quē, Vpłákáć ſie nád kim/ łzámi go polać.
40:
Conſpergere re hilaritate, Vweſelić.
41:
Oratio conſperſa quaſi uerborum
42:
ſententiarum floribus, Pełna pię=
43:
knych ſentencey.
44:
¶Conſperſio in Biblijs pro farina a=
45:
qua conſperſa, Roscziná/ ciáſto/ zágnie=
46:
cenie ná plácki.
47:
¶Diſpergo, Roſpraſzam/ roſrzucam/ roſ=
48:
płaſzam. Diſpergere hoſtes, Roſpro=
49:
ſzić nieprziyciele. Diſpergere gallinas
50:
Kury roſpłoſzyć.
51:
¶Diſperſus, a, um, Roſpłoſzony/ Ro=
52:
ſproſzony/ Roſciągniony/ a/ e.
53:
Bellum longe late diſperſum, Woy=
54:
ná dáleko y ſzeroko roſciągniona. Multos
55:
ex fuga diſperſos excipiunt, Wiele
56:
z uciech roſtrzelánych do ſiebie przymuyą.
kolumna: b
S ante P404
1:
Diſperſa fama per auras, Rozsławio=
2:
ne/ rozſtáne słowá.
3:
¶Diſperſio, onis, Roproſzenie.
4:
¶Diſperſe ſiue diſperſum, aduerbiū
5:
I tám y ſam/ y tu y owdzie. Cic. quæ
6:
diſperſe a me multis locis dicentur,
7:
O których y tu y owdzie ná rozmáyitych miey
8:
ſcách będę mówił
9:
Separatim ac diſperſim ſynonyma.
10:
¶Circumſpergo, Wkoło wokół pokra=
11:
piam.
12:
¶Circumſparſus, a, um, Wokół y tu y
13:
owdzie rozſiany.
14:
¶Circumſperſio, Wokoliczne rozſianie.
15:
¶Inſpergo intus uel ualde ſpargo,
16:
Dobrze nákrápiam. Oleam ſale inſper=
17:
gere, Solą náſolić. Potioni aliquem
18:
puluerem inſpergere, W trunk nieyá=
19:
kiego prochu wſypáć.
20:
¶Perſpergo, Wſzędźie pokrápiam.
21:
Quo tanquam ſale perſpargatur o=
22:
mnis oratio, Czym yákoby ſolą potrzę=
23:
ſiona ma być wſziſtká mowá.
24:
¶Reſpergo, id eſt ſatis bene ſpargo,
25:
Wſzędzie oblewam. Reſperſa menſa
26:
cruore, Stół krwią oblany. Reſperſæ
27:
manus ſanguine, Krwáwe/ vkrwáwio=
28:
ne/ vpoſoczone ręce.
29:
¶Reſperſus, a, um, Participium, Re=
30:
ſperſæ matris cruore uirgines, Krwią
31:
mátcziną poláne.
32:
¶Reſperſus, huius reſperſus, Polanie.
33:
¶Reſperſio idem.
34:
Sparta, æ, & Sparte ſpartes ciuitas ea=
35:
dem quæ & Lacedæmon uide ſupra,
36:
cuius populi & incolæ Spartiatæ,
37:
Spartæ & ſpartani, Spartam quam
38:
nactus es orna, Prouerbium, Strzeſz
39:
powinnośći twey/ bácz coc prziſtoyi.
40:
Sparta, lacus in Atropacia,
41:
Spartacus, Známienitey sławy ſzérmierz
42:
który ſie kuśił s rzimiány walczić.
43:
Spartopolia, gemma Calep.
44:
Spartum ſparti, ſiue ſpartium, ij, n. ſ.
45:
Nieyákie źiele w Hyſpániey po Fráncusku
46:
Genet czinią z niey miotły. Latini geni=
47:
ſtam uocant. Sparto fiebant funes
48:
nautici, Liny żeglárskie.
49:
Spartium, Mieyſce pełne tego źiela.
50:
Hinc etiam fit adiectiuum,
51:
Sparteus, a, um, Co z tákowego źiela yeſt.
52:
uidelicet, Spartei funes, ſpartea porta,
53:
ſparteæ urnæ & amphoræ.
54:
Spartus, ri, uel ſparum, Chłopska bróń
55:
krziwa pałká mácugá/ bengel niektórzi zo=
56:
wą.
YY 2Spaſmus


strona: 404v


kolumna: a
S ante P.
1:
Spaſmus ſpaſmi, ſiue ſpaſma, ſpaſma=
2:
tis, n. Kurcz.
3:
Spaſticus, a, um, Któremu ſie od kurczu ży=
4:
ły pokurczyły. Calep. dicit quibus ali=
5:
quid intus conuulſum eſt.
6:
Spatha, ſpathæ, Miecz.
7:
¶Semiſpatha, æ, Krótki miecz pul mie=
8:
czá. Quidam putant idem eſſe ſpa=
9:
tham frameam, Rompheam,
10:
Spatha item, Koſá/ też wárzechá álbo wárzą=
11:
cheẃ yáko niektórzy zową.
12:
Spatula, læ diminutiuum.
13:
Spathalium, ſpathalij, palmæ ramus,
14:
cum dactylis dependentibus, Gáłąź
15:
pálmowego drzewá s owocem weſpołek
16:
ſchylona.
17:
Spathalium, lij ornamentum muliebre,
18:
Plin lib. 13. Cap. 25.
19:
Spathe, ſpathes, Nieyáki rodzay drzewá.
20:
Spathe etiam, Pálmowego drzewá gáłąź.
21:
Spacium ſpacij. n. ſ. Długość/ álbo ſze=
22:
rokość mieyſcá plácu y czáſu. Non ſolum
23:
enim de loco dicitur, ſed etiam de
24:
tempore, Qui ſpacium deliberandi
25:
habuerunt, Którzi czás y chwilę rozmy=
26:
slánia mieli.
27:
Sumamus ſpacium ad cogitandum.
28:
Weźmimy ſobie czás ná rozmyślenie.
29:
Vt ſpatiū ad colligendū homines ha
30:
berent, Ale g czás mieli ku zbierániu ludźi.
31:
Spacium & curriculum, Zawodniczy plác.
32:
Spacium uitæ, Czás żywotá.
33:
Spacium temporum, Czás. Trium die=
34:
rum ſpacium, Czás trzech dni. Aliquid
35:
ſpacij ſurriꝑe, Vkráść ſoboe nieco czáſu.
36:
In medio ſpacio, W pośrzodku ſwych
37:
lat. Dare ſpacium, Cic. Vt mihi da=
38:
retur ſpacium comparandi, Aby mi
39:
dáli czás ku ſpráwowaniu.
40:
Spacium item, Odwłoká/ chwilá.
41:
Spatior, aris, ari, d. p. Przechodzę ſie.
42:
Spatians, ſpatiantis, Przechodzący ſie.
43:
Spacioſus, a, um, Szeroki/ długi/ a/ e.
44:
Spacioſe, ius, iſſime, Szeroko/ dáleko.
45:
Spacioſius & uberius amplecti.
46:
Spaciolum diminutiuum, a ſpacio,
47:
Chwilká/ plácek.
48:
¶Exſpacior, aris, idem quod ſim=
49:
plex ſpacior.
50:
Species, ſpeciei, f. q. Poſtáwá/ oſobá/ xtałt/
51:
formá/ też vrodá/ piękność. Speciem bo
52:
ni uiri præ ſe ferre, Zdáć ſie być dobrym
53:
człowiekiem/ mieć poſtáwę dobrego człowie
54:
ká. Species & figura humana, Oſobá
55:
człowiecza. Oris ſpecies, Xtałt twarzi.
56:
Speciem item priſci Iurisconſulti ap=
57:
pellant quod recentiores legis ca=
kolumna: b
S ante P.
1:
ſum VIpianus, ut Marcellus animad
2:
uertit in ſpecie eiuſmodi, W tákowey
3:
przigodzie potráfieniu.
4:
Præter ſpecies ſtultus es, Szaleńſziś niż
5:
twoyá oſobá vkázuye.
6:
Species urbis, Położenie á ſtan miáſtá.
7:
Specie quidem blanda ſed reipſa etc.
8:
Wdzięcznego weſołego miłego w praw=
9:
dzie wzroku y oſoby etc.
10:
Speciem huius uitæ intueri, Zić.
11:
Præclara claſſis in ſpeciem, Piękny o=
12:
bós ná poyźrzeniu. In ſpeciem uidetur
13:
eſſe bonus, Z poyźrzenia ſie zda barzo do=
14:
bry. Item in ſpeciem, Fáłſziwie omyl=
15:
nie. Habent quidem ſpeciem gloriæ,
16:
Zdádzą ſie w prawdzie być chwalne.
17:
Habere ſpeciē alicuius rei, Mieć xtałt
18:
oſobę/ ſpoſób niektórey rzeczy álbo zdác ſie.
19:
Species in plurali.
20:
Species etiam aliquando ſignificat, Ko=
21:
rzenie/ źiele.
22:
Specialis, & hoc ſpeciale, Oſobliwy/ Nie=
23:
poſpolity/ a/ e.
24:
Speciatim, Aduerbium, Oſobliwie/ z
25:
oſobná. Cuiuscontrariū eſt generatim.
26:
Specialiter, Aduerb. idem, A zwłaſzczá.
27:
Specificus, a, um, pro ſpeciali, Calep,
28:
ſine authore.
29:
Specioſus, a, um, Piękny/ Vrodziwy/
30:
Xtałtowny/ a/ e. Specioſa dicta, Piękne
31:
słowá.
32:
Specioſe, ſpecioſius, ſpecioſiſſime, ad=
33:
uerbium, Pięknie/ Xtałtownie. Speci=
34:
oſe ingredi, Pyſznie/ vbránie ſie nośić.
35:
Specimen, inis, n, t. Okazánie/ probna ſztu=
36:
ká/ przikład ſpoſób. Specimen inno=
37:
centiæ, Przikład niewinnośći. Tem=
38:
perantiæ prudentiæ ſpecimen, Ták
39:
miernośći yáko y mądrośći przikład.
40:
Exhibere ſpecimen ſuæ eruditionis,
41:
Okázáć nieyáką ſztukę á ſpoſób nauki ſwey.
42:
Dare ſpecimen ſui, Skoſztowáć á ſpro=
43:
bowáć ſie ſam. Specimen ſumere, Nieco
44:
miáſto proby álbo ná probę wziąć.
45:
Specio, is, ſpexi, ſpectum, ſpecire apud
46:
antiquos in uſu fuit, quod uidere ſi=
47:
gnificat.
48:
Specito, as, are, frequentatiuum etiam
49:
antiquum, Spectio auium conſide=
50:
ratio. Calep. ſine authore.
51:
Specto, as, are, frequentatiuum etiam
52:
quod iam eſt in uſu, Pátrzę/ Przepá=
53:
trzam/ Przeglądam. Ad me ſpecta, Pátrz
54:
ná mię. Hære ne me ſpectes, me impul
55:
ſore hæc non facit, Nie pátrz ná mię
56:
pánie yam w tym iście namniey nie krziw/
nie


strona: 405


kolumna: a
S ante P.
1:
nie czini tego zá moyą rádą. Spectat ori=
2:
entem/ Ná wſchód słóńcá leży. Alter an=
3:
gulus ad orientem ſolem, inferior ad
4:
meridiem ſpectat, Ieden kąt ná wſchód
5:
słóńcá/ odſpodni ku południowi leży.
6:
Spectare aliquem ex bona uita, non
7:
ex cenſu, Szácowáć kogo wedle cnotliwe=
8:
go záchowánia/ nie wedle czińſzów/ docho=
9:
dów y bogáctwá.
10:
Animum alterius ſpectare ex ſuo, Ták
11:
o drugim rozumieć yáko o ſam ſobie.
12:
Spectare aliquem, Mieć oſobliwy
13:
wzgląd y baczenie ná kogo. Quorſum
14:
hæc ſpectat oratio, Kczemu ſie ſciąga tá
15:
mowá. Spectat ad concordiam, Sćią=
16:
gaſie álbo należy ku zgodźie.
17:
Spectat ad rebellionem res, Nieſie ſie ku
18:
zrzuceniu przmierza/ ku zwádzie. Spectat
19:
ad ſeditionem, Nieſie ſie rzecz ná zwádę
20:
Ad interregnum res ſpectat, K temu
21:
ſie rzecz ſciąga że ſie przeczekamy królá/ niżli
22:
ſie ná wybránie yego zgodźimy.
23:
Græciam ſpectat, Ku Greciey ſie nie=
24:
ſie. Spectandum ne cuiquam annu=
25:
lū det, Muśi być pilno by komu pierzcie=
26:
niá nie dał. Dignus ſpectatu, Godny
27:
obeyźrzenia.
28:
Spectatus, a, um, adiectiuum, Zacny/
29:
Doſwiadczóny/ a/ e. Probatus & ſpe=
30:
ctatus, ſynonyma. Spectatus medi=
31:
cus, Doſwiádczony lekarz. Fortes &
32:
ſpectati uiri, Zacni á známienići ludzie.
33:
Spectatæ intergritatis uir, Zacny/ po=
34:
ważny człowiek. Spectatus & cognitus
35:
in rebus iudicandis, Dobrze zacny y
36:
biegły człowiek w rzeczách pospolitych.
37:
Spectatus & honeſtus uir, Dobry ślá=
38:
chetny człowiek. Spectatiſſimus ſui or=
39:
dinis, Zacny miedzy ſwemi y wielgiey po=
40:
wagi.
41:
Spectare, Aduerbium, Zacnie/ Znómieni=
42:
ćie/ Pięknie/ Nadobnie. Plin. Quæ ſpe=
43:
ctatiſſime florent, celerrime marce=
44:
ſcunt, Które naypiękniey kwitną bárzo
45:
prętko vwiędną.
46:
Spectatio, onis, uerbale f. Pátrzánie/
47:
oglądánie. Spectatio pecuniæ, Pro=
48:
bowánie pieniędzy.
49:
Spectator, oris, m. t. Pátrzácz/ prziględácz.
50:
Spectator etiam, Ten który co oględuye/ á=
51:
by vmiał rozeznáć y rozſąd dáć.
52:
Spectatrix tricis, uerbale f. Doględáćzká/
53:
prziględáćzká.
54:
Spectatiuus, a, um, quod uulgo dici=
55:
mus contemplatiuum, Quintil. lib. 3.
56:
Cap. 5. Vt illa ſit ſpectatiuæ partis,
57:
hæc actiuæ inuſitatum.
kolumna: b
S ante P.405
1:
¶Spectandus, a, um, Nádobny/ piękny/
2:
foremny/ a/ e. Forma ſpectanda, Piękna
3:
oſobá.
4:
Spectabilis, & hoc ſpectabile, Zacny/ po=
5:
ważny/ známienity/ wyſokiey godnośći/
6:
vczćiwy.
7:
Spectaculū, li, n. ſ. Grá/ okázowánie á wy=
8:
wodzenie yákiey gdy.
9:
Spectaculum aliquando pro ipſo loco
10:
theatri, Miáſto wzniosłego mieyſcá z tár=
11:
ćic á dylów ku ſpráwowániu gier vczinio=
12:
nego.
13:
Spectamen ſpectaminis, idem quod ſpe=
14:
cimen.
15:
¶Compo, a ſpecio.
16:
¶Aſpicio, aſpicis, aſpexi, aſpectum,
17:
aſpicere, Pátrzam. Sed quid ego aſpi=
18:
cio, Ale ná cożem ſie wżdy zápátrzył.
19:
Haud aſpexeram te, Nie obaczyłem
20:
cie. Me huc aſpicere, Pátrz ſám ná mię.
21:
Aſpice uim & incitationem oratio=
22:
nis, Obácz śilność á popędliwość wymo=
23:
wy. Aſpicere, Cernere, Contempla=
24:
ri ſynonyma ſunt. Aſpicite ipſum cō=
25:
tuemini os, Obaczcie go/ obcy rzicie mu
26:
dobrze twarz. Aſpicere ad terram, W
27:
ziemię pátrzáć. Aſpicere aliquem,
28:
Pátrzáć ná kogo. Aſpicere e longinquo,
29:
Z dáleká pátrzáć. Aſpiciunt in obli=
30:
quum cancri, Opák pátrzą. Aſpicie=
31:
bant inter ſe, Weyźrzał yeden ná drugie=
32:
go. Aſpicere lucem pro edi in lucem
33:
naſcendo, Národźić ſie ná ſwiát. Aſpi=
34:
cere aliquem, Weyźrzeć á zmiłowáć ſie
35:
nád kim. Vt aſpicit nos Deus noſtri
36:
miſertus.
37:
¶Aſpecto, as, are, frequentatiuum,
38:
Vſtáwicznie pátrzam/ Wzglądam.
39:
¶Aſpectabilis, & hoc aſpectabile,
40:
Godny obeyźrzenia.
41:
¶Aſpectus, huius aſpectus, Wzgląd/
42:
weyzrzenie/ twarz. Aſpectu horridus,
43:
Ogromnego wzroku. In aſpectu urbis,
44:
Práwie przed ſámym miáſtem. Aſpectum
45:
in curiam referre, Láskáwie weyzrzeć ná
46:
rádę okázáć ym Laskę.Amittere aſpe=
47:
ctum, Wzrok skończyć/ nie moc dáley
48:
doyźrzeć Priuare aſpectu, Z oczu znieść/
49:
álbo też oczy dáć wyłupić/ oślepić. Sub
50:
aſpectum uenire aut cadere, Widomym
51:
być In aſpectum proferre, Vkazáć/ dáć
52:
oględáć. Adducere copias in con=
53:
ſpectum hoſtium, W obliczność nie=
54:
prziyacielską woysko prziwieść. Homi=
55:
num aſpectum lucem uitare, Chró=
56:
nić ſie ludźi.
YY 3Alicuius


strona: 405v


kolumna: a
S ante P.
1:
Alicuius aſpectū, præſentiam uita=
2:
re, Vciekáć przed kim/ nie śmieć ſie komu
3:
ná oczy vkázáć. Primo quaſi aſpectu,
4:
Ná pirwſzym poyźrzeniu. Præclarus ad
5:
aſpectum, Piękny ná poyźrzeniu.
6:
¶Conſpicio fere idem, Oględuyę/ też
7:
obaczam. Conſpicere ex alto, Z wyſo=
8:
ká pátrzáć. Aliquem mente conſpice=
9:
re, Obáczáć co w kim leży/ bráć ſobie kogo
10:
ná myśl. Corde conſpicere, Myślić.
11:
Conſpicere ſibi quæ ſint in rem ſuā.
12:
¶Conſpicior, conſpiceris, conſpici,
13:
Być widzian Conſpici infeſtis omni=
14:
ū olulis, Krziwo od wſzech być poglądan/
15:
nie mieć łáski v nikogo.
16:
¶Conſpectus, a, um, Nomen ex Par=
17:
ticipio, Vt nihilo mea turba quam
18:
illius conſpectior erit, Nie mniey
19:
moyá gromádá będzie okazáła yáko y yego.
20:
Supplicium conſpectius, Strácenie
21:
ná które więcey ludźi pátrzáło.
22:
¶Conſpectus huius cōſpectus, Poyź=
23:
rzenie/ Obliczność. Fugere conſpectum
24:
alicuius, Srzedz ſie oblicznośći cziyey.
25:
Vix e conſpectu Siculæ telluris in al=
26:
tum uela dabant læti, Ledwie z oczu z
27:
tey kráyiny ziecháli. In conſpectu
28:
omnia uidere, Wſziſtko mieć przed oczi=
29:
má. Qui eſt in oppidi conſpectu, Prá=
30:
wie przed miáſtem.
31:
Cadere in conſpectū, Modz być wi=
32:
dźian/ wydomym być. Conſpectu alicu=
33:
ius uereri Nie śmieć komu prziść ná oczy.
34:
¶Conſpector, oris, Poglądácz in Bib.
35:
¶Conſpicuus, a, um, Widowy/ Iáſny
36:
też zacny/ Cnotliwy/ Sláchetny. Conſpi=
37:
cuus alicui, Ku wzrokowi dobrze położo=
38:
ny. Conſpicuus forma, Piękney vro=
39:
dy. Nadobny Homo conſpiccus, Wy=
40:
ſokiey sławy/ chwalny. Conſpiccus ma=
41:
gnitudine Lunenſis caſeus, Chwalny
42:
dla ſwey wielkośći Luneński ſér.
43:
¶Conſpicor, aris, ari, deponens i=
44:
dem quod Conſpicio.
45:
¶Conſpicillū, cilli, Ocukáriye/ też ſtraża
46:
to yeſt/ mieyſce ná który ná co godzą.
47:
¶Conſpicillo conſpicillonis, Szpiég
48:
przepátrzáwácz.
49:
¶Deſpicio, Ná dół z góry pátrzę. In
50:
terram deſpicere, Ná ziemię z góri pá=
51:
trzáć. Et per translationem deſpicere,
52:
Gardźić zá nic nie mieć. Deſpicere ac
53:
pro nihilo putare, contemnere & de=
54:
ſpicere ſynonymicos coniunguntur.
55:
¶Deſpectus, a, um, Particip. Zgár=
56:
dzony/ a/ e.
57:
¶Deſpectus, huius ctus, Ná dół pá=
58:
trzánie/ też wzgárdzenie.
kolumna: b
S ante P.
1:
¶Deſpectus, & contemptus idem.
2:
¶Deſpectio, onis, uerbale idem.
3:
¶Deſpicientia, idem, Rerū humana=
4:
rum deſpicientia, Wgárdzánie ludzkich
5:
álbo cielesnych rzeczy.
6:
¶Deſpecto, as, are. frequentatiuum,
7:
Wzgardzam á wzgárdzam.
8:
¶Deſpicor, aris, ari, idem quod de=
9:
ſpicio, Gárdzę/ Gánię.
10:
Deſpicatus, a, um, Nomen ex Partici=
11:
pio, Zgániony/ Wzgárdzony.
12:
¶Deſpicatus, huius deſpicatus, Zgá=
13:
nienie/ Wzgárdzenie. Deſpicatui duci,
14:
Być wzgárdzón.
15:
¶Deſpicatio, & deſpicatio, onis,
16:
Gáńbá/ Gárdzenie.
17:
¶Deſpicabilis, le, id eſt contemptibi
18:
lis, Calep. Zgárdzony/ a/ e.
19:
¶Deſpicuus, id eſt intentus, uigil a=
20:
pud amiquos, obſoletum.
21:
¶Diſpicio, Pilnie oglądam/ obaczam/
22:
opátrzam/ y tám y ſám oczy wrażam. Et
23:
per translationem, Vważam/ Rozważam
24:
Przepátrzawam á Rozrządzam którą rzecz
25:
Acie mentis deſpicere, Rozumem co ro=
26:
zebráć/ Rozważyć.
27:
¶Deſpicientia, æ, Pilne rozwáżánie/
28:
Rozpráwá/ Rozrządzenie/ Opátrzenie.
29:
¶Circumſpicio, Wkoło oglądam/ o=
30:
pátrzáwam. Circūſpicere pro animad=
31:
wertere, Mieć o ſobie piećzą. Magnifi=
32:
ce ſe circumſpicere, Poglądáć po ſobie
33:
¶Circumſpecto, as, are, frequentati=
34:
uum, Vſtáwicznie poglądam. Rem ali=
35:
quam circumſpectare, Mieć pieczą ná
36:
nieyáką rzecz.
37:
¶Circumſpector, oris, in ſacris pro
38:
obſeruatore, Który pieczą ma po czym/
39:
Pieczołownik.
40:
¶Circumſpectus, a, um, Participium
41:
ſiue Nomen ex Participio, Opátrzny/
42:
Mądry Pilny w ſwych rzeczách. Circum=
43:
ſpectum iudicium, Dobrze báczny ſąd.
44:
¶Circumſpectus, huius circumſpe=
45:
ctus, Opátrzenie/ Oglądánie.
46:
¶Circumſpectio, onis, uerb. Opátrz=
47:
ność. Circumſpectio, & acuta con=
48:
ſideratio, Pilna á opátrzność piecza.
49:
¶Circumſpicentia, æ, idem.
50:
¶Circumſpecte, Aduerbium, Opátrz=
51:
nie/ Pilnie/ Obácznie.
52:
¶Circumſpectator, cuius fœmin.
53:
Circūſpectatrix, Który y tam y ſam pá=
54:
trzi/ mioce oczymá y tu y owdzie oczy wráża.
55:
Circumſpicuus, a, um, Calep. Wkoło
56:
obeyźrzliwy/ co zwłaſzczá ze wſzech ſtrón mo
57:
że być obeyźrzano.
Inſpicio


strona: 406


kolumna: a
S ante P.
1:
¶Inſpicio, Pátrzę ná co/ Wglądam/
2:
Wźiram, Marſupiū inſpicere, Ná mie=
3:
ſzek komu godźić. Item inſpicere, Oglę=
4:
dáć. Cupio inſpicere has ædes, Rad=
5:
bych ten dóm oglądał. Prædium inſpi=
6:
cere, Folwárk obeyźrzeć. Hominem
7:
propius inſpicere, Człowieká z bliská
8:
obeyźrzeć. Aliquem inſpicere experi=
9:
mentis, Doſwiádczyć kogo co w kim leży.
10:
Sententiam alicuius inſpicere, Weyź=
11:
rzeć w mniemánie á w widzenie cziye to
12:
yeſt vważić. In ſpeculū inſpicere W zwier
13:
ciádło weyźrzeć. Inſpicere uitas hominū
14:
W żywot ludzki wieyźrzeć/ to yeſt ſpoſób á
15:
záchowánie obyczáyów ludzkich przed ſię wziąć
16:
¶Inſpector, inſpectoris, Doględácz/
17:
Prziględácz niektórey rzeczy Porucznik.
18:
¶Inſpectio, is, uerb, Weyźrzenie/ Doglą
19:
dánie Prima inſpectiōe animaduertit,
20:
Pirwſzym weyźrzenim obaczył. Inſpectionē
21:
habere alicuius rei, Mieć w poruczeniu/
22:
nieyákiey rzeczy doględać. Omni re inſpe
23:
cta, Wſzeláką rzecz vważiwſzi.
24:
¶Inſpecto, as, are, frequentatiuum,
25:
Vſtáwicznie doglądam/ opátruyę. De te=
26:
gulis inſpectare, Z dáchu ná co pilnie pá=
27:
trzáć. Inſpectauit per noſtrum implu=
28:
uium intus apud nos Philocomaſi=
29:
um, Przepátrzował go v nas przes dáſzny
30:
łoch. Populo inſpectāte, Inſpectāte et re
31:
ge & populo Gdy ná to król y wſziſtko poſ
32:
polſtwo pátrzáło. Principē aliquē inſpe=
33:
ctare, Poględáć/ nie módź ſie go nápátrzić.
34:
¶Perſpicio, Przeglądam/ Przepátrzuyę/
35:
też doznawam/ Doſwiadczam.
36:
Perſpicere fidem alicuius, Doznáć wiári
37:
cziyey. Perſpicere naturam loci, Prze=
38:
pátrzić położenie mieyscá. Perſpicere uir=
39:
tutem & intergitatem alicuius, Do=
40:
znáć cziyey cnoty y záchowánia. Perſpice=
41:
re uoluntatem alterius, Chući cziyey
42:
doznáć. Non ſatis perſpicio quid hoc
43:
rei eſt, Nie mogę ſie domyslić/ nie mogę k
44:
temu przyść co to zá nowa rzecz yeſt.
45:
Perſpicere coniectura, Domyślić ſie.
46:
Facilime & optime perſpicere pote=
47:
ris, Bárzo łatwie tego możeſz doznáć.
48:
Perſpectus, a, um, Par. Przeyźrzány/ Do
49:
znány Doswiádczony a/ e. et No. ex Par.
50:
Vt tua erga me mihi ꝑſpectiſ. beneuo
51:
lentia, Twoyá chuć a życzliwosć przećiw
52:
mnie yeſt mi dobrze świádoma.
53:
¶Perſpecto, as, are. frequentatiuum,
54:
Pilnie przeglądam/ Przepátruyę.
55:
Perſpecte, Aduerb. Doſtátecznie. Vt ꝑ=
56:
ſpecte cognoſcere, Doſtátecznie doznać.
kolumna: b
S ante P.406
1:
¶Perſpicuus, a, um, Przezroczyſti/ Iá=
2:
ſny/ Czyſty/ Szczery/ á/ e. Et per transla=
3:
tionem, Yáwny/ wiádomy/ łatwi/ a/ e.
4:
Omnia aperta omnia perſpicua re=
5:
perientur, Wſziſtki rzeczy łatwie á łácne
6:
będą okazáne. Perſpicuum facere, Iá=
7:
sno vczynić/ ſzerzey á łátwiey ktorą rzecz
8:
wyłożyć áby tym lepiey mogłá być poyęta.
9:
Perſpicuum eſt omnib. hoc, Wſzem to
10:
yáwno/ wiedzą o tym wſzyſci.
11:
¶Perſpicuitas, atis, Przezrocziſtość/
12:
Iáſność. Meta. Latwiość/ Iáwność/ Wiá=
13:
domość. Perſpicuitas orationis, Latwie
14:
piſánie/ nie zátrudnione
15:
¶Perſpicue, Aduerb. Przezroczyſto/ Iá=
16:
ſnie/ Iáwnie łatwie Wiádomie. Dilucide
17:
perſpicue, plane, aperte, ſynonyma
18:
ſunt, Plane & perſpicue expedire ali=
19:
quid, Lácniuchno á yákoby oczywiście co
20:
wypráwić. Dilucide & ꝑſpicue dicere.
21:
¶Perſpicax, acis, g. om. Oſtrego rozu=
22:
mu/ Báczny/ rozumny. Acutum & perſpi
23:
cax iudiciū, Oſtrego á wyſokiego rozumu
24:
Perſpicatia æ Oſtrorozumnosć Baczność
25:
¶Perſpicacitas, atis, etc. idem.
26:
¶Proſpicio, Opátruyę ſie/ Pátrzę/ widzę.
27:
Parum oculi proſpiciunt, Nie dobrze
28:
widzą. Facile erat ex caſtris, C. Tre=
29:
bonij prſpicere in urbem, Latwie mo=
30:
gło być w miáſo pátrzano z obozu C. Tre=
31:
boniuſá. Nec oculis proſpicioſatis,
32:
Nie mogę dobrze doyźrzeć. Futura ꝓſpi=
33:
ciunt, Opátruyą ſie ná prziſzłe rzeczy. Pro=
34:
ſpicere in annū, Opátrzić ſie ná cáły rok.
35:
ꝓſpicere in poſterū, Opátrzić ná potym.
36:
Proſpicere animo, Zgádnąć/ widzieć á
37:
baczyć co ma być Proſpicere mēte & co=
38:
gitatione, idem, Proſpicere multo an=
39:
te, Dobrze przed tym co obaczyć. Proſpi=
40:
cere alicui, Opátrzić kogo. Proſpicere ſi=
41:
bi & ſaluti ſuæ, Opátrzić ſie y zdrowie
42:
ſwe. Nam ꝓſpicio cū Da. idē ſignifi=
43:
cat,  Conſulo, Proſpicere liberis ſu=
44:
is, Opátrzić ſwe dzieći rozrządzić rozpráwić
45:
¶Proſpectus, a, um, Vt bene illi pro=
46:
ſpectum eſt, Dobrze go opátrzono/ dobrze
47:
mu ſie tráfiło Niſi proſpectum interea
48:
aliquid nobi eſt, deſertæ uiuimus,
49:
Yesli nam w tym czáſie opátrzenia yákiego
50:
nie będzie vcziniono/ pewnieſmy wielkie
51:
nędźnice.
52:
Proſpectus, huius ctus, Poyźrzenie/
53:
wyźrzenie. Pulcherrimus undiqua
54:
proſpectus, Bárzo piękne/ weſołe ze
55:
wſzech ſtrón poyźrzenie.
56:
Proſpectum adimere, Weyz=
YY 4rzenie


strona: 406v


kolumna: a
S ante P.
1:
rzenie odyąć/ to yeſt zásłonić/ Zábudowáć.
2:
In proſpectum populi producere,
3:
Przed obliczność poſpólſtwá wywieść. Im=
4:
pedire proſpectum, Nie dopuśćić ko=
5:
mu weyźrzenia. Eripere proſpectum o=
6:
culis idem. Proſpectu in urbem a=
7:
grum capto, Odyąwſzy poyźrzenie ná
8:
połe y ná miáſto.
9:
¶Proſpecto, as, are, frequentatiuum,
10:
Vſtáwicznie wyglądam.
11:
¶Proſpicienter aduerb, Opátrzenie.
12:
Proſpicuus, id eſt intentus, ac uigil,
13:
Stróż. Calep. ſine authore.
14:
¶Proſpicientia, iæ, Opátrzenie.
15:
¶Reſpicio, Oglądam ſie ná zad/ też oko=
16:
ło ſiebie pátrzę. Tam linge reſpicere
17:
non poſſunt, Nie mogą ták dáleko ná
18:
zad záś pátrzáć.
19:
¶Reſpicere item ſignificat, Láskáwie
20:
á miłośćiwie ná kogo weyźrzeć/ to yeſt
21:
zmiłowáć ſie. Reſpexit nos Deus, Pán
22:
bóg ſie nád námi zmiłował. Niſi nos
23:
Deus reſpexerit, Yeſli pan Bóg ná nas
24:
nie będzie miłośćiwie weyźrzeć raczył.
25:
Reſpicere Rempub. Vlitowáć ſie Poſpo
26:
litego ſtanu. Cæſarem reſpicere, Ce=
27:
ſárzá ſie obáwáć. Ætatem ſuam reſpi=
28:
cere, Mieć wzgląd á báczność ná ſwe lá=
29:
tá. Quoad longiſſime poterit mēs me
30:
a reſpicere, Yle nadáley mogę pámiętáć.
31:
¶Reſpecto. asa, are, frequentatiuum,
32:
Poglądam á poglądam.
33:
¶Reſpectus huius reſpectus, Wzgląd/
34:
Báczność. Vt reſpectum habere in a=
35:
liquem, Mieć ná kogo oſobliwy wzgląd.
36:
¶Reſpectus item, Weyźrzenie/ Pátrzá=
37:
nie. Vt miſerabilis reſpectus, Nędźne
38:
á żáłosne pátrzánie ná co.
39:
¶Suſpicio, Wzglądam wzgorę/ pátrzam/
40:
metaph. czczę/ waże/ mam w wielkiey pocz=
41:
ćiwośći. In cœlum ſuſpicere, W nie=
42:
bo weyźrzeć. Aliquem ſuſpicere, Ládá
43:
kogo mieć ná oczu. Aliquem ſuſpicere,
44:
pro ſuſpectum habere, Saluſt. in Iur=
45:
gutha inuſitatum. Hominem ſuſpici=
46:
o ueneror, & obſeruo ut dignus eſt,
47:
Mam go w wielkiey podźcćiwośći y po=
48:
wadze yáko godźien yeſt.
49:
¶Suſpecto, as, are, frequentatiuum,
50:
Vſtáwicznie wzgórę ku niebu poglądam.
51:
¶Suſpicor, aris, ari, Obawam ſie/ Boyę
52:
ſie/ nádziewam ſie. Valde ſuſpicor fo=
53:
re ut infringatur hominum impro=
54:
bitas, Mam tę nádzieyę że ſię w ſwey zło=
55:
śći ułowią.
56:
¶Suſpirans, ſuſpirantis, Obawáyący/
57:
nadźiewáyący ſie.
kolumna: b
S ante P.
1:
¶Suſpicio, onis, uerbale fœ. Podeyź
2:
rzenie/ Obawánie/ Wątpienie. Relinqui=
3:
tur ſuſpicio, Ták ſie obawáyą. Homi=
4:
num ſuſpicio, Mniemánie ludzkie.
5:
Augere ſuſpicionē, Przimnáżáć podeyź=
6:
rzenia. Tum erat ſuſpicio dolo ma=
7:
lo fieri hæc omnia, Mieli zá to álbo
8:
obawáli ſie/ to wſziſtko ná zdrádzie czinili.
9:
De me incidit ſuſpicio, Poczęli we mnie
10:
wątpić. Suſpicionem amoris referre,
11:
in alterum, Podeyźrzenie miłośći złożyć
12:
ná kogo ynſzego. Suſpicionem a ſe ſegre
13:
gare, Wypráwić ſie z podeyźrzenia, Oddá=
14:
lić od ſiebie podeyzrzenie.
15:
¶Suſpectio, onis, uerbale idem quod
16:
ſuſpicio uerbale.
17:
¶Suſpicioſus, a, um, actiue & paſſiue,
18:
Podeyźrzliwy/ Niewierny/ Niepewny.
19:
Terenti. Adelpho. 4.5. Omnes qui=
20:
bus res sunt minus ſecundæ magis
21:
ſunt neſcio quomodo ſuſpicioſi, ad
22:
contumeliam omnia accipiunt ma=
23:
gis, Wſziści ći którym nędzá yáka dokle=
24:
puye niewiem przecz ſą podeyźrzliwi wſzyſt=
25:
ko we złe rádźi obrácáyą niż w dobre/ to
26:
yeſt mniemáyąć áby o nich mówiono álbo ſie
27:
z nich ſmiano. Negotium ſuſpicioſiſſi=
28:
mum, Et ſuſpicioſiſſimum tempus,
29:
¶Suſpectus, a, um, Podeyźrzány/ a e.
30:
Suſpectus de aliqua uirgine, Podeyź=
31:
rzány o niektórey pánnie. Locus ſuſpe=
32:
ctus, Podeyźráne mieysce. Syſpectos ti=
33:
mores ſanat, Złe ſpuchnienie vlecza.
34:
Suſpectum eſt mihi hoc, Nie chce mi ſie
35:
temu wierzić/ obawam ſie yákiey kluczki
36:
w tym.
37:
¶Suſpectior, Comparatiuus, Quo
38:
quis uerſutior & callidior eſt, hoc in=
39:
uiſior & ſuſpectior magis, Ym kto na=
40:
bárziey chytrſzy/ tym bárziey zazdrośćiwſzy
41:
y podeyźrzeńſzy álbo niewiernieſzy.
42:
¶Suſpectus, huius ſuſpectus, Poyźrze=
43:
nie wzgórę. Suſpectus uaſto turris,
44:
Wieżá wielka ná poyźrzeniu. Aſpectu
45:
& ſuſpectu refulgens.
46:
¶Suſpicioſe, Aduerbium, Pódeyzrźli=
47:
wie. Suſpicioſe ac criminoſe aliquid
48:
dicere, Podeyźrzliwie á ze złey woley nie
49:
co przećiw komu mówić. Sed ne ſuſpicio=
50:
ne quidem, Króm wſzelákiego podeyźrze=
51:
nia. Venire in ſuſpitionem apud
52:
uulgus, Przyść we złe mniemánie do lu=
53:
dźy.
54:
¶Introſpicio, Wglądam w co. Et me=
55:
tapho. Vważam/ á rosbieram co.
Penitus


strona: [407]


kolumna: a
S ante P.
1:
Penitus introſpicite Catilinæ cætero
2:
rum mentes, Vważćie á weyźrzićie do=
3:
brze w ych vmyſły y przedſię wźięćie. Intro=
4:
ſpicite penitus in omnes Reipub. par
5:
tes, Obáczcie dobrze wſziſtki ſpoſoby y oko=
6:
licznośći Rzeczypoſpolitey
7:
Introſpice in mentem tuam ipſe, O=
8:
bácz ſie ſam/ weyźrzy ſam w ſię.
9:
Specium ſpecij, Lopyſtká którą bárwierze
10:
głebokość w ránách mierzą.
11:
Specillum, ſpecilli diminutiuum, Lopy=
12:
ſteczká/ też łyżeczká vſzna/ też wierćiádło/
13:
y nieyaka też kopyſteczká do pomázowánia
14:
oczu náleżąca.
15:
Spectabilis, ſpectaculum, ſpectator ſpe=
16:
ctatus, ſpecto, Vide Specio
17:
Spectrum, ſpectri, Matołká/ Fáłſzywe
18:
wyobráżenie ná oczy lazące/ tych rzeczy o
19:
których myślimi/ Fántaſia/ Obłudá.
20:
Specula, læ, f. p. Wieżá Báſztá/ górá/ yátá
21:
álbo ſtraż mieysce zwłaſzczá ná którym ſtrze=
22:
gamy. In ſpeculis eſſe, Strzedz/ godźić
23:
ná co. E ſpecula proſpectare tempe=
24:
ſtatem futuram, Z báſzty poględáć przi=
25:
ſzłey pogody.
26:
Specula item, Ganek/ okno álbo wykuſz z
27:
którego z domu wyglądamy/ wypátrowani=
28:
cá może być zwána.
29:
Specula, diminutiuum a ſpe Vide Spes.
30:
Speculor, aris, ari, a ſpecula fit, quaſi ex
31:
ſpecula, ꝓſpector, Wyglądam/ Strzegę/
32:
Godzę ná co/ ſperuyę/ metap. myśtlę Roz
33:
myslám á Rozważam nieco ſam s ſobą.
34:
Speculatus, a, um, Participium.
35:
Speculatio, onis, Wyglądánie/ Strzeżenie/
36:
Et Metapho. Pilne rozważanie/ myślą
37:
rzeczy rozbieránie.
38:
Speculatus, huius ſpeculatus, m. q. Stra=
39:
ża/ Wyglądánie.
40:
Speculator. oris, m. t. Szpiég/ Stróż/ wy=
41:
wiádownik/ Przepátrownik. Speculator
42:
naturæ. Oględownik/ wywiádownik
43:
rzećzy przirodzonych.
44:
Speculatrix, tricis, uerbale fœ.
45:
Speculatorius, a, um, Szpiegowniczki/ Co ku
46:
ſzpiegowániu należy. Nauigia ſpecula=
47:
toria, Máłe łódki do wyyeżdżánia ná
48:
ſzpieg ná ſtrażą należące.
49:
¶Perſpeculor, aris, ari, Przeglądam/
50:
Przepátruyę.
51:
¶Conſpicillū & ſpecillū, Okuláriya.
52:
Speculum, culi, n. ſ. Zwierciádło.
53:
Speculare, aris, g. n. & per Apocopen,
54:
Specular & ſpecularium, idem quod
55:
ſpeculum.
56:
Speculare item, Sćkło/ aliquando Okno
57:
Metonymicos pars pro toto.
kolumna: b
S ante P.[407]
1:
Specularis, & hoc ſpeculare, ut lapis
2:
ſpecularis, Przezroczyſty kámień by śćkło
3:
in alia ſignificatione poſuit. Plin.
4:
cum inquit Specularem ſignificatio=
5:
nem Troiano bello Si non inuenit.
6:
Specus, huius ſpecus & ſpeci ſecundæ
7:
& quartæ declinationis, tam fœm.
8:
quam Maſc. tertiæ uero ſolum neut.
9:
gen. Iáskiniá antiqui legebant, Hæc
10:
ſpeca, æ. Hoc ſpecum ſpeci, & hoc
11:
ſpecu indeclinabile, obſoleta.
12:
Spelunca, æ, f. p. idem quod ſpecus ſpe=
13:
læum.
14:
Spelæum, ſpelunca, Vide Specus.
15:
Sperchius, fluuius Theſſaliæ.
16:
Sperma, atis, n. t. Latine ſemen, Naſienie/
17:
Plemię.
18:
Sperno, ſpernis, ſpreui, ſpretum, ſperne=
19:
re, a. t. Wzgardzam/ Gárdzę.
20:
¶Aſpernor, aſpernaris, ari, deponēs
21:
idem.
22:
¶Aſpernari, Contēnere, Deſpicere,
23:
Reijcere ſynonyma ſunt. Aſpernari
24:
ſententiam alicuius, Gárdźic cziyim wi=
25:
dzeniem. Aſpernari regem peregri=
26:
num, Wzgárdzáć obcego królá. Aſper=
27:
nari dolorem, cui contrarium Ap=
28:
petere uoluptatem.
29:
¶Aſpernatio, onis, Wzgárdzánie.
30:
¶Aſpernabilis, le, Godny wzgárdze=
31:
nia/ Wzgárdzony/ Niczemny/ a/ e.
32:
¶Deſperno, is, idem quod ſimplex.
33:
Spero, as, are, a. p. Nádziewam ſie. Mam
34:
nádzieyę/ Mam zá to/ też obawiam ſie.
35:
Memoriam ſpero ſempirernam fore,
36:
Mam zá to że tá rzecz w wieczney pámiątce
37:
będzie. Spero fore ut contingat id no=
38:
bis, Mam dobrą nádzieyę że k temu przi=
39:
dziemy. Spero illum tibi ſaluum ad=
40:
futurum, Mam nádzieyę że ſie w dobrym
41:
zdrowiu k tobie náwróći.
42:
Non uſus ueniet ſpero, Mam nádzie=
43:
yę że nie będziem potrzebowáć Sperabat
44:
ſumptum ſibi ſenex leuatum iri ha=
45:
rum abitu, Będzie ſie nádziewał ſtarzeć
46:
że mu vbędzie vtráty y koſztunku yáko ty
47:
precz póydą.
48:
Speratus, a, um, participium, Nádziewá=
49:
ny/ a/ e. Speratus et iam pro eo qui in
50:
connubium peritur obſoletum.
51:
¶Inſperatus, a, um, Nienádziewány/
52:
Inſperatus aduenis, Namnieysmy ſie
53:
ciebie nienádziewáli.
54:
Spes, ſpei, f. q. Nadzieyá. Hac illi ſpe hoc
55:
incœperunt, Tą nadzieyą to zápoczęli/ w
56:
to ſie wdáli.
Spes


strona: [407]v


kolumna: a
S ante P.
1:
Spes eſt de argēto, yeſt nádzieyá o pienią=
2:
dzách. Spem abijcere de aliquo,
3:
Roſpáczáć o kim/ nie mieć o kim dobrey ná=
4:
dzieye. Adducere nos in ſpem, dicun=
5:
tur literæ, Potuchy nam dodáć.
6:
In eam ſpem adducamur, ut, etc.
7:
Tego ſie nádziewamy/ etć. Alere ſpem,
8:
Tuſzić ſobie dobrze/ Nádzieye ſobie dobrey
9:
przidáwáć. Spem adimere, Zepſowáć
10:
komu nádzieyę.
11:
A ſpe adipiſcendi auertunt, Odſtraſzá=
12:
yą nas nie tuſząć nam doſtáć. Aufferre
13:
ſpem, Augere ſpem, Spe carere. Nie
14:
mieć żadney nádzieye. In quibus ma=
15:
gnam ſpem dignitatis ſuæ collocant
16:
w których wielką nádzieyę doſtoynośći po=
17:
kłádáyą. Omnes ſpes at opes con=
18:
ciderunt, Wſziſtki nádzieye y bogáćtwá
19:
vpádły.
20:
Si efficeris meam de tua erga me be=
21:
neuolentia ſpem confirmaris, Ieſli to
22:
vcziniſz ták moyę nádzieyę o twoyey prze=
23:
ćiwko mnie łásce y życzliwośći vtwier=
24:
dziſz y vmocniſz.
25:
Spem dare alicui, Potuſzczyć komu do=
26:
brze. Tua profectio ſpem meam de=
27:
bilitat, Twoye odyechánie moyę nádzieyą
28:
mdli/ umnieyſza y niſzczy.
29:
De ſpe decidere, Z nádzieye wypáść.
30:
Deſerit me ſpes, Schodźi mi nádzieye.
31:
Deturbare ſpe uel ex ſpe, Zepchnąć ko=
32:
go z nádzieye/ to yeſt/ owſzeki skáźić.
33:
Spe ducor me poſſe, Mam nádzieyę że
34:
mogę/ że zdołám. Erigere ad ſpem, Po=
35:
krzepczić cziyey nádzieye.
36:
Eſſe ſpe bona uel maxima, Dobrey
37:
nádzieye być. Poſtquam extenuari,
38:
ſpem noſtram & euaneſcere uidi mu=
39:
taui ſententiam, Yákom obacził że ná=
40:
dzieyá náſzá ſchodźiłá y niſzczáłá odmieniłem
41:
vmysł ſwóy.
42:
Facere ſpem, Dáć komu dobrą nádzieyę
43:
Fallere ſpem alicuius, Omylić nádzieyę
44:
czyyę y oczekawánie. Fallit eum ſpes,
45:
Myli ſie ná ſwey nádzieyi Spes eum
46:
fruſtratur, idem, Habere ſpem,
47:
Mieć dobrą nádzieyę.
48:
Plus habent ſpei hæc quam timoris,
49:
Bliſzſzą tá rzecz yeſt dobrey nádzieye niżli
50:
wątpienia. Habere aliquid in ſpe, Ná=
51:
dziewáć ſie nieczego.
52:
Spes quæ in manibus habetur, Ták
53:
pewna nádzieyá yákoby yą kto w ręku
54:
miał. Impellere in ſpem, Kazáć dobrey
55:
myśli być. In te omnis ſpes eſt, W to=
56:
bie wſziſtká náſzá nádzieyá.
kolumna: b
S ante P.
1:
Dum in ſpe pax fuit, Gdy ſie nalepiey
2:
pokoyu nádziewáli. Induci in ſpem, Spo
3:
dyewáć ſie. Spe inflari, Spyſznieć.
4:
Infringi ſpes & langueſcere dicitur,
5:
Schodźić ná nádzieyey.
6:
Ingredi in ſpem, Począć dobrey ná=
7:
dzieye być. Inijcere ſpem, Potuſzyć.
8:
Inueteraſcit ſpes, Ginie/ leći o ziemię
9:
Nanciſci ſpem, Nádzieye doſtáć. Ni=
10:
hil eſt ſpei, Wſziſtká nádzieyá precz. Nie=
11:
maſz ſie czego nádziewáć.
12:
Spe qua iubes nitemur, Tą nádzieyą
13:
yáko ty chceſz będziem ſie podpieráć. Sum=
14:
mam ſpem nunciabant fore, ut An=
15:
tonius cederet, Ty nádzieye nam dawáli
16:
yákoby Antonius miał pierſcháć.
17:
Orbari ſpe, Zeyść koniecznie ná nádzieyi
18:
Id quidem mihi in optima ſpe pono
19:
To ya przimuyę á poćzytam za naylepſzą ná=
20:
dzieyę.
21:
Plura ponuntur in ſpe quam in pec=
22:
cunijs, Wiele ſádzą ná nádzieyi niżli ná
23:
pieniądzách. Alicui præcidere uel in=
24:
cidere ſpem, Vmnieyſzyć komu nádzieye
25:
Reintegrare ſpem, Odnowić nádzieyę/ z
26:
nowu dodáć dobrey nádzieye.
27:
Summa ſpe præditus adoleſcēs. Wiel=
28:
kiey nádzieye młódzieniec. Reſidet ſpes
29:
in uirtute tua, W twoyey cnocie wſziſtká
30:
wiśi nadzieyá. Spem ſuperare Wiecey
31:
vczynkiem á rzeczą okázowáć niżli ſie ná=
32:
dziewano.
33:
In ſpem uenio appropinquare tu=
34:
um aduentum, Nachodzi mie nadzieyá
35:
że ſie przibliża czás twego k nam nawroce=
36:
nia. Si ſpem uidero aut ibidē, operiar
37:
aut me ad te conferam, Ieſli obaczę
38:
ábysmy ſie mogli nieczego ſpodziewáć.
39:
Quam in ſpem me uocas, Co mi zá
40:
nadzieyę dáyeſz.
41:
Spes in plurali, Omnes ſpes at o=
42:
pes cincidiſſe, Vide ſupra, Offi=
43:
cio uincet omnes ſpes, Lu=
44:
dźkością żáchowániem á vkłádnością więcey
45:
dokaże niżli ſię po nim nádziewano.
46:
Speres ſperis, pro ſpes ſpei, obſole=
47:
tum.
48:
Specula, le diminutiuum, Máła troská/
49:
nádzieyá.
50:
¶Expes ſine ſpe, Nonius ſine autho=
51:
re imitando.
52:
Spenticus, genus panis celerrimæ cocti
53:
Plin.
54:
Sphæra, ſperæ, f. p. Latine Globus, Ku=
55:
klá/ gałká okrągła/ aliquando pro pila
56:
luſoria, Miáſto piły.
Sphærula


strona: 408


kolumna: a
S ante P.
1:
Spherula, læ, diminutiuum, Kulká.
2:
Spherica, ſphericæ, Nieyákie pączki koła=
3:
cze plácki álbo oſuſzki okrągłemi gáłuſzká=
4:
mi z ciáſtá nátikáne.
5:
Spheriſterium Spheriſterij, Mieysce á
6:
plác gdzie piłę grawáyą.
7:
Spheriſterium item locus balnei ſpecie
8:
rotunda in quo uaria exercitatio=
9:
num genera ueteres habuere.
10:
Spheromachia, æ, pilæ luſoriæ certa=
11:
men, Gránie piły.
12:
Sphennis, idis genus Pilæ CC.
13:
Spheote, urbs Atticæ, Calep.
14:
Sphinx, ſphingis uel ſphingos, g. f.
15:
Bárzo dziwne á rzadkie zwierzę z rodzáyu/
16:
małp człowiekowi podobnieyſze niżli mał=
17:
pá/ które (yáko powiedáyą) ludziom ydą=
18:
cem mimo ſie gadki zwykło zádáwáć/ á kto
19:
gadki zgádnąć nie może tego zábiya. Ædi=
20:
pus, Był yego gadkę zgadł. Inde Pro=
21:
uerbium, Dauus ſum non Ædipus,
22:
Proſtakem nie gádácz.
23:
Sphirena, æ, Græcis animal marinum,
24:
quod Latinis Sudis dicitur, Plin.
25:
Spica, æ, f. pri. Kłos. Frumentum in
26:
ſpcam exit, Zyto poczyna kłoſi puſzczáć.
27:
Spicus in maſculino genere in utro
28:
numero legitur etiam, Spicum uero
29:
tantum in ſingulari.
30:
Spice item ſignum in cœlo oriens,
31:
in uirginis parte decima.
32:
Spica mutica quæ non habet ariſtam,
33:
Ariſtæ enim quaſi cornua ſunt ſpica=
34:
rum, Calep.
35:
Spiceus a, um, Kłoſiány/ a/ e. Spicea co=
36:
rona, Wieniec z kłoſów żytnych vczinio=
37:
ny.
38:
Spicilegium ſpicilegij Zbieránie ugrábie
39:
nie kłoſów. Spicilegium facere, Vbie=
40:
ráć/ vgrábiáć kłoſy po odżęćiu.
41:
Spico, as, are, dicuntur frumenta, Puſz=
42:
czáć kłóſy.
43:
Spicatus, a, um, Kłośyſti/ a/ e. Herbæ
44:
ſpicatæ, Kłośyſte ziołá. Spicatum un=
45:
guentum, ex ſpicanardi confectum.
46:
Spicifer, ra, rum, Kłoſy przynoſzący/ Vt
47:
Ceres a Poetis Spicifera.
48:
¶Inſpico, as, are, Ná Xtałt kłoſá ſie
49:
kończyć.
50:
Spicio, ſpicis, ſpexi, ſpectum, ſpicere, id
51:
eſt, aſpicere obſoletum.
52:
Spiculum ſpiculi, n. ſ. Száfelin/ krotſze drze=
53:
wo żołnierskie s grotem trzigránnym. Idem
54:
quod pilum,
55:
Spiculum etiam ſumitur pro ſagitta,
56:
Miáſto ſtrzały.
kolumna: b
S ante P.408
1:
Spiculum etiam, Grot v drzew żołnier=
2:
skich yáko też ſtrzał y bełtów kuſznych.
3:
Spiculo, as, are, a. p. od eſt, cuſpidem
4:
acuo, Grot záoſtrzam/ zákończam.
5:
Spiculator, ſpiculatoris. m. t. Drábánt.
6:
Drab który z tákowemi ſzáfeliny przy
7:
pániech drábuye/ nonnunquam accipi=
8:
tur, Miáſto kátá.
9:
Spina, ſpinæ f. p. Czyrnie.
10:
Spina item, Grzbiet. Spinam facere di=
11:
citur Aſparagus.
12:
Spinæ, Lupiny.
13:
Spinæ per translationem pro difficul=
14:
tatibus, Miáſto słow rzeczy y ſpraw bár=
15:
zo zátrudnionych. Spinas parcendi &
16:
definiendi prætermittunt.
17:
Spineus, a, um, Czerniowy a/ e. Spinea
18:
corona, Czerniowa koroná.
19:
Spinoſus, a, um, Czerniſty. Spinoſa o=
20:
ratio per translationem, Grubá niew=
21:
dzięczna. Spinoſum diſerendi genus,
22:
Zátrudniony záwikłány.
23:
Spinetum, ſpineti, Czerniewisko.
24:
Spinus ſpini, Tárukowe drzewo/ Tárnká.
25:
Spineolus, li, Tárnkowy owoc ge. maſ.
26:
Spinter ſpinteris, n. t. Nieyákie ochędożenie
27:
białym glowam należące Zárękáwie/ obrecz
28:
Kneflik álbo co tákowego.
29:
Spintriæ repertores monſtroſarum li=
30:
bidinum,
31:
Spionia, æ, Nieyáki rodzay wynnych má=
32:
ćyc.
33:
Spionicus, a, um, Vt ſpionicus ſuccus
34:
Z tych zwłaſzczá máćić pochodzący.
35:
Spira, æ f. p. multa ſignificat, Primum
36:
ſpiræ ſunt Reuolutiones ſiue circuli ꝗ
37:
in ſeipſos non recurrunt, Krys/ okrąg
38:
álbo cirkiel którego ſie koniec z końcem nie
39:
ſchodźi ále ſie ták wiye w koło yákoby pow=
40:
roz álbo wąż. Et in ſerpētobus ſpira dici
41:
tur cum ſe in gyrum conuoluūt, Gdy
42:
ſie w okrąg zwiyą. Vnde etiam pro
43:
ſerpente & funibus aliquando acci=
44:
pitur.
45:
Spira item, Nieyáki ubiór/ łáńcuch/ álbo
46:
ynſzy klenot/ który ná ſzyi álbo ná głowie
47:
bywa noſzon ták ſie w okoł wiyąći/ może być
48:
zwan też Turecki zawóy.
49:
Spita item, Sznur podgárdłek v czapki.
50:
Spira etiam dicitur, baſis columnæ,
51:
Podporá álbo nogá słupia.
52:
Spira item genus operis piſtorij Prácel/
53:
Obárzánek/ Begel/ álbo kołacz álbo ciáſto
54:
ná ten Xtałt uplecione.
Spiram


strona: 408v


kolumna: a
S ante P.
1:
Spiram etiam multitudinem hominum
2:
uocauit, Ennius, Gromádę ludźy.
3:
Spirula, læ diminutiuum.
4:
Spiro, ſpiras, ſpiraui, are, Wieyę/ Tchnę/
5:
Dmę.
6:
Auguſto ſpirante, Gdy z południá
7:
wiátr wiał.
8:
Tetrum odorem ſpirat, Szkárády
9:
ſmród z ſiebie puſzcza.
10:
Dum anima ſpirabo mea, Poki duſzá
11:
w ćiele/ poki ziewam/ ná nogách ſtoyę.
12:
Lelij mens ſpirat in ſcriptis ſuis, Lelius
13:
żywie w ſwoyim piśmie. Spirat adhuc
14:
Zywli yeſt yeſzcze.
15:
Spirans ſpirantis, Participium,, Wieyąci/
16:
Dmąci/ też woniayąci y też żiwiący. Vt ex=
17:
ta ſpirantia, Yeſzcze żywą.
18:
Spiritus huius ſpiritus n. q. Dech. Wiá=
19:
nie/ Powietrze/ Dęcie Wiátr.
20:
Spiritus ſacris, Duch. Tribus rebus
21:
animantium uita tenetur, cibo, poti=
22:
one, ſpiritu, Trzemi rzeczámi żywot wſzech
23:
zwierząt bywa záchowan/ Pokármem/ Pi=
24:
ćiem y Tchem.
25:
Anguſtus ſpiritus, Ciáſne á Cięſzkie od=
26:
dychánie. Aufferre ſpiritum ſine ſen=
27:
ſu doloris, Króm boleśći kogo żywotá
28:
pozbáwić. Ducere ſpiritum, Tchnąć ál=
29:
bo też bráć w ſię dech/ & per translatio=
30:
nem, Zyć.
31:
Vitam & ſpiritum ducere, Zyć. An=
32:
helans ſpiritus, Ziewáyący. Tchnący
33:
dech. Cœli ſpiritus, Wiátr. Com=
34:
muni ſpiritu frui, Zyw być.
35:
Vſ ad extremum ſpiritum, Aż do
36:
oſtátecznego tchu/ áż do skonánia. Tran=
37:
quillum & ocioſum ſpiritum duce=
38:
re, Zpokoynie żyć.
39:
Patriæ reddere ſpiritum, Dla Oyczyzny
40:
ſwey umrzeć. Vno ſpiritu, Yednym
41:
tchem.
42:
Spiritus item, Pychá/ Nádętość/ Wyſoká
43:
myśl. Fiducia ac ſpiritus, Dufánie y
44:
nádętość.
45:
Mihi neſcio quos ſpiritus attulerunt,
46:
Nie wiem co mie zá wyſokiemi myślámi ob=
47:
łożyli.
48:
Quis ſpiritus illi? Yáko wonia/ Co zá
49:
wonność ma.
50:
Spiritualis, le, & per Syncopen ſpirita=
51:
lis, dicitur hoc ſpiritale, Wieyący Dmą
52:
ci/ Tchnący a/ e.
53:
Spiritualis in ſacris, Duchowny.
54:
Spiritualiter, aduerbium, Duchownie/
55:
in ſacris.
56:
Spirabilis & hoc ſpirabile, Zywiąci/
kolumna: b
S ante P.
1:
Wieyący co zwłaſzczá dech dawa. Lumen
2:
ſpirabile, Zywot/ żicie.
3:
Spiramentum ſpiramenti, n. ſ. Eſt per
4:
quod exit ſpiritus, Dziurá/ Loch/ skáłá
5:
zkąd wiátr wybiya y dech wychodźy yed=
6:
nym słowem może być zwan/ wiátrowy=
7:
loch.
8:
Spiramentum item, Dymny loch. Kominek
9:
zkąd dym wychodźy.
10:
Spiramentum cauernæ, Yáskiniá skáłá
11:
zkąd wiátr wychodźy/ Wietrzny zloch.
12:
Spiraculum, ſpiraculi, idem.
13:
¶Compo. Adſpiro ſeu aſſpiro, as,
14:
pen. prod. are, Nadycham/ Náducham/
15:
Nadymam Et Methapho. Yeſtem życzli=
16:
wym/ prziyáyę/ też yeſtem chćiwy/ Bierzę
17:
ſie ná co/ ſtaram ſie á zábiegám o co.
18:
Vt aſpirat ad Epiſcopatum, Bierze ſie
19:
ná biskupſtwo. Aſpirat ad gloriam,
20:
Ma ſie po temu chcąc być widźiany wa=
21:
żón.
22:
Aſpirare ad rem aliquam, Kuśić ſie p
23:
niektorą rzecz/ Zábiegáć.
24:
Aſpirare non poſſunt ad illam lau=
25:
dem, Niemogą ſie zdobyć ná tę sławę/
26:
álbo nie mogą k tey chwale á doſtoyności
27:
przyść.
28:
Aſpirare in curiam, Bráć ſie á godźić
29:
áby mógł być wźięt w rádę.
30:
Aſpirat illis felicitas. Fołguye ym ſzczęś
31:
cie/ Máyą ſzczęście po ſwey woley.
32:
Aſpirat primo fortuna labori, Poma=
33:
ga ku praci.
34:
Dij cœptis aſpirent, Boże day ſzczęście/
35:
Boże pomagay. Item aſpirate, Przibić
36:
do brzega. Vt claſſe aſpirare non po=
37:
tuerunt, Nie mogli przibić prziplinąć do
38:
brzegá.
39:
Aſpirare nemo poteſt ad illum, Za=
40:
den nie może k niemu prziść.
41:
Deus dicitur áspirare, mentem, inge=
42:
nium, & gratiam hominibus, id eſt.
43:
impartire & dare, Dáć udzieláć y obdá=
44:
rzić.
45:
¶Aſpiratio, onis, Nádchnienie/ Ná=
46:
chuchánie/ Nádęćie.
47:
Aſpiratio terræ, Dym/ kurzáwá z ziemie
48:
pochodząca.
49:
Animantes aſpiratione aëris ſuſtinen
50:
tur quia illis aſpirat.
51:
¶Conſpiro, Weſpołek dmę. Wieyę.
52:
Metapho. Buntuyę/ Spieknienie czinię/
53:
przyſięgam ſie s kim/ In bonam et ma=
54:
lam partem ſumitur, Pugnam con=
55:
ſpirare, Sprziſiąc ſie ná nieyáką walkę.
56:
Conſpirare in commune, Yednoſtáy=
nie


strona: 409


kolumna: a
S ante P.
1:
nie ſie weſpołek ſpiknąć. Cōſpirare omni=
2:
bus partibus ad aliquid faciendum,
3:
Wſzeláką przemożność s pilnośćią k czemu
4:
obróćić.
5:
Populus Romanus uniuerſus ad libe=
6:
randam Rempub. comſpiratuit, Lud
7:
Rzimski yednoſtáynie ſie ſpiknął á zbunto=
8:
wał ku wyświebodzeniu Rzeczypoſpołi=
9:
tey.
10:
Denatus cum populo Romano con=
11:
ſpirauit, Ziednoczył ſie/ etć.
12:
¶Conſpirans, antis, participium, We=
13:
ſpołek dmący. Metaph. Zbuntuyący ſpiknący
14:
ſie.
15:
¶Conſpiratio uerbale tam in bonam
16:
quam in malam partem, Spiknienie/
17:
ſprziſiężenie/ zbuntowánie/ zyednocenie. In
18:
malam contra ſceleratiſsimam conſpi
19:
rationem hoſtium confligamus, Zá=
20:
ſtawmy á mocnie ſie przeciwmy łotrowskie=
21:
mu nieprziyaciół náſzych ſpiknieniu. In bo=
22:
nam, Cic. Noſtram conſpirationem in
23:
Rempub. bene gerenda dirimūt, Náſze
24:
ziednocenie á yedność ku dobrze ſpráwo=
25:
wániu Rzeczypoſpolitey roſprowádźiły roz=
26:
chwiały ſie.
27:
¶Conſpiratio & conſenſus, Zyednoce=
28:
nie.
29:
Amoris conſpiratione conſentire, Spo
30:
łecznie ſie miłowáć/ ſpołeczną chuć yeden ku
31:
drugiemu mieć.
32:
¶Conſpiratus, huius conſpiratus idē
33:
quod conſpiratio.
34:
¶Conſpirati, conſpiratorū, Sprziſięż=
35:
nici.
36:
¶Exſpiro, Vmieram/ konam. Exſpira=
37:
uit libertas per translationem, Wol=
38:
ność á świebodá zgásłá. Expirare auras
39:
dicitur amnis, Wiátr z ſiebie dawać/
40:
wiać.
41:
Animam expirare pro mori, Skonáć
42:
Flammas exſpirare, Ogień rozdąć.
43:
¶Expiratio, onis, uerbale, Skonánie
44:
vmárcie/ zgáśnienie/ zniſzczenie/ vpádnienie.
45:
Metapho.
46:
¶Inſpiro, Nádycham/ nádymám. Medicis
47:
feneſtellis aquilonib. inſpiret, Máłim
48:
pułnocnym wiátrkiem niechay będą ochłodzone
49:
okrźeźwione álbo niechay máluczko wiátru z
50:
pułnoci okienká przypuſzczą/ niechay trochę
51:
vchylą okieniek ná pułnocy.
52:
Alicui literæ inſpirare, pro illi aſpira=
53:
tionem apponere uel præponere, In=
54:
ſpiratio, Nádchnienie.
55:
¶Reſpiro, Oddycham. Metaph. Odpoczi=
56:
wam/ mam pokóy.
kolumna: b
S ante P.409
1:
Reſpirare & reddere animam, Odetch
2:
nąć.
3:
Ciuitas reſpirat, Wydycha/ odpoczywa. Re=
4:
ſpirabo ſi te uidero, Wytchnę okrzeźwieyę
5:
y ochłodnę yako cie sktoro vyźrzę. Reſpi=
6:
raſſet cupiditas at auaritia paululū,
7:
Znienackaby ták tá chćiwość á łákomſtwo
8:
vſtáło/ zwietrzáło/ to yeſt zniſzczáło y zgá=
9:
sło.
10:
¶Reſpiratio, onis, uerbale, Odetchnienie
11:
odpocznienie/ wytchnienie Reſpiratio aqua
12:
rum, Kurzenie z wody. Mora & reſpira=
13:
tio in oratione, Wytchnienie/ etć.
14:
¶Suſpiro, Wzdycham. Metaph. Ządam/
15:
prágnę.
16:
Matrem ſuſpirat, Wzdycha po mát=
17:
ce.
18:
¶Suſpirium, ſuſpirij Weſtchnienie. Suſpi=
19:
rium etiam, Prętkie odkichnienie.
20:
¶Suſpiratus, huius ſuſpiratus,
21:
idem.
22:
¶Suſpirioſus, a, um, Wzdycháyący/ też
23:
rad kicháyący.
24:
¶Interſpiro, as, are, Przewiewam/ prze=
25:
dymam. Item, idem quod reſpiro, Od=
26:
dycham/ odpoczywam.
27:
Interſpiratio, onis, idem quod reſpira=
28:
tio, Odetchnienie.
29:
Spiſſus, a, um, Gęſty/ miąſzy. Spiſſa & ſolu=
30:
tioris humi regio contraria, Gęſta ál=
31:
bo tłuſta ziemiá.
32:
Spiſſus etiam, Leniwy/ długy. Spiſſum
33:
uerbum, Długie słowo/ pełna go gę=
34:
bá.
35:
Spiſſus Denſus, ſynonyma, Tardum
36:
& ſpiſſum, Spiſſum opus & operoſum
37:
Cięſzká á długo trwáyąca robotá.
38:
Spiſsior, ſpiſsiſsimus, Cōparatiuus & Su=
39:
perlatiuus.
40:
Spiſsior gradus, Leniwſzy chód.
41:
Spiſſe aduerbium, Miąſzo/ gęſto. Spiſſe cal=
42:
catis carbonibus, Vdeptawſzy węgle ye=
43:
den ná drugi/ miąſzo włozywſzy. Spiſſius ui
44:
rens gemma, Ciemnozielona perłá. Spiſſe
45:
at uix, Leniwo y ledwo.
46:
Spiſso, as, are, act. prim. Gęſzczę/ gęſto á mią=
47:
ſzo czinię.
48:
Spiſeſco, is ere, Gęſcieyę/ mięſzeyę. Spiſsitudo
49:
ſpiſsitudinis, & ſpiſsitas, ſpiſsitatis, Gę
50:
ſtość/ miąſzość/ grubość.
51:
Spiſſamentum ſpiſſamenti, Treść/ drożdże/
52:
miękiny y wſzelákie oſtátki z wyżętych á wy=
53:
bitych rzeczy.
54:
Spiſsigradus, di, gen maſc nomen inepte
55:
compoſitum a Plauto qui frequenti
ZZpaſſuum


strona: 409v


kolumna: a
S ante P.
1:
paſſuum motu graditur, Drobnoſtąpá=
2:
łá. Conſpiſſo & inſpiſſo idem quod
3:
ſimplex, Zgęſzczam/ zágęſzczam.
4:
Spithama, ſpithamæ Latine dodrans,
5:
Piądź/ álbo miárá. Tres palmos, Trzi dłoni
6:
álbo dwánaśćie pálców oſięgáyąca.
7:
Spitrillum, barba capræ, Calepin. ſine au
8:
tore.
9:
Splen, ſplenis, maſc. tert. Latine Lien, Sło=
10:
dzona.
11:
Spleneticus, a, um, Któri chorobę ma yáką
12:
ná słodzonie/ chorosłodzenny. Qui ex ſple=
13:
ne laborat.
14:
Splenium, ſplenij, neut. ſec. Caput ſplenis
15:
pinguis, Wierzch słodzony tłuſty.
16:
Splenium in plurali ſplenia dicuntur,
17:
Nieyáki plaſterek yakoby poduſzeczká z chuſt
18:
którą ná rány przikłádáyą álbo co tákowe=
19:
go yeſt.
20:
Spleniatus, a, um, ut ſpleniatum mentum
21:
Tákowym plaſtrem podwiązány/ podgárd=
22:
lek.
23:
Splendeo, ſplendes, ſplendui, ſplendere,
24:
neut. q. Yáſniey/ lſzczę/ ſwiecę ſie.
25:
Splendeſco, is, ere, Poczynam ſie łſzczyć/ ſwié=
26:
ćić.
27:
Splendor ſplendoris, Yáſność/ łſzczenie/
28:
światłość.
29:
Splendor per trandlationem, Doſtoyność/
30:
powagá/ chwałá/ cześć/ cnotá/ pánowánie/
31:
okazáłośc. Omnia ad gloriam & ſplen=
32:
dorem reuocanda ſunt, Wſziſtki rzeczy
33:
máyą być ky pirwſzey chwale y doſtoynośći
34:
prziwrócone. Summo ſplendore prædi=
35:
ti, Wyſokiey chwały/ niepoſpolity cno=
36:
ty.
37:
Splendor & dignitas idem. Homo eo
38:
ſplendore, ea uirtute qua omnes exi=
39:
ſtimatis, Człowiek yeſt tey powagi/ tey cno=
40:
ti yáką mu wſzyſcy prziwłaſzczácie. Splen=
41:
dor nominis, Cześć/ zacność. Splendor
42:
ordinis.
43:
Splendidus, a, um, Iáſny/ ſwietny/ okazáły/
44:
a/ e. Metaph. Sławny/ páński/ doſtoyny.
45:
Propter uirtutem ſplendidus, Dla cno=
46:
ty sławny.
47:
Splendidus domi, gratioſus extra do
48:
mum, W domu czyście ochędożny/ ſpániły
49:
hoyny/ á v wſzech záchowáły. Splendidum
50:
nomen, sławne ymię. Ingenium ſplendi=
51:
dius, Niepoſpolity dofćip.
52:
Splendide aduerbium, Pięknie/ Iáſnie/
53:
ſwietnie/ hoynie. Splendide dicta, Pięknie
54:
foremnie/ pánskie.
55:
Magnifice & ſplendide adornare con
56:
uiuium, Páńską á hoyną wyrządźić vcztę.
kolumna: b
S ante P.
1:
Splendide acta ætas, Hoynie á s doſtát
2:
kiem ſie záwżdy niósł.
3:
¶Reſplendeo, Oſwiecam/ obyáſniam. To
4:
ta domus reſplendet, Wſziſtek ſie dóm
5:
łſzczy.
6:
Spodium, ſpodij, neu. ſe. Lat. Cinerula, eſt
7:
repurgamentum quod ex fornacum
8:
parietibus euerritur, in quibus æs cy=
9:
prium aut plumbum decoquitur.
10:
Spoletum & Spoletium ciuitas umbriæ
11:
in Italia.
12:
Spolium, ſpolij, neut. ſecun. Lup/ korziść/ á
13:
zwłaſzczá odzienie zdarte z nieprziyacie=
14:
li.
15:
Spolio, as, are, act prim. Zdzieram kogo/ wy=
16:
łupuyę/ pobieram. Fanum ſpoliare, Kościół
17:
wyłupić.
18:
Opibus ſpoliare, Wydrzeć ymienie. Veſti
19:
bus ſpoliare, Złupić z odzienia. Spoliare
20:
ad omnia alia transferunt, ut, Spoliare
21:
auxilijs, Nie dáć pomoci. Spoliare pro=
22:
uincia aliquem, Wyſadźić kogo z ſtáro=
23:
ſtwá/ wziąć mu ſtároſtwo.
24:
Detrahere & ſpoliare dignitatem, Z do=
25:
ſtoynośći kogo wyrzućić. Vita ſpoliare,
26:
Zábić/ o gárdło przipráwić. Vitem Pam=
27:
pinis ſpoliare, Z pączków á z ſoſzyków
28:
obłámáć.
29:
Spolior, aris, ari, Deponens, obſole=
30:
tum.
31:
Spoliatus, a, um, participium ſiue nomen
32:
ex participio, Zdárty/ wyłupiony obrá=
33:
ny/ a/ e.
34:
Nihil illo regno ſpoliatius. Cic. Nic
35:
nie może być zwybráńſzego/ zwyłupieńſzego/
36:
zlichoceńſzego.
37:
Spoliatium, ij, neut. ſec. Zuwádlnia/ mieyſce
38:
zwłaſzczá gdzie ſie ludzie zwłoczą.
39:
Spoliatio, onis, uerbale, Obránie/ zdárcie/ wy
40:
łupienie/ złupienie/ obłupienie.
41:
Spoliator, ſpoliatoris, uerbale, maſc. tert.
42:
Drapieſzcá/ złodziey/ obłupiciel/ łotr/ mor=
43:
derz.
44:
Spoliatrix, fem. Drapieżnicá/ łotryni.
45:
¶Deſpolio, & Diſpolio, as, are, idem
46:
quod ſimplex, Pobieram/ powyłupuyę/
47:
nędzę/ lichocę/ wyniſzczam.
48:
Sponda, ſpondæ, fem. prim. Loże/ deſzczki
49:
zwłaſzczá łożowe.
50:
Spondalium, Cic. 2. de Oratore, Tamen
51:
in hoc genere ſæpe uidi, cum ex per=
52:
ſona mihi ardere oculi hominis hi=
53:
ſtrionis uiderentur, ſpondalia illa di=
54:
cētis, ſegregare abs te auſus, aut ſine il=
55:
lo Salamina ingredi.
Spondeo


strona: 410


kolumna: a
S ante P.
1:
Spondeo, ſpondes, ſpopondi, ſponſum,
2:
ſpondere, act. ſe. Obiecuyę/ przirzekam do=
3:
brym słowem.
4:
Promittere & ſpondere, Spondere pro
5:
aliquo, Przirzeć/ ręczić zá kogo. De me ti=
6:
bi ſpondere poſſum, Mogęć to dobrym
7:
słowem obiećáć komu.
8:
Spondere puellam dicitur pater alicui
9:
Zmówić dzieweczkę zá mąſz obiecáć ko=
10:
mu.
11:
Sponſus, a, um, participium, Obiecány/ przi
12:
rzeczony/ w małżeńſtwo zmówiony/ a/ e.
13:
Sponſus, huius ſponſus etiam, Przirzecze=
14:
nie/ zmówienie. Vt agere ex ſponſu, Prá
15:
wem ná kim dochodźić/ z przirzeczenia á zmo=
16:
wioney rzeczy.
17:
Sponſus, huius ſponſus, maſ. ſ. Obłubieniec
18:
młody pan.
19:
Sponſa, ſponſæ, fem. pri. Obłubieńcá/ páni
20:
młoda.
21:
Sponſo, as, are, act. prim. Wydawam zá mąż
22:
poślubuyę.
23:
Sponſor, ſponſoris, maſc. tert. Obiecnik/
24:
przirzecznik/ rękoymia/ ten zwłaſzczá który co
25:
komu dobrym słowem obiecuye zmawia s
26:
kim/ y poſtánowia.
27:
Sponſio, onis, maſc. ter. Wſzelákie dobrowol=
28:
ne komu czego obiecánie.
29:
Sponſio item, Przirzeczeuie/ rękoyemſtwo/
30:
zapis pod pewnym zákłádem. Sponſiones
31:
facere, Przirzeć/ ręczić pod zákłádem. Spon
32:
ſionem facere cum aliquo, Záłożyć/ we=
33:
towáć ſie s kim ocz. Sponſio uoti, Vczy=
34:
nienie ślubu.
35:
Sponſalia, orū, plu. num. tantū. Poślubie=
36:
nie/ ślub/ weſele wmałżeńſtwo wſtępuyącich.
37:
Sponſalis, & hoc ſponſale, Co ku ślubu á
38:
ſwádziebnemu weſelu należy.
39:
¶Compoſita, Deſpondeo, deſpondes
40:
deſpondi, deſponſum, deſpondere,
41:
act. ſec. Zmawiam/ poślubuyę zá mąſz. De=
42:
ſpondere ſibi filiam alicuius, W małżeń
43:
ſtwo wziąć.
44:
Deſpondere animum, Wątpić/ roſpáczáć
45:
zeyść ná dobrey myśli.
46:
¶Deſpondere ſubaudi animum, Co=
47:
lumel. Caueis clauſi plurimi deſpon=
48:
dent, W kłatkách zámknieni poſpolicie rádźi
49:
ſchodzą ná myśłi y zdycháyą. Deſpondere
50:
ſapientiam, Náoſięgnienie mądrośći węt=
51:
pić.
52:
Deſpondere ſibi domum alicuius,
53:
Prziwłaſzczáć á dopieráć ſie domu cziyego/ zá
54:
to mniemáć yákoby nań przipádáć miał.
55:
¶Deſpondebitur imperſonale, Będzie
56:
poślubiona.
kolumna: b
S ante P.410
1:
dzieweczká. Deſponſa & deſtinata laus,
2:
Obiecána chwałá. Deſponſa prouincia
3:
nondum decreta, Obiecáne ſtároſtwo ále
4:
yeſzcze nie dáne.
5:
¶Deſponſatus, a, um, participium, a
6:
Deſponſor, deſponſaris, Zmowiony zá
7:
mąż.
8:
¶Deſponſo, as, are, idē quod deſpon=
9:
deo in Biblijs.
10:
¶Deſponſatio, Poślubienie.
11:
¶Reſpondeo, Odpowiedam. Reſponde
12:
quod rogo, Odpowieday ná to o co cie
13:
pytam.
14:
Quod reſpondes ad hæc, Co ná to mó=
15:
wiſz/ co odpowiedaſz/ co zá odpowiedź dá=
16:
yeſz.
17:
Ad rogatum ſiue ad interrogata re=
18:
ſpondere, Ná to o co pytáyą odpowie=
19:
dzieć.
20:
Reſpondere maledictis, Odpowiedzieć ná
21:
złorzeczenie.
22:
Criminibus reſpondere, Ná potwarzá=
23:
nie odpowiedzieć.
24:
Ad nomina reſpondere, Ná popis álbo
25:
ná rok ſie ſtáwić álbo oblicznie odpowie=
26:
dáć.
27:
Non reſpondere, Nie ſtánąć. Reſpon=
28:
dere ad tempus uel ad diem debitor
29:
dicitur, Ná vmowiony czás zápłáćić. Non
30:
reſpondet ſuperiori, Nie zgádza ſie s pier=
31:
wſzym/ nie táki yáki pierwſzy. Ad normā
32:
reſpondere, Práwie yáko ma być odpo=
33:
wiedzieć/ by wyrznął słuſznie odpowie=
34:
dzieć.
35:
Quarta chorda ad ſeptimam, Czwarta
36:
ſtruná s ſiodmą ſie zgadza. Haudquaquā
37:
ad ſpem euentus reſpondit, Nie wedle
38:
nádzieye ſie rzecz tráfiłá. Voto alicuius re=
39:
ſpondere, Stáć ſie wedle cziyey żądliwoś=
40:
ći.
41:
Si bonitas tua meo iudicio reſpōderit
42:
By mie twoyá dobroć nie chciáłá omylić.
43:
Amore uel in amore alicui reſponde=
44:
re, Rowną á yednáką miłość komu okázo=
45:
wáć.
46:
Patri reſpondere, Ná oycá ſie tráfić/ oby=
47:
czáyów yego náśládowáć. Mari reſpondet
48:
Gnoſia tellus, Leży práwie nád mo=
49:
rzem.
50:
Vbi aliquid non reſpondit, Gdy ſie ko=
51:
mu nie wedle myśli wodźi. Reſponſum eſt
52:
imperſonale, Odpowiedziano yeſt/ dano
53:
odpowiedzieć.
54:
Reſpondere poculis, Pełnić. Vita non
55:
reſpondet doctrinæ, Nie zgadza ſie ży=
56:
wot s nauką. Reſponſu breue, Cic.
ZZ 2¶Reſponſo


strona: 410v


kolumna: a
S ante P.
1:
¶Reſponſo, as, are, frequentatiuum,
2:
Odmawiam/ odwrikam/ odwárkam/ odmru=
3:
kam. Cupidinibus reſpondere, Lubo=
4:
ściam ſie przećiwić.
5:
¶Reſponſito, as, are, aliud frequenta=
6:
tiuum idem.
7:
¶Reſponſum, reſponſi, neut. ſec. Odpo
8:
wiedź.
9:
Dare reſponſum, Odpowiedzieć. Redde=
10:
re reſponſum, idem.
11:
¶Reſponſum item, Rádá boska/ słowo
12:
a odpowiedzenie boże.
13:
¶Reſponſio, onis, Odpowiedzenie.
14:
¶Reſponſus, huius reſponſus, maſ. q.
15:
Iednákość/ rym/ zgodá co ſie zwłaſzczá we=
16:
ſpołek s czym zgadza/ rymuye y trá=
17:
fia
18:
Spondæus, ſpondæi, maſc. ſec. pen. pro.
19:
pes conſtans duabus ſyllabis lon=
20:
gis grafika
21:
Spondyle ſpondylis, genus ſerpentis.
22:
Spondylus, ſpondyli, maſ. ſe. Internodiū
23:
ſeu uertebrum ſpinæ, Pácierze w grzbie=
24:
cie.
25:
Spondylus etiam, Wartaczká álbo wár=
26:
talka yáko niektórzi zową/ paciorek zwłaſz=
27:
czá który niewiáſty kłádą ná wrzeciono áby
28:
lepiey wartáło.
29:
Spondylus oſtreorum, Oskrzelle álbo twár=
30:
de mięſo ná morskich żołwiách.
31:
Spondyli etiam, Przeguby ná człon=
32:
kách.
33:
Spongia, æ, fem. prim. Gębká.
34:
Spongolia dimin. Máła gębká.
35:
Spongiolæ etiam dicuntur, Owoc ná pol=
36:
ney rożey roſtący. Barbari Bedegar uo=
37:
cant.
38:
Spongioſus, a, um, Dziuráwy/ rzadki by
39:
gębká.
40:
Spongio, as, are, act. prim. Spongia de=
41:
tergere, Gębką vtrzeć. Obſoletum.
42:
Spongia etiam capitur pro Aſparagi ſa=
43:
tiui radice apud Plin. & Columel.
44:
Spongiolæ eius diminutiuum.
45:
Spongites gemma, Plin.
46:
Sponſa, ſponſalis, ſponſio, ſpōſor, Vide
47:
Spondeo.
48:
Sponte ablatiuus ſolus, fem. Z dobrey wo=
49:
ley/ ſam z ſiebie. Sua ſponte, Z ſwey dobrey
50:
woley. Sponte naturæ, Z przirodze=
51:
nia.
52:
Spontis genitiuus rariſsime inuenitur.
53:
Sponte aduerbialiter poſitum, Dobro=
54:
wolnie.
55:
Spontaneus, a, um, Dobrowolny/ a/ e. ſam z
56:
ſiebie. In Biblijs tantum legitur.
57:
Spontanee aduerbium, Dobrowolnie.
kolumna: b
S ante P.
1:
Spontalis & hoc ſpontale ultroneum
2:
Apul. inuſitatum.
3:
Sporades Inſulæ quædam circa Crætam
4:
in mari Carpathio.
5:
Sporta, ſportæ, fem, prim. Pleciony koſz le=
6:
śicą.
7:
Sportula, læ, dimin. Koſzyk.
8:
Sportula etiam, Dar/ vpominek/ który bogáći
9:
Rzimiánie dawáli tym którzy ráno ná nie
10:
czekáli/ dobrego dniá ym ſprziyáyąc. Erant
11:
autem centum quadrantes, Które około
12:
dzieſiąći groſzy náſzych polskich cziniły. Con=
13:
ſtituebantur autem ſportulæ in limine
14:
domus.
15:
Sportella, læ, aliud diminutiuum, Koſzi=
16:
czek.
17:
Spuma, ſpumæ, fem. prim. Piáná. Spumam
18:
agere, Szumowáć/ piány zbieráć.
19:
Spumeus, a, um, Ná xtałt peány/ álbo z piá=
20:
ny. Spumeus color, Biała máść by piá=
21:
ná.
22:
Spumoſus, a, um, Pieniſty.
23:
Spumo, as, are, Pienię.
24:
Spumatus, a, um, Cic. de diuinatione
25:
Saxa caua ſalis niueo ſpumata li=
26:
quore.
27:
¶Deſpumo, as, are, Szumuyę/ zmiatam
28:
piánę.
29:
¶Diſpumo idem.
30:
Spuo, ſpuis, ſpui, ſputum, ſpuere,
31:
Pluyę.
32:
Sputo, as, are, frequentatiuum, Splu=
33:
wam.
34:
Sputum, ſputi, neut ſec. Sliná. Dicitur &
35:
ſputus, ſputi, in gen. maſcul. pro eo=
36:
dem.
37:
Sputamen, ſputaminis, pro ſputo in Bi=
38:
blijs inſolens.
39:
Sputator, ſputatoris, maſc. ter. Spluwácz.
40:
¶Compoſita, Deſpuo, Popluwam/ ſplu
41:
wám. Deſpuere in mores, Poplunąć ná
42:
złe obyczaye.
43:
¶Deſpui paſsiuum, Być poplwan.
44:
¶Deſpuitur imperſonale Liui. Ibi
45:
deſpui religio eſt, Tám żaden nie śmie
46:
ſplunąć/ máyą zá wyſtęp gdy któ ſplu=
47:
wa.
48:
¶Expuo, Wypluwam. Expuunt lachry
49:
mam oculi, Puſzczáyą łzy. Expuere mi=
50:
ſeriam ex animo, Nędzie s vtrapienim
51:
z ſercá zrzućić.
52:
¶Inſpuo, Wpluwam/ nápluwam w
53:
co.
54:
¶Inſputo, as, are, frequentatiuū, Wſzę=
55:
dzie náplwáć. Aliquem & alicui inſputa=
56:
re, Náplwáć ná kogo.
¶Reſpuo


strona: 411


kolumna: a
S ante P.
1:
¶Reſpuo, Odpluwam. Metap. Gárdzę ni
2:
zacz nie mam/ odrzucam Reſpuere aliquid
3:
dicuntur aures, Gdy czego nie rády sły=
4:
ſzą.
5:
Auribus hominem reſpuere, Nie chcieć
6:
o kim słiſzeć/ nie chcieć áby o kim mówio=
7:
no.
8:
Reſpuit hoc ſapientiſsimi cuiuſ fi=
9:
des, Zaden mądry nie chce temu wierzić.
10:
Conditionē reſpuere, Nie chcieć ſie dáć
11:
pocieſzić.
12:
Imperium reſpuere, Nie chcieć mieć páná
13:
nád ſobą.
14:
Reſpuit hoc ferri ictum, Odpáda żela=
15:
zo od tego/ nie może pożić. Tergus reſpuēs
16:
uulnus, Reſouere ſecures dicitur lignū
17:
Siekiérę odbiyáć/ nie chcieć ſie dáć pożić ſie=
18:
kierą.
19:
¶Reſpuens, entis, participium ſiue no=
20:
men ex participio, Gárdzący.
21:
Spurcus, a, um, Plugáwy/ mierziony/ niecziſty
22:
ſzpátnmy/ a/ e/ też okrutny ogromny. Spur=
23:
ciſsima tempeſtas, Wielka/ okrutna nie=
24:
pogodá. Ita ſpurcus carnifex, Stráſzny/
25:
mierziony kát.
26:
Spurciſsimus helluo præguſtator li=
27:
bidinum, mierziony/ plugáwy piyánicá. Vi=
28:
num ſpurcum, Wodne wino.
29:
Spurce, ſpurcius, ſpurciſsime, aduer=
30:
bium, Plugáwie/ ſromotnie/ mierziono. Spur=
31:
ce in aliquem dicere, Szpátnie/ hániebnie
32:
o kim mówić.
33:
Spurcitia, æ, uel ſpurcities, ei, fe. Plugáw=
34:
ſtwo/ mierzioność/ niecziſtość.
35:
Spurcificus, a, um, qui ſpurca facit, Mier
36:
źienec/ plugáwiec. Plaut. Obſoletum.
37:
Spurcidicus, a, um, qui ſpurca dicit, Inſo
38:
lens.
39:
Spurco, as, are, uel ſpurcor aris, ari, de=
40:
ponens, Plugáwię/ máżę/ niecziſto czi=
41:
nię.
42:
¶Conſpurco, as, are, Poplugáwiam/ po=
43:
mázuyę.
44:
Spurius, a, um, Bękárt/ báſtert/ niewiádo=
45:
mego oycá ſyn. Transfertur etiā ad alia
46:
ut ſpurius uerſus, Wierſz którego autor
47:
nie yeſt wiádomy.

48:
S ante Q.
49:
Squaldus pro Squalido, Obſole=
50:
tum.
51:
Squalor, ſqualoris, maſ. tert. Pulgáſtwo/
kolumna: b
S ante Q.411
1:
niecziſtosć. Proprie, Przipite plugáwośći
2:
zázmudzenie á zákalenie ná skórze. Obſita
3:
ſqualore ueſtis, Przipádłá wſzem plugáw=
4:
ſtwem.
5:
Squaloris plenus ac pulueris, Squa=
6:
lor ſordeſ ſociorum, ſqualor &
7:
mœror. In ſqualore & luctu eſſe, W
8:
wielkim ſmutku y żáłośći być. Inquinatio
9:
ſordes, ſqualor, mœror, luctus, fere ſy
10:
nonyma.
11:
Squaleo, es, ſqualui, ſqualere, Pełny błotá
12:
y plugáwſtwá być.
13:
Squallent arua, Leżą puſtę polá/ nie ſprá=
14:
wuyą ich.
15:
Eſt in luctu ſenatus, ſqualet ciuitas pu
16:
blico conſilio murata ueſte, Ieſt w ſmut
17:
ku rádá/ lámentuye wſziſtko miáſto/ wziąwſzy
18:
ná ſię żáłobne ſzáty.
19:
Arma ſquallent ſitu & rubigine, Zbroyá
20:
pośmiedziáłá/ záplugáwiłá ſie rdzą.
21:
Squalidus, a, um, Záſniedziony/ pośmiedziá=
22:
ły/ záplugáwiony.
23:
Squalidus auro, Lſzczący ſie od złotá.
24:
etiam dicitur.
25:
Squalide materiæ, Niewdzięczne.
26:
Squalide aduerbium, Plugáwie.
27:
Squalus pro ſqualidus, obſoletum.
28:
Squalis, li, genus piſcis.
29:
Squama, æ, fem. prim. Luská.
30:
Squama æris quæ ui decutitur ab ære,
31:
Pleśń/ troski.
32:
Squameus, a, um, Luskáty.
33:
Squamificus, ſquamis ſqualens, CC.
34:
Inſolens.
35:
Squamifer, a, um, Co łuski nſobie
36:
ma.
37:
Squamoſus, a, um, Luskáty/ a/ e. Squam=
38:
moſum pecus pro piſcibus.
39:
Squamatim aduerbium, Ná xtáłt łu=
40:
ski.
41:
¶Deſquamo, as, are, Oczeſuyę łuskę/ ſprá
42:
wuyę ryby.
43:
Deſquamare piſcem, Oczoſáć rybę. De=
44:
ſquamare etiam de arboribus dici=
45:
tur, Z kóry wyłupić.
46:
Deſquamare ueſtem, Stárą ſuknią wy=
47:
chędożić á ná wendetę nágotowáć.
48:
Squamoſus, a, um, a ſquamarum ſimi=
49:
litudine dictus cuius cutis aſſurgit ob
50:
aſsiduam illuuiem, obſoletum.
51:
Squatina, æ. Nieyáki rodzay ryb.
ZZ 3Squilla


strona: 411v


kolumna: a
S ante T.
1:
Squilla, æ, Varroni, ſiue Scilla Plinio, &
2:
Scella Hippocrati, Vide Scilla.
3:
Squilla, Nieyáki rodzay ryb.
4:
Squinitij Italiæ populi Sabelli & Sam
5:
nites antea dicti.

6:
S ante T.
7:
Stabilio, ſtabilis, pen. cor. ſtabiliui, ſtabi=
8:
litum, ſtabilire, Vſtáwiam/ vtwierdzam/
9:
vmocniam Hoc ſtabilito probe & fixo,
10:
Vſtánowiwſzy to yáko ſie godźi. Stabilire
11:
Rempub. cui opponitur euertere, Vmo
12:
cnić/ vgruntowáć.
13:
Stabilis & hoc ſtabile, Stáły/ mocny/ grun=
14:
towny/ a/ e.
15:
Stabilis & firmus animus, Pewny á
16:
vtwierdzony vmysł.
17:
Stabile & immutabile, Stabilia mala,
18:
Długo trwáyące yábłká. Pewne malżeńſtwo.
19:
Stabilis & certa ſententia, Stałe á pewne
20:
przed ſię wzięcie. Stabile eſt me patri ar=
21:
gentum reddere, Konieczniem przed ſię
22:
wziął/ etć.
23:
Stabilimen, & Stabilimentū, ti, Vtwier
24:
dzenie/ vmocnienie/ vgruntowánie.
25:
Stabilitas, atis, Stałość/ ſtátek. Amicitiæ ſta
26:
bilitas uacillat, Stałoć prziyáźniey ſie
27:
rozchwiała.
28:
Stabilitas & firmitas idem.
29:
¶Conſtabilio, is, ire, idem fere quod
30:
ſimplex, Pomocniam/ potwierdzam
31:
Stabulum, ſtabuli, neu. ſe. Stáynia/ gośćin=
32:
ny dóm/ goſpodá/ kárczmá.
33:
Stabulum confidentiæ flagitij, ne=
34:
quitiæ, Schadzká á zgromádzenie wſzech nie=
35:
cnot.
36:
Stabulum equorum, Końska ſtáynia.
37:
Stabulum pauonum, Páwie ſiedlisko.
38:
Stabulo, as, are, ſed frequentius Stabulor
39:
aris, ari, deponens, Stoyę, poſtánowiam
40:
ſie ná gościńcu/ wieżdżę do gośćińca. Sta=
41:
bulare pecus, Do obory wgániáć.
42:
Stabulatio, onis, Stáwiánie/ poſtáwienie
43:
gośći.
44:
Stabulatio etiam, Stáwienie/ to yeſt prze=
45:
wory w ſtáyniách.
46:
Stabularius, ij, maſc. Kárczmarz/ Goſpo=
47:
darz.
48:
Stabularius item, Máſztálerz.
49:
¶Proſtibulum, proſtibuli, Nierządnych
50:
małp á kurew poſpolitych dóm/ Zántus.
51:
Stachys huius ſtachys herba.
kolumna: b
S ante T.
1:
Stache, ſtaches, fem. Nieyáki rodzay gumi to
2:
yeſt naliepſzy mirrhi.
3:
Stacteus, a, um, Vt myrrha Stactea, Vide
4:
ſupra.
5:
Stadium, ſtadij, maſc. ſec. Latine curricu=
6:
lum, Zawód/ to yeſt plác do zawodu do goń=
7:
twy.
8:
Stadium item, Dálekość ſto pięć y dwádźie=
9:
ściá kroków w ſobie oſiegáyeca. Et octo
10:
ſtadia conficiunt miliare Italocum.
11:
Stadiodromos, ſtadiodromi, pen, cor
12:
Zawodnik/ curſor/ biegun/ wyśćigacz.
13:
Stadiodromos item, Ten iſty zawodny
14:
plác.
15:
Stagnum, ſtagni, neut. ſe. Iezioro ſpokoyem
16:
ſtoyąca wodá/ ſtoyące bágnisko.
17:
Stagno, as, are, Rozliewam/ poliewam álbo zá
18:
liewam/ to yeſt ſtawam ſie yeziorem/ záta=
19:
piam niemáłe pole.
20:
Stagnare enim terram dicimus, Wodą zá=
21:
bráć/ zátopić nieyaki pláć ziemie.
22:
Stagnatus, a, um, participium, ut terra
23:
ſtagnata, Ziemiá wodą zabrana/ zátopiona
24:
álbo opłynęła.
25:
¶Reſtagno, exundo as, are, Przelewam
26:
wylewam z brzegów. Reſtagnatio uerbale
27:
Wylánie/ przerwánie grobley.
28:
Stalagma, atis, neut. Vnguentum quod
29:
ſucco conſtat, Plin.
30:
Stalagnium genus inaurium, Nonius,
31:
Stamen, ſtaminis, neut. tert. Poſtáwá pło=
32:
cienna/ tkácka.
33:
Stamen etiam quicquid in colo ad nen=
34:
ndum ponitur Przędzá.
35:
Stamen panni, Poſtaw ſukna.
36:
Stamina etiam dicuntur in ligno & her=
37:
bis, Koſmáćiny albo promienie ná ziołách y
38:
drzewiech.
39:
Stamineus, a, um, Co ku poſtáwie płótná na=
40:
leży. Vena ſtaminea, S máłym promy=
41:
kiem.
42:
Stannum, ſtanni, neut. ſec. Cena. Plubum
43:
ſcilicet candidum, Biały ołów. Nam
44:
aliud eſt nigrum.
45:
Stanneus, a, um, Cenowy/ a/ e.
46:
Stapedes, Strzemioná.
47:
Staphis huius ſtaphidis, fem. tert. Quæ
48:
etiam ſtaphis agria herba eſt, Wſze zie=
49:
le álbo wilcze łyko álbo korzeń.
50:
Staphile, uitis alba quam alij Ampelo=
51:
leucen uocant, alij melothron, Calep.
52:
Biała máćica winna.
Staphylinus


strona: 412


kolumna: a
S ante T.
1:
Staphylinus, ſtaphylini, maſcul. ſecund.
2:
Nieyáki rodzay żołtego páſternaku. Stata=
3:
nus deus, puerilitatis præſes antiquis
4:
creditus.
5:
Statarius, Vide Sto.
6:
Stater, ſtateris, maſc. Nieyáka mincá/ qua=
7:
tuor drachmas ualens, Málem około
8:
pułzłotego náſzego polskiego/ też wagá cztery
9:
kwintle ważąca.
10:
Stater, æ, fem. prim. Inſtrumentum quo
11:
res ponderatur ſine bilancibus, Przez=
12:
mian podobno.
13:
Statera, æ, etiam pro Tympano & quas
14:
Græci Magidas uocant, Plin. lib. 33.
15:
cap. 11.
16:
Stathmos, Poſtski cug/ to yeſt xxviij. włoskich
17:
mil.
18:
Statice, ſtatices, femin. genus herbæ, Pli=
19:
nius.
20:
Staticulum, li, neut. ſec. Nieyáki xtałt wiſzą=
21:
cego kolebczánego wóská.
22:
Staticulum item, Słup. Apud Hierony=
23:
mum.
24:
Staticulus, ſtaticuli, ſtatator, qui nunc pro
25:
ſilit nunc ſtat, Macrobius lib. 3. Satur=
26:
nal, Plęśnik/ tanecznik.
27:
Staticulum ipſum genus ſaltationis.
28:
Statim aduerbium prima prod. a ſtando
29:
Hnet/ wnet/ skoro/ bes omieſzkánia. Confe=
30:
ſtim & ſtatim. continuo, ſynonyma
31:
ſunt.
32:
Statim at negauit, Iáko skoro zá=
33:
przał.
34:
Statim in facto ipſo, Hnet/ máłem ná
35:
vczynku tymże.
36:
Statim ut Romam redijt, Iáko ſie sko=
37:
ro do Rzymu wroćił. Vt me ſalutauit
38:
ſtatim Romam profectus eſt, Náwie=
39:
dźiwſzy mie wnet ſie do Rzimu vdał. Sta=
40:
tim Catone abſoluto.
41:
Statina Inſula de qua Papi in Syl.
42:
Statio, ſtitiua, Vide ſto.
43:
Stator, ſtatoris, Vide ſto.
44:
Statuta & Statuarius, Vide Statuo.
45:
Statuo, ſtatuis, ſtatui. ſtatutum, ſtatuere,
46:
Vſtáwiam poſtánowiám/ vmocniam vtwier=
47:
dzam/ vmyślam á bierzę co przed ſię. Sta=
48:
tuo terminum, Stáwiam cél/ kres. Diem
49:
ſtatuere, Náznáczić czás.
50:
Modum ſtatuere, Miárę vſtáwić/ zákre=
51:
śić.
kolumna: b
S ante T.412
1:
Sic apud animum meum ſtatui, Tákem
2:
to przed ſię wźiął.
3:
De me ſtatuant quid uelint, Niechay o
4:
mnie dzierżą/ rozumieyą yáko chcą.
5:
Statuere & decernere, Poſtánowić y ská=
6:
záć.
7:
Statuere & collocare aliquam ſtatuam
8:
Słup poſtáwić.
9:
Ante oculos ſtatuere, Przed oczimá po=
10:
ſtáwić.
11:
Vix ſtatuere apud animum meum
12:
poſſum utrum peior ipſa res an peio=
13:
re exemplo agatur, Nie mogę rozeznáć/
14:
oſzácowáć/ oſędźić/ álbo nie mogę ſie z tego
15:
wypráwić/ rozumem ſwym oſęgnąć ye=
16:
ſli etć.
17:
Exemplum ſtatuere in aliquo, Iedne=
18:
go ná przikład ynſzym skáráć/ áby ſie zwłaſz=
19:
czá drudzy karáli.
20:
Statuere in aliquem exemplum idem,
21:
Finem alicui rei ſtatuere, Koniec którey
22:
rzeczy vczinić.
23:
De re aliqua ſtatuere, Poſtánowienie vczi
24:
nić.
25:
Sic habuit ſtatutum cum animo hac
26:
deliberatum omnes iudices reijcere,
27:
To miáł ná myśli/ tę miał wolą/ ná to ſie
28:
był vdał/ że ſie nie chciał żadnemu ſędziemu
29:
dáć ſędźić.
30:
Statuere in aliquem, Nieco przećiwko ko=
31:
mu przed ſię wziąć.
32:
Legem ſibi ſtatuere, Sam ſobie ſtátut
33:
vłożyć.
34:
Locum colloquio ſtatuere, Mieyſce
35:
náznáczić ku rozmowie.
36:
Mercedem ſtatuere, Myto s kim zmó=
37:
wić/ etć.
38:
Modum ſtatuere alienæ induſtriæ,
39:
Miárę vſtáwić/ etć.
40:
Statuitur ne poſt M. Brutum procon
41:
ſulem ſit Creta prouincia, Skázuyą/
42:
chcą skázáć á decret vczinić áby wyſpá Cre=
43:
ta po Brutuſie nie byłá zá ſtároſtwo poczi=
44:
tána.
45:
Macedonibus trecenti nūmi in capita
46:
ſtatutum eſt præcium, Pogłownego cziń=
47:
ſzu ná káżdego Mácedończiká z oſobna trzi
48:
ſtá pieniędzy włożono.
ZZ 4Statuite


strona: 412v


kolumna: a
S ante T.
1:
Statuite quāti hoc putetis, Oſzácuycie yá=
2:
ko ſie wam to drogo zda. Senatus ſtatuit,
3:
Rádá skazáłá.
4:
Stipendium alicui ſtatuere de publico
5:
Z poſpolitego skárbu Iurgielt komu dáć/
6:
zá yurgieltniká prziyąć.
7:
Terminos ſtatuere, Gránice/ kopce vſypáć
8:
ográniczić.
9:
Sublimem medium arriperem & ca=
10:
pite primum in terram ſtatuerem, Po=
11:
chwyćiłbych cie w pás á wyniosłbych cie ná gó
12:
rę/ nogámi bych cie wzgórę poſtáwił. Sta=
13:
tutum eſt, Skazano yeſt/ poſtánowiono/ de=
14:
cret vcziniono.
15:
Statutus, a, um, participium, Pſtánowiony
16:
naznácony/ a/ e. etć. Vt ſtatuta die, Náz=
17:
náczonego dniá.
18:
Statuti pali, Poſtáwione/ wbite w ziemię
19:
pale.
20:
Statua, ſtatuæ, fem. pri. Słup cioſány zwłaſz=
21:
czá/ wykowány álbo vlany obraz.
22:
Statuarius, ſtauarij, maſ. ſe. Szniczerz obraź
23:
nik/ który obrázy á słupy rzeże.
24:
Statuarius, a, um, ut ſtatuaria ars, Nauká
25:
cioſánia/ rzezánia/ kowánia/ lánia słupów y
26:
obrázów.
27:
Statura, ſtaturæ, fem. prim. Wzroſt ciáłá w
28:
ſzerz y w zwyſz. Statura arborum, Wyſo=
29:
kość.
30:
Statumen, ſtatuminis, neut. ter. Tycz/ podpo=
31:
rá/ pal. Pedamentum idem, Statumi=
32:
na.
33:
Statumino, as, are, Tknąć tyczy/ podpie=
34:
ráć.
35:
Lapidibus ſtatuminare, Kámienne pod=
36:
pory czinić.
37:
¶Compoſita, Conſtituo, Poſtánowiam
38:
vpewniam.
39:
Conſtitutum eſt mihi, Vdalem ſie ná to/
40:
tákem to przedſę wziął. Conſtituere ali=
41:
cui ſe uenturum, Obiecáć ſie do kogo
42:
przyść.
43:
Conſtitueram ire Romam, Miałem
44:
wolą do Rzimu yecháć.
45:
Conſtituimus inter nos ut ambula=
46:
tionem pomeridianam conficeremus
47:
in Academia, Ná toſmy ſie zgodźili/ zmó=
48:
wili ábyſmy po południu przechadzkę nie ná
49:
ynſzym mieyſcu yedno w Akademiey mie=
50:
wáli.
51:
Conſtitui cum quodam hoſpite, me
52:
eſſe illum conuenturum, Obiecałem ſie
53:
do niektórego gośćiá yść. De hac re cum
54:
aliquid conſtitueris uelim mihi per=
55:
ſcribas, Ieſli yáką rádę wynaydzieſz/ etć.
kolumna: b
S ante T.
1:
Conſtituere quendam in locum alte=
2:
rius, Wſádźić ná cziye mieyſce. Diem &
3:
tempus conſtituere, Náznáczić/ zákry=
4:
śić.
5:
Conſtituere diem nuptijs colloquio,
6:
&c.
7:
Conſtitutæ nuptiæ in hunc diem, Ná
8:
ten dźień yeſt weſele vmówiono. Conſti=
9:
tuere pro collocare, Intra ſyluam aciē
10:
conſtituerant, Woysko w leſie położyli.
11:
In ordinem elephantes conſtituit, Vſzy
12:
kował/ etć.
13:
Conſtituere amicitiam cum aliquo,
14:
Zyąć/ vgruntowáć s kim záchowánie. Ne=
15:
ceſsitudinem cum aliquo conſtituere
16:
idem, Conſtituere ſpem in aliquo, Ná=
17:
dźieyę ſwoyę ná kogo kłaść/ ná kim ſá=
18:
dźić.
19:
Conſtituere ſibi aliquod genus æta=
20:
tis degendæ, Poſtánowić ſ ſobą ná yaki
21:
ſie ſtan żywotá mam vdáć.
22:
Conſtituere ſibi aliquem uitæ modū
23:
idem, Locum reo conſtituere, Okkár=
24:
żonemu mieyſce náznáczić.
25:
Conſtituere regem populi, Królá po=
26:
ſtánowić/ albo wybráć.
27:
Legem ciuitati conſtituere, Státut vczi=
28:
nić
29:
Conſtituere documentum, Przikład
30:
dác.
31:
Conſtituere oppidum, Záłożić/ fundo=
32:
wáć miáſto.
33:
Poſt hanc conſtitutam urbem, Po żało=
34:
żeniu álbo fundowániu tego miáſtá. Ciu=
35:
tates conſtituere, Miáſto zákłádáć/ ludo=
36:
wáć.
37:
Conſtituere præſidia ſua in arce legis,
38:
Wſziſtkę ſwą obronę/ vczieczkę y fundáment
39:
rzeczy ſwey ná ſtátucie ſádźić.
40:
Conſtituere aliquem magna gratia
41:
apud regem, W wieść á wpráwić kogo w
42:
wielką łáskę do królá.
43:
Fines in amicitia conſtituere, Kreſy wie
44:
dzienia prziyacielſtwa miedzy ſobą vſtáwić.
45:
Vt finis aliquando iudiciariæ rei con=
46:
ſtitueretur, áby kiedy ſądowne rzeczu ko=
47:
niec ſwoy nálázły.
48:
Conſtituit utilitas amicitiam, Pożytek
49:
prziyáźniey wynálasł álbo poſtánpwił. Con
50:
ſtituere æra militantibus, Zołnierzóm
51:
myto vſtáwić.
52:
Conſtituere prouinciam alicui, Dáć ko
53:
mu ſtároſtwo.
Conſtituere


strona: 413


kolumna: a
S ante T.
1:
Conſtituere pœnam & ſupplicium in
2:
aliquem, Skáráć kogo. Dico mercedem
3:
funeris ac ſepulturæ conſtitui nefas
4:
eſſe, Mowię że ſie nie godźi dokupowáć po=
5:
grzebów.
6:
Conſtituere mercedulas prædiorum,
7:
Co z którego folwárku máyą płáćić názná=
8:
czić.
9:
Accuſationem conſtituere, Sądowną
10:
skárgę álbo żáłobe przed ſądem położyć.
11:
Acionem conſtituere, Náleść obyczay któ
12:
rym ſpoſobem która ſpráwą má być álbo
13:
może być ná ſądzie wiedziona/ to przed tym
14:
ſędzia czynił wysłuchawſzy/ obudwu ſtrón
15:
rzeczy áby żaden ná ſwey ſpráwiedliwośći
16:
vkrocenia yákiego nie cierpcał. Inire & con=
17:
ſtituere conſilium, Porádźić ſie. Con=
18:
trouerſiam conſtituere quod uulgo
19:
dicitur medium, Náleść roznicę á ſrzo=
20:
dek álbo ſędziemu okázáć o co grá idźie ná
21:
których punkciech roznicá naywiętſzá wi=
22:
śi.
23:
Conſtituere diſceptationē, Zmowić ál=
24:
bo położyć czás ku rozbierániu rzeczy áżeby
25:
ſie śrzodek mogł náleść á roznicá skoń=
26:
czić.
27:
In re præſenti optime deliberabis &
28:
conſtitues, W oblicznośći gry vyźrziſz/
29:
nálepiey obaczyſz y roſpráwiſz co będzie po=
30:
trzebá.
31:
Conſtituere iudicium dicebant uete=
32:
res & conſtutuere quæſtionem, pro eo
33:
quod eſt conſtituere actionem, Sądy/
34:
wiece/ álbo roki położyć.
35:
Conſtituere iudicium, Wiece poło=
36:
żyć.
37:
Conſtituere iudicium capitis in ali=
38:
quem, Oſádzić práwo o kim. Nouā quæ=
39:
ſtionem conſtituere, Nową żáłobę przed
40:
ſądem położić.
41:
Teſtes conſtituere, Swiádki ſtáwić. Con
42:
ſtituere ius, Práwo á ſtátut wyłożyć gdy
43:
zwłaſzczá zwierzchność rádá álbo król nieyá=
44:
ki ártikuł w práwie/ który ma nie co w ſobie
45:
trudnośći wykłádáyą/ áby od każdego rozu=
46:
mian mogł być.
47:
Conſtituere ſummam torius litis in re
48:
aliqua, Ná yednym articule ſpór á rozni=
49:
cę cáley rzeczy ſádźić/ álbo yednego ſie árticu=
50:
łu naybárziey dźierżeć.
51:
Conſtituere iudicium in uerbis idem
52:
quod conſtituere ius, Poſteaquam ui=
53:
ctoria conſtituta eſt, Yáko ſie skoro ná=
54:
lázło kto zwicięſtwo otrzimał álbo zwicięſtwá
55:
przicziną był.
kolumna: b
S ante T.413
1:
Conſtituere in digitis ſingulas cauſæ
2:
partes, Wſziſtki częśći ſpráwy ná pálcách wy
3:
liczić.
4:
Conſtituere quid accidere poſſet, przeyź
5:
rzeć obaczić co by ſie mogło przigo=
6:
dzić.
7:
Conſtitutum ex omnium ſentencia.
8:
Wſziſcy yednoſtáynemi głoſy ták skazá=
9:
li.
10:
Pecuniam conſtituere, Zápiſány dług
11:
obiecáć/ zápłáćić/ położić v xiąg. Conſtitu=
12:
tum pro certo ſtabilito, non contro,
13:
uerſo, Miáſto zámknionego zkończonego/
14:
vmorzonego/ vgruntowánego.
15:
¶Conſtitutus, a, um, participiū, Vſtá=
16:
wiony/ poſtánowiony/ vmocniony/ vgrunto=
17:
wány/ náznáczony/ a/ e.
18:
Conſtitutus locus a iudicibus, Náz=
19:
náczone mieyſce. Cōſtituta præclariſsime
20:
Reſpub. dilabitur, W czyſtym rządzie po=
21:
ſtánowiona Rzeczpoſpolita yuſz ſie rozla=
22:
ta.
23:
Ad cœdem conſtitutus, Quintil. Qui
24:
tibi peræpe ad cœdem conſtituti fue=
25:
runt, Ná którycheś gárdle ſobie obiecował
26:
vśieść.
27:
Pax conſtituta, Wzięty/ poſtánowiony
28:
pokóy.
29:
Diuinitus coſtituta literarum ſtudia,
30:
Z Boskiego przeyźrzenia zrzádzone nau=
31:
ki.
32:
Corpus bene conſtitutum, Ciáło zdro=
33:
we/ dobrego przirodzenia. Venire ad con
34:
ſtitutum ſubaudi diem, Ná náznáczony
35:
czás.
36:
¶Conſtitutio, onis, uerbale, Poſtáno=
37:
wienie/ vſtáwá/ rozrządzenie.
38:
Conſtitutio corporum quæ alias com
39:
plexio dicitur, Przirodzenie/ Complexia/
40:
Płeć.
41:
Conſtitutio religionum, Vſtáwienie bo=
42:
żey służby.
43:
Corporis firma conſtitutio, Mocne
44:
przirodzenie.
45:
¶Inſtituo, Vſtáwiam/ vmyślam/ przed ſię
46:
biorę/ też nauczam/ poſtánowiam. In animo
47:
inſtituere, Vmyślić.
48:
Ita ut facere inſtituit, Ták yáko vmyślił
49:
vczinić/ álbo yáko przed ſię wziął.
Quæſo


strona: 413v


kolumna: a
S ante T.
1:
Quæſto ut me iudices, ſicuti facere in=
2:
ſtituiſtis benigne attente audiatis,
3:
Proſzę was zá to pilnie áby yákoście poczęli
4:
mnie łáskáwie s pilnością słucháli. Aſtu-
5:
tiam inſtituere, Chytrość yáką wymyślić.
6:
Certamen ſibi inſtituere cum aliquo,
7:
W gonitwę álbo w zapáśnictwo ſie s kim
8:
wdáć.
9:
Conſuetudinem inſtituere, Prziyazń s
10:
kim ſyąć.
11:
Delectum militum inſtituere, Począć
12:
żołnierze prziymowáć. Nundinas inſtitue=
13:
re, Iármark vſtáwić. Hæredem inſtitue=
14:
re, Zá dźiedźicá wziąć/ ymienie wzdáć/ zápi=
15:
ſáć.
16:
Hæredem inſtituere ex aſſe uel ex om=
17:
nibus bonis, Wſziſtko imienie komu zá=
18:
piſáć.
19:
Iter inſtituere, Drógę przed ſię wźiąć. Na=
20:
ues inſtituere, Gotowáć. Quinqueremē
21:
inſtituit Neſichton, Neſichton náprzód
22:
nálazł.
23:
Negotium inſtituere, Spráwę nieyáką
24:
przed ſię wźiąć.
25:
Aueo ſcire quam rerum rationem in=
26:
ſtituat, Radbym wiedziáł co myśli czinić/ co
27:
przed ſię bierze. Regnum inſtituere, Kró=
28:
liewſtwo poſtánowić. Sermonem inſtitue=
29:
re, Począć mówić. Sapienter uitam inſti=
30:
tuit, Mądrze ſobie poczinał/ mądrze ſwoy
31:
żywot ſpráwował/ wiódł. Vitem inſtituere
32:
Szczepić/ ſádźić.
33:
Quem tu a puero inſtituiſti, Któregoś
34:
ty z dziećińſtwá vczył. Inſtituere at eru=
35:
dire ad turpitudines, Ku złemu náu=
36:
czáć.
37:
Senex inſtitui lyra non eruſcebat, Nie
38:
ſrómał ſie vczyć w ſtárości ná hárfie.
39:
¶Inſtitutio, Nauká/ nauczánie.
40:
¶Diſciplina, inſtitutio, præceptio idē,
41:
Ratio inſtitutio adminiſtrandæ
42:
Reipub. Obyczay y nauká ſpráwowánia
43:
Rzeczypoſpolitey.
44:
Secta, inſtitutio.
45:
¶Inſtitutum, inſtituti, Przed ſię wzięćie/
46:
vmysł.
47:
Inſtituta plur. num, Dobre poſtánowienie
48:
vſtáwy práwá.
49:
Conſuetudo & inſtitutum maiorum,
50:
Obyczay y poſtánowienie náſzych ſtárſzych.
51:
More inſtituto maiorum, Wedle zá=
52:
chowánia przodków náſzych.
kolumna: b
S ante T.
1:
Inſtitutum aliquod uitæ capiendum,
2:
Obráć ſobie ſtan żywotá którego. Inſtituto
3:
ſuo aliquid facere, Wedle ſwego przedſię
4:
wzięćia nieco czinić.
5:
Vti inſtituto ſuo, Swe przedſię wzięcie
6:
przed ſię prowádźić.
7:
Leges & inſtituta iuris publici, Vſtáwy
8:
y záchowánia práwá poſpolitego. Ciuitatis
9:
ueſtræ leges, inſtituta, mores, iura,
10:
præcepta & inſtituta: Alienum ab in=
11:
ſtitutis meis, Nie mego ſtanu. Nihil eſt
12:
alienius ab inſtitutis meis, Nie czego ſie
13:
bárziey nie odrzekam/ nie żegnam.
14:
Tenere idem inſtitutum in omnibus,
15:
Swego ſie przedſię wzięćia záwżdy dzierżeć
16:
w káżdych rzeczách/ álbo yednego ſie ſpoſobu
17:
záwżdy dźierżeć.
18:
¶Inſtitutum pro incepto, Plin. Hæc
19:
ſunt rerum principia & inſtituta na=
20:
turæ, Początki rzeczy przirodzonych. Pecu=
21:
nia ab inſtitutis ſuis abduci, Dopuśćić
22:
ſie vwieść ſwego dobrego przed ſię wzięćia łá=
23:
komſtwem.
24:
¶Præſtituo, Záznáczam/ zákryſam. Diem
25:
præſtituit operi faciendo Calendis de
26:
cembris, Dzień náznáczył.
27:
Argento hæ dies præſtituta eſt, Ten
28:
dzień yeſt położon/ náznáczón ku kłádzieniu
29:
pieniędzy.
30:
¶Proſtituo, Nierząd płodzęwy/dawam
31:
ſwe ciáło ná niecziſtość dla pieniędzy, ut
32:
meretrices. Suam pudicitiam proſti=
33:
tuere, Skurwić ſie. Proſtituta frons, Nie=
34:
ſrómieźliwa twarz.
35:
¶Proſtituta meretrix dicitur, Kur=
36:
wá.
37:
¶Proſtibulum, proſtibuli, Poſpolita
38:
máłpá nierządna niewiáſtá.
39:
¶Proſtibula, læ, idem.
40:
¶Reſtituo, is, ere, Wrácam zás/ poſtáwiam
41:
ſtáwiam/ też odnawiam. Reſtitue in quem
42:
me recepiſti locum, Wróć mie ná to
43:
mieyſce z któregoś mie wźiął.
44:
Vicos quod incenderat iterum re=
45:
ſtituere iuſsit, Wśi które był popalił/ ka=
46:
zał záś zbudowáć. Vt ſuis reſtituam ac
47:
reddam, Abych ya yey prziyacielóm wroći=
48:
łá y oddáła. Terent. Corruptum ado=
49:
leſcentē reſtituere, Skáżonego młodźieńcá
50:
náwróćić.
51:
Rem perditam reſtituere, Vtráconą á záſzłą
52:
rzecz prziwróćić.
53:
Fores efractas reſtituere, Wyłamáne
54:
drzwi nápráwić.
Domum


strona: 414


kolumna: a
S ante T.
1:
Domum reſtituere, Popráwić. Aciem
2:
reſtituere, Woysko záś nápełnić/ záſádźić
3:
mieyſcá zbitych.
4:
Animum alicui reſtituere, Sercá á śmiá
5:
łośći komu dodáć. Damnatum reſtituere
6:
Skazánego ná śmierć/ ku żywotowi przy=
7:
wróćić.
8:
Reſtitue nobis aliquando ueterem il=
9:
lam tuam calliditatem, Vkaſzże nam
10:
ſtárą twoyę chytrość. In gratiam reſtitue=
11:
re, Ku łáſce wróćić/ ziednáć/ poyednác. Me
12:
cum Ceſare reducit, reconciliat, re=
13:
ſtituit in gratiam, Iedna/ etć. In integrū
14:
reſtituere, Ták nápráwić yáko przed tym
15:
było.
16:
In locum antqiuum gratiæ & hono=
17:
ris reſtituere, Ná pierwſze mieyſce łáskę y
18:
doſtoyność prziwróćić.
19:
In locum reſtituere unde quis decidit
20:
in poſſeſsionem reſtituere, W wieść
21:
prziwróćić w ymienie.
22:
In priſtinam dignitatem, in honorem
23:
tribunicium reſtituere, Imperium po=
24:
pulo Rom. reſtituere, Zwierzchność przi=
25:
wroćić/ etć.
26:
Prælium ſeu pugnam reſtituere, Pod=
27:
kę á bitwę záś począć/ począć ſie z nowu po=
28:
tykáć.
29:
Reipub. reſtituti, Z wywołánia prziwro=
30:
ceni.
31:
Sanitatem reſtituere & ſanitati, Ozdro
32:
wieć.
33:
Se reſtituere ac reuiuiſcere, Reſtitui ſibi
34:
dicuntur uina, Zás cziſtemi nie mętnemy y
35:
dobremi być.
36:
Viſum reſtituere, Wzrok prziwróćić.
37:
¶Reſtitutio, onis, Prziwrócenie ku pierw=
38:
ſzemu ſwemu ſtanowi/ nápráwienie/ etć. Se=
39:
cundum adiunctorum uarietatem.
40:
¶Reſtitutor uerbale, Prziwroćićiel/ na=
41:
práwićiel.
42:
¶Subſtituo, Záſádzam álbo wſádzam ná
43:
ynſze go mieyſce.
44:
Pro eis alia ſubſtitiuenda, Ná ich mieyſce
45:
máyą być ynſze wſádzone.
46:
In locum & uicem alterius ſubſtituere
47:
Kim drugim cziye mieyſce záſádźić.
48:
Subſtitutio, onis, uerbale, Záſádzenie wſá
49:
dzenie ná mieyſce zeſzłego.
50:
Status, a, ū, & ſtatus huius ſtatus, Vide Sto
51:
Statielli populi Liguriæ.
52:
Stealites gemma, CC.
53:
Stechades, Vide Stæchades.
54:
Stega, ſtegæ, a σεγάζω quod eſt tego,
55:
Chyz/ cháłupá/ kuczá.
kolumna: b
S ante T.414
1:
Stega item locus in naui contextus, Po=
2:
kład ná łodźi/ yátá nákrita yákoby rydwan
3:
álbo namiot.
4:
¶Præſtega & Triſtega dicitur.
5:
Stela, ſtelæ, fem. Latine pilæ, Murowány
6:
słup.
7:
Stelis genus uiſci, CC.
8:
Stella, ſtellæ, fem. pri. Gwiazdá.
9:
Stella etiam, Nieyáki rodzay ryb.
10:
Stello, as, are, act. prim. Swiécę/ yáſnieyę yá=
11:
ko gwiazdy.
12:
Stellans, antis, participium, Swiecący/
13:
a/ e.
14:
Stellans uolatus Græce dicitur Lampy=
15:
ris, Lecąca/ pádnąca gwiazdá.
16:
Stellatus, a, ū, Gwiazdeczny/ gwiazdźiſty/ a/ e.
17:
Cœlum ſtellatum.
18:
Stellifer, a, um, idem.
19:
Stellio ſtellionis, maſc. ter. Zwierzę we wło=
20:
ſzech zadek máyące pſtry y świecący yákoby
21:
giwazdá. Item nieyáki pſtry páyąk w ziemi
22:
ſie chowáyący. Tarantula alias dicta ab
23:
hac beſtiola.
24:
Stello, as, are, dicitur pro inuidere, Zay=
25:
zrzeć/ nienáwidzieć.
26:
Stellionatus huius ſtellionatus, maſc cri=
27:
men apud Iuriſconſultos a ſtellione
28:
nomen ſumpſit, quod fit cum aliquid
29:
dolo actum ſit, aut ſi quis rem alij ob
30:
ligatam diſsimulata obligatione per
31:
calliditatem alij diſtraxerit, uel permu
32:
tauerit, uel in ſolutum dederit, aut ſi
33:
quid merces ſuppoſuerit uel obligatas
34:
auerterit, uel corruperit aut impoſtu=
35:
ram fecerit, Fáłſz/ zdrádá chybá w kupiec=
36:
twie.
37:
Stemma, ſtemmatis, neut. tert. Latine co=
38:
rona ſeu coronamentum, Wieniec.
39:
Stemma item, Rodzay/ pokolenie śláchecie/
40:
y ich herby/ keynoty/ hełmy y ynſze znáki
41:
przodków ich.
42:
Stēmata dicuntur, Które Rzimánie ná wo=
43:
sku chowáli ku pámiątce wiádomośći y oká=
44:
zowánia potomkoſtwá ſwego. Vide in di=
45:
ctione Imago.
46:
Stemma etiam, Sławney znamienitey á go=
47:
dney pámiątki vczinek.
48:
Stentor, ab Homero inducitur uocaliſ=
49:
ſimus & clamoſus, unde prouerbium
50:
Stentore clamoſior.
51:
Stephanos, maſc. Latine corona, Wie=
52:
niec.
Stephanoplocus


strona: 414v


kolumna: a
S ante T.
1:
Stephanoplocus, ci, qui coronas confi=
2:
cit, CC. Wianecznik.
3:
Stephanitæ uites, quæ per ſtatum ina ca=
4:
lamorum materijs ligatis in orbicu=
5:
los gyroſ flectuntur & materijs ſub=
6:
miſſis earundem ſtatuminibus per or=
7:
bem & in coronam connectuntur.
8:
Stercus, ſtercoris, maſcul. tert. Gnóy/ gów=
9:
no.
10:
Stercoreus, a, um, Gnoyowy/ gowniány/
11:
á/ e.
12:
Sterciri, as, are, act. prim, Nágnayam/ gno
13:
yem powożę.
14:
Vita & farba ſtercorare agrum dicun
15:
tur, Nágnoyić. Stercorare agrū, Gnoyem
16:
powoźić.
17:
Stercoratus, a, um, participium, ſiue no=
18:
men ex participio, Nágnoyony. Locus
19:
ſtercoratiſsimus, Cziśćie gnoyem powo=
20:
żone mieyſce.
21:
Stercoratio, onis, Nágnoyenie/ gnoyem powo
22:
żenie.
23:
Stercorarius, a, um, Gnoyowy/ a/ e/ Vt ſter=
24:
corarius currus, Gnoyowy wóz.
25:
Stercoroſus, a, um, Gnoyiſty Herbæ ſter=
26:
coroſæ, Ziołá które przi gnoyách/ álbo ná
27:
dobrze nágnoyonych rolách roſtą. Stercoro=
28:
ſum ſolum, Dobrze nágnoyone dno/ ro=
29:
la.
30:
Sterquilinium, ſterquilinij, neut. ſec. Gno=
31:
yewisko/ mieyſce zwłaſzczá gdźie gnoy/ ſmieći
32:
y ynſze plugáwſtwá wyrzucáyą.
33:
Sterquilinium Lenonē uocat, Plau. Smród
34:
mierziennik/ Kurwigoſpodarz.
35:
Stercutius dictus eſt ſaturnus.
36:
Stereoncium putatur eſſe Caſſel, Miá=
37:
ſto w Aſiey.
38:
Sterilis & hoc ſterile, neut. Niepłodny. Fe=
39:
bruarius ſterilis, In gignendo ſterilis,
40:
amor ſterilis, Który ſwey gamratce nie ma
41:
co dáwáć/ vbogi.
42:
Nullum temporis punctum ſterile, be
43:
neficio, Króm dobrodźieyſtwá.
44:
Sterileſco, is, ere, neut. tert. Płonieyę/ ſtáyę ſie
45:
niepłodnym.
46:
Sterilitas, ſterilitatis, fem. ter. Niepłodność/
47:
płonność.
48:
Sterno, ſternis, ſtraui, ſtratum, ſternere,
49:
act. tert. Porzucam/ poráżam. Sternere ho=
50:
ſtium copias, Poráźić woysko nieprziya=
51:
cieslkie. Proprie Hiſtoricorum, ſternere
52:
ferro, Siéc.
53:
Sternere item ſignificat, Słáć/ roſpoſtrzeć/
54:
przikrić.
55:
Sternere equum, Koniá oſiodłáć. Lectos
56:
ſternere, Posłáć.
kolumna: b
S ante T.
1:
Flores humi ſternere, & ſternere hu=
2:
mum floribus, Kwiatków po źiemi ná=
3:
trząść.
4:
Triclinia ſternere, Przigotowáć/ prziprá=
5:
wić prze goście ſiedzenie.
6:
Sternitur omne ſolum iaculis, Pełna
7:
źiemiá ſtrzał.
8:
Sternere locum ſaxis, Kámień poło=
9:
żyć.
10:
Viam ſternere, Vbrukowáć drógę. Sterne=
11:
re ſe ſomno, Położyć ſie/ yść ſpáć. Ster-
12:
nunt corpora paſsim, Trácą/ zábiyayą lu=
13:
dzie y tám y ſám.
14:
Quum omni parte cede ingenti ſter=
15:
nerentur, Gdy ze wſzech ſtrón wielką ſzkodę
16:
w ludźiech czinili.
17:
Stratus, a, um, Posłány/ a/ e. Vt ſtratum tri
18:
clinium, Przigotowáne/ przipráwione ſie=
19:
dzenie.
20:
Via ſtrata, Brukowána/ kámieniem położo=
21:
na/ nágácona drógá.
22:
Stratus ad pedes alicuius, Vpádły przed
23:
kim ná krziſz. Stratum lectum, Posłáne
24:
łoże.
25:
Stratum, ſtrati, maſc. ſec. ſubſtantiuum
26:
Posłánie/ też vbrykowána drógá.
27:
Strages, ſtragis, fem. tert. Porażká/ poráże=
28:
nie.
29:
Stramentum, ſtramenti, Słomá do słá=
30:
nia.
31:
Stratorium, ij, in Biblijs, Deká ná łoże/ álbo
32:
naſtołká ná koń. Barbarum, Sternax e=
33:
quus, Który rad miece/ zruca.
34:
Stragula, læ, fem. prim. Wſzelákie nákricie/
35:
deká/ rogoża też może być zwána.
36:
Stragulum, ſtraguli, Koc. Inſtragulum, idē
37:
Stragulatus, a, um, in Biblijs in modum
38:
ſtragulæ.
39:
¶Compoſita, Conſterno, conſternis,
40:
conſtraui, conſtratum, conſternere,
41:
Pościelam/ rościelam. Aream conſternere
42:
ſilicibus & lapide, Kámieniem vbrukowáć/
43:
vsłáć.
44:
Conſternere contabulationem lapidi=
45:
bus luto, Tło/ ziemię polepić/ kámieniem
46:
położyć.
47:
Cubilia gallinarum conſternere, Con=
48:
ſtratæ naues tempeſtatibus, Pokáżone/
49:
roſruſzone.
50:
¶Conſterno, as, are, Przeſtrzáſzam/ rzu=
51:
cam o ziemię/ záſmucam.
52:
Conſternari dicitur animus, Vpáść ſer=
53:
ce/ vmysł.
54:
Animos conſternare, Przeſtráſzić. Paui=
55:
da & conſternata multitudo, Boyázne y
56:
wylękłe poſtpólſtwo.
Animo


strona: 415


kolumna: a
S ante T.
1:
Animo conſternari, Nie mieć ſercá/ lękáć
2:
ſie.
3:
Conſternare hoſtes, Poráźić nieprziya=
4:
ciele.
5:
¶Conſternatio, Zlęknienie/ zámyślenie/
6:
vpádnienie ſercá.
7:
¶Conſternatus, a, um, Wylękły/ prze=
8:
ſtráſzony/ a/ e. Conſternatiſsimo animo
9:
eſſe.
10:
¶Externo, as, are, ueteres dixerūt, pro
11:
dementem facere.
12:
¶Externus, a, um, Obcy/ cudzy/ a/ e.
13:
¶Inſterno, Náścielam/ nátrząſam/ nákri=
14:
wam. Tabulas ſuper inſtrauit, Tárćicá=
15:
mi wierſch położył. Inſtratus ornatu re=
16:
gio, Przibrány/ przichędożony królewskim
17:
odźieniem.
18:
¶Inſtratum, inſtrati, ſubſtantiuū, Deká
19:
kołdrá.
20:
¶Inſtragulum, li, idem quod ſtragulū
21:
¶Perſterno, idem quod conſterno.
22:
¶Perſtratus, a, um, participium, Roſpo=
23:
słány/ a/ e.
24:
¶Proſterno, Porażam/ porzucam o ziemię
25:
w ziemię vtłukam. Proſternunt acies pro=
26:
terunt armatos, Porażáyą woyská/ po
27:
zborynych słápią. Proſternere corpora
28:
humi, Położić ſie ná źiemi. Perfregit ac
29:
proſtauit omnia cupiditate & furore
30:
Wſziſtko wniwecz obróćił. Abijcere ſe at
31:
proſternere, Náżbyt ſie vniżyć y vkorzić
32:
nic o ſobie nie dzierżeć. Proſtratæ religio=
33:
nes, Rozruſzone/ roſproſzone/ w niwecz obró=
34:
cone Boże służby.
35:
Proſternere at obterere obtrecta=
36:
tiones maleuolorum.
37:
¶Subſterno, Podściełam/ potrząſam. His
38:
oportet ſubſterni frondem, aliudue
39:
quid in cubilia quo mollius quie=
40:
ſcant, Muśi pod nie podesłáć liścia/ chro=
41:
ſtu/ álbo co tákowego áby miękcey leżeć
42:
mogli. Nidos moliſsime ſubſternere,
43:
Gniazda miękkuśieńkó násłáć. Semina
44:
hordei ſubſternere, Podtrząść/ podſipáść=
45:
Herbam ouibus ſubſternere, Trawy
46:
owcóm potrząść.
47:
¶Subſtratus huius ſubſtratus, Pode=
48:
słánie/ potrzęſienie.
49:
¶Subſtramen, ſubſtraminis, To co pod=
50:
ściełáyą/ máteria podśćyłánia.
51:
¶Superſterno, Z wierzchu náściełam/ ná=
52:
trząſam.
53:
¶Interſterno, Prześćielam/ przetrąſam co.
54:
Præſterno, Przedtym náſcielam.
55:
Sternuo, ſternuis, ſternui, ſternutum, ſter=
56:
nuere, neut. tert. Kicham/ párskam.
57:
Sternuto, as, are, frequentatiuum, idem.
kolumna: b
S ante T.415
1:
Sternuatio, onis, uerbale, Kichánie/ parská=
2:
nie.
3:
Sternutamentum, ti, idem.
4:
Sterogonia, genus thuris quod latini
5:
maſculum dicunt, CC.
6:
Sterquilinium, Vide Stercus.
7:
Sterto, ſtertis, ſtertui, ſtertere, neut. tert.
8:
Chrápię/ ſpię twárdo. Metaph. Długo ſi=
9:
piam/ gniyę.
10:
Steſichorus, ri, maſc. ſec. Známienity Poetá.
11:
Inter Lyricos natione Siculus.
12:
Steſichorites numerus octonarius a Ste=
13:
ſichori ſepulchro, quod octo talorum
14:
figura confectum eſt, CC.
15:
Stibadium, ſtibadij, Zedel/ vsłáne ſiedzenie
16:
ſtołowe.
17:
Sella, abacus, triclinium fere idem.
18:
Stibium, ſtibij, ſiue ſtibi abſolute uulgo
19:
Antimonium, Biały kámień w kopáninách
20:
śrebrnych bywa naydowan/ którym oczy
21:
cziśćią y wychędażáyą/ podobno kálcedano=
22:
wy kámyk. Hunc alij Alabaſtrum alij
23:
Turbaſin appellant.
24:
Stichus, maſc. Wierſz/ rząd.
25:
¶Diſtichum, Dwa wierſzá.
26:
¶Tetraſtichum, Cztery wierſze.
27:
¶Hemiſtichium, Pułwierſzá.
28:
Stigma, ſtigmatis, neut. Latine nota uel
29:
ſignum, Piątno/ znák/ cechá. Metaphor.
30:
Lekkość/ ſromotá/ zelżywość/ zła sławá. Sti=
31:
gmata imprimere uel inurere, Nipiąt=
32:
nowáć/ to yeſt zelżić/ zeſromoćić.
33:
Stigmaticus, a, um, Nápiątnowány/ nácecho=
34:
wány. Metaph. Zeſromocony/ zelżony.
35:
Stigmoſus, a, um, idem.
36:
Stigo, as, aui, are, act, pri. id eſt ſtimulo,
37:
irrito, Poduſzczam/ podſzczuwam/ draż=
38:
nię.
39:
¶Compoſita, Inſtigo, idem, Aliquem
40:
ad alterum inſtigare, Poduſzczić kogo
41:
ná kogo.
42:
Sermonibus alicuius inſtigari, Być po=
43:
duſzczón/ podeſzczwan cziyemi powieściámi/
44:
álbo zápalić ſie z ſzcziyey powieśći przećiwko
45:
komu.
46:
¶Inſtigans, antis, participium, Poduſz=
47:
czáyący.
48:
Inſtigante Deo, numine.
49:
¶Inſtinctus, a, um, Poduſzczony/ pobudzo=
50:
ny.
51:
¶Inſtinctus huius inſtinctus, Poduſzcze=
52:
nie/ pobudzenie/ nadchnienie. Sine cœleſti
53:
inſtinctu, Króm niebieskiego nádchnie=
54:
nia.
55:
Inſtinctu diuino afflatu futura præ=
56:
dicere, Zá nádchnieniem boskim proroko=
57:
wáć.
AaaAlicui


strona: 415v


kolumna: a
S ante T.
1:
Alicuius inſtinctu facere, Zá poduſzcze=
2:
nim cziyem czinić.
3:
¶Inſtinctor, inſtinctoris, Poduſzcziciel/
4:
pobudźiciel. Caſtigo, Karzę/ słowy nápomi=
5:
nam.
6:
Caſtigare literis, Przes liſt káráć. Ca=
7:
ſtigare dictis, Segniciem alicuius caſti
8:
gare, Wyrzucáć komu ná oczy yego leniw=
9:
ſtwo.
10:
Moras caſtigare, Z omieſzkáwánia káráć/
11:
łáyáć. Caſtigare librum, Polepſzić xiąg/
12:
błędy wyrzućić.
13:
Improbos caſtigare, Złe skáráć. Vin=
14:
culis & carcere caſtigare, Polepſzić ſie.
15:
Caſtigatus animi dolor, Vmnieyſzona
16:
żáłość.
17:
¶Caſtigator, caſtigatoris, uerbale,
18:
Który słowy karze nápominá/ á wiedzie ku
19:
dobremu.
20:
¶Caſtigator ſeculorum, Który przeſzłe
21:
wielki karał.
22:
¶Caſtigator lachrymarum at mer=
23:
cium, quærelarum.
24:
¶Caſtigatio uerbale, fem. tert. Karánie
25:
kárá/ nápominánie. Animaduerſio & ca=
26:
ſtigatio omnis contumelia uacare de=
27:
bet, Napominánie nie ma być s gniewem á
28:
s vrągániem cziniono.
29:
¶Caſtigatiuncula, læ, dimin. CC.
30:
¶Caſtigabilis, le, Kárny/ álbo godny kárá=
31:
nia.
32:
Stilbon, ontis, Mercurij ſtella.
33:
Stilla, læ, fem. prim. diminutiuum a ſtiria,
34:
Kropia álbo kroplá. Gutta idem, Mieyſce
35:
zwłaſzczá ná które wodá á kropie ſciekáyą z
36:
dáchu.
37:
Stillo, as, are, act. prim. Kápam/ kropię. Stil=
38:
lare lachrymam & lachryma, in ab=
39:
latiuo arbores dicuntur, Puſzczáć z ſie=
40:
bie gumi/ kley/ żiwicę. Stillās pugio, Krwią
41:
pluſzczący.
42:
Stillatio, onis, uerbale, Kápánie/ kropie=
43:
nie.
44:
Stillatitius, a, um, Kápáyący. Vt reſina ſtil=
45:
latitia, Zywicá z drzew kápáyąca/ cieką=
46:
ca.
47:
¶Compoſita, Deſtillo & Diſtillo,
48:
Sciekam/ skápam/ ſchodzę.
49:
¶Diſtillare item ſignificat, Wódki palić
50:
álbo ziołá palić aż z ſiebie kropie puſzczá=
51:
yą.
52:
¶Diſtillatio, onis, Palone wódki/ też ście=
53:
kánie/ skápánie.
54:
¶Diſtillatio etiam, Flegmy z głowy w
55:
nos ściekánie/ rymá/ ſápká.
kolumna: b
S ante T.
1:
¶Inſtillo, Wkápam/ wkropiam w co/ álbo
2:
ná co wpuſzczam.
3:
Lumini oleum inſtilles, Przikróṕ oleyu
4:
ná knot áby lepiey gorzáło. Inſtillant gut=
5:
tæ ſaxa, Kropie pádáyą ná kámienie. Ali=
6:
quid alicui inſtillare per translatio=
7:
nem, Wliać/ wpuśćić/ wkropić co komu/ to
8:
yeſt przipomnieć/ poſzeptáć.
9:
¶Inſtillatio, Wkápánie/ álbo nákápánie/
10:
nápuſzczánie.
11:
¶Extillo, as, are, Inſtillo contrarium,
12:
Wykápam/ wyciekam.
13:
Extillare lachrymas, Płákáć/ łzy puſz=
14:
czáć.
15:
Stilobatæ, Vide Stylobatæ.
16:
Stimmi nomē indeclinabile idem quod
17:
Stibium.
18:
Stilpho, ſtilphonis, maſc. tert. ueteribus
19:
idem quod Nanus, Kárzeł/ máły mę=
20:
żyk.
21:
Stimulus, ſtimuli, maſc. ſec. ruſtica fuſtis
22:
qua boues ſtimulant, Koźicá/ páli=
23:
cá/ pręt.
24:
Stimulus per translationem, Wſziſtko to
25:
co kogo vpychá/ doleiga/ dokucza/ popuſzcza á
26:
doymuye komu. Vnde dicimus ſtimulus
27:
conſcientiæ, Niepokóy ſumnienia/ trapie=
28:
nie.
29:
Admouere alicui ſtimulos, Przipiec ko=
30:
mu/ pobudźić/ oſtrogámi wezbráć.
31:
Stimulam Deam ueteres dixerunt quæ
32:
ad agendum aliquid ſtimularet,
33:
CC.
34:
Stimulo, as, are, act. prim. Poduſzczam/ po=
35:
budzam/ nápominam. Stimulat animum
36:
cura, Stáránie vmysłu dopieka/ to yeſt troſz
37:
czę ſie/ trapi mie nieco.
38:
Accendere & ſtimulare & incitare,
39:
ſtimulare ac pungere quaſi ſynony=
40:
ma eleganter comonuntur in oratio=
41:
ne.
42:
Stimulat me ſolicitudo, Dopieka/ doy=
43:
muye mi/ trapi mie ſtáránie.
44:
Stimulatio, fem. tert. uerbale, Popychánie/
45:
pobudzánie/ dopiekánie/ poduſzczánie.
46:
Stimulator, oris, maſculin. tert. uerbale
47:
Pobudźiciel/ poduſzcziciel
48:
Stimulator & concitator ſeditionis,
49:
Pobudźiciel zwády.
50:
Stimuleus, a, um, Koźiczny/ páliczny. Obſo=
51:
letum.
¶Extimulo


strona: 416


kolumna: a
S ante T.
1:
¶Exſtimulo idem fere quod ſimplex,
2:
Pobudzam/ poduſzczam/ ćiſnę kogo k cze=
3:
mu.
4:
Stingo & ſtinguo, is, xi, ctum, Gáſzę. Mi=
5:
nus iam eſt in uſu ſed compoſita, Ex=
6:
tinguo, extinguis, extinxi, extinctum,
7:
extinguere, Zagaſzam Metaphor. Zágła=
8:
dzam/ zátrácam/ zábiyam.
9:
Extinguere ignem, flāmam incendium
10:
Zágáśić/ etć.
11:
Extinguere animam alicui, Zábyć/ poz=
12:
báwić kogo żywotá. Bellum extinguere,
13:
Woynę zgáśić/ vſpokoyić. Conſuetudo &
14:
familiaritas extincta, Prziyazń y towá=
15:
rziſtwo zgásło.
16:
Extinguere famam proditionis, Sławę
17:
zdrádliwośći zátłumić. Formam extingue
18:
re, Xtałt zágáśić/ to yeſt nie xtałtownie
19:
głubo vczinić.
20:
Extinguere familiaritates, Dobre towá=
21:
rziſtwo w niweczobróćić. Extinguere ſuam
22:
infamiā re aliqua, Nieyáką rzeczą sławy
23:
ſwey rátowáć cnotliwym vczinkiem złą słáwę
24:
zágáśić.
25:
Gratiam extinguere, Leges exſtingue
26:
re, Práwá w niwecz obróćić. Morbo extin
27:
gui, Od cięſzki choroby vmrzeć. Obliuione
28:
extingui, Rumorem extinguere, Sławę
29:
záráyic/ zátłumić.
30:
Extincta omnis ſpes adipiſcendi, Za=
31:
dney nádzieye nie mam ábych mógł k temu
32:
prziść.
33:
Extincta uox omnium ſilentio, Wſzi=
34:
ſcy vmilkli. Extinguere urbem aliquam,
35:
Z gruntu wywróćić.
36:
Extincta urbis ueſtigia, Zágłádzo=
37:
ne.
38:
Extinctus homo dicitur qui mortuus
39:
eſt.
40:
¶Extinctor uerbale, Vſpokoyiciel/ zágá=
41:
śiciel. Extinctor coniurationis, zátłumi=
42:
ciel ſprziſięſtwá. Extinctor incendij, Vgá=
43:
ſiciel ogniá. Extinctor partiæ, Zátráciciel
44:
oyczizny. Extinctio uerbale, Zágáſzenie.
45:
¶Diſtinguo, Rodzielam/ roſpráwiam/ roz=
46:
wodzę yedno od drugiego. Diſtinguere ac
47:
ſeparare, Dijudicare & diſtinguere ue=
48:
ra a falſis, Fáłſz od prawdy odſádźić y ro=
49:
zeznáć.
50:
Diſtinguere grauira opera luſibus
51:
iociſ, Potrzebne ſpráwy zá ſmieſzki á kunſz
52:
towánie zámienić.
53:
Diſtinguere gemmis coronam Wie=
54:
niec perłámi przeſádzáć. Diſtinguere etiā
55:
ſignificat, Vpárzyć/ rozſadźić/ przeplatáć.
56:
¶Diſtinguor paſsiue, Cic. Nota uerū
kolumna: b
S ante T.416
1:
diſtinguebatur a falſo, Znákiem nieyákim
2:
prawdá od fáłſzu byłá rodzielona/ znáczo=
3:
na.
4:
Diſtinguuntur inter ſe caudis, Rózne
5:
ogony máyą/ nie yednákie.
6:
¶Diſtinctio, onis, uerbale, Kozdzielenie/
7:
cechá/ znák rozdzielenia. Diſtinctoi pugnā=
8:
tium ſentenciarum, Rózność/ rozeznánie
9:
przećiwnych ſentencey. Cauſarum diſtin=
10:
ctio, ac diſsimilitudo.
11:
¶Diſtincte aduerbium, Róznie/ rozdziel=
12:
nie.
13:
Diſtincte & explicite uerbis dicere,
14:
Rozdzielnie á yáſnie mówić. Diſtincte ſcri
15:
bere, Iáſnie/ rozdzielnie piſáć.
16:
¶Interſtinguo, Przedzielam/ przeſadzam.
17:
¶Interſtinctus, a, um, participiū, Mar=
18:
cianus ſtellantibus oculis interſtin=
19:
ctos. id eſt, Diſtinctos Budæus dubitat
20:
an ſit legendum intertinctos.
21:
¶Inſtinguo, uel inſtingo, id eſt, intus
22:
commoueo, Wnątrz poruſzam. Inuſita=
23:
tum uerbum, ſed eius deriuatiua In=
24:
ſtinctus de quo ſupra in uerbo Stigo.
25:
¶Reſtinguo, Zátłumiam/ záduſzam/ gáſzę/
26:
zágłádzam. Ardere & reſtringuere con=
27:
traria, Incendium reſtringuere, Ogień
28:
zágáśić/ záláć/ záduśić. Omnium cupi=
29:
ditatum ardore reſtincto, Záduśiwſzy
30:
pałánie wſzech żądliwośći.
31:
Flammam reſtinguere, Płomień vtłu=
32:
mić.
33:
Improbitatem reſtinguere, Niecnotę
34:
wykorzenić. Iracundias & cupiditates
35:
reſtringuere, Gniewu y nierządnym chći=
36:
wościam ſie odyąć. Sermones ſiue rumo=
37:
res reſtinguere, ſitim reſtinguere, Prág=
38:
nienie vgáśić.
39:
Genus ſuum reſtinguere, Pokolenie ſwe
40:
zgłádźić.
41:
Incēſum reſtinguere, Zápalonego/ rozgnie
42:
wánego vbłágáć/ vkoyić.
43:
¶Reſtinctus, a, um, participium, Zágá=
44:
ſzony/ záduſzony/ zálany/ álbo vlany/ a/ e. Bel
45:
lum reſtinctum.
46:
¶Reſtinctio uerbale, Zágáſzenie/ záduſze=
47:
nie/ etć.
48:
¶Reſtinctio ſitis, Vgáſzenie prágnienia/
49:
nápicie.
50:
Stipa, Vide Stupa.
51:
Stipator, Vide Stipo.
52:
Stipendium, ſtipendij, neut. ſec. Myto żoł=
53:
nierzkie/ zółd. Facere ſtipendia, Służić żoł=
54:
nierzką. Facere ſtipendia pedibus, Drap
55:
ską służyć. Decernere ſtipendium alicui
56:
Dáć mu ná poczet. Afficere ſtipendio idē,
Aaa 2Primis


strona: 416v


kolumna: a
S ante T.
1:
Primis duobus ſtipendijs, W pierwſzych
2:
dwu lieciech służby yego. Mereri ſtipendia
3:
Zołnierskim ſie żywotem obchodźić. Nu=
4:
merare ſtipendia uel perſoluere, Zápłá=
5:
ćić myto. Stipendium conferre, Vide
6:
Confero.
7:
Stipendium aliquando ſignificat, Czinſz
8:
pobor/ tribut.
9:
Stipēdiarius, a, um, id eſt, tributarius qui
10:
ſoluendo ſtipendio obnoxius eſt,
11:
Czinſzownik który zwłaſzczá dań/ pobór/ y
12:
ynſze podátki winien dáć. Vectigal ſtipen
13:
diarium, Vſtáwiony pobór.
14:
Stipendialis, le, idem quod ſtipendiarius
15:
Calep. ex Sidonio inuſitatum.
16:
Stipendiatus, a, um, & ſtipendioſus, a, ū,
17:
Zołnierz/ yurgeltnik z myta służąci. Mer=
18:
cenarius alias.
19:
Stipendior, aris, ari, Służę żołnierzką. Plin.
20:
Regi eorum peditum ſexcenta mil=
21:
lia equitum, xxx. millia Elephanto=
22:
rum, nouem millia per omnes dies ſti
23:
pendiantur, Służą zá myto/ máyą służbe ná
24:
ták wielkie poczty.
25:
Stips, ſtipis, uel ſtipid huius ſtipis, fem. t.
26:
Mińcá/ monetá álbo ze złota álbo z śre=
27:
brá.
28:
Mercenariæ ſtipis ancilla, Máłpá/ kur=
29:
wá/ która zá pieniądze káżdemu k woley
30:
yeſt.
31:
Cogere ſtipem, Zgromádzáć/ zbieráć pie=
32:
niądze. Stipem conferre, Dań/ pobór dá=
33:
wáć.
34:
Stipem confert hæc res, Przonośi tá rzecz
35:
pieniądze. Stipem ſpargere, Pieniądze roz=
36:
rzucáć/ hoynym/ rozruſznym być.
37:
Stipes, ſtipis, maſc. ter. Kół/ pal/ pniak. Et
38:
per translationem accipitur pro ſtul=
39:
to, inſylſo, & fatuo, Gołogus/ bła=
40:
zen.
41:
Stipo, as, aui, are, act. prim. id eſt, rimas
42:
obturo, condenſo, Zátykam/ zápiekam/ zá=
43:
twárdzam.
44:
Conſtipo idē, item ſtipare, circundare
45:
defendendi cauſa, Wokół obſtępić.
46:
Stipatio, onis, uerbale, Obſtąpienie wo=
47:
kół.
48:
Stipator, ſtipatoris, maſc. tert. qui in na=
49:
uibus ſtipam hoc eſt, ſtupam compo=
50:
nit, Zátykácz/ vtykácz ten zwłaſzczá który z
51:
zgrzebi z chuſt piłki czini w łodźi do zátyká=
52:
nia dziur.
53:
Stipatores etiam, Drábáńći/ yáńczárowie któ
54:
rzy piedzią od ſwego páná nie zwykli odſtę=
55:
powáć.
56:
Stiparius, a, um, quod ad ſtipandū per=
kolumna: b
S ante T.
1:
tinet, Co ku vtykániu należy. Vt malleus
2:
ſtiparius, Młot do zátykánia należący któ=
3:
rym zwłaſzcza piłki z zgrzebi vczinione w
4:
dziury wodne bywáyą wbiyáne.
5:
Stipticus, a, um, Obrzaźny/ obrzask w ſobie
6:
máyący/ álbo zátykáyący/ zápiekáyący. Scribit
7:
& per ypſilon.
8:
Stips, ſtipis, uel ſtipis huius ſtipis, Vide
9:
Stipendium.
10:
Stipula, ſtipulæ, calamus frumenti, Sło=
11:
má żytna/ źdźbło.
12:
Stipula item, Rżisko które zoſtáwa po ożęciu.
13:
żytá.
14:
Stipulor, aris, ari, dep. pri. Pytam/ żądam/
15:
yeſliby chciał temu doſić czinić co záká=
16:
zuyę/ álbo nayduyę. Sed proprie
17:
ſtipem obligo pecuniam ſpondeo,
18:
Obiecuyę/ pieniądze ná poczet/ żółd. Quan=
19:
tum uis ſtipulare & protinus accipe
20:
quod do, Iuuenal. Ząday ile chceſz á hnet
21:
weźmi coć dáyą. Hic in actiua ſignifica=
22:
tione ponitur.
23:
Stipulor abs te, Pytam, álbo żądam od
24:
ciebie. Aliquando paſsiue ſignificat ſti=
25:
pulor, Bywam pytan. Eſt uerbum com=
26:
mune & contractibus accommoda=
27:
tum.
28:
Stupulans, antis, participium, Pytáyą=
29:
cy.
30:
Solenniter ſtipulanti promiſit, Yáwnie
31:
pytáyącemu yeſliby to álbo owo chciał trzi=
32:
máć/ przizwolił/ obiecał/ przirzekł/ podyął ſie
33:
trzimáć.
34:
Stipulator, ſtipulatoris, maſcul. tert.
35:
cuius correlatiuum eſt promiſſor.
36:
Ille qui per interrogationem obligat
37:
promiſſorem, Pytácz/ dowiádownik który
38:
miedzy ſtronámi hándluye/ yeſliby to álbo
39:
owo chcieli trzimáć/ y zákład miedzy niemi zá=
40:
kłáda.
41:
Stipulatio, onis, fem. tert. Przirzeczenie/ po=
42:
dyęcie ſie pełnić y czinić doſić przikazáney/
43:
naydźioney á poſtánowioney rzeczy.
44:
Stipulatus huius ſtipulatus idem quod
45:
ſtipulatio.
46:
Stipulatiuncila, læ, diminutiuum.
47:
¶Compoſita, Adſtipulor ſeu Aſtipu=
48:
lor, pen. cor. aſtipularis, ari, Przizwalam
49:
zgadzam ſie. Aſtipulari alicui, Przizwolić
50:
komu.
51:
¶Aſtipulatio, aſtipulationis, Przizwo=
52:
lenie.
53:
¶Aſtipulatus huius aſtipulatus idem.
54:
¶Aſtipulator, oris, Któri kogo náśláduye
55:
przizwala komu/ yednego s kim mniemánia
56:
yeſt.
¶Inſtipulor


strona: 417


kolumna: a
S ante T.
1:
¶Inſtipulor, idem quod ſimplex.
2:
¶Reſtipulor, Nieprzizwalam.
3:
Stiria, æ, gen. fem. Sopel lodowy.
4:
Stirps, ſtirpis, cum de homine dicitur, fe.
5:
tert. dicitur & Stirpis huius ſtirpis, te=
6:
ſte Seruio, Pokolenie/ początek rodzáyu.
7:
Stirpe ad eum bona redierunt, Spá=
8:
dło ymienie nań potomnym obyczáyem.
9:
Stirps cum de arboribus dicitur, eſt g.
10:
maſc. Rodzay/ korzeń/ pień ſzczep drzewá
11:
którego. Inuenitur etiam fœmini=
12:
num.
13:
Stirpices qui ſtirpes euellunt, Calep. ſine
14:
authore.
15:
Stirpeſco, is, ere, Przi pniu zoſtawam/ nieroz=
16:
raſtam ſie/ zápęzieyę/ záliſzeyę/ bes owocu by=
17:
wam/ nie rodzę.
18:
Stirpitus aduerbium, Z gruntu/ z fundá=
19:
mentu precz. Stirpitus eradicare, Z grun=
20:
tu wykorzenić.
21:
Stirpo, as, are, id eſt, radices aufero, Ko=
22:
rzenie/ odeymuyę.
23:
¶Extirpo, as, are, Wykorzeniam. Extir=
24:
pare & funditus tollere uitia, per trans=
25:
lationem, Zgłádźić/ wykorzenić. Humani=
26:
tatem extirpare ex animo, Nieludzkim
27:
okrutnym kogo vczinić.
28:
Extirpatio, onis, Wykorzenienie/ zgłádze=
29:
nie/ wyplenienie.
30:
Stiua, ſtiuæ, fem. prim. aratri manica quæ
31:
tenetur in manibus cum aratur, Ko=
32:
źicá.
33:
Stlata, æ, fem. pri. genus nauigij lati, Fe=
34:
ſtus.
35:
Stlatarius qui ſtlata uehit.
36:
Stralatius, a, um, adiectiuum, Stlata ad=
37:
uectus.
38:
Stlembus, bi, maſc. ſec. Grauis & Tardus
39:
obſoletum.
40:
Stiltibus iudicandis, dicebant ueteres pro
41:
litibus iudicandis, Sipont.
42:
Stlopus, ſtlopi, maſc. ſec. Kláskánie yęzikiem
43:
álbo gębą gdy zwłaſzczá yeden policzki nádmie
44:
á ták vſtámi trzáśnie/ klaśnie/ álbo puk=
45:
nie.
46:
Sto, ſtas, ſteti, ſtatum, ſtare, neut. pri. Stoyę
47:
też trwam dzierżę ſie ſwego przedſię wzięcia
48:
też dzierżę/ pełnię/ czynię doſić. Dum an=
49:
te oſtium ſto, Gdym przed drzwiámi
50:
ſtał.
51:
Stare etiam de inanimatis dicitur, ut
52:
eſt nauis, flumē, currus, ſol, ſtare dicun
53:
tur, Stare & fugere contraria, Sta cha=
54:
rine, Poſtoy ták Chárine. Quum ei qui
55:
ſteterit nihil tale euenit, Gdy temu któri
56:
ſpokoyem ſtał nic ſie tákowego nie przigodźiło.
kolumna: b
S ante T.417
1:
Stare conuentis & ſtare pactis, Vmo=
2:
wione rzeczy pełnić/ doſić czynić poſtánowio=
3:
nym rzeczóm. Stat a me, Przi mnie ſtoyi/ zá
4:
mną tę rzecz czyni. Stat a cauſa bonorū.
5:
Dzierży s dobremi. Stetit ad eam diem
6:
ciuitas illi Lycurgi legibus, Trwáło á
7:
opieráło ſie áż do dniá zá prawy Lycur=
8:
gowemi.
9:
Stare animis, Stałemi á ſmiáłemi być. Sta=
10:
re conditionibus & conuentis, Vmo=
11:
wione rzeczy trzimáć. Stare conſilio ali=
12:
cuius, Dzierżeć ſie yego rády. Stare con=
13:
tra aliquem, Przećiw komu być. Stare a
14:
mendatio contra uerum, Zá łżą przećiw
15:
prawdzie pomágáć.
16:
Æquitas cum aduerſario ſtat, Sprá=
17:
wiedliwość yeſt przi przećiwney ſtronie. Sta
18:
re decreto ſenatus, Przeſtáć ná vznániu pá
19:
nów rádnych.
20:
Fide ſtare, Wiárę trzimáć. Stat parum
21:
fides apud eum, Nie bárzo pewnego sło
22:
wá.
23:
Stare fabula dicitur, Podobáć ſie ludu.
24:
Firmum ſtare, Stałym być. In acie ſta=
25:
re, W ſziku ſtać.
26:
In eadem ſententia ſtare, W yednym mnie
27:
mániu trwáć. Iudicio alicuius ſtare,
28:
Przeſtáwáć ná cziyem zdániu. Iureiurando
29:
alicuius ſtare, Spuśćić ſie á wierzić cziyey
30:
prziſiędze.
31:
In fide ſtare, iudicata re ſtare, Oſądzo=
32:
ney rzeczy doſić czynić. Stat ius exemplis
33:
Práwo ſie gruntuye ná przeikłádách. Stare
34:
meliore loco, W lepſzey fortunie być. Vt
35:
Reſpub. ſtat meliore loco, Dáleko ſie
36:
teraz lepiey około Rzeczypoſpolitey dzieye
37:
niż przedtym. Opinione alicuius ſtare
38:
Fundowáć ſie ná cziyem mniemániu/ dzier=
39:
żeć ſie yego.
40:
Stat per me, per te, per illum quo mi=
41:
nus id fiat, Yam w tym/ tyś w tym/ ón w
42:
tym/ yſz ſie to niedzieye. Stare pro aliquo
43:
Stáć zá kim/ pomágáć mu. Ordine ſtare,
44:
Zá dobrym rządem á poſtánowieniem trwáć
45:
Promiſsis ſtare, Obiecániu doſić vczy=
46:
nić.
47:
Stat illi res centum talentis, Stoyi go
48:
rzecz ſto funtów/ to yeſt koſztuye płáći ſto
49:
funtów.
50:
Stetit ſanguis, Przeſtáłá. Ea omnes ſtant
51:
ſententia, Wſziſci ſą tego mniemánia. Stat
52:
ſententia, Ná tom ſie vdał/ nie vczynię te=
53:
go ynáczey.
54:
Stat ſententia non minuere copias, Nie
55:
mam woley vmnieyſzáć cugu woyska żoł=
56:
nierskiego. Eodem ſtatu ſtare, W tymże
Aaa 3ſtanie


strona: 417v


kolumna: a
S ante T.
1:
ſtanie trwáć. Stat conferre manū Æneæ
2:
Pewniem przed ſię wziął potykáć ſie s Ae=
3:
neaſem.
4:
Multo ſanguine ac uulneribus ea pœ=
5:
nis uictoria ſtetit, Wiele krwie y ran Cár
6:
táginenſes to zwycięſtwo koſztowáło. Ma=
7:
gno ei ſtetit ea nocte abſentem fuiſſe,
8:
Wiele go to koſztowáło że tey nocy nie był
9:
obliczny.
10:
Omnis in Aſcanio ſtat cura parentis.
11:
Ni ócz ſie bárziey nie ſtára ociec yáko o
12:
Askániuſá.
13:
Cum in Senatu pulcherrime ſtaremus
14:
Gdyſmy pięknie w rádzie ſtały. Statur im=
15:
perſonale, Terent. Quid agitur? P. Sta=
16:
tur, Co ſie dzieye/ P. Stoyi ſię. Standum
17:
eſt epiſtolis Domiciani, Muśi ſie prze=
18:
ſtáć ná liściech Domicianowych. Magno
19:
ſtetit, Wiele koſztuye. Per me non ſtat,
20:
Nie yam w tym winien.
21:
Stans, ſtantis, participium, Stoyący/ też
22:
trwáyący.
23:
Status, a, um, Pewny/ ſtały/ a/ e. Plin. Pro=
24:
pter ſtatos ſyderum curſus, Dla pewnich
25:
biegów planet niebieskich. Statis diebus,
26:
Pewnych dni.
27:
Stati reditus, Pewne náznáczone docho=
28:
dy.
29:
Status dies cum hoſte, Nárzeczony/ vmo=
30:
wiony czás potykánia z nieprziyacielem. So
31:
lenne & ſtatum ſacrificium, Pewny vro=
32:
czyſti obchód.
33:
Status, huius ſtatus, m. q. Stan/ poſtáć/ ſpo
34:
ſób/ obyczay/ xtałt/ wzroſt/ też vrząd. Srofæ
35:
laudant longiſsimi ſtatus, Swynie by=
36:
wáyą chwalone które ſą długiego wzro=
37:
ſtu.
38:
Status apud Rhethores, Punkt á naypir=
39:
wſzy ártikuł/ ná którym rzecz wiśi. Status
40:
corporis, Poſtánowienie/ wzroſt ciáłá. Me
41:
ſtatus Reipub. non delectat, Nic mie
42:
nie cieſzy ten ſtan Rzeczipoſpolitey. Amitte=
43:
re ſtatum uitæ, Zyć ná fortunie. In ſta=
44:
tu ampliſsimo collocare, Ná wyſoki
45:
ſtan wſádźić.
46:
Concidere ex amplo ſtatu, Vpáść z
47:
wyſokiego ſtanu.
48:
Conuellere de ſtatu, Odwieść ſwego ſta=
49:
nu.
50:
Conuellere Reipub. ſtatum, Rzecz poſpo
51:
litą zniſzczyć/ pokáźyć. De ſtatu ſuo decli=
52:
nare, Ynaczey czynić niźli przyſtoyi. Dedu=
53:
cere aliquem de ſtatu uitæ ſuæ, Zwieść
54:
kogo z ſtanu zywotá yego. Aduerſarium de
55:
ſtatu deijcere, Zámotáć mu rzecz/ vwieść
56:
go z rzeczy przednieyſzego punktá. Aliquem
kolumna: b
S ante T.
1:
de ſtatu ſuo deterrere, Z yego przedſię
2:
wzięcia odſtráſzyć. Dimouere de uel ex
3:
ſtatu, Zámotáć kim/ Ruſzyć go z yego vmy=
4:
słu.
5:
Peruenit in hunc ſtatum Reſpub. K te=
6:
mu ſtanowi prziſzłá. Tenere ſtatum ſuum
7:
W ſwym ſtanie trwáć. Tueri ſtatum ſuū
8:
ibidem.
9:
Figere & fundare ſtatum Reipub, Fun=
10:
dowáć ſtan Rzeczypoſpolitey.
11:
Stabilis & hoc ſtabile, Stały/ mocny/ grun
12:
towny/ pewny.
13:
Stabilitas, atis, fem. ter. Stałość/ pewność/
14:
gruntowność.
15:
Stabilio, is, ire, firmare, Vide ſupra.
16:
Statio, onis, fem. ter uerbale, Vt Statio na
17:
uium, Brzég morski/ port.
18:
Statio militū, Straża żołnierska/ ſzyk/ huff.
19:
Statio item. Poſpolity plác ná który ſię zgro=
20:
mádzáyą.
21:
Statio item, Stan álbo ſtanie. Cic. ad Atti
22:
cum lib. 6. Athenis Statio mea nunc
23:
placet. Podoba mi ſie teras móy ſtan w A=
24:
theniech.
25:
Statiuncula, læ, dimin,
26:
Stationalis, & hoc ſtationale, id eſt fir=
27:
miter ſtans, Mocny/ ſtały/ trwáły.
28:
Stationarius, a, um, ut Stationarij mili=
29:
tes ad cuſtodiam & ſtationes deſi=
30:
gnati, Straż żołnierska. Calepin. ſint
31:
autore.
32:
Statiua, ſtatiuorum uel ſtatiue ſtatiuarum
33:
Obóz/ położenie woyská.
34:
Statiuus, a, um, ſtatiua caſtra idem.
35:
Statarius, a, um, a participio ſtatus, id eſt.
36:
ſtabilis & Idoneus ad ſtandum, ut ſta=
37:
tarij milites, Swego mieyſcá y ſtrożey pilnu
38:
yąci/ álbo dobrze ſwe mieyſce zaſádzáyąci.
39:
Stataria comedia, Dobrze ſtáłá comedia s
40:
chucią y s pilnością áż do końcá słucháná.
41:
Statura, æ, fem. pri. Wzroſt ludźki názwyſz.
42:
Statumen & ſtatumino, Vide ſupra.
43:
Stator, ſtatoris, maſc. tert. Qui ad magi=
44:
ſtratū aſsidue ſtat, Mieyſcki párobek/ butel
45:
¶Comp. Adſto, ſeu Aſto, aſtas, aſtiti,
46:
aſtitū uel ſtatū, aſtare, Stoyę przu kim/
47:
prziſtępuyę ſie do kogo.
48:
Vix aſto præ formidine, Ledwey ſtoyę
49:
ná nogách dla boyáźniey. Aſtra at audi
50:
Prziſtęṕ ſie słuchay. Aſta te amabo, Pro=
51:
ſzę cie poſtóy.
52:
Aſtare ingenua, Vklęknąć. Aſtare in
53:
conſpectu, W oblicznośći ſtánąć. Aſtante
54:
illo, W yego oblicznośći gdy on przy tym
55:
ſtał.
56:
Aſtante & audiente Italia tota, W oblicz=
nośći


strona: 418


kolumna: a
S ante T.
1:
nośći wſzyſtkiey włoskiey ziemie. Aſtare ad
2:
tumulum, id eſt, Iuxta ſtare, Podle gro=
3:
bu ſtác.
4:
Aſto aduocatus cuidā amico, Stoyę
5:
tu/ yeſtem tu obliczny ymieniem prziyacielá
6:
mego rzeczy yego porziſtrzegáć y práwem ſpie=
7:
ráć chcąc.
8:
Aſtant ſerui menſis dominorū, Stoyą
9:
przy ſtolech/ służą do ſtołá. Aſtitit mihi
10:
contra, Był przećiwko mnie.
11:
¶Aſtes, aſtitis, Który práwie podle kogo
12:
ſtoyi w ſzyku.
13:
¶Conſto, Poſtawam/ trwam/ yeſtem pew=
14:
ny.
15:
Non conſtat ei color ne uultus, Nie
16:
ma żadney pewney fárby álbo okraſy. Con=
17:
ſtitit nuſquam, Nigdziey nie poſtał.
18:
Triduum Romæ conſtitit, Trzi dni prze
19:
mieſzkał álbo odpoczywał w Rzymie. Con=
20:
ſtare ſibi, Wiedzieć co mówić/ nie błądźić
21:
rzeczą.
22:
Non conſtat ſibi hac in parte Græ=
23:
corum diligentia, Nie zoſtawa przi ſwey
24:
zwykły á záchowáłey piłnośći/ álbo odſtrzeliłá
25:
ſie od ſwey zwykłey pilnośći. Ille ſibi con=
26:
ſtat, Wie yáko ſie ma ſpráwowáć/ dzierży ſie
27:
ſwego przed ſię wzięcia.
28:
In ſententia conſtare, W ſwym mniemá=
29:
niu trwáć.
30:
Conſtant ſententiæ, Są yednákie/ zgadzá=
31:
yą ſie
32:
Conſtare ſuæ humanitati, Przi ſwoyey
33:
ludzkośći ſtać/ nie puſzczáć ſie yey. Si conſtat
34:
principibus gratia, Yeſli ſą zgodni pá=
35:
nowie rádni.
36:
Modo ut conſtiterit tibi fructus otij
37:
tui, Tylko ábyś wiedział co zá pożytek ztąd
38:
winieśieſz/ co ſie zá pożytek k tobie może ztąd
39:
wróćić.
40:
Mea tamen in te omnia officia con=
41:
ſtabunt non ſecus ac ſi te uidiſſe,
42:
Nie mnie k woley będę yáko bych ſie s tobą
43:
widział/ álbo wſzyſtko to vczinię co yedno
44:
mogę/ álbo co powinność nieść może/ etć.
45:
Conſtat mihi pluris, Stoyi mie/ koſztuye
46:
mie więcey.
47:
Mihi conſtat carius quam ſi in foro
48:
emiſſem, Więcey mie ſtoyi/ niżli gdybych
49:
był w kramie kupił. Tibi gratis conſtat
50:
nauis, Nic cie łódź nie koſztuye. Mino=
51:
ris conſtat dimidio, Połowicą mniey wa
52:
ży.
53:
Viliſsime conſtat, Zá bárzo łatwie pie=
54:
niądze może być ſpráwiono. E quibus om=
55:
nia conſtat, Wſziſtki rzeczy powſtáyą/ po=
56:
chodzą/ etć. Ex fraude fallacijs, mēdacijs
kolumna: b
S ante T.418
1:
conſtare titus uidetur, Zda ſie być z
2:
zdrády/ omyłek y fáłsziwość wſziſtek vczinión
3:
yákoby go że wſzech niecnot vlepił/ álbo nic nie
4:
yeſt ynſzego yedno wyrudna niecnotá/ obo=
5:
yętká/ omyłká/ fáłſzywość y zdrádá. Con
6:
ſtat Galliæ prouincia ex his homi=
7:
num generibus, Z tych ludźi yeſt zgro=
8:
madzona álbo ći á tákowi ludzie Fráńcią
9:
poſiadáyą.
10:
¶Conſtat imperſonale, Yáwno yeſt/ wiá=
11:
domo to wſzem. Ex quatuor elementis
12:
conſtat, Wſzyſtki rzeczy ſą y powſtáyą że
13:
czterech żywiołów. Non ſatis conſtant a=
14:
nimis, Liui. Ne ſatis conſtabat ani=
15:
mis, Nie owſzeki pewni byli ná ſwym vmy=
16:
śle.
17:
Conſtat plane, Cic. antequam plane
18:
conſtitit condemnatur, Pirwey skazan
19:
niżli ſie doſtátecznie rzecz okazáłá. Conſtat
20:
de hac re, Niemaſz żadney ſpory o ty rze=
21:
czy.
22:
Conſtat de eius innocentia, Káżdemu
23:
wiadoma yego niewinność. Conſtat hoc
24:
mihi tecum, W tym ſie zgadzawa.
25:
¶Conſtans, conſtantis, gen. om. adie=
26:
ctiuum, Stały/ ſtáteczny/ a/ e. Leuis &
27:
conſtans contraria, firmus, ſtabilis &
28:
conſtans amicus, Práwy ſtały grun=
29:
towny prziyaciel.
30:
Firma & conſtans aſſenſio, Pewne á
31:
ſtáteczne przizwolenie. Vir conſtans &
32:
grauis cui leuis & mobilis opponi=
33:
tur. Conſtans fama & rumor, Pewna
34:
sławá/ wieść.
35:
Conſtanti rumore aſſeuerandum eſt,
36:
Miano to zá pewne.
37:
¶Conſtantia, æ, Stałość/ ſtátek/ rząd. A
38:
cerba ferre robuſti animi eſt, magnæ
39:
conſtantiæ, Przećiwne á przykre rzeczi cier=
40:
pieć yeſt/ ſtałego vmysłu y wielkiey ſtátecz=
41:
nośći.
42:
Conſtantia & animi firmitas, Stałość.
43:
Conſtantia & perpetuitas, Vſtáwiczność
44:
Conſtantia & ſtabilitas, Conſtantia
45:
& ueritas.
46:
¶Conſtanter aduerbium, Stale/ ſtátecz=
47:
nie/ mocnie, Conſtanter alicui adherere
48:
Mocnie przi kim ſtać. Conſtanter & ſeda=
49:
te ferre. Zá dobre przimowáć/ skromnie cier
50:
pieć.
51:
Firmius & conſtantius in perſpicuis
52:
manemus, mocnie á ſtátecznie ſie dzierżymy
53:
yáſnych rzeczy które rozumiemy. Conſtan=
54:
tiſsime exquirere quid dicatur, Pilniuch
55:
no ſie wywiádowáć co ludzie miedzy ſobą
56:
mówią.
Aaa 4¶Inconſtans


strona: 418v


kolumna: a
S ante T.
1:
¶Inconſtans, Nieſtały/ nieſtáteczny/ nie=
2:
pewny. Literæ inconſtantes, Nie pewne
3:
liſty/ niewiedzieć co w ſobie zámykáyą.
4:
¶Inconſtantia, æ, Nieſtałość/ nieſtátek/
5:
niepewność.
6:
Mutatio conſilij & inconſtantia, In=
7:
conſtantia mutabilitaſ mentis, Ve=
8:
ritas & inconſtantia & crebra tanquā
9:
tempeſtatum ſic ſententiarum com=
10:
mutatio.
11:
¶Inconſtanter aduerbium, Nieſtale/
12:
niemocnie. Loqui inconſtanter, Nie yedna
13:
ko powiedáć. Inconſtantiſsima dicta.
14:
¶Circumſto ſeu circunſto, Około ſtoyę/
15:
w okoł ſtoyę.
16:
¶Circumſtantia, æ, Okoliczność.
17:
¶Circumſtatio apud Gellium, Obſtą=
18:
pienie/ ogárnienie/ álbo okrąg w okoł ſto=
19:
yącich.
20:
¶Exto, extas, extiti, extitum, extare,
21:
Yeſtem obliczny/ zoſtałem/ też wychodzę nád
22:
co álbo z czego. Multa Ciceronis ſcripta
23:
non extāt, Wiele xiąg Ciceronowych pogi=
24:
nęło. Extat capite ſolo ex aqua, Tylko
25:
głowę vkázuyą z wody.
26:
Ita ut ſupra terram paululum extent,
27:
Ták yż ſie trochę ná dziemią podnoſzą/ wy=
28:
chodzą.
29:
Extant ædificia modice ab humo,
30:
Nie wyſoko od ziemie wyniosłe budowá=
31:
nie.
32:
Extat ex terra ſeſqui pede, Pułtori ſto=
33:
py wzwyſz od ziemie roście. Extant libri
34:
orationes, picturæ, hiſtoriæ, & huiuſ=
35:
modi, Są obliczne/ niezáginęłe/ etć. Extare
36:
& Intercidere cōtraria, Non extat alius
37:
autor eius doctrinæ, Niemaſz inſzego
38:
skłádáczá/ ktoriby o tym piſał. Extant ex=
39:
empla, Są przikłády po gotowiu. Extite=
40:
runt inimicitiæ inter eos, Powſtáły nie=
41:
przyáźni miedzi niemi. Extat literis, Nay=
42:
dzie ſie to w piśmie. Extat memoria, ſunt
43:
tabulæ publicæ, redargue me ſi men=
44:
tior, Pámiętáyą to/ naydzie ſie też w xięgách
45:
zeprziże mie yeſli możeſz. Omnia mea offi=
46:
cia in te extabunt ſemper, Záwżdyć ſie
47:
chcę záchowáwáć/ k woley być. Siquando ali
48:
quod officium extitit amici, in pericu=
49:
lis, aut adeundis, aut, &c. Yeſli ſie kiedy
50:
yákie záchowánie y powinność okazałá prze=
51:
ćiw prziyacielowi/ álbo yeſli kiedy kto po=
52:
winnowáctwo ſwe prziyacielowi ſwemu oka
53:
zał. Dum id extabit, Poki to trwa. Ex=
54:
tat Senatuſconſultum, Naydzie ſie ná to
55:
skazánie páńskie. Noſtrum ſtudium ex=
56:
tabit in conueniendis magiſtratibus
kolumna: b
S ante T.
1:
& ſenatoribus, Nic ná naſzey pilnośći nie=
2:
zeidzie/ etć. Extant ueſtigia, Są tego yeſzcze
3:
znáki. Vbi Platonis æmulus extitit,
4:
Záwżdy Plátona przenáśládował.
5:
¶Extraturus a ſupino extatum.
6:
¶Extantia, æ, Wychód co zwłaſzczá nád co
7:
wychodźi/ koniec.
8:
¶Inſto, Stoyę nád kim/ przumyſzam/ przy=
9:
pędzam kogo k czemu/ pobudzam. Inſtare
10:
mihi noli, ut iudicem, Niećiśni mie k te=
11:
mu ábych ſądźił. Funeri inſtare, S pogrze=
12:
bem ſie kwápić.
13:
Operi inſtare, Veſtigijs alterius inſtare,
14:
náśládowáć kogo w czym. Veſtigijs alicuiꝰ
15:
inſtare, W teyże tropy zá kim yść. Inſta=
16:
bant it darem, Wiedli mie/ ćiſnęli mie ná
17:
to ábych ym dał. Inſtat ne mihi detur,
18:
Ná tym yeſt áby mi nie byłá dáná. Inſta=
19:
re uſ adeo, donec adiurat ſe, Ták
20:
mu dopiekáli aż ſie záprziſiągł. Vtrum hac
21:
aut illac iter inſtitit, Yeſli ſie tą álbo ową
22:
drogą vdał.
23:
Rectam inſtare uiam per translatio=
24:
nem, Dobrze ſie ſpráwowáć. Ad eum ire
25:
inſtat, Chce przedſię do niego yść. Ego il=
26:
lud ſedulo negare factum, ille inſtat
27:
factum, Yam tego koniecznie przał/ á on ye=
28:
dnák ná to słowá nie dał rzec.
29:
¶Inſtare item ſignificat, Przybliżáć ſie
30:
Nox inſtat, Noc záchodźy. Placuit no=
31:
ctem inſtabat ibidem capere, Zdáło
32:
ſie ym przes tę noc zoſtáć która nádchodźiłá
33:
Neſcis quid inſtet boni, Niewieſz co do
34:
brego nádchodźi. Inſtare & imminere idem
35:
Bellum inſtans, Nádchodząca woyná. Pe=
36:
riculum inſtat, Niebeſpieczność nádchodźi
37:
tuż zá páſem. Partus prope inſtat, Czás po
38:
rodzenia nádchodźi.
39:
¶Inſtito, as, are, frequentatiuum, Dopie
40:
kam/ dokuczam uel etiam, Sprzećiwiam ſie.
41:
¶Inſtans, inſtantis, Nádchodząci/ przybli=
42:
żáyąci ſie. Quæ uenientia metuuntur ea
43:
dem efficiunt ægritudinem inſtan=
44:
tia.
45:
¶Inſtātia, æ, Vſtánie nád kim álbo nád czym
46:
vſtáwiczność/ pilność/ vśiłowánie/ przimuſzá=
47:
nie/ pobudzánie. Peccata condiceer ne=
48:
ceſsitati & inſtantiæ, Grzechy muſzeniu
49:
á nieuſtrzeżonemu przimuſzániu y dopiekániu
50:
przywłaſzczáć.
51:
¶Inſtanter aduerbium, Vſtáwicznie/ vśił
52:
nie/ vśiłownie. Inſtanter urgere nego=
53:
tium, Bez przeſtanku nád kim leżeć.
54:
¶Inſtabilis, Vide ſupra.
55:
¶Interſto, Miedzi czym ſtoyę/ rozdzielam
56:
yedno od drugiego.
¶Interſtitium


strona: 419


kolumna: a
S ante T.
1:
¶Interſtitium, interſtitij, Plác mieyſce mie
2:
dźi dwiemá rzeczomá/ przedział/ roſtąpienie.
3:
Interſtitium lunæ pro interlunio, inu=
4:
ſitatum apud Apul.
5:
¶Interſtitio, onis, Odpádnienie/ odſzczepie=
6:
nie co od czego/ álbo roſtąpienie.
7:
¶Diſto, Yeſtem dáleko. yeſtem rózny. Qui=
8:
bus rebus exculta hominum uita tan
9:
tum diſtat a uictu & cultu beſtiarium
10:
Ma wielką rożność. Quam procul di=
11:
ſtat hinc, Yáko dáleko yeſt ztąd. Multum
12:
inter ſe diſtant, Dáleko od ſiebie ſą/ nie=
13:
zgadzáyą ſie.
14:
¶Diſtans, diſtantis, participium, ut Di
15:
ſtantes loci, Dáleko od ſiebie leżące.
16:
¶Diſtantia, æ, Dálekość/ rozność. Tanta
17:
eſt inter eos morum ſtudiorum di
18:
ſtantia, Ták wielka yeſt obyczáyów y náuk
19:
álbo woley miedzi niemi rożność.
20:
¶Diſtito, as, are, frequentatiuum a di=
21:
ſto, apud Columel. obſoletum.
22:
¶Obſto, as, are, Záwadzam/ przeſzkadzam
23:
ſtoyę komu przed czym. Paululum nego=
24:
tij mihi obſtat, Máło mi nieco záwá=
25:
dza.
26:
Quid ibſtat cur non uere fiant, A coſz
27:
przeskadza/ yż by nie práwe weſele miáło
28:
być. Obſtitiſti uidelicet ne ex Italia tran
29:
ſire in Siciliam poſſent, Záwádźiłeś áby
30:
nie mogli ze włóch do Siciliey przebyć.
31:
¶Obſtaturus, Quintil. Video quoſdā
32:
in ipſo ſtatim limine obſtaturos mi=
33:
hi, Widzę że wnet ná ſámym początku będą
34:
mi niektórzi záwádzáć/ to yeſt/ będą przećiw=
35:
ko mnie mówić.
36:
Obſtaculum, obſtaculi, Zawádá/ przeká=
37:
zá.
38:
¶Perſto, Trwam/ mieſzkam. Perſtare in=
39:
cœpto uel in incœpto, trwáć w ſwym ſta=
40:
nie. Perſtare in prauitate ſua, Trwáć w
41:
ſwey złośći. Perſtare in ſententia, Trzi.
42:
mać ſie ſwego mniemánia. Perſtare in ſo=
43:
cietate, Dzierżeć ſie towárziſtwá/ álbo w bun
44:
cie ſtać álbo przimierzenie dzierżeć.
45:
¶Præſto, Dáyę/ pełnię to com obiecał/ oká
46:
zuyę czynię co prze kogo/ też przewiciężam
47:
kogo w czym. Præſta te eum qui mihi
48:
a teneris unguiculis es cognitus, Vkáſz
49:
mi ſie tym/ day ſie tym znać którymeś mi
50:
ſie od dziećińſtwá záwzdy okázował. Præ=
51:
ſtare alicui beneuolentiam, Láskę oká=
52:
záć. Præſtare diligentiam alicui, Pilność
53:
o kim mieć. Præſtare officium, Powinność
54:
ſwą okázáć. Præſtiti quod petebat, Vczy
55:
niłem to co chciał. Præſtare quæſtum di
56:
citur res aliqua, Pożitek przinośić. Præ=
kolumna: b
S ante T.419
1:
ſtare ſe propugnatorem acerrimum
2:
libertatis, Mocnie ſtáć zá wolnością po=
3:
ſpolitą.
4:
Præſtari operam in re militari, Pomoc
5:
dáć ku walce/ ſtać przy kim. Præſtare ſe
6:
incolumen, Zdrowia ſwego ſzánowáć.
7:
Præſtare ſilentium, Milczeć. Præſtare
8:
uicem alicuius rei, Záwetowáć co. Præ=
9:
ſtare fidem ſuam negotijs alicuius,
10:
Wiernie ſie záchowáć w cziey ſpráwie przećiw
11:
komu.
12:
Præſtare quod factum eſt impenſæ
13:
in bellum, Koſztunek prziwróćić. Præſtare
14:
optima iucunda, Weſoły koniec vczy=
15:
nić.
16:
¶Præſtare reuerentiam marito, Czćić á
17:
ważyć mężá.
18:
Præſtare aliquem, Omáwiáć kogo w czym/
19:
nie dáć mu w niczym ſzkody cierpieć. Quan=
20:
cun ei fidem dederis præſtabio, Co=
21:
kolwiek mu przirzeczeſz zá mię/ trzimáć chcę.
22:
Præſtare periculum, Oddalić niebeſpiecz=
23:
ność.
24:
Non modo facta ſed etiam dicta om=
25:
nia præſtantia nobis ſunt, Nie tylko ná
26:
vczynki ále też ná káżde naymnieyſze słowo
27:
muśimy odpowieć dáć. Emptori dam=
28:
num præſtare, Kupcowi zá ſzkodę ſtać.
29:
Ea conditione geſſeram, ut meum fa=
30:
ctum ſemper omnes præſtare tueri
31:
deberent, Szczićić y brónić/ zá wdzięczne
32:
przymowáć.
33:
Præſtare culpam, Winę ná ſie wziąć. Ni
34:
hil eſt ſapiens præſtare niſi culpam
35:
Mądri człowiek z żadney rzeczi bárdziey nie
36:
winien liczby dáć yáko z wyſtępu że ſie prze
37:
zeń ſtał álbo mądri ninacz bárziej nie wi=
38:
nień odpowiedáć yáko ná winę prze zeń do=
39:
puſzczoną.
40:
Præſtare fidem, Słowu doſić czynić/ trzi=
41:
máć wiárę. Præſtare fidem promiſsi,
42:
Pełnić obietnicę. Præſtare promiſſum,
43:
idem.
44:
Præſtare fidem publicam, Gleyt komu
45:
trzimáć.
46:
Præſtare cum ſolo datiuo, Przewyſzſzáć/
47:
przewyciężáć kogo w czym. Dij immorta=
48:
les homo homini quid præſtat, Miły
49:
boże w czym człowiek yeden drugiego prze=
50:
wyſzſza.
51:
Hem uir uiro quid præſtat, Co ma mąż
52:
nád mężá. Cæteris animantibus pluri=
53:
mum præſtat, Dáleko przewyſzſzy ynſze
54:
zwierzętá. Hac re maxime beſtijs præ=
55:
ſtāt  loqui poſsunt, w tym naywięcey yn
56:
ſze zwierzętá przewyſzſzáyą yſz mówić mogą.
Nonnunquam


strona: 419v


kolumna: a
S ante T.
1:
Nonnunquam datiuus tacetur, Co=
2:
lumel. Quamuis candore præſtat, can
3:
dore tamen uincitur, Aczkolwiek bia=
4:
łością przewyſzſza yednák wagą á cięſzkoś=
5:
cią záś bywa przewyſzan. Præſtabant nu=
6:
mero militum, Mieli więcey służeb=
7:
nych.
8:
Accuſatiuum cum ablatiuo aliquando
9:
regit, Quintil. Præſtat tamen ingenio
10:
alius alium, Przewiſzſza yeden drugiego
11:
dofćipem. Ablatiuū ſubticuit Vergilius
12:
dicens, Ibo animis contra uel magnū
13:
præſtet Achillem, Przećſie poydę ſmiele
14:
przećiw yemu by też dobrze meżnością Achil=
15:
leſowi rowien był/ álbo przewyſzał Achi=
16:
leſá.
17:
Ciuitas magna inter Belgas autori=
18:
tate ac hominum multitudine præ=
19:
ſtabat, Miáſto było poważnieyſze y náſie=
20:
dleyſze.
21:
¶Præſtat imperſonaliter, pro melius
22:
eſt, Dáleko lepiey yeſt. Et datiuo conſtrui
23:
tur. Vt præſtat furi hic ſuſpendi quā
24:
apud inferos ardere, Dáleko lepiey yeſt
25:
tu złodzieyowi wiśieć niżli w piekle po vſzy
26:
gorzeć. Datiuua tum ille raro exprimi=
27:
tur, Saluſt. Nonne emori per uirtutem
28:
præſtat, quam hanc uitam, &c. A zaż
29:
nie lepiey podzćiwie vmrzeć/ niżli/ etć.
30:
¶Præſtans participium & nomen ex
31:
participio, Przewyſząyáci. Præſtans uir=
32:
tute homo, Cnotliwy człowiek. Præſtans
33:
animi, Wyſokiego śláchetnego vmysłu. No
34:
ſtræ ciuitas & ingenio & induſtria
35:
præſtantiſsimus, Niemamy w mieyście ná=
36:
ſzym w rozumie y mądrośći známienitſzego/
37:
álbo wſzitki przechodźi rozumem y mądroś=
38:
cią miáſtá náſzego. Præſtantiſsima fœ=
39:
minarum, Wyſokiey cnoty biáła głowá.
40:
Nihil præſtantius, Nic lepſzego/ nic zná=
41:
mienitſzego.
42:
¶Præſtantia, æ, fem. prim. Przewyſzánie
43:
cnotá/ śláchetność. Ingenij præſtantia,
44:
Cnotá. Morum præſtantia, Sláchetność
45:
ludzkość/ obyczáyność.
46:
¶Præſtatio, onis, Płácenie/ trzimanie/ peł
47:
nienie czego. Omnes hæredes ornare le=
48:
gatorum præſtatione, Zoſtáwić álbo
49:
vkázáć ná dziedźicách długi odkazáne/ obcią=
50:
żić álbo obowięzáć ye áby byli winni płáćić
51:
nie máło długów odkazánych.
52:
¶Præſtabilis, & hoc præſtabile, Zná=
53:
mienity/ zacny. Nihil amicitia præſtabi=
54:
lius, Nic nád prziyaźń zacnieyſzego. Fuerat
55:
præſtabilius ubiuis gentiū agere ætatē
56:
quā huc redire, Dáleko lepiey było gdzieſz=
kolumna: b
S ante T.
1:
kolwiek bądź mieſzkáć niżli ſie tu náwróćić.
2:
¶Proſto, Stoyę przed czym/ yeſtem wyſtá=
3:
wión/ yeſtem przedayny. Mulier proſtare
4:
dicitur, Być poſpolitą/ nierząd płodźić.
5:
¶Reſto, Zoſtawam/ yeſtem oſtatnim. Ex
6:
illorum nefaria cœde unus reſtat, Z
7:
onych niecnotliwych morderzów yeden yeſzcze
8:
zoſtawa.
9:
Hoc nunc reſtat, Syro ignoſcas uolo
10:
Tego yeſzcze niedoſtáye co potrzebá yeſt/ ábyś
11:
Syruſowi odpuśćił. Reſtabat aliud nihil
12:
niſi czynić yedno oczy páść. Nihil re=
13:
ſtabat aliud niſi crux, Nic ynſzego niezo=
14:
ſtawáło yedno ſzubienicá.
15:
Quid reſtat amplius, Co yeſzcze więcey/
16:
co mamy dáley czynić. Reſtat ut his reſpon
17:
deam, Tego dáley potrzebá ábych tym od=
18:
powiedź dał.
19:
Reſtare etiam ſignificat, Záſtánowić ſie
20:
trwáć ná yednym mieyſcu/ długo mieſzkáć. In
21:
Africa reſtitit, W Africe ſie omieſzkał.
22:
¶Reſtare item, Przećiwiáć ſie. Reſtito
23:
as, are, frequentatiuum, Poſtáwáć/ záſtá=
24:
nowić ſie częſto w dródze. At etiam reſti=
25:
tas fugitiue, A yeſzczeſz ſie záſtánáwiaſz/ opie
26:
ráſz ty z biegu. Terent.
27:
¶Subſto, as, are, id eſt, Suſtineo & Con
28:
ſtans ſum, Zoſtawam/ opieram ſie/
29:
trwam.
30:
Vereor ut ſubſiſtere poſsit, Obawam ſie
31:
áby ſie mógł zoſtáć álbo oſtáć/ oprzeć.
32:
¶Subſtantia, æ, Yſność którey rzeczy/ má=
33:
teria.
34:
¶Subſtantia itē, Máyętność/ bogáctwo/
35:
ymienie.
36:
¶Subſtantia apud Dialecticos eſt ful=
37:
ctrum accidentium, Yſtność ná którą roz
38:
máyite przemiennośći przipadáyą.
39:
¶Subſtantiuus, a, um, apud Gramma
40:
ticos quod per ſe ſubſtare poteſt, ut
41:
nomina rem ſignificantia, Sam z ſiebie
42:
ſtoyąci/ ſam przes ſię ſtoyąci.
43:
¶Suprſto, ſtas, ſtiti, ſubſtitum, ſubſta=
44:
re, Stoyę ná nieczym/ też zoſtáyę.
45:
¶Superſtito, as, are, Superſtem, ſaluum
46:
& oncolumem reddo, obſoletum.
47:
¶Superſtes, ſuperſtitis, Yeſzcze żywiąci/ ży=
48:
wy/ zdrowy. Deos quæſo ut ſit ſuperſtes
49:
Boże day mu zdrowie.
50:
¶Superſtes pro præſenti, obſoletum.
51:
¶Superſtitio, onis, Fáłſziwa boża chwała
52:
y służbá/ powiárá czechowie zową. Superſti=
53:
tioſus, a, um, ſuperſtitioſe.
54:
Stoebe, ſtoebes, gen. fem. Nieyákie ziele nam
55:
nieznáyome/ bo nie yeſt to które poſpolicie
56:
Scabioſam zową.
Stœchades


strona: 420


kolumna: a
S ante T.
1:
Stœchades, tres Inſulæ iuxta Maſsiliam
2:
Stœchas, ſtœchadis herba, Stechados ci=
3:
trinum zwáne.
4:
Stoici, gen. ma. Philoſophowie mędrcy którzy
5:
Zenoná náśládowáli któri w Atheniech w
6:
nieyákiey ſzopie Phocile zwána zwoleńniki
7:
á vcznie ſwe vczył.
8:
Stoa autem dicitur porticus.
9:
Stola, ſtolæ, fem. pri. Wſzelákie odzienie/ ſzátá
10:
στολη enim Græce indumentum ſigni
11:
ficat, apud Priſcos poſtea ſtola dicta
12:
Vczćiwa poczeſna długa białey głowy ſzá=
13:
tá.
14:
Stolatus, a, um, W ſzátę tákową vbrány. Mu
15:
lier ſtolata, Biała głowá poczeſna/ ſpani=
16:
ła.
17:
Stolidus, a, um, Szalony/ a/ e. Wiłá/ natręt/
18:
nierozumny/ a/ e. Saxum ſtolidum, Plaut.
19:
Stolida fiducia, Szalone dufánie.
20:
Stolide aduerbium, Szalenie/ głupie/
21:
blłazeńsko.
22:
Stolo, ſtolonis, maſc. ter. Fruticatio inu=
23:
tilis, Wilk/ to yeſt niepożyteczne gáłęźi á
24:
donoſzki ode pniá ſie puſzczáyące.
25:
Stomacace, fons in Germania, Plin. lib.
26:
25. cap. 3.
27:
Stomachus, ſtomachi, maſc. ſec. Właſnie
28:
yeſt/ gardźiel/ drógá álbo yelito przes które
29:
potráwá do żółądká wchodźi. Alias gula
30:
bywa też brano miáſto ſámego żołądká/ brzu
31:
chá. Aliquando accipitur, Miáſto gniewu
32:
niechući y przikrośći.
33:
Mouere ſtomachum, Poruſzyć. Stoma=
34:
chum facere idem. Non eſt tui ſtoma=
35:
chi, uel non facit ad tuum ſtomachū,
36:
Nie twoyski/ nie godźi ſie prze cię. Ludi
37:
apparatiſsimi, ſed non tui ſtomachi,
38:
Cziśćie rządnie przipráwne gry ále yednák
39:
nie twoyskie/ nie twego żołądká.
40:
Stomacho ſuo uiuere, Wedle woley ſwey
41:
á podobánia żyć.
42:
Non poſſum ſine ſtomacho legere,
43:
Nie mogę ſie nie gniewáć/ czytáyąć muſzę ſie
44:
gniewáć.
45:
Bono ſane ſtomacho contenti ſunt,
46:
Radźi ſie dobrze karmią. Præ ſtomacho,
47:
przed gniewem. Stomacho eſſe dicitur res
48:
aliqua, Przikrą nie lubą być.
49:
Stomachum in aliquem effundere,
50:
wyrzignąć ſwóy gniew ná kogo. Non ſine
51:
ſtomacho, Nie bez gniewu á popędliwośći.
52:
Eraſmus habet mentem Chriſtianam
53:
ſed ſtomachum Luteranum.
kolumna: b
S ante T.420
1:
Stomachor, ſtomacharis, ſtomachari, d.
2:
prim. Gniewam/ rozmiátám ſie/ nie ćirpliwy
3:
yeſtem.
4:
Stomachans, antis, participium, Gniewáyą
5:
ci ſie/ a/ e.
6:
Stomachoſus, a, um, Gniewliwy/ niecierpli=
7:
wy/ łatwie ſie rozmiece od gniewu. Res ſto
8:
machoſa, Gniewliwa/ przikra. Literæ ſto=
9:
machoſiores, Gniewnieyſzy liſt.
10:
Stomachicus, a, um, Chori żywot álbo brzuch
11:
máyąci/ który częſto ná żywot vtiskuye.
12:
Stomaticus, a, um, Ból á wrzód nieyáki w
13:
vſciech máyąci.
14:
Stomoma, atis, Plin. lib. 34. cap. 11.
15:
Squammæ eſt alterum genus ſubtilius
16:
ex ſumma ſcilicet languine decuſſum,
17:
quod uocant ſtomama.
18:
Storax barbare dicitur pro Styrax.
19:
Storea, ſtoreæ, Rogoża.
20:
Strabo, ſtrabonis, maſcul. ter. Rozoki/ zes/
21:
brlok.
22:
Strages, ſtragula, ſtragulum, Vide Ster=
23:
no.
24:
Stramen, ſtraminis, neut. ſec. Słomá. Stra=
25:
mentum, ſtramenti, Bárłók.
26:
Stramineus, a, um, Słomiány/ a/ e.
27:
Stramentitius, a, um, idem, Calep. ſine au
28:
tore.
29:
Strangulo, as, are, act. prim. Dawię/ duſzę.
30:
Strangulare ſegetes dicitur nimia terrȩ
31:
lætitia, Záduſzáć/ zátłumiáć od wyśilánia.
32:
Strangulatus, a, um, participiū, Vdawiony
33:
záduſzony/ a/ e.
34:
Strabgulatus, huius ſtrangulatus, maſc.
35:
q. ut Strangulatus uuluæ, quæ & ſtran
36:
gulatio dicitur, Wyſzłá álbo záduſzona
37:
máćicá.
38:
Strabgulatio, onis, fem. tert. Vdawienie/ zá=
39:
duſzenie. Vuluæ ſtrangulatio, ut ſu=
40:
pra.
41:
Stranguria, æ, difficultas urinæ quando
42:
guttatim micturiunt, Latine ſubſtillum
43:
Ból gdy kto wody nie może puſzczáć/ rze=
44:
zánie.
45:
Stratagema, ſtratagematis, neu. t. Aſtutia
46:
rei militaris, geſta militaria a στρατος
47:
exercitus & ᾽άγω dictus, Zołnierska chy=
48:
trość w vtáczkách/ á harcowániu/ vtaczká/
49:
hárc. Hoc ſtratagemate uſus eſt contra
50:
hoſtē, Ná ten hak nieprziyacielá prziwiódł.
51:
tego fortelu vżywał przećiw nieprziyacie=
52:
lowi.
53:
Strategus, Latine Dux exercitus, Het=
54:
man.
Stratiotes


strona: 420v


kolumna: a
S ante T.
1:
Stratiotes, ſtratiotis, maſc. ter. Latine mi=
2:
les, Zołnierz.
3:
Stratia, æ, fem. prim. militia uel exercitus
4:
Zołnierſtwo.
5:
Stratiocus, a, um, militaris, Zołnierski/ słu=
6:
żebny.
7:
Strategia, æ, Hetmańſtwo.
8:
Stratiotes herba, Garben oder Schaffrip po
9:
niemiecku nam nieznayome ziele.
10:
Strator, ſtratum, Vide Sterno.
11:
Stratuminare mendoſum eſt apud Plin.
12:
pro ſtatuminare.
13:
Strebula, læ, lingua Vmbrorū uocaban=
14:
tur partes carminum ſanctificatarum,
15:
Feſtus.
16:
Strena, ſtrenæ, fem. prim. Kolędá/ dar á vpo
17:
minek nowego látá.
18:
Strenuus, a, um, Mężny/ śmiáły/ ſpániły/ czer
19:
ſtwy.
20:
Strenua facies, Mężna ſpániła twarz.
21:
Fortis, celer, uigilans, ad res regendas
22:
promptus, ſtrenuus, fere ſynonyma
23:
ſunt.
24:
Hac re ſtrenuum ſe uirum præbuit, Tą
25:
rzeczą mężnym páchołkiem poſtáwił ſie. Stre=
26:
nuior pro magis ſtrenuus, & ſuperla=
27:
tiuum ſtrenuiſsimus.
28:
Strenue aduerbiū, Męznie/ śmiele/ rządnie/
29:
pilnie.
30:
Sequere propere me ad macellū ſtre=
31:
nue, Pódź zá mną prętko ochotnie ná nogach
32:
do yátek. Domus utriuſ noſtrum æ=
33:
dificatur ſtrenue, Pilnie bywa budo=
34:
wan.
35:
Strenuitas, atis, Męskość/ śmiáłość.
36:
Strepo, ſtrepis, ſtrepui, ſtrepuitum, ſtrepere
37:
neut. tert. Skrzipię/ ſzmerzę/ ſzumię/ chrobocę
38:
też mowią niektórzi Strepunt aures cla=
39:
moribus plorantium ſociorum, Pełne
40:
vſzy ſzmeru/ ſzumu/ trzasku nárzekáyącich
41:
towárziſzów.
42:
Strepito, as, are, frequentatiuum, Vſtáwicz=
43:
nie ſzmer czynię/ wożę ſie nogámi po źiemi.
44:
Strepitus, huius ſtrepitus, ſzmer ſzum/ trzask
45:
od nóg. Strepitus rotarum, Piſzczenie skrzi
46:
pienie kół. Odio & ſtrepitu Senatus, Zá
47:
nielubośćią y zácierániem nóg pánów rá=
48:
dnych.
49:
Strepitus Metaphorice ſignificat, Pychá/
50:
pyſzne chodzenie/ też poczet/ słudzy zá pánem
51:
ydąci.
52:
¶Compoſita, Conſtrepo, is pen. cor.
53:
conſtrepui, conſtrepitum, conſtrepere
54:
Przyczyniam ſzmeru/ ſzumu/ trzasku.
55:
¶Circumſtrepo, W okół álbo wſzędźie
56:
ſzmer czynię.
kolumna: b
S ante T.
1:
¶Inſtrepo, Bárzo ſzmer czinię. Axis in=
2:
ſtrepit, Oś skrzipi.
3:
¶Interſtrepo, Miedzi nieczym ſzmer czy=
4:
nię/ przekażam/ wádzę.
5:
¶Obſtrepo, contra aliquem ſtrepitum
6:
facio, Odwrykam/ przeſzkadzam. Vt quo=
7:
dam modo ipſi ſibi dicendo obſtre=
8:
pere uideantur, Yż yákożkolwiek yeden
9:
drugiemu przeſzkadzał.
10:
Obſtrepi clamore, paſsiue, Zágłuſzón
11:
być. Obſtrepente pluuia nihil ſenſere
12:
Pœni, Dla ſzumu á pochwiścieli deſzczowey
13:
nic nie vczuli Cartaginenſes.
14:
¶Obſtrepitur imperſonale. Liui. Fos
15:
concio audit, Decemuiro obſtrepi=
16:
tur.
17:
¶Perſtrepo Idem quod inſtrepo, hoc
18:
eſt, ualde ſtrepo.
19:
Stria, æ, fem. prim. Laskowánie/ to yeſt/ wy=
20:
heblowány albo wycioſány promień/ ſtrefá
21:
ná słupiech/ na balkách/ y ná ynſzych rze=
22:
czách.
23:
Strio, as, are, act. prim. Laskuyę/ łaskowá=
24:
niem przedzielam álbo przeplatam.
25:
Striare etiam dicuntur boues, Zagón/ lechę
26:
czynić gdy nimi orzą.
27:
Stratus, a, um, Laskowány/ a/ e. Vt Colum=
28:
næ ſtriatæ, Słupy laskowáne. Et Stria=
29:
tam frontem Apul. uocauit caperatā
30:
Zmárſzczone czoło.
31:
Stribiligo, inis, fem. tert. idem quod So=
32:
leciſmus obſoletum.
33:
Stricte, ſtrictim, ſtrictus, ſtrictura, Vide
34:
Stringo.
35:
Strideo, ſtrides, ſtridui, ſtridere, neut. ſec.
36:
& Strideo, dis, di, ere, ſine ſupino, Skrzi
37:
pię, kwiczę/ piſzczę/ zgrzitam álbo rzężę/ da=
38:
wam dźwięk/ chreſzczę. Funes ſtridere di
39:
cuntur.
40:
Stridor, ſtridoris, Skrzitánie/ kwiczenie/ skrzi
41:
pienie. Stridor ſuis, Kwik śwyński.
42:
Stridor rudentium, Skrzipienie, Sonum
43:
edunt paruuli ſtridoris.
44:
Stridon, gen. fem. Miáſto o pográniczne miedzy
45:
węgierską źiemią á miedzy Dalmacią/ z
46:
którego ſwięty Hieronim rodem był/ rodny
47:
yęziká sławackiego.
48:
Strigil uel ſtrigilis huius ſtrigilis, fem.
49:
tert. in ablatiuo ſtrigili, Grzebło/ też
50:
dziuráwy á purchaty kámień/ którego w łáźni
51:
do wycieránia nóg vżywáyą.
52:
Strigilem etiam accipiunt quidam pro
53:
uaſis genere apud quoſdam autho=
54:
res, ubi tamen poteſt recipi pro ſu=
55:
periori ſignificatione.
Strigiles


strona: 421


kolumna: a
S ante T.
1:
Strigiles (inquit Plinius) Hiſpania uocat
2:
auri paruulas maſſas, quod ſuper om=
3:
nia ſolum in maſſa auramento capi=
4:
tur, cum cætera in metallis reperta igni
5:
perficiantur.
6:
Strigiles in antiquis libris Vitruuij im=
7:
preſsis bene legebatur, ubi nunc Stri=
8:
ges legitur & Strigium, lib. 4. cap. 4.
9:
& lib. 5. cap. 7. Sic autem uocat partē
10:
Catapultæ qui Canaliculus ab eo dici
11:
tur.
12:
Strigilecula dimin Grzebełko.
13:
Strigillo, as, are, act. prim. Cudzę/ cze=
14:
ſzę.
15:
¶Obſtrigillo, as, are, Sprzećiwiam/ nie
16:
dam nic ná kim. Obſoletum.
17:
Strigmentum, ſtrigmenti, n. ſ. Proch z grze=
18:
błá/ y wſzeláká zemkniona oskrobána nie=
19:
czyſtość/ ſtrup/ plugáwſtwo. Olei ſtrigmē=
20:
ta, Oskrobiny/ ſuſzwáłki z rąk od oleyu ná
21:
rękách ſzczynione.
22:
Strigoſus, a, um, Suchy wywiędli yedny go
23:
kośći chudy/ a/ e. Qui ſcilicet ex=
24:
hauſtus & macilentus eſt, Strigoſa
25:
iumenta, Wywiędłe chude bydło. Strigo=
26:
ſus orator per trandlationem, Suchy
27:
wymowcá/ to yeſt/ niewymowny/ nie wdzię=
28:
czney rzeczy.
29:
Strigium ueſtis Hiſpanica apud Plau=
30:
tum, Calep.
31:
Strigo, ſtrigonis, maſ. ter. antiquis denſa=
32:
rum uirium homo dicebatur, Krzepki
33:
mocny. ſurowy.
34:
Strimon, fluuius Thraciæ, unde adiectiuū
35:
Strimonius.
36:
Stringo, ſtringis, ſtrinxi, ſtrinctum, ſtrin=
37:
gere, act. tert. Szcziskam/ ſpinam/ weſpołek
38:
ſtulam.
39:
Stringere manum, Sćiſnąć rękę. Equos
40:
ſtringere, Weſpołek ſpiąć/ ſpętáć. Vel ut
41:
quidam interpretantur, Cudźić. Vt idē
42:
ſit quod ſtringillare, aliquando ſigni=
43:
ficat rarefacere, excidere, przerzedzáć. Vt
44:
ſtringere frondes, Obćináć przerzedáć
45:
gáłęzie. Quando pro Decerpere, col=
46:
ligere, ut ſtringere lauri baccas, Zbie=
47:
ráć bobkowy owoc. Stringere quernas
48:
glandes, Zołądź zbieráć. Quando pro
49:
radere, ut ſtringere ripas, Brzég ogolić/
50:
odrzeć.
51:
Stringere gladium, id eſt, nudare, eua=
52:
ginare, Dobyć mieczá. Stringere folia,
53:
Oczoſowáć liście z gáłęży. Animū ſtrinxit
54:
pietatis imago, Spominánie ná oyczyznę
55:
ydzie mi k ſercu/ zeymuyemi ſerce. Aliquan
56:
do uerberare & uulnerare ſignificat,
kolumna: b
S ante T.421
1:
ut hunc primum leui haſta ſtrinxerat
2:
Naprzód go włoczenką álbo drzewem do=
3:
yechał/ trąćił/ raz á ſztós mu zádał.
4:
Strictus, a, um, participiū, Ciáſny/ śćiśnio=
5:
ny/ też omkniony dobyty/ a/ e. Vt gladius
6:
ſtrictus, Dobyty goły miecz. Stricto gla=
7:
dio adoriri aliquem, Gołym mieczem ná=
8:
páść ná kogo.
9:
Stricta folia ex arboribus, Omknione.
10:
Stricta uia, Ciaſna drógá. Strictus cal=
11:
ceus, Ciaſny bot.
12:
Strictim aduerbium, Krótkiemi słowy/ ná
13:
prętce.
14:
Breuiter & ſtrictim, Krótko y ná prętce/
15:
Strictim & multa dicere contraria.
16:
Stricte aduerbium idem, Też ciáſno ściśle.
17:
Stricte ſedemus, Sćiśle ſiedźimy. Tam
18:
ſtricte ſedemus ad menſam ut alterā
19:
manum uix liberam habeamus, Ták
20:
ciáſno ſiedźi mi przi ſtole yż ledwey yednę
21:
rękę ſwiebodną mamy.
22:
Strictura, æ, fem. prim. in plurali Strictu=
23:
ræ, Skry z roſpalonego żelázá pierzcháyące
24:
gdy go młotem zbieráyą.
25:
Strictura etiam maſſa terræ unde ferrum
26:
fit, Rudá.
27:
¶Compoſita, Adſtringo, Prziciągam/
28:
przipinam/ zwodzę weſpołek/ prziwięzuyę/
29:
per translationem, Przimuſzam/ obowię=
30:
zuyę. Aſtringere aliquem ad colum=
31:
nam uel ad ſtatuam, Prziwięzáć kogo
32:
do słupá. Hæc arctius aſtringi ratio
33:
non poteſt. Nie może być śćisley weſpołek
34:
ſpoyona/ zwiedźiona. Aſtringi neceſsitate
35:
Z muſzenia vczynić álbo potrzebą być przy=
36:
muſzón. Aſtringere homines beneficijs,
37:
Dobrodzieyſtwy ſobie obowiezáć.
38:
Aſtringere orationē numeris, Mowę
39:
orácią rymem/ wierſzámi vczynić/ rimem
40:
oſięgnąć.
41:
Aſtringere linguam mercede, Zátknąć
42:
komu gębę pieniądzmi/ to yeſt/ przedáro=
43:
wáć.
44:
Aſtringere aliquem conditione, Pod
45:
pewnym obyczáyem kogo obowięzáć. Aſtrin=
46:
gi ſacris, Ná służbę bożą być poślubión
47:
oddan.
48:
Aſtringere fidem ſuam, Dobrym słowem
49:
przirzec/ wziąć ná ſwą wiárę. Aſtringere
50:
iuuenem, Posłuſzeńſtwá náuczić. Aſtringi
51:
ad temperantiam, Ku miernośći być mian
52:
y wiedzión.
BbbAſtringere


strona: 421v


kolumna: a
S ante T.
1:
Aſtringere ſe furti, W złodzieyſtwo ſie ſam
2:
wpętąć/ ſam ná ſię złodzieyſtwo wieść. A=
3:
ſtringere ſe ſcelere idem, Aſtringi fri=
4:
gore, Skurczyć/ zmárſzczić ſie/ od źimná zmá=
5:
rznąć.
6:
¶Aſtrictus, a, um, participium, Przipięty
7:
prziciągniony/ przywiązány. Metaph. Przy=
8:
muſzony/ obowiązány. Dialectica quaſi
9:
contracta & aſtricta eloquentia putan
10:
da eſt, Dialektiká ma być mianá yákoſz to
11:
śćisła á vkrócona wymowność Aſtrictus
12:
& deuinctus, Obowiązány. Aſtricta frons
13:
Smárſzczone czoło.
14:
Aſtrictus guſtus, Obrzáźny á przykry ku
15:
koſztowániu.
16:
¶Aſtricte aduerbium, Ciáſno/ śćślie.
17:
Idem quod ſtricte, Aſtricte facta ora=
18:
tio, Krótkiemi słowy odpráwiona rzecz.
19:
¶Aſtrictio uerbale, Spáyánie/ zátwárdze=
20:
nie álbo zápiekánie. Plin. Guſtus amari
21:
cum aſtrictione, Przykre koſztowánie
22:
obrzask czyniące/ od których zwłaſzczá ye=
23:
zyk cierpnie. Aſtrictio neruorum, Sćirpnie
24:
nie żył.
25:
¶Aſtrictorius, a, u, quod aptum eſt,
26:
ad ſtringendum, Co weſpołek śćiąga/
27:
ſpáya/ ſtula/ śćiągáyąci/ ſtuláyący weſpo=
28:
łek.
29:
¶Conſtringo, idem quod Aſtringo,
30:
Zwięzuyę/ ſpinam weſpołek. Quadrupe=
31:
dem conſtringere, Koniá ſpętáć.
32:
Catenis conſtringere, W łáńcuch włożyć
33:
łáńcuchy zwięzáć.
34:
Omnibus uinculis deuinctum & con=
35:
ſtrictum tenere, W więzieniu trzi=
36:
máć.
37:
Conſtringere ſupplicio, Ná ſmierć ská=
38:
záć.
39:
Conſtringendum ſe tradere libidini=
40:
bus, Vdáć ſie ná ſwą wolą y lubość cie=
41:
leſną.
42:
¶Diſſoluete & Conſtringere contra=
43:
ria.
44:
¶Deſtringo, id eſt, deorſum & ualde
45:
ſtringo, excido, Zaciągam/ też odſiekam/
46:
odłámuyę/ odczoſuyę.
47:
Auenas deſtringere, Pożąć/ poſiec. De=
48:
ſtringere etiam pro Abradere, Ocioſáć
49:
omknąć.
50:
Deſtringere & abradere aliquid bo=
51:
nis alicuius per translationem, Dobr
52:
cziych komu vyąć/ okroić mu ymienie. Splen
53:
dor deſtringit aciem, Zbytna świátłość
54:
záślepia wzrok ſzkodźi wzrokowi. Nec illius
55:
animi aciem deſtringit ſplendor ſui
56:
nominis, Nie záślepiáyą go yego wielkie
kolumna: b
S ante T.
1:
tytuły á napiſy doſtoynośći y powagá/ áby
2:
przeto pyſznym á nádętym miał być/ to yeſt/
3:
nieunoſzą go yego známienite napiſi á do=
4:
doſtoynośći/ tytuły y powagá.
5:
Deſtringere etiam ſignificat, Z wierzchu
6:
skrobáć.
7:
Diſtringo, is, ere, Sciągnąć/ zbuntowáć.
8:
Valde & diuerſis modis ſcilicet ſtrin=
9:
gere.
10:
¶Diſtringi, Roſtárgnionym być/ też obo=
11:
wiazánym.
12:
¶Diſtringere etiam, Odczoſnąć álbo roſ=
13:
ſczoſnąć/ odskrobáć. Diſtringere cruſtam
14:
panis, Okroić/ odbić skórę z chlebá. Diſtrin
15:
gere & eradere, Wygolić/ wyskro=
16:
báć.
17:
¶Diſtringere pro decerpere, Zebráć/
18:
obráć.
19:
¶Diſtringere idem, Rozetrzeć/ rozdro=
20:
bić.
21:
Diſtringere gladium, Dobyć mieczá. Di=
22:
ſtrictos in Rempub. gladios retundi=
23:
mus, Zábieżeliſmy gwałtowney rzeczy która
24:
ſie przećiw Rzeczypoſpolitey bráłá.
25:
¶Diſtringens participium, Roſczoſniąci
26:
álbo odczoſniąci.
27:
¶Diſtrictus, a, um, participium, Ogár=
28:
niony/ oſiádły czym.
29:
Vita ambitionis ſiti diſtricta, Zywot
30:
prágnieniem pićia oſiádły/ ogárniony.
31:
¶Diſtrictus & obligatus, Obowiozá=
32:
ny/ a/ e.
33:
Diſtrictus, nomen ex participio, Cic.
34:
Nunquam me a cauſis & iudicijs di=
35:
ſtrictionem ſuiſſe, Nigdym nie był ták
36:
bárzo ogárniony ſpráwámi ſądowne=
37:
mi.
38:
¶Diſtricte aduerbium, Cic, Quæ di=
39:
ſtrictius dicuntur, Które krotcey bywáyą
40:
mówione.
41:
Diſtricte minari, Srogo groźić. Diſtricte
42:
præcipere, Srogo á cięſzko przikázáć. Ex=
43:
tringo idem apud Cic. Acade. uel
44:
quaſi extraſtringo, Z wierzchu ciągnąć.
45:
Apud Hieronymum, Z nienacká doty=
46:
kam.
47:
¶Interſtringo, Przeciągam/ przepinam álbo
48:
záduſzam zádawam. Obſtringo, Obciągam
49:
obwięzuyę/ też obowięzuyę/ powinnym czynię
50:
Collum homini obſtringe, Vwięż go zá
51:
ſziyę. Obſtrictus uoluptatibus tenetur,
52:
Zięty rozkoſzámi nie wie co s ſobą ma po=
53:
cząć. Obſtringere ſibi aliquem munere
54:
officio, beneficio, Obowięzáć/ záchowáć ſo=
55:
bie kogo/ etć.
Obſtringere


strona: 422


kolumna: a
S ante T.
1:
obſtringere fidē ſuā alteri, dobrym ſłowem
2:
przirzec. Obſtringere iureiurando, Przi=
3:
ſięgą obowięzáć. Obſtringere religione,
4:
Ciáſne ſumnienie komu vczynić/ álbo obciążyć
5:
go ná yego ſumnieniu/ boyáźnią bożą go prze
6:
ſtráſzyć.
7:
Nulla mendacij religione obſtrictus,
8:
zadną nieprawdą nieobowiązany/ nic nie obie
9:
cał nikomu czego by nie dzierżał. Obſtrictus
10:
religione uoti, Profeſzowány/ który śliub
11:
vczynił.
12:
Obſtringere ſe parridico, periurio,
13:
ſcelere, & huiuſmodi, pro committere
14:
parricidium, ſcelus perpetrare, &c. Opę
15:
táć ſie wſzemi niecnotámi/ to yeſt popełnić
16:
wſziſtki niecnoty.
17:
Nefario ſe patriæ obſtrinxit ſcelere ſi
18:
quis Tyrannum occodit quamuis fa=
19:
miliarem? Y zaż ten niecnotę yáką popeł=
20:
nił/ álbo ſie obowiązał yáką niecnotą/ który
21:
okrutniká/ áczkolwiek w towárziſtwie zá=
22:
bił?
23:
Obſtrongere ſe periurio, Krziwo prziſiąć
24:
krziwo prziſięſtwá ſie dopuśćić.
25:
¶Perſtringo, Sciągam bárzo weſpołek.
26:
Perſtringere oculos ſplendore mincanti
27:
Od błyskáyąci yáſnośći záwrzeć/ zámrużyć
28:
oczy.
29:
Perſtringere aciem aut oculos mentis
30:
& animorum aut boni ingenij, Zátłu=
31:
mić/ záduśić. Perſtringere terram ara=
32:
tro, Wzoráć/ ſproć rolą. Perſtringi hor=
33:
rore, Wezdrgnąć/ zleknąć ſie. Perſtringe=
34:
re aliquem, Liſtem/ piſániem álbo słowem
35:
kogo ruſzyć/ tknąć go w ſádno/ dáć mu znáć
36:
Perſtringere ſuſpicione, Tknąć kogo dá=
37:
yąc znáć że yeſt w nieczym podeyźrzá=
38:
ny.
39:
Perſtringere rem aliquam, Krótkiemi
40:
słowy ná prętce dotknąć. Leuiter tranſire
41:
ac tantum modo perſtringere, unam
42:
quan rem, Z nienacká ták trochę dotknąć
43:
tilko dáć znáć.
44:
Quem locum breuiter perſtrinxi, Pręt
45:
kom ſie z niego wypráwił/ nie wielem ſie ná
46:
tym mieyſcu báwił.
47:
¶Perſtrictus, a, um participium, Bárzo
48:
ſciągniony.
49:
¶Præſtringo fere idem, Oculorum tibi
50:
præſtringit aciem, Káźić wzrok. Præ=
51:
ſtringere aciem ingenij, Metaph. Zátłu=
52:
mić.
53:
Præſtringitur eboris nitor, Iáſność sło
54:
niowey kośći názbyt przebiya álbo ſtawá ſie
55:
ciemna.
56:
¶Reſtringo, Ná zádku ſciągam/ záwięzuyę
57:
też odbiyam/ odrażam. Reſtrictis a tergo
kolumna: b
S ante T.422
1:
manibus, Záwiązawſzy opák ręce. Reſtrin=
2:
git nauſeam hæc herba, Odraża/ odbiya
3:
przikrość.
4:
¶Reſtrictus, a, um, participium, ſiue no
5:
men ex participio, Ná zad ſciągniony/
6:
związány/ a/ e.
7:
¶Reſtrictus etiam, Sćisły/ skąpy. Reſtri
8:
ctus & tenax.
9:
¶Reſtricte aduerbium, Sćisło/ skąpie.
10:
Reſtricte præfinire, Srogo ciáſno zákréśić
11:
to yeſt/ przikázáć.
12:
Parce & Reſtricre. Reſtrictum aliud
13:
aduerbium idem, obſoletum.
14:
¶Subſtringo, Podciągam/ podpinam. Effu
15:
ſa ſubſtringere, Osłábionych rzeczy przi=
16:
piąć.
17:
¶Subſtrictus, a, um. participium ſiue
18:
nomen ex participio, Podpięty/ podcią=
19:
gniony álbo też weſpołek ściągniony.
20:
Strigillo, Vide Strigil, Sipontinus tamen
21:
idem uult eſſe quod Stringo.
22:
Strio, Vide Stria.
23:
Strix, ſtrigis, fem. tert. auis quædam no=
24:
cturna & importuna a ſtridendo dicta
25:
Nachtfraw/ Salſierweib/ Chrząſzcz podo=
26:
bno.
27:
Striges, Nieyáki rodzay ziela do yedenia do=
28:
bre.
29:
Strobilus, ſtrobili, Nux pinea ſiue nucis
30:
pineæ nucleus
31:
Strobilus etiam arbor ex pinaſtrorum
32:
genere.
33:
Strobilum a Romanis carduum ſatiuū
34:
uocari Diſcordes ait.
35:
Strobus, ſtrobi, maſc. ſec. Animal mari=
36:
num, Plin.
37:
Stroma, atis, neut. ter omne quod ſterni=
38:
tur, Rogoża/ piernat/ Vnde Periſtroma, Vi=
39:
de ſupra.
40:
Strongylos & Strongyle, les, pen. cor. In=
41:
ſula in mari Ægeo quæ & Naxos di=
42:
citur.
43:
Stroniben, Ladani genus uocant, Calep.
44:
Stropha, ſtrophæ, fem. prim. Latine Acu
45:
men, ſubtilitas, Oſtrość/ rozum/ tráfność/
46:
ſubtilność.
47:
Strophe etiam στροφη. Latine conuerſio
48:
Strophades, Dwie wyſpie ná morzu Ionio
49:
rzeczonym/ które przed tym Plote były zwá=
50:
ne w których Hárpie ſą.
51:
Strophium, ſtrophij, neut. ſec. Faſcia pe=
52:
ctoralis, quæ uirginalem tumorem co
53:
hibet papillarum, Załoſzká pierſna/ álbo
54:
briżyki przed pierſne v białych głów.
55:
Strophiolum, li, diminutiuum, idem.
56:
Strophia, æ, Wieniecz z kwiatków/ pánieński
57:
vpominek.
Bbb 2Strophiarius


strona: 422v


kolumna: a
S ante T.
1:
Strophiarius, ij, gen. maſc. Wianecznik.
2:
Structilis, ſtructor, ſtructura, ſtrues, Vide
3:
Struo.
4:
Strufectari, dicebantur qui fartum libi
5:
genus afferebant ad ſacra, Feſtus.
6:
Strufferrarios dicebant inquit Feſtus
7:
qui quædam ſacrificia ad arbores ful
8:
guritas faciebant a Ferto ſcilicet quo=
9:
dam ſacrificij genere.
10:
Struma, ſtrumæ, fem. prim. Brodawká álbo
11:
purchawká pod gárdłem/ wól też zową nie=
12:
którzi.
13:
Strumula, læ, diminutiuum, Máła purcháw
14:
ká.
15:
Strumoſus, a, um, Ktori táką purcháwkę ná
16:
ſziy pod gárdłem ma/ wólowáty/ a/ e.
17:
Strumea, æ, herba, Waſsereypff po niemiecku
18:
ziele nam nieznáyome. Alijs herbarijs Vlce
19:
raria dicitur, alijs Scelerata.
20:
Struo, ſtruis, ſtruxi, ſtructum, ſtruere, act.
21:
ter. Nárządzam/ przypráwiam/ buduyę. Aciē
22:
ſtruere, Woysko vſzykowáć. Aggere
23:
ſtruere, Szańce czinić. Bellum ſtruitur,
24:
Woyná ſie gotuye. Struere inſidias alicui
25:
Stać ſtrzedz álbo záſádźić ſie ná kogo. Sic do
26:
los ſtruere, Sámołowkę ná kogo nárządzáć/
27:
wymyślić yákoby mogł zdrádźić oſzukáć. Fo
28:
cum ſtruere, Ogień czynić. Calamitatem
29:
alicui ſtruere, W nędzę kogo chćieć wprá=
30:
wić.
31:
Conſilia ſtruere, Rádzić ſie. Fercula lu=
32:
xurioſe ſtruere, Potráwy koſztownie ná=
33:
rządzáć. Mendacium ſtruere, Leż yáką wy
34:
myślić.
35:
Odium in aliquem ſtruere, Przipráwiáć
36:
kogo o niełáskę. Opes ſtruere, Pieniądze
37:
zbieráć/ gromádźić ymienie. Orationem ſo=
38:
lutam ſtruere, Rzecz króm wierſów álbo
39:
rymów gotowáć.
40:
Ruinæ periculum ſtruere, Záłomione mu
41:
budowániu pomágáć páść. Solicitudinem
42:
ſibi ſtruere, Sam ſie w trudność wpráwo=
43:
wáć/ nárządzáć ſobie trudność. Num me
44:
fefellit hoſce id ſtruere? Yzażem ſie omy=
45:
lył że ná to czękali/ ze ſie ná to bráli.
46:
Structilis & hoc ſtructile, Sádzony/ ſtáwio=
47:
ny. Vt columnæ ſtructiles, Słupy z wielu
48:
ſztuk ſtáwione.
49:
Structura, ræ, fem. prim. Budowánie/ nágo=
50:
towánie.
51:
Structor, ſtructoris, Budownik/ cieślá.
52:
Structor item dapium, Podſtoli/ ſtolnik álbo
53:
kráyczy. Structores annonæ, Którzy sku=
54:
puyą á zgromádzáyą żytá do ſzpichlerzów dla
55:
drogośći álbo oblężenia.
56:
Strues, ſtruis. gen. fem. Fromádá/ kupá.
57:
Strues lingorum, Kupá drew.
kolumna: b
S ante T.
1:
Strues etiam genus libi quod in ſacris
2:
antiqui prolibabant.
3:
Struices antiqui uocabant omnium re=
4:
rum extructores, Feſtus.
5:
¶Compoſita, Adſtruo, ſeu Aſtruo,
6:
aſtruis, aſtruxi, aſtructū, aſtruere, Przi=
7:
buduyę.
8:
Aſtruere aliquid magnificentiæ & di=
9:
gnitati per translationem, Pomnożyć
10:
cziyey powagi y doſtoynośći/ nieco ku
11:
pierwſzey doſtoynośći prziſádźić. Aſtruere
12:
laudem alicui, Chwalić kogo. Aſtruere, id
13:
eſt, Affirmare, Twierdźić/ zá pewne powie=
14:
dáć.
15:
Aſtruitur his, Bywa k temu prziſádza=
16:
no.
17:
¶Conſtro, Sáadzam weſpołek/ ſtáwiam
18:
yedno s drugim. Vt, uerba conſtruere,
19:
Rzędnie ſtáwiáć.
20:
Conſtruo, item ſignificat, Buduyę wy=
21:
wodzę/ wyſłáwiam yákie budowánie. Naues
22:
conſtruere, Lódź ſpráwić/ zbudowáć. Con=
23:
ſtruere fauos, Płaſty czynić. Nidos gal=
24:
linarum conſtruere. Gniazd náczynic ko=
25:
koſzóm.
26:
Vocabula rerum conſtruere, Mowę/
27:
słowá náydowáć. Conſtruere pecuniam
28:
& coaceruare, Gromádźić pieniądze.
29:
¶Conſtructus, a, um, participium, &
30:
nomen ex participio, Zbudowány/ wy=
31:
ſtáwiony/ wzgórę wywiedziony/ a/ e.
32:
¶Conſtructior & apparatior domus,
33:
Budownieyſzy y nápráwnieyſzy dóm. Con=
34:
ſtructior omnibus rebus & appara=
35:
tior
36:
¶Conſtructio, onis, Zbudowánie/ wy=
37:
ſtáwienie. Conſtructio uerborum, Stá=
38:
wiánie weſpołek.
39:
¶Deſtruo, Káżę/ rozwalam/ łamię. De=
40:
ſtruere teſtes, Przećiwko ich ſwiádectwi
41:
mówić.
42:
¶Deſtructile, quod deſtrui poteſt,
43:
Calep. ſine autore probato.
44:
¶Extruo, is, ere, Zbudowáć/ wynieść/ wy
45:
ſtáwić yákie budowánie.
46:
Extruere ædificiū in alieno, Metaph.
47:
Ná cudzym ſie gruncie budowáć. Extruere
48:
ſtramenta in aceruum, W ſtóg gromá=
49:
dźić słomę. Aggerem in altitudinem
50:
extruere, Wyſoko podnieść groblą. Cu=
51:
mulum extruere, Kupę vczynić. Extrue=
52:
re menſas epulis, Koſztownemi potráwá=
53:
mi cztę wyrządźić. Extructio uerbale,
54:
Zbudowánie/ podnieſienie.
55:
Inſtruo, Gotuyę/ przigotowawam/ prziprá=
56:
wiam/ przirządzam/ też nápráwiam/ nauczam
Inſtruere


strona: 423


kolumna: a
S ante T.
1:
Inſtruere menſam, Nágotowáć ſtół. In=
2:
ſtruere pueros, Dźieći náuczáć. Accu=
3:
ſationem uel actionem, uel litem in=
4:
ſtruere, S prziwileymi/ s liſti y s ſwiádká=
5:
mi ſie ku ſpráwie ſądowney nágotowáć.
6:
Aciem inſtruere, Woysko vſzykowáć. Cœ
7:
nam inſtruere, Wieczerzą nárządźić ſprá=
8:
wić.
9:
Conſilia inſtruere, Mieć rádę po gotowiu
10:
pilnowáć ſwey rzeczy. Domum inſtruere
11:
Sprzetámi domowemi dóm nápráwić. Epu=
12:
las inſtruere, Przipráwić/ nárządźić. Inſi=
13:
dias inſtruere, Nárządźić záſádę ná ko=
14:
go.
15:
Magnas res in mentem inſtruere, Wiel
16:
kie rzeczy przed ſię bráć. Legiones inſtruere
17:
Rozrządźić/ rozſzykowáć. Diſcipulos in=
18:
ſtruere, Náuczáć. Ad omne officij mu=
19:
nus inſtruere, Ku wſzelákiemu záchowániu
20:
y vczćiwośći mieć/ wieść.
21:
¶Inſtructus, a, um, participium, ſiue
22:
nomen ex participio, Náczony/ też go=
23:
towy/ nágotowány/ opátrzony/ a/ e. Artibus
24:
ingenuis inſtructus, W naukách dobrze
25:
ćwiczony.
26:
A philoſophia inſtructus idem, Inſtru
27:
ctus paterfamilias, We wſzelki rzeczy do=
28:
bre opátrzony goſpodarz. Inſtructus & mu
29:
nitus ad rem aliquam, Gotowy. Ad cœ
30:
dem inſtructus, ad mortem contem=
31:
nendam inſtructus, Gotów śmierć podyąć
32:
nie dba nic ácz mu gárdło wezmą. Exer=
33:
citus bombardis inſtructus, Dobrze w
34:
dziáła opátrzony. Inſtructores peditum
35:
copiæ, Spoſobnieuſze/ gotowſze. Vir in=
36:
ſtructiſsimus, Człowiek ná wſzem rządny/
37:
y gotowy ná káżdą rzecz. Artus inſtru=
38:
ctiſsimus.
39:
¶Inſtructus, huius inſtructus, Gotowá=
40:
nie.
41:
¶Inſtructio, onis, Nágotowánie/ też náu=
42:
czánie. Exercitus inſtructio, Vſzikowánie
43:
woyská.
44:
¶Inſtructor, inſtructoris, maſ. tert. aliud
45:
uerbale, Gotownik/ gotuyący/ przipráwu=
46:
yący. Conuiuij inſtructores.
47:
¶Inſtrumentum, inſtrumenti, neut. ſec.
48:
Naczinie. Et item inſtrumentum, Sro=
49:
dek/ á wſzeláka rzecz przes którą k czemu przi=
50:
chodźimy/ y też którą co ſpráwuyemy/ czi=
51:
nimy. Inſtrumenta multa habet homo
52:
ad adipſcendam ſapientiam, nempe
53:
animum & ingenium, Człowiek ma wie=
54:
le naczinia ku oſięgnieniu mądrośći/ zwłaſz=
55:
czá vmysł y dofćip. Triumphi inſtrumen
56:
tum, Gotowánie ná Triumph.
57:
¶Inſtrumenti nomine aliquando
kolumna: b
S ante T.423
1:
intelligitur monumentum ſcripturarū
2:
Hiſtorie á xięgi dzieyów. Regni inſtru=
3:
mentum, Xięgi o dzieyách królewſtwá. Tri
4:
bunatus inſtrumentum.
5:
¶Obſtruo, Záſłániam/ zámykam/ świát=
6:
łość komu zábuduyę. Obſtruere os, Zá=
7:
tkáć/ zátulić vſtá. Obſtruere ſenſus, Zátłu
8:
mić zmysły.
9:
Obſtruere luminibus, Vide Lumen,
10:
Obſtructa difficultatibus omnis co=
11:
gnitio, Wſzeláka nauká á vmieyętność ma
12:
w ſobie nieyáką trudność.
13:
¶Obſtructio, Zásłonienie/ zábudowánie
14:
świátłośći.
15:
¶Præſtruo idem, Albo buduyę przed czym
16:
náprzód.
17:
¶Subſtruo, Podbuduyę/ podpráwiam. Ca=
18:
pitolium ſaxo quadrato ſubſtructum
19:
Rauſz czworogránnym kámieniem podbu=
20:
dowány.
21:
¶Subſtructio, onis, Podbudowánie/ pod=
22:
práwienie.
23:
Struppi inquit Feſtus uocabantur in pul=
24:
uinaribus faſciſculi de uerbenis facti
25:
qui pro Deorum capitibus impone=
26:
bantur.
27:
Struthia mala quȩ & Struthiomela, Ouit=
28:
ten po niemiecku/ yabłką ſą.
29:
Struthium, ij, herba quæ & radicula di=
30:
citur.
31:
Struthius, & Struthio, onis, maſ. ter. Strus
32:
wielki ptak.
33:
Struthiocamelus, li, maſc. ſec. Zwierzę pie=
34:
rzym á puſzamy nákrite.
35:
Strychnos ſiue Strychnon herba quæ &
36:
Solanum dicitur.
37:
Strygnō herba quæ & Cōferua, ab alijs
38:
Coagulum dicitur, Sipont.
39:
Studeo, ſtudes, ſtudui, ſtudere, neut. ſec.
40:
id eſt, do operam alicui rei, Vczę ſie/
41:
pilnuyę czego/ ćwiczę ſie w czym/ leżę nád czim
42:
pilnośći bſtáwicznośći y prace przikłádam/
43:
też yeſtem żiczliwym/ chutliwym ku komu.
44:
Studet meus audire Cicero quænam
45:
ſit, Radby niewymownie słyſzał. Omnes
46:
mulieres eadem æque ſtudent, Terent.
47:
Wſziſtki białe głowy málem ſie yednákiemi
48:
rzeczámi báwią/ álbo yednáką chuć máyą.
49:
Studet literas Græcas, Vczy ſie grec=
50:
kiego yęzyká. Studet hoc, Ná to ſie ſádźi.
51:
Studet rem ad arma deduci, Ná to
52:
ciągnie áby z tego woyná vrosłá. Nouis re=
53:
bus ſtudet, Ná nowe ſie rzeczy ſádźi/ wnośi
54:
nowe rzeczy/ zwádliwy yeſt. Optimis diſci=
55:
plinis & artibus ſtudere, Vczić ſie nauk
56:
wyzwolonych. Artibus & literis ſtudere
57:
idem. Student magis mellificijs quam
Bbb 3fœtibus


strona: 423v


kolumna: a
S ante T.
1:
fœtibus apes, więcey ſie przicziniáyą o miód
2:
niżli o płód/ álbo więcey pilnośći y prace
3:
podeymuyą.
4:
Studere pecuniæ, Gromádźić pienią=
5:
dze.
6:
Studet rebus bellicis, Ná walecznych rze=
7:
czách yego wſziſtek vmysł yeſt. Studebam
8:
doctior fieri, Cic. Chciałem być yeſzcze
9:
vczeńſzy.
10:
Studet concordiæ, Rad pokóy á yedność
11:
miłuye/ y ſtára ſie óń gdzie może. Studet
12:
noſtris partibus, S námi dzierży/ zá námi
13:
yeſt/ łáskaw ná nas. Studet placere om=
14:
nibus, Rad ſie záchowa wſzem. Studuit Ca
15:
tilinæ cum iam, &c. Był dobrze Catilinie/
16:
żicził mu. Accuſatiuo iunctum ſignifi=
17:
cat capere, Omnes unū ſtudetis, Wſzi=
18:
ſcyście yednákiey myśli/ po yedney ſie rzeczy
19:
macie wſziſcy.
20:
In id ſolum ſtudent, Ná to ſie tilko ſá=
21:
dzą. Genitiuo iunctum, qui te nec amet
22:
nec ſtudeat tui, Inuſitate dixit Cicero
23:
3. de natura Deorum.
24:
Studebatur imperſonale, Plin. lib. 35.
25:
cap. 12.
26:
Studium, ſtudij, neut. ſec. Pilność/ nauká/
27:
ćwiczenie/ vſtáwiczność/ też chuć/ żiczliwość
28:
łáská/ też żądza/ á wielka żądliwość ná
29:
co.
30:
Studium tuum erga me mihi eſt per=
31:
ſpectiſsimum, Twoyá chuć przećiw mnie
32:
yeſt mi dobrze wiádoma. Alachritas & ſtu
33:
dium, Ochotá y chuć/ chćiwość. Litteris
34:
tuis ſtudium illius in ſalutem noſtram
35:
facile perſpexi, Dobrzem z tego liſtu wy=
36:
rozumiał/ yego chuć przećiwko náſzemu przi
37:
wróceniu z wywołánia.
38:
Tantū fuit in militibus ſtadium, Tá=
39:
ka chuć byłá w żołnierſtwie. In quibus eſt
40:
ſtudium in Græciam mitto, Którzi yáką
41:
chuć máyą ku vczeniu do Greciey poſy=
42:
łam.
43:
Quibus militia in ſtudio eſt, Którym ſie
44:
podoba żywot żołnierski. Efferor ſtudio
45:
patris uidendi, Bárzobym niewymownie
46:
rad oycá widział.
47:
Studio accuſare, Vmyślnie ná kogo skár=
48:
żyć. Vt animum ad aliquot ſtudium
49:
adiungunt ſuum, Iż ſie yednák k czemu=
50:
kolwiek vdawáyą. Studia doctrinæ, Vcze=
51:
nie/ ćwiczenie w naukách. Studia pro lite=
52:
rarum ſtudijs, Nauká. Studia Reipub.
53:
dixit, Z chući przećiw Rzeczypoſpolitey rzekł
54:
Diſsimuli ſtudio eſt, Inſze ma przed ſię
55:
zięcie/ álbo ynſzego przirodzenia. Studio
kolumna: b
S ante T.
1:
aliquid habere, Vmyślnie co czinić. Scin=
2:
ditur incertum ſtudia in contraria
3:
uulgus, Płoche á nieſtáteczne poſpól=
4:
ſtwo.
5:
Studioſus, a, um, Pilny/ skłonny/ chutliwy/
6:
vſtáwiczny/ a/ e. Literarum ſtudioſus,
7:
Pilny nauk. defenſores ſtudioſiſsimi,
8:
Wielmi chutliwi obróńce. Laudis ſtudio=
9:
ſus, Lákomy ná prożną chwałę. Sunt tui ſtu
10:
dioſi, Są skłonni k tobie y żiczliwi. Ve=
11:
nandi ſtudioſus, Mrze ná polowá=
12:
nie.
13:
Studioſus nobilitatis, Oſobliwe baczenie
14:
y chuć máyący przećiwko śláchćie. Tui ſem
15:
per ſtudioſiſsimus at obſeruantiſsi=
16:
mus fuit.
17:
Studioſe aduerbium, Pilnie/ też ochotnie.
18:
Studioſe audire, Pilnie słucháć. Studioſe
19:
colere prædia, Pilnie ſpráwowáć oráni=
20:
nę.
21:
Omnia ſtudioſe require, Sententiam
22:
alicuius ſtudioſe defendere.
23:
¶Perſtudioſus, a, um, Bárzo pilny/ a/ e.
24:
Stultus, a, um, Szalony/ a/ e. Stultum capere
25:
conſilium, Szaloną rádę przed ſię wziąć.
26:
Stulte aduerbium, Szalenie/ głupie/ niebácz=
27:
nie.
28:
Stulte dicere, ſtulte credere, ſtulte arro=
29:
gans, Z głupia ſzalón/ wirudny bła=
30:
zen.
31:
Stultitia, æ, fem. prim. Szaleńſtwo/ głup=
32:
ſtwo.
33:
Stultiloquium, Błazeńſtwo.
34:
Stupa, ſtupæ. uel ſtipa, Zgrzebi/ páklepi.
35:
Stupeus, a, um, Zgrzebny/ páklepny/ a/ e. Stu=
36:
pea uincula, Zgrzebne/ grube/ álbo konopne
37:
powrozy.
38:
Stuparius, a, um, Co k temu należy. Vt ſtu=
39:
parius malleus, Tárlicá/ trzepáczká álbo
40:
młot do tárcia przędźiwá.
41:
Stupeo, ſtupes, ſtupui, ſtupere, neut. ſec.
42:
Zdumieć ſie/ zdźiwić ſie/ też nieczuć e/ zmil=
43:
knąć
44:
Aliquem ſtupere, Niemoć ſie wydźiwić
45:
komu.
46:
Stupens ad frigus natura uini, Swą moc
47:
trácące.
48:
Stupefacio, ſtupefacis, ſtupefeci, ſtupefa=
49:
ctum, ſtupefacere, Przeſtráſzám kogo áż ſie
50:
zdumieye/ zmilknie.
51:
Stupeſco, is, ere, Zdumiewam ſie/ zmilkam od
52:
dźiwu.
53:
Stupefio, is, ere, idem.
54:
Stupidus, a, um, Zdumiáły/ zmilkły/ ochotny
55:
yáko pień ná ptaki/ głupi by ſádło/ przipo=
56:
wieść.
Membra


strona: 424


kolumna: a
S ante T.
1:
Membra ſtupida, Zmilkłe członki/ nie
2:
czuyące ſie.
3:
Stupidita, atis, fem. tert. idem quod Stu=
4:
por, ſtuporis, zdumienie/ zmilknienie/ zádźi
5:
wienie/ głubſtwo.
6:
¶Compoſita, Obſtupeo, obſtupes,
7:
pen. cor. obſtupui, obſtupere, idem
8:
quod ſimplex.
9:
Obſtupeſco, is, ere, idem in Biblijs.
10:
Obſtupidus, a, um, idem quod Stupi=
11:
dus & obſtupefacio, idem quod ſtu=
12:
pefacio, Obſtupefctus ac perterritus,
13:
Zdumiáły/ y wylękły/ a/ e.
14:
Stuprum, ſtupri, neut. ſec. Wſzelákie nierzą=
15:
du płodzenie przećiwko zákazániu á zakono=
16:
wi boskiemu/ kurewſtwo/ nierząd/ niecziſtość.
17:
Cum aliuqua ſtuprum facere, Nierząd
18:
płodźić.
19:
Stuprum uirginis, Vczinić gwałt dzie=
20:
weczce/ pánnie. In aliquam domum ſtu=
21:
prum inferre, Zonę komu zeſromoćić. In
22:
ſtuprum illicere, Ná nierząd przewá=
23:
bić.
24:
Stuprum offerre, Vide Fero, Polluere
25:
ſtupro ceremonias.
26:
Stuprum, Sromotá/ lekkość. Antiquum
27:
eſt.
28:
Stupre pro turpiter obſoletum.
29:
Stupro, as, are, act. prim. Nierząd płodzę s
30:
białą głową. Per uim ſtuprare, Zgwał=
31:
ćić.
32:
¶Conſtupro, as, are, idem.
33:
Stuprator, oris, maſc. tert. Kurewnik/ ſro=
34:
motnik biáłych głów.
35:
Stura inſula in mari ultra Tyberina o=
36:
ſtia in Antiano.
37:
Sturnus, ſturni, maſc auis, Szpak. Vnde
38:
ſturnatim aduerbium, Gromadą/ hu=
39:
fem.
40:
Stylis, huius ſtylis, fem. Latine columna
41:
ſeu Columella dimin Słupik/ słup. Et
42:
Epiſtilium capitellum, Głowá/ wierſch ná
43:
słupie.
44:
Stylus item locus quidam turriculæ
45:
modo erectus qui ex aduerſo turrim
46:
in Peloro ſitam reſpicit.
47:
Stylobata, tæ, fem. pri. Fundáment/ grunt
48:
ná którym słup ſtáwiáyą.
49:
Stylus, ſtyli, maſc. ſec. Prątek którym piſzą
50:
ná xiąſzkách woskowych.
51:
Stylus etiam, Wſzeláka kończáta á ſzpiczáſta
52:
rzecz ná xtałt drzewá gończego álbo z zelá=
53:
zá álbo z drewná vcziniona.
54:
Stylus item ratio loquendi ſeu ſcriben=
55:
di, Obyczay/ miárá/ xtałt/ ſpoſób á ćwicze=
56:
nie w piſániu y w wymowie. Exercitatio
kolumna: b
S ante T.424
1:
& ſtulus, Stylus exercitatus, Cwiczona
2:
á dobrze polerowána rzecz/ cziſta łáći=
3:
ná.
4:
Stylo aſſequi, Przes pilność á ćwiczenie
5:
k czemy prziść.
6:
Stylus etiam, Piſánie/ piſmo.
7:
Stylus Columel. lib. 5. cap. 10. omnis au=
8:
tem nux radicem mittit & ſymplici
9:
ſtylo prorepit, Sic lib. II. cap. 2
10:
Strymma, atis, neut. tert. idem quod ſpiſ=
11:
ſamentum.
12:
Stymphalus Lacus in Arcadia in cuius
13:
ripa.
14:
Stymphalum oppidum.
15:
Stymphalius, a, um, Kto ztámtąd yeſt.
16:
Stymphalis, le, Co k temu należy.
17:
Stymphalides genus auium.
18:
Stypticus, a, um, Latine ſtrictiuus, obdu=
19:
ratiuus, Zápiekáyący/ obrzask w ſobie máyą=
20:
cy/ zátwárdzáyący. Medicamenta ſtriptica
21:
Zápiekáyące á zátwirdzáyące liekárſtwá.
22:
Vide Stipo.
23:
Styrax, ſtyracis, maſc. tert. Nieyákie drzewo
24:
gumi álbo żywice z ſiebie puſzczáyące/ które
25:
Aptekárze Storax zową.
26:
Strix, ſtrigis, fem. tert. a Poëtis ſingitur
27:
eſſe palus infernalis, Lug álbo ługowisko
28:
á błoto piekielne. Eſt & alia palus in Æ=
29:
gypto iuxta Memphim.
30:
Stygius, a, um, adiectiuum, poſſeſsiuum,
31:
Co k temu należy/ piekielny/ a/ e. Nauigare
32:
ad ſtygiam paludem, Vmárł/ poſzedł
33:
przed Abrámá.
34:
????????????????????????

35:
S ante V.
36:
Suadeo, es, ſi, ſum, ere, neu. tert. Rádzę/ ná=
37:
pominam.
38:
Suadere aliquid alicui contra alte=
39:
rum, Rádźić co przećiwko komu. Hortari
40:
& ſuadere.
41:
Suadere & rogare, Pacem & de pace
42:
ſuadere, Ná pokóy rádźić.
43:
Legem ſuadere, Státut wnieść y ſtáráć
44:
ſie áby yi prziyęto y potwierdzono.
45:
Suadetur paſsiuum apud Plaut. Bywa
46:
rádzono. Hinc uenit.
47:
Suada, æ, & Suadela, læ, idem quod Sua=
48:
ſio, Rádá/ rádzenie.
Bbb 4Suada


strona: 424v


kolumna: a
S ante V.
1:
Suada etiam & Suadela apud Pluat.
2:
Horat. & Quintil. Dea ſuadendi, Bo=
3:
gini rodzenia/ wymowy y kráſomownośći.
4:
Quam Cic. Leporem uocat a Græcis
5:
πειτω & ψυχαγαγος Latine flexa=
6:
mina dicuntur.
7:
Suaſio, onis, fem. tert, Nápominánie/ widzie
8:
nie k czemu/ rádá.
9:
Suadæmedulla idem quod Pito ſuaſio=
10:
nis Dea ſcilicet.
11:
Suadibilis, le, Co ſie da łatwie rádźić. In Bi=
12:
blijs, barbarum.
13:
Suaſor, ſuaſoris, uerbale, Rádnik/ rádę dá=
14:
wáyący/ ten zwłaſzczá który komu ná co rá=
15:
dzi/ wiedzie/ y nápominá.
16:
Suaſorius, a, um, Co ku rádzie należy.
17:
¶Compoſita, Diſſuadeo, Rozrádzam/
18:
nie rádzę. Diſſuadere noli, Nie rozrádzay
19:
mi.
20:
¶Diſſuaſio, Rozrádzenie.
21:
¶Diſſuaſor, oris, Rozrádnik.
22:
¶Perſuadeo, perſuades, pen. prod. per=
23:
ſuaſi, perſuaſum, perſuadere, Przeradzam
24:
przewodzę rádą á wymownością ſwą nieco/
25:
wiárę komu czinię.
26:
Facile illi perſuadebo, Latwie go ná to
27:
náwiodę. Ita mihi perſuadebo, Ták to
28:
przed ſię bierzę/ ták o tym dzierżę/ zá to mam.
29:
Ita perſuaſum eſt omnibus, Wſziſcy zá
30:
to máyą/ káżdy ták o tym dzierży. Is mihi
31:
perſuadet nuptias quantum queam
32:
ut maturem, Ten mie ná ożenienie wiedzie
33:
ábych ſie s nim co nárichliey álbo co náprędzey
34:
poſpieſzał.
35:
¶Perſuaſus, a, um, participium ſiue no
36:
men ex participio, Przerádzony/ má zá
37:
to/ wierzi temu.
38:
Perſuaſiſsimum habeo, Zá bárzo pewną
39:
rzecz mam.
40:
¶Perſuaſio, Przerádzenie/ przewiedzienie
41:
czego wymownością ſwoyą vczinienie wiáry.
42:
Hanc autore Valla Theologi fidem
43:
dixerunt.
44:
¶Perſuaſorius, a, um, Mocny ku przerá=
45:
dzeniu/ vmieyący co przewieść rádą ſwą.
46:
¶Perſuadibilis, le, Latwy ku przewiedzie=
47:
niu.
48:
Sualternicum genus electri.
49:
Suamet ablatiuus a ſuus cum ſyllabica
50:
adiectione met, ut Suamet induſtria,
51:
Przes ſwóy właſny dofcip.
52:
Suapte & Suopte ablatiui a ſuus cum
53:
ſyllabica adiectione pte ut ſuapte natu
54:
ra, Swego właſnego przirodzenia.
kolumna: b
S ante V.
1:
Suarius, Vide Sus, ſuis.
2:
Suaſor, ſuaſio, Vide Suadeo.
3:
Suaſum, ſuaſi, neut. ſec. color qui fit ex
4:
ſtillicidio fumoſo in ueſtimento, Plau.
5:
apud quem quidam legunt inſuaſum,
6:
alij ſic putant uocari omnem colorē
7:
qui fiat inficiendo, obſoletum.
8:
Suatim ad ſimilitudinem ſuis, Nonius
9:
Obſoletum.
10:
Suauis & hoc ſuaue, Lágodny/ miły/ wdźięcz
11:
ny/ słodki/ luby/ a/ e. Amicus ſuauis, Słod
12:
ki prziyaciel.
13:
Conſuetudo & coniunctio ſuauis, Mi
14:
łe towárziſtwo/ á ſpolność.
15:
Suauitas, ſuauitatis, fem. tert. Lágodność/
16:
słodkość/ wdzięczność. Suauitas odoris,
17:
wdzięczna wonia.
18:
Suauitudo, inis, idem.
19:
Suauiter aduerbium, Mile/ łágodnie/
20:
wdzięcznie.
21:
Suaue neutrum uice aduerbij, pro Sua=
22:
uiter.
23:
Suauiloquens om. Wdzięcznomowny/ krá=
24:
ſomowny/ łágodnomowny.
25:
Suauiloquentia, æ, fe. pri. Kráſomowność/
26:
łágodne słówká.
27:
Suauium, ſuauij, & ſauium, ſauij, per de=
28:
tractionem literæ u, Cáłowánie/ puská też
29:
mówią.
30:
Meum ſuauium quid agitur, Terent.
31:
Moyá miłá/ moyá pieſzczko coſz tám. Sua=
32:
uium ſumere, Cáłowáć. Facere ſuauium
33:
idem, Dare ſuauium idem.
34:
Suauiolum, ſuauioli, dimin.
35:
Suauior, ſuauiaris, ari, Cáłuyę/ roskoſzuyę ſo
36:
bie.
37:
¶Diſſuauior, aris, ari, idem.
38:
Suauiatio, Cáłowánie/ lubowánie/ roskoſzowá=
39:
nie.
40:
¶Compoſita, Inſuauis, e, Nieluby/ nie=
41:
wdzięczny niełágodny/ a/ e.
42:
¶Inſuauitas, Niełágodność.
43:
¶Inſuauiter, Niełágodnie.
44:
¶Perſuauis, e, Bárzo łágodny/ wdzięcz=
45:
ny/ a/ e.
46:
Sub præpoſitio accuſatiuo & ablatiuo
47:
iungitur, Pod.
48:
Sub ueſtimentis ſecum habebant re=
49:
tia, Pod odzieniem s ſóbą mieli ſiéći. Sub
50:
Alexandro, Pod Alexándrem/ to yeſt czáſu
51:
Alexándrowego.
52:
Sub aduentu & ſub aduentum pro in
53:
aduentu, Máło przed prziyechániem. Sub
54:
conditione, Pod vmową.
Sub


strona: 425


kolumna: a
S ante V.
1:
Sub dio ſiue diuo, Pod gołym niebem.
2:
Sub exitu uitæ, Máluczko przed śmier=
3:
cią.
4:
Sub manu tabellarios habere, Pod rę=
5:
ką/ ná rękę/ to yeſt po gotowiu mieć posły
6:
Hoc ſuccedit ſub manus negotium,
7:
Idźie dobrze od ręku/ cziście ſie tráfia. Sub
8:
ipſa die, Ráno przede dniem. Tanto
9:
ſub ocilis accepto detrimento, Wziąw
10:
ſzy ták ſzkodę przed oczimá ſwemi. Sub ſpe=
11:
cie pacis, Pod xtałtem pokoyu/ zmyśláyąc
12:
pokóy.
13:
Sub umbra fœderis, Pod cieniem przi=
14:
mierza. Sub urbe eſt agelli paululum,
15:
Pod miáſtem/ przi mieyście yeſt trochę ro=
16:
ley.
17:
Sub imperio alicuius eſſe, Być pod cziyem
18:
pánowániem. Sub pœna capitis, Pod gło=
19:
wey vtrácenim/ pod vtrácenim żywotá.
20:
Sub item accuſatiuo fere iungitur cum
21:
tempus fere ſignificatur, ut ſub tem=
22:
pus & ſub idem tempus, Tego
23:
czáſu/ pod tym czáſem. Sub noctem, Przed
24:
ſámą nocą.
25:
Sub ueſperum, Pod wieczór/ pózno. Sub
26:
lucem, & ſub lucis ortum, Máło przed
27:
dniem/ ná ſámym ſwitániu. Sub finem,
28:
Iuż ná końcu. Sub finem cœnæ uenit,
29:
Ná kóńcu wieczerzey álbo yuż málem po
30:
wieczerzy było.
31:
Sub horam pugnæ, Około tey godźiny/
32:
którey ſie mieli potykáć.
33:
Sub etiam ſignificat Poſt, Po. Sub hæc,
34:
Potym. Sub eas literas ſtatim rectitatæ
35:
ſunt tuæ, Skoro po tych liściech twoye záś
36:
ſą czitáne. Non ſtatim ſub mentionem,
37:
Nie tedyż po przipomnieniu. Poſtes ſub
38:
ipſos, Práwie pod ſáme progi. Sub etiam
39:
pro prope, in, & per exponitur, apud
40:
Vergil.
41:
Subabſurdus, Vide Surdus.
42:
Subacidus, a, um, Przikwáśnieyſzy/ a/ e Sub
43:
acidulus, la, lum, dimin.
44:
Subaccuſare, Vskárżáć ſie ná kogo.
45:
Subactus, Vide Subigo in Ago. Subagito
46:
ibidem.
47:
Subæratus, Vide Aes.
48:
Subagreſtis, ſte, Przigłupſzim/ chłopskich oby=
49:
czáyów zákrawáyący.
Subalbico,VideAlbus.
Subalpinus,Alpes.
Subamarus,Amarus.
Subare,Subo.
Subaro,Aro.

kolumna: b
S ante V.425
1:
Subalaris, re, quod ſib alis eſt, apud Lam
2:
pridium.
3:
Subaqueus, a, um, quod ſub aqua eſt, Pod
4:
wodny/ a/ e. Sipont.
5:
Subaquilus, a, um, Zbronatná czarny/ álbo
6:
ciemnobronatny/ podpoláły/ a/ e.
7:
Subargutus, & ſubargutulus, Vide Argu
8:
tus.
9:
Subarrogans, Vide Arrogans in Rogo.
10:
Subauſculto, Vide Auſculto.
11:
Subbaſilicanus, a, um, qui libenter & fre=
12:
quenter ſub Baſilica ſpacitur, Plau=
13:
tus.
14:
Subbibo, Vide Bibo.
15:
Sublandior, Blandus uel Blandior.
16:
Subcæruleus, a, ū, Przibłękitnieyſzym. przi=
17:
błękitny/ a/ e.
18:
Subcandidus, a, um, Przibielſzym/ a/ e.
19:
Subcenturio, Vide Centurio.
20:
Subcerniculum, farinarium cribrū, Sito
21:
Calep. ſine autore, Sicut excuſſoriū &
22:
pollinarium.
23:
Subcinericius, a, um, ſubcineribus coctus
24:
W rzeżewiu vpieczony. In Biblijs tan=
25:
tum.
26:
Subcingulum, Vide Succingo.
27:
Subcontumelioſus, a, um, Nieyáko po=
28:
twarzny/ a/ e.
29:
Subcontumelioſe aduerbiu.
30:
Subcreſco, Vide Creſco.
31:
Subcriſpus, a, um, Przikędzierzáwſzim/
32:
a/ e.
33:
Subcrudus, a, um, Prziſurowſzym.
34:
Subcruentus, a, um, Prziukkrwáwieńſzim.
35:
Subcurator, ſubcuratoris, Podſzáfárzy/ na=
36:
mieſnik ſzáfárski.
37:
Subcuſtos, Podſtróży.
38:
Subcutaneus, a, um, & Subtercutanues,
39:
adiectiua apud Sipontinum. nullo au=
40:
tore probata leguntur pro Hydro=
41:
pico.
42:
Subdebilitatus, a, um, Podemgłony/ przy=
43:
zemglony/ a/ e.
44:
Subdialis, Vide Dialis.
45:
Subdifficilis, le, Przitrudnieyſzim. Vide Fa=
46:
cilis.
47:
Subdiu, We dnie. Plaut. obſoletum.
48:
Subdo, ſubditus, ſubdititius, Vide
49:
Do.
50:
Subdoceo, Vide Doceo.
51:
Subdolus, ſubdoloſe, Vide Dolus.
Subdubito


strona: 425v


kolumna: a
S ante V.
Subdubito,VideDubito.
Subduco, ſubductio,Duco.
Subdulcis,Dulcis.
Subeo,Eo.
1:
Suber, ſuberis, maſc. & fem. gen. ſæpius
2:
neutri, Drzew którego skórę w pántofle
3:
kłádą/ kórká. Subere lenior, Liekczeyſzy niż
4:
kórká.
5:
Suberus, a, um, Kórkowy/ a/ e.
6:
Subferuefactus. a, um, participium, a Sub
7:
feruefacio, Nieyáko trochę zágrzany/ wski=
8:
piáły.
9:
Subfibulum, Vide Suffibulum.
10:
Subfrigifus, ſubfrigide, Vide Frigus
11:
Subgrandis, e, Prziwiętſzym/ podniosły.
12:
Subgrauis, e, Przicięſzim/ przimocnieyſzim/ przi
13:
poważnieyſzym.
14:
Subgrundia, æ, ſiue ſuggrundia, Przed=
15:
dáſzek/ który przed budowánie wycho=
16:
dźi.
17:
Subgrundatio, onis uerbale, Poddáchowá=
18:
nie/ podſienie/ álbo przedſienie.
19:
Subgrundia, orum, plural. num. neut.
20:
idem.
21:
Subhorridus, a, um. Vide Horridus.
22:
Subigo, ſubactus, ſubactio. Vide Ago.
23:
Subijcio, ſubiectus, ſubiectio. Vide Ia=
24:
ceo.
Subiaceo,VideIaceo.
Subiacto, & ſubiecto,Iacio.
Subimpudens,Pudor.
Subinanis,Inanis.
Subinde,Inde.
Subinuito,Inuito.
Subiraſcor,Iraſcor.

25:
Subingere arietem inquit Feſtus eſt dare
26:
arietem, qui pro ſe cedatur.
27:
Subinſulſus, a, um, Prziſzaleeńſzym/ przywil=
28:
ſzym/ a/ e.
29:
Subintro, as, are, Potáyemnie wchodzę/ w ſo=
30:
biam ſie z nienacká. In Biblijs tantum.
31:
Subintroductus, a, um, part. in Biblijs tan
32:
tum, Potáyemnie wiedziony/ a/ e.
33:
Subinuiſus, a, um, Przinielubſzym.
34:
Subitus, a, um, Skory/ nagły/ prętki. Si tibi
35:
ſubiti nihil eſt, tantundem eſt mihi,
36:
Ieſli niemaſz co pilnego przed ſobą/ yeſli ſie
37:
niemaſz przecz kwápić ya też niemam. Subi=
38:
tum eſt ei remigrare Calen. Quintil.
39:
Prętko nań/ nie może ták prętko być go=
40:
tów.
41:
Subito aduerbium, Skoro/ prętko/ z na=
42:
głá.
43:
Subito, & improuiſo, Subito cum mihi
44:
dixiſſet Cælius, Iáko mi skoro powie=
kolumna: b
S ante V.
1:
dział Celius. Vt ſubito ut propere, Yá=
2:
ko z nagłá/ yáko z prętká. Subito, propere
3:
& celere obiectum eſt mihi negotium
4:
Z nagłá mi zádano pracą.
5:
Subitatio, onis, pro feſtinatione Barba=
6:
rum nomen in Biblijs tantum legi
7:
tur.
8:
Subitaneus, a, um, idem quod Subi=
9:
tus.
10:
Subitarius, a, um, Idem, Milites ſubitarij
11:
Skora pomoc.
12:
Subiugo, ſubiugalis, Vide Iugo uel Iugum.
13:
Sublabor, Vide Labor, Laberis.
14:
Sulabro, as, are, cibum intra labra mit=
15:
tere, Nonius obſoletum.
Subiugis,VideIugum.
Subiungo,Iungo.
SublateTollo.
Sublateo,Lateo.
Sublacio, ſublatus,Tollo.
Sublego,Lego.
Subleuo,Leuo.

16:
Sublego, as, are, Calep. probat ex Iuſti=
17:
no ubi legendum eſt ſublegendi non
18:
ſublegandi.
19:
Subleſtus, a, um, antiquum, Máły/ nędzny
20:
niczemny/ ae e. Obſoletum.
21:
Sublica, æ, fem. prim. Sochá/ długi pal mo=
22:
ſtowy.
23:
Sublicium, ſublicij, neut. ſec. idem.
24:
Sublicius, a, um, ut pons ſublicius, Moſt
25:
ná ſochách poſtáwiony/ drzewiány zwłaſzcza
26:
moſt.
Subligo, ſubligarVideLigo.
Sublino,Lino.
Subluo,Luo.
Subluco,Lucus.
Subluridus,Luridus.
Subluſtris,Luceo uel lux.
Subluuies,Luo.
Submergo,Mergo.
Subminiſtro,Miniſtro.

27:
Subluceo, ſublucanus, Vide Luceo uel
28:
Lux.
29:
Submecum, id eſt, fere mecum apud
30:
Plaut. alij legunt ſubmetrum.
31:
Submima ueſtis genus apud Plaut.
32:
Sublimis, ſublimitas, Vide Limen.
33:
Submitto, ſubmiſſus, Vide Mitto.
34:
Submoleſtus, ſubmoleſte, Vide Mole=
35:
ſtus.
Submoueo


strona: 426


kolumna: a
S ante V.
Submoneo,VideMoneo.
Submoueo,Moueo.
Submoroſus,Moros.
Subnaſcor,Naſcor
Subnauigo,Nauigo.
Subnecto,Necto, aut no.
Subnego,Nego.
Subneruo,Neruus.
Subnitor,Nitor.
Subnoto,Noto.
Subnubilus,Nubes.
Subobſcœnus,Obſcœnus.
Subobſcurus,Obſcurus.
Subodioſus,Odioſus.
Suboffendo,Offendo.
Suboleo,Oleo.
Suborior,Orior.
Suborno,Orno.
Subpallidus,Pallidus.
Subpinguis,Pinguis.
Subraucidus,Rancor.
Subraucus,Raucus.
1:
Subniger, a, um, Przyczerń. Vide Niger.
2:
Subo, as, are, eſt porcorum cum libidi=
3:
nem exercent aut appetunt, Slinić ſie
4:
krzekáć/ kiernozowáć álbo kiernoźic. Tranſ=
5:
fertur etiam ad alia animalia.
6:
Subacio uerbale, Poyeżdżánie świni.
7:
Subregulus, li, Podnamieſnik/ podſtárośći/
8:
podrząńdzcá. In Biblijs.
9:
Subriguus, a, um, idem quod Irriguus,
10:
Vide ſupra.
Subremigo,VideRemigo.
Subrepo,Repo.
Subrideo,Rideo.
Subrigo,Rego.
Subripio,Rapio.
Subrogo,Rogo.

11:
Subrubicundus, a, um, Przyczerwieńſzym/
12:
a/ e.
13:
Subrufus, a, um, Przyliſowátſzym/ a/ e.
14:
Subrumus, ſubrumo, Vide Ruma.
15:
Subroſtrarius, a, um, Vſtáwiczny ná plácu
16:
Roſtra zwánym w Rzimie.
17:
Subruo, Vide Ruo uel Ruma.
18:
Subrutilis, le, Prziświętnieyſzim/ przirumień
19:
ſzym/ a/ e.
20:
Subruſticus, a, um, Przygrubſzym/ przigłup=
21:
ſzym/ a/ e.
22:
Subſalſus, a, um, Przysłońſzim/ a/ e.
23:
Subſanno, ſubſannatio, Vide Sanna.
24:
Subſcribo, ſubſcriptio, Vide Scribo.
25:
Subſcus, ſubſcudis, pen. prod. femin. tert.
kolumna: b
S ante V.426
1:
Liſtwá któremi dile/ tárćice ták ná dłuż yá=
2:
ko y przek ſpuſzczáyą y skrzinie okłádá=
3:
yą.
4:
Subſecundarius, a, um, ut Tempora ſub
5:
ſecundaria.
6:
Subſeco, Vide Seco.
7:
Subſellium, ſubſellij, Vide Sedeo.
Subſentio,VideSentio.
Subſequor,Sequor.
Subſero,Sero.
Subſeruio,Seruio.
Subſideo,Sedeo.
Subſido,Sido.
ſubſalio, ſubſultoSalio.

8:
Subſidium, ſubſidiarius, Vide Se=
9:
deo.
10:
Subſigno, Vide Signo, uel ſignum.
11:
Subſilles inquit Feſtus dicebantur quæ=
12:
dam Lamellæ ſacrificijs neceſſa=
13:
riæ.
14:
Subſimus, Vide Simus.
15:
Subſiſto, Vide Sisto uel Sto.
16:
Subſolanus, in gen. maſc. uentus a Sole
17:
oriente flans, Wiátr od wſchodu słóńcá
18:
wieyąci.
19:
Suborcior, ſuborcio, Vide Sors.
20:
Subſtantia, Vide Sto.
21:
Subſterno, Vide Sterno.
22:
Subſtillum tempus dicitur quod ante
23:
pluuiam uel poſt pluuiam eſt non
24:
ſiccum ſed humidus, Wilkość/ odwil=
25:
głość. Dictum quod ſtillet aut nondū
26:
ſtillare deſiſtat.
27:
Subſtillum etiam, Nieyáka chorobá gdy ye=
28:
den niemoże yedno po kropce wody puſz=
29:
czać.
30:
Subſtituo, ſubſtitutio, Vide Statuo.
31:
Subſto, ſubſtantiuus, Vide Sto.
32:
Subſtramen, Vide Sterno.
33:
Subſtringo, Vide Stringo.
34:
Subſtruo, Vide Struo.
35:
Subſulto, Vide Salto.
36:
Subſum, Vide Sum.
37:
Subſtal, ſubſtalis, gen. neut. cauum pe=
38:
dis.
39:
Subtegmen, ſubtehminis, Wątek do trá=
40:
nia.
41:
Subtegulanea, Loca ſub tegulis, Plin. lib.
42:
36. cap. 25.
43:
Subtento, Vide Tendo.
44:
Subtenuis, Vide Tenuis.
45:
Subter præpoſitio utriuſ caſui ſeruiens
46:
accuſatiuo & ablatiuo relatiuum ha=
47:
bet ſuper, Pod.
48:
Subter, ſine caſu poſuit, Plin. Inciſuras ue
49:
ro ſubter, ut manus humana.
Subterduco


strona: 426v


kolumna: a
S ante V.
Subterduco,VideDuco.
Subterfluo,Fluo.
Subterfugio.Fugio,
Subterlabor,Labor, laberis
Subterlino,Lino.
Subtero, ſubtritus,Tero.
Subteraneus,Terra.
Subtexo,Texo.
Subtraho,Traho.
Subturpis,Turpis.
Subueho,Veho.
Subuenio, ſubuētoVenio.
Subuereor,Vereor.
Subuerto,Verto.
1:
Subtilis, & hoc ſubtile, Piękny/ foremny/
2:
ſubtilny.
3:
Subtile genus diſſerendi, Argumētatio
4:
ſubtilis, Subtilne diſputowánie/ ſubtilny
5:
dowód. Iudicium ſubtile.
6:
Subtilitas, ſubtilitatis, fem. tert. Subtilność
7:
foremność.
8:
Mentis ſubtilitas, ſcriptorum ſubtili=
9:
tas, iudiciorum ſubtilitas.
10:
¶Perſubtilis, le, Bárzo ſubtilny/ przefo=
11:
remny.
12:
Subtiliter aduerbium, Subtilnie/ forem=
13:
nie.
14:
Subtiliter & dilucide, Iudicare ſubti=
15:
liter, Foremnie rozbieráć którą rzecz/ álbo
16:
foremnie o niey mówić. Subtiliſsime per=
17:
politum, Foremnie wypráwiono.
18:
Subtriſtis, ſte, Prziſmutnieyſzym. Videris mi
19:
hi eſſe ſubtriſtior, Widziſz mie ſie być przi=
20:
ſmutnieyſzym.
21:
Subtus aduerbium, Pod.
22:
Subucula, læ, fem prim. Wełniány álbo
23:
też płoczenny plieſcek. Dicta quod ſubter
24:
induatur, Zupicá.
25:
Subuculatus, a, um, Który tákowy plieſzek
26:
nośi.
27:
Subuerbuſta, æ, Verbu uſta Plautina
28:
compoſitio eſt.
29:
Subueteribus, Loci nomen Romæ, Ca=
30:
lepinus.
31:
Subuexus, a, um, Zákrążony ná xtałt skłe=
32:
pu.
33:
Subuiridis, e, Przyzielieńſzym.
34:
Subula, læ, Szydło.
35:
Subulo, pen. cor. ſubulonis, Nieyáki rodzay
36:
yeleni o yednym rogu/ y tym nieroſochá=
37:
tym ále yednoſtáynym.
38:
Subulo etiam lingua Hetruſca dicitur
39:
tibicen, Feſtus.
40:
Subulcus, ſubulci, gen. maſc. Swiński pá
41:
ſtucha álbo páſtirz.
kolumna: b
S ante V.
1:
Subuolo, Vide Volo, as.
2:
Suburbia, Vide Vrbs.
3:
Suburra, æ, Vicus Romæ.
4:
Suburranus adiectiuum.
5:
Subuulturius, a, ū, apud Plaut. quod ra=
6:
pit ad ſe homines ut ſolent uultures,
7:
inuſitatum.
8:
Succedo, ſuccedis, Vide Cedo.
9:
Succeſſus, ſucceſsio, ſucceſſor, Vide Ce=
10:
do.
11:
Succendo, is, di, ſum, ere, act, tert. Záżegam
12:
zápalam.
13:
Succenſio, onis, Zapalenie/ gorzenie. In Bi=
14:
blijs.
15:
Succenſeo, es, ſui, ſuccenſere, Gniewam ſie
16:
ſie/ gniewnomi.
17:
Succenturio, as, are, Vide Centurio.
18:
Succerda, dæ, Swinie gówno.
19:
Succida, æ, fem. prim. Wełna nowo oſtrzi=
20:
żona.
21:
Succidia, æ, fem. pri. Połeć mieſá świniego
22:
ſoloną/ ſzołdrá wieprzowego mięſá. Vel e=
23:
tiam Cáła ſtroná mięſá wieprzowego.
24:
Succinum, ſuccini, electrum deſudans de
25:
arboribus, uulgo Ambra citrina.
Succerno,VideCerno.
Succeſſor,Cedo.
Succido,Cedo.
Succingo,Cingo.
Succino,Cano.
Succlamo,Clamo.
Succollo,Collum.
Succreſco,Creſco.
Succumbo,Cubo.
Succurro,Curro.

26:
Succiſius, a, um, ut ſuccuſiuū tempus, Vi
27:
de Cædo.
28:
Succotrilla, nomen antiquum, uox tenuis
29:
& alta, Feſtus.
30:
Succubo, pro ſuccumbo, Calep. ſine au=
31:
tore.
32:
Succus, ſucci, maſc. ſec. Sok/ przirozodna
33:
wilkość.
34:
Succo hordei elephantos mitificari
35:
tradit Plinius.
36:
Succus lactis, Serwatká. Succus arbo=
37:
ris, Succus ciuitatis per translationem
38:
Siłá/ moc á przemożność mieyſcka.
39:
Succoſus, a, um, Sokáſty/ wilgotny/
40:
a/ e.
41:
Succoſior liber arboris, Wilgotnieyſza
42:
skórá drzewá.
43:
Succidus, a, um, idem.
44:
¶Inſucco, Záwildzam/ wulgotno czinię
45:
odwildzam.
Succutio


strona: 427


kolumna: a
S ante V.
1:
Succutio, ſuccuſſus, ſuccuſſor, Vide,
2:
Quatio.
3:
Suctus, Vide, Sugo.
4:
Sucula, læ, Diminut. a ſue Vide, Sus.
5:
Sucula, item inſtrumentum fabrorum,
6:
Nieyákie walki álbo nośidłá ná których nie
7:
ćo z piwnic wyciągáyą/ też kołowrot álbo
8:
wiyádłá/ Suculæ ſtellæ alias Hyades
9:
dictæ.
10:
Sucula genus ueſtis apud Plautum.
11:
Sudis, huius ſudis, f. t. genus piſcis,
12:
Plin. lib. 32. Cap. 11.
13:
Sudes, huius ſudis, f. t. Dobry opaloni mo=
14:
cnyki/ może też być kół álbo pal zwan.
15:
Sudo, as, are, n. p. Pocę ſie.
16:
Sanguine multo ſudare, Krwią ſie po=
17:
ćić/ ſpluſzczeć.
18:
Eia ſudabis ſatis, ſi cum illo inceptas
19:
homine, Zápoćiſz ſie dobrze/ będzieſz go
20:
miał s zgágę.
21:
Quercus ſudabant roſcida mella,
22:
Płynęły miodem.
23:
Sudor, ſudoris, m. t, Pot. Sudorem emit=
24:
tere, Poćić ſie.
25:
Sudarium, ſudarij, Fáceliet/ chuſtká.
26:
Sudator, ſudatoris, m. t. Który ſie poći/
27:
poćiciel.
28:
Sudatrix, uerbale, fœ. Poćicielká.
29:
Sudatorius, a, um, Co ku potowi należy.
30:
¶Compo. Deſudo, as are, a quo de=
31:
ſudaſco, deſudaſcis, & Imperſonale
32:
Deſudaſcitur, Zápocam ſie/ prácuyę/ robie
33:
Deſudare at elaborare in re aliqua,
34:
Silney pracey y pulnośći przidáwáć/
35:
¶Exudo, Bárzo ſie pocę áż po mnie ciecze.
36:
Exudare laborem, Prácowáć áż do
37:
rzucenia potu.
38:
Sudum, ſudi, n. ſ. Piękna pogodá/ wytárcie
39:
wypogodzenie nieba.
40:
Horologium mittam & libros, ſi erit
41:
ſudum, Ieſli będzie pogodá/ etć.
42:
Sueo, ſues, ſueui, ſuetum, ſuere, anti=
43:
quum uerbum non amplius eſt in
44:
uſu, ſed Sueſco, ſueſcis, ſueſcere, Ná=
45:
kłádam ſie/ przikłádam ſie.
46:
¶Compo. Adueſco ſeu aſſueſco i=
47:
dem. Aſſueſcere bella animis, Náłożyć
48:
ſie woyowáć.
49:
Aſſueſcere legibus, Przyłożyćſie/ być po=
50:
słuſznym praw.
51:
Aſſueſcere abſolutum, Verg. A tene=
52:
ris aſſueſcere, Z dziećinſtwá ſie prziło=
53:
żyć.
54:
¶Aſſueſcitur, Imperſonale, Nákłádá=
55:
yą ſie.
56:
¶Aſſuetus, pen. prod. Participium
57:
ab Aſſueſcor, Náłożony/ a/ e.
kolumna: b
S ante V.427
1:
¶Aſſuetior, Comparatiuum, Náło=
2:
żeńſzy.
3:
¶Aſſuetudo, inis, uerbale, Nałóg/ ná=
4:
kład.
5:
Aſſuetudo mali, Nałóg złego.
6:
¶Aſſuefacio, aſſuefacis. pen. prod.
7:
aſſuefeci, aſſuefactum, aſſuefacere, Ná
8:
kłádáć kogo.
9:
Aſſuefecit parere imperio populi
10:
Romani, Náłożył być posłuſzne páń=
11:
ſtwu Rzimskiemu.
12:
Aſſuefacere quid aut aliquem alicui
13:
rei, Prziłożyć kogo czemu. Aſſuefacere ſe
14:
alicui rei, Prziłożyć ſie którey rzeczy.
15:
¶Aſſuefactus, a, um, Náłożony. Vt
16:
aſſuefactus cum Luſitanis quodam
17:
belli genere.
18:
¶Aſſulefacio, onis, Náłożenie/ nákład.
19:
¶Conſueſco, is, ere idem uel zwykam.
20:
Conſueſcere pronunciare, Náłożyć
21:
ſie dobrze wymáwiáć słów.
22:
Conſueſcere mori, Conſueſcere do=
23:
lori, Conſueſcere ſtagno aues, Náło=
24:
żyły ſie chowáć około yeziorá.
25:
Conſueſcere cum aliqua muliere uir
26:
dicitur uel mulier cum uiro, Mieſz=
27:
káć weſpołek/ náłożić ſie yeden drugie=
28:
go obyáczáyów.
29:
Conſueſcere iuuencum aratro, acti=
30:
ue dixit Columel.
31:
¶Conſuetus, a, um, Zwykły/ a/ e.
32:
Conſuetus amor, Zwykła miłość.
33:
Conſuetionem pro conſuetudine di=
34:
xit Plaut.
35:
¶Cinſuetudo, conſuetudinis, f. t.
36:
Zwyczáy/ prziwyczáyenie. Contra con=
37:
ſuetudinem meam hæc ad te pluri=
38:
bus ſcripſi, Nád obyczay móy do ciebiem
39:
ſzerzey piſał. Secundum conſuetudi=
40:
nem præcedentium temporum, We=
41:
dle zwyczáyu przeſzłych czáſów.
42:
Conſuetudinem earum epiſtolarum
43:
tempus eripuerat, Czás przeſzkodźił li=
44:
ſtów do ciebie piſánia.
45:
Conſuetudo maiorum deflexit de
46:
curriculo, Przodkowie wykroczili z poſpo=
47:
litego záchowánia.
48:
Conſuetudo peccandi, Zwyczay zlie
49:
czinienia.
50:
¶Conſuetudo etiam ſignificat To=
51:
wárziſtwo/ Záchowánie/ znáyomość
52:
Conſuetudo quotidianæ uitæ, Con=
53:
ſuetudini latine tradidit Cicero Oe=
54:
conomicon Xenophontis, Wyłożył
55:
z greckiego yęzyká ná łáćiński. Conſuetu
56:
dinem facere, Znáyomosć vczinić.
CccRedire


strona: 427v


kolumna: a
S ante V.
1:
Redire in conſuetudinem proſtinam,
2:
Wróćić ſie do ſwych ſtárych obyczáyów.
3:
Venire in conſuetudinem res aliqua
4:
dicitur, W vżywánie prziść.
5:
¶Conſuefacio, is, ere, idem quod
6:
Aſſuefacio.
7:
¶Deſueo, deſues, deſueui, antiquum.
8:
¶Deſueſco, is ere, Odkładam ſie/ odwy=
9:
kam.
10:
¶Deſuetus, a, um, Odłożony/ odwykły/
11:
a/ e.
12:
Rem deſuetam uſurpare, Odwykłą á
13:
záſtárzáłą rzecz ſpomináć.
14:
Deſueſcendus, a, um, Który czego ma
15:
być odłożón/ oduczón.
16:
¶Deſuetudo, dinis, f. t. Odłożenie/ od=
17:
wyknienie/ záſtárzáłość.
18:
¶Deſuefacio, Odkłádam kogo/ oduczam
19:
¶Deſuefio, is, deſuefieri, Varro Mi=
20:
nutatim deſuefiunt, Z nienacká ſie ták
21:
odkłádáyą/ oduczáyą.
22:
Sueuia, æ, f. p. Szwabska ziemiá w niem=
23:
cech.
24:
Sueuus, Szwab. Sueui, Szwabowie. olim
25:
iuxta Albim in Saxonia ſedes ha=
26:
buerunt.
27:
Sueuus fluuius, Po niemiecku Spre.
28:
Suffarcino, as, are Podkáſuyę/ ſzmáćiskámi
29:
okłádam.
30:
Suffarcinatus, a, um, Podkaſány/ od obło
31:
żenia nieczym opukáły. Suffarcinata
32:
anus, Stára bábá od ſmáćisk opukáła/
33:
obciężáła.
34:
Suffarraneus, a, um, qui far in caſtra
35:
conuehit, Który żyta á potrzeb po troſze
36:
do obozu dodawa.
37:
Suffero, Vide, Fero.
38:
Sufferueo,. Vide, Ferueo.
39:
Suffes, ſuffetis, lingua punica Con=
40:
ſul dicitur.
41:
Suffibulum, li, Podwiká/ Weſtwalskich
42:
białych głów przed czásy/ obſole=
43:
tum.
44:
Sufficio, Vide Facio.
45:
Suffigo, Vide Figo.
46:
Suffio, Vide Fio.
47:
Suffiſcus, ſuffiſci, m. ſ. folliculus teſtium
48:
arietinorum quo utebantur antiqui
49:
pro marſupio & adhuc apud nos
50:
hodie utuntur, Pęcherzynká/ obſole=
51:
tum.
52:
Sufflo, Vide Flo.
53:
Sufflamen, inis, retianculum quo decur
54:
rens rota inhibetur, Hamowánie kołá.
55:
Suffoco, as, are, a. p. ex ſub & faux com
56:
poſitum auino productam conuer=
kolumna: b
S ante V.
1:
ſa, Zádawiam/ Záduſzam. Fame ur=
2:
bem ſuffocare, Głodem wymorzić.
3:
Suffocatio, Zádawienie/ Záduſzenie/ zá=
4:
tłumienie/ vmorzenie.
5:
Suffodio, Vide Fodio.
6:
Suffragium & ſuffrago, Vide Fragor.
7:
Suffrago, inis, f. t. Zádnie koláno álbo
8:
piętká v zwierząt.
9:
Suffragines item in arboribus dicun=
10:
tur Przeraſtánie drzewá gdy po obciętych
11:
gáłęziách z nowu záłomiſtym á zákrziwio=
12:
nym xtałtem odraſta yákoby nos.
13:
Suffraginoſus, a, um, Vt ſuffraginoſus
14:
equus, Niepewny kóń ná poślednich no=
15:
gách/ máyący yáki niedoſtátek w piętách.
16:
Suffrenatio, onis, Mocne ſpięcie á ſpoyenie
17:
kámieniá yeden ná drugim.
18:
Suffuerat, pro ſub eodem tecto fue=
19:
rat, antiquum, Feſtus,
Suffrico,VideFrico
Suffringo,Frango.
Suffrio, as, are,
Suffugio,Fugio.
Suffulcio,Fulcio.
Suffumigo,Fumus uel Fumigo.
Suffundo,Fundo, is.
Suffundatus,Fundo, as,
Suffuror,Furor
Suggero,Gero.
Suggeſtus,Gero,

20:
Suggrunda, æ, uel ſuggrundia, orum,
21:
Przeddáſzek álbo poddáſzek przed dóm wy=
22:
chodzący á od cieczeniá ná śćianę broniący.
23:
Sugdrundatio, onis, Tákowe przeddácho=
24:
wánie/ to yeſt wywiedzienie tákiego przed=
25:
dáſzku.
26:
Suggrundia etiam ueteres dicebant ſe=
27:
pulchra infantiū, qui nec dum qua=
28:
draginta dies impleuiſſent, Vt inquit
29:
Fulgentius Placiades Sipontinus.
30:
Sugillo, as, are, a. p. uel ut quibusdam
31:
placet, Suggillo, duplici g, id eſt,
32:
percuſſu carnem maculo, Dęgi wy=
33:
ćinam/ od bicia á zwłaſzczá pobębkowánia
34:
śiną twarz czinię. Et Metaphorice, Su=
35:
gillare id eſt deridere, repræhendere,
36:
detrahere, Lżić/ ſromoćić/ czci vwłóczyć.
37:
Sugillatus, a, um, Syny od bicia.
38:
Sugillatio, onis, uerbale, Vrągánie/ ná=
39:
śmiewánie/ Vwłóczenie czći/ ſromoce=
40:
nie.
41:
Sugo, ſugis, ſuxi, ſuctum, ſugere, n, t.
42:
quandiu ſuxiſti, Iákoś długo mátkę
43:
ſał.
Dicitur


strona: 428


kolumna: a
S ante V.
1:
Dicitur etiam in ſecunda coniugati=
2:
one Suego, ſuges, & transfertur ad
3:
alia, Cic. Cum lacte nutricis errorem
4:
ſuxiſſe uidetur, Zda ſie że ſie weſpołek s
5:
mlekiem błędu tego nápił.
6:
¶Exugo, Wyſyſam.
7:
¶Suctus. huius ſuctus, Sánie/ dzier=
8:
żenie przi pierśiách.
9:
Succus, ſucci, Wſzeláka wilkość/ prziro=
10:
dzony ſok.
11:
Sui, ſibi, Pronomen reciprocum, Duo
12:
ſunt Pronomina reciproca, alterum
13:
Primitiuum, quod uocant Sui, ſibi,
14:
ſe a ſe omne & utriuſ numeri.
15:
Alterum, Poſſeſſiuum Suus, ſua, ſu=
16:
um, Dicuntur etiam Reciproca, quia
17:
ad eandem perſonam quæ præcedit
18:
uel præcedebat, redire ſolent, uel ad
19:
id reuertuntur, de quo loquimur,
20:
Vt, pater uult ut ad ſe uenias, Ociec
21:
chce ábyś ku niemu prziſzedł/ to yeſt ku oy=
22:
cu.
23:
Sed pater uult ut ad eum uel ipſum
24:
uenias, Ociec chce ábyś ku niemu/ to yeſt
25:
ku komu ynſzemu á nie ku oyću przi
26:
ſzedł.
27:
Antonio ſibi coniuncto, Sprziyacieli=
28:
wſzy ſie s Antoniuſem.
29:
Vt ſe dimitterem, Abych go puśćił.
30:
Cum ſibi negotium daret Antoni=
31:
us, Gdy mu to Antonius polećił.
32:
Rogat ut ad ſe ueniam, Prośi mie ku
33:
ſobie.
34:
Quamuis etiam recepti authores in=
35:
terdum hanc differentiam non ob=
36:
ſeruent. Et interdū Latine pro Sui &
37:
Suus licet uti Ipſius, Eius, uel illius,
38:
Et maxime amphibologiæ uitandæ
39:
cauſa, Nonunquam uarietatis aut
40:
ornatus gratia, ut ille reperit quod
41:
ſuum ſiue ipſius eſt, Tego ſie vpomina
42:
co yego yeſt.
43:
Quintil. Qui ne id quidem quod in
44:
ipſos recidere poſſet euitent.
45:
Hæc indifferentia ſæpe fit interuen=
46:
tu Præpoſitionis. Præpoſitio in=
47:
ter id habet peculiare, ut ſi anteceſſe=
48:
tit Genitiuus, Datiuus & Ablatiuus,
49:
ſemper liceat uti Ipſe & Sui, Si præ=
50:
ceſſerit Nominatiuus uel Accuſati=
51:
uus reciprocum poſtulat.
52:
Cic. Ipſorum inter ipſos conſenſu.
kolumna: b
S ante V.428
1:
Quintil. Grammaticis inter ipſos
2:
& Philoſophius pugna eſt, Idem A
3:
doctis inter ipſos etiam mutuo re=
4:
præhenſa.
5:
Cic inter ſe omnes conſentiunt idem
6:
hoc inter ſe fuiſſe animo.
7:
¶Sibi aliquando iungitur, Suo nul
8:
la neceſſitate ſed tantū cuiusdam fe=
9:
ſtiuitatis gratia. Cic. Suo ſibi uicti=
10:
tant ſucco, Swym ſie właſnym żiwią ſo=
11:
kiem.
12:
¶Suus aliquando quod proprius,
13:
Własny ſwóy.
14:
Suus cui mos eſt, Káżdy ma ſwoy
15:
obyczay.
16:
Sulcus, ſulci, m. ſ. Zagón.
17:
Sulcus item, Oránie/ wzdzieránie roley.
18:
Hinc dicimus tertio uel quarto ſulco
19:
ſerere, Trzi kroć álbo cztery kroć wzorá=
20:
nim.
21:
Sulcus aliquando ponitur pro foſſa,
22:
Miáſto rowu álbo brózdy miedzy zago=
23:
ny.
24:
Sulculus, Diminutiuum, Zagonek/ Lieſz=
25:
ká.
26:
Sulco, ſulcas, ſulcare, a. p. Porzę/
27:
wzorywam rolą. zagon czinię.
28:
Sulcatim, Aduerbium, Od zagoná/
29:
do zagoná albo po zagónu.
30:
¶Biſulcus, Zágón o dwu lechách álbo
31:
skład roley o dwu zagoniech.
32:
Et Biſulcū animal, Które ma roſzczepio=
33:
no kopyto/ yáko wół owcá.
34:
¶Triſulcus, a, um, Vt triſulcum te=
35:
lum, Strzałá álbo hart bełtowy o trzech
36:
ſzpiczách/ końćách.
37:
Sullanus pro Syllanus, legitur apud
38:
Ciceronem,
39:
Sullaturio, is, ire, Cicero ficto uoca=
40:
bulo dixit pro proſcripturire, Wy=
41:
wołáć z ziemie.
42:
Sulmo, ſulmonis, penultima produ=
43:
cta, Miáſto we włoſzech álbo w kráyinie
44:
Pelignorum, Oyczizna Owidiuſowá
45:
który Naſo było rzeczony.
46:
Sulmonenſis, Z tákiey kráyiny.
47:
Sulphur, ſulphuris, n. t. Siárká.
48:
Sulphuratus, a, um, Siarkowy/ śiarką
49:
zácziniony/ Vśiárczony/ a/ e.
Ccc 2Sulphurata


strona: 428v


kolumna: a
S ante V.
1:
Sulphurata etiam, Drzarſzczki álbo nići
2:
śiarką oblane do prętkiego zápalánia.
3:
Sulphureus, a, um, Siárczány/ co zwłaſzczá z
4:
śiárki yeſt/ álbo śiárce podobno.
5:
Color ſulphureus, Siárce podobna fá=
6:
bá.
7:
Sulphuraria, ſulphurariæ, f. p. Siárkow=
8:
nia/ to yeſt chyz álbo wárſtát gdzie śiárkę
9:
ſpráwuyą/ wárzą.
10:
Sultis ueteres dixerunt pro ſi uultis.
11:
Sum, es, eſt, uerbum Subſtantiuum, Ie=
12:
ſtem/ yeſteś/ yeſt. Et in tertia perſona ſi=
13:
gnificat aliquando, Waży/ yeſt nieyá=
14:
kiey wagi.
15:
Vt eſt aliquid, Ieſt nieco/ to yeſt waży/
16:
álbo nie owſzeyki yeſt nic.
17:
Aliquando copulat ſimiles caſus,
18:
Verg. Rex erat Æneas nobis, Mieli=
19:
smy królá Aeneaſzá.
20:
Sum Genitiuo iungitur, Terentius
21:
Non eſſe horum te arbitror, Nie po=
22:
czitam cie miedzy ty/ mniemam że k nim
23:
nie należiſz.
24:
Et tunc ſignificat ꝑtinet, Vt, Eſt ado=
25:
leſcentis cōpoſitis eſſe morib. Należy
26:
ná młodźieńcá skromnych być obyczáyów.
27:
Erit humanitatis ueſtræ noſtram te=
28:
nuitatem boni conſulere, Ná waſzę
29:
ludzkość będzie należáło/ álbo waſzá mi=
30:
łość będziecie ráczili zá wdzięczne prziyąć
31:
náſzę chudobę.
32:
Eſt maleuolorum, ut male uolentes
33:
ſint at inuideant bonis, To yeſt nę=
34:
dznych á mizernych ludźi przirodzenie iż za=
35:
wiśnie ſą y máyą w wielkiey w nienawiśći
36:
dobre.
37:
Non eſt noſtrum onus, Nie náſz to
38:
vrząd yeſt/ Nie prziſtoyi to nam by ką=
39:
ská
40:
Tanti eius apud ſe gratiam eſſe oſten
41:
dit, uti & Reipub. iniuriam, Ták go ſo=
42:
bie wyſoko ważyć okázuye/ etć.
43:
Quod mihi plurimi eſt, Co ya ſobie
44:
bárzo wáżę.
45:
Bona ſexi Roſcij quæ ſunt ſexagi=
46:
es, &c. Máyętność Roſcij która wa=
47:
ży. etć.
48:
Ego ſum domi meæ, Iam yeſt domá/
49:
w domu moym.
50:
Sum Datiuo iungitur & ſignificat
51:
habeo, Verg. Sunt mihi bis ſeptem
52:
præſtanti corpore Nymphæ, Mam
53:
czternaście wielmi pięknych á vrodźiwych
54:
bogiń.
55:
Eſt certe columbis ars inter ſe blan=
56:
diri, Máyą to przirodzenie gołębie/ etć.
kolumna: b
S ante V.
1:
Mihi eras mortuus, quia te non ui=
2:
ſitaui, Z moyey ſtrony byłeś málem vmár=
3:
ły yżem v ciebie nie bywał.
4:
Eſt deriſui omnibus, Wſziſcy ſie z nie=
5:
go śmieyą.
6:
Eſt mihi melius, Dáleko mi liepiey.
7:
Quibus occidi patrem, S. Roſcij bo=
8:
no fuit, Którym zámordowánie á śmierć
9:
Rościuſá pożytek prinieść miáłá.
10:
Eſſe odio, Być wzgardzan/ być w nie=
11:
nawiśći.
12:
Eſſe teſtimonio alicui, Swiadczić ko
13:
mu.
14:
Eſſe ad urbem, W mieśćie być.
15:
Apud me ſis uolo, Radbym ábyś v
16:
mnie był.
17:
Eſſe in armis, Gotów być ku woynie/
18:
walczić.
19:
Eſt in bonis, Ma dzierży ſwe ymie=
20:
nie.
21:
Eſſe in bonis apud aliquem, Mieć
22:
łáskę v kogo.
23:
Eſt in commemoratione omnibus,
24:
omnium flagitiorum, Wſziſcy o yego
25:
niecnotách mowią.
26:
Cuius in dictione aut poteſtate ſunt?
27:
Po kim ſą/ którego páná máyą?
28:
Eſſe cum aliquo in gratia, Láskáwie ſie
29:
s kim obchodźić/ być w ſpolney prziyaźniey s
30:
kim.
31:
In expectando ſunt, W wielkim ocze=
32:
káwániu ſą.
33:
Eſt in meis intimis, Ieſt z móyich vprzey=
34:
mych yeden.
35:
Non poterimus ulla eſſe in inuidia
36:
ſpoliati opibus, Nie może nam nikt zawź
37:
rzeć gdy nic nie będziemy mieć.
38:
Eſſe in legationibus, W poſelſtwie
39:
być.
40:
Eſſe alicui in mora, Omiekſzawáć kogo.
41:
Eſſe in aliuo numero, at honore,
42:
Być w nieyákiey powadze mian.
43:
Eſſe in pabulo dicitur res aliqua,
44:
Godźic ſie do yedzenia.
45:
Eſſe in procuratione regni, Królew=
46:
ſtwo ſpráwowáć.
47:
Eſſe adminiſtratorem, Namieſnikiem
48:
álbo też królem być.
49:
Eſſe in ſpe, Być dobrey nádzieye.
50:
Fui illic in re præſenti, Byłem tám obli=
51:
cznie.
52:
Eſt in rem communem, Ku poſpolite=
53:
mu czini pożytkowi.
54:
Multum ſunt in uenationibus, Vſtá=
55:
wicznie poluyą.
56:
Eſſe in uita pro uiuere, Zyć.
Eſſe


strona: 429


kolumna: a
S ante V.
1:
Eſſe in uſu, Być w używániu. Cum Ab=
2:
latiuo ſine Præpoſitione, ut hæc eſt
3:
præſtanti corpore, Piękney yeſt vro=
4:
dy.
5:
Eſſe ſummo honore, Być w wielkiey
6:
powadze.
7:
Eſt magno præcio, Wyſoko bywa
8:
ważón.
9:
Incredibili ſunt ſolicitudine de ualetu
10:
dine tua, Niewymownie ſie ſtaram o two=
11:
ym zdrowiu.
12:
Sum ſæpe Aduerbijs iungitur, Teren.
13:
Vbi illic dies eſt complures accerſi
14:
iubet, Gdy tam niekilko dni mieſz=
15:
kał.
16:
Cum Infinitiuo, Teren. Noſtrum eſt
17:
intelligere, Mamy to rozumieć/ ná nas
18:
należy.
19:
Sum cum Infinitiuo ſignificat licet
20:
ut cernere erat, Mógł káżdy wiedźieć
21:
Es pro ſis is, ut Bono animo es, Bądź
22:
dobrey myśli.
23:
Eſt illi conſuetudo, Náłożył ſie.
24:
Argentum quod daturus iam fui, Pie
25:
niądze którem yuż chciał dáć.
26:
Eſt iam annus ut repulſam tulit, Iuż
27:
temu rok yeſt yáko opadł od doſtoynośći/ yá=
28:
ko go nie chciano ná doſtoynosć prziyąć/
29:
yáko nim wzgardzono.
30:
Eſt mihi machera domi, Mam dobry
31:
miecz domá.
32:
Eſt mihi nomen Hecyra, Mnie dzieyą
33:
Hecyra.
34:
Nomen Mercurij eſt mihi, Mercuri=
35:
us yeſt ymię moye.
36:
Eſt ita ut dicis, Ieſt ták yáko mówiſz.
37:
Eſt genus hominum, Są niektórzy lu=
38:
dzie tákowy.
39:
Eſt quod uiſam domum, Mam niecze=
40:
go doyźrzeć domá.
41:
Eſt quod gaudeas, Maſz ſie przecz weſe=
42:
lić.
43:
Erit ubi te ulciſcar ſi uiuo, Przyidzie
44:
ten czás gdy ſie nád tobą pomſzczę.
45:
Non tam facile ijs opitulari eſt, Nie
46:
ták yem łatwie pomoc.
47:
Sit ſane ita, Bá áczby ták było.
48:
Futurus, a, um, Participium, Prziſzły/
49:
nádchodzący/ a/ e.
50:
Sperant præſidio eſſe futurum, Ná=
51:
dziewáyą ſie go ná pomoc przibyć.
52:
¶Comp Abſum, abes, abeſt, abfui,
53:
abeſſe, Nie być oblicznym.
kolumna: b
S ante V.429
1:
Domo abeſſe, Niebyć domá.
2:
Dum abs te abſum, W tym czáſie gdym
3:
v ciebie nie był.
4:
Te abfuiſſe a nobis tandiu doleo,
5:
Zał mi żeś ták długo v nas nie był.
6:
Abeſt a me filius tuus, Niemáſz go przi
7:
mnie.
8:
Abeſſe a ſignis, Odſtrelić ſie od propor=
9:
cá od chorągwie.
10:
Abfuit tres menſes, Niebył domá przes
11:
trzi mieſiące. Bidui ſpacio abeſt ab
12:
eo, Przes dwá cugi leży od niego.
13:
Ne longius a caſtris triduo abſit,
14:
Aby nie dáley leżał od obzu yedno przes trzy
15:
cugi.
16:
Nec longis inter ſe paſſibus abſunt,
17:
Nie dáleko ſą yeden od drugiego.
18:
Cuius hyberna aberant, ab eo millia
19:
paſſuum, 25. Którego obós á źimowne
20:
ſtánowisko od niego przes pięć á dwádzie=
21:
śćiá tyſięcy kroków było.
22:
Cum paucorum dierum iter abeſſet
23:
Gdy w kilku dni mógł nádciągnąć.
24:
Legiones magnum ſpacium abſunt,
25:
cum abeſſent aliquot dierum uiam.
26:
Abeſt non longe a me, Nie dáleko yeſt
27:
ode mnie.
28:
Non cogitas hinc longius abeſſe?
29:
Nie myśliſz ſie ztąd dáley odnieść.
30:
Propius abes, Nie dáleko tam od nie=
31:
go.
32:
Ab eo plurimum abſum, Dálekom
33:
yeſt od niego.
34:
Nummus abeſſe hinc non poteſt,
35:
Náymnieyſzego by pieniądzá nie miáło niedo=
36:
ſtáwáć.
37:
Quid abeſt huic homini, Náczym mu
38:
ſchodźi.
39:
Abeſt mihi animus etiam nunc, I
40:
do tego czáſu ſie nie mogę zdobyć ná do=
41:
brą myśl.
42:
Vetuſtate dentes abſunt, Od ſtárośći
43:
zębów nie ma.
44:
Vnus abeſt, Iednego nam niedoſtá=
45:
ye.
46:
Ab omni conditione abeſſe, Nie być
47:
zwádliwym/ nie rad ſie wádźić.
48:
Abeſſe a crimine, Nie czuć ſie w żadney
49:
niecnocie.
50:
A culpa abeſſe, Nic nie być winien.
51:
Abeſſe a ſententia alicuius, Roznego
52:
mniemánia być.
53:
A qua ſuſpicione ille aberat pluri=
Ccc 3mum


strona: 429v


kolumna: a
S ante V.
1:
mum, Namniey podeyźrzenia tego nie
2:
był winien/ dáleko był od tego podeyźrze=
3:
nia.
4:
Longiſſime abeſſe a uero, Dáleko ſie
5:
miyác s prawdą.
6:
Abeſſe a bello, Nie walczić.
7:
Et abeſſe a bello per translationem,
8:
Niewalecznym być.
9:
Abeſt a me culpa, Nicem w tym nie
10:
winien.
11:
Auariciæ abſit ſuſpicio, Aby żadne po=
12:
deyźrzenie łákomſtwá nie było.
13:
Abeſſe longe a ſpe conſulatus, Nie
14:
nádziewáć ſie być pánem rádnym.
15:
Nunquam ab oculis meis abfuerūt,
16:
Nigdy mi z oczu nie zeſzły.
17:
Abfuit uirtus ab oculis fori & curi=
18:
æ, Nie mieli cnoty przed oczymá.
19:
Nec multum abfuit quin caderet,
20:
Máluczko nie padł/ nie dáleko od tego by=
21:
ło yż trochę nie padł.
22:
Non aberit quin rideatur. Nie może
23:
być áby nie mieli śmiechem parſknąć.
24:
Abſit uerbo inuidia, Zá łáską mówiąc
25:
nie mówiąc kogo nikomu ku krziwdzie.
26:
Abeſſe, Nie doſtáć/ nieſpełná być.
27:
¶Abſens Participium, Nieobilczny/
28:
niebędący.
29:
Præſens, abſens, contraria, Abſente
30:
nobis figurata & antiqua locutio,
31:
pro eo quod eſt nobis abſentibus,
32:
W naſzey niebytnośći.
33:
¶Abſentia, æ, f. p. Niebytność.
34:
¶Adſum, ades, adeſt, adfui, adeſſe
35:
adfuturus, Ieſtem oblicznym.
36:
Bello adeſſe, Stáwić ſie ná woynę.
37:
Ad locum aliquem adeſſe, Stáwić ſie
38:
ná nieyákie mieyſce.
39:
Adeſſe ad iudicium, Stánąć ná rok.
40:
Non eſſe in cauſa dicitur orator, cui
41:
opponitur uerſari in iudicio, Hic
42:
continuo adero, Hnet ſie tu ſtáwię.
43:
Domi adeſſe, Domá być.
44:
Adeſt præſens, pro præſens eſt, Ieſt
45:
obliczny.
46:
Coram adeſt idem, Adeſt dies, uel
47:
tempus, Czáś nádchodźi.
48:
Ad tempus adeſſe. W prawy czás trá=
49:
fić.
50:
In tempore adeſſe idem, Occaſio a=
51:
deſt, Teras yeſt pogodá/ czás.
52:
Quod adeſt, Co przed oczima yeſt.
kolumna: b
S ante V.
1:
Dona adſunt tibi a Phædria, Oto
2:
maſz dáry od Phedriaſzá.
3:
Adeſſe animo uel animis, Zyczliwym
4:
być/ pilnie słucháć.
5:
Animo adeſſe Smiałym być.
6:
Adeſt ei animus, Cziſtego yeſt ſercá.
7:
Adeſſe alicui conſilio, Rádą wſpoma=
8:
gáć.
9:
Ad defendendam cauſam adeſt, Go=
10:
tow yeſt rzeczy ſwey prziſtrzegáć.
11:
Aderit Themæſſeus genius prouer=
12:
bium, Nie zwiezie ſie to ták ſucho/ skarze
13:
to pan Bóg.
14:
¶Adeſdum Terent. Adesdum pau=
15:
cis te uolo, Choć ſam trzebámi cie trochę.
16:
Hic dum productio & adiectio ſyl
17:
labæ eſt frequens Comicis.
18:
¶Deſum, Niedoſtáyę.
19:
Deeſſe plus eſt quam abeſſe, Deſunt
20:
aliquot nummi, Kilká pieniędzy niedo=
21:
ſtáyę.
22:
Argentum deerat, Nie było pięniędzy.
23:
Bello propter timiditatem abeſſe,
24:
Dlá boyáźniey nie być ná woynie.
25:
Deeſſe officio ſuo & muneri, Nie
26:
ſtrzedz powinośći ſwey/ niedbáłym
27:
być
28:
Deeſſe occaſioni, Vpuśćić czás y po=
29:
godę ná ktorą rzecz.
30:
Deeſſe ſibi, Sam o ſię nie dbáć.
31:
Non deero tibi, Nie opuſzczę cie.
32:
Deeſſe uoluntari amici, Nie chcieć być
33:
k woley prziyacielskiey.
34:
Non deerit ſapiento quod agat, Nay=
35:
dzie mądry co ma czinić.
36:
Defuit ei animus a principio, Nie
37:
miáł ſercá śmiáłośći ná przodku.
38:
Non deſunt qui in malam partem
39:
interpretuntur, Są niektórzi którzi to
40:
zlie rozumieyą.
41:
Non metuo ne mihi deſit ſermo abs
42:
te, Nic ſie nie obawam ábyś ná rzeczy dla
43:
mnie nie ſchodźiło.
44:
¶Interſum, Ieſtem obliczny/ też yeſtem
45:
miedzy czym álbo kim.
46:
Publicis conſilijs interfuimus, Byliſ=
47:
my obliczni przi rádzie.
48:
In conuiuio interfuiſſe, Być ná weſe=
49:
lu.
50:
Id morari uictoriam rati quod inter=
51:
eſſet amnis, Iż rzeká była w pośrzodku
52:
miedzy niemi/ etć.
53:
Intereſt inter duos amnes, Leży miedzy
54:
dwiemá rzekomá.
Intereſt


strona: 430


kolumna: a
S ante V.
1:
Intereſt item compoſitum, ut quidam
2:
putant ab in re eſt, Należy/ yeſt co ná
3:
tym.
4:
Quid ergo intereſt proferantur nec
5:
ne? A coſz ná tym ácz będą wyyęte álbo
6:
nie.
7:
Intereſt uerbum Imperſonale, Nale=
8:
ży/ yeſt pożyteczno/ wiele ná tym.
9:
Vt multum intereſt, Wiele ná tym.
10:
Permagni intereſt, Bárzo wiele leży ná
11:
tym.
12:
Inter hominem eruditum & idiotam
13:
plurimum intereſt, Miedzy vczonym
14:
człowiekiem á nieukiem wielka rózność
15:
yeſt.
16:
Cum Datiuo aliquando iungitur &
17:
ſignificat præſentem eſſe, Omnibus
18:
negotijs interfuit, Przi wſziſtkich ſprá=
19:
wach obliczny był.
20:
Quid interfuit utrū hoc decerneres,
21:
Co ná tym leżáło.
22:
Hæc intereſt hominum, Nic do tego
23:
ludzióm należy.
24:
Nihil intereſt eius, Nic mu do te=
25:
go.
26:
Vt uidit tua intereſſe, Iáko skoro oba=
27:
czył że ſie to ciebie dotykáło.
28:
Quæ tua intereſſe exiſtimē, Co bedę ro=
29:
zumiał tobie należeć álbo pożitek twóy
30:
nieść.
31:
Nihil noſtra intereſt, Nic namá do tego
32:
obiemá.
33:
Permagni intereſt ut iuuentus recte
34:
inſtituatur. Bardzo wieel ná tym áby
35:
młódz dobrze byłá wychowána.
36:
Certe ad rem nihil intereſt, Owſzeki to
37:
nic k rzeczy.
38:
¶Intereſſe item pro differre & iungi=
39:
tur præpoſitioni inter, ut inter homi
40:
nem & beluam hoc maxime intereſt,
41:
Miedzy człowiekiem y beſtią á bydlęciem
42:
nierozumnym tá nawiętſza róznoć yeſt.
43:
Hoc inter me & illos intereſt, Tá yeſt
44:
miedzy mną y miedzy niemi róznosć.
45:
Stulto intelligens quid intereſt? Iá=
46:
ko daleko rózny ſzalony od mądrego?
47:
¶Intereſt aliquando componitur
48:
ab Inter & eſt, & coniungitur Inter=
49:
ſum, interes & intereſt, & ſignificat
50:
præſentē eſſe, Oblicznym być Vt ſupra.
kolumna: b
S ante V.430
1:
Intereſt eius, iſtius, ipſius, Iemu yeſt
2:
do tego.
3:
Nuhil intereſt eius, Nie yemu do te=
4:
go.
5:
Oſtendam quantum ſalutis commu=
6:
nis interſit duos conſules, Okázę yáko
7:
wiele pożytku tá rzecz poſpolitey rzeczy nie=
8:
ſie/ etć.
9:
Ablatiuus his etiam iungitur mea,
10:
tua, ſua, noſtra, ueſtra, cuia, ſiue ſis
11:
perſonale ſiue imperſonale, ut Mea
12:
intereſt quod etiam Mea refert dici=
13:
tur, Mnie do tego.
14:
Vt uidit intereſſe, Iáko obaczył iż
15:
tobie náleży/ iż twemu pożytku służy.
16:
Quæ tua intereſſe exiſtimem, Które
17:
ku twemu pożytkowi należeć będę rozu=
18:
miał.
19:
Permagni intereſt quomodo quiſ
20:
primum inſtitutus ſit, Bárzo wiele ná
21:
tym yáką kto naprzód naukę ma.
22:
¶Obſum, Szkodzę/ záwádzam.
23:
Multum obeſt ſanitari continua per=
24:
potatio Wiele ſzkodźi zdrowiu vſtáwiczne
25:
bieſiádowánie.
26:
Poſſum, Mogę.
27:
Nihil poteſt per ſe, Nic nie może ſam
28:
przes ſię.
29:
Si quid poſſus tua cauſa faciam li=
30:
benter, Iesli co będę mógł chutliwie wſziſt
31:
ko dla ciebie vczinię.
32:
Ingenio parum poſſum, Nie owſzek
33:
wielki dofcip mam.
34:
Pecunia qua multum poterant fre=
35:
ti, Máyąc dufánie w pieniądzách których
36:
názbyt mieli.
37:
Huc fac ut ad me uenias ſi quid po=
38:
teris, Dorwiſie do mnie yeśli może być.
39:
Gracia & largitione plurimū poſ=
40:
ſe, Záchowániem y hoynością wiele prze=
41:
moc.
42:
Tantum potuit a facundia, etc. Tá=
43:
kim wymowcą był.
44:
Potin mihi uerum dicere, I możeli
45:
być ábyśmi prawdę powiedział.
46:
Fieri non poteſt, Nie może być.
47:
Incende hominem amabo te quoad
48:
potes, Poduſzcz/ podeżży go yáko naybár=
49:
ziey/ etć.
50:
Poterat utrum præclare, Mógł obo
51:
yey rzeczy wybornie zdołáć.
Ccc 4Poteſſe


strona: 430v


kolumna: a
S ante V.
1:
¶Poteſſe pro poſſe, Plaut.
2:
¶Poſſibilis, & hoc poſſibile, Podob=
3:
ny/ co zwłaſzczá może być.
4:
¶Poſibilitas, atis, Barbarum no=
5:
men in Biblijs pro facultate, Podob=
6:
ność/ przemożność.
7:
¶Impoſſibilis le, Niepodobny/ a/ e.
8:
¶Potens, entis, Particip. tempus ſi=
9:
gnificat & Accuſat. iungitur nomi=
10:
num, uel Infinitiuo, nec comparatio
11:
nem accipit, Mogący. Vt potens pu=
12:
gnare, Mogący walczić.
13:
¶Potens, entis, Mocny a/ e. Nomen
14:
caret tempore, & Genitiuo iungitur
15:
& comparationem accipit, ut po=
16:
tentior illo, Mocnieyſzy niżli ón.
17:
Dum liber, dum mei potens ſum, Po
18:
kim ſwiedobny/ pokim yeſt ſwey woley.
19:
Potentiſſimus odor, Bárzo mocna wo=
20:
nia. Potentiſſima in toto orbe terra=
21:
rum Græcia,
22:
Potenter, Aduerbium in Biblijs tan=
23:
tum, Mocnie/ krzepko.
24:
¶Potentia, æ, f. p. Moc/ możność/ też
25:
zwierſchność á powagá.
26:
Augere potentiam, Możnośći ſwey
27:
roſzerzáć.
28:
Potentia in ui poſita eſt & armis, Ni
29:
mia dominatur in ciuitate potentia,
30:
Potentia, uis, poteſtas fere idem.
31:
¶Potentatus huius potentatus, Pá=
32:
nowánie/ mocárſtwo.
33:
¶Poteſſum pro poſſum, obſoletum.
34:
¶Poteſtas, poteſtatis, f. t. Możnośc/
35:
zwierſchność.
36:
¶Poteſtates, Mocárſtwá/ to yeſt wielcy
37:
á známienići pánowie.
38:
Gerere poteſtatem, Pánowáć/ Zwierſ=
39:
chność mieć nád czym.
40:
In ditione ac poteſtate alicuius eſſe,
41:
W páńſtwie á w pánowániu cziyem być.
42:
Dignus poteſtate ac dominatu o=
43:
mnium rerum, Godźien wſzelákiego
44:
pánſtwá y zwierſchnośći.
45:
Deorum immortalium nutu ac po=
46:
teſtate adminiſtrari, Quæ tum erat
47:
poteſtas, Iáko ſie mogło/ álbo yáko było
48:
podobno tego czáſu.
49:
Poteſtas tibi fuit quotidie hominem
50:
admonendi, Miałeś to w ſwey mocy
51:
yego záwżdy nápomináć.
52:
Quod poteſtas mittendi non fuit ci=
53:
tius, Nie mogło ſie nam ſtáć ábysmy ry=
54:
chley mogli posłáć.
55:
Quoties mihi certorū hominū pote=
56:
ſtas erit, Ilekroć mi ſie kto pewny tráfi.
kolumna: b
S ante V.
1:
Cum poteſtate proficiſci in prouin=
2:
ciam, S mocą ciągnąć ná ſtároſtwo.
3:
Dare poteſtatem, Dozwolić/ dopuś=
4:
ćić.
5:
Vtri data petendi quod uelit pote=
6:
ſtate, Dozwoliwſzy obiemá áby prośili
7:
oczby yedno chcieli.
8:
Simul ac mihi poteſtas data fuerit,
9:
Iáko mi skoro dozwolą.
10:
Facere poteſtatem idem quod dare,
11:
Dáć moc. Vt iudices ſubſcribendi
12:
mihi fecerunt poteſtatem, Dali mi moc
13:
podpiſáć ſie.
14:
Facere ſui poteſtatem, K woley być/
15:
słucháć ludzkich ſpraw.
16:
Summam poteſtatem habere in ali=
17:
quo loco, Mieć zwierſchność náywiſzſzą
18:
ſtároſtą álbo namieſnikiem być
19:
Habere poteſtatem alicuius, Mieć
20:
kogo w ſwey mocy/ álbo vżywáć kogo po
21:
ſwey woley.
22:
In poteſtate alicuius eſſe, W mocu czi=
23:
yey być.
24:
In poteſtate tua eſt, Maſz to w mocy
25:
twey/ możeſz vczinić chceſzli/ ná twey to
26:
woley.
27:
Per poteſtatem aufferre aliquid ali=
28:
cui, Gwałtem co komu odyąć.
29:
Permittere poteſtatem, Dopuśćić.
30:
Ea poteſtate quæ ſibi ad dignitatem
31:
permiſſa erat, ad quæſtum utebatur,
32:
Tę zwierſchność którei mu ku sławie á
33:
nábicia powagi pozwolono ná łákomſtwo
34:
obróćił.
35:
Redigere aliquem in ſuam ditionem
36:
& poteſtatem, Podbić kogo pod ſwą moc.
37:
Venire in poteſtatem & arbitrium
38:
alicuius.
39:
¶Perſum non dicitur, Nam quod
40:
apud Gellium lib. 2. cap. 18. legitur
41:
Socrati & Platoni perfuit familia=
42:
ris per Tmeſin dictum eſt, pro fuit
43:
perfamiliaris.
44:
¶Præſum, Ieſtem przełożonym/ mam
45:
zwierſchność nád czym. Præeſſe ciuitati,
46:
Stároſtą być. Præeſſe agro colendo,
47:
Vrzędnikiem być. Præeſſe quæſtioni,
48:
dicitur iudex, Woytem być álbo tym ſę=
49:
dzią który skázuye ná śmierć.
50:
¶Præſens, ntis. om. Obliczny. Adſum
51:
præſens præſenti tibi, O toſzmie maſz
52:
oblicznego/ w oblicznośći twey.
53:
Non quia ades præſens hoc dico,
54:
Nie dla tego to mowię iż słyſziſz/ yżeś tu
55:
yeſt.
Præſente


strona: 431


kolumna: a
S ante V.
1:
Præſente nobis pro præſentibus no=
2:
bis ueteres dixerunt, Przi oblicznośći
3:
náſzey.
4:
Animus præſens, Cziſtego ſercá/ śmiá=
5:
ły.
6:
Fac præſenti animo ſis, Bądź cziście
7:
śmiáłym.
8:
Præſenti animo dicere, Smiele
9:
rzéc.
10:
Præſenti argento uel pecunia mer=
11:
cari uel uendere, &tc, Zá gotowe pienią
12:
dze dáć.
13:
Præſens malum, Gotowe nieſzczęście.
14:
Præſens ſuccurre, Pomoż mi ſtokiem.
15:
Præſens ingenio, Oſtrego á prętkiego
16:
dofćipu.
17:
Quin inuiſimus præſentes Parentem
18:
Czemu oblicznie á oſobámi náſzemi nie ná=
19:
wiedźimy oycá.
20:
¶In re præſenti uide in.
21:
In præſens, in præſenti, in præſentia,
22:
Vide In.
23:
¶Ad præſens Vide Ad.
24:
¶Præſens non in Præteritum modo
25:
accipitur uerum etiam in Futurum,
26:
Vt Horati plera differat & præ=
27:
ſens in tempus omittat, Niektóre nie=
28:
chay odłoży y áż do ſwego czáſu popuśći.
29:
Præſenti ſermoni reſeruantur, Aż do
30:
ſpołecznego oſób náſzych ziechánia/ odkłá=
31:
dáyą.
32:
Præſens Deus, Gotowy ku pomocy Bóg.
33:
Non ulla magis præſens fortuna
34:
laborum eſt, Zadne niepewnieyſze/ niego
35:
towſze bárziey pożitecznieyſze ſzczęście.
36:
Præſentiſſimum, Bárzo prętkie/ pewne/
37:
mocne.
38:
Vt præſentiſſimum remedium ſan=
39:
guis de aure cemiſſus, Bárzo pewne á
40:
yákoby doświádczone liekárſtwo.
41:
Præſens medicina, Prętkie á pewne le=
42:
kárſtwo.
43:
¶Præſentia, præſentiæ, Obliczność/
44:
bytność/ gotowość/ też śmiáłość.
45:
Præſentia animi, Cziſte ſerce.
46:
¶Præſento, præſentas, præſentare,
47:
Ofiáruyę/ ſtáwiam przed kim.
48:
¶Præſentare item, Okázowáć/ nieyáką
49:
poſtáć dáwáć. Vt, Plinius, Folijs
50:
ſpeciem paſſerum præſentantibus.
51:
¶Præſentaneus, a, um, Prętki/ pewny/
52:
gotowy/ uel pogotowy zwłaſzczá co ſie mo=
53:
że wnetki ſtáć.
54:
Vt præſentaneum remedium, Pogo=
55:
towe á prętkie liekárſtwo.
kolumna: b
S ante V.431
1:
Et præſentaneum uenenum, Iſty á
2:
pewny yad.
3:
¶Præſentarius, a, um, Vt præſentari=
4:
um argentum, Gotowe pieniądze.
5:
¶Compoſitum a præſento, Repræ=
6:
ſento as, are, Pblicznie okázuyę/ wyſtá
7:
wiam.
8:
Se repræſentare, Oblicznie ſie ſtáwić/
9:
przed oczimá być.
10:
Repræſentare faciem ueri maris, Prá
11:
wego mężá oſobę á twarz mieć.
12:
Imaginem ſceleris repræſentare, Nic
13:
z ſiebie ynſzego nie okázowáć yedno wiru=
14:
dną złość.
15:
Si repræſentari morte mea libertas
16:
ciuitatis poteſt, Iesli moyą śmiercią
17:
zwoleńſtwo mieyſckie może być prziwróco=
18:
no.
19:
Ipſum templum repræſentabant me=
20:
moriam conſulatus mei, Kośćiół oká=
21:
zował pámiątkę burmiſtrtwa mego.
22:
Sepræſentare improbitatem ſuam,
23:
Swą niecnotę yáwnie okázowáć chełpić ſie
24:
z niey.
25:
Supplicia repræſentare Prętko skáráć.
26:
Præcium rei emptæ repræſentare,
27:
Gotowe pieniądze położyć.
28:
Diem promiſſorum repræſentare,
29:
Nieco ná obiecány czás pełnić/ czinić doſić
30:
obiecániu ſwemu tego dniá ná który
31:
przirzekł.
32:
¶Repræſentatio, onis, f. t. Ocziwiſte
33:
álbo yſtne okazánie
34:
Repræſentatio item, Gotowych pienię=
35:
dzy położenie.
36:
Proſum, Pomagam/ yeſtem pomocny.
37:
Prodeſt perſpicuitati oculorum,
38:
Cziśćy oczy/ pomaga yásnośći oczóm.
39:
Id mirum quantum profuit ad con=
40:
cordiam ciuitatis, Bárzo wielmi pomo=
41:
gło ku zgodzie á yedności Mieyſtckiey.
42:
Contra araneorum ictus prodeſt hæc
43:
herba To ziele yeſt pomożno przećiw yádo=
44:
wi páyąkowemu.
45:
¶Subſum, Yeſtem po d niekim álbo pod
46:
czym.
47:
Subeſt intra cutem uulnus, Ieſt pod
48:
skorą ráná.
49:
Subeſt cauſa, Ieſt pod tym yáka prziczi=
50:
ná táyemna/ co kolwiek yeſt w tym.
Subeſt


strona: 431v


kolumna: a
S ante V.
1:
Subeſt ſuſpicio, Ieſt nieyákie podeyźrze=
2:
nie/ obawáyą ſie nieyákiey w tym chytrośći
3:
álbo zdrády.
4:
Si aliqua ſpes noſtræ ſalutis ſubeſſet,
5:
By yedno yáka nádzieyá náſzego prziwro=
6:
cenia w tym byłá.
7:
¶Superſum, Zoſtawam/ yeſtem oſtátny
8:
álbo zbytny.
9:
Auſculta ꝗdſupereſt fallaciæ, Słuchay
10:
co ná oſtátek zá chytrość á zdrádá zoſtawa.
11:
Quod ſupereſt, Ná oſtatek należy.
12:
Victo ſupereſt ut tueri poſſit, Zwycię=
13:
żone mu nic ynſzego niezoſtawa yedno áby ſie
14:
vmiał brónić.
15:
¶Supereſſe, Yeſzcze żić.
16:
Supereſt adhuc tibi pater, Maſz yeſzcze
17:
żywego oycá.
18:
Mecum modo uita ſuperſit, Bych ye=
19:
dno tylko żyw był.
20:
¶Inſum, ines, ineſt, Ieſtem w czym.
21:
Ineſt in amore fructus, Ieſt nieyáki po=
22:
żytek w miłośći.
23:
Ineſt pictura in hac tabula, Ieſt málo=
24:
wánie ná tey tablicy.
25:
Columbus ineſt quidam gloriæ in=
26:
tellectus, Gołębie máyą w ſobie nieyáki
27:
rozum á báćzność gdy ye chwalą/ rozumie=
28:
yą gdy ye chwalą.
29:
Ineſt nobis ſpes, Mamy nieyáką ná=
30:
dzieyę.
31:
Sumen, ſuminis, fit ex papillis ſuillis
32:
uno die poſt partum ſectis ac ſalitis
33:
Wymię świnie. Plin. lib. 8. cap. 51. uult
34:
ſumen & abdumen idem eſſe, Tłu=
35:
ſtość/ smalć.
36:
Alij ſumen putant eſſe lac ſui extra=
37:
ctum ac denſatum ſue occiſa, Sic ad=
38:
huc ſub iudice lis eſt.
39:
Summa, ſummæ, f. p. Summá/ krótkie oſię=
40:
żenie/ oſięgnienie którey rzeczy.
41:
Ad ſummam pertinet, Ku wypełnieniu
42:
álbo dołożeniu ſummy należy.
43:
Summa illa ſit ut quicquid officij
44:
tua cauſa præſtare poſſum faciam li=
45:
benter, Summá tá niecháy będzie/ álbo ná
46:
oſtátek chciey wiedźieć iż ći ſie we wſzem
47:
rád záchowawam.
48:
Summa illuc pertinet ut ſciatis, &c,
49:
Wſziſtká rzecz k temu ſie ściąga/ ábyście
50:
wiedzieli/ etć.
51:
Summa uictoria in eo conſtat, Ná
52:
tym wſziſtko zwicieſtwo zależy.
53:
Summa eſt in teſtibus, Swiadkowie
54:
to okażą/ wſziſtko ná ſwiakách należy.
55:
Summam facere, W yednę ſummę zgro
56:
mádźić.
57:
Summa peccuniæ, Summá pieniędzy.
kolumna: b
S ante V.
1:
ubducamus ſumma, Sſumuymy
2:
wſziſtko weſpołek.
3:
De ſumma detrahere, Nieco z ſummy
4:
odyąć.
5:
Deceſſionem de ſumma facere, idem
6:
Summa conficere, Weſpołek sſum=
7:
mowáć.
8:
Congruit cum ſumma, Zgadza ſie s
9:
ſummą.
10:
Hanc ſummam habuit orationis ut
11:
ſibi ignoſcerem, Ná tym ſie wſziſtká rzecz
12:
yego więźiła/ ábych mu odpuśćił.
13:
In ſumma, Ná koniec/ ná oſtátek.
14:
Ad ſumma, Krotko mówiąc/ ná krót=
15:
ce ſie wypráwiáyąc.
16:
Summatim, Aduerbium, Krotko/ kilkiem
17:
słów/ ná krotkim oſięgnieniu.
18:
Dic ſummatim, Powiedz nákrotcey.
19:
Summula, ſummulæ, Diminutiuum,
20:
Sumká.
21:
Summus, a, um, Naywiętſzy/ naywyſzſzy/
22:
náznamienitſzy/ oſtáteczny/ á/ e.
23:
Ad ſummam ſenectutem uixit opti=
24:
ma ualetudine, Cziście zdrów był áz ſie
25:
ſtárzał yáko grzib.
26:
A ſummo uſ deorſum, Od wierſchu
27:
áż ná dół.
28:
Summum & profundum contraria,
29:
Summa ſenectus, Oſtáteczne látá/ ſtá=
30:
rość.
31:
Summa ætas, Oſtáteczny wiek. Ami=
32:
cus ſummus meus, Wielki móy prziya=
33:
ciel.
34:
Summus aliquando abſolute ponitur,
35:
& intelligitur amicus, Teren. Pluri=
36:
ma ſalute Parmenonem ſummum
37:
ſuum impertit Gnato, Gnato Párme=
38:
nonowi wielkiemu ſwemu łáskawco=
39:
wi czołem biye Gnáto/ Pármenoná ſwego
40:
náywyſzſégo prziyaćielá bárzo pozdrawia.
41:
Summa aqua, Wierſch wody/ zwierſnia
42:
wodá.
43:
Summa æſtate, W pośrzód látá gdy náy=
44:
więtſza gorącość.
45:
Summo artifico facta, Bárzo fore=
46:
mnie á miſternie vczinione.
47:
Summum beneficium, Wyſokie/ zná=
48:
mienite dobrodzieyſtwo.
49:
Summo clamore, Wielkim głoſem.
50:
Summa contumelia, Wielka potwarz
51:
y vrągánie.
52:
Dolor ſummus, Wielki okrutny ból.
53:
Summa fide, Dobrym, cnotliwym sło=
54:
wem.
55:
Puella ſumma forma, Wielmi piękna
56:
á vrodźiwa pánná.
Summa


strona: 432


kolumna: a
S ante V.
1:
Summa hyeme, W pośrzód źimy/ gdy
2:
naywiętſze mrozy były. Summo ingenio
3:
præditus adoleſcens, Niepoſpolitego
4:
dofćipu młódzieniec. Summæ inſcitiæ
5:
mihi uidetur, Zda mi ſie że práwie nic
6:
nie vmie.
7:
Summum ius ſumma iniuria, Oſtre
8:
práwo/ oſtra álbo wielka krziwdá.
9:
Summo loco natus, Známienitego do=
10:
mu. Summus mœror, Okrutnie cięſzka
11:
żáłość. Summa quæſtio, Naypierwſze
12:
pytánie/ ártikuł.
13:
Summa ſenectute homo, Bárzo ſtáry
14:
człowiek. Summæ ſtulticiæ eſt, Wielka
15:
głuposć yeſt.
16:
Summa ſummarum in illo gloria fu=
17:
it Aſiam ultimam prouinciarum ac=
18:
cepiſſe, Plin. lib. 7. Cap. 26. Summus
19:
uir, Známienity/ niepoſpolity człowiek.
20:
De ſumma re diſſentiunt, Idzie ym o
21:
wielką rzecz.
22:
Summum & ad ſummum pro eodem,
23:
Naywięcey. Fac plane ut ualeas nos
24:
ad ſummum, Miey ſie dobrze my zá ła=
25:
ską bożą mamy ſie bárzo dobrze.
26:
Summe, Aduerb. Naybárziey/ naywięcey/
27:
wielmi.
28:
Summe miſer, Wirundy nędznik. Sum=
29:
me in aliquem officioſus, Bárzo mu ſie
30:
rad záchowawa. Naſcentem extingui
31:
ſumme ſtudui, Summe iucundum.
32:
Summarius, ij, Cic. ad Attic. lib. 10.
33:
id eſt ſummū eſſe & reliquis præemi=
34:
nere cupiens Beroaldus tamen ibi le=
35:
git ſenatus pro Summarius.
36:
Summarius, a, um adiect. Sumowy/ a/ e.
37:
co zwłaſzczá ku krótkiemu oſięgnieniu należy
38:
Summitas, atis, f. t. Wyſokość/ wierſchołek.
39:
Summitudo, inis, pro ſummitate Sipon.
40:
ſine authore, ſummates, ſummatum,
41:
plural. tantum qui & optimates &
42:
primates appellātur, Zacnieyſzy/ powa
43:
żnieyſzy/ známienitſzi ludzie.
44:
¶Conſumo, as, are, id eſt perficio,
45:
Dokonawam/ wypełniam.
46:
¶Conſumatus, a, um, particip. Wy=
47:
pełniony/ ſpełniony/ dokonány/ dokonáły
48:
a/ e. Conſumatus homo, Doskonáły
49:
człowiek/ to yeſt ſtáteczny/ rządny człowiek.
50:
Conſumata ſapientia, Doskonáła
51:
mądrość. Conſummata ars.
52:
¶Conſumatio, onis, Doskonáłość/
53:
wypełnienie/ ſpełnienie.
54:
Submuto, ſeu ſummuto, as are, fere idē
55:
quod ſimplex muto, Zámieniam/ prze=
56:
mieniam/ odmieniam.
57:
Sumo, ſumis, ſumpſi, ſumptum ſumere
kolumna: b
S ante V.432
1:
a.t. In manum ſumere, W rękę wziąć/
2:
też podeymuyę ſie czego. Sumere exem=
3:
plum ab alijs, Bráć przigłąd od ynſzych.
4:
Sumere ſibi aliquid, Podyąć ſie czego/
5:
álbo ważyć ſie czego. Non auſim mihi
6:
tantum ſumere, Nie smiáłbych ſie ták
7:
wiele ważić/ ták wiele ſobie prziwłaſzczáć.
8:
Non mihi tantū ſumo, Nie dzierżę ták
9:
wiele o ſobie Hoc mihi ſumpſi ut hoc a
10:
te peterem, Ná tom ſie vdał/ tegom ſie po=
11:
dyął etć. Miho pro meo iure ſumo,
12:
Spráwuyę to/ ſobie prziwłaſzczam. Alicū=
13:
de ſumere, Pożiczić. Fruſtra hanc ope=
14:
ram ſumo, Prożno ſie o to ſtáram.
15:
Hilarem hunc ſumamus diem, Bądź
16:
my dobrey miśli tegodniá. Sumat ali=
17:
quem ex populo, Niechay yednego obie=
18:
rze z popólſtwá. Arbitrium ſumere,
19:
Iednaczá obráć. Arma ſumere, Wal=
20:
czić/ odpowiedzieć komu. Authoritatem
21:
ſibi ſumere, Beneficium ſumere, Do=
22:
brodzieſtwo oſięgnąć. Bellum ſumere,
23:
Walczić. Confidentiam ſumere, Ná=
24:
dętość á pychę wziąć.
25:
Curam ſumere, Prácę ná ſię podyąć.
26:
Cibum ſumere, Iesć. Ientaculum ſu=
27:
mit, Sniada. Inicium ſumere, Począć.
28:
Iudicem de controuerſſia ſumere,
29:
Zdáć ſie ná którego yednaczá.
30:
Iudiciū ſibi ſumere, Ważyć ſie czego ſą=
31:
dźić. Mutuum ſumere, Pożiczyć.
32:
Perſonam magiſtri ſumere, Miſtrzow
33:
skim ſie obyczáyem ſtáwić. Imperatori=
34:
as partes ſumere, Hetmáńſtwá ſie pod=
35:
yąć. Principium ſumere a re aliqua,
36:
Począć.
37:
Spacium ſumere ad cogitandum,
38:
Wziąć czás do myślenia. Spiritus ſibi
39:
ſumere & aarogationem, Nádęto á
40:
pyſznie ſie nieść.
41:
Non mihi hoc honoris ſumo, Nie
42:
prziwłaſzczam ſobie ták wielkiey czći.
43:
Supplicium ſumere, Skáráć. Pœnas
44:
ſumere idem, Tempus ſumere ad rem
45:
aliquam,, Teſtes & teſtomonium ſu=
46:
mere ſuper re aliqua, Swiádectwo
47:
wziąć/ wysłucháć ſwiádków.
48:
Sumptito, as, are frequentatiuum, Vſtá=
49:
wicznie bierzę/ podeymuyę ſie czego przi=
50:
właſzczam/ przipisuye ſobie. Sæpius ſum=
51:
ptitare, Częſtokroć bráć.
52:
Sumptus, a, um, Participium Wzięty a/ e.
53:
Sumptio, onis, Wzięćie.
54:
Sumptus huius ſumptus, m. q. Koſzt/
55:
nákład/ też zbytek w ſzátach yáko y w vży=
56:
wániu.
Facere


strona: 432v


kolumna: a
S ante V.
1:
Dacere magnos ſumptus, Wiele wydá
2:
wáć wielki koſzt wieść.
3:
Effuſus ſumptus, Pyſzny koſzt.
4:
Exiguus ſumptus, Máły koſzt.
5:
Sumptus infinitus, Niewymowny koſzt.
6:
Inſumere ſumptum magnum in rem
7:
aliquam, Wiele náłożyć.
8:
Ponere ſumptum, Vtrácác/ koſztunek nie
9:
máły wiesć.
10:
Minuam ſumptus quantū erit poſ=
11:
ſibile, Będę ſie oſzczędał yáko naybárziey
12:
bedę mógł.
13:
Maligne ſumptus ſuppeditare, Nie
14:
s dobrą wolą skąpiey á ścisło nákłádáć.
15:
Sumptum ſuppeditare, Dodáwáć pię=
16:
niędzy/ nákłádać. Sumpti facere dixit
17:
Plautus inepta compoſitione, pro
18:
ſumptum facere.
19:
Sumptuarius, a, um, Ku koſztunku nale=
20:
żący. Vt ſumptuaria lex, Vſtawá która
21:
broniłá wſzech zbytnych koſztunków/ ták ná
22:
ſzátách noſzeniu yáko y używániu.
23:
Sumptuoſus, a, um, Koſztowny/ vtrátny/
24:
hoyny/ a/ e. Magnificus & ſumptuo=
25:
ſus homo, Hoyny człowiek.
26:
Conuiuia ſumptuoſa, Hoyne vczty.
27:
Funera ſumptuoſa, Sumptuo=
28:
ſa domus, Sumptuoſa cœna, Názbyt
29:
hoyna vcztá.
30:
Sumptuoſe, Aduerbium, Koſztownie/ v=
31:
trátnie/ Zbytnie/ hoynie.
32:
¶Compo. Adſumo, ſue Aſſumo,
33:
aſſumis, per. prod. aſsumpſi, aſſum=
34:
tum, aſsumere, Przymuyę/ podeymuyę.
35:
Aſſumendas artes propter ſe puta=
36:
mus, Zda ſie nam nauki y rzemięsłá przi=
37:
yąć dla ich ſámych pożitku.
38:
Aſſumere noctem uel noctis aliquan
39:
tum. Záyąć nieco nocy to yeſt zatrudnić
40:
rzecz.
41:
Id onus inuitus aſſumpſi, Nád moyem
42:
ſie wolą tego vrzędu podyął. Aſſumere
43:
generum, Wziąć zięciá/ to yeſt córke wy=
44:
dáć zá mąſz.
45:
Aſſumere aliquem in conſilium, Przi=
46:
yąć kogo do ſwey rády álbo záwołác.
47:
Aſsumere in ſocietatem. W towárziſtwo
48:
prziyąć.
49:
Aſſumere pro Eſitare, & cibum ſu=
50:
mere aliquando, Poyadáć ſobie/ yeść po
51:
kęſu.
52:
Aſſumere oratores dicuntur aliquid
53:
cum quid ad cauſam faciens aſſu=
54:
munt, Nieco u ſwey rzeczy ciągnąć.
55:
Aſſumere ſibi, Prziwłáſzzáć ſobie/ ſá=
56:
dzic ſie ná co.
kolumna: b
S ante V.
1:
Aſſumere ſuæ laudi, Sobye ku czći przi=
2:
właſzczáć.
3:
¶Aſſumptus, a, um, Participium,
4:
Prziyęty/ prziwłaſzczony/ e.
5:
Aſſumtpus morbo, Zwionął precz od
6:
wrzodu/ vmarł.
7:
¶Aſſumptio, aſſumptionis, Wzięcie
8:
álbo też podyęcie czego.
9:
¶Aſſumptio, item particula oratio=
10:
nis per quma id quod ex propoſiti=
11:
ine ad oſtendendum pertinet aſſu=
12:
mitur, Prziciągnienie/ prziwiedźienie cze=
13:
go ku dowodu y potwierdzeniu.
14:
¶Aſſumptiuus, a, um, pen. prod.
15:
Przimuyący/ przibioráyący/ a/ e. Pars
16:
aſſumptiua, Częsć prziwzięta/ pożyczona
17:
gdźie yndziey.
18:
¶Abſumo, abſumis, Trawię/ vtrácam.
19:
Argentum abſumere, Pieniądze ſtráwić
20:
Domos incendium abſumpſit, Ogień
21:
domy ſtrawił/ to yeſt zniſzczył.
22:
Pueros abſumpſit morbus, uinum
23:
abſumere, Wypić.
24:
Diem laceſſendo abſumere, Wſziſtek
25:
dźeń náygráwáyąc komu ſtrawić.
26:
Morte abſumi, Vmrzeć. Cura abſu=
27:
mi, Od wielkich prac niſzczeć.
28:
Obſeruatio abſumpta, Záchowánie
29:
zniſzczáło.
30:
Putant dentes in cornua abſumi,
31:
Máyą zá to że ſie zęby w rogi obrácáyą.
32:
Abſumpti ſumus, Iuż po nas.
33:
¶Conſumo idem, Conſumere ali=
34:
quid uetuſtas dicitur, Zniſzczić/ ská=
35:
źić.
36:
Conſumi incendio, Zgorzeć. Per lu=
37:
xuriam effundere at conſumere
38:
omnia bona, Márnie/ ropuſtnie vtráćić
39:
wſziſtki dobrá.
40:
Ætatem in ſtudio conſumere, Látá
41:
ſtráwić ná nauce.
42:
Omne aurum in ludos conſumere,
43:
Ná gry włożyć.
44:
Omnes eius curæ in te conſumuntur,
45:
Wſziſtki ſwe ſtáránia ná cię yednego kłá=
46:
dzie/ o cię ſie ſámego troſzcze.
47:
Simul ſceleratus Dauus ſi quid cn=
48:
ſilij habet ut conſumat nunc, Też aby
49:
ten przklęty ſmard Dawus/ yesli co przed
50:
ſobą zá chytrośći ma/ áby ich teras pozbył/
51:
áby ſie tym czáſem yego chitrosci mogły wy=
52:
ráźić.
53:
Eum diem illic conſumpſi, Strawi=
54:
łem/ etć.
55:
Conſumere omnem noſtram dili=
56:
gentiam in re aliqua, Wſziſtkę pilność
ſwą


strona: 433


kolumna: a
S ante V.
1:
ſwą obroćić ná ktorą rzecz. Fidem con=
2:
ſumere, Wiárę vtráćić.
3:
Conſumere horas multas ſuauiſſimo
4:
ſermone, Ná miłym rozmawiániu wiele
5:
godźin ſtráwić.
6:
Iter conſumere in rebus geſtis legen=
7:
dis, Wſziſtkę drógę ſtráwić ná czitániu hi=
8:
ſtoriey.
9:
Operam in re aliqua conſumere,
10:
Pilność ſwą włożić.
11:
Riſum conſumere, Odśmiać ſie/ prze=
12:
ſtáć ſie śmiać.
13:
Conſumere tempus in Poëtis euol=
14:
uendis, W czitániu poetów ſie obie=
15:
ráć.
16:
Conſumere ingenium in Muſicis,
17:
Wſzitek ſwóy dofćip ná muzikę włożyć.
18:
¶Conſumor, paſſiuum, Vt, Conſu=
19:
mor ſiti, Niſzczeyę od prágnienia.
20:
¶Conſumptus, a, um, Participium,
21:
Strawiony/ znędzony/ zliſzony/ a/ e.
22:
Conſumptus ſermo, Záſtárzáłe/ etć.
23:
Multa oratione conſumpta fruſtra
24:
legati diſceſſere, Saluſt. Námowi=
25:
wſzy ſie poyecháli precz.
26:
¶Conſumptor uerbale, Strawcá.
27:
¶Conſumptio, onis, Strawienie.
28:
¶Deſumo, deſumis, idem quod ſim
29:
plex, Deſumere ſibi aliquā partem,
30:
Wyyąć/ obráć ſobie którą część.
31:
¶Inſumo, Nákłádam/ wielki koſzt czi=
32:
nię.
33:
Multum inſumpſi in munieda ciui=
34:
tate, Wielem náłożył ná obwodzeniu mu=
35:
rem miáſtá.
36:
Nullus teruntius conſumitur in
37:
quen, I yednego pieniądzá.
38:
Inſumere operam fruſtra, Dármo pra=
39:
cą podyąć.
40:
¶Præſumo, id eſt prius ſumo, Na=
41:
przód bierzę/ vprzedzam.
42:
Per trandlationem præſumere eſt te=
43:
mere audere, Wiele o ſobie dzierżeć.
44:
Præſumere animo, Nádziewáć ſie/
45:
zgádnąć.
46:
Præſumere ſpe bellum, Obáwáć ſie
47:
woyny.
48:
Præſumpta opinio, Przed tym obaczo
49:
ne/ oſięgnione rozumem mniemánie/ to yeſt
50:
domyślenie że ták miało być.
51:
¶Præſumptio, onis Vprzedzenie/
52:
przed tym oſięgnienie.
53:
¶Præſumptio, ſchema apud Rheto=
54:
res dicitur, quæ Græce Prolepſis,
55:
cum id quod obijci poteſt præoc=
56:
cupamus ratione diſſoluere, Gdy
kolumna: b
S ante V.433
1:
zwłaſzczá ná to odpowiedamy/ y káźimy co=
2:
by przećiwna ſtroná mogłá zá ſobą przi=
3:
wieść.
4:
¶Præſumptio etiam, Smiáłosć/ wie=
5:
le dzierżenie o ſobie.
6:
¶Præſumptuoſus, a, um, Názbyt be=
7:
ſpieczny/ smiały/ wiele o ſobie dzierżący/
8:
a/ e.
9:
¶Reſumo, Znowu bierzę/ powtarzam.
10:
Reſumere uires, Reſumere lectionem
11:
Theologicam a uindemis, Po zebrá=
12:
niu winnic wróćić ſie do czitánia Bibliey.
13:
Reſumptis poſt longam ægritudi=
14:
nem uiribus.
15:
Suo, ſuis, ſui, ſuere, a. t. Sziyę.
16:
Suere aliquid capiti ſuo, Metapho,
17:
Sam ſie w yákie nieſzczęście wpráwić.
18:
Sutor, oris, m. t. Szwiec.
19:
Sutorius, a, um, Szwiecki/ ſzewcowy
20:
zwłaſzczá.
21:
Sutrina, æ, f. p. Szwiecki wárſtat/ też
22:
yátká ſzwiecka.
23:
Sutrinus, a, um Adiectiuum, Vt Sutri=
24:
na ars, Szwieckie rzemięsło.
25:
Sutilis & hoc ſutile, Sſzywány/ łatány/
26:
a/ e.
27:
Sutura, æ, Szew/ ſzicie.
28:
Et de alijd etiam rebus per ſimilitu=
29:
dinem dicitur.
30:
¶Compo, Adſuo, uel aſſuo, aſſuis,
31:
pen. correpta, aſſui, aſſutum, aſſuere,
32:
Prziſziwam/ łatam.
33:
¶Aſſumentū, aſſumenti, n.ſ. inuſita=
34:
tū nomen in ſacris literis legitur Látá
35:
álbo ynſze prziſzicie.
36:
¶Conſuo, Weſpołek sſziwam.
37:
Conſuere dolos per translationem,
38:
Zdrády á chytrośći wynáydowáć.
39:
¶Conſutilis, le, Weſpołek sſzity/ złatá=
40:
ny/ a/ e.
41:
¶Inconſutilis, le, Niesſzyty/ cáły
42:
zwłáſzczá niełatány.
43:
Tunica inconſutilis, Suknia króm któ=
44:
rego ſzwá/ álbo też niełatána.
45:
¶Inſuo, Wſziwam álbo záſziwam.
46:
¶Inſutus, a, um, Wſzyty/ záſzity/ a/ e.
47:
Vt inſutus culeo & inſutus in cule=
48:
um, W miech záſzity.
49:
¶Inſuere per translationem, pro con
50:
iungere, Liui. Priuatam publicæ
51:
rei impenſam inſuerat, Swóy własny
52:
koſzt z Rzeczypoſpolitey nákłádem był zmie
53:
ſzał.
54:
¶Exuo, Wyzuwam/ zzuwam/ zwłóczę.
55:
Ex uere caſtris hoſtem, Zobozunieprzi
56:
yacielá wyrzućić/ to yeſt wybić.
DddExuere


strona: 433v


kolumna: a
S ante V.
1:
Exuere ægritudinem, Zewlec niemoc/
2:
to yeſt wyzdrowieć.
3:
Hominem ex homine exuere, Prziro
4:
dzenie człowiecze odmienić.
5:
Exuere iugum, & exuere ſe iugo,
6:
Wydrzeć ſie z yárzmá.
7:
Exuere aliquem regno, Wybić kogo z
8:
królewſtwá/ wydrzeć komu krolewſtwo.
9:
Exuere gratiam nouitatis dicitur id
10:
quod iam uetus eſſe incepit, Exuere
11:
humanitatem, Wſzeláką ludzkość odda=
12:
lić.
13:
Omnem humanitatem exuiſſe uide=
14:
tur, Zda ſie w ſobie żadney ludzkośći nie
15:
mieć.
16:
Exuere mentem, Odmienić ſwóy vmysł
17:
Exuere mores ueteres, Stárych obyczá
18:
yów popuśćić.
19:
Exuere obſequium, Nieposłuſznym
20:
dáley być.
21:
Exuere ſenectam dicuntur ſerpentes,
22:
Z skóry ſtárey ſie vylinić.
23:
¶Exutus, a, um, Participium, Wyzu=
24:
ty/ zzuty/ a/ e.
25:
¶Exuuiæ. arum, Zwlieczone odzienie.
26:
Exuuiæ item, Odárta skórá. Et Exuui=
27:
um ut ſupra.
28:
¶Perſuo, Przeſzywam/ álbo sſzywam/
29:
Calep. ſine authore.
30:
¶Præſuo, Naprzód sſziwam/ przeſzywam.
31:
¶Reſuo, Z nowu sſziwam/ łatam co ſie
32:
zdárło/ sſziwam.
33:
Suppellex/ ſuppellectillis, f, t. uel hic &
34:
hæ ſuppellectilis & hoc ſuppellecti=
35:
le, in plurali ſuppellectilia, in Abla=
36:
tiuo ſingulari ſuppellectile uel ſup=
37:
pellectili, Sprzęt domowy.
38:
Inſtrumentum et ſuppellex orato=
39:
rum ſuppellex, Suppellecticarios
40:
eſſe ſeruos qui ſint in ſuppellectile,
41:
neſcio unde Calep. annotauit.
42:
Super, Præpoſitio utri caſui ſeruiens
43:
Accuſatiuo ſcilicet & Ablatiuo, Nád
44:
ná/ zá.
45:
Super lapidem ſedet, Siedźi ná kámie=
46:
niu.
47:
Super Garamantas & Indos profe=
48:
ret imperium, Będzie pánował nád Ga=
49:
rámánty/ etc.
50:
Super cœnam, Zá wieczerzą.
51:
Super hæc, Nád to.
52:
Sed ſuper hac re nimis, Ale o tym náz=
53:
byt.
54:
Nocte ſuper media, Dáley niż o puł no=
55:
cy.
56:
Super item efficitur Aduerbium ubi
kolumna: b
S ante V.
1:
caſum deſijt habere, ſatis ſuper ha=
2:
beo, Mam doſyć y názbyt. Neciam fu=
3:
ga ſuper, Verg. ſubaudi eſt, Vciekáć
4:
nie było yáko.
5:
Super ſomnū ſeruus, Náde ſnem słu=
6:
gá/ to yeſt komornik/ podkomorzi.
7:
Loquemur poſtea ſuper hac re, Bę=
8:
dziem potym mówić okóło tey rzeczy.
9:
¶Inſuper coniunctio, Nád to/ dáley.
10:
¶Inſuper pro deſuper, Zwirſchu.
11:
Dum Claudio principe duos inſu=
12:
per ordinarios conſulatus geſſit, Ie=
13:
den rok po drugim.
14:
Inſuper his, Nád ty rzeczy.
15:
Superabundo, ſuperabundantia, Vide,
16:
Abundo.
17:
Supperadditus, a, um, Náddány/ a/ e/
18:
in Biblijs tantum,
19:
Superdultus, Vide ſupra.
20:
Superædificare, Nád czym budowác. In
21:
Biblijs tantum.
22:
Superalligare, Prziwięzáć.
23:
Superbibo, Vide, Bibo.
24:
Superbus, a, um, Pyſzny/ wiſokiey myśli/
25:
a/ e.
26:
Superbus aliquando, Tráfny/ foremny
27:
śláchetny niepoſpolity/ a/ e. Poſtes ſpo=
28:
lijs ſuperbi, Lupy á wydrániną ochędo=
29:
żone.
30:
Superbas aures habere, Gárdźić czym/
31:
nie chcieć słucháć.
32:
Superbia, æ, f. p. Pychá/ wyſoka myśl.
33:
Superbiloquentia, æ, Spániłomowność/
34:
pyſzna mowá.
35:
Superbio, ſuperbis, ſuperbire, Piſznię
36:
ſie.
37:
Superbe Aduerb. Pyſznie. Superne re=
38:
ſponſum reddere, Pyſznie odpowiedź
39:
dáć. Superbius aliquem appellare,
40:
Superbiter ſcripſit Ennius, pro ſuperbe
41:
inuſitatum.
42:
Supercalco, Vide Calco.
43:
Supercerno, Vide Cerno.
44:
Supercido, Vide, Cado.
45:
Supercilium, ſupercilij, n. ſ. Breẃ Ali=
46:
quando accipitur, miáſto wyniosłego
47:
á podnieśleyſzlego myeyſcá. Et Meta=
48:
pho, pro ſuperbia, Miáſto pychy.
49:
Supercilium monti, Naywyſzſa wyſo=
50:
kość góry/ wyerſchołek góry. Pone ſuper=
51:
cilium, Nie bądź ták wyſokiey myśli.
52:
Superciliorum remiſſo aut contractio,
53:
Libidines quas fronte & ſupercilio
54:
contegis,
55:
Supercilioſus, a, um, Wyſokomyślny/ ná=
56:
dęty/ pyſzny/ a/ e.
Superclaudo


strona: 434


kolumna: a
S ante V.
Superclaudo,VideClaudo.
Supercreſco,Creſco.
Supercubo,Cubo.
Superdo,Do.
Superduco,Duco.
Superedo,Edo.
Superemineo,Emineo.
Superexalto,Salto
SuperextendoTendo.
Superfero,Fero.
Superficies,Facies.
Superfluo,Fluo.
Superfœto,Fœtus.
Superfundo,Fundo.
Supergero,Gero.
SuperimponoPono.
Superincido,Cado.
Superinduco,Duco.
Superingero,Gero.
1:
Superextollere, Nád co wyniesć/ podwuſz=
2:
ſzyć. in Biblijs,
3:
Superfit, pro ſupereſt, Zoſtawa nád zwyſz.
4:
Quæ ſuperfieri poſſunt, Co może zbyć.
5:
Superfloreo, ſuperflores, ſuperflorere,
6:
Nád owoc kwitnąć yáko widźimy ná kor=
7:
bách.
8:
Superforaneum, pro ſuperuacaneo, Ca
9:
lep. annotat ex Sidonio Apollinari
10:
Inſolens.
11:
Supergaudeo, ſupergaudes, ſupergau=
12:
dere, Weſelić ſie nád czym/ Barbarum
13:
uerbum in Biblijs legitur.
14:
Supergradior, Vide Gradior uel greſſus.
15:
Superhumerale, in Biblijs non latina
16:
uox pro Epomide, Oboyczyk.
17:
Superiacio, ſuperiacto, Vide Iacio.
18:
Superilligo, as, are, Prziwięzuyę nád co.
19:
Superillino, Vide Lino.
20:
Superinduo, is, ere, Obłóczę ná co. In Bi=
21:
blijs.
Superinijcio,VideIacio.
Superintego,Tego.
Superintono,Tono.
Superinungo,Vngo.
Superlachrymo,Lachrymo.
Superlatum.Superfero.
Sumperliminare,Limen.
Supermando,Mando.
Supermeo,Meo.
Supernato,No.

22:
Supernatus, a, um, Nádrodzony/ a/ e.
23:
Supernus, ſuperior, ſupremus, Vide
24:
Supero.
25:
Supero, as, are, a. p. Przeſtępuyę/ przecho=
26:
dzę. Metapho. Przewyciężam.
27:
Supero, ſupergredior, ſuperaſcendo,
kolumna: b
S ante V.434
1:
ſynonyma ſunt.
2:
Superant montes, & flumina tranant,
3:
Aqua ſuperans genua, Wodá áż
4:
tróchę zá koláná. Quamprimum ſupe=
5:
rauimus montem ciuitatem uidi=
6:
mus, Yákosmy skoro z gory zeſzli.
7:
Aliquem dolis ſuperare, Chytrosćią
8:
kogo podeiść. Doctrina aliquem ſu=
9:
perare, Nauką zwiciężáć.
10:
Iniurias malignæ fortunæ ſuperare,
11:
Złą fortunę wycierpieć. Opinionem
12:
hominum ſuperare, Nádzieyę á mnie=
13:
mánie ludzkie zwićiężáć.
14:
Superare etiam, Zbywáć/ Zoſtáć. Mul=
15:
ta die ſuperante, gdy yeſzcze dniá nie
16:
mało zbywało.
17:
Superare pro ſupereſſe, Ieſzcze być
18:
żyw. Superat ne adhuc? Zywli yeſzcze?
19:
Superabilis, le, Latwy ku przebyciu/ prze=
20:
ściu też zwiciężeniu.
21:
Supernus, a, um, Nagorny/ weſoły/ a/ e.
22:
Superna parte, Ná wyſzſzey ſtronie.
23:
Supernas, ſupernatis, idem.
24:
Superne Aduerbium, Wyſzſzey wzgórę/
25:
nágórze.
26:
Superus, a, um, idem quod ſupernus.
27:
Superi, orum, plural. num. tantū, Zwier=
28:
chni bogowie którzi zwłaſzczá nád nami ſą
29:
yáko niebiescy przećiwko ziemskim/ a ziem
30:
scy przećiwko piekielnym. Superi tibi
31:
male uelint, Boże cie záraź.
32:
¶Compo. Exupero, Przewyſzſzám/
33:
przechodzę.
34:
Exuperare laudes alicuius, Przewyſz=
35:
ſzác kogo chwałą. Exuperare omnia cui
36:
mortuum eſſe opponitur, Być yeſzcze
37:
żyw.
38:
¶Exuberantia, æ, f. p. Zbytek/ prze=
39:
wyſzſzánie.
40:
Superordino, as, are, Rozrzádzam/ yná=
41:
czey roſpráwiam. In Biblijs tantum.
42:
Superpendeo, es, ere, Ná nieczym wiśieć.
43:
Superpingo, is, ere, Ná nieczym málo=
44:
wáć. Plin. lib. 35. cap. 11.
45:
Superpondium, Nádważenie co zwłaſzczá
46:
nád práwą wagę przydawáyą. Apul. in=
47:
uſitatum.
Superpono,VidePono.
Superrado,Rado.
Superſedeo,Sedeo.
Superſilio,Salio.
SuperſpargoSpargo.

48:
Superſcando, is, ere, Prziſtępuyę.
49:
Superſcribo, ſuperſcriptio, Vide Scribo.
Ddd 2Superſpero


strona: 434v


kolumna: a
S ante V.
1:
Superſpero, as, are, Barbare legitur in
2:
Biblijs pro ſperare.
3:
Superſterno, Vide Sterno.
4:
Superſto, Vide Sto.
5:
Superſtitio, ſuperſtitioſus, Vide Sto.
6:
Superſum, Vide Sum.
7:
Superuacuus, a, um, Zbytny/ nyepotrze=
8:
bny/ a/ e.
9:
Superuacaneus, a, um, idem. Pro ſuper=
10:
uacaneo & inutili haberi, Myáſto
11:
zbytnego y nyepożytecznego być myan.
12:
Superuacuitas, atis, Zbytek/ zbywáłość.
13:
In Biblijs ſatis barbare.
14:
Superuado, is, pen. pro. ere, Przbieżeć.
15:
Superuagor, aris, ari, Potuláć ſie.
16:
Superuaganeus, a, um, ut auis ſuperua=
17:
ganea dicebatur ab auguribus, cum
18:
ex ſummo cacumine uocē emiſiſſet,
19:
Feſtus.
20:
Superualeo, es, ere, Krzepkim być/ przemá=
21:
gác/ in Biblijs barbare legitur, pro
22:
præualere.
23:
Superuenio, Vide Venio.
24:
Superueſtio. Vide Veſtis.
25:
Superuolo, Vide Volo.
26:
Superungo, Vide Vngo.
27:
Superus, ſuperi, Vide Supero.
28:
Supinus, a, um, Wznák leżący/ a/ e. Supi=
29:
nas manus ad cœlos tendere, Złożiw=
30:
ſzy ręcę kniebu wznośić. Iacet ſupinus,
31:
Leży wznák/ Cuius contrariū eſt pro=
32:
nus, Ná nos.
33:
Supinus, Metap. ocioſus mollis, negli=
34:
gens, Niedbáły/ leniwy.
35:
Supinum, ni, a, Grammaticis dicitur
36:
uerbum participiale, in um, & u.
37:
Supino, as, are, uel potius Supinor, aris,
38:
Przes ſię pátrzę. Naſum in odore ſupi=
39:
nor, Hor. 2. ſermo. Id eſt nimium de=
40:
lector odoribus pulmentariorum
41:
naſum ideo erigens.
42:
¶Reſupino, as, pen. pro. are Krziwię/
43:
przegibam ſie wznák.
44:
¶Reſupinus, a, um, idem quod ſupi=
45:
nus. Reſupinus in ungeus, Páznokcie
46:
obrácayąc w zgórę k niebu.
47:
Suppar, aris, compoſitum a ſub & par,
48:
Málem równy/ podobny/ yednáki.
49:
Supparaſitor, aris, ari, Przypochlebuyę.
50:
Supparus, ari, m. ſ. uel ſupparum, ri. n.
51:
Nieyákie odzienie które odeſpód obłóczymy
52:
żypicá może też być zwano/ ſzorc/ fártuch.
53:
Supparum, etiam nauium inſigne uel
54:
linteum quod annectitur ipſi uelo,
55:
Herb álbo płáchtá żaglowna v łodźy.
56:
Suppedito, as, are, a. p. Nádążam nádda=
57:
wam/ podpieram/ dodawam.
kolumna: b
S ante V.
1:
Supperitare ſumptus, & ſuppiditare
2:
ſumptibus, apud Teren. Dodáwáć ná=
3:
dężáć pieniędzy. Teſtes ſuppeditare,
4:
Náſtręczić swiádków.
5:
Suppedito aliquando eſt generis neutri,
6:
& idem ſignificat quod ſuppeto, Vt
7:
Si uita ſuppeditaſſet, conſul factus eſ=
8:
ſet, Cic. By był do tych czáſów zyw/ był
9:
by był burmiſtrzem.
10:
Non queo labori ſuppeditare Plaut.
11:
Nie mogę tey robocie zdołáć. Non ſup=
12:
peditant mihi chartæ, Nie doſtáyemi
13:
pápiru. Studeant parare ea quæ ſup=
14:
peditent, & ad cultum & uictum, Nie
15:
chay ſie vczą ná ty rzeczy zdobywáć ktore=
16:
by dodążáły/ doſtáły y ku żywośći y ku
17:
przirodzieniu.
18:
Suppeditatio, onis, f. t. uerbale, Nádą=
19:
żánie/ dodawánie.
20:
Suppedito etiā ſignificat potłumiionym
21:
być. Cic. Supperditari turpiſſimum
22:
ſuperare pulcherrimum eſt, Być potłu=
23:
mionym álbo zwiciężonym ſzpátna to yeſt
24:
rzecz ále zwiciężyć bárzo pieknie y ozdob=
25:
nie.
26:
Suppellex, Vide Supellex.
27:
Suppello lis, ſuppuli, ſuppulſum, ere,
28:
uerbum modo honeſtum modo tur
29:
pe. Cic. ad Petum, lib. 9. 22.
Suppendo,VideSuſpendo.
Supplanto,Planto.
Supplex,Plico.
Supplodo,Plodo.
SuppœnitetPænitet.
Supporto,Porto.
Suppromo,Promo.
Suppudet,Pudet.

30:
Suppilo. as, are, Odzieram/ Złupuyę/ Kra=
31:
dzieſz płodzę.
32:
Suppleo, ſupplementum, Vide Pleo.
33:
Supplico. ſupplicium, Vide Plico.
34:
Suppono, ſuppoſitus, Vide Pono.
35:
Supprimo, Suppreſſus, Vide Premo.
36:
Suppuro, ſuppuratus, ſuppuratio, Vi=
37:
de Pus, puris.
38:
Supputo, Supputatio, Vide Puto.
39:
Supra, Præpoſitio, accuſatiuo caſui ſer
40:
uit, fere idem ſignificat quod ſuper,
41:
Nád.
42:
Ecce ſupra caput homo leuis & ſor=
43:
didus, Oto nád głową leży człowiek ni=
44:
czemny y mierziony. Supra modum, Nád
45:
zwyczay/ nád miárę. Supra morem, Nád
46:
obyczay. Supra ſpem humanum, Nád
47:
nádźieyę ludzką.
48:
Supra ſine caſu aliquando ponitur &
eſt


strona: 435


kolumna: a
S ante V.
1:
eſt aduerbium, Supra ſedet, Wyſoko
2:
ná gorze ſiedźi. Supra quam cuiquam
3:
credibile eſt, Dáleko więcey niżliby ſie
4:
któ nádziewáć mógł.
5:
Quem ſupra deformaui, Któregom wyſz=
6:
ſzey opiſał. Nihil ſupra, Teren. Le=
7:
pide laute nihil ſupra, Nic nád to pięk=
8:
nieyſzego y tráfnieyſzego nie może być.
9:
Superior, Wyſzſzy.
10:
Supremus, Naywyſzſzy. Superior do=
11:
mus, Wyſzſza część domu. Ætas ſupe=
12:
rior, Przeſzłe látá.
13:
Superiores, Przodkowie/ ſtárſzy też zwirz=
14:
chni pánowie/ też wyſzſzy przewiciężáyą=
15:
ci. Noſtri ſuperiores, Náſzy ſtárſzy.
16:
Superiori anno, Przeſzłego roku. Supe=
17:
rioribus diebus, Przeſzłych dńi. Noſtri
18:
omnibus partibus ſuperiores fuerūt
19:
Dáleko ye náſzy vciekli/ więtſzy przodek
20:
mieli.
21:
Superior & inferior contraria, Poti=
22:
us ui ſuperiores quam iuſticia pa=
23:
res.
24:
Superius, Wyſzſzey. Cuius contrarium
25:
eſt inferius, Niżey.
26:
Supremus, a, um. Naywyſzſzy/ a/ e. Super.
27:
Supmo die uitæ ſuȩ, Oſtatecznego dniá
28:
żiwotá ſwego. In ſuprema deſperatione
29:
W wielkiey roſpáczy. Supremis ſuis an=
30:
nis, Oſtátnych lat ſwych. Supplicium
31:
ſupremum, Oſtáteczná kaźń. Circa ſu=
32:
prema Neronis principis, Około oſtá=
33:
tecznych lat Nerona Supremo, ná oſtátek.
34:
Aduerbium.
35:
Supradictus, a, um, Wyſzſzey ſpomniony.
36:
Supradictus, quidam ſeparatim ſcri=
37:
bunt.
38:
Suprapoſitus, a, ū, Wyſzſzey położony/ a/ e.
39:
Supraſcriptus, a, um, Wyſzſzey nápiſány/
40:
a/ e.
41:
Supus, id eſt ſupinus obſoletum.
42:
Sura, æ, f. p. Lyſt.
43:
Surculus, Vide Surus.
44:
Surdus, a, um, Głuchy/ a/ e. Locus ſur=
45:
dus, Głuche mieyſce gdźie ſie zwłaſzczá
46:
głos nie może rozliegáć.
47:
Surdæ herbæ Niesławne/ máłą zmian=
48:
kę o ſobie máyące.
49:
Surdus color, Ciemna fárbá. Surdus
50:
ueritatis, Ten który wzgardza prawdę/
51:
nierad słucha práwdy.
52:
Surdaſter, ſurdaſtra, ſurdaſtrum, Głu=
53:
ſzek/ nie dobrze dosłyſzący.
54:
Surditas, ſurditatis, f. t. Głuchotá.
55:
Surdeo, ſurdes, ſurdui, id eſt, ſurdus
56:
ſum, Ieſtem głuchy/ nie słyſzę.
kolumna: b
S ante V.435
1:
Surdeſco, is, ere, deriuatur a ſurdeo, id
2:
eſt ſurdus fio, Stawam ſie głuchym.
3:
¶Obſurdeo, & obſurdeſco idem,
4:
Obſurdeſcimus tamen neſcio quo=
5:
modo, nec ea ad q admonemur au=
6:
dimus Nie wiem przecz ſie yednák yákoby
7:
głuchemi ſtawamy/ nie słucháyąc tego k cze=
8:
mu bywamy nápomináni.
9:
Surdo, as, are, actiuum, Ogłuſzam/ głu=
10:
chym czinię.
11:
¶Abſurdus, a, um, Mierziony/ nie=
12:
tráfny/ a/ e.
13:
¶Abſurde, Nietráfnie/ Mierzienie.
14:
¶Subabſurdus, a, ū, Przmierżeńſzym/
15:
przosromotnieyſzym przibłaźnieyſzym.
16:
¶Subabſurde, Aduerbi. Przibłaźń/
17:
przimierżeń.
18:
Surgo, ſurgis ſurexi, ſurectum, ſurgere,
19:
n. t. Wſtáyę.
20:
A menſa ſurgere, Od ſtrołu wſtáć.
21:
Mature ſurgere, Wczás wſtáć.
22:
Cubitu ſurgere, Z łożá z posłánia wſtáć.
23:
Surgentibus aſtris, Gdy gwiazdy wſcho=
24:
dzą.
25:
Surgere dicuntur uenti, Powſtáć.
26:
Surgere dicitur homo, Podnośić ſie/ w
27:
zgóre wzráſtáć.
28:
Surgere etiam dicuntur ædicifia, Iść/
29:
wzgórę być budowáne.
30:
Surgunt herbæ, Podraſtáyą wzgórę.
31:
Surgit meſſis, Zniwo náſtáye/ Zito ſie do=
32:
ſtawa.
33:
Quæ nunc tibi animo ſententia fur=
34:
git, O czym teraz myśliſz/ co w tobie teraz
35:
leży.
36:
¶Compo. Aſſurgo, aſſurgis, aſſu=
37:
rexi, aſſurectum, aſſurgere, Powſta=
38:
wam/ podnoſzę ſie.
39:
Aſſurgere ex morbo, Powſtáć z niemo=
40:
cy.
41:
Aſſurgere alicui, Przećiwko komu po=
42:
wſtáć/ dla vczćiwośći.
43:
Cic. An uero reliquo tempore con=
44:
ſulem te auiſ duxit? quiſquam ti=
45:
bi paruit? Quisquam in curiam ue=
46:
nienti aſſurexit?
47:
¶Aſſurgere montis uertex dicitur L.
48:
mille paſſuū, Pięćdzieſiąt tyſięcy kroków
49:
ná wzwyſz być.
50:
¶Aſſuergere dicitur orator, qui ſub=
51:
limiter loquitur, Spániło á s popędli=
52:
wośćią mówić.
53:
Aſſurgit animus, Powſtáye vmysł/ ſer=
54:
ce ſie podnośi.
55:
¶Aſſurgi paſſiue.
56:
¶Aſſurectum eſt Imperſonale, Pow=
Ddd 3ſtano


strona: 435v


kolumna: a
S ante V.
1:
ſtano yeſt przećiwko komu dla vczćiwośći.
2:
¶Conſurgo, Weſpołek s kim powſta=
3:
wam. Conſurgit ſenatus, Powſtáye/ ru=
4:
ſza ſie rádá z rády. Ad bellum conſurge
5:
re, Ná woynę ſie ruſzić/ gotowáć. Con=
6:
ſurgunt geminæ quercus, Podraſtáyą.
7:
¶Conſurgitur, Imperſonale in eadē
8:
ſignificatione qua aſſurgitur, Cic. In
9:
curiam uenimus honorifice ſane con
10:
ſurgitur, Prziſzlismy dó rády/ vczćiwie
11:
przećiw nam powſtano.
12:
¶Conſurectio onis, uerb. Powſtánie.
13:
¶Exurgo idem, Exurgere a genibus
14:
Z kolan powſtáć. Exurgere at erigere
15:
ſe, Powſtáć á podnieść ſie. Exurgit Res=
16:
pub. Powſtáye/ zámaga ſie rzecz poſpolita.
17:
Exurgere ædificijs dicitur urbs, O=
18:
chotnie ſie budowáć.
19:
Inſurgo Powſtáyę przećiwko komu/ ze złey
20:
woley wſiádam ná kogo. Altius inſurge=
21:
re, Wyſzſzey ſie podnieść.
22:
Reſurgo, Z nowu wſtáyę/ zmartwy wſtá=
23:
yę. Reſurgere dicitur herba, uel quæ
24:
iterū creſcit, Odnawiáć ſie/ z nowu rość.
25:
Reſurgunt res humanæ contra ſpem,
26:
Záś z nowu powſtáye rzecz poſpolita Rzim=
27:
ska nád nádzieyę.
28:
Surpiculus, culi, m. Rokitowy koſziczek.
29:
Surrego ꝓ ſurgo, antiquū eſt & obſol.
30:
Surrentum, ti, oppidū Campaniæ, un=
31:
de Surrentinus, a, um.
32:
Surrepto, Vide Subrepo.
33:
Surrigo, is, pen. cor. ſurrexi, ſurectum,
34:
ſurrigere, Náſtrorzić. Surrectis auri=
35:
bus, Náſtorziwſzy vſzy.
36:
Surripio, ſurreptimus, Vide Rapio.
37:
Surrogo, ſurrogatio, Vide Rogo.
38:
Surſum, Aduerbium, Wzgórę.
39:
Surſum, deorſum, Wzgórę y ná dół.
40:
Surus, ri, m. Pal/ kół/ álbo tycz.
41:
Surculus, li, m. Soſzik/ látorośl/ ſzczep.
42:
Surculo, as, are, Niepotrzebne á oſchłe gá=
43:
łąski obćináć.
44:
Surcularius, a, um, Ku łátoroślam á ſoſzi=
45:
kóm rocznym należący.
46:
Surculoſus, a, ū, Pełny odnożek á látrośli.
47:
Surculoſe, aduerb. Od ſoſziku do ſoſziku/ od
48:
látorośli do látorośli.
49:
Surcularis, & hoc ſurculare, Vt. Ter=
50:
ra ſurcularis, Ziemiá wiele látroślu dá=
51:
wáyąca.
52:
Surculaceus, a, um, apud Colum. Soſzi=
53:
kowi podobny.
54:
Sus pro ſurſum capit in compoſitione.
55:
Suſ de habeo, Vide Habeo.
56:
Sus ſuis, com. Swiniá/ máciorká.
57:
Succula, læ, diminutiuum, Swinká.
kolumna: b
S ante V.
1:
Suinus, a, um, Swini/ ſwiński/ a/ e. Suina
2:
caro, Swinie mięſo.
3:
Suillus, a, um, idem adiecti, diminuti=
4:
uum a ſuinus.
5:
Suile, ſuilis, n. Swiński chliew.
6:
Subulcus, ci, m. ſ. Páſtuchá ſwiński/ ſwinio=
:
(pas.
7:
Suſa. æ, & ſuſa ſuſorum, oppidum &
8:
tropolis Perſidis.
9:
Suſinus, a, um, adiect. Kto ztámtąd yeſt.
10:
Suſiana, Kráyiná támże Aſtriey á Bábiloniey
11:
pográniczna.
Suſcito,VideCieo.
Suſcus,Subſcus.
Suſiana,Suſa.
Suſpendeo,Pendo.
Suſpendo,Pendo.
Suſpicio,Capio.
Suſceptio,Capio.

12:
Suſpicio, onis, ſuſpectus, ſuſpicioſus Vi
13:
de Specio.
14:
Suſpiro, ſuſpirium, Vide Spiro.
15:
Suſ de id eſt plus minusue, Mniey
16:
álbo więcey. Et ſuſ de habere, uel
17:
ferre, Nic nie dbác/ wſziſtko zá yedno być.
18:
Vide ſupra Habeo.
19:
Suſilio, is Vide Subſilio in Salio.
20:
Suſtineo, Suſtento, Vide Teneo.
21:
Subſterna pars, Vide Substerno. Plin. lib.
22:
16. cap. 39.
23:
Suſtentaculum, ſuſtentatio, Vide Teneo.
24:
Suſtollo, ſublatus Vide Tollo.
25:
Suſtuli præteritū eſt ſuffeo, ſuffers, a
26:
Suſtollo.
27:
Suſum pro ſurſum, apud antiquos.
28:
Suſurrus, ri, m. ſ. Máły ſzum/ ſzmer/ ſzem=
29:
ránie/ ſzeptánie.
30:
Suſurrum, ri, neutro genere dixit Oui.
31:
Suſurro, as, are, Szemrzę/ ſzepcę/ ſzumię.
32:
Iam ſuſurrare audio ciuem Atticam
33:
eſſe hanc, Teren. A yuſz miedzy ſobą ſzep
34:
cą yáko by wrzkomo rodźiczką tá miáłą być.
35:
Atenieńską.
36:
¶Inſuſurro, & conſuſurro idem, In=
37:
ſuſurrare aliquid alucui in aurē, Po=
38:
ſzeptáć nieco komu w vcho.
39:
Suſurro, onis, Omowcá/ ſzczekarz.
40:
¶Suſurratio, onis, uerbale idē quod
41:
Suſurrus, Szeptánie/ ſzemránie.
42:
¶Inſuſurratio, Poſzeptánie.
43:
Suſurrium Barbare legitur in Biblijs,
44:
pro ſuſurro.
45:
Sutates dicuntur quaſi continue ſuentes
46:
uel in ſutrina ſtantes. Plaut. obſoletū.
47:
Sutela, læ, doloſa aſtucia, Chytra zdrádá/
48:
Obſoletum.
49:
Suterna æ, id eſt ſutura, Szew. Siue opus
50:
Sutorium, obſoletum.
Sutilis


strona: 436


kolumna: a
S ante V. & Y.
1:
Sutilis, ſutor, ſutura, Vide Suo, ſuis.
2:
Suus, ſua, ſuum. pronom. recip. Swóy
3:
własny. Plaut. Mihi talentum argen=
4:
ti ipſe adnumerat ſua manu, Swą wła
5:
sną ręką. Suus cui mos eſt, Każdy ma
6:
ſwóy obyczay. Suis cum certis proprijs=
7:
 criminibus accuſabo, Iego włas=
8:
nemi go niecnotámi przed ſądem wyſtrychuyę
9:
Suo ſibi telo, ꝓ ſuo telo dixere ueteres.
10:
Suus pro eius, Cic. Lege collegȩ ſui non
11:
tenebantur, Nie byli obowięzowáni tym
12:
yego ſtátutem. Expendere oportet
13:
quid quiſ habeat ſui, Co komu yeſt
14:
przizwoyitego álbo co zá przirodzenia kto
15:
yeſt.
16:
Sua ſponte, Z ſwey dobrey woley. Vt ſua u=
17:
nius in his gratia eſſet, Aby yemu tylko
18:
ſámemu zá to dziękowano. De Suus uide
19:
aliquid in Sui, Si ſubſtantiuum reci=
20:
proci Suus reſpicit ad Nominatiuū,
21:
qui præcedit uerbum, tum eleganti=
22:
us in Reciprocatione utimur Suus
23:
quam Ipſe, aut Eius, ſed ſi ſubſtanti=
24:
uum reſpicit ad obliquum qui uerbū
25:
ſequitur tum præſtat uti Ipſe aut Is
26:
quam Suus. Tamen nec ratio nec au=
27:
thoritas uetat contrarium fieri, ſi ta=
28:
men ei obliquo adiungatur adiecti=
29:
uum, aut uerbum, ad quod fiat reci=
30:
procatio Suus utendum eſt non Ipſi=
31:
us.
32:
Suapte culpa, Przes ſwą włąſną winę.
33:
Suopte ingenio, Sam z ſiebie/ z
34:
ſwego właſnego dofćipu.
35:
Supte nutu, Z własney ſwey skłonno=
36:
śći.

37:
S ante Y.
38:
Sybaris oppidum uicinum Crotoni.
39:
Sybaritæ populi eius oppidi luxu per=
40:
diti.
41:
Sybariticus, a, um, capitur pro Iuxuri=
42:
oſo & obſcœnis uoluptatibus dedi=
43:
to.
44:
Sybotæ populi habentes ſecundum flu=
45:
men Aſtapum.
46:
Sycos, m. latine ficus, Figá.
47:
Sycoſis, pen. prod. morbus qui alias fi=
48:
cus, & mariſca appellatur Vide Fi=
49:
cus.
50:
Sycomorus ſycomori, f. ſ. Leśne figowe
51:
drzewo/ álbo Aegiptckie drzewo figówe.
52:
Vel ut quidam uolunt Rodzay drzewá
53:
miedzy figowym á miedzi Laurowym ál=
kolumna: b
S ante Y.436
1:
bo bobkowym drzewem środek máyący/
2:
miáſto nieſmácznych á złych fig bywa bra=
3:
no. Ætymologia Græca, id eſt atte=
4:
ſtante a σύκος ficus & μωρός fatuus.
5:
Sycophanta, tæ, f. p. aduerbium ſigni=
6:
ficat ficorū comeſtor, Zárłok figowy.
7:
ψαγειν enim comedere ſignificat Pro
8:
calumniatore & deceptore ſæpe po=
9:
nitur, Potwarcá/ fáłſzerz/ oſzuſt/ łgarz.
10:
Sycophantia, æ, f. p. Fałſzerſtwo/ łeſz/ po=
11:
twarz. Sycophantor, aris, ari, Oſzu=
12:
kawam/ zdrádzam.
13:
Sucophantiſſo. as, are idem,
14:
Sycophantioſe, aduerbium antiquum,
15:
Zdrádliwie.
16:
Sydus, ſyderis, Vide Sidus.
17:
Syene urbs in confinibus Ætiopiæ &
18:
Ægypti ſub tropico cancri.
19:
Sygæum, n. Przedgórze Troyáńskie.
20:
Syla mons Lucaniæ & ſylua in eo.
21:
Sylla Romanus nobilis ex antiqua Sci=
22:
pionum familia.
23:
Syllaba, bæ, f. p. Syllábá/ to yeſt oſiężenie
24:
kilká liter yednym głoſem á przerzeczeniem/
25:
rzek zową niektorzi.
26:
Syllabatim Aduerbium, Po ſyllábách/ ál=
27:
bo od ſilláby do ſylláby.
28:
Syllatorio, is, ire, eſt ſyllam imitari Ro=
29:
manum nobilem ciuem & proſcri=
30:
pturire, Cic. Attic. libro 9. 18.
31:
Syllepſis, huius ſyllepſis, f. t. Figura cū
32:
ſingulare plurali connectitur, & con
33:
tra, uel unum pro multis ponitur, &
34:
contra, latine conceptio uel compre=
35:
henſio ſchema Grammaticorum.
36:
Syllogiſmus, mi, m. ſ. latine racionatio,
37:
computatio, Rządny á rozumny wywód/
38:
niektorey rzeczy/ álbo ráchowánie/ dowód á
39:
rozbieránie rzeczy z ktorego ſie nieco kończy
40:
y zámyka.
41:
Sylua, æ f. p. Lás/ á zwłaſzczá z którego
42:
drzewo do paleniá y budowánia wywożą.
43:
Metap. Máteria/ rzecz która.
44:
Sylua etiam de herbis aliquando dici=
45:
tur, Kupá ziela weſpołek zrosłego.
46:
Sylua item dicitur, Co ſie ná prętce króm
47:
odoſliwey pilnośći nápiſáło yeſt.
48:
Sylua etiam idem quod Græce Schedi=
49:
on de quo ſupra, Gromádá/ kupá á wiel
50:
kość wſzelákich rzeczy.
51:
Hinc dicimus Sylua rerum ac ſen=
52:
tentiarum comparanda eſt.
53:
Syluula, læ, diminutiuum, Laſek.
54:
Syluanus, a, um, Leśny/ a/ e. Vt Sylua=
55:
nus deus, Faunus, Leśny Bóg.
56:
Sylueſter hæc ſylueſtris, & hoc ſylue=
Ddd 4ſtre


strona: 436v


kolumna: a
S ante Y.
1:
ſtre, uel hic & hæc ſylueſtris & hoc
2:
ſylueſtre, Leśny álbo leśniak/ chłopski/
3:
kmieći/ a/ e.
4:
Muſa ſylueſtris, Chłopskie pienie/ álbo
:
(śpiewánie
5:
Locus ſylueſtris, Leśniſte mieysce.
6:
Materia ſylueſtris, Rzecz leśna.
7:
Sylueſtria tecta, Chłopskie kmiecie chyzy/
8:
cháłupki. Sylueſtriora omnia tardiora.
9:
Syluaticus, a, um, Leśny. Vt, Mus ſylua=
10:
ticus, Leśna myſz.
11:
Poma ſyluatica, leśne yábłká.
12:
Syluifragus, a, um, ſyluas frangens ob=
13:
ſoletum.
14:
Syluiger, a, um, Vt Syluigeri montes,
15:
Leśniſte/ láſem obrosłe góry.
16:
Syluoſus, a, um, Pełny láſów. Inſula ce=
17:
dri genere ſyluoſa, Wyſpá pełna cedro=
18:
wego drzewá.
19:
Sylueſco, is, ere, n. t. Rozraſtam/ ſzerzę ſie
20:
yáko lás Cic. Vitis putanda eſt ne
21:
ſylueſcat ſarmentis & in omnes par=
22:
tes nimia fundatur, Látorośl winna ma
23:
być obſiekowána ábyſie bárzo w gáłęźi nie=
24:
rozraſtáłá áby yednáko rosłá.
25:
Symbolum, ſymboli, n. ſ. Latine colla=
26:
tio, Skład/ złożenie/ to yeſt złożony obiad/
27:
kołácia álbo Bieſiádá.
28:
Symbolum etiam ſiue ſymbolus, Háſ=
29:
ło/ Cechá/ Znák. Symbolū dedit, Ter.
30:
Dał ſwą część ná bieſiádę.
31:
Symbolum militare, Háłſo/ quod
32:
alias teſſera militaris dicitur.
33:
Symbola, læ, f. p. apud Plautum legit
34:
Symbolum etiam, Krótká Sentencia, któ
35:
ra táyemną á oſobliwą naukę w ſobie oſię=
36:
ga. Huiuſmodi ſymbola Pytagoræ
37:
philoſophi circumferuntur.
38:
¶Aſymbolus, a, um, Nieskłádny/
39:
Nietowárziski któri nic ku towárziskim
40:
bieſiádóm nie dáye.
41:
Symmachus, ſymmachi, m. ſ. lat. con=
42:
certator, auxiliator, Pomocnik/ ſprziſięż
43:
nik/ Pomagáyąci komu przećiw komu wal=
44:
czyć.
45:
Symmachia æ Pomoc á towárziſtwo ku wie
46:
dźieniu woyny.
47:
Syme Inſula prius Ægle uocata & Me=
48:
tapontus.
49:
Symetus fluuius Siciliæ.
50:
Symmetria, æ, f. p. lat. Commenſuratio
51:
Pomierzenie/ Vmiárkowánie/ mierne vfor
52:
mowánie.
53:
Symmetros id eſt moderatus, Mierny
54:
Symmonianum uel Symmoniacū tri=
55:
folium, Nieyáki rodzay koniku trawy
56:
zwłaſzczá w łąkách roſtącey niektórzy má=
57:
yą zá to ziele które ſiedḿ czáśów zową.
kolumna: b
S ante Y.
1:
Sympathia, æ, f. p. latine compaſſio na=
2:
turalis quidam conſenſus.
3:
Symphonia, æ, f. p. lat. conſonantia, uel
4:
concentus, Zgodne brzmienie/ ſtroyne ná=
5:
ſtroyenie.
6:
Symphoniæ cantus, Pienie dobrze zgod=
7:
nych á ſtroynych inſtrumentów muzycznych.
8:
Symphonia etiam nomen herbæ, quæ
9:
& Gumphema dicitur.
10:
Symphoniacus, a, um, Vnde Sympho=
11:
niaci ſerui, Gracze/ Piſzczkowie/ Trębácze
12:
którzy ná namorskich oboziech lud pieniem
13:
rozmáytym ku podce á smiáłemu potyká=
14:
niu nápomináyą.
15:
Symphoniaca herba eadem quæ ſym=
16:
phonia.
17:
Symphrantides, Cic. lib. 2. de legibus
18:
8. ubi doctorum ſententia ſymphrea=
19:
tides potius legendum eſt, id eſt eos=
20:
dem puteos communes habentes,
21:
aut ſymphratmonas id eſt eiusdem
22:
cōſilij & commertij participes.
23:
Symphiton herba, uulgo Conſolida
24:
maior, Koſztywał ziele.
25:
Sympinium, id eſt, Sympulum, Calep
26:
Symplegades, pen. prod. Inſulæ duæ.
27:
in Boſphoro Tracio alias Cyaneæ di
28:
ctæ, ſiue duo ſcopuli.
29:
Symplegas, adis, f. t. lat. complexio,
30:
Spoyenie.
31:
Symplegma, atis, idem.
32:
Sympoſium, n. ſ. lat. compotatio, con=
33:
uiuium, Bieſiádá.
34:
Sympotes, Bieſiednici którzy weſpołek s ſo=
35:
bą bieſiáduyą.
36:
Sympoſiarcha, m. p. Cechmiſtrz/ ten zwłaſz
37:
cza który wyrządza bieſiádę/ álbo ſtárſzym
38:
yeſt ná bieſiedzie
39:
Symmiſtes, Vide Myſterium.
40:
Sym in compoſitione ſimul ſignificat,
41:
Weſpołek.
42:
Synæreſis, g. f. pen. cor. lat. contractio,
43:
Skrócenie/ ściągnienie. Figura eſt qua
44:
duæ uocales in unam diphtongum,
45:
aut etiam uocalem coniunguntur,
46:
huic contraria eſt Diæreſis,
47:
Synogoga, æ, f. p. pen. prod. lat. cōgre
48:
gatio, Zgromádzenie/ gmin/ ześcieſię we=
49:
ſpołek. Ztąd miáſto Bóżnice álbo ko=
50:
ściołá bywa bráne/ Quia ibi congre=
51:
gatio populi ſit ad colendum & in=
52:
uocandum nomen Domini.
53:
Synalæphe, g. f. latine compræhenſio,
54:
uel Coniunctio, Stáwienie/ złączenie
55:
weſpołek. Figura eſt quando in fine
56:
dictionis uocalis eliditur ob ſequen=
tem


strona: 437


kolumna: a
S ante Y.
1:
tem dictionem a uocali inciplentem.
2:
Synanche, g. f. latine Angina, Zgágá/ śli=
3:
nogórz niektorzi właſniey zową/ Barbari
4:
ſquinantiam uocant.
5:
Synatræſmus, g. m. συναδριοσμός Lati=
6:
ne Congeries, Zgrábienie/ zebránie we=
7:
ſpołek. Schema eſt multarum dictio=
8:
num idem ſignificantium in unum
9:
locum coaceruatio.
10:
Synæctoſis, Figura qua communi opi=
11:
nioni cum ratione aduerſantur, di=
12:
uerſas res coniungentes.
13:
Syncategorema, pen. pro. g. n. latine
14:
conſignificans, Prziznámienuyący.
15:
Syncerus, a, um, Sczyri/ Práwy/ Czyſty/
16:
Nieprzipráwny Nieſfáłſzowány/ Zupełny/
17:
a/ e. Mens ſyncera, Sczyrey cnoty vmysł
18:
Niczym nienáruſzony. Vas ſyncerum,
19:
Czyſte. Porci ſynceri, Chedodzy.
20:
Nihil eſt tam ſanctum tam ſyncerum
21:
in ciuitate quod, &c. Nic nie yeſt ták
22:
ſwietego á ták niepokalánego w mieście.
23:
Syncerum & integrum aliquem con
24:
ſeruare, W dobrym zupełnym zdrowiu
25:
záchowáć. Syncera fide agere, Sczyrą
26:
prawdą/ cnotliwym ślácheckim słowem ſie s
27:
kim obchodźić.
28:
Synceritas, atis Szczirość/ Czyſtość. Niená
29:
ruſzność.
30:
Syncere Aduerb. Zupełnie/ Práwie/ Nie=
31:
fałſziwie. Hæc ut intelligatis a me ſyn=
32:
cere pronunciari, Abyście rozumieli że
33:
to z práwego ſercá mówię.
34:
Synceriter, Aduerb. idem.
35:
Synchronos, g. m. latine contempora=
36:
neus, Rowiennik/ yednego czáſu żywiąci.
37:
Synchyſis, g. f. Latine Confuſio, Zatrud
38:
nienie/ zámotanie w mowie/ alias
39:
Hyperbaton undi confuſum
40:
Synciput, itis, n. t. Przednia częsć głowy/
41:
też ſwinia głowizná. Nam edulium
42:
in delitijs eſt habitum.
43:
Syncopa, æ, figura cum litera uel ſylla=
44:
ba e dictione tollitur.
45:
Synchriſis dicitur, quæ & Antitheſis.
46:
Comparatio contrariorum.
47:
Syndicus, ici, m. ſ. Vſtawiony procura=
48:
tor poſpólſtwá którego ku ſpráwowániu
49:
rzeczy ych/ ták ku bronieniu yáko y docho=
50:
dzeniu czego/ Rzecznik/ Prokurátor.
51:
Synechdoche, g. f. latine compræhen=
52:
ſio, uel ut Cicero uertit, Intellectio,
53:
Oſięgnienie álbo wyrozumienie. Figura
54:
Grammatica cum a toto pars uel a
55:
parte totum intelligitur, Gdy tylko
56:
część kłádziemy á wſziſtkę cáłość rozumie=
57:
my/ álbo záś wſziſtkę cáłość kłádziemy á
kolumna: b
S ante Y.437
1:
część tylko rozumiemy.
2:
Synechtochicos Aduerb, compræhen=
3:
ſiue, Z yednego drugie rozumieyąc.
4:
Synedrus, dri, latine confeſſor & aſſeſ=
5:
ſor, Poſadnik.
6:
Synedrion, conſeſſus, Poſádzenie/ Rádá.
7:
Syngrapha, æ, f. p. uel Syngraphus, ſyn=
8:
graphi, g. m.
9:
Syngraphum, phi, n. ſ. Spiſek/ Ręczny za=
10:
piſek wybornie może być zwan bo co zową
11:
Handſchrifft/ álbo Schuldbrieff ſą niemiec=
12:
kie słowa nie polskie.
13:
Synnada ciuitas Aſiatica ad Cariæ fines
14:
dicitur & Synnas, adis.
15:
Synochites itis, g. f. Gemma.
16:
Synodia, orum, concentus, Cic. Atti=
17:
co lib. 10. 196.
18:
Synodus, odi, pen. cor. g. f. lat. conuē=
19:
tus cœtus, Ziazd ſchód zgromádzenie syem.
20:
Synodos, ontis, genus piſcis.
21:
Synodontides gemma.
22:
Synonyma plurale neutrum in ſingu=
23:
lati Synonymum, diuerſæ uoces idē
24:
ſignificantes, Rozmáyite słowá/ ále ye=
25:
dnę rzecz známienuyące.
26:
Synodia Inſula ultra Tiberina oſtia.
27:
Syntagma, atis, latine ordinatio, rerum
28:
conſtitutio, Zrządzenie/ Poſtánowienie.
29:
Syntaxis latine conſtructio, Sſtáwienie
30:
słów weſpołek.
31:
Syntexis, g. f. Niſzczenie/ ſchodzenie/ gdy ye=
32:
den ſchodźi á niſzczeye ná zdrowiu/ mdość/
33:
mdlenie Latine defectio Syntecticus,
34:
który tákową chorobę ma.
35:
Syntheſis huius ſyntheſes, g. f. latine
36:
compoſitio, Słożenie weſpołek Figura
37:
conſtructionis eſt cum nomen colle=
38:
ctiuū ſingulare uerbo pluralis nume=
39:
ri iungitur.
40:
Syntheſis item, Krótkie odzienie niewolni=
41:
cze z grubego ſukniská vczynione/ Gunią
42:
może być zwano.
43:
Sypharium, Vide Syparium.
44:
Sypudearia a ueteribus funera dibebā=
45:
tur, quibus ludos adhibebant, CC.
46:
Syracuſæ, arum, ciuitas Siciliæ circa
47:
montem Pachinum nunc Sarragoſſe
48:
Zową.
49:
Syracuſis, a, um, Poſſeſſiuum Græce.
50:
Syracuſanus a, um, poſſeſ. Latine.
51:
Syria, æ, f. p. Kráyiná w Aſiey/ po wſchodzie
52:
słóńcá má Euphraten rzekę na záchód morze.
53:
Mediterraneum y Aegipt/ ná pułnocy
54:
Ciliciam/ Ná południe Arábiam oſięgá
55:
w ſobie ty kráyiny Pheniciam/ Paleſtinam/
56:
Sámariam y Comágenam.
Syrius


strona: 437v


kolumna: a
S ante Y.
1:
Syrius, a, um, Syreyski/ Vt. Syria pyra,
2:
Syreyskie gruſzki.
3:
Syriacus, a um Poſſeſſiuum, Vt. Syriaci
4:
boues, Syreyskie woły.
5:
Syriaca radix, Radix ſylphi ſiue Laſer=
6:
pitij, Korzeń á źiele które Angelicam zo=
7:
wą/ duchá ſwiętego korzeń álbo dzięgiel ácz
8:
kolwiek niektórzy Angelicam nie zá Sil=
9:
phium ále zá Panax Heracleos máyą.
10:
Syriacus ros uulgo Ben Iudaicum, Et
11:
ſuccus radicis Silphi.
12:
Siricus, a, um, etiam Poſſeſſiuum, Vt
13:
Syrica mala, Syreyskie yábłká. Syricum,
14:
color factitius, ex Synopide & San=
15:
dice mixtis, Calep.
16:
Syrus, a, um, poſſeſſ. idē quod Syricus.
17:
Syrica, æ. g. f. a Syrus.
18:
Syringites, Gemma.
19:
Syrites lapis, qui in ueſica lupi inueni=
20:
tur.
21:
Syrinx, g. f latine fiſtula, Piſzczałká.
22:
Syrma, atis, g. n. Rucho v ſzat białych głów
23:
też odzienie s ruchem.
24:
Syrophœnix ora maritima Syriæ, cu=
25:
ius pars Idumæa & Iudæa.
26:
Syrtes loca in mari periculoſa circa
27:
Affricæ fines Ægiptum uerſus.
28:
Syrtigiæ nerui a cerebro ad oculos,
29:
Calep.
30:
Syrus prima prod. Inſula Ionica, Aſiæ
31:
oppoſita.
32:
Syrus aut ut alij ſcribendum cenſent,
33:
Syrus foſſa eſt ſubterranea condēdis
34:
frumentis apta, Páſieká/ Pársk.
35:
Syſſytia, g. n. plurale, Bieſiádá/ towá=
36:
dziſtwo/ Burſá.
37:
Syſtole g. f. p. cor. latine correptio, V=
38:
krócenie. Figura eſt qua longa ſylla=
39:
ba contra eius naturam corripitur.
DE LITERA T.
T ante A.
1:
T
Abanus, tabani m. f. idē
2:
quod A filius & Oeſtrū
3:
Bąk konie lecie kąſáyąci.
4:
Tabella, tabellarius, Vi
5:
de Tabula.
6:
Taberna, næ, f. p. Kram
7:
nicá/ taſz/ wſzeláka zwłaſzcza yátá álbo na=
8:
miot z ſtárćicz z deſzczk á z dilów vczyniona w
9:
którey co przedáyą miáſto kárczmy á go=
10:
ścinnego domu bywa brána.
11:
Taberna diuerſoria, Gośćiniec/ Gośćin
12:
ny dóm. Vinaria taberna, Kárczmá
13:
gdzie wino ſzinkuyą.
kolumna: b
T ante A.
1:
Taberna etiam idem quod officina,
2:
Wárſtát.
3:
Tanernarius, ij, ſubſtant. m. ſ. Krámarz/
4:
Kárczmarz ſzynkarz który nád ſwym towá=
5:
rem w táſzu álbo w kramnici vſtáwicznie ſie=
6:
dźi á ná tym yeſt aby przedawał.
7:
Tabernarius, a, um, Adiect. Co ku táko=
8:
wym rzeczóm należy.
9:
Tabernariæ comœdiæ, Proſte komedie
10:
w których lekkie perſony yáko rzemieśnici/
11:
ſzynkárze ece. bywáyą w wodzone.
12:
Tabernaculum, culi, n. ſ. Przibytek/ ſtáno=
13:
wisko/ namiot.
14:
Taberna item, uel tres tabernæ ciuitas
15:
Germaniæ ſedes Epiſcopi Argenti=
16:
nenſis ab Argenterato per tria mili=
17:
aria diſtans, Po niemiecku Elſas zabern
18:
yákoby Alſáckie kárczmy. Tabernæ Rhe=
19:
nenſes alia ciuitas Germaniæ per u=
20:
num miliare a Spira diſtans, Them=
21:
zabern po niemiecku=
22:
Tabernæ montanæ tertia ciuitas Ger=
23:
maniæ, fuerunt autem iſtæ tabernæ
24:
Romanorum.
25:
Tabes, is, f. t. Niemoc ktorą ſuchotámi zową
26:
Huius ſunt tres ſpecies Atrophia cum
27:
corpus non alitur, & ita ſumma ori
28:
tur macies.
29:
Atrophi dicuntur, Których ciał potráwy
30:
nie tuczą. Altera ubi malus corpo=
31:
ris habitus eſt, ideo omnia ali=
32:
menta corrumpuntur, hanc Græci
33:
Caceſiā appellant Tertia quam Græ
34:
ci Pthiſym uocant, cum in pulmo=
35:
nem a capite diſcendit pituita, & fre=
36:
quens tuſſis oritur.
37:
Tabes etiam, Ropá.
38:
Tabes arborum, Schnienie/ wypłonienie
39:
drzew.
40:
Tabitudo, inis, idem.
41:
Tabitudo, inis, idem.
42:
Tabidus, a, um, Suchoty máyąci/ zniſzczony
43:
też Ropiſty.
44:
Tabida nix, Táyąci śniég.
45:
Tabificus, a, um, Suchoty czyniąci/ rozrá=
46:
piáyący/ a/ e. Tabifica perturbatio, Frá=
47:
ſowánie które człowieká griźie.
48:
Tabificabilis, le, idem quod tabificus,
49:
obſoletum.
50:
Tabefacio, is, ere, n. t. Nędzę/ Lichocę/ frá=
51:
ſuyę/ in Biblijs tantum legitur.
52:
Tabeſco, is, ere Schnę/ niſzczeyę/ Ginę/ Lecę/
53:
Schodzę ná zdrowiu Miſeria & dolore
54:
tabeſcere, Od nędze á boleśći niſzczeć.
55:
Tabeſcit nix calore, Táyę śnieg od cie=
56:
płá. Deſiderio alicuius tabeſcere, Mo
57:
leſtijs & morbo tabeſcere, Ocio ta=
58:
beſcere.
Contabeſco


strona: 438


kolumna: a
T ante A.
1:
¶Contabeſco, Diſtabeſco, Extabe=
2:
ſco, Intabeſco, idem quod ſimplex,
3:
Vſtawam/ ſchodzę/ Nędzieye/ Niſzczeyę.
4:
Tablinum, Vide Tabula.
5:
Tabor mons in medio Galileæ ſub=
6:
limis.
7:
Tabula, læ, f. p. Tablicá/ deſzczká/ też liſt
8:
regiſtr y wſzeláka rzecz ná którey może piſáć.
9:
Picta tabula, Málowána tablicá.
10:
Tabula cerata, Woskowe xiąski dla
11:
pámieći piſánia.
12:
Tabulæ accepti, Regiſtr á ſpiſek wzię=
13:
tych rzeczy do skárbu. Tabula expenſi,
14:
Regiſtr wydawánia z skárbu.
15:
Hodie dati & accepti tabulæ dicun
16:
tur.
17:
Tabulæ nouæ, Gdy zá wywołániem poſpo=
18:
litych wſziſtki długi/ rękozápiski/ Schuld=
19:
briefy/ Zapiſi/ obowiązánia w niwecz
20:
obrácáyą.
21:
Tabulæ numero plurali ſiue per Dimi=
22:
nutiuum Tabellæ, ſubintelliguntur
23:
Teſtamenti, Prziwiley/ zapis á odkazá=
24:
nie ymienia Teſtámentowym obyczayem.
25:
Tabella, læ, diminutiuum, Tabliczká/ też
26:
máłe Xiążeczki/ Regiſtrek/ liſtek.
27:
Tabellæ etiam in quibus iudices ſcri
28:
bebant, Tabliczki do piſánia.
29:
Tabellarius, tabellarij, Poſeł/ kurſor/
30:
Biegun którego ślią s liſty/ liſtownik.
31:
Tabellio, tabellionis, m. t. Piſarz/ Iáwny
32:
piſarz/ aliuquando idem quod tabel=
33:
larius.
34:
Tabellarius, a, um, Adiectiuum, ut
35:
Lex tabellaria, quæ in tabulis a iu=
36:
dicibus ſcripta relinquebatur.
37:
Tabularis, & hoc tabulare, Vt tabula=
38:
re æs, Miedź ku czynieniu błách álbo tablic
39:
należąca.
40:
Tabellaris, re, Vt Tabellaris ſententia,
41:
idem quod lex tabellaria, Tablinum
42:
tablini, n. ſ. alias Grammatophila=
43:
tium, ij, n. ſ. Cáncellária/ Piſárska yz=
44:
bá.
45:
Tabellarium, tabellarij, idem, uel etiam
46:
Sklep á mieyſce do chowánia poſpolitych ták
47:
Ziemskich/ grockich/ mieyskich yáko y kon=
48:
ſiſtorskich Xiąg y prziwileyów.
49:
Tabulo, as, are, Z tárćic nieco buduyę/ táſz
50:
kramnicę yatę/ ſtánowisko álbo namiot z
51:
deſzczk czynię/ tło álbo ziemię w gmáchu tár=
52:
ćicámi pokłádam.
53:
Tabellatio, onis, Budowánie niczego z
54:
tárćic.
55:
Tabulatus, a, um, Participium, Deſzczká
56:
mi położony.
kolumna: b
T ante A.438
1:
Tabulatus tranſitus, Przechód z deſzczk ál=
2:
bo z dylów vczyniony.
3:
Tabulatum, ti, Przętr/ tło/ dno/ ſtrop/
4:
Aſtrych z tárćic vcziniony.
5:
Hinc dicimus in primo, ſecundo, ter=
6:
tio, etc. tabulato, Ná pirwſzym wtorim
7:
trzecim etć przętrze.
8:
Tabulata in arboribus, Ná dal y ná
9:
ſzerz rozłożone gáłęźi.
10:
¶Contabulo, as, are, Pokłádam tárći=
11:
cami/ przętr czynię.
12:
Taburnus mons Campaniæ in Italia
13:
Ná którey wiele oliwnego drzewá rośćie.
14:
Tacape, ciuitas Affricæ in medijs are=
15:
nis ſita, Plin.
16:
Taceo, taces, tacui, tacitum, tacere, n. f.
17:
Milczę. Aliquando ſecurum eſſe quē
18:
quam debere ſignificaturi tace dici=
19:
mus, Vt. Teren. Tace egomet conue=
20:
niam ipſum, Dayże yedno pokóy/ milcz/
21:
nie ſtáraſie ta ſam póydę do niego.
22:
Tacere aliquid, zámilczeć zátáić czego.
23:
Tacitum eſt Imperſonale, Zámilczano te=
24:
go.
25:
Tacens, tacentis, Milcząci.
26:
Tacendus, a, um, Co ma być milczano
27:
á táyono.
28:
Tacitus, a, um, Cichi/ milcząci skromny/ a/ e.
29:
Tacitum, mare hoc eſt quietum,
30:
Spokoyne ćiche morze. Tu abi tacitus
31:
tuam uiam Ydź ty przedſię gdzieś poſzedł
32:
milcząc.
33:
Tacita poterit eſſe indignitas noſtra,
34:
Może być zámilczána náſzá krziwdá.
35:
Quid id eſt, C. tacitus citius audies,
36:
Day yedno pokoy milcz/ richley uſzłyſzyſz.
37:
Tacitum os præbere alicui, Dáć ſie
38:
pogępkowáć á słówká ná to nie rzec.
39:
Tacitus aliquando paſſiue accipitur,
40:
Zámilczány to yeſt nieſpominány.
41:
Tacitæ magis & occultæ inimicitiæ
42:
timendæ ſunt, quam indictæ & aper=
43:
tæ, Dáleko ſie ciężey máyą być báne táye=
44:
mne nieprziyáźni niżli yáwne odpowiedźi.
45:
Tacite aduerbium, Cicho/ milczeć/ nic nie
46:
mówiąc.
47:
Tacite dare poteſtatem, Po ćichu przi=
48:
zwolić.
49:
Tacite obſcure concedere idem,
50:
Tacito aduerbium idem.
51:
Taciturnus, a, um, Milczący/ skromny/
52:
ćichy/ a/ e. Oſtium taciturniſſimum,
53:
Bárzo ćiche drzwi/ nie skripią nic.
54:
Taciturnitas, atis, f. t. Cichość/ milczenie/
55:
skromność. Taciturnitate celare &
56:
uultu tegere animi dolorem.
Compo.


strona: 438v


kolumna: a
T ante A.
1:
¶Compo. Conticeo, contices, pen.
2:
cor. conticui, conticitum, conticere,
3:
Zámilknąć.
4:
Conticuerunt literæ uel literarum
5:
ſtudia, Zámilknęli nauki/ to yeſt záſzły/
6:
nie vczą ſie ludzie.
7:
¶Conticeſco, is, ere, idem. Plin. Re=
8:
pente omnes conticeſcunt, Strzas=
9:
kiem wſzysci vmilkáyą.
10:
Conticeſcebant paulatim tumul=
11:
tus, Vſpokoyáłá ćiſzłá ſie ták z nienacká
12:
zwádá.
13:
Artes conticeſcunt, De re aliqua
14:
conticere, Zámilczeć.
15:
¶Conticinium, ij, n. ſ. Nocne umilknie
16:
nie gdy nawiętſzi pokóy yeſt.
17:
¶Obticeo idem.
18:
¶Reticeo idem, Nihil reticebo, Nie
19:
zámilczę nic.
20:
Patefacere & reticere contraria, Ne=
21:
gare & reticere.
22:
De priuatis iniurijs reticent, Niechay
23:
nie wſpomina nic własnych krziwd.
24:
¶Reticentia, æ, Zmilknienie/ zádzierże
25:
nie kilká słów/ gdy zwłaſzczá z gniewu ál=
26:
bo z nielubośći yákiey niewymawiamy do
27:
końcá ná cosmy ſie zánieśli.
28:
Schema eſt Græce Απωσνωπυσισ Sub
29:
ticeo, Zámilczam.
30:
Tactus Vide, Tango.
31:
Tæda, Vide Teda.
32:
Tædeo non uſurpatur ſed Imperſona=
33:
le, Tædet, tædebat, tæduit, & tæſum
34:
eſt, tædere, Teskno mie/ żal mi/ Mier=
35:
źi mie.
36:
Conſtruitur cum Infinitiuo, aut Ac=
37:
cuſatiuo a parte anteriori, & Geni=
38:
tiuo a parte poſteriori.
39:
Tædet iam audire eadem millies,
40:
Mierźi mie to powtarzánie ták częſte yed=
41:
ney rzeczy.
42:
Tædet eum uitæ, Mierźi go ſwiát/ ſte=
43:
sknił ſie nád żywotem/ Przikro mu że ży=
44:
wie.
45:
Tædium ij, n. ſ. Teskność/ Tęgá.
46:
Tædioſus, a, um, Teskliwy mierźiony a/ e.
47:
Tædulus, id eſt, faſtidioſus, odioſus,
48:
obſoletum.
49:
¶Pertædet, pertæduit, pertæſum, per
50:
tædere, Zalmi/ Záłuyę.
51:
Pertædeſcit, pertædeſcere, idem.
52:
Pertæſum eſt enim leuitatis, aſſentio=
53:
nis animorum non officijs ſed tem=
54:
poribus ſeruientium, Oteksniłem ſie to
55:
s tą płochośćią/ etć.
56:
¶Pertæſus, a, um, Participium ſine
kolumna: b
T ante A.
1:
uerbo, Vt inquit Seruius, Steskniony
2:
a/ e. Którego co mierźi/ przikro mu.
3:
Pertæſus ſermonis, Steſknił ſie mówiąc
4:
Pertæſus ignauiam ſuam, Vteſtknił ſie
5:
nád ſwym leniwſtwem.
6:
Semetipſe pertæſus talis epiſtolæ
7:
principio, Sam ſie ulitował álbo ſromał
8:
zá tákowy początek liſtu ſwego albo dla tá=
9:
kowego początku liſtu ſwego.
10:
Tænarius pen. cor. in ſinfulari generis
11:
maſculini, in plurali generis nautri,
12:
locus tenebroſus, non in radice Ma=
13:
leæ promontorij Laconiæ, ſeu Spar
14:
tæ, qua deſcenſum eſſe ad inferos
15:
finxerunt uani homines.
16:
Tænarius, a, um, & Tænareus, a, um,
17:
poſſeſſiua, Vt Tænarius lapis, hoc
18:
eſt Laconicum marmor.
19:
Tærma, æ, f. p. Sznur v czepców/ ktoremi oko
20:
ło głowy czepieć ściągáyą álbo też vplotká.
21:
Tæmæ item extremitates quæ ab Inſu=
22:
lis pendent.
23:
Tæmæ etiam, Białe á podługowáte ſtrefy
24:
á promienie po kámieniu.
25:
Tæma item genus piſcis, apud Ariſto=
26:
telem pro gracilitate, & longitudine
27:
dictus.
28:
Tæmola, læ, diminutiuum.
29:
Tagaſta ciuitas in Affrica.
30:
Tagax, tagacis, generis omnis, formi=
31:
culus, obſoletum.
32:
Tago, tagis, tagere pro tangere obſo=
33:
letum.
34:
Tagus, tagi, m. ſ. Rzeká w Hiſpániey w
35:
królewſtwie Portugálskim w ktorey zło=
36:
to náyduyą.
37:
Talea taleæ, Gáłąź álbo rozgá z dołu y
38:
z wierzchu obcięta ktorą w ziemię wſádzáyą
39:
Talea item, Karb/ rozerznione drewno ná
40:
którym kárbuyą.
41:
Talentum, ti, n, ſ. Wagá oſięgáyąca w ſobie
42:
ſześćdzieſiąt minas ktore práwie yáko w kół
43:
przinoſzą ſiedno ſet koron Fráncuskich/
44:
cum de pecunia intelligitur, Budeo
45:
æſtimatore, Eſt autem talentum mul=
46:
tiplex, ſed Atticum fere ſcriptoribus
47:
uſurpatur.
48:
Talentum magnum, Ma w ſobie Ośm=
49:
dzieſiąt funtów/ od eſt minas.
50:
Talge Inſula in mari Hircano, Calep.
51:
Talia, æ, f. p. folliculus cæparum, Ca=
52:
lep. Perze cebulne.
53:
Talio, talionis, f. t. Równe oddánie/ Rów=
54:
na zápłátá/ Równa pomſtá/ gdy oko za oko
55:
ręká zá ręke/ głowá zá głowę/ wedle zako=
56:
nu Moyżeſzowego ydźie.
Lex


strona: 439


kolumna: a
T ante A.
1:
Lex talionis, Státut á vſtáwá táko=
2:
wa.
3:
Talio uindicta, hoſtimentum, fere ſyno=
4:
nyma ſunt.
5:
¶Retalio, as, are, Oddawam/ mſzczę ſie. In
6:
malam partem fere accipitur.
7:
Talis & hoc tale, Táki. Aliquid tale pu=
8:
taui fore, Nádziewałem ſie czego tákowe=
9:
go. Talibus quibuſdam argumentis,
10:
Tákiemi málem dowody. Vita talis fuit,
11:
ut nihil poſſet accedere, Ták cnotliwego ży
12:
wotá był/ że z trudná miał być śláchetniey=
13:
ſzy. Eius correlatiuum eſt qualis talis,
14:
Yáki táki.
15:
Cuius talis qualis & prudentiſsimus
16:
& fortuna optima eſſe debet.
17:
Taliter aduerbium, Táko. Qualiter taliter
18:
Iáko táko.
19:
Talpa, talpæ, fem. & maſ. uel dubij gen.
20:
Kret. Tapla cecior, prouerbiū, Mniey
21:
widźi niż kret.
22:
Talitrum, talitri, Szczudłek.
23:
Talus, tali, maſc. ſec Koſtká w nodze nád pię=
24:
tą/ też ſámá piętá. Etiam Talus dici=
25:
tur.
26:
Talaris & hoc talare, Co áż do koſtki zácho=
27:
dźi.
28:
Talaris tunica, Aż do piąt záchodzą=
29:
ca.
30:
Talus etiam ſignificat, Koſtká po yedney
31:
ſtronie głęboka á yákoby wydrożoná/ á po
32:
drugiey ſtronie płáska w członkách zádnych
33:
nóg tych zwierząt które roſzczepione kopyto
34:
máyą roſtąca/ kót któremi ſtárzi grawá=
35:
li.
36:
Talus etiam dicitur, Koſtká czworogránna
37:
któremi dziś grawáyą.
38:
Talarius, a, um, Co ku tákowey grze należy.
39:
Talarius ludus, Gránie koſtek.
40:
Talaria etiam dicuntur alata Mercurij
41:
calciamenta, Hinc Talaria induere,
42:
prouerbium, Gotowáć ſie ná latánie.
43:
Taxillus, taxilli, diminut. Koſteczká. Tali=
44:
pædare, id eſt pedibus uacillare, obſo=
45:
letum.
46:
Tam & Quam, Proſciani ſententia aduer
47:
bia ſunt, quæ poſitiuo, comparatiuo
48:
& ſuperlatiuo adijciuntur, cum duo
49:
uel plures poſitiui, comparatiui & ſu=
50:
perlatiui diuerſæ ſignificationis poſiti
51:
inter ſe æquantur, uel ijdem geminan=
52:
tur teſte Seruio. Poſitiuo, Non tam
53:
multum in iſtis rebus intelligo, quam
54:
multa uidi, Nie ták wiele w tych rzeczách
55:
rozumiem yákom wiele widział. Tam ſum
56:
Reipub. amicus, quam qui maxime,
kolumna: b
T ante A.439
1:
Ták wiele życzę Rzeczypoſpolitey yáko kto
2:
nabárziey. Comparatiuo, Cic. Tam in
3:
bellis infirmior, Superlatiuo, Terent.
4:
Adoleſcens quam minima in ſpe ſitus
5:
erit tam facilime patris pacem in le=
6:
ges conficiet ſuas, item in uerbis. Tam
7:
ego ſum homo, quam tu.
8:
Tama cum labore uiæ ſanguis in crura
9:
deſcendit & tumorem facit, Obſole=
10:
tum.
11:
Tamarice, tamarices, uel tamarix, tama=
12:
ricis, gen. fem. genus fruticis bis in an=
13:
no florentis, ut quidam putant idem
14:
frutex qui ex Myrica, Portſch Tamari=
15:
ſchenbaum/ Burtſchen po niemiecku zo=
16:
wą.
17:
Tamaritæ populi Aſiatici non longe a
18:
Caſpio mari, Calep.
19:
Tamen coniunctio, Wſzákże/ yednák wżdy.
20:
Tu tamen perge ut cœpiſti, Ty yednák
21:
pochadzay przedſię yákoś począł.
22:
¶Attamen, A wſzákoſz. Veruntamen
23:
idem.
24:
Tameſti copulatiua particula in princi=
25:
pijs orationum poſita indicatiuo gau
26:
det, Secundo etiam loco ſubiunctiuo
27:
Aczkolwiek. Terent. Obtundis tametſi
28:
intelligo, Bredźiſz áczkolwiek rozumiem/
29:
álbo yákobych nierozumiał. Tametſi hoc
30:
uerum eſt, Aczkolwiek to prawdá yeſt. Ta
31:
metſi cauſa poſtulat, tamen quia po=
32:
ſtulat non flagitat præterito.
33:
Taminia, Nieyáki rodzay leśnych máćic win=
34:
nych.
35:
Tamino, as, are, non eſt in uſu, ſed eius
36:
compoſita, Contamino, Máżę/ plugá=
37:
wię. Contaminare aliquid uicijs per
38:
tranſlationē. Nomen populi Romani
39:
ſcelere contaminare, Lekkość wyrządźić
40:
álbo niesławę vczinić yáką niecnotą. Ve=
41:
ritatem mendacio contaminare.
42:
¶Contaminatus, a, um, nomen, Pomá=
43:
zány. Cic. Parricidijs cōraminatiſsimus
44:
& omni ſcelere coopertus, mężoboyſtwy
45:
pokakány y wſzemi niecnotámi nákrity. Ho
46:
mo multis flagitijs contaminatus,
47:
Wiele niecnot á nieśláchetnych vczynków po=
48:
pełnił.
49:
¶Contaminatus & Integer contra=
50:
ria.
51:
¶Contaminatio, onis, fem. ter. Pokalá=
52:
nie/ pomázánie.
53:
¶Incontaminatus, a, um, Niepokalány/
54:
cziſty/ a/ e. Metaph. Niewinny/ śláchetny.
55:
Tanager, gen. maſc. fluuius Italiæ inter
56:
Campaniam & Calabriam.
EeeTanagra


strona: 439v


kolumna: a
T ante A.
1:
Tanagra, Perſidis oppidum.
2:
Tanais, gen. maſ. Rzeká tátárska bárzo wiel=
3:
ka wpáda w morze Palus Meotis zwána
4:
dzieli Europam ab Aſia.
5:
Tanas oppidum Venetis parens, non
6:
longe a Tana.
7:
Tandem aduerbium, Ná koniec/ ná oſtátek
8:
In interrogatione habet quiddam ur=
9:
gens, Quouſ tandem nobis expe=
10:
ctandum erit, Y yákóż tedy długo mamy
11:
czekáć. Quamobrem tandem, Ale wżdy
12:
przecz.
13:
Tandem aliquando uidetur expletiua
14:
eſſe, Terent. Ita ne tandem uxorem du=
15:
xit Antipho iniuſſu meo, A tákże ſie
16:
to śmiał Antipho ożenić nád wolą moyę/
17:
álbo y wierę ſie ożenił. Vix tandem im=
18:
pertauimus, Ledwyſmy ná koniec vprośi=
19:
li.
20:
At tandem tandem Apoſiopeſis cum
21:
Emphaſi apud Plaut.
22:
Tandiu aduerbium temporis, Ták długo
23:
Tandiu, quandiu liceat, Ták długo yáko
24:
ſie długo godźi. Tandiu dum lego, Ták
25:
długo poki czytam.
26:
Tango, tangis, tetigi, tactum, tangere, act.
27:
tert. Dotykam ſie/ poruſzam. Cum ſit pro=
28:
prie corporis tamen ad incorporea
29:
quo transfertur, Ciuitas hæ Rhe=
30:
num tangit, Cæſar, Miáſto to nád rzeką
31:
Rhenem leży.
32:
Tangebatur animi dolore, Cic. Było
33:
mu żal/ ſzło mu z ſercu. Leuiter unum=
34:
quod tangam, Z nienacká káżdey rzeczy
35:
tilko dotknę/ to yeſt przipomionę. Simul ac
36:
tetigit prouinciam, Yáko skoro ſtaroſtwá
37:
dotknął/ to yeſt/ w ſtároſtwo wyechał/ wſtą=
38:
pił.
39:
Tangere aliquem, Tknąć ruſzyć kogo/ to
40:
yeſt/ przićiąć komy słowy. Vbi Ariſtoteles
41:
iſta tetigit, Gdzie o tym Ariſtoteles ſpomio=
42:
nął.
43:
Acurem tetigiſti, Tráfiłeś/ zgadłeś. Vlcus
44:
tangere, Ruſzyć kogo w ſádno/ to yeſt przi=
45:
rznąć mu kápturká/ przimówić komu/ wyrzu
46:
ćić mu ná oczy/ dác mu winę w czymkol=
47:
wiek.
48:
Tetigit uox aures meas, Dowiedziałem
49:
ſie.
50:
Tetigit animum memoria earum re=
51:
rū, Prziſzły mi ná pámięć ty rzeczy. Si ueſtri
52:
nulla cura tangit, Yeſli ſámi o ſię nic nie
53:
dbacie. Quopacto Rhodū tetigerim in
54:
conuiuio, Terent, Yákom onego Rodey=
55:
skiego młodźieńczyká ná bieſiedzie słowy
56:
zágadł/ przikroyiłem mu kápturká/ prziciąłem
57:
mu słowy.
kolumna: b
T ante A.
1:
Tatigo deſiderio alicuius, Tęgę mieć po
2:
kim.
3:
Minæ Clodij modice me tangunt, Nie
4:
bárzo mie dolegáyą groźby Klodiuſowe/ nie
5:
bárzo ſie ych lękam. Si te aliquod ſtudium
6:
noſtri tangit, Yeſli yáką chuć k nam
7:
maſz.
8:
Tactio, tactionis, fem. tert. uerbale, Ruſze=
9:
nie/ dotknienie.
10:
Tactus, a, um, participium, Ruſzony/ dotknio
11:
ny/ też vderzony/ a/ e. Diuino ſpiritu tactus
12:
Duchem ſwiętym poduſzczony/ nádchniony/
13:
podwiedziony.
14:
Tactus fulmine, Gromem vderzony/ pioru=
15:
nem zábity. Villa de cœlo tacta eſt, Gro=
16:
mem vderzona/ piorun yą zápalił.
17:
Tactus huius tactus, Dotknienie/ ruſze=
18:
nie.
19:
¶Intactus, a, um, Nieruſzony/ niedotkniony
20:
Metaph. Nienáruſzony/ niepokalány. Inta=
21:
ctus infamia, Nienáruſzoney sławy. Inta=
22:
cti regione animi, Zadney nogoboynośći
23:
przed oczymá niemáyąci. Intacti, integri
24:
fugerunt, Vciekli bes którey obrázi.
25:
¶Intactile, Niedáyące ſie dotknąć.
26:
¶Compoſita, Attingo, attigis, attigi,
27:
attactum, attingere, Dotykam/ porucham.
28:
Ne me attingas ſceleſte, Nie dotykay ſie
29:
mnie złoſniku.
30:
Nihil attingit ad rem, Nic to k rze=
31:
czy.
32:
Hæc res me attingit, Mnie ſie tá rzecz
33:
dotycze.
34:
Attingit me ſanguine, Yeſt mi krewny.
35:
Attingere aliquem ſumma neceſsitu=
36:
dine, Yeſt mi bárzo bliski w rodzie. Attin=
37:
gere rem aliquā ſuſpicione, Tego doyść
38:
á doznáć czego ſie kto obawał.
39:
Attingere infamia aliquem, Osławić
40:
kogo.
41:
Attingere ſenectutem, Stárzeć ſie/ doyść
42:
doſtárośći.
43:
Attingere oram aliquam ſeu regionē,
44:
Pogránicznym być.
45:
Leuiter attingit ſtudia, Tylko ſie przeku=
46:
rzył w náuce/ trochę ſie pouczył. Attingere
47:
rem aliquam, Kilkiem słow którey rzeczy
48:
doknąć.
49:
Stricti attingere aliquem librum, Pręt
50:
ko ná prętce przebieżeć.
51:
Perquem breuiter perſtringere at at=
52:
tingere, Kilkiem słów dotknąć/ tylko dáć
53:
znáć. Vt primum forum attigi, Yákom
54:
ſie słowo ná rinek vkazał/ álbo yákom skoro
55:
począł rzecz ſpráwowáć.
Singillatim


strona: 440


kolumna: a
T ante A.
1:
Singillatim unamquan rem attinge=
2:
re, Oſobliwie ſpomionáć. Hora quarta cir
3:
citer attigit Brittaniam, Około czwartey
4:
godźiny wyechał w Angelskie Krolew=
5:
ſtwo.
6:
Si qua te attingit cura, Yeſli maſz yáką
7:
trudność przed ſobą. Attingere cœlum
8:
digito ſe putant noſtri principes ſi
9:
muli barbati in piſcinis ſint qui ad ma
10:
nus accedant, Nie máyą áby yuſz nád nie
11:
nie było/ rownáyą ſie bogu/ etć. Attingere
12:
digitis extremis aliquod uitæ genus,
13:
Tylko skoſztowáć ſtanu żywotá niektórego.
14:
Primoribus labris attinege, Tylko ſie
15:
dotknąć skoſztowáć. Attingi inuidia, Zaz=
16:
drośći skoſztowáć.
17:
¶Attactus huius attactus, uerbale, Do=
18:
tknienie/ przitknienie.
19:
¶Contingo idem, Contingere metam
20:
Tráfić/ vbić cél. Contingere terram oſcu=
21:
lo, Pocáłowáć ziemię. Nondum huius lo
22:
ci authoritatem contingere audens,
23:
Nie ſmieyąć ſie yeſzcze tego mieyſcá dot=
24:
knąć.
25:
¶Cōtingit in tertia perſona ſignificat
26:
Przigadza ſie. Sæpe contingit, Częſtokroć ſie
27:
to przigadza. Aliud quā cupiebam con=
28:
tingit, Ynſza ſie rzecz przigodźiłá niżlim
29:
chciał. Hanc mihi expetiui contingit,
30:
conueniunt mores, Tyyem żądał doſtáłá=
31:
mi ſie/ obyczáye ſie też s moyemi zgadzáyą.
32:
Si mihi uita contigerit, Yeſli mi pan Bóg
33:
da zdrowie/ yeſli będę żyw. Id contigit,
34:
ut ſalui potiremur domi uictores, Ták
35:
ſie przigodźiło/ etć. Vtinam C. Cæſari con
36:
tigiſſet ut eſſet Senatui cariſsimus, By
37:
go to było podkáło áby był mógł mieć prziyaźń
38:
v Senatu álbo rády Rzimskiey. In magnis
39:
rebus id plerun contigit, Poſpolicie ſie
40:
to przigadza w wielkich rzeczách.
41:
¶Contingens, contingentis, dicitur
42:
quod æque accidere & non accidere
43:
natura comparatum eſt, Przigodna rzecz
44:
z fortuny á przigody wiſząca.
45:
¶Contractus, a, um, participium, Do=
46:
tkniony. Contacti religioni dies, Dni
47:
ſwięte/ ſwięceniu poddáne. Ciuitas rabie
48:
contacta, Náwiláło/ oſzáláło/ etć.
49:
Contactus huius contactus, Dotknienie.
50:
¶Contiguus, a, um, Pográniczny/ przile=
51:
gáyący.
52:
¶Contagium, ij, idem quod cōtactus,
53:
Dotknienie.
54:
¶Contagium item, Záráza/ záráżáyące
55:
dotknienie/ dziedźicząca álbo przirzucáyąca ſie
56:
chorobá od drugiego.
kolumna: b
T ante A.440
1:
¶Contagio, contagionis idem.
2:
¶Contagio aſpectus, Przirzucona choro=
3:
bá z poyźrzenia. Contagio conſcientiæ,
4:
Zárázá ſumnienia/ złe ſumnienie. Cic. Sed
5:
rtiam illos ad quod conſcientiæ con=
6:
tagium pertinebit, Ale też y ony którzy
7:
ſą vczęſnici tákowego złego ſumnienia/ álbo
8:
którzi tákże w tym ſą winni.
9:
¶Contages, pen. prod. idem.
10:
¶Contagioſus, a, um, ut morbus con=
11:
tagioſus, Przimietáyąca ſie niemoc.
12:
¶Contagioſa febris, Zimnicá przirzucá=
13:
yąca ſie od drugiego.
14:
¶Intingo, Wtikam/ wrazam w co/ w ma=
15:
czam.
16:
In acetum intingito, Wmocz w ocet Ca=
17:
lamum intingere de ſcribente dixit
18:
Quintil. Piorko rozmoczyć.
19:
¶Intinctus huius intinctus, Nieco w
20:
czym co maczáyą yáko ſzalſzá/ prziſmák. Pro
21:
tinctura apud Plin.
22:
¶Obtingo, Przigadzam ſie/ doſtawam ſie.
23:
Sed imperſonaliter uſurpatur magis
24:
in tertijs perſonis. Obtingit, obtinge=
25:
bat, obtingere, Stáło ſie/ przigodźiło przi=
26:
tráfiło/ doſtáło ſię. Aſiam Q. ſuauiſsimo
27:
fratri obtingiſſe audiſti, Mam zá to żeś
28:
słoſzał/ że ſie ſtároſtwo á ſpráwowánie Aſiey
29:
Q. fratri doſtáło.
30:
Cum tibi aquaria prouincia ſorte ob
31:
tigiſſet, Gdyć ſie lóſem doſtáłá. Tibi obti=
32:
git quod plurimi exoptant ſibi,
33:
Przigodźiłoć ſie co wiele ich ſobie żądáyą.
34:
Quod cui obtigit id quiſ teneat,
35:
Co ſie komu doſtáło to niechay ma. Iſtuc tibi
36:
ex ſententia tua obtingiſſe lætor, Radem
37:
żeć ſie tráfiło wedle myſliey twey. Obtigit
38:
præter ſpem, Przitráfiło ſie nád nádzieyę.
39:
¶Pertingo, Wſzędzie dotykam/ mácam/ też
40:
doſięgam roſciągam. Ad oculis pertingit
41:
ad cerebrum, Od oczu áż do mozgu do=
42:
ſięga.
43:
Per omnem mundum pertingen=
44:
tem, Roſciągáyącego ſie po wſzyſtkim
45:
ſwiecie.
46:
Tanis huius tanis metropolis Ægipti
47:
ubi Moſes mira ædidit miracula.
48:
Tanos gemma.
49:
Tanquam ſimilitudinis aduerbium, Iá=
50:
koby/ yáko. Tanquam ſi res tua agatur,
51:
Iákoby ſie twa właſna rzecz działá.
52:
Tanquam pro ut uel ſicut Indicatiuum
53:
poſtulat, Terent. Tanquam Philoſo=
54:
phorum habent diſciplinæ ex ipſis uo
55:
cabula, Iáko philoſophskie á mądrych ludźi
56:
nauki máyą od ſwych philoſophów ymioná.
Eee 2Tanti


strona: 440v


kolumna: a
T ante A.
1:
Tanti, tantidem, tantillus, tanto, Vide
2:
Tantus.
3:
Tantiſper, tantopere, tantum, Vide Tan=
4:
tus.
5:
Tantalus, tantali, maſc. ſec. filius Iouis, &
6:
Plotæ nymphæ, Rex Phrigiæ, Któri
7:
wedle fabuł poeckich w piekle łáknąc y prá=
8:
gnąc wielką mękę ma/ áczkolwiek w wodzie áż
9:
do pogárdłká ſtoyi á yábłóń też pełna yábłek
10:
nád nim yeſt.
11:
Tantus, tanta, tantū, Ták wielki/ tylki. Tan=
12:
tum laborem capere ob talem filium,
13:
Ták wielką pracę podeymowáć dla tákowe=
14:
go ſiná.
15:
Sexcenta tanta reddam tibi ſi uiuo,
16:
Sześć ſet kroć więcey/ etć. Tantus homo
17:
Tak známienity człowiek. Tantam ne rem
18:
tam negligenter agere, Tak wielką á zná=
19:
mienitą rzecz niedbále ták ſpráwowáć. Tanti
20:
& quanti genitiui cum eorum compo
21:
ſitis, Tantidem, quantilibet, quanti=
22:
cun, ſimiliter, pluris & minoris iun=
23:
guntur uerbis precium ſignificantibus
24:
qualia ſunt, Emo, Vendo, Veneo, Mer
25:
cor, Comparo, Æſtimo, Conſtat, Cō=
26:
duco, Loco, Fœneror, Paciſcor, Pago
27:
pepigi, condemno, poſtulo, & ſi qua
28:
ſunt ſimilia.
29:
Vbi me dixero dare tanti, Yáko puſzczę/
30:
zácenię ták drogo.
31:
Si nequeas paululo, at quanti queas,
32:
Yeſli nie możeſz máło/ yednák yákokolwiek
33:
naydrożey możeſz. Nihil mihi eſt tanti, Nic
34:
ſobie nie ważę ták wyſoko.
35:
Tanto ablatiuus cum uerbo (conſtat) ali=
36:
quando reperitur, Plin. Tanto nobis
37:
delitiæ & fœmine conſtant, Ták wiele
38:
nas náſze roskoſzy y biáłe głowy koſztuyą.
39:
Tanto aduerbium, ut ter tanto peior eſt
40:
ipſa, W tróy náſób yeſt oná gorſza. Repe=
41:
rietis quiquies tanto amplius, Nay=
42:
dziecie w pięcior naſób więcey. Tanto mi=
43:
noris, Tym tániey.
44:
Maior uis tanto quanto recentior,
45:
Tym więtſza moc ym ſwieſzſza.
46:
Tantullus, a, um, diminutiuum, Tyluſień=
47:
ki/ tyluchny/ máluczki. Non tantallum in=
48:
termittir tempus quin eum nominet,
49:
Naymnieyſzego czáſu nieopuśći któregoby
50:
nań nie wſpominał.
51:
Tantula Epiſtola, ták máluczki liſtek. Cur
52:
tantulo uenierint, Czemu ták tanie prze=
53:
dáli.
54:
Tantillus, a, um, aliud diminutiuum a
55:
Tantulus, Ták máluczki/ tyluchny. Quem
56:
ego puerum in manibus geſtaui meis
kolumna: b
T ante A.
1:
Któregom ya máluczkim chłopiątkiem piá=
2:
ſtował.
3:
Tantum aduerbium, Tylko/ ták wiele. Tan
4:
tum eſt, Tylko yeſt. Tantum non, Máło
5:
co chibiało/ málem tilkieſz. Tantum & nu=
6:
merum, Plaut. Tantum debuit, Ták wie=
7:
le był winien.
8:
Tantum mihi confido, Ták wiele ſam w
9:
ſobie dufam. Non hercle uerbis dici po=
10:
teſt tantum, quam re ipſa nauigare in=
11:
commodum eſt, Nikt nie może tak słowy
12:
tego ogárnąć yáko yeſt trudna rzecz woyź=
13:
bá.
14:
Si graderere tantū quantum loquere
15:
iam eſſes ad forum, Byś ták ochotnie po=
16:
chadzał yáko mówiſz yuſzbyć dawno był v
17:
rinku.
18:
Tantum abeſt, Eandem uim in oratione
19:
habet quam non ſolum, Hinc autem
20:
interdum geminum, ut poſtponitur,
21:
Interdum unum tantum, Tantum ab=
22:
eſt ut amicitiæ propter indigentiam
23:
colantur, ut hi qui, &c. Ták dáleko od
24:
tego/ etć.
25:
Milites noſtri tantum adfuerunt, ut
26:
perturbarentur ut incenſi potius at
27:
incitati magnas acceſsiones fecerint in
28:
operibus hoſtiū expugnandis, Z náſzey
29:
ſtrony służebni ták dáleko od wſzelákiey
30:
boyáźniey zlięknienia y nieśmiałośći by=
31:
li/ etć.
32:
Tantulum aduerbium diminutiuū, Má=
33:
luczko/ naymniey. Si quis tantulum de re=
34:
cta uia deflexerit, By yedno kto naymniey
35:
z práwey drógi vſtąpił. Tantillum aliud
36:
aduerbium, Máluczko/ kąſeczek/ naymniey.
37:
Plaut. Si tantillum peccaſſes, Byś ſie
38:
naymniey przewinił.
39:
Tantiſper aduerbium poſtulat poſt ſe
40:
Dum pro Donec, ſiue quandiu uel
41:
quoad, Do tego czáſu/ ták długo Tantiſ=
42:
per impedior, Aż do tego czaſu bywam o=
43:
mieſzkawan.
44:
Tibi cenſeo latendum tantiſper ibi=
45:
dem dum efferueſcit hæc ira, Radzec
46:
ábyś tám długo czekał áż ten gniew
47:
opłonie.
48:
Tantopere aduerbium ſignidicat Tan=
49:
tum, Tam uehementer, Tak bárzo. Ne
50:
ſæui tantopere, Nie kátuy/ nie bądź ták
51:
bárzo okrutnym.
52:
Quoniam tantopere diſſentiunt, Gdyś
53:
ták bárzo miedźi ſobą róznł.
Tantummodo


strona: 441


kolumna: a
T ante A.
1:
Tantummodo, pen. cor. aduerbium, Tyl=
2:
ko/ yedno.
3:
Tantundem ſignificat æque tantum, Má=
4:
lem ták wiele/ álbo tyle drugie/ tyle dwoye.
5:
Duos autem habet obliquos. Tan=
6:
tundem & tantidem, Tātundem argen
7:
ti quantum miles debuit, Ták wiele
8:
pieniędzi yáko wiele był winien żołnierz.
9:
Quid uirgo ciua eſt? Ch. Neſcio her=
10:
cle, P. Vnde eſt? Ch. Tantundem, Pán=
11:
ná tá cziyá yeſt? Ch. Niewiem owſzeki. P. Z
12:
kąd yeſt? Ch. Bá ták że wiele wiem/ z kąd yeſt/
13:
yáko y cziyą yeſt.
14:
Tantidē, genitiuus qui uerbis precij ſolet
15:
adijci, máłem ták kogo. Tantidē empta,
16:
Málem zá tyſz pieniądze yeſt kupiona/ Vn=
17:
di enim ad inferos tantundē uiæ eſt,
18:
Wſziſtko zá yedno/ w yedney dálekośći yeſt
19:
ztąd yáko y z kąd ynąd do piekłá.
20:
Tanunia, labruſca, CC.
21:
Taos gemma.
22:
Tapetum, tapeti, uel hic tapes, tapetis uel
23:
hoc tapete, tapetis, Oponá do obiyánia
24:
ścina należąca/ też kobierzec.
25:
Taphiæ quædam Inſula apud Strabo=
26:
nem.
27:
Taphiuſſa oppidum Cephaloniæ.
28:
Taphinis ciuitas Ægypti.
29:
Tapinoſis, gen. fem. pen. prod. Latine Hu
30:
miliatio, Vniżenie/ vkorzenie. Figura eſt,
31:
cum rei magnæ expoſitio humili ora
32:
tione perficitur.
33:
Tapoſiris ciuitas Ægypti.
34:
Taprobane magna Inſula in Mari In=
35:
dico ex aliqua parte circulum Æqui=
36:
noctialem attingens.
37:
Tapſus Inſula decem ſtadijs a Sicilia di=
38:
ſtans, uerſus Syracuſas.
39:
Tapyri populi in Parthia.
40:
Taratinæ, arum, oppidum Volſcorum
41:
in Campania Italiæ prius Anxur di=
42:
ctum.
43:
Taracon, pen. prod. Inſignis Hiſpaniæ ci
44:
uitas a qua circum circa adiacentes
45:
regiones Taraconenſes dicuntur, nūc
46:
comprehendit in ſeſe, Regna Cathela=
47:
niæ, Arragoniæ, Caſtiliæ, & Nauar=
48:
ræ.
49:
Tarandula, ſeu Tarantula ſtellionis ge=
50:
nus, Vide Stellio.
51:
Taratantara, Trębácki dzwięk/ ſzum/ brzęk.
52:
Tardus, a, um, Nierychły/ leniwy/ późny/ a/ e.
53:
Metaph. Nieroſtropny/ niedofćipny. Tępy/
54:
a/ e. Tardus inceſſu fluuius, Leniwo pły=
55:
nąca rzeká. Tardum ingenium, Twárdy
56:
dofcip. Tardi fructus, Pózny owoc. Tardū
kolumna: b
T ante A.441
1:
ingenium in aacipiendis quæ tradun=
2:
tur, Niemogąci rychło poyąć tego czego go
3:
náuczáyą. Tardi uenere bubulci, Vergil.
4:
Tępi á nieroſtropni wolopáſtuchowie prziſzli.
5:
Tardus & hebes homo idem, Tardus
6:
fumus, Dym leniwo z kominá wychodzą=
7:
ci.
8:
Tardiuſculus, la, lum, diminutiuum, Przi
9:
leniwſzym/ prytępſzym.
10:
Tarde aduerbium, Leniwo/ nierychło/ późno.
11:
Metaph. Tępo. Triennio tardius quam
12:
debuerat triumphauit, Trzemi láty pó=
13:
zniey/ etć. Tardiſsime, Bárzo leniwo/ pó=
14:
zno.
15:
Tarditas, tarditatis, fem. tert. Leniwość/
16:
nierychłość/ pózność. Metaphor. Tępość/
17:
twárdość ku wyrodzumieniu czego. Curſu
18:
tarditatē corrigere, Ochotnie pochadzáyąc
19:
leniſtwo wytrąćić/ nágrodźić omieſzká=
20:
nie.
21:
Tarditas pedum, Tarditas & cuncta=
22:
tio.
23:
Tarditas & procraſtinatio, Afferre
24:
moram & tarditatem alicui rei, Omięſz=
25:
káwáć czego.
26:
Tarditas ingenij, ſtupor, debilitaſ lin=
27:
guæ, ſynonyma.
28:
Tardigradus, a, um, Leniwochody.
29:
Tardipes apud Poëtas idem.
30:
Tardiloquus, a, um, Leniwomowny/ a/ e.
31:
Tarditudo, inis, fem. tert. idem quod
32:
Tarditas.
33:
Tardicies, ei, pro tarditate, obſole=
34:
tum.
35:
Tardo, as, are, act. prim. Omieſzkawam ko=
36:
mu y zámieſzkawam ſie ſam. Nam actiue
37:
& neutraliter inuenitur, Impetum ho=
38:
ſtis tardare, Náyechániu á nátárciu nie=
39:
prziyacielskiemu ſzyki zmylić.
40:
Studia alicuius retardare, Nauki cziye zá
41:
mieſzkáć. Tardare & procraſtinare ne=
42:
gotium aliquod.
43:
¶Retardo, as, are, Zámieſzkawam/ zádzier=
44:
żawam.
45:
Menſes mulierum retardare, Záſtáno=
46:
wić.
47:
Equū retardare, Zádzierżeć/ powśćiągnąć
48:
koniá. Currum retardare, Wóz zádzierżeć
49:
¶Retardatio, Zádzierżenie/ powſciągnienie
50:
omieſzkánie.
51:
Tarentum, gen. neut. Známienite miáſto wło
52:
skie in Calabria przed tym magna Græ
53:
cia zwáne.
54:
Tarentinus, a, um, Kto ztámtąd yeſt.
Eee 3Tarmes


strona: 441v


kolumna: a
T ante A.
1:
Tarmes genus uermiculi carnem exeden
2:
tis, Feſtus.
3:
Tarodunum, oppidium in Germa=
4:
nia.
5:
Tarpeius mōs Romæ in quo capitolium
6:
deinde ædificatum erat.
7:
Tarpeius, a, um, adiectiuum & Tarpeiū
8:
ſaxum & rupes tarpeia idem.
9:
Tarquinij, orum, uetus oppidum Cam=
10:
paniæ.
11:
Tarſus, tarſi, gen. fem. Głowne miáſto Cili=
12:
cie z którego S. Paweł Apoſtoł rodem był.
13:
Vnde Tarſenſis, ſe, adiectiuum, poſſeſ=
14:
ſiuum.
15:
Tarſis Hebræis mare ſignificat.
16:
Tartarus, tartari, pe cor. in ſingulari, gen.
17:
maſc. in plur. neu. Piekło/ álbo mieyſce ciem
18:
ne w piekle.
19:
Tartareus, a, um, Piekielny/ a/ e.
20:
Tartarinum ueteres dixerunt horren=
21:
dum.
22:
Tarteſus urbs in littore prope Ga=
23:
des.
24:
Tarteſiacus, a, um, poſſeſsiuum.
25:
Taſcanium terra ſimilis Argillæ, CC.
26:
Tata ſtagnum ſalis natiui in Cappado=
27:
cia.
28:
Tatæus adiectiuum.
29:
Tatam pueri patrem uocant.
30:
Tatæ interiectio canentis, Plaut.
31:
Tatienſes, tertia pars populi Romani a T.
32:
Tatio dicta.
33:
Taura, taurea, taurinus, Vide Taurus.
34:
Tauruci populi Tauricæ regionis.
35:
Taurinum oppidum in Pedemontana
36:
regione.
37:
Taurias fluuius in Turgouia ſeu Helue=
38:
tia.
39:
Taurominium mons Siciliæ.
40:
Tauromitanus, a, um, poſſeſsiuum.
41:
Tauroſcythiæ, Schytæ Taurum montem
42:
inhabitantes.
43:
Taurunnum ciuitas Vngariæ, Biało=
44:
gród.
45:
Taurus, tauri, maſc. ſec. Byk. Abuſiue ca=
46:
pitur pro quocun forti boue, Wół.
47:
Taurus item cœleſte ſignum, Yedno známię
48:
ze dwunaśćie známión niebieskich/ Byk.
49:
Taurus pro radice arboris, Quintil. lib.
50:
8. cap. 2.
51:
Tauri numeri pluralis & Taurilia Ludi in
52:
honorem Deorum inferorum facti.
53:
Taurus item, Wielkie á długie podgórze w
54:
Aſiey rościąga ſie Per Armeniam in Ci=
55:
liciam, & deinde uſ ad Caucaſum.
56:
Taurinus, a, um, Bykowy/ a/ e.
57:
Taura, æ, Yáłowa krowá.
kolumna: b
T ante A & E.
1:
Taurea, æ, Puhá z bykowey skóry.
2:
Taurica cherſoneuſ, Puł wyſpy Europy
3:
miedzi morzem Euxinio, Meotide Palude
4:
przi ktorim yeſt Cimmerius Boſphorus,
5:
támże miáſto Theodoſia. Nunc Capha di
6:
cta.
7:
Tautologia, æ, gen. fem. figura qua idem
8:
multis uerbis idem ſignificantibus ex
9:
plicatur, Częſte powtarzánie yedney rzeczy
10:
ynſzemi á ynſzemi słowy. Latine ſonat qua=
11:
ſi eiuſdem eloquium.
12:
Tax, gen. neut. factitium nomen a ſoni=
13:
tu idem quod percuſsio, Trzáskánie od
14:
biczá. Apud Plaut. Yednym słowem biczo=
15:
wytrzask może być rzeczón.
16:
Taxillus, Vide Talus.
17:
Taxo, taxas, are, frequentatiuum a Tan=
18:
go ut quidam uolunt. Dotykam/ też ſzá=
19:
cuyę. Metaph. Karzę/ ruſzam kogo w ſádno/
20:
przićinam komu. Taxare aliquem, Káráć
21:
kogo. Tanti taxauerunt, Plin. Ták drogi
22:
oſzáchowáli.
23:
Taxatio etiam, Szácunek/ oſzácowánie.
24:
Taxator, taxatoris, Karząci.
25:
Taxus, taxi, Cis.
26:
Taxo, taxonis, ſiue taxus. Vide Melis.
27:
Taxim aduerbium pro ſenſim, Z nienac=
28:
ká z lekká. Obſoletum.
29:
Taygetus, & taygeta, pen. cor. Mons La=
30:
cioniæ ſub quo Sparta ſeu Lacedemon
31:
& Amyclæ ciuitates.
T ante E.
32:
Te ſyllabica adiectio quæ pronomini=
33:
bus, Tu & Te adiungitur, ut Tute
34:
Tete.
35:
Tearus fluuius Thraciæ.
36:
Techna, technæ, fem. prim. Latine Ars,
37:
Nauká/ też chytrość/ zdradá.
38:
Technophyon, Latine artis productio,
39:
Sueton. in Aug.
40:
Tectorium & tectum, Vide Tego.
41:
Tecum aduerbium compoſitum ex ab=
42:
latiuo te, & præpoſitione cum, Tecum
43:
S tobą. Tecum ſentio, Dzierżę s to=
44:
bą.
45:
Teda, tedæ, Drzewo żywicą ciekące yáko y
46:
ſośnia/ ku paleniu á ſwieceniu nie mniey yá=
47:
ko łuczywo dobre. Hinc accipitur pro fa=
48:
ce, Pochodnia. Teda pinea, Pochodnia łu=
49:
czywna.
50:
Teda etiam pro nuptijs, Miáſto ſwádzieb=
51:
nego weſela.
Tegea


strona: 442


kolumna: a
T ante E.
1:
Tegea, fem. pri. ciuitas Arcadiæ in Græ=
2:
cia.
3:
Tegeæus, a, um, uel Tegeaicus, a, um, Co
4:
k tym należy. Dicitur etiam Tegeum in
5:
neut. gen. Tegeates ciues Tegei.
6:
Teges, tegillum, tegmen, Vide Tego.
7:
Tego, tegis, texi, tectum, tegere, act. tetr.
8:
Nákriwam/ też táyę/ w táyemnośći mam/
9:
milczę.
10:
Sententiam ſuā tegere, Mniemſwe=
11:
go táyić/ nie dáć nikomu znáć co ná myśli
12:
ma. Rem turpiſsimam tegere, Szkárádney
13:
rzeczy táyć.
14:
Aliquem tegere ac tueri, Brónić. Ar=
15:
mis patriā parenteſ tegere, Szczyćić.
16:
Tectus, a, um, participium ſiue nomen ex
17:
participio, Nákrity/ też táyemny/ skryty/
18:
a/ e.
19:
Tecta tacita apud omnes, Táyemne v
20:
wſzech.
21:
Tectus innocētia, Niewinny. Tecta uer=
22:
ba, Skrite słowá.
23:
Orator in dicendotectus, Którego trudną
24:
podchwyćić w yego słowiech. Tectus tene=
25:
bris.
26:
Tectum genus ouium, Plin. lib. 8.
27:
cap. 47.
28:
Tecte aduerbium, Sákricie/ táyemnie. Cui
29:
contrarium eſt Aperte.
30:
Tectum, tecti, ſubſtantiuum, neut. ſecun.
31:
Dách.
32:
Tectum pro domo frequenter ſynecdo=
33:
chycos ponitur, Dóm.
34:
Tegmen, tegminis, neut. ſec. Deká/ ná=
35:
kricie czym co zwłaſzczá nákriwáyą/ wie=
36:
ko.
37:
Tegmen punici, Skórá ná gránowitim
38:
yábłku.
39:
Graues loricis alijs tegminibus,
40:
Cięſzczi od páńcerzów y ynſzych vbiorów álbo
41:
zasłon. Tegmina pedum, Bóty.
42:
Tegulum, teguli, idem.
43:
Tegumen, teguminis, & tegmen, tegmi=
44:
nis, idem.
45:
Teſtudinis tegumen, Skorupá ná żołwiu.
46:
Corporis tegumenta, Náodzianie/ nákri=
47:
cie ciáła/ ſzáty/ odzienie.
48:
Tegillum, tegilli, dimin.
49:
Tegula, læ, Dáchowká. Meas confregiſti im
50:
brices & tegulas, Rynny y dáchów=
51:
ki/ etć.
52:
Teges, tegetis, fem. tert. Rogoża/ álbo deká ze
53:
słomy vczyniona. Alias Storea.
54:
Tegelicula, lȩ, diminutiuum, Rogożká/ sło
55:
miána deczká.
56:
Tectorium, tectorij, illinimētum & quaſi
kolumna: b
T ante E.442
1:
pauimentum parietis at incruſtatio,
2:
Máteria ku pobielániu á tynkowániu ścian/
3:
bądz z wapna álbo z krety vczyniona.
4:
Tectorius, a, um, Co ku potynkowániu nale=
5:
ży. Vt Calx tectoria, Wapno do tynkowá=
6:
nia należące.
7:
Tector, tectoris, maſc. tert. Tynkarz álbo po=
8:
bielácz.
9:
Tectorium, li, dimin.
10:
¶Compoſita, Contego, Zákriwam/
11:
przykriwam.
12:
Contegere tumulo, Kupą ziemie przy=
13:
krić.
14:
Contegere iniuriam factam, Táyć/ krić
15:
wyrządzoną krziwdę.
16:
Contegere libidines tenebricoſas pu=
17:
dore & temperantia.
18:
¶Detego, Odkriwam. Metaph. obyáwiam
19:
yáwno czynię/ rosławiam. Detegere inſi=
20:
dias, Oznaymić/ obyáwić Detegere ma=
21:
gicas uanitates, Odkrić czarnoxięskie obłu
22:
dnośći.
23:
¶Detectus, a, um, participium, Odkryty
24:
obyáwiony/ osławiony/ a/ e.
25:
Detecta fraus, Wyyáwiona zdrádá. Pate=
26:
facta & detecta, Wyyawione rzeczy.
27:
¶Intego idem quod ſimplex Habita=
28:
biles caſas integere, Cháłupy nákrić. In=
29:
tecta ſtramento tecta, Poſzyciem nákrite
30:
domy.
31:
¶Integumentum, ti, Nákricie/ deká.
32:
¶Obtego, Ze wſząd nákriwam/ obście=
33:
łam.
34:
Obtegere ſe corpore alicuius, Záſtąpić
35:
skrić ſie zá kim. Obtegere peccatum,
36:
Zákrić grzech. Diſsimulare & obtegere,
37:
Táić.
38:
¶Protego, Brónię/ życzę. Protegat me
39:
Deus, Obróń mie/ vchoway mie tego pan
40:
Bóg. Ab hyeme protegere, Opátrzić od
41:
źimna.
42:
¶Pertego idem quod obtego, Wſzę=
43:
dzie á wſzędzie zákriwam/ obścielam/ opá=
44:
trzuyę.
45:
¶Retego, Zás odkriwam. Metaph, Wy=
46:
yáwiam.
47:
Teium urbs Paphlagoniæ eſt autem tri=
48:
ſyllabum.
49:
Teius, a, um, Kto ztámtąd yeſt.
50:
Teka, telæ, fem. prim. Przędzá/ płótno. Telā
51:
ordiri prouerbialiter, Przędę náſnowáć
52:
poſtáwić/ to yeſt/ zácząć co trudnego y długie=
53:
go. Tela uictum quærere, Terent. Wy=
54:
przędáć.
55:
Telam retegere, prouerbium, Przędzę
56:
odſnowáć/ to yeſt/ po prożnu ſie ſtáráć.
Eee 4Telamon


strona: 442v


kolumna: a
T ante E.
1:
Telamon, ge. maſ. Rex inſulæ Salaminen
2:
ſis, Aiacis & Teucri pater.
3:
Telamones dicuntur ut ait Seruius ſigna
4:
quæ ſuſtinent quæ Græci Atlanes uo
5:
cant, Męski obraz w budowániu báłki pod=
6:
pieráyąc/ podporá/ bałek ná xtałt twarzy ludz=
7:
kiey wyrzezány.
8:
Telana ſpecies ficus, CC.
9:
Teleboæ Ætoliæ populi.
10:
Telemachus, gen. maſc. filius Vlyſsis &
11:
Penelopes.
12:
Telephus, gen. maſc. filius Herculis.
13:
Telicardios, gemma.
14:
Telinum, Nieyáka máść.
15:
Tellus, telluris, fem tert. Ziemiá.
16:
Tellus etiam Dea terræ credita eſt anti=
17:
quis, Bogini ziemska.
18:
Tellus, telli, proprium nomen uiri.
19:
Telonium, Vide Telos.
20:
Telos, gen. maſc. Latine finis, Koniec.
21:
Telos item, idem quod tributum uecti=
22:
gal, Pobór/ dochód/ cło.
23:
Telonæ, Latine publicani, Celnici.
24:
Teloneum, telonei, ſiue Telonium, ij, Cło/
25:
to yeſt celna komorá/ álbo też dóm/ ſtół/ miey=
26:
ſce gdzie cło odbieráyą.
27:
Telonarius, ij, maſc. ſec. Celnik.
28:
Telum, teli, neut. ſec. Bełt/ ſtrzałá/ cymbulc y
29:
wſzeláka bróń poćiskna. Tela iacere & im=
30:
mittere tela, Strzeláć. Tela ad manum
31:
ſubminiſtrare, Dodáwáć ſtrzał. Telum
32:
intentū excipere, Odbić. Tela retundere
33:
idem.
34:
Telum uenenatū, Strzałá yádem nápuſz=
35:
czona.
36:
Temerarius, a, um, Vporny/ Swowolny/
37:
a/ e.
38:
Temere aduerbiū, Vpornie/ nierozmyślnie
39:
nieroſpámiętawſzy ſie/ álbo bes przyczyny.
40:
Vel fortuito, Z przigody. Temere & nul
41:
lo conſilio regi, Zadney rády nie mieć o ſo
42:
bie.
43:
Temere & impidenter. Homines non
44:
temere nec fortuito creati, Ludzie nie bes
45:
przyczyny/ á nie z przogody też ſtworzeni. Non
46:
poltemere eſt quod tu tam times, Mu
47:
śi owſzeki co być w tym yż ſie ták boyiſz.
48:
Temeriter aduerbium idem.
49:
Temeritas, temeritatis, fem. tert. Vporá/ nie
50:
rozmyślność.
51:
Temeritudo, pro temeritate, obſole=
52:
tum.
53:
Temero, as, are, act. prim. Gwałcę/ ſromocę/
54:
obráżam á zwłaſzcza poſwięcone á ſwięte rze=
55:
czy.
56:
Temerator, oris, Gwałtownik/ fáłſzerz.
kolumna: b
T ante E.
1:
¶Intemeratus, a, um, Niepokalány/ a/ e.
2:
nienáruſzony/ zupełny/ czyſty/ a/ e.
3:
Temetum, temeti, pro uino accipitur, Wi
4:
no.
5:
Temulentus, a, um, Piyány.
6:
Temulentia, æ, Piyańſtwo.
7:
¶Abſtemius, a, um, Któri winá nie piya/
8:
wodká.
9:
Temno, temnis, tempſi, temptum, tēnere,
10:
act. prim. Gárdzę.
11:
¶Contemno, Wzgárdzam. Contemnere
12:
deſcipere, abijcere, pro nihilo putare,
13:
non curare, intra ſe ducere, ſynonyma
14:
Aliquem præ ſe contemnere, Wzgár=
15:
dźić kogo mimo ſię.
16:
Contemnere aliquem & admirari con
17:
traria.
18:
Deridere & contemnere, item irridere
19:
& contemnere alios præ ſe, Gárdźić
20:
kim.
21:
¶Contempto, as, are, frequentatiuum
22:
apud Plautum.
23:
¶Contemptus, a, um, nomen ex par=
24:
ticipio, Wzgárdzony. Homo cōtemptus
25:
& abiectus, Niczemny/ wzgárdzony czło=
26:
wiek.
27:
Homo contempta & ſordida uita,
28:
Skąpy/ żmiendá.
29:
Contemptiſsimi Philoſophi, Tenuiſ=
30:
ſimus uictus at contempliſsime
31:
eſcæ.
32:
¶Contemptus huius contemptus,
33:
Wzgárdzenie.
34:
Laborare contemptu, Być v wſzech
35:
wzgárdzonym.
36:
¶Contemptibilis, le, Wzgárdzáyący. In
37:
Biblijs legitur.
38:
¶Contemptor, Wzgárdzácz/ pychotá.
39:
¶Contemptrix uerbale, femin. Ferri
40:
igniſ contemptrix, Która nic nie dbáłá/
41:
nic ſie nie zlękłá mieczá y ogniá.
42:
¶Contemptio, onis, Wzgárdzenie. Con
43:
temptio mortis, Wzgárdzenie śmierći.
44:
Contemptio ac deſpicientia.
45:
¶Contemptim aduerbium, Wzgárdli=
46:
wie.
47:
Temo, temonis, gen. maſ. Diſzel. Aliquan
48:
do pro ligno tranſuerſo, Przeczne drew=
49:
no.
50:
Tempe, gen. maſc. plur. num. amœniſsi=
51:
ma Theſſaliæ loca.
52:
Tempe etiam ſunt in Bœocia ad Teu=
53:
meſſum montem item in Sicilia.
54:
Tempe abuſiue dicuntur que tandem
55:
loca amœna ad amnes.
56:
Tempero, as, are, act. prim. Vśmiérzam/
vmnieyſzam


strona: 443


kolumna: a
T ante E.
1:
vmnieyſzam/ roſtwarzam/ mierno czinię/ mie=
2:
ſzam.
3:
Temperare calamum, Ku práwey mierze
4:
prziwieść áby dobrze piſáło. Temperare ci
5:
uitatem legibus, Pewne vſtáwy miáſtu
6:
vłożyć.
7:
Temperare uinum, Roſtworzić/ odyąć mu
8:
wielką śiłę. Vectigalia temperare, Po=
9:
borów vmnieyſzyć. Æs temperare, Miedźi
10:
ſwą prziſádę przidáć. Temperare alicui,
11:
Szánowáć kogo/ przepuſzczáć mu. Tempe=
12:
rare a lachrimis, Powciągnąć ſie od płá=
13:
czu.
14:
Vix mihi temperare potui a lachri=
15:
mis, Ledwiem ſie mógł zdzierżec od płáczu.
16:
Gulæ temperare, Nie obżeráć ſie. Lin=
17:
gua temperare, Mieć yęzyk zá zęby/ vśmie=
18:
rzáć wielomownośći.
19:
Manibus temperare, Powściągnąć ſie od
20:
bićia.
21:
Nequeo mihi temperare quo minus
22:
unum exemplum antiquitatis afferam.
23:
Nie mogę ſie odzierżeć ábych nie miał yedney
24:
ſtárey hiſtoriey tu przipomionąć. Vino in
25:
unum diem temperare, Odyąć ſie á nie
26:
pić przes yeden dzień winá. Victoriæ tem=
27:
perare, Miernie á nieokrutnie ſie w zwi=
28:
cięſtwie záchowáć.
29:
Ab iniuria & maleficio temperare,
30:
Powściągnąc ſie od wyrządzánia krzywd.
31:
In amore temperare, Vkrácáć ſtrzemión
32:
ſwemu gámráctwu/ powściągnąć ſie od mi=
33:
łośći. Temperare maledicere, Przeſtáć
34:
złorzeczyć.
35:
Temperatum eſt imperſonale, ut templis
36:
Deum temperatum eſt, Kościołóm prze=
37:
puſzczono/ miano wzgląd ná kościoły.
38:
Temperans, temperantis, participium,
39:
Mierny/ skromny.
40:
Temperans nomen genitiuo iunctum,
41:
ut temperans rei, Szánuyąc/ przepuſzcza=
42:
yąc/ etć.
43:
Non temperans famæ, Nie ſzánuyąc/ nie
44:
ſtrzegąc ſwey sławy.
45:
Temperanter aduerbium, Miernie/ skrom=
46:
nie.
47:
Temperatus, a, um, participium ſiue no=
48:
men ex participio, Mierny/ ćichy/ skrom=
49:
ny/ a/ e.
50:
temperatiſsimus homo & ſanctiſsi=
51:
mus. Wielmi mierniuchny á wyſokiey cnoty
52:
człowiek.
53:
Temperati & moderati mores, Skrom
54:
ne obyczáye.
55:
Temperatiſsimum anni tempus, Na=
56:
pogodnieyſzy czás roku. Temperata ora=
kolumna: b
T ante E.443
1:
tio, Mierna. Temperatum dicendi ge=
2:
nus & æquabile.
3:
Temperate aduerbium, Miernie.
4:
Temperatio, Mierność. Aëris temperatio
5:
Mierność powietrza.
6:
Temperantia, æ, Powściągliwość/ vskromiá
7:
nie.
8:
Temperator uerbale, vmiernik/ powśćiągácz
9:
vskrámiáć. Moderator & tempera=
10:
tor.
11:
Temperamentum, temperamenti, maſc.
12:
ſec. Miárá/ mierność/ wczeſność. Tempe=
13:
ramentum adhibere, Miárę prziyąć. Lin
14:
guæ temperamētum, Powściągánie yęzi=
15:
ká.
16:
Sequi temperamentum in re aliqua,
17:
Miárę trzimáć. Tenere temperamentum
18:
idem.
19:
Temperatura, ræ, idem quod Tempera=
20:
mentum, temperatura ferru, Roſtworze=
21:
nie á prziſáda dla práwey miáry/ etć
22:
Temperies, temperiei, fem. q. Vt tempe=
23:
ries cœli, Mierność powietrzá/ prawe/ czy=
24:
ſte mierniuchne powietrze. Temperies mo=
25:
rum, Obyczáyność.
26:
¶Compoſita, Attempero, id eſt, iuxta
27:
tēporo, ſeu concordo, Przipodobam ſie.
28:
¶Attemperate aduerbium, Miernie/ po
29:
tráfnie.
30:
¶Obtempero, Yeſtem posłuſzny. Obtem=
31:
perare imperio alicuius, Być posłuſzny
32:
rozkazániu cziyemu. Obtemperare ſibi &
33:
decretis ſuis parere, Sam ſiebie być posłu=
34:
ſzen á niewykráczáć nic nad ſwe vłożenie.
35:
¶Obtemperatio, onis Posłuſzeńſtwo.
36:
¶Intemperans, intemperantis, Niemier=
37:
ny/ niepowścięgliwy/ rozruſzny. Intemperās
38:
uir & impudica mulier, Intemperantis
39:
enim arbitror eſſe ſcribere quæ occul=
40:
tari uelit, Na niepowściągliwego należeć
41:
mniemam to piſáć coby táyemnego chćiał mieć
42:
Auidus at intemperans plebeiorum
43:
animus.
44:
¶Intemperātia, Niemierność/ niepowścią
45:
gliwość/ nieskromność. Immoderata in=
46:
temperatio, Zbytna niemiárá. Intempe=
47:
rantia libidinis coercenda eſt, Ioci in=
48:
temperātia, Zbytny śmiech y kunſztowánie.
49:
¶Intemperanter aduerbium, Niepow=
50:
ścięgliwie/ niemiernie.
51:
¶Intemperantius ſuis opibus uti, Rozru
52:
ſznie żyć.
53:
¶Intemperate aduerbium, idem.
54:
¶Intemperatus, a, um, Niemierny/ nie=
55:
skromny/ niećierpliwy/ a/ e Intemperatiſsi=
56:
me perpotationes, vſtáwiczne piyanſtwo.
Tempeſtas


strona: 443v


kolumna: a
T ante E.
1:
Tempeſtas, tempeſtiuus, Vide Tempus.
2:
Templum, templi, neut. ſec. Kośćioł. Dictū
3:
autem eſt templum a tuendo, id eſt con
4:
ſpiciendo, quia templum proprie lo=
5:
cus eſt, in cœlo uel in terra notatus ab
6:
augure, qui ex omni parte conſpici
7:
uel ex quo omnis pars intueri poſsit
8:
Oznáczone/ oznaymionowáne okriſzone miey=
9:
ſce ab Augure y poſwięcone/ w pośrzodku/
10:
którego oni ſwoych práktik pilnowáli. Hinc
11:
aliquando pro cœlo ponitur.
12:
¶Contemplor, contemplaris, contem=
13:
plari, deponens, Poglądam/ pátrzam. In=
14:
tentis oculis contemplari, Wytrzeſzczyw=
15:
ſzy oczy pátrzáć.
16:
Intueri & contempalri aliquem, Zápá=
17:
trzić ſie ná kogo. Animo contemplari,
18:
Rozmyśláć/ rozważáć. Omnia acie ingenij
19:
contemplari.
20:
¶Contemplari actiue dixit Plautus,
21:
obſoletum.
22:
¶Contempalns, contemplantis parti=
23:
dicipium, Patrzáyąci/ podglądáyąci.
24:
¶Contemplatio, onis, Poglądánie/ roz=
25:
ważánie/ rozmiślánie. Conſyderatio & cō
26:
templatio idem.
27:
¶Contemplator, contemplatoris, Vt
28:
contemplor cœli, Ten któri ſie w bie=
29:
gách niebieskich obiera.
30:
¶Contemplatiuus, a, um, Co ku pátrzá=
31:
niu á obeyźrzeniu tákowych rzeczy należy.
32:
Tempus, temporis, neut. tert. Czás. Tem=
33:
pora in plurali tantum, Skroni/ tá zwłaſz
34:
czá część głowy od oczu aż do vſzu. Pro tem
35:
pore, Wedle czáſu. In tempore, W práwy
36:
czás.
37:
Tempori amicorum ſeruire, K woley
38:
być przyacielóm Obedire tempori, We=
39:
dle czáſu á pogodi ſie ſpráwowáć. Dum æ=
40:
tas tempus tulit perfuncta ſatis ſum,
41:
Poki czás młodośći dopuſzczał álbo pokim mło
42:
dą byłá dośiciem vżyłá. Aduerſum tempus
43:
Przećiwny czás. Exantelucano tempore
44:
Począwſzy od świtánia. Aſperum & atrox
45:
tempus, Srogi cięſzki á okrutny czás. Com
46:
modum & oportunum tempus, Wy=
47:
borny á potemny czás. Difficile & dubiū
48:
tempus, Niebeſpieczny czás. Miſerum &
49:
perditum tempus.
50:
MIſerum & luctuoſum tempus, in gra
51:
uiſsimis temporibus ciuitatis, W na=
52:
cięſzſzych trudnościách á przigodách mieyſckich
53:
Idoneum tempus, Potemny/ pogodny czás.
54:
Turbulentum tempus, Dźiwny czás/ zá=
55:
mieſzány/ a/ e. Tranquillum & pacatum
56:
tempus, Spokoyny czás. Vno tempore,
57:
Yednego niektórego czáſu. Ab illo tempo=
kolumna: b
T ante E.
1:
re, Od tego czáſu. Egere tempore, Potrze=
2:
bowáć czáſu. Tempus traducere, Tráwić
3:
czás.
4:
Tempori aduerbialiter, Wczás/ w słuſzny
5:
czás. Tempore etiam pro Tempori ali
6:
quando.
7:
Temporius aduerbium deductum a tem
8:
pori aduerbio, Richley/ wczeſniey. Tem=
9:
porius ad officinam redeant, Niechay
10:
ſie rychley do wárſtátu wrácayą. Tempo=
11:
rius & ſerius contraria.
12:
Temporarius, a, um, Doczeſny/ nietrwá=
13:
ły/ a/ e.
14:
Temporalis, le, idem.
15:
Temporaneus, a, um, pro tempeſtiuo in
16:
Biblijs.
17:
¶Extemporarius, a, um, Ná prętce nágo=
18:
towány/ nagły/ a/ e.
19:
¶Extemporaneus, a, um, idem.
20:
¶Extemporalis, le, idem, Extemporale
21:
carmen, Ná prętce vczinione wierſze.
22:
¶Contemporaneus, a, um, Yednego czá=
23:
ſu/ rowiennik/ yednoczeſny.
24:
Tempeſtas, tempeſtatis, fe. ter. idem quod
25:
tempus, Czás. Ea tempeſtate flos Poë=
26:
tarum fuit, Tego czaſu nayznámienitſzy poe=
27:
towie żyli.
28:
Tempeſtas etiā, Powietrze/ niepogodá/ zła
29:
álbo dobra/ pochwiſciel/ wiyadł. Tempeſtatē
30:
prætermittere, Dobrey pogody vgrzeſzić/ po
31:
chybić. Bona tempeſtas, Czyſta pogodá. Bo
32:
na & certa tempeſtate conſcendat,
33:
Niewśiáday yedno w dobrą pogodę. Ingens
34:
tempeſtas oborta eſt, Wielka niepogodá
35:
vderzyłá. Video quanta tempeſtas inui=
36:
diæ nobis impendat, Widzę yáko wielka
37:
nienawić nas náśláduye.
38:
Tempeſtas Metaph. Pobudzenie/ powſtánie
39:
poruſzenie yákich wielkich rzeczy. Quid ſibi
40:
hæc tempeſtas uult, Co chce vróść z tego
41:
záſępienia/ zánieſienia/ ſmuráwy.
42:
Tempeſtuoſus, a, um, Niepogodny/ powie=
43:
trzny/ a/ e.
44:
Tempeſtiuus, a, um, Czeſny/ práwoczeſny.
45:
Pinus tempeſtiua, Sośnia w práwy á w
46:
słuſzny czás pocięta.
47:
Tempeſtiuitas, atis, fem. tert. Słuſznośći
48:
práwy czás/ potemność.
49:
Tempeſtiue aduerbium, Czeſnie/ práwie
50:
w czás.
51:
¶Intempeſtus, a, um, Nieczeſny. Intem=
52:
peſta nox, Pośród noći/ álbo głęboko á
53:
twárdo w noc.
54:
Intempeſtas, intempeſtatis, idem quod
55:
intemperies, Niepogodność/ pochwiściel/
56:
wiyadł. Cœli intempeſtate, Dla wielkiego
57:
powietrza.
¶Intempeſtiuus


strona: 444


kolumna: a
T ante E.
1:
¶Intempeſtiuus, a, ū, Niewczeſny/ niepo=
2:
temny.
3:
Intempeſtius epiſtola, Nie wsłuſzny czás
4:
oddány liſt.
5:
¶Intempeſtiuus etiam ſignificat, Nie=
6:
fortunny/ a/ e. co zwłaſzczá yákie nieſzczęście
7:
okázuye.
8:
¶Intempeſtiue aduerbium, Nie ná
9:
czás.
10:
Tempſa ciuitas Bruciorum, Calep.
11:
Tempſis cacumen Tindi montis.
12:
Temulentus, Vide Temetum.
13:
Temulenter aduerbium, Piyánym obyczá=
14:
yem/ opiwſzy ſie.
15:
Tenaſmus, tenaſmi, gen. maſc. τενεσμος
16:
Gdy ſie komu częſto á gęſto ná przechod chce á
17:
yednák ſie nie może wypróżnić. Tenaſmus
18:
ſeu Teneſmus dicitur.
19:
Tenax, tenacitas, Vide Teneo.
20:
Tencha, æ, piſcis.
21:
Tendo, tendis, tendi, tenſum, & tentum,
22:
tendere, act. tert. Sciągam/ náciągam/ nápi=
23:
nam. Arcum tendere, Luk nápiąć. Tende=
24:
re manus, Sciągnąć ręce/ łáski á zmiłowá=
25:
nia żędáć.
26:
Rete accipitri tendere, Sieć ná yáſtrzębá
27:
záſtáwić. Tendere alicui inſidias, Sidło
28:
ná kogo záſtáwić.
29:
Tendo item ſignificat, Pokuſzam/ koſztuyę.
30:
Manibus tendit diuellere nodos, Po=
31:
kuſza/ wydáye ſie ná to yákoby rękoma mógł
32:
rozerwáć węzły.
33:
Tendo aliquando, Yść/ yecháć/ mknąć/ kwá=
34:
pić ſie/ ciągnąć. Ad littora tendere, Do
35:
brzegá ciągnąć/ ku brzegu ſie mieć. Tendere
36:
aduerſus autoritatem ſenatus nephas
37:
eſt, Przećiwić ſádzić ſie przećiw rádzie yeſt
38:
wielki wyſtęp. Tendunt in diuerſum ſen=
39:
tentiæ, Rożne ſobie ſą wyroki á namowy.
40:
Pertinaciter tendere, Vpornie ſie ſádźić.
41:
Tendebat ſumma ope, ut conſul crea=
42:
tur, Wielmi ſie ná to ſádźił chcąc być Bur=
43:
miſtrzem. Poſtquam tendere ad ſe, Ro=
44:
manas naues uidit, Yáko skoro obaczył
45:
że k niemu Rzimskie łodzie ciągnęli/ ſzli.
46:
Tendere curſum aliquo, Zapuśćić ſie.
47:
Tendimus in Latiū, Ciągniemy/ mkniemy
48:
pniemy wieźiemy ſie do włóch. Tēdit palmes
49:
ſurſum, Mknie ſie wzgórę. Manus ſup=
50:
plices ad cœlum tendere, Złożywſzy ręce
51:
k niebu ye podnośić.
52:
Tendere manus ſupplices alicui uel
53:
apud aliquem, Dáwáć ſie álbo modlić ſie/
54:
zmiłowánia żądáć/ etć.
55:
Tendere aliquando ſignificat, Namiot
56:
rozbić. Verg. Hic ſæuus tendebat Achil
kolumna: b
T ante E.444
1:
les, W tę miárę okrutny Achilles ſwoye na=
2:
mioty rozbił/ ſwe ſtánowiska roſtáwił.
3:
Tendicula, læ, gen. femin. prim. Sidło/ po=
4:
mek.
5:
Tentorium, tentorij, neut. ſec. Namiot.
6:
Tentoriolum diminutiuum, Namio=
7:
tek.
8:
¶Compoſita, Attēdo, attendis, attendi
9:
attentum, attendere, Baczę/ pilnuyę/ rozu=
10:
miem. Audi audi at attende, Słuchay y
11:
bácz.
12:
Bene attendere, Dobrze baczyć. Nihil eo=
13:
rum attendit quæ loquuntur, Zadney
14:
ná to bácznośći nie ma co mówią. Atten=
15:
dere rei alicui, Pilnowáć którey rzeczy.
16:
Attende me diligenter, Miey mie ná pie=
17:
czy.
18:
Attendere animum, Rozumu ſwego przi=
19:
łożyć. Attendit animos ad ea quæ ſe=
20:
quuntur, Słuchaycie tego pilno co dáley
21:
ſtoyi.
22:
Attendere æquo animo, Rad s cziſtą wo=
23:
lą słucháć.
24:
¶Attentus, a, um, participium, ſiue no
25:
men ex participio, Pilny/ báczny/ a/ e.
26:
Facere attentum iudicem, Nápomináć go
27:
ku pilnemu słuchániu. Attentior ad rem,
28:
skępſzym.
29:
Attentiſsimis animis audire, Pilniuchno
30:
przisłucháć.
31:
Attentus ad rem, Pilney ſwey rzeczy/ nie
32:
záſpi gruſzki w popiele przes przipowieść.
33:
¶Attentio, onis, uerbale, Pilność/ pil=
34:
nowánie/ báczność.
35:
¶Attente aduerbium, Pilnie/ bácznie. At
36:
te legere, Pilnie czitáć. Attentiſsime au=
37:
dire, S wielką pilnością słucháć Benigne
38:
at attente audire, Láskawie á pilnie słu
39:
cháć.
40:
¶Contendo, Ciągnę/ mknę/ prowádzę ſie/
41:
pochadzám/ ydę/ też żądam/ ſtoyę ócz y też wá=
42:
dzę ſie. Domum contendam, Do domu
43:
ſie poprowádzę. Contendit a me, Stoyi o
44:
to v mnie/ leży o to nade mną. Contendit
45:
mecum, Wadźi ſie ſe mną. Quantum po
46:
tero uoce contendam, ut hoc popu=
47:
lus Romanus audiat, Cic. Będę wołał
48:
yáko naybárziey będę mógł/ etć.
49:
¶Contendere item, Ciſnąć ſtrzelić. Telam
50:
in auras contendere, Strzałę ná wiátr
51:
puśćić/ ſtrzelić. Quo hoſtes erant ad eos
52:
contendit, Ná którey ſtronie nieprziyacie=
53:
le byli k nim ſie vdał.
54:
Curſum contendere, Ochotnie pocha=
55:
dzáć.
56:
Romam contendit, Do Rzimu ciągnie/
57:
do Rzimu ſie zápuśćił.
In


strona: 444v


kolumna: a
T ante E.
1:
In Ægyptum diſcendi cauſa conten=
2:
dit.
3:
Contendere magnis itineribus in Ita=
4:
liam, Wielkim pędem mknąć do włóch. Con
5:
tendit ut ad caſtra hodie perueniat,
6:
Poſpieſza/ radby dźiś w obozie noclego=
7:
wał.
8:
Eniti & contendere, Stáráć ſie. Ad ma=
9:
gna contendere, Ná wyſokie ſie rzeczy
10:
bráć/ ſádźić.
11:
Omnibus neruis contendere, Wſzelkiey
12:
pilności ſwey prziłożyć. Vt Aſclepiades
13:
contendit, Iáko Asklepiades chce/ zá to ma/
14:
dowodźi tego.
15:
Contendere aliquid ab aliquo, Pro=
16:
ſić o co tego/ modlić ſie v niego. Inimi=
17:
ciſsime & infeſtiſsime contendere cum
18:
aliquo, Do ząb ſie s kim ſwárzić/ wá=
19:
dźić.
20:
Iure cum aliquo contendere, Práwo=
21:
wáć ſie s kim. Muneribus cum aliquo
22:
contendere, Vpominkámi ſie vprzedzáć/ ſá=
23:
dźić yeden ná drugiego. Contendunt uer=
24:
bos inter ſe, non pugnis, Tilko ſie ſwárzą/
25:
nie biyą.
26:
Summo iure contendere, Mocno ſie s
27:
kim w práwo wdáć. Si cauſa cum cauſa
28:
contenderet, Gdyby rzecz przećiwko rzeczy
29:
vważył.
30:
Contendere de re aliqua, Wádźić ſie o
31:
nieco.
32:
Bello cum aliquo contendere, Wal=
33:
czić.
34:
Contendere armis idem, Ciuiliter con
35:
tendere, Ludzko ſie s kim obchodźić/ rozbie=
36:
ráć rzecz/ w dobrey woley nie yecháć yeden ná
37:
drugiego.
38:
Contendere iurgo cum aliquo, Swá=
39:
rzić ſie s kim.
40:
Contentus, a, um, participium, Con=
41:
tentum corpus ac remiſſum, Cum
42:
contento curſu in Italiā pergeret, Gdy
43:
wielkim pędem do włóch ciągnął/ ye=
44:
chał.
45:
¶Contentio, onis, uerbale, Słowne vśi=
46:
łowánie prácowánie. Labor & contentio
47:
Pracá y vśiłowánie.
48:
Contentio animi cui opponitur re=
49:
laxatio, Vſtáwiczność/ pilność. Conten=
50:
tionem animi adhibere, Sił á pilnośći
51:
ſwych prziłożić.
52:
Contentio uocis & ſummiſsio uocis
53:
contraria, Podnieſienie głoſu.
54:
¶Contentio, Sporá/ zwádá/ przećiwiá=
55:
nie.
56:
Contentio inter eos de poſſeſsione,
57:
Wádzą ſie o ymienie.
kolumna: b
T ante E.
1:
Venire in contentionem dicitur res
2:
aliqua, Ku ſporu á roſtirku prziść.
3:
¶Contentio figura Rethorica eſt cum
4:
ex contrarijs rebus oratio conficitur,
5:
ut Habet aſſentatio iucunda principia,
6:
eadē exitus amariſsimos affert Græce
7:
᾽αντίτετις.
8:
¶Contente, contentius, contentiſsime,
9:
aduerbium, Vśiłownie. Contentius am=
10:
bulare, Ochotnie poſpieſzáć.
11:
¶Contentioſus, a, um, Vśiłowny/ też
12:
zwádliwy/ ſwarliwy/ a/ e. Contentioſa ora
13:
tio, Vśiłowna rzecz. Homo contentio=
14:
ſus, Swarliwy/ a/ e.
15:
¶Contentioſe aduerbium, Vśiłownie
16:
też zwádliwie.
17:
¶Diſtēdo, Rościągam/ rośpoſcieram. Me
18:
taphorice, Nápełniam. Curas hominū
19:
diſtendere, Prace á ſtáránia ludzióm przi=
20:
mnożyć.
21:
¶Diſtentus, a, um, participium, Roſcią=
22:
gniony/ roſpoſtárty. Metaph. Roſtyły rozeſz
23:
ły.
24:
Diſtenta ubera, Wymioná nápełnio=
25:
ne.
26:
¶Diſtentio, as, are, frequent. Vſtáwicznie
27:
roſciągam.
28:
¶Diſtenſio, Rozſzerzenie/ roſpoſtár=
29:
cie.
30:
¶Extendo, Wyciągam/ roſzerzam. Ibi ſuā
31:
ætatem extendebant non in latebris
32:
locis, Tám ſwóy żywot rozſzerzáli/ prowádźili
33:
nie w kąciech.
34:
Extendere conſulatum, Vrzędu burmiſtrz
35:
kiego roſzerzić.
36:
Epiſtolam extendere, Liſt roſzerzić/ to yeſt
37:
długi vczinić.
38:
Extēdere ſe ſupra uires, Wycięgáć ſie nád
39:
możność.
40:
Extendere omnes imperij uires, Wſziſt=
41:
kę przmożność páńſtwá ná co włożyć/ obró=
42:
ćić.
43:
Extendere ſe magnis itineribus, Wiel=
44:
kie cugi á drógi czinić. Vitam extendere
45:
in Neſtoreos annos, Przedłużyć żywotá
46:
ná długie wieki.
47:
Extendere amplitudinem dicitur la=
48:
cus, Rozſzerzáć ſie/ dáley záliewáć.
49:
¶Extentus ſeu Extenſus, a, um, nomen
50:
ex participio, Wyciągniony/ rozſzerzo=
51:
ny/ a/ e.
52:
Extenſus ſonus, Daleko ſie rozchodzący
53:
głos.
54:
Extentiſsima uallis, Bárzo długo roz=
55:
wlokły wał.
¶Extento


strona: 445


kolumna: a
T ante A.
1:
¶Extento, as, are, frequentatiuū, Vſtá=
2:
wicznie/ rozſzerzam/ wyciągam á wycią=
3:
gam.
4:
¶Intendo, Náciągam/ też mam wolą/ bierzę
5:
co przed ſię/ baczę/ vdawam ſie ná co. In=
6:
tendere animum ſtudijs, Vdáć ſie ná nau
7:
ki.
8:
Intendere conſilium, Wziąć przed ſię yá=
9:
ką rádę.
10:
Intendere uocem, Náciągnąć głoſu/ to
11:
yeſt wyſzſzey podnieść/ głoſem wołáć. Inten=
12:
dere litem alicui, Groźić ſie kogo pozy=
13:
wáć.
14:
Omnes neruos intendere, Wſziſtki śiły
15:
y przemożnośći ſwe włożyć. Arcum inten=
16:
dere cui contrariam eſt remittere, Ná=
17:
ciągnąć/ nápiąć ná cięćiwę włożyć. Arcum
18:
in aliquem intendere, Luk przećiwko ko=
19:
mu wyciągnąć.
20:
Aciem animi acrem in omnes partes
21:
intendere. Quo animum intendat faci=
22:
le perſpicio, Rozumiem ná co ſie bierze. Si
23:
quod animo intenderat perficere po=
24:
tuiſſet, By mu ſie było mogło ſtáć co był
25:
przed ſię wziął. Actionem intendere idē
26:
quod litem, Perduellionis actionem in
27:
tendere.
28:
Bellum in aliquem intendere, Bráć ſie
29:
s kim walczić. Ad id unum omnes co=
30:
gitationes intendit, Wſziſtek ſie ná to ſá=
31:
dźi.
32:
In alteram partem conſiderationē in=
33:
tendamus, Wezmiemy drugiey ſtrony rzecz
34:
przed ſię/ obaczmy á rozbierzmy drugą ſtro=
35:
nę.
36:
Repudio conſilium quod primum in=
37:
tenderam, Odrzucam precz pierwſzego ſwe=
38:
go przed ſię wzięcia. Crimen in aliquem
39:
intendere, Przimowić komu. Totam cu=
40:
ram in belli apparatu intendit. Falla=
41:
ciam in aliquem intendere, Sidło yákie
42:
ná kogo gotowáć. Iniuriarum formulam
43:
intendere, O ſzkody/ o krziwdy yákie kogo
44:
pozywáć.
45:
Intendunt in ea quæ perſpicua ſunt, Ná
46:
tym ſie báwią co yáſno przes ſię yeſt. In om=
47:
nes occaſiones rei gerende intendere,
48:
Iter ad prætorem intendere, Do ſędziego
49:
ſie zápuśćić/ yść. Oculos intendere, Wy=
50:
trzeſzczić oczy.
51:
Officia intendere, Powinnośći ſwych
52:
ſtrzédz. Quo nunc primum intendam,
53:
Gdzie ſie teraz naprzód mam obróćić. Inten=
54:
dit petere Apuliam, Ma wolą yecháć do
55:
Apuliye. Intendere uincula collo, W láń=
56:
cuch kogo wſádźić.
57:
¶Intendens participium ſiue nomen
kolumna: b
T ante E.445
1:
ex participio, ut Primis ſe intenden=
2:
tibus tenebris, Gdy pierwſzy mrok yął pá=
3:
dáć.
4:
¶Intenſus ſiue intentus, a, um, parti=
5:
cipium ſiue nomen ex participio, Ná=
6:
ciągniony/ nápięty/ a/ e. Metaph. Pilny/ ba=
7:
czny/ też wielki/ cięſzki. Arcus intentus, Ná
8:
pięty łuk.
9:
Intento opus eſt animo, Trzebá pilniuch=
10:
no baczić.
11:
Intentiſsimum frigus uel gelu, Wielki
12:
okrutny mróz.
13:
Singula cura intentiſsima aſſequi, Zá
14:
wielką pilnością oſięgnáć. Intento at in=
15:
feſto exercitu in Numidam procedit,
16:
S tym vmysłem yákoby ſie potykał á bitwę
17:
s nim zwiódł.
18:
Oculis intentis contemplari aliquem,
19:
Wytrzeſzcziwſzy oczy zápátrzyć ſie na kogo.
20:
Vt intentiore cum cuſtodia aſſeruarent
21:
Aby go pilnie ſtrzeżono. Animus intentus
22:
ad fortiſsimum uirum liberandū, Ali=
23:
quo negotio intentus.
24:
¶Intentus, huius intentus, maſc. q. Wy
25:
ciągnienie/ roſciągnienie. Intentus palma=
26:
rum, Złożenie á wyciągnienie rąk.
27:
¶Intenſio ſiue intentio, Náciągnienie/
28:
Metaph. Pilność/ pilne baczenie. Vocis
29:
intentio, Podnieſienie głoſu. Cui oppo=
30:
nitur remiſsio uocis, Intentio & remiſ=
31:
ſio animi contraria, Pilnowánie. Inten=
32:
tio luſus, Márcie ná grę.
33:
¶Intentio etiam, Przed ſię wzięcie/ wo=
34:
la.
35:
Non facile ad intentione ſua ſeducitur
36:
Nie ták ſie łatwie da vwieść z tego gdy przed
37:
ſię weźmie. Operis intentio, Bránie ſie ná
38:
yáki vczinek. Intentione diligenti notare
39:
Pilnie baczić.
40:
¶Intente, intentius, intentiſsime, aduer=
41:
bium, Pilnie.
42:
¶Intento, as, are, frequentatiuum, ut in
43:
aliquem manum intentare, Zánośić ſie
44:
ná kogo ręką. Manus alicui intentare,
45:
Groźić komu ręką. Intentant omnia mor
46:
tem, Wſziſtki rzeczy śmiercią grożą. Inten=
47:
tare & minari, Aliquid alicui intēdere
48:
Bráć groźić ſie ná kogo/ chcieć mu co wyrzą=
49:
dźić/ zbroyić.
50:
¶Intentatus, a, um, participium, ut gla
51:
dij intentati, Miecze przećiwko komu po=
52:
rwáne.
53:
¶INtentatus, a, um, cim uenit a Tento
54:
ſignificat, Nieskuſzony/ a/ e.
55:
¶Obtento, Záſtáwiam/ zákłádam/ brónię/
56:
zákriwam.
FffObtendere


strona: 445v


kolumna: a
T ante E.
1:
Obtendere rationem turpitudini, Nie=
2:
yáką fáłſziwą poſtáć zákłádáć ſwey nie=
3:
cnocie.
4:
Hi ſunt qui imbecillitati ſanitatis ap=
5:
pellationem quæ eſt maxime contra=
6:
ria obtendunt.
7:
¶Obtentus, a, um, participium, Záſtá=
8:
wiony/ záłożony/ a/ e. Obtentus, huius ob
9:
tentus, Záſtáwienie. Vt ſub eius obten=
10:
tu cognominis, liberator ille populi
11:
Romani animus latens aperiretur tem
12:
pore ſuo, Pod poſtácią przezwiská ye=
13:
go.
14:
¶Oſtendo, oſtendis, oſtendi, oſtenſum
15:
& oſtentum, oſtendere, ab os & tendo
16:
compoſitum eſt, Vkázuyę. Oſtendere de
17:
excelſo loco carthaginem, Z wyſo=
18:
kiego mieyſcá vkázáć/ etc. Oportune te mihi
19:
oſtendiſti, Práwieś mi ſie ná czás vkazał.
20:
Poſtquam eis mores oſtendi tuos, Iá=
21:
kom ym obyczáye twoye opowiedźiał/ wyło=
22:
żył.
23:
Oſtendere ſe uirum, Okázáć ſie być mę=
24:
żem/ mężnym. Oſtendere ſe ſeu animum
25:
ſuum, Wſziſtkę wolą ſwą okázáć.
26:
¶Oſtento, as, are, frequentatiuum ab
27:
oſtentum ſupino formatu, Okázowáć/
28:
pyſznić/ bućić ſie. Ne pugnas narrat,
29:
ne cicatrices ſuas oſtentat, Nie powie=
30:
da nic o ſwych bitwách y potykániu/ áni
31:
ſwoyich blizn vkázuye. Oſtentare pericu=
32:
lum capitis, Odpowiedáć komu ná gło=
33:
wę.
34:
Oſtendere iugulum pro capite alte=
35:
rius, Do gárdłá ſwego przi kim ſtać.
36:
¶Oſtentator, oſtentatoris, uerbale, Pyſz
37:
ny/ butny/ a/ e/ powiedáyący o ſwych vczin=
38:
kách.
39:
¶Oſtentatio, onis, Pychá Omnia ad o=
40:
ſtentationem facere, Wſziſtko ná pychę czi=
41:
nić.
42:
¶Oſtentum, oſtenti, neut. ſe. Dźiw/ rzad=
43:
ka á dziwna rzecz.
44:
¶Oſtenta, Znáki nieyákie co prziſzłego zná=
45:
mienuyące.
46:
¶Oſtentus, huius oſtentus, Náśmiewá=
47:
nie/ náśmiewisko. Oſtentui eſſe alcui, Ná
48:
śmiwiskiem cziyem być.
49:
¶Oſtenſio in Biblijs barbare dicitur
50:
pro declaratione & iudicio.
51:
¶Oſtentus, a, um, participium, ut locus
52:
ſoli oſtentus, Mieyſce przećiwko słońcu le=
53:
żące.
54:
¶Pertendo, Dociągam/ dowodzę/ dopinam
55:
też doſtáyę/ dochodzę. Ad regis caſtra per
kolumna: b
T ante E.
1:
tendit, Doſtáye aż do królewkich namio=
2:
tów.
3:
¶Pertendere etiam ſignificat, Iedno po=
4:
dle drugiego rozcięgáć/ y pomierzáć porow=
5:
náwać.
6:
¶Pertendere, Teren. Video non licere
7:
ut cœperam hoc pertendere, Baczę że
8:
ſie nie godźi tego dowieść yákom był po=
9:
czął.
10:
Portendo, Známienuyę/ prziſzłe rzeczy oká
11:
zuyę á zwłaſzczá yákie nieſzczęśliwe. Famen
12:
quæ ſecuta eſt portendit haud dubie,
13:
Głód który po tym był bez pochyby známio=
14:
nowáło. Læta omnia proſpera por=
15:
tendere.
16:
¶Portentum, portenti, fem. Dźiw/ też
17:
znák yákich prziſzłich rzeczy. Poëtarum &
18:
pictorum portenta conuincere, Poeckie
19:
y málarskie vmysły/ wymyślone rzeczy w ni
20:
wecz obroćić. Duo Reipub portenta ac
21:
pene funera.
22:
¶Portentoſus, a, um, Dźiwny/ a/ e. Pełny
23:
dźiwów. Portentoſa Græciæ mendacia
24:
Bárzo dźiwne Greckie łgárſtwá. Portentiſ=
25:
ſimum opus.
26:
¶Prætendo idē quod obtendo, præ=
27:
tendere retia, Záſtáwić ſieći. Prætendere
28:
ſepem ſegeti, Plot vczinić około żytá.
29:
Prætendere aliquid, Nieyáką prziczinę dá=
30:
wáć/ poſtáć yáką okázowáć. Quid præ=
31:
tendit quo minus uelit facere, Coż zá
32:
prziczinę dáye/ czym ſie wymawia. Qui ſoles
33:
hominis doctiſsimi nomen tuis imma
34:
nibus & barbaris moribus præten=
35:
dere, Któryś zwykł/ etc. Debitis memi=
36:
niſſe quem titulum prætenderitis ad=
37:
uerſus Philippum, ere.
38:
Fumos manu prætendere, Záſtáwić.
39:
Vergil. 4. Georg. Fumoſ man præu
40:
tende ſequaces.
41:
¶Protēdo, Pociągam/ odwłóczę/ rozſzerzam
42:
dáley.
43:
In Ianuarium menſem protendimus,
44:
Odkłádamy do mieſiąca Sticzniá.
45:
¶Retendo, Spuſzczam/ ſpinam/ też odsła=
46:
niam/ odkriwam.
47:
Arcus retentus, Spuſzczony łuk z cięći=
48:
wy
49:
¶Supertendo, Po wierſchu pociągam.
50:
Tenebræ, tenebrarum, plurale, Cemnośći/
51:
ćmá.
52:
Quæſo quid hoc eſt? aut quid agunt?
53:
mihi enim tenebræ ſunt, Mnie bowiem
54:
ciemnośći ſą/ to yeſt nić nie rozumiem. In te=
55:
nebris ruere.
Tenebræ


strona: 446


kolumna: a
T ante E.
1:
Tenebræ Reipub. Zły czás/ niefortunny/
2:
ſmutek Rzeczypoſpolitey/ zła przigodá. Offun
3:
dere tenebras uel caliginem alicui rei,
4:
Záćmić co. Metaph. Zátrudnić. Obdu=
5:
cere tenebras idem.
6:
Obducere tenebras rebus clariſsimis,
7:
Bárzo yáſne á przes ſię łatwie rzeczy zá=
8:
trudnić.
9:
Iacere in tenebris, W ciemnościách leżeć/
10:
to yeſt/ nie być ná yáwie. Tenebræ & cœcæ
11:
nubes, Czarne chmuráwy.
12:
Tenebricus, a, um, & Tenebricoſus, a, ū,
13:
Ciemny/ a/ e.
14:
Tenebroſus, a, um, idem, Obſcurus &
15:
tenebricoſus locus, Ciemne niewidome
16:
mieyſca.
17:
Tenebricoſiſsimum tempus, Bárzo
18:
cieme záchmurzine záſępione niebo.
19:
Tenebrio, tenebrionis, neu. Lótr/ łgarz/ zá=
20:
ćimiácz prawdy. Antiquum.
21:
Tenebreſco, is, ere, in Biblijs tantum, Stá=
22:
wam ſie ciemny.
23:
¶Contenebro, Zmierzkam ſie. Neutrum
24:
uerbum, Varro, paſcunt quo ad con=
25:
tenebrauit, Páſą áż ſie zmierzknie/ áż do
26:
mroku.
27:
¶Obtenebro, Záćinam/ zásłániam od
28:
ſwiátłośći. In Biblijs tantum.
29:
Tenedo, ſeu Tenedos, pen. cor. Inſula ma
30:
ris Ægei uerſus Troiam circa mon=
31:
tem Sigæum,
32:
Tendius, a, um, adiectiuum.
33:
Teneo, tenes, tenui, tentum, tenere, act.
34:
ſec. Dzierżę/ trzimam. Item, rozumiem/ baczę
35:
vmiem/ wiem.
36:
Tenere manu poculum, Kubek w ręku
37:
trzimáć.
38:
Tenere aliquem oculis, auribus, com=
39:
plexu, omnibus horis, Mieć kogo vſtá=
40:
wicznie ná oczu/ etć. Teneo memoria, Pá=
41:
miętam/ mam w pámięći. Quod Deo teſte
42:
primiſeris id tenendum eſt, Cic. Coś
43:
pod prziſięgą komu przirzekł to maſz trzi=
44:
máć.
45:
Tenet aures ueteraſ mediocris orator,
46:
Ládá wymowcá może doſić vczinić wáſzym
47:
vſzóm.
48:
Tenere curſum, Pochádzáć przed ſię. Ne=
49:
gantium eſt, Vix tenet lachrymas, Le=
50:
dwey ſie może zdzierżeć od płáczu. Tenere
51:
auribus lupum, prouerium, Zá vſzy
52:
wilká trzimáć/ to yeſt nie wiedźieć czego ſie
53:
yąć/ áni mie tám/ áni mie ſác Sacietas me
54:
iam tenet ſtudiorum iſtorum, Iużem
55:
ſie vtążył nád naukámi. Tenet me deſy=
kolumna: b
T ante E.446
1:
derium partiæ, Tęgá mie do oyczizny/ bar=
2:
zsbym ſie rad domá widział. Rem tenes,
3:
Rozumieſz.
4:
Populum contionibus tenere, Ná pię=
5:
knych słowkách dzierżeć. Mare tenere, Mo
6:
rze trzymáć/ to yeſt/ pánowáć ná mo=
7:
rzu.
8:
Anguſtijs teneri, W ciáſnym kącie
9:
być.
10:
Tenet eum morbus, Nie może/ chór
11:
yeſt.
12:
Conſuetudinem ſuam tenere, Obyczay
13:
ſwóy chowáć. Diſciplinam tenere, Vmieć.
14:
Fides eum non tenit, ſed merces, Rych=
15:
liey go pożytek vymie niżli wiárá. Summum
16:
imperij tenere, Naywiętſzą zwierſchność
17:
mieć.
18:
Aliquos in officio tenere, W posłuſzeń=
19:
ſtwie/ á w ich powinnośći trzimáć. Quo te=
20:
netis iter? Do kąd ydziecie? do kądeście ſie
21:
zápuśćili?
22:
Iudicia tenere, Sądy mieć/ ná ſądzie ſie=
23:
dzieć.
24:
Tenere ius, Vmieć práwo. Tenere cau=
25:
ſam ſuam, Rozumieć práwo ſwoye. Tene=
26:
re locum aliquem, Mieſzkáć. Medium
27:
tenere, Miárę chowáć. Mediterraneum
28:
tenere idem.
29:
Metu teneri, Bać ſie. Quam perſonam
30:
teneant non intelligunt, Co zá vrząd
31:
máyą ná ſobie nie rozumieyą. Portum te=
32:
nere, Do brzega przybyć.
33:
Tenere promiſſum, Doſić czinić obiecá=
34:
niu.
35:
Ab improbis & perditis ciuitus Re=
36:
ſpub. tenetur, Przes złe á nieśláche=
37:
tne ludzie Rzeczpoſpolita bywa ſpráwowá=
38:
na.
39:
Riſum tenere, Zdzierżawáć ſie od śmie=
40:
chu.
41:
Tenere ſeſe caſtris, Nie wyyeźdźić nig=
42:
dźiey z obozu.
43:
Tenere ſe domo, Domá ſie chowáć. Silen=
44:
tium inde aliquandiu tenuit, Silentiū
45:
tenet populus, Vmilknął lud/ mylczy s po=
46:
koyem.
47:
Spem tenere, Nádziewáć ſie. Tenes quod
48:
dicam, Rozumieſz co mówię.
49:
Teneo melius iſta quam meum
50:
nomen, Lepiey to rozumiem niżli ſwoye
51:
ymię.
52:
Tene tibi, Miey ſam dla ciebie. Hunc
53:
Phœniſſa tenet Dido, Odzierżawa/ zá=
54:
mieſzkawam.
Fff 2Ne


strona: 446v


kolumna: a
T ante E.
1:
Ne uos diutius teneam, Bych was długo
2:
ná słowiech nie dzierżał.
3:
Non tenebo te pluribus, Nie chcę cie dłu=
4:
żey ná słowie dzierżeć.
5:
Tenuit nos uentus, Nie mogliſmy przed
6:
wiátrem. Redi, quo fugis nunc? tene, te=
7:
ne, Trzimay/ trzimay/ etć. Teneri ſtudio
8:
alicuius rei, Mieć chuć ku którey rze=
9:
czy.
10:
Teneri cognatione alicuius, Byc krew=
11:
nym.
12:
Imperio Romano teneri, Pod Rzimskim
13:
páńſtwem być.
14:
Teneri iureiurando, Być komu obowiązan
15:
pod prziſięgą.
16:
Eum leges non tenent, Nie yeſt pod temi
17:
práwy.
18:
Tulliam adhuc mecum teneo, Mam
19:
s ſobą yeſzcze Tullią. Verecundia teneri,
20:
Sromác ſie.
21:
Summum me eorum ſtudium tenet, ſi
22:
cut odium iam cæterarum rerū, Mam
23:
wielką chuć przećiw ym/ yáko też y wielką
24:
nienawiść przećiwko ynſzym. Teneri uoto,
25:
Slub mieć ná ſobie.
26:
Teneri promiſſo, Być obowiązan yáką
27:
obietnicą/ komu pełnić obietnicę. Hinc uenit
28:
tenax, tenacis, Nieciągły/ duży/ twárdy/
29:
trwáły. Metaph. idem quod parcus, a=
30:
uarus, Skąpy/ żmiendá/ łakomy. Tenax e=
31:
quus, Twárdovſty kóń.
32:
Tenax memoria, Trwáła pámięć. Mor=
33:
bus tenax, Chorobá długo trwáyą=
34:
ca.
35:
Tenax propoſiti, Co przedſię weźmie w
36:
tym mocnie trwa. Tenax praui, Ociętny/
37:
przećiwny.
38:
Tenacitas, tenacitatis, fem. tert. Dużość/ nie
39:
ciągłość/ też skąpość/ skępſtwo/ twárdość.
40:
Tenor, tenoris, neut. ſec. Spoſób/ obyczay/
41:
rząd. Proprie tamen, Iednoſtáyność/ yed=
42:
nákotrzimáłość/ álbo yádnákovſtáwiczność
43:
ma być zwano.
44:
Tenor, ordo, forma, cōtinuatio ſynony=
45:
ma fere ſunt.
46:
Tenor item uitæ, Iednoſtáyność żywo=
47:
tá
48:
Vno tenore, Iednym ſpoſobem/ xtał=
49:
tem.
50:
Vno tenore in dicendo eſſe, Iednákim
51:
xtałtem rzecz prowadźić/ to yeſt wzbiyáć/
52:
nie vpuśćić ná ſtronę áni vlżáć/ álbo vpuſz=
53:
czáć.
54:
Tenor pugnæ, Długa yednáko trzima=
55:
łość bitwy.
56:
¶Compoſita, Abſtineo, abſtines, pe.
57:
cor. abſtinui, abſtinere, Odzierżawam/
kolumna: b
T ante E.
1:
otrzimawam/ powściągam/ ſtrzegę ſie od cze=
2:
go.
3:
Furto abſtinere, Powściągáć ſie od zło=
4:
dźieyſtwá.
5:
Se ab alieno abſtinere, Nie ruſzáć cudze=
6:
go.
7:
Alieno ſe abſtinere idem, Armis abſti=
8:
nere, Powściągnąć ſie od walki. Iurgijs ab=
9:
ſtinere, Zdzierżawáć ſie od ſwarów. Rebus
10:
urbanis abſtinere, Nie podeymowáć ſie
11:
mieyſckich praw.
12:
Vino abſtinere, Piyańſtwá ſie od winá wy=
13:
ſtrzegáć.
14:
Cibo abſtinere, Nie yeść. Carne abſti=
15:
nere, Nie yeść mięſá. Publico abſtinere,
16:
W domu leżeć/ nie vkazowáć ſie ná wiátr.
17:
Manum alieco abſtinere, Nie kráść.
18:
Abſtinere cum infinitiuo, Plaut Dum
19:
mihi abſtineant inuidere, Tilko áby mi=
20:
przeſtáli zayźrzeć.
21:
Irarum abſtinere pro ab ira, Przeſtáć ſie
22:
gniewáć.
23:
¶Abſtinetur paſsiuum in tertijs per=
24:
ſonis, Columel. Vno die abſtinentur po
25:
tione & pabulo, Przes cáły dzień áni po
26:
dzą ány piyą.
27:
¶Abſtinetur Imperſonale, Liuius ut
28:
ab inermi abſtineatur, Aby ná gołego
29:
nie máyący żadney bróniey nie ſieczono.
30:
¶Abſtinens, penultim. cor. abſtinen=
31:
tis nomen ex participio, Powścięgli=
32:
wy.
33:
Abſtinens alieni, Nie tknie cudzich rze=
34:
czy.
35:
Abſtinentiſsimus rebus uenereis, Wiel=
36:
mi cziſtość miłuyący.
37:
¶Aſtinendus, a, um, Colum. primo
38:
die cibo abſtinendus, Pierwego dnia nic
39:
mu nie ma być dano yeść.
40:
¶Abſtinentia, æ, fem. prim. Powiścięgli=
41:
wość/ mierność. Abſtinentia uini.
42:
¶Abſtinenter aduerbium, Powiśćęgli=
43:
wie/ niedotkliwie.
44:
¶Contineo idem fere quod Abſtineo
45:
Powściągam/ też záchowawam/ też oſięgam/
46:
mam w ſobie.
47:
Iſte liber multa bona continet, Ty xięgi
48:
oſięgáyą w ſobie wiele dobrego. Continere
49:
animam, Dech zádzierżeć/ zátáyić w ſobie.
50:
Continere Rempub. Záchowáć. Conti=
51:
nere exercitum uel equitatum caſtris,
52:
W oboźie odzierżáć. Ciuitatem in officio
53:
continere, Nie dáć mieſzczánóm ſwey woley/
54:
záchowáć ye w mierze y w ich powinności.
55:
Continere audita, Zámilczeć.
Allum


strona: 447


kolumna: a
T ante E.
1:
Aluum continere, Stolec zádzierżeć. Vix
2:
me contineo quin in caput inuo=
3:
lem uenefico, Ledwey ſie odzierżawam iż=
4:
bych mu w łep nie welnął.
5:
Continet me tempeſtas, Przeſzkadza mi
6:
niepogodá/ zádzierżawa mie. Continet epi=
7:
ſtola tertia eſſe tibi redditam orationē,
8:
Stoyi ná trzećim liśćie żerz yeſt oddána ora=
9:
cia.
10:
Ciuitas legibus continetur, Miáſto pra=
11:
wy bywa záchowano.
12:
Næ ille continebit poſthac ſi ſapiet
13:
manus, Terent. Wierę ná potym będzie
14:
skromnieyſze ręce miał/ nie będzie ſie chwytał
15:
gdzie nic nie położył.
16:
¶Continens, adiectiuum, Vſtáwny/ doty
17:
káyący ſie/ To zwłaſzczá co yeſt yedno podle
18:
drugiego/ yedno z drugiego roście.
19:
¶Continentia fundo prædia habet, Po
20:
dle ról folwárki ma.
21:
Continens imber, Vſtáwny deſzcz. Con=
22:
tinens curſus, Vſtáwne biegánie. Conti=
23:
nenti biduo, Cáłe dwá dni króm odpo=
24:
czinienia.
25:
Continens oratio, Vſtáwiczna nierozdziel
26:
na rzecz.
27:
Velut continenti incendio omnia ar=
28:
dere uiſa, Ták ſie zdáło wſziſtko gorzeć yá=
29:
ko by yeden ogień był.
30:
In continenti ſubaudi tempore, Náſtá=
31:
yącego czáſu.
32:
¶Continens item ſignificat, Powśćią=
33:
gliwy/ mierny.
34:
¶Incontinens, Niepowściągliwy.
35:
¶Continentia, æ, Powściągliwość.
36:
¶Incontientia, æ, Niepowściągli=
37:
wość.
38:
¶Continens item ſubſtantiuum, gen.
39:
fem. Ziemiá/ kráyiná która nie wyſpą yeſt/
40:
ále cziſtą równią w polách.
41:
¶Continens & firmamentum cauſæ
42:
dicitur latine, quod punctum litis de=
43:
ciſorium uocant, Naypierwſzy ártikuł
44:
w ſądowney rzeczy.
45:
¶Continēter aduerbium, Vſtáwnie/ bes
46:
przeſtanku.
47:
Bellum continenter gerunt, Vſtáwicznie
48:
walczą.
49:
¶Continenter item ſignificat, Powścią
50:
gliwie.
51:
Continenter uiuere, Powściągliwie
52:
żyć.
53:
Continenter habere aliquem Plaut. W
54:
mierze á powściągliwośći kogo záchowáć.
55:
¶Contentus, a, um, nomen adiectiuū
56:
potius quam participium, Przeſtáyący
kolumna: b
T ante E.447
1:
Contentus eſt paruo, Ná rowney rzeczy
2:
przeſtáye.
3:
Natura paucis contenta eſt, Przirodze=
4:
nie ná mále przeſtawa. Contentus hac poſ
5:
ſeſsione non fuit, Niemiał doſić ná tey
6:
máyętnośći.
7:
Ad liberaliter uiuendum facile con=
8:
tentus, Ku rządnemu żyćiu bárzo łatwi á
9:
skłonny.
10:
¶Contentus, a, um, participium quod
11:
continetur, Oſięgniony.
12:
¶Contente aduerbium, contentius,
13:
contentiſsime, Vśiłownie/ vſtáwnie. Cic.
14:
Quum contente ipſe de ſe deceret, Gdy
15:
s wielkim vśiłowánie ſam o ſobie mó=
16:
wił.
17:
¶Contente pro parce & continenter,
18:
Plaut. Illum contente habet, Skromnie
19:
go chowa.
20:
¶Continnus, a, um, Vſtáwiczny/ cá=
21:
ły.
22:
Continuum triduum, Cáłe trzi dni. La=
23:
bores continui, Vſtáwne roboty.
24:
¶Continnus & Intermiſſus contraria,
25:
Continua laus, Stała chwałá/ nie odmien=
26:
na.
27:
¶Continuo, as, are, Trwam/ bes odpoczi=
28:
nienia co czinię.
29:
Iter nocte & die continuare, W nocy y
30:
we dnie yecháć nieprzeſtáyąć.
31:
Continuare diem & noctem opus ali=
32:
quod, Cáłą noc y dzień yákiey roboty z ręku
33:
nie puśćić.
34:
Continuare etiam, Iedno podle drugiego
35:
czinić.
36:
¶Iunctus & continuatus, Spoyony.
37:
¶Continuatum & Interruptum con=
38:
traria.
39:
¶Continuatio, onis, Trwánie/ czinienie
40:
czego bes przeſtanku/ kończenie/ prowádzenie
41:
przed ſię precz áż do końcá. Continuatio
42:
& ſerieſ rerum. Cic. Mirabilis quæ=
43:
dam cōtinuatio ſerieſ rerum, & alia.
44:
¶Continuo, aduerbiū, Hnet/ álbo wnet
45:
Cōtinuo exeo, Hnet wynidę. Continuo
46:
hic ero uel adero, Wnet mie tu maćie/
47:
wnet tu będę.
48:
¶Continuo aut interrogatiue aut ne=
49:
gatiue ponitur, & idem eſt quod non
50:
ideo uel num ideo, Vt continuo ne ſi
51:
ille ſtulte dixit, tu ſtultius facies, id
52:
eſt, num ideo, I wieręś zá rázem to miał
53:
czinić co on z ſzaleńſtwá y głupośći
54:
rzekł.
55:
¶Continuitas, Vſtáwiczność/ trwá=
56:
nie.
Fff 3¶Detineo


strona: 447v


kolumna: a
T ante E.
1:
¶Detineo, Zádzierżawam kogo/ omieſzka=
2:
wam komu.
3:
Detineo te fortaſſe profecturus alio
4:
fueras, Zádzierżawam cie/ á tyś podobno
5:
miał pilnieyſzą przed ſobą. Detinere aliquē
6:
& demorari idem.
7:
Detines me ſuſpenſum, Długo mie
8:
dzierżyſz ná słowie.
9:
Detinet me hoc negotium, Tá ſpráwá mi
10:
wiele záwadza.
11:
Detinent terras niues, Leżą długo ná źie=
12:
mi.
13:
Detinere inani ſpe, Ná pięknych słów=
14:
kách kogo więźbić/ nádźieyą kogo kar=
15:
mić.
16:
Vt non plus darent iuris quam deti=
17:
nerent, Aby nie więcey ſpráwiedliwośći zá=
18:
dzierżeli niżliby przidáli.
19:
Detineri uentis, Przed wiátry nie=
20:
moc.
21:
¶Diſtineo idem, diſtinere pacem, Od=
22:
włóczyć poſtánowienie pokoyu. Per eumpax
23:
diſtinetur, On w tym iż pokóy nie może być
24:
poſtánnowión.
25:
Occupari & diſtineri, Być rozmáyitemi
26:
pracámi roſtárgnión.
27:
Diſtentus & opera & animo, Ná vmy=
28:
śle y rozmáyitemi ſprawámi roſtárgnio=
29:
ny.
30:
¶Diſtentiſsimus pro occupatiſsimo
31:
dixit Cicero, Wielmi roſtárgnio=
32:
ny.
33:
¶Obtineo, Oſięgam/ doſtawam czego. Ob=
34:
tinere cauſam, Wygráć ſwe ſpráwy. Ob=
35:
tinere & repelli contraria, Optinuit exi
36:
ſtimari bonus, Wſobił ſie w to że był mian
37:
zá dobrego człowieká.
38:
Obtinere admirationem, W wielkiey po=
39:
wadze y wźiętośći być. Noctem inſequen=
40:
tem eam caligo obtinuit, Wtóra noc
41:
tákże ciemna byłá yáko y pierwſza. Obtinere
42:
dignitatem pro retinere & conſeruare,
43:
Záchowáć ſwą powagę.
44:
Obtinet fama, Sławá przeſię trwa/ ál=
45:
bo tá yeſt pospolita sławá.
46:
Obtinere firmitudinem animi, W ſta=
47:
łośći trwáć.
48:
Obtinemus ipſius Cæſaris ſummam
49:
illius erga nos humanitatem, Mamy ál=
50:
bo znamy oſobliwą ludzkość y skłonność
51:
przećiwko nam.
52:
Obtinere & amittere litem contraria,
53:
Swą ſpráwę wygráć.
54:
Obtinere locum infimum ciuitatis,
55:
Ieden z nayniſzſzych być/ naypodleyſzą doſtoy=
56:
ność w mieyście otrzimáć. Tertium locum
kolumna: b
T ante E.
1:
Mileſiæ oues obtinet, Trzecie mieyſce
2:
Myleſeyskie owce máyą/ to yeſt bywáyą
3:
poczitáne zá naylepſze po dwoyich. Prouerbij
4:
locum obtinuit, Weſzło w poſpolitą przi=
5:
powieść.
6:
Obtinet magnum locum in medica=
7:
minibus hæc herba, Tego źiela wielki po=
8:
żytek yeſt w lekárſtwách.
9:
Præcipuam obtinet nobilitatem, By=
10:
wáyą poczitáni zá naznámienitſzą śliách=
11:
tę.
12:
Obtinere nomen ſapientis, Być mián zá
13:
mądrego.
14:
Obtinere noxiam ueneni, Szkodźić yáko
15:
yad.
16:
Obtinere primatum apud regem, Pier=
17:
wſze mieyſce miec v królá. Obtinere prin=
18:
cipatum, W wielkiey powadze być. Qui
19:
principatum in ciuitate multis annis
20:
obtinuerat, Który przes wiele lat naypier=
21:
wſze mieyſce w mieście miał. Obtinere pro
22:
uinciam, Doſtáć ſtároſtwá.
23:
Cumprouinciam Siciliam obtineret,
24:
Gdy ſtároſtwo Sicilieyskie trzimał. Obti=
25:
nere ſummum & altiſsimum gra=
26:
dum ciuitatis, Prziść ku naypierwſzey do
27:
ſtoynośći w mieście.
28:
Sanquinis uicem obtinet, Ieſt miáſto
29:
krwie.
30:
Obtinere uim diuinam dicitur lex na=
31:
turalis, Przirodzony rozum/ też to ſądźi co
32:
yeſt bárzo wedle páná bogá.
33:
Obtinetur imperſonale.
34:
¶Obtento, as, are, frequent.
35:
¶Pertineo, ſignificat pertingere perue=
36:
nire, & iungitur præpoſitioni in, uel
37:
ad, Doſięgáć/ doſtáwáć do czego.
38:
In tuas pertinet ædes, Aż do twego domu
39:
doſtáye.
40:
Quæ ad poſteritatis memoriam per=
41:
tinerent, Któreby do potomków náſzych pá=
42:
mięći doſtawáły/ álbo ná któreby mogli náſzy
43:
potomkowie pámiętáć.
44:
Ad pulmones uſ pertinet, Aż do płuc
45:
doſięga.
46:
¶Pertinet imperſonale, Należy/ przi=
47:
ſtoyi.
48:
Magis hæ malitia ad uiros pertinet
49:
quam ad mulieres, Więcey tá złość męſz=
50:
cziznie prziſtoyi niżli białym głowóm. Ad
51:
quos pertineat facinus ueſtigia nulla
52:
extant, Niemáſz żadnych znáków kto by w
53:
tym winien był.
Pertinet


strona: 448


kolumna: a
T ante E.
1:
Pertinet ad rem, Należy k rzeczy. Perti=
2:
net ad Rempub. Ku pożytku poſpolitey
3:
rzeczy należy.
4:
Pertinet oratio mea ad plures, Sciąga
5:
ſie ná więcey ich.
6:
Summa illuc pertinet ut ſciatis, Sum=
7:
ma ſie k temu ściąga/ etć. Pertinet eodem,
8:
K temuſz teſz służy. Pertinet ad officium
9:
meum, Ná moyę powinność należy.
10:
¶Pertinax, acis, om. Ociętny/ vpor=
11:
ny/ a/ e. Aliquando in bonam partem,
12:
Liuius, Vincit omnia pertinax uirtus,
13:
Stáła trwáła cnotá wſziſtkiemu zdoła. Per=
14:
tinax fama, Nieodmienna sławá. Perti=
15:
nax certamen, Długo trwáyąca bit=
16:
wá.
17:
Pertinatior in diſſerendo uel diſpu=
18:
tando, Nieyáko vpornieyſzy. Pertinaciſsi=
19:
mus fueris ſi in eo perſtiteris, Będę ćie
20:
miał za wielmi vpornego yeśli w tym trwáć
21:
będzieſz chćiał.
22:
¶Pertinatia, æ, fem. prim. Vporá/ ocięt=
23:
ność/ przećiwność.
24:
¶Pertinaciter aduerbi. Vpornie/ ocięt=
25:
nie.
26:
Pertinaciter inſequi, pertinaciter defen=
27:
dere, &c.
28:
¶Retineo, Odzierżawám/ zádźierżawam/ zá=
29:
chowawam.
30:
Retine me obſecro, Proſzę zádźierz
31:
mie.
32:
Pudore & liberalitate liberos retine=
33:
re ſatius eſſe credo quam metu, Mam
34:
zá to że dáleko rychley yeden może dzieći
35:
w dobrych obyczáyách/ y w posłuſzeńſtwie o=
36:
dzierżeć wſtidliwą beſpiecznoſćią niżli ſrogoś
37:
cią boyáźnią/ y zbytnią ſurowością. Siniſtra
38:
manu equū reinebat, Lewą ręką koniá zá
39:
dzierżawał.
40:
Animo ſtudia retinere, Mieć ná báczno=
41:
śći nauki.
42:
Fidem in amicitia retinere, Vprzeymość
43:
w prziyáźniey chowáć.
44:
Humanitatem retinere, W posłuſzeńſtwie á w
45:
dobrych obyczáyách odźierżawáć.
46:
In ſermone longo aliquem retinere,
47:
Długo s kim mówić.
48:
Memoria retinere, Pámiętáć, Morbo
49:
retineri, Chorowáć.
50:
Morem ueterem retinere, Obyczáyu ſie ſtá
51:
rego dźierżeć.
52:
Officium retinere, Vrzędu á powinnośći
53:
ſwey prziſtrzegáć.
kolumna: b
T ante E.448
1:
Labebar longius niſi me retinuiſſem,
2:
Lećiał bych/ pádnąłbych daley bych ſie był nie zá
3:
dźierżał.
4:
Tempeſtatibus retineri, Przes niepogodę
5:
być odźierżawan.
6:
¶Retento, as, are, frequentatiuum, Zá=
7:
dzierżawam/ podpieram/ ſpomagam ko=
8:
go.
9:
¶Retentus, a, um, participium, Zádzier=
10:
żány/ a/ e.
11:
¶Retentio uerbale, Zádzierżenie.
12:
¶Retinens participium ſiue nomen
13:
ex participio, Zádzierżący/ oſięgáyący/
14:
a/ e.
15:
Retinens dignitatis, Swey doſtoynośći
16:
ſtrzegący.
17:
¶Retinaculum, retinaculi, neut. quo ali
18:
quid reinetur, Wſzelákie naczinie którym
19:
co zádźierżawáyą.
20:
¶Suſtineo, Podeymuyę/ podpieram/ też cier=
21:
pię.
22:
Non ſuſtineo, Nie przemogę/ nie mogę
23:
wydzierżeć.
24:
Rem in noctem ſuſtinere, Aż do nocy od=
25:
kłádáć.
26:
Aliquem ſua authoritate ſuſtinere, Prze
27:
możnością ſwą kogo brónić.
28:
Cauſam alicuius rei ſuſtinere, Ná ſobie
29:
mieć/ etć.
30:
Ceruicibus ſuis Rempub. ſuſtinere,
31:
Rzeczypoſpolitey podpieráć.
32:
Cibo aliquo ſuſtineri, Odżywiáć
33:
ſie.
34:
Maximam hic ſolicitudinem curam
35:
ſuſtineo, Mam ſam ná ſię wielką pra=
36:
cę.
37:
Dignitatem & decus ciuitatis ſuſtine=
38:
re, Záchowáwáć powagę ſtanu mieyſcie=
39:
go.
40:
Equos incitatos ſuſtinere, Rozbodzione
41:
konie zádzierżeć/ powściągnáć.
42:
Magnam expectationē ſuſtines, Wiel=
43:
ką nádzieyę maſz o ſobie/ wiele o tobie lu=
44:
dzie dzierżą.
45:
Suſtinere ac tueri expectationem ſui,
46:
Tym ſie okázowáć czego ſie po niem nádzie=
47:
wano/ czinić doſić oczekawániu ſwe=
48:
mu.
49:
Humeris Rempub. ſuſtinere, Być ná
50:
wielki pomocy Rzeczypoſpolitey/ ná ſobie yą
51:
dzierżeć.
52:
Imperia alicuius ſuſtinere, Cierpieć/ zá do=
53:
bre przimowáć.
54:
Impetum hoſtium ſuſtinere, Zádźierżeć
55:
ná ſobie náyechánie á nátarcie nieprziyaciel=
56:
skie/ mężnie ſii yim ſtáwić.
Fff4Nomen


strona: 448v

T ante E.
1:
Nomen publicani ſuſtinere, Celnikiem
2:
być.
3:
Munus conſulare ſuſtinere, Ráycą
4:
być.
5:
Onus magnum ſuſtinere Wielką pracę
6:
náſobie mieć.
7:
Sermones hominum ſuſtinere, Omowki
8:
ludzki cierpieć.
9:
Sumptum ſuſtinere, Wielki koſzt wieść.
10:
Vultum alicuius ſuſtinere, Smiáło komu
11:
w oczy weyźrzeć.
12:
Suſpitionem ſuſtinere, W podeyźrzeniu
13:
być.
14:
¶Suſtinentia barbare legitur in Biblijs
15:
pro pacientia.
16:
¶Suſtento, as, are. frequentatiuū, Pod=
17:
pieram. Metaph. Ziwię/ karmię/ chowam.
18:
Plaut. Solus omnem familiam ſuſten=
19:
tat, Ieden ſam wſzitkę czeladź żywi. Famem
20:
ſuſtentare, Podeprzeć bokow/ opátrzić ſie
21:
przećiw głodu.
22:
Tenuitatem alicuius ſuſtentare, Chudo=
23:
by cziyey podeprzeć.
24:
Suſtenta te mea Terentia ut potes,
25:
Ziẃ ſie/ wychowaway ſie/ opátrzay ſie żywno=
26:
ścią yáko możeſz.
27:
Tua te uirtute ſuſtentes, Cieſz ſie cnotą
28:
twoyą.
29:
Præclara conſcientia ſuſtentor. Dobrym
30:
niewinnym ſumieniem ſie cieſzę. Literis
31:
ſuſtentos & recreor, W naukách yedyną
32:
pociechę y ochłodę mam.
33:
Aliquot malum ſuſtentare, Wycier=
34:
pieć.
35:
¶Suſtentatum eſt, imperſonale, Cæſar
36:
ægre eo die ſuſtentatum eſt, Ledwieſmy
37:
ſie mogli przećiwić.
38:
Suſtentaculum, li, neut. ſecund. Podpo=
39:
rá.
40:
¶Suſtentatio, Podpieránie/ cieſzenie/ też
41:
odwłoczenie. Mora & ſuſtentatio.
42:
Tener, a, um, Szczupły/ cienki/ ſubtulny/ a/ e.
43:
¶Prætener, a, um, Bárzo cienki. Ætas te=
44:
nera, Dziectwo/ dziećińſtwo.
45:
Tener puellus, Szczupłe chłopiątko. A te=
46:
nero & a teneris ſuaudi annis, Od
47:
młodych lat/ od ſámego dziectwá. Tenera
48:
& tractabilis uirtus cui dura & fer=
49:
rea opponitur. Equus tener, Młody ko=
50:
nik cui uetulus opponitur, Tenerior, te=
51:
nerimus.
52:
Tenellus, a, um, diminutiuum, Szczupliuch
53:
ny/ cieniuchny/ młodziuchny/ a/ e.
54:
Tenelia ætas. Dziectwo/ álbo dziećinſtwo.
55:
Teneritas, teneritatis, fe. tert. Szczupłość
56:
ſubtilność/ cienkość/ młodosć.
kolumna: b
T ante E.
1:
Teneritudo, inis, idem.
2:
Tenere, & teneriter aduerbium, Szczu=
3:
pło.
4:
Teneraſco ſeu Tenereſco, is, ere, Szczu=
5:
pleyę/ cieńczeyę/ ſubtilnieyę.
6:
Tenia, Vide Tænia.
7:
Tenitæ credebantur eſſe ſortium Deæ,
8:
Feſtus.
9:
Tenor, Vide Teneo.
10:
Tenos alias Hydruſa Inſula una ex Cy=
11:
cladius & in ea oppidum eiuſdem
12:
nominis.
13:
Tentigo, pen. prod. tentiginis, fe. pruri=
14:
tus libidinis quo uirilia extenduntur,
15:
Ządza ku niecziſtośći.
16:
Tento, tentas, tenaui, are, act. prim. Kuſzę/
17:
koſztuyę.
18:
Experiar & tentabo omnia, Chcę mi
19:
ſie skuśić y doſwiádczić wſzego.
20:
Tentare fortunam, Skoſztowáć fortu=
21:
ny.
22:
Tentare pecunia iudicium, Kuśić ázaby
23:
ſie chćieli dáć przedárowáć. Armis rem ten=
24:
tare, Woyną skoſztowáć.
25:
Fruſtra aliquid tentare, Prożno ſie od
26:
kuśić.
27:
Tentaui quid in eo genere poſſem,
28:
Skoſztowałem śił ſwoyich yákoby tu mogły
29:
wydzierżeć.
30:
Scientiam alicuius tentare, Skuśić co kto
31:
vmie.
32:
Morbo tentari, Chorobą być kuſzon. ten=
33:
tare caput dicitur uinum, Záwrácáć gło=
34:
wę.
35:
Tentatio, onis, fem. tert. Kuſzenie.
36:
Tentamentum, ti, idem.
37:
Tentabundus, a, um, Częſto á gęſto kuſzą=
38:
cy.
39:
¶Attento, idem quod ſimplex. Kuſzę.
40:
Attentare fidem alicuius, Wiáry cziey
41:
koſztowác.
42:
Attentare pudicitiam puellæ, Kuśić ſie
43:
dzieweczkę przipráwić o niecześć.
44:
¶Pertento, as, are, Kuśić ſie ócz. Perſpice
45:
rem & pertenta, Obácz dobrze rzecz y
46:
skoſztuy.
47:
Tremor pertentat tota equorum cor=
48:
pora, Poczináyą ſie wſziſtki konie
49:
trząść.
50:
¶Prætento, Naprzód koſztuyę/ doſwiád=
51:
czam.
52:
Prætentare iudicis miſericordiā, Skoſz=
53:
towáć miłoſierdzia ſędziego. Prætentata &
54:
perſpecta cauſa, skoſztowawſzy y obacziwſzy
55:
rzecz.
Prætentatus


strona: 449


kolumna: a
T ante E.
1:
Prætentatus, huius prætentatus, KOſzto=
2:
wánie/ kuſzenie.
3:
¶Retento, Powtóre ſie kuſzę.
4:
¶Retento, frequentatiuum a retineo,
5:
Vide ſuo loco.
6:
Tentorium, Vide Tendo.
7:
Tentyra ciuitas inferioris Ægypti uel
8:
(ut ait Plautus) Inſula Nilo circunda=
9:
ta Tentyri & Tentyritæ incolæ Ten=
10:
tyri.
11:
Tentyriticus, a, um, poſſeſsiuum.
12:
Tenuis & hoc tenue, Cienki/ máły/ ſubtyl=
13:
ny.
14:
¶Pertenuis, & prætenuis & hoc per=
15:
tenue, & prætenue, Bárzo cienki/ máłuczki
16:
ſzczupliuchny.
17:
¶Subtenuis, e, Prziſubtelnieyſzy/ przi=
18:
cień.
19:
¶Tenuis Metaph. Vbogi. Aqua tenuis
20:
Miáłka wodá/ álbo máło wody. Cultu te=
21:
nuiſsimo uiuere, Ná máłey rzeczy prze=
22:
ſtáć.
23:
Diſcrimen tenue, Máluczka rózność.
24:
Tenuis homo cui locuples opponi=
25:
tur, Vbogi człowiek. Tenuo loco ortus,
26:
Z niskiego ſtanu.
27:
Tenues opes, Máluczkie bogáctwá. Op=
28:
pidum tenue, Nędzne mieyśćisko. Spes te=
29:
nusi, Máła nádzieya. Tenuia uellera,
30:
Cienka wełná.
31:
Tenuiſsimus pannus, Miękuſienkie á
32:
cieniuchne ſukno.
33:
Tenuitas, tenuitatis, fem. tert. Szczupłość/
34:
cienkość/ ſubtilność. Metaph. Vboſtwo/ chu=
35:
dobá.
36:
Cauda in tenuitate deſinens, Ogón co
37:
dáley ku końcowi tym cieńſzy. Ærarij tenui=
38:
tas, Chudobá skárbu. Verborum tenui=
39:
tas.
40:
Tenuiter, tenuius, tenuiſsime, Cienko/ ſzczu=
41:
pło. Metph. Vbogo/ chudo. Alutæ tenui=
42:
ter confectæ, Zameſz foremnie wypráwny.
43:
Tenuiter æſtimare, Lekko ſzácowáć.
44:
Tenuiculus, la, lum, dimin. Máluczki/ ſzczu
45:
pluchny.
46:
Tenuo, as, are, act. prim. Cienko á ſubtilno
47:
czinię.
48:
¶Attenuo, as, are, Vmnieyſzam/ vwłaczam
49:
Apud Medicos, Wyſuſzam. Attenua=
50:
tum bellum at imminutum, Znę=
51:
dzone.
52:
Attenuatæ prælijs legiones, Woyská
53:
bitwámi vmnieyſzone. Attenuatus ui=
54:
ctus, Podnieſienie korytá/ máły obro=
kolumna: b
T ante E.449
1:
¶Attenuate aduerbium, ut Attenuate
2:
præſſe dicere, Máluczko słów czi=
3:
nić.
4:
¶Attenuatio, Vmnieyſzenie/ vwlecze=
5:
nie.
6:
¶Extenuo idem, Extenuare cenſus cu=
7:
iuſ ciuis, Vmnieyſzić. Extenuare cibū
8:
dentibus, Zeżwáć.
9:
Extenuare corpus, Wyſuſzić ſie. Crimen
10:
extenuare, Wyſtępek czyi lżić/ omáwiáć.
11:
Extenuatur mea ſpes & euaneſcit,
12:
Vmnieyſza ſie moyá nádzieya y znika.
13:
¶Extenuatio, Lżenie/ vmnieyſzánie. Figura
14:
eſt Rhetorica.
15:
Tenus, huius tenus, uel teni idem quod
16:
laqueus, Stryczek/ powrózek.
17:
Tenus præpoſitio ablatiuo ſeruit ſem=
18:
per in ſingulari poſtponitur abla=
19:
tiuo, ut Capulo tenus, Aż do głowice.
20:
Vmbilico tenus, Aż do pępku. Hactenus
21:
Aż poty/ áż do tąd. Verbo tenus, Sło=
22:
wem.
23:
Oretenus Vſtnie. In plurali ponitur cū
24:
genitiuo, & etiam cum ablatiuo, Virg.
25:
& crurum tenus a mento palearia pen
26:
dent, Celſus, Demittere ſe inguinibus
27:
tenus in aquam calidam, Eſt quiddam
28:
prodire tenus cum non datur ultra.
29:
Tepeo, Vide Tepor.
30:
Tephrites gemma, CC.
31:
Tepor, teporis, maſc. tert. Wolna ciepłość/
32:
śrzednia ciepłość.
33:
Tepiditas, Chłodność.
34:
Tepidus, a, um, Wolny/ chłodny/ a/ e. Wczeſ=
35:
nociepły. Tepidum lac, Ták ciepłe yáko od
36:
krowy.
37:
Tepidor tempeſtas, Wilgotnieyſze po=
38:
wietrze.
39:
¶Subtepidus, a, um, Prziwolnieyſzym.
40:
Tepidus Metaphorice, Nieochotny/ leniwy/
41:
nieweſoły/ a/ e. Gnóy. Hic homo factus
42:
eſt tepidus, Stał ſie leniwy. Plaut. Tepi=
43:
dus homo, Leniwy/ boyázny/ pierſchliwy
44:
człowiek.
45:
Tepido, as, are, eſt uites tignis cir=
46:
cunfundere. Plin. lib. 17. cap. 26. inuſita=
47:
tum.
48:
Tepeo, es, tepui, tepere, neu. ſec. Chłodnę/ ye
49:
ſtem chłodny/ álbo chłodnieyę. Temperate
50:
tepere, Ták w czás chłodnym być.
51:
Tepefacio, is, ere, Chłodzę álbo zágrzewam
52:
iżby wolno było.
53:
Tepeſco, tepeſcis, tepui, tepeſcere.
54:
¶Intepeſco & tepefio, Wolnieyę.
55:
Teporatus, a, um, Wolno vcziniony/ ochłodły
56:
a/ e.
Te=


strona: 449v


kolumna: a
T ante E.
1:
Ter aduerbium, Trzi kroć/ trzi rázy. Ter tan
2:
to peior, Trzi kroć gorſzy.
3:
Ter conſul, Po trzecy ras Burmi=
4:
ſtrzem.
5:
Ter tenus, Trzi kroć trzi. Ter in anno, Trzi=
6:
kroć w rok.
7:
Tercentum, Trziſtá.
8:
Tercenteni plurale tantum adiectiuum,
9:
Trziſtá á trziſtá/ po trzech ſet.
10:
Tergemini, Trzey zá raz vrodzeni/ troyá=
11:
cy.
12:
Tergeminus, a, um, Trzikrotny/ a/ e. Vt
13:
tergemina uictoria, Trzikrotne zwicię=
14:
ſtwo.
15:
Tertius, a, um, Trzeći/ a/ e. Tertius in pre=
16:
cio, W pierwſzey powadze po dwu. Ter=
17:
tio loco, Ná trzećim mieyſcu/ albo po trze=
18:
cie.
19:
Tertio, as, are, Trzeciakuyę/ po trzeći kroć czi=
20:
nię.
21:
Vt terram uel ſolum tertiare, Po trze=
22:
ći kroć ſpráwowáć/ wzoráć. Tertia uerba
23:
Ledwey ná poły wyrzeczono słowá. Apu=
24:
leius.
25:
Tertiatio, onis, uerbale ipſe tertiandi a=
26:
ctus, Trzeciakowánie.
27:
Tertianus, a, um, ut Tertiana febris, Trze
28:
ciodzienna febrá/ zimnicá.
29:
Tertiana abſolute idem ſignificat, ſed
30:
frequentius in plurali dicitur.
31:
Tertio aduerbium, Po trzećikroć.
32:
Tertium aduerbium idem, ut tertium
33:
conſul, Po trzeći kroć burmiſtrzem.
34:
Tertianus, a, um, ut ſtannum tertianum,
35:
Cená trzećiego brantu.
36:
Tertiatum, Trzećizná.
37:
Ternus, a, um, Trzeći/ a/ e. Idem ſcilicet,
38:
quod tres uel tria ſed fere pluraliter
39:
uſurpatur.
40:
Terni, æ, a & diſtributionem ſignificat,
41:
Trzey á trzey/ po trzech á po trech.
42:
Terni idem, Po tridzieśći/ álbo trzidzieśći á
43:
trzidzieśći.
44:
Ternarius, a, um, Trzi w ſobie oſięgáyą=
45:
cy.
46:
Terpane Helenæ partia in Lacedæmo=
47:
nia.
48:
Terapane item inſula in mari liguſtigo
49:
quam Corſicam uocant.
50:
Terapneus, a, um, poſſeſsiuum.
51:
terebellum, Vide Terebra.
52:
Terebinthus, thi, fem. Terepentinowe drzewo
53:
Arbor nigrum lignum cum ſplendo=
54:
re præſeferens.
kolumna: b
T ante E.
1:
Terebinthinus, a, um, Co yeſt z tego drze=
2:
wá.
3:
Terebinthina reſina, Terpentiná żywicá kto=
4:
rą w wosk áby był miękki kłádą.
5:
Terebra, æ, uel terebrum, Swider.
6:
Terebellum, dimin. Swiderek.
7:
Terebro, as, are, Swidrem wiercę.
8:
¶Perterebro, Prziwiertuyę. Terebratio
9:
Wiercenie.
10:
Terebratio, onis, Przewiercenie.
11:
Teredo, teredinis, Prochnowy robak/ álbo
12:
drzewny mół który drzewo grizie á ták pro=
13:
chnieye.
14:
Terentum locus in campo Martio Ro=
15:
mæ in quo omnium naſcentium &
16:
morientium nomina ſcribebantur.
17:
Teres, teretis, om. tert. Obli/ okrągły. Quic=
18:
quid uidelicet rotundum oblungun
19:
eſt, Teres ſtructura, Okrągłe/ oble budo=
20:
wánie.
21:
Torus teres at rotundus, Wſziſtek obli
22:
y okrągły.
23:
Teres oratio, Dobrze polerowána rzecz
24:
gdzie zwłaſzczá nic nie zbywa/ áni też nie do=
25:
ſtáwa.
26:
Tergemini, Vide Ter.
27:
Tergeſtum ciuitas in Limitibus Italiæ &
28:
Illyrici hodie Trieſtum uocatur. Trieſt
29:
ini friui zową. In foro Iulio.
30:
Tergo, tergis, terſi, terſum, tergere, act.
31:
tert uel Tergeo, terges, terſi, terſum,
32:
tergere, Ocieram/ chędożę/ cziśćię. Tergere
33:
foſſas ueteres, Wyrumowáć/ wyſzlámowáć
34:
ſtáre przekopy.
35:
Terſus, a, um, participium, ſiue no=
36:
men ex participio, Czyſty/ chędogi/ ſzczy=
37:
ry/ a/ e.
38:
¶Compoſita, Abſtergo idem quod
39:
ſimplex, Omywam/ ochędożam. Tranſfer=
40:
tur etiam ad animum ſiue ad res ani=
41:
mi, ut abſtergere dolorem, id eſt, depo
42:
nere, Przeſtáć żáłowáć.
43:
Faſtidia abſtergere & moleſtias ab=
44:
ſtergere, Popuśćić precz wſzech ſmutków y
45:
cięſzkośći.
46:
¶Abſtergo idem quod Abſtergo,
47:
nunc abſtergo eſt uſitatius.
48:
Abſtergere lachrymas, Otrzeć łży/ prze=
49:
ſtáć płákáć.
Fletum


strona: 450


kolumna: a
T ante E.
1:
Fletum abſtergere idem, Abſtergere pu
2:
dorem, Niewſtidźić ſie.
3:
¶Detergo, Zmywam/ ścieram/ omy=
4:
kam.
5:
Spurcitias detergere, plugáwſtwo zmyć/ ze
6:
trzeć.
7:
Gemmas detegere, Pączki álbo pukánie
8:
drzew omknąć. Detergo idem.
9:
¶Extergo, & Extergeo, Wycziściam/ wy
10:
chędożam.
11:
¶Exterſus, a, um, participium, Wytárty
12:
wychędożony/ a/ e.
13:
Exterſum at euerſum relinquere fa=
14:
num aliquod, Złupić/ odrzeć kościół nie=
15:
yáki.
16:
¶Pertergo, Wſzędźie omywam/ ocie=
17:
ram.
18:
Tergum, tergi, neu. ſec. Grzbiet/ zádek. Ter=
19:
gum & dorſum idem, Terga uertere,
20:
Podáć tyłu/ vciekáć.
21:
A tergo, Z zádku. Twergum collis, Zádnia
22:
część góry.
23:
Tergum pro ſcuto apud Poëtas, Tar=
24:
cza.
25:
Aliquando pro Tergore ſeu corrigo
26:
Skórá.
27:
Tergiuerſor, tergiuerſaris, tergiuerſari,
28:
Idę wſpák/ podáwam tyłu/ vciekam. Tergi=
29:
uerſor fallo & dicta muto, ſynonyma
30:
ſunt, Metaphor. Opieram ſie/ nie chcę być
31:
komu k woley/ przećiwiam ſie. Tergiuerſa=
32:
ri contra aliquem, Zápieráć ſie przećiw
33:
komu.
34:
Huc & illuc tergiuerſari, I tákich y owá
35:
kich wymowek ſzukáć.
36:
Tergiuerſari etiam ſignificat, Trwożić ſo=
37:
bą/ ſpachnąć/ opieráć ſie/ to yeſt począwſzy ná
38:
kogo co wieść skárżyć álbo poziwác prze=
39:
ſtáć.
40:
Tergiuerſatio, Opieránie/ trwożenie/ ſpachnie=
41:
nie/ podánie tyłu.
42:
Tergiuerſator, tergiuerſatoris, Spáchacz/
43:
który zwłaſzczá nie chce doſtáć.
44:
Tergus, tergoris, neut. tert. idem quod co
45:
rium, Skórá/ rzemień.
46:
Terginus, a, um, poſſeſsiuum, Skórzány/
47:
rzemienny.
48:
Termentū pro detrimento poſuit, Plaut.
49:
Feſtus.
kolumna: b
T ante E.450
1:
Termes, termetis, maſc. Gáłąź s owocem
2:
weſpołek odcioſniona.
3:
Termes etiam eſt uermiculi genus car=
4:
nem exedens, Mieśny robak.
5:
Termile mons qui Chimera dictur in
6:
Lycia, CC.
7:
Termilum uaſis genus, CC.
8:
Terminus, termini, maſc. Gránicá/ kopiec/ też
9:
cel/ kres/ koniec.
10:
Contentionum terminus, Koniec ſwa=
11:
rów.
12:
Terminus etiam Deus antiquis creditus
13:
in cuius tutela eſſent fines agro=
14:
rum.
15:
Terminalis & hoc terminale, Gránczny/
16:
konieczny. Et Terminalia, orum, plurale
17:
tantum, Swiętá tego iſtego bogá Terminu=
18:
ſa./ etć.
19:
Terminalis lapis, Grániczny kámień/ to
20:
yeſt kopiec.
21:
Termino, as, are, act. prim. Kończę/ gráni=
22:
czę.
23:
Vitam terminare, Skończić żywot. Ter=
24:
minare bona uoluptate, Wſziſtkę ſzczę=
25:
śliwość ná roskoſzy ſadźić. Terminare mo
26:
dum alicuius arus, Miárę á kres zákre=
27:
śić w którey nauce.
28:
Terminatus, a, um, participium, ut termi=
29:
natus ager, Ograniczony grunt. Diuitiæ
30:
terminatæ, Bogáctwá ku pewnemu kreſowi
31:
náznáczone.
32:
Terminatio, onis, idem qud definitio,
33:
Skończenie.
34:
¶Conterminus, a, um, Pográniczny w
35:
ſąſiectwie. Conterminalis, conterminale
36:
idem.
37:
¶Determino, as, are, Ográniczam/ kopce
38:
ſipę/ oceluyę/ okryſzam.
39:
Determinant ſpacia aquilæ, Orłowie ſa=
40:
mi ſobie cel á krés zákreſzáyą w którym lá-
41:
táć máyą.
42:
¶Determinare per translationem ſi=
43:
gnificat, Skończić to yeſt náznáczić/ roſprá=
44:
wić.
45:
¶Determinatus, a, um, participium, ut
46:
determinatus curſus equorum, Náz=
47:
náczony/ okreſzony cél zawodu końskie=
48:
go.
49:
¶Determinatio uerbale, Skończenie/ ro=
50:
ſpráwienie.
51:
Nam ponitur determinatio pro defi=
52:
nitione.
¶Diſtermino


strona: 450v


kolumna: a
T ante E.
1:
Diſtermino, as, are, Rozgrániczam/ rozſi=
2:
puyę gránice. Id eſt diuido, diſsipo.
3:
¶Extermino, id eſt, expello & ueluti
4:
extra terminos mitto, Wygrániczam/ to
5:
yeſt wypędzam/ zá gránice precz zápędzam/
6:
wykorzeniam.
7:
Exterminare regno, Wypędźić álbo wywo
8:
łáć z krolewſtwá. Exterminare ex homi=
9:
num communitate, Zákląć álbo wywo=
10:
łáć.
11:
Exterminare inutiles quæſtiones, Nie=
12:
pożyteczne gadki á pytánia odrzućić/ wyko=
13:
rzenić.
14:
¶Exterminatus, a, um, Wygrániczony/
15:
wygnány/ a/ e. Metaph. Wyko=
16:
rzeniony.
17:
Expulſa at exterminata ſuis ſedibus
18:
Reſpub. Zniſzczona/ wygnána precz Rzecz=
19:
poſpolita.
20:
¶Exterminatio & Exterminium in Bi=
21:
blijs leguntur. Wygnánie/ wypędze=
22:
nie.
23:
¶Exterminator uerbale, Wypędźi=
24:
ciel.
25:
¶Interminatus, a, um, Nieográniczony/
26:
nieocelowány/ nieskończony/ a/ e.
27:
Termonem ueteres pro termino dixe=
28:
runt. CC.
29:
Ternus, terni, Vide Ter.
30:
Tero, teris, triui, tritum, terere, act. ter. Trę
31:
trawię. Terere oculos, Trzeć oczy. Terere
32:
tempus, diem, ætatem, Trawić czas.
33:
Crocum terere, Szafran trzeć/ wiercieć.
34:
Mola terere, Mlieć. Iter terere W drógę
35:
iść.
36:
Sermonibus tempus terere, Ná rozmo=
37:
wách czás trawić. Otium terere idem.
38:
Trito, as, are, frequentatiuum, Vſtáwicznie
39:
trę.
40:
Tritus, a, um, participium, Tárty/ przeno=
41:
ſzony/ poſpolity/ przetárty/ a/ e. Tritum iter,
42:
Tárta/ torowána/ pewna/ poſpolita drógá.
43:
Trita ueſtis, Przetárta/ przenoſzona ſuknia.
44:
Tritum ſermone prouerbium, Poſpoli=
45:
ta przipowieść v wſzech ludźi. In Græco
46:
ſermone tritum at celebratum, W
47:
greckim yęzyku bárzo poſpolite. Trita lau=
48:
dis uia, Vtárta drógá chwały/ to yeſt chwa=
49:
łá od wielu ich komu prziſądzona.
50:
Tritus, huius tritus, maſc. q. ipſe uide=
51:
licet terendi actus, Tárcie yedno o dru=
52:
gie.
53:
Trituro, as, are, Młócę.
kolumna: b
T ante E.
1:
Tritura, æ, Młodźbá. Quæ apud nos tri=
2:
bulis fit in Syria inſtrumentis quibuſ=
3:
dam a bobus tractis, ſic & in Vnga=
4:
ria audio fieri apud quoſdā flagellis.
5:
Tritor, tritoris, maſc. tert. Młocek.
6:
¶Attero, atteris, pen. cor. attriui, attri=
7:
tū, atterere, Nácieram/ vcieram/ przicieram/
8:
przenoſzę.
9:
Atterere aures alicui, Metaph. Nátrzeć
10:
komu vſzy/ to yeſt/ námowić mu do wo=
11:
ley.
12:
¶Attritus, a, um, participium, ut attri=
13:
ta toga, Wytárta/ przenoſzona ſuknia. At=
14:
tritus uomer, Stępiony króy. Attritus la
15:
pillus unda, Kámyk w wodzie nátár=
16:
ty.
17:
Attrita bellis Æthiopia, Przes walki
18:
zniſzczona/ ſpuſtoſzona. At terere famam ali
19:
cuius, Náruſzić komu yego dobrey po=
20:
wieść. Opes atterere, Náruſzić ymie=
21:
nia.
22:
¶Attritus huius attritus, Nátárcie/ prze=
23:
noſzenie.
24:
Attritus calceamentorum, Przenoſzenie
25:
butów.
26:
¶Contero, Roſcieram/ tłukę/ mielę/ tra=
27:
wię.
28:
¶Contero, id eſt, ſimul totū tero fran=
29:
go, tundo, conſumo, ſynonyma ſunt,
30:
Radicem in puluerem conterere, Korzeń
31:
ná proch rozetrzeć.
32:
Ætatem in priſtino conterere, Czás ży=
33:
wotá ſwego w nędzy ſtrawić.
34:
Nationes aliquas conterere, Spuſzto=
35:
ſzić.
36:
Ætatem litibus conterere, Látá pozywá=
37:
yąć ſie ſtráwić.
38:
Contriui diem dum aſto aduocatus
39:
cuidam, Cáłym dzień ſtrawił/ ſpráwuyąc
40:
rzecz niecziyę.
41:
Ambulando totum hunc contriui
42:
diem, Cáłym ten dźień ná przechadce ſtra=
43:
wił.
44:
Melius hic eum diem cum Dionyſio
45:
conteremus, Dáleko lepiey ten dźień obró=
46:
ćimy s Dioniſiuſem.
47:
Conterere diem & noctem conuiuijs
48:
& ſturpis, Cáły dźień y noc przebieſiádo=
49:
wáć y przełotrowáć.
50:
Operam conterere, Pracę ſwą próżno ná=
51:
łożyć/ zgubić.
Conterere


strona: 451


kolumna: a
T ante E.
1:
Conterere otiū & tempus in ſtudijs, Ná
2:
naukách ſwóy czás ſtrawić.
3:
Conterere tempus fruſtra, Dármo czás
4:
trawić.
5:
¶Contritus, a, um, Stárty/ ſtłuczony
6:
a/ e. Cic. Cum caſeo & uino contri=
7:
tus, S ſyrem y s winem weſpołek ſtár=
8:
ty.
9:
Contritum & contemptum, Stáro=
10:
dawne.
11:
Contritum uetuſtate prouerbium,
12:
Stárodawna przipowieść.
13:
¶Contritor uerbale, Ten który co ros=
14:
ciera.
15:
¶Detero, Scieram/ rozcieram/ zmykam/
16:
káżę te młozcę.
17:
Deterere frumenta, Zmłóćić żytá.
18:
Detritum milium, Otrzepáne proſo.
19:
Nimia cura deterit magis quam e=
20:
mendat, Zbytnia praca richley skáźi niżli
21:
nápráwi.
22:
Deterere ſupmtum, Niczemnie ſtrawić/
23:
vtráćić.
24:
Laudes alicuius deterere, Chwały czi=
25:
yey náruſzić.
26:
¶Detrimentū, ti. n. ſ a detritu, Szko=
27:
dá/ vtrátá.
28:
Detrimentum accipere, Szkodę pod=
29:
yąć
30:
Facere detrimentum idem, Incom=
31:
modum & detrimentum idem.
32:
Detrimenta at damna cum maxi=
33:
mis iniurijs contumelijs perferre.
34:
¶Detrimentoſus, a, um, Szkodliwy/
35:
a/ e.
36:
Deter ſiue deterus, deterior, deteri=
37:
mus, Zły/ gorſzy/ naygorſzy.
38:
Deterior cauſa, Podleyſza rzecz. Deteri=
39:
ore conditione eſſe, Podleyſzą rzecz
40:
mieć.
41:
Deteriore iure eſſe, idem. Deterius fa=
42:
cere, Zgorſzić.
43:
Deterius ſcripta, Gorzey nápiſáne.
44:
Deteriorem odorem uino adimere,
45:
Gorſzy smák winu odyąć.
46:
Deterrimus homo, Zły/ bezecny czło=
47:
wiek.
48:
Deterrima uia, Bárzo zła drógá.
49:
¶Diſtero, Roscieram.
50:
¶Extero, Wycieram/ wymłacam wytłu=
51:
kam. Exterere literam, Wyskrobáć.
52:
Meſſem & frumenta exterere, Gumná
53:
wymłoćić.
54:
Exterere aciem ferri cote, Oſtrośći
55:
osłą náoſtrzyć.
56:
¶Intero, Nácieram/ nádrabiam.
kolumna: b
T ante E.451
1:
Panem interere, Nádrobić chlebá.
2:
Intrita, tæ, Drobinká álbo weſpołek ye=
3:
dno o drugie nátárcie.
4:
Intrita panis, Drobińká chlebá/ piwo s
5:
chlebem álbo farmuská.
6:
¶Intritum, ti, idem, cibus ſcilicet in
7:
mortatio tritus.
8:
Intertrigo, Vide ſuo loco.
9:
¶Pertero idem quod contero uel di=
10:
ſtero.
11:
¶Protero, Podeptuyę/ rozdeptuyę/
12:
roſzłápuyę.
13:
Catulos pedibus protriuit, Szczenię=
14:
tá nogámi roſzłápał.
15:
Frumentum protritum, Podeptáne ży=
16:
to.
17:
Protritus, a, um, Podeptány/ a/ e. Me=
18:
tapho. Niczemny/ podły. Protrita res,
19:
Podła rzecz.
20:
¶Protrimentum, ti, Edulium & ci=
21:
bus ex carnibus fruſtulatim conciſis
22:
aut alia re trita, Calep. ſine authore,
23:
Páſtet/ fármuská.
24:
¶Retero, Odcieram/ záś odskrobuyę
25:
álbo wyskrobuyę
26:
Vnde retrimentum, ti, To co yeſt od=
27:
tárto/ wyskrobano.
28:
Terpſichore, f. pen. cor. Iedná z dzie=
29:
wiąći bogiń.
30:
¶Subtero, Podcieram. Boues ſubte=
31:
runt pedes, Podcieráyą ſobie piętek.
32:
¶Subtritus, a, um, Podtárty/ a/ e.
33:
Subtritæ ungulæ.
34:
Terra, æ, f. p. Ziemiá. Aliquando ſigni=
35:
ficat, Kráyinę/ ſtronę á część świátá.
36:
Terræ filius Prouerbium, Proſty/ pod=
37:
łi/ niskiego ſtanu/ niepoważny człowiek.
38:
Cuius contrarium eſt Cœli filius,
39:
Sławny poważny wyſokiego domu czło=
40:
wiek.
41:
Terram pro terra ſcilicet mutans
42:
prouerbialiter, Lázęka/ tułáyący ſie y tu
43:
y owdzie/ zbiég/ wywołániec.
44:
Terra defoſſum habere prouerbia=
45:
liter, W ziemię zákopáć/ to yeſt mieć á nie
46:
vżywáć nikomu nie życzić.
47:
Terram uidere prouerbialiter, Dłu=
48:
giey á cięſzkiey pracey koniec widźieć/ przi=
49:
bliżáć ſie ku końcowi.
50:
Terra mari, Ná wodzie y ná ziemi.
51:
Terræ onus ſiue telluris onus, Pro=
52:
uerb. Páduch/ niczemny człowiek/ któremu
53:
ſzkodá ziemie ná którey ſtoyi.
54:
Terræ interſtina. Prouerbium, Podłe/
55:
niczemne rzeczy. Sunt autem terræ in=
56:
teſtina lapides.
GggTerritorium


strona: 451v


kolumna: a
T ante E.
1:
Territorium, ij, n. ſ. Powiát kráyina/ zie=
2:
miá woyewodſtwá álbo miáſtá yednego.
3:
Terreus, a, um, Co z ziemie yeſt. Vas ter=
4:
reum. Ziemne/ gliniáne naczinie.
5:
Terrenus, a, um, Ziemski álbo poziemny/
6:
a/ e.
7:
Terrenum iter, Poziemna drógá/ to yeſt
8:
nienáwodna. Terrena opera, Robotá
9:
około ziemie/ ſpráwowánie roley.
10:
Terrenum, terreni. ſubſtantiuum, Dno/
11:
grunt álbo poległość ziemie.
12:
Terreſtris, & hoc terreſtre, Ziemski/ a/ e.
13:
Dij terreſtres, Bogowie ziemſcy/ ná zie=
14:
mi mieſzkáyący.
15:
Præſidium terreſtre, cui opponitur
16:
maritimum, terreſtria bona, Ziemskie
17:
ymienie.
18:
Terrigenus, a, um, Z ziemie poſzły/ vrodzo=
19:
ny/ a/ e.
20:
Terræmotus, huius terræmotus, m. q.
21:
Zádrżenie ziemie.
22:
¶Conterraneus, nei, m. Ziemek.
23:
¶Subterraneus, a, ū, Podziemny/ a/ e.
24:
Terraneola, Sipon. auis alaudæ ſimilis
25:
præterquam quod in capite apicem
26:
non habet ut alauda, ſine authore.
27:
Terrefacio, terribilis, terriculum, Vide
28:
Terror.
29:
Terror, terroris, m. t. Strách/ boyaźń.
30:
Terrori eſſe, Stráchem być komu. Terro
31:
rem inijcere, Przeſtráſzić. Terrorem
32:
offerre idem.
33:
Terreo, terres, terrui territū, terrere, a. t.
34:
Stráſzę. Terrere uultu, Zákrziwiániem
35:
vſt kogo ſtráſzić.
36:
Territo, as, are, frequentatiuum, Vſtá=
37:
wicznie ſtráſze. Metu territare, Stráſzić.
38:
Minis territare, Groźić.
39:
Territus, a, um participium, ſiue nomē
40:
ex participio, Wylękły/ zlękły/ a/ e.
41:
Terrefacio, is, ere, Stráſzę.
42:
Terrifico, pro terrefacio, obſoletum.
43:
Terrificus, a, um, Stráſzny/ ſtráſzliwy/ a/ e.
44:
Terribilis, le, idem.
45:
Terriloquus, terribiliter loquens, Lu=
46:
cretius licenter dixit, Stráſznomowny/
47:
groźny.
48:
Terriculum, terriculi, n. ſ. Nieco tákowe=
49:
go czym ſtráſzą/ máſzkárá.
50:
Terriculamentum, ti, idem, Calep ſine
51:
authore.
52:
¶Compo. Abſterreo, abſterres ab=
53:
ſterrui, abſterritum, pen. cor. abſter=
54:
rere, Odſtráſzam/ odwodzę komu co.
55:
De frumento anſeres abſterrere, Wy=
56:
ſtráſzić/ wywołáć z żytá.
57:
¶Abſterritus, a, um, particip. Od=
kolumna: b
T ante E.
1:
ſtráſzony/ a/ e.
2:
¶Conterreo, Przeſtráſzam.
3:
Conterret latratu canis aduenientem
4:
¶Deterreo idem quod abſterreo,
5:
Odſtráſzam.
6:
Deterrere at auocare a religione,
7:
Oſtráſzić y odwieść od práwey wiáry.
8:
Deterrere a bello faciendo, Odwieść
9:
komu woynę.
10:
A ſcribendo deterrere, Timore ab
11:
impugnanda patria deterrere, Nun=
12:
quam ullo modo me potes deterrere
13:
quin loquar, hæc uti facta ſunt, Nig=
14:
dy mi tego nie odwiedzieſz ábych nie miał
15:
tego znáć co ſie ſtáło.
16:
¶Deterritus, a, um, Particip. Odſtrá=
17:
ſzony/ a/ e.
18:
¶Exterreo idem quod conterreo,
19:
Przeſtráſzam.
20:
Metu exterreri, Wylęknąć ſie.
21:
Ouis exterrita, Wylękła owcá.
22:
¶Perterreo idem, Perterritus metu,
23:
Wylękły.
24:
¶Perterrefacio, is, ere, idem.
25:
¶Proterreo, Záſtráſzam. Proterruiſti
26:
hinc me, Záſtráſziłeś mie z tąd.
27:
Terripauium & terripudium primum
28:
dictum eſt tripudium, CC.
29:
Terta galea id eſt deterſa Varro obſo=
30:
letum.
31:
Tertianus, tertiarius, tertio, as, & tertius
32:
Vide Ter
33:
Teruntium, uel teruntius, Vide Vncia.
34:
Teſqua (inquit Nonius) loca augu=
35:
rio deſignata, Cic. aperta eſſe dicit,
36:
& difficilia.
37:
Teſella, Vide Teſſera.
38:
Teſſera, teſſeræ, Koſtká. Et figura Geo=
39:
metrica quæ cubus dicitur, dicta teſ=
40:
ſera quod quatuor partes æquales
41:
habeat, Nam τέσσαρα Græcis, Lati=
42:
nis quatuor ſignificat.
43:
Teſſara item, Háłso/ też wſzeláki ynſzy znák
44:
á cechá ktoreykolwiek rzeczy. Græce ſym=
45:
bolum, Mendicorum teſſeræ, Zebrác=
46:
kie cechy/ znáki po których ſie oni miedzy ſo=
47:
bą znáyą.
48:
Teſſera hoſpitalis, Gościnne hásło/ to
49:
yeſt vpominek yáki álbo słowny álbo dá=
50:
rowny/ po ktorym ſie goście gdy ſie potym
51:
gdzie ziadą znáya.
52:
Vnde teſſeram hoſpitalem confrin=
53:
gere, Przećiwko záchowániu cziyey znáyo=
54:
mośći prziyaźńi y towárziſtwu wyſtępić
55:
wykroczić. Vnde Heſpes.
Teſſera


strona: 452


kolumna: a
T ante E.
1:
Teſſera aliquando idem quod talea,
2:
Karb.
3:
Teſſaræ frumentariæ, Cechy żytne/ ktore
4:
gdy kto w niektorych mieśćiech do ſpichlierzá
5:
przinieſie żytá mu pewną miárę dawá=
6:
yą.
7:
Teſſeræ nummariæ, Pieniędzne cechy od=
8:
dánia álbo wźięćia pieniędzy.
9:
Teſſerula, læ, & Teſella, læ, diminutiua,
10:
Koſteczká/ hásło/ ceſzká/ znáczek/ vpomine=
11:
czek.
12:
Teſſalatus, a, um, Vt pauimentum teſſe=
13:
latum, Tło á ziemiá czworogránnemi ká=
14:
mieńmi álbo cegłámi położona.
15:
Teſſerarius, ij, m. Który hásło rozdáye.
16:
Teſſerarius, a, um, adiectiuum, quod
17:
ad teſſeras pertinet, Calep. ſine au=
18:
thore.
19:
Teſſo, is, ere, pro ſpoliare, obſoletum.
20:
Teſta, æ, f. p. Gliniáne naczinie też skoru=
21:
pá, Teſta oui, Skorupá yáyowa.
22:
Teſtæ etiam, Wſzelákie ryby w skorupách ſie
23:
chowáyące/ yáko ſą żołwie.
24:
Teſtatim, aduerbium comminutim,
25:
Podruzgano. Obſoletum.
26:
Teſtula, læ, diminutiuum, Skorupká/ zbá=
27:
neczek/ gárnuſzek/ krużyk álbo ynſze gliniá=
28:
ne palone naczinie.
29:
Teſtaceus, a, um, Skorupiány/ gliniány/
30:
a/ e.
31:
Opus teſtaceum, Gliniáne naczinie.
32:
Teſtea operimenta, Gliniáne wieczká.
33:
Teſteus, a, um, pro eodem, in Biblijs
34:
tantum.
35:
Teſtamentum, Vide Teſtis.
36:
Teſtis, com. Swiádek. Teſtis idoneus
37:
& locuples, Godny rządney á ſtáteczney
38:
wiáry ſwiádek.
39:
Teſtis idem uel teſtes in plurali, Moſzen=
40:
ká/ świádek męſzcziskośći.
41:
Teſticulus, diminutiuum, Iądrko w mo=
42:
ſzenkách/ yáye męskie. Sed huius exem=
43:
plum/ yáye męskie. Sed huius exem=
44:
plum non reperi. Teſtibus præſenti=
45:
bus aliquid facere, cui contrarium,
46:
clam & furtim, Iáwnie pred ludźmi.
47:
Teſte Herodoto, Iáko o tym Hero=
48:
dotus ſwiádczy/ piſze. Sine teſte dolere,
49:
Táyemnie w ſobie żal mieć/ táyemnie żáło=
50:
wáć.
51:
Teſtis incorruptus, at integer, Zu=
52:
pełney wiáry swiádek. Teſtis uiuus &
53:
præſens, Optimus teſtis, Zupełney wiá
54:
ry/ etć. Citare teſtes in rem aliquam,
55:
Excitare teſtes ex monumentis an=
56:
nalium, Doſiąc hyſtoriey ſtárych/ etć.
57:
Deum habere teſtem, Pánem bogiem
kolumna: b
T ante E.452
1:
świádczić. Planum facere teſtibus,
2:
Dowieść ſwiádkámi. Producere teſtes
3:
ad iudicium, Stáwić ſwiádki przed ſą=
4:
dem.
5:
Teſtimonium, n. ſ. Swiádectwo. Dice=
6:
re teſtimonium, Swiádczić. Dare te=
7:
ſtimonium, Dáć ſwiádectwo o czym.
8:
Dicere teſtimonium in aliquem uel
9:
contra aliquem, Swiádczić przećiwko
10:
komu.
11:
Reddere teſtimonium, Swiádczić. Per=
12:
hibere teſtimonium ueritati, Wyznáć
13:
prawdę. Nomine Deorū ſancta teſti=
14:
moniorum fides, Práwe ſwiádectwo
15:
które bywa wzywániem ymienia boskiego
16:
potwierdzono.
17:
¶Teſtor, aris, ari, d. p. Swiádczę/ ná
18:
ſwiadectwo kogo wzywam/ álbo ſwiádczę
19:
kim. Deum immortalem teſtor, Pá=
20:
nem bogiem ſwiádczę.
21:
Ne culpa hoc eueniſſe diſſidum
22:
mea, id teſtor Deos, Swiádczę bogiem
23:
żem ya k temu przicziny nie dał.
24:
Te per ſuperos omnes teſtatur, Ná
25:
cię ſie odzywa/ ciebie ku ſwiádectwu wżywa
26:
bierze.
27:
Teſtor etiam ſignificat, Teſtáment czinię/
28:
od kázuyę co komu ná teſtámenćie.
29:
Teſtatus, a, um, particip. ſiue nomen ex
30:
participio, Vt res teſtata, Dobrze yaw=
31:
na/ ſwiádoma. Clara at teſtata res,
32:
idem, Clarum, teſtatum, peruulga=
33:
tum, Synonyma, Nota & teſtata res,
34:
Iáwna rzecz.
35:
Teſtatum actis populi Romani,
36:
Vtwierdzono/ popiſano w dźieyách hiſtori=
37:
yách Rzimskich. Teſtatum religione, Przi
38:
ſięgą potwierdzono.
39:
Quo teſtatior eſſet pœna improbo=
40:
rum, Aby tym yáwnieyſza byłá kaźń nie=
41:
cnotliwych ludźi. Quo teſtatior uirtus
42:
ipſius eſſet, Aby tym yáwnieyſza yego cno=
43:
tá byłá.
44:
¶Inteſtatus, a, um, Bes teſtámentu.
45:
Deceſſit inteſtatus, Vmárł nievcziniwſzy
46:
teſtámenetu.
47:
¶Teſtatio, onis, Swiádczenie/ dánie
48:
ſwiádectwá.
49:
¶Teſtificor, aris, ari, Swiádczę/ po=
50:
świadczam. Vt, Sæpe teſtificor, Iáko czę
51:
ſtokroć poświádczam/ álbo ná świádectwo
52:
prziwodzę Deum teſtificari, Pánem
53:
Bogiem ſwiádczić.
54:
Teſtificatus, a, um, Iáwnie oſwiadczony/
55:
a/ e.
56:
Teſtificatio, Oświádczenie. Cum ſum=
Ggg 2ma


strona: 452v


kolumna: a
T ante E.
1:
ma teſtificatione tuorum erga ſe offi
2:
ciorum, S yáwnym oświádczenim álbo
3:
wyznawániem twego vprzeymego záchowá=
4:
niá przećiw yemu.
5:
Teſtamentum, teſtamēti, n. ſ. Teſtáment.
6:
Teſtamento tutorem inſtitui, uel fieri
7:
uel creari, Teſtámentem/ opiekunem być
8:
vczinion. Teſtamento reliquere,
9:
Odmurzeć álbo ná teſtámencie odkazáć.
10:
Componere teſtamentum, Teſtáment
11:
vczinic. Facere teſtamentum, Obſi=
12:
gnare teſtamentum, Conſcribere te=
13:
ſtamentum, fere idem, Irritum facere
14:
teſtamentum, Skáźić teſtáment. Ruptū
15:
& ratum teſtamentum, contraria.
16:
Supponere & ſubijcere teſtamenta,
17:
Fáłſzywy teſtáment podrzućić.
18:
¶Teſtator, oris, m. t. Teſtámentarz/ ten
19:
zwłaſzczá który teſtáment czini. Non fuit
20:
hæc uoluntas teſtatoris, Nie byłá to
21:
woła nieboſzczikowa.
22:
Teſtamentarius, a, um, Teſtamentowy/ co
23:
zwłaſzczá tu teſtámentu należy.
24:
Teſtamentariæ tabellæ Teſtámentowy liſt.
25:
Teſtamentarius, ſubſtant. Fáłſzerz teſtá=
26:
mentów.
27:
Teſtamentarius item, Piſarz teſtámentów.
28:
¶Compo. Atteſtor, aris, ari, Wzywam
29:
ná swiádectwo poświádczam á potwierdzam
30:
kim. Atteſtari etiam pro teſtari, Po=
31:
świádczáć.
32:
¶Atteſtans, Particip. Poświádczáyący/
33:
a/ e. Atteſtante omnium memoria,
34:
Iáko to káżdy pámięta.
35:
¶Atteſtatus, a, um, Poświádczony/ po=
36:
twierdzony/ a/ e.
37:
¶Atteſtatio in Biblijs, Poświádczánie.
38:
¶Conteſtor idem. Conteſtari litem,
39:
Wdác ſie w przę/ wdáć ſie w práwo/ ál=
40:
bo wróćić ſie/ co w ten czás bywa gdy po=
41:
wodna/ ſtroná żáłobę przed ſądem kłádzie
42:
á záś pozwána ſtroná ná to odpowiedź da=
43:
wa położenie żáłoby yodpowiedzenie nanię.
44:
¶Conteſtatus, a, um, Particip. Vt
45:
Conteſtata uirtus, Dobrze yáwna cno=
46:
tá.
47:
Deteſtor meo teſtimonio, Rem abo
48:
minor, improbo, Execro, Odrzekam
49:
ſie/ mierźi mie/ nie mogę poyźrzeć álbo
50:
pomyślić ná tę ſtronę. Deteſtari inuidi=
51:
am, Wyſtrzegáć ſie nienawiśći. Deteſta=
52:
ri iram Sei, Bać ſoe gniewu bożego/ wiá=
53:
rowáć ſie go. Vt a me iuſtam patriæ
54:
querimoniam deteſter, ac deprecer.
55:
¶Deteſtatio, Odrzekánie/ mierzienie/ prze
56:
klinánie.
57:
Deteſtatio apud Iurisconſultos, Wy=
kolumna: b
T ante E.
1:
znánie czego w oblicznośći kilká świád=
2:
ków.
3:
¶Deteſtabilis, & hoc deteſtabile,
4:
Przeklęty/ mierziony. Quo deteſtabilior
5:
iſtorum immanitas, Tym przeklętſza
6:
tych okrutność. Deteſtabile ſcelus,
7:
Okrutnie zły vczinek. Deteſtabilis locus
8:
Deteſtabile & peſtiferum.
9:
¶Obteſtor, Prze żywy Bóg proſzę/ po=
10:
prziſięgam. Per tuam fidem per hu=
11:
ius ſolicitudinem te obteſtor, ne abs
12:
te hanc ſegreges, Proſzę cie dlá wyáry
13:
álbo cnotliwego záchowánie twego y dla
14:
śieroctwá tey ábyś yey od ſiebie nie odłą=
15:
czał. Obteſtari Deos, Ná swiadectwo á
16:
pomoc bogá wzywáć. Oro obteſtor te
17:
pro noſtra uetere coniunctione, ac
18:
neceſſitudine, pro ſumma mea in te
19:
beneuolentia, &c. Prze ſtáre náſze towá=
20:
rziſtwo y záchowánie/ tudzieſz prze moyę
21:
ktorąm záwżdy przećiw tobie miał chuć/ y
22:
vprzeymość proſzę cie.
23:
Obteſtatur fidem ueſtram miſericor=
24:
diam implorat, Odwoława ſie ná
25:
cnoty wáſze y miłośierdzia żąda. Oro ob=
26:
teſtor te, ut Q. fratrem ames, Ządam
27:
y pilnie proſzę ábyś/ etć.
28:
¶Obteſtatio, uerbale, Vprzeyma proźbá
29:
modlenie/ poprziſięgánie/ álbo też záprziſię=
30:
żenie. Cum obteſtatione aliquid affir=
31:
mare, Záprziſiężeniem nieco twierdźić.
32:
¶Proteſtor, Oſwiádczam/ yáwno wſzem
33:
czinię.
34:
¶Proteſtatio, onis, Iáwne oświádcze=
35:
nie.
36:
Teſtiiulicium mendoſe quidam anno=
37:
tant pro titiiulicio.
38:
Teſtu indeclinabile pro teſta, obſoletū.
39:
Teſtudo inis, f. t. Zołẃ/ żábi sklep żábia sko
40:
rupá/ ſzczeſzuye/ czáski żábie. Sunt autem
41:
teſtudines uariæ, nempe marinæ, pa=
42:
luſtres, terreſtres, lutariæ, ſiue limaces
43:
Teſtudo item, Tarczenny dach/ to yeſt na=
44:
czinie woyenne/ z wierſchu skórą á rzemie=
45:
niem powleczone/ do ſzermowánia należące.
46:
Aries alias dicitur, Teſtudo item,
47:
Lutnia. Inſtrumentum muſicum, Też
48:
sklep/ sklepiſte budowánie.
49:
Teſtudineus, a, um, Sklepiſty/ a/ e/ też leni=
50:
wy. Gradus teſtudineus, Ták ochotny
51:
chót yáko żołwiów/ leniwy zwłaſzczá.
52:
Teſtudineū hexaclinon, Zásklepiony
53:
wykuſz/ ganek.
54:
Teſtudineatus, a, ū, Zásklepiony/ ná xtałt
55:
sklepu vcziniony. Teſtudineatum lectū,
56:
Dách ná czterech ſtronách záłomiony.
Sicut


strona: 453


kolumna: a
T ante E.
1:
Sicut pectinatum, Ná dwu ſtronách.
2:
Teſtus huius teſtus, m. q. & teſtum, n.
3:
Gliniáne wieczko álbo pokrywká pod którą
4:
nieco bywa warzóno/ álbo pieczono. Teſta
5:
ceus, a, um, Subteſtu coctus Varro.
6:
Tetanus, m. Zmartwienie/ zdrętwienie ſziye
7:
yeſt chorobá nieyáka od którey muśi yeden
8:
proſto ſziyę dzierżeć/ á nie może yey áni ná
9:
zad ani przed ſię zgárbić.
10:
Tetanicus, a, um, Tákową chorobę máyący.
11:
Tetara latine quatuor.
12:
Tetartæus, a, um, quartanus, apud Co
13:
lumellam.
14:
Tetartemerion latine quadrans apud
15:
Plinium.
16:
Teter, tetera, teterum, Szkárády/ ſzpátny/
17:
ogromny/ mierziony/ okrutny/ a/ e. Tetra
18:
belua, Szkáráda/ ſzpátna beſtia. Teter
19:
aſpectus, Ogromny wzrok. Teterrima
20:
& immanis belua, Teter homo,
21:
Szkárády/ mierźiony człowiek.
22:
Teter cruciatus, Okrutny ból. Teter o=
23:
dor, Szpátny smród. Tetræ tenebræ,
24:
Straſzliwe ogromne ciemnośći. Perdito=
25:
rum teterrimus, Nayſzpatnieyſzy mie=
26:
dzy wſzemi niecnotámi. Teter in aliquem
27:
Okrutny przećiw komu.
28:
Tetre, tetrius, teterrime, Okrutnie/ ſzká=
29:
rádzie/ ogromnie.
30:
Tetro, as, are, pro fœdare, Skárádzę/ plu=
31:
gáwię. obſoletum.
32:
Tetra, latine quatuor palmarum, Ná
33:
cztery dłoni w ſzerz, δω̃ρος enim palmū
34:
ſignificat.
35:
Tetradrachma, æ, uel tetradrachmū,
36:
mi, Nieyáka monetá cztery dráchmy ważą=
37:
ca álbo máło mniey niż dwá orty złotego.
38:
Tet ragnathius, ij, ſcorpionis genus.
39:
Tetragonus, pen. cor. ſiue tetragonum.
40:
Czworogránny álbo czworokątny/ co zwłaſz
41:
czá yeſt o czterech kąćiech.
42:
Tetragrammaton, ti, Co cztery litery ma
43:
yáko yeſt imię Boże v żydów Iehoua.
44:
Tetrametrū, tri, carmen quatuor ſylla=
45:
barum.
46:
Tetraptoton, n. pen. prod. latine qua=
47:
tuor caſuum, Co ma cztery caſus á ſpad=
48:
ki.
49:
Tetrarcha, chæ. m. Xiążę álbo ynſzy pan
50:
czterech pańſtw/ xięſtw/ Nam ᾽αργος prin
51:
cipem ſignificat.
52:
Tetrarchia, æ, Xięſtwo ná cztery częśći ſie
53:
dzielące.
54:
Tetraſtichon ſententia tantum quatuor
55:
uerſibus compræhenſa, Cztery wierſze.
56:
Tetraones numerantur inter genera an=
57:
ſerum.
kolumna: b
T ante E.453
1:
Tetrapolis dicta eſt antiochia regio.
2:
Tetricus, ci, Górá yeſt we włoſzech bárzo o=
3:
gromna y przikra. A qua homines re=
4:
trici dicti, Smutni/ ſurowi/ pochmurni/
5:
zásępieni ludźie.
6:
Tetys, os, f. Zoná Oceani id eſt, Neptu=
7:
ni, Cœli & Veſtæ filia, ponitur pro
8:
mari, Nympharum mater.
9:
Tetrinnare dicuntur anates natantes,
10:
Calep.
11:
Teucer, m. filius Telamonis.
12:
Teucer item & teucrus rex Troiano=
13:
rum, Vt teucer, a, um, poſſeſsiuum
14:
Troianus, Troyáński. Teucria gens,
15:
id eſt Troiani.
16:
Teuchites iunci odorati ſpecies.
17:
Teucrion herba eſt quam quidam Sple
18:
nion alia Termion appellant.
19:
Teumeſſus, Bœociæ exiguus mons.
20:
Teurina locus Norici, Pernaw po niemie=
21:
cku.
22:
Teutates, pen. quod. lingua Gallica di=
23:
ctus eſt Mercurius.
24:
Teuthalis, teuthalidos, herba quam
25:
alij Polygonaton appellant, alij Po=
26:
lygonon.
27:
Teutones, Vide Theutones.
28:
Teuthrama Troadis pars.
29:
Teuthrion herba.
30:
Teutoburgum uicus Pannoniæ.
31:
Texo, is, ui, um, ere, n. t. Tkáć. Epiſtolā
32:
texere, Liſt piſáć/ skłádáć. Texere pla=
33:
gas, Sieći więźić/ dziać. Texere hiſto=
34:
riam, Iſtorią skłádáć/ dźieye popiſo=
35:
wáć. Texere baſilicam, Budowáć.
36:
Opus texere, Nieyáką robotę ſpráwowáć
37:
Textus, huius textus, Tkánie.
38:
Textum, texti, Tkániná/ tkána robotá. Vi=
39:
mineum textum, Koſz. Textum orati=
40:
onis pro ſtilo, Cwiczenie ſie w wymowno
41:
śći.
42:
Textens, ntis, Vt texentem telam ſtudi=
43:
oſe ipſam offendimus, Teren. Zaſtá=
44:
lismy yą pilnie zá krosnámi robiącą.
45:
Textor, textoris, Tkacz.
46:
Textrix, textricis, Tkaczká.
47:
Textrina, næ, f. p. Tkaczownia/ tkácka izbá.
48:
Textrina, næ, Tkácka nauká álbo rzemię=
49:
sło.
50:
Textrinum, ni, Tkaczownia.
51:
Textura, ræ, Tkániná/ robotá tkácka.
52:
Textilis, le, Tkány/ pleciony/ a/ e.
53:
Serta, textilia, Vwite wieńce.
54:
Textim, aduerbium, id eſt texendo,
55:
Tkáyąc. Calep ſine authore.
56:
Textricula, læ, diminutiuum a textrix.
Ggg 3Compo.


strona: 453v


kolumna: a
T ante E.
1:
¶Compo. Attexo, attexis, attexui,
2:
attexum, attexere, Pritkáć/ przisádźić/
3:
prziſtoſowáć.
4:
¶Contexto, Weſpołek tkę/ ſtawiam/ zſa=
5:
dzam/ ſtoſuyę. Contextere extrema cum
6:
primis, Oſtáteczne ku pierwſzym prziſto=
7:
ſowáć. Inter rupta contextere, Opuſzczo=
8:
ne rzeczy weſpołek ſtáwić. Crimen conte=
9:
xere, Skárgę ná kogo nárządźić.
10:
¶Contextus huius contextus, Spoye=
11:
nie/ ſtáwienie/ ſtoſowánie weſpołek. Vno
12:
contextu, Bes przeſtanku/ yednym rzą=
13:
dem/ zá rázem. Contextu longiore lo=
14:
qui, Długo ſie yedney rzeczy trzimáć/ dłu=
15:
go ná yedney rzeczy leżeć. Contextus ora
16:
tionis, Rząd/ ſpráwá mowy. Contextus
17:
rerum.
18:
¶Contextim aduerb. Plin. Nidificā=
19:
tes pene contextim, Málem ſie lęgąc
20:
yedno podle drugiego.
21:
¶Contexte aduerbium, Cic. Omnia
22:
contexte conſerte fieri, Iedno ná dru
23:
gim ſpięcie.
24:
¶Detexo, Odtykam to yeſt rozſipuyę com
25:
pierwey nátkał zpuſzczam/ odtykam to yeſt z
26:
króſn. Quod ſcilicet textum erat de=
27:
ſtruo aliquādo ſignificat ualde texo,
28:
finio, perficio, Dotikáć/ dokonáć. Telā
29:
detexere, Dotkáć płótná.
30:
¶Intexo, Wtykam/ przetykam/ też wmie=
31:
ſzawam.
32:
Læta triſtibus intexere, Weſołe w smu
33:
tne wmieſzáć.
34:
Aliquem intexere, Z rzeczy mowiąć ko=
35:
go przipomionąć.
36:
¶Intertextus, a, ū, Przetkány/ przeple=
37:
ćiony/ a/ e. Veſtis intertexta Przeplatána
38:
ſuknia.
39:
¶Prætexto, id eſt prius facio, ſeu pri=
40:
us ordino, Naprzód ſpráwiam/ zrządam/
41:
álbo oſadzam/ záſadzam. Vt quibus Da=
42:
nubij ora prætexitur, Ktoremi około
43:
Dlinayá kráyiná bywa oſádzona.
44:
Prætexere retia, Sieći záſtáwić. Prætex=
45:
ta tuguriorum, Ogrodzenie álbo otá=
46:
mowánie wieyskie.
47:
¶Prætexo etiā ſignificat, contego,
48:
abſcondo, quaſi aliud quam ſit o=
49:
ſtendo, Nákriwam/ kriyę/ táyę/ záma=
50:
wiam/ ynſze dáyę znáć.
51:
Prætexere cauſam aliquam, Zámo=
52:
wić nieyáką prziczinę.
53:
Ne enim quisquam poteſt exerci=
54:
tum cupere, aperte petere, ut non
55:
prætexat cupiditatem triumphi, Aby
56:
tym nie nákriwał/ to yeſt nie dawał znáć
kolumna: b
T ante E.
1:
chćiwośći ſwey ku triumfowániu.
2:
¶Prætexus, a, um, ut prætextæ acti=
3:
ones ſeu Comœdiæ/ idem quod Fa
4:
bulæ prætextatæ. Vide paulo infra.
5:
¶Prætexta, æ, ſubſtantiuum, Sine
6:
prætexta toga, Nieyáki xtałt długi ſzá=
7:
ty/ aż do piąt, ſzarłatem álbo purpurą obrá=
8:
mowáney w których rádni pánowie w Rzi=
9:
mie też ich ſynowie y dzieweczki áż do ſio=
10:
dmegonáſtego látá ich ſtárośći chodźili/ há=
11:
zuká Rzimska.
12:
¶Prætextus, huius prætextus, Zmy=
13:
ślánie/ zamówká/ ſpoſób á yakoby wieczko ál
14:
bo pokrywká. Id eſt obtenus, Quod e=
15:
nim Cic. dicere ſolet, per cauſam &
16:
per ſimulationem Marcellus in tra=
17:
ctatu de adulter, & Sueto. de Cæſare
18:
dicit prætextu, Pod tym ſpoſobem.
19:
Pietatis prætextu ſuis rebus conſulit,
20:
Pod zmyslániem álbo xtałtem nábożeńſtwá
21:
mieſzká ſobie nábiya.
22:
Sub prætextu ſtudiorum ablegauit
23:
ſeſe ab aula, Pod tą zamówką/ pod tym
24:
wieczkiem álbo pokriwką/ wydárł ſie od
25:
dworu że miał ná naukę yecháć.
26:
¶Prætextum, ti. n. ſ. idem Sueton, de
27:
Cæſare.
28:
¶Prætextatus, a, um, Który w prze=
29:
rzeczonych házukách Rzimskich chodźi.
30:
¶Prætextati, & prætextatæ, Pánicy/
31:
paniętá á pánienki wyſokich domow
32:
Rzimskich.
33:
Prætextari anni, ſiue ætas prætexta=
34:
ta, Młodość/ pánictwo. Nam fere poſt
35:
decimumſextum uel decimumſepti
36:
mum annum ſumebant uirilem to=
37:
gam, Męska ſzátá.
38:
Prætextati mores, Pánicze/ śliácheckie/
39:
dworskie/ skromne/ piękne obyczáye.
40:
Prætextatæ puellæ, Pánienki przerze=
41:
czone házuczki noſzące.
42:
Prætextatus ſermo, Obyczáyna/ ſpáni=
43:
ła/ dworska/ vczćiwa/ wſtydliwa mo=
44:
wá.
45:
Prætextatum aſſectari, uel prætexta=
46:
tam, Iuſtinianus dixit, pro eo quod
47:
eſt pudorem pueri ingenui at pu=
48:
ellæ ſugillare & notam infamiæ tan=
49:
quam ſcorto inurere, Budæus.
50:
¶Prætextatus aliquando contrari=
51:
um ſignificat, Vt homo prætexta=
52:
tus, Pyſzny/ nádęty/ roſpuſtny człowiek.
53:
Et prætextatus ſermo, Wſzeteczne ro=
54:
ſpuſtne słowá. Fabula prætextata,
55:
Comedie w których ſpráwy á obyczáye
56:
wielkich pánów i ich paniąt bywáyą okázo=
57:
wáne.
¶Retexo


strona: [454]


kolumna: a
T ante E & H.
1:
¶Retexo is, ere, Náwitą przędzę záś
2:
odſnowáć/ káźić/ pſowáć. Et aliquando
3:
contrarium ſignificat, pro rurſus te=
4:
xere, renouare, Z nowu tkáć. Penelo=
5:
pes Telam retexere, prouerbialiter,
6:
Snowáć y záś odſnowáć/ ſzić y roſparáć.
7:
Detexta retexere, Záś z nowu tkáć/ od=
8:
ſnowánie náſnowáć. Iam retexo oratio=
9:
nem illam, Odwoławam com przed tym
10:
mówił. Retexunt ſuperiora, Nowe bo=
11:
yáźni wznawiáyą ſtáre Non poteſt niſi
12:
quæ locutus es retexueris, Nie może
13:
być áleż to coś mówił odwołaſz.
14:
¶Subtexo, Podtykam/ podplatam/ przi=
15:
ſadzam co k czemu.
T ante H.
16:
Thalamus, mi. m. ſ. Lóżnicá/ kownátá/ przi
17:
bytek młodego páná s młodą pánią/ po=
18:
kłádźiny. Epithalamium uide ſu=
19:
pra.
20:
Thalamegos, Oſobliwy xtałt łodźi od Pto
21:
lomeuſa philopátrá vcziniony.
22:
Thalaſſicus color, Morska fárbá/ to yeſt
23:
śiwa yákó zbroyá álbo Blękitna. Thalaſſa
24:
enim latine mare ſignificat.
25:
Thalaſſio, nis, m. nuptiale carmē, apud
26:
Romanos, Swádziebnego weſela ſpie=
27:
wánie. Liui. I. ab urbe, Varro tradit
28:
eſſe uas lanificijs aptum.
29:
Thalaſſomel, n. indeclinabile unguen=
30:
tum quoddam.
31:
Thales, m. Ieden z śiedmi mędrców Grec=
32:
kich.
33:
Thalia, f. Iedná z dźiewiąćy bogiń muſis
34:
zwánych.
35:
Thalietrum herba.
36:
Thalli, Głąby od źiela.
37:
Thanatos, m. latine mors, ſeu mortalis,
38:
Smiertelny.
39:
Athanatos immortalis, Nieśmiertelny.
40:
Thaneni, metropolim Ægipti fuiſſe qui
41:
dam dicunt.
42:
Thapſus, Inſula decem ſtadijs a Sicilia
43:
diſtans, uerſus Syracuſas.
44:
Tharſos Ciliciæ metropolis.
45:
Thaſus Inſula maris Ægei non procul
46:
a Samothrace.
47:
Thaſſius, a, um, poſſeſ. Kto z támtąd yeſt.
48:
Thaſſia nux Migdały. Thaſſiū uinū &c.
49:
Theatrū, tri, n. ſ. Plác do gier/ turnieyów/
50:
gońitw/ ſzermowánia/ skoków zápáśńićtwá
51:
etć wyſádzony/ gierna yátá álbo ſzranki mo
52:
że być zwano. Latine uiſoriū a Caſsio=
53:
doro, Speculatoriū a Cypriano uo=
54:
catur, a θὲομαι id eſt uideo, ſpeculor.
55:
Erat autē ȩdificiū in ſpeciē hemycicli
kolumna: b
T ante H.[454]
1:
Nápoły okrągłe yákoby puł mieſiącá.
2:
¶Amphitheatrū, Plác ze wſząd okrą=
3:
gły yáko tálerz. Aliquando pro ipſis
4:
ſectatoribus, Vt commouere thea=
5:
trum, Poruſzić ty którzi pátrzáyą/ to yeſt
6:
zátráfnowáć co. Verſari in theatro per
7:
translationem, Vſtáwicznie być widzian
8:
nie krić ſie/ zwłaſzczá wſziſtko czinić á be=
9:
ſpiecznie ſobie poczináć. Theatrum uirtu
10:
tis cōſcientia, Dobre ſumnienie yeſt yáko
11:
by zwierciádło cnoti to yeſt kto dobre ſum=
12:
nienie miłuye/ tám wyſoka cnotá pánuye.
13:
Theatra tota reclamant, Nikomu ſie
14:
to podobáć nie może/ wſziſcy przećiw temu
15:
ſą/ wſziſcy ná to kſzikáyą. Maioribus the=
16:
atris propoſitæ eius uirtutes, Dáleko
17:
známienitſzym á sławnieyſzym ſpráwóm ye=
18:
go cnotá ſproſta.
19:
Magnum theatrū habet iſta prouin=
20:
cia, Twoy vrząd y doſtoyność/ wielmi
21:
oſwiętny/ wyſoki á póważny yeſt. Magno
22:
theatro ſpectata á sławna prziyáźń y zácho=
23:
wánie s kim. In theatro & ſpectaculis,
24:
Ná plácu/ w ſzrankách.
25:
Theatticus, a, um, & theatralis, le, Vt
26:
ſpectacula theatrica, Gry ná plácu mie=
27:
dzi ſzrankámi ſpráwowáne/ yáwne gry.
28:
Theatridium, ij, dimin. forma Græca
29:
a theatro, Plácek/ yátká.
30:
Thebæ, arum, uel thebe, es, f. Známienite
31:
miáſto w Epipcie było. Alias diopſolis
32:
dicta.
33:
Thebæi, Lud tego miáſtá.
34:
Thebæ item, Známienite miáſto Greckie w
35:
kráyinie Boeocia zwáney.
36:
Thebanus, a, um, adiect. Tebáńczik/ te=
37:
báński.
38:
Thebais, dis, patronymicū, Xięgi ſtáciu=
39:
ſowe o tym mieyśćie Boeociey.
40:
Thebalis item, Kráyiná Aegypcka około miá
41:
ſtá thebe.
42:
Thebȩ etiam alia ciuitas Theſſaliæ, un=
43:
de Thebæus,
44:
Thebæ quo fuerunt aliæ in Italia Ci=
45:
licia, Lucania & Corſica.
46:
Thebaicæ ſeu thebaides Palmæ genero
47:
ſiores.
48:
Theca, æ, uagina f. Puzdro do chowánia
49:
czegokolwiek.
50:
Theca calamaria, Pennal co piórá w niém
51:
chowáyą.
52:
Theca nummaria, Káletá/ mieſzek/ álbo
53:
trzos.
54:
Theca coclearum, Puzdro do łyżek.
55:
Theca orbium, Puzdro do tálerzów
Ggg 4Theca


strona: [454]v


kolumna: a
T ante H.
1:
Theca Grani, gluma, Plewá.
2:
Theleboæ, Caprearum populi qui ſunt
3:
in Inſula contra Neapolim ſita.
4:
Theligonum, herbæ ſpecies Cratæo=
5:
goni.
6:
Thelphuſſa urbs prope Orchomenon
7:
Arcadiæ.
8:
Thelphuſsium, ſiue thelphoſsium urbs
9:
Bœociæ.
10:
Thelypteris, huius thelypteris, f. filicis
11:
ſpecies CC. Rodzay páproći tego źiela.
12:
Thelyphonon herba.
13:
Thema, atis, n. t. latone propoſitio, ſiue
14:
propoſitum, Powieść/ pytánie/ gadká/
15:
ku rozbierániu y diſputowániu wzięta. Et
16:
eſt duplex, aliud ſimplex unius uer=
17:
bi aliud compoſitum ex oratione
18:
conſtans.
19:
Thembinachia regio, quæ & Nemea
20:
dicitur.
21:
Theines oppidum Cypri.
22:
Themæſeus, a, um, adiectiuum.
23:
Themis Dea olim credita uiris dicta=
24:
trix, Bogini ſpráwiedliwośći.
25:
Themiſones ſeu themiſonij populi pro
26:
pe Liciam.
27:
Thenſa, æ, f. p. Známienicie pięknemi opon=
28:
kámi nákrita y obwieſzona kolebká álbo po=
29:
kłat ná których álbo pod któremi pogáni ſwe
30:
ſwiątośći y obrázy w proceſią wynośili/ v
31:
nas może być zwan Monſtránceyny grób.
32:
Theologia, theologus, Vide Theos.
33:
Theos, m. latine Deus, Θεος, Bóg. Vnde
34:
multa propria nomina compoſita,
35:
Theodorus quaſi donum Dei, Boży dar
36:
Dorothea, f. Boży dar.
37:
Theophilus, amicus Dei, Bogumił.
38:
Theophila, Bogumiła.
39:
Theocritus Theophraſtus, &c.
40:
Theologia, æ, f. p. Rozmawiánie o boſtwie.
41:
Ad uerbum ſonat, Nauká zwłaſzczá y
42:
vmieyętność Bożego słowá.
43:
Theologus, gi, m. ſ. pen. cor. O bogu mo=
44:
wiący/ theolog y w piśmie świętym náu=
45:
czony.
46:
Theomachus, chi, Przećiwko bogu wal=
47:
czący/ przećiwiáyący ſie słowu bożemu.
48:
Theobrotion herba.
49:
Thea Inſula ſub Eubœa iuxta Atti=
50:
cam.
51:
Theoria, f. latine ſpeculatio, Rozważánie
52:
ná vmyśle/ rozum.
53:
Theorema idem.
54:
Therambum, urbs Theſſaliæ, CC.
55:
Theriaca, æ, Driakieẃ/ lekárſtwo yeſt
56:
przećiwko yádóm.
kolumna: b
T ante H.
1:
Therioma, atis, n. ulcus uirilium, Kiłá
2:
álbo ynſzy łonowy wrzód.
3:
Therionarca herba.
4:
Theriotrophiū, ij, n. ſ. Zwierziniec/ ogród
5:
zwłaſzczá w którym rozmáyite zwierzętá
6:
chowáyą.
7:
Theriſtrum, teriſtri, genus ueſtis tenuis,
8:
Letnik.
9:
Thermæ, arum, g. f. Cieplice/ łáźnie
10:
zwłaſzczá które ſámy z ſiebie z swego prziro=
11:
dzenia ciepłe ſą. Sudatorium autem eſt,
12:
Láźnia do wypocenia. Et balneum, Wá=
13:
nienna łáźnia.
14:
Thermulæ, arum, diminut. Cieplicz=
15:
ki.
16:
Thermefacere inepte compoſitum a
17:
Plauto, Zágrzáć ſie.
18:
Thermodon ſeu thermodoon, Cappa=
19:
dociæ fluuius, & oppidum.
20:
Thermopolium, ij, Mieyſsce targ álbo ry=
21:
nek gdźie gotowe ciepłe vwárzone rzeczy
22:
przedáyą/ mieyſcka kuchnia.
23:
Thermopotare inepte dicitur a Plauto
24:
Ciepło pić.
25:
Thermopilæ, arum, f. pen. cor. Mons
26:
longus mediam fere Græciam diui=
27:
dens apud quem ſunt thermæ.
28:
Therſites, m. Imie Greká yednego ná woy=
29:
nie Troyáńskiey bárzo ſzkaradego/ mierzio=
30:
nego/ zkąd którzi ſą ſzkárádźi Terſites
31:
bywáyą zwáni.
32:
Theſaurus, theſauri, m. ſ. Skarb. Theſau
33:
rus mali, Fundáment wſzech złośći.
34:
Theſaurizo, as, are, Skarb zbieram/ zgro=
35:
madzam pieniądze.
36:
Theſaurarius, a, um, adiectiuum, Vt the
37:
ſaurarijs fures Złodzieye skárbów poſpoli=
38:
tych.
39:
Theſaurarius ſubſtantiuum, Podskárbi.
40:
Thesbitis lacus, per quem Tigris fluit.
41:
Theſeus, m, fluuius Ægei, res Atheni=
42:
enſium,
43:
Theſis, f. latine poſitio, Poſadzenie/ zá=
44:
łożenie.
45:
Theſmophoria, orum, Cereris ſacra &
46:
theſmophora cognomen, Cereris.
47:
Theſpia, f. ciuitas Bœociæ in Græcia
48:
circa montem Helicon unde Muſæ
49:
dicuntur theſpiades.
50:
Theſpici populi Græciæ.
51:
Theſſalia, æ. f. p. Kráyiná Grecka pográni=
52:
czná Mácedoniey y Athenam w którey bár=
53:
zo wiele sławnych gór y miaſt leży.
Theſſalus


strona: 455


kolumna: a
T ante H.
1:
Theſſalus, a, um, Kto z támtąd yeſt álbo
2:
k Theſſáliey należy.
3:
Theſſalicus, a, um idem.
4:
Theſſalonica, Głowne miáſto Mácedon=
5:
skie/ przed tym známienite/ do ktorych świę
6:
ty páweł piſał/ dziś Turek pośiadł.
7:
Theſalonicenſis, & hoc theſſalonicen=
8:
ſe, Teſalonicki.
9:
Thetis. idis, f. t. Zoná Pelei/ mátká Achillis.
10:
Theumeſus, m. pen. prod. Górá Boeocie/
11:
ná którey Hercules okrutnego Lwá zábił.
12:
Theutones, ſeu theutoni, m. Lud nád
13:
morzem niemieckim około Duńskiego kró=
14:
lewſtwá od którego wſziscy niemcy theuto=
15:
nes bywáyą zwáni.
16:
Theutonicus, a, um, Niemiecki. Alij ſcri=
17:
bunt ſine aſpiratione.
18:
Theutrama, Vide Teuthrama.
19:
Thlaſpi, ſiue ut alij Thlaſpidion herba
20:
eſt.
21:
Thoes, Nieyáki rodzay wilków.
22:
Tholus, Θολος m. teſtudo templi, um=
23:
bilicus teſtudinis ubi munera dicata
24:
ſuſpenduntur, Srodek sklepu kościelne=
25:
go/ álbo ynſzego budowánia/ gdzie ſie bałki
26:
álbo záłámowánie sklepiſte weſpołek ſchodźi
27:
w kościelech bywałá nieyáka kratá álbo co
28:
tákowego w pośrzodku ná którey pogáń=
29:
ſtwo ofiáry bogóm ſwym wieſzáli.
30:
Tholos item locus ubi ſeruabātur pu=
31:
blicæ ſcripturæ Athenis, & ubi ij qui
32:
ex Prytaneo eſſent cœnare ſolebant.
33:
Coel lib. 7. cap. 53.
34:
Thonia metropolis Gebanitarum.
35:
Thorax, acis, m. Pierśi álbo pierśiſte odzie
36:
nie/ kábat/ pleſzek y wſeláka zbroyá/ od pá=
37:
ſá aż do wierzchu.
38:
Thoraca, æ, idem ab accuſatiuo Græ=
39:
co thoraca.
40:
Thorocatus a, um, W plieſzek vbrány.
41:
Thrace, es, thraca, æ, & thracia, æ. Eu=
42:
ropæ regio a ſeptentrione Iſtrum ha=
43:
bens, ab oriete Pontum, a meridie
44:
Ægeum mare, Macedoniā ſequens,
45:
Nie náśiadła kráyiná/ nie bárzo też vro=
46:
dzáyna/ w którey miáſto Biſáncium/ które
47:
teraz Conſtantinopolim zową/ leży. Vulgo
48:
alias Romania
49:
Thrax, thracus, thracius & thracenſis,
50:
thraicus, thraicius, threicus & threi=
51:
cius, adiectiua & fœminina thræſſa,
52:
traiſſa, threiſſa, threſſa,
53:
Thraſceas & thraceas & thraſcias, uen=
54:
tus ſpirans inter ſeptentrionem & oc=
55:
caſum ſolſtitialem.
kolumna: b
T ante H.455
1:
Thraſumenus, pen. prod. lacus in agro
2:
Peruſino in Italia.
3:
Thronos, m. latine lamentum uel plan=
4:
ctus, Płácz/ láment/ nárzekánie/ żáłobá.
5:
Threnodia, æ, Pogrzebne/ zaduſzne/ ſlipne/
6:
żáłobne śpiewánie.
7:
Thronus, ni, m. ſ. Stolec króliewski.
8:
Thryiallis, huius thryiallis, f. herba.
9:
Thryius, thryiuntis, uerb & fluuius He
10:
lidis.
11:
Thule Inſula Oceani ultra Britanni=
12:
am & Orchadam.
13:
Thunnus nomen piſcis.
14:
Thurianus piſcis.
15:
Thurinum oppidum inter Cratim &
16:
Sybarim amnes.
17:
Thurium, ſiue thurion ciuitas in Italia
18:
in ſinu Tarētino, in qua Herodotus
19:
Hiſtoriam ſuam contexuit.
20:
Thurinus, a, um, adiectiuum.
21:
Thus, thuris, m. t. Kádźidło.
22:
Thureus, a, um, Kádźidłowy/ a/ e.
23:
Thurifer, ra, rum, Kádźidło rodzący. Vt
24:
Saba thurifera.
25:
Thuricremus, Nád cżym kádźidło palą/
26:
kádzą.
27:
Thuribulum, li. n. Turybularz/ kádźiedlnik
28:
po polsku może być zwan.
29:
Thuſculum, li,. diminutiuum, Kádźidłko.
30:
Thuſſagetæ, populi Scythiæ ultra Sau=
31:
romatas.
32:
Thyamon mons Thraciæ.
33:
Thyas, f. ſacrificula, Mniſzka álbo popowa
34:
bogá Bácchuſá.
35:
Thiaſus, chorea in honorem Bacchi,
36:
Taniec ku czći Bacchuſowi.
37:
Thyeſtes, m. filius Pelopis Atrei frater.
38:
Thyinum lignum in Biblijs comme=
39:
moratur.
40:
Thymbra, æ f. herba latine Cunila, uel
41:
Satureia, Ogrodny álbo śiany Iſop.
42:
Thymbræus cognomen Apollinis ab
43:
agro Troiæ uicino.
44:
Thymele pen. prod. f. Imię niektorey nie
45:
wiáſty/ ktora tańce naprzód w scenách ná=
46:
lázłá. Pro ſcena ponitur, quid ſit ſcena
47:
uide ſupra.
48:
Thymelicus, a, um, id eſt Scenicus, Thy
49:
melici ludij & hiſtoriones, Tanecznici=
50:
błaznowie/ kunſztownicy.
51:
Thymiama, thymiamatis, Wdźiędzna/
52:
miła á słodska wonia z wybornych źiół á
53:
korzenia vcziniona.
Thymiamaterium


strona: 455v


kolumna: a
T ante H & I.
1:
Thymiamaterium, ij, quod latine acer=
2:
ra dicitur, Thuribularz/ kádlźidnik.
3:
Thymus, m. uel thymū,. n. Ziele ná które=
4:
go kwiát pſzczoły niewymowne lną/ wło=
5:
ski wrzos.
6:
Thymus etiam, Nieyáki rodzay morskich
7:
ryb.
8:
Thymites uinum ea forma dictum ut
9:
Abſynthites.
10:
Thyminus, a, um, ut mel thyminum,
11:
Miód z tego ziela zbierány.
12:
Thymoſus, a, um, idem.
13:
Thyoneus cognomen Bacchi.
14:
Thyre ciuitas Meſſeniorum.
15:
Thyretiaticus, a, um, adiectiuum.
16:
Thyræum, oppidum Arcadiæ.
17:
Thyrocis, populus in Attica regione.
18:
Thyrſus, ſi, m. ſ. Wſzelákich źiół náć álbo
19:
rózgá.
20:
Thyrſi item, Młode ſoſziki puſzczáyące ſie
21:
miedźy liściem á miedzy ſámym pniem/ táko=
22:
wych ſnopek ná długą żerdź ći prziwięzo=
23:
wáli/ którzi świetá Bácchuſowe obchodźili.
24:
Inde Thyrſigeri dicti, & Bacchus
25:
ipſe thyrſigerus dicitur.
T ante I.
26:
Tiara, æ. f. Nięyáki zawoy álbo czapká Per=
27:
skich białych głów/ potym tilko od królów
28:
á kápłanów noſzona/ zawóy álbo kiwior tu=
29:
recki.
30:
Tibareni populi Scithici in Aſia.
31:
Tibi Datiuus a pronomine Tu, Tobie.
32:
Tibia, tibiæ, Goleń. Vide Pes.
33:
Tibialia, Puńczochy/ vbránie. In ſingulari
34:
Tibiale, is, n. Tibiale millitis, Goleń
35:
żołnierska od zbroyi ſie łſzcząca.
36:
Tibia, Piſzczałká/ flietnia/ ſurmá/ Quod
37:
primo ex gruum tibijs facta ſit ſic di
38:
cta.
39:
Tibialis, & hoc tibiale, Piſzczący/ zwłaſz=
40:
czá co ku piskániu nałeży. Vt calamus
41:
tibialis, Trćiná ku piſzczáłkóm należąca.
42:
Tibicen, pē. cor. tibicinis, Piſzczek Gracz.
43:
Tibicina, næ, f. p. Piſzczkowa.
44:
Tibicines in ædificijs appellantur co=
45:
lumnæ, quibus ruſtici tecta ſua fulci=
46:
re ſolent, Podpory/ záſtrzały/ któremi dach
47:
podpieráyą.
48:
Tibiſis fluuius Scythiæ.
49:
Ticinus fluuius in Ducatu Mediola=
50:
nenſi Padum illabitur, & Ticinum
51:
ciuitas ibidem uulgo Pauia, Pawey
52:
po włosku.
53:
Tignus, ni. m. ſ. & Tignum tigni. n. ſ.
54:
Ramá/ poſſowá/ tram/ łátá/ też wſzeláka/
55:
materia drzewna do budowánia.
kolumna: b
T ante I.
1:
Tignarius, a, um, Vt tignarius faber,
2:
Cieślá.
3:
Tigullum, li, diminutiuū, Látká/ tramek.
4:
¶Contigno, as, are, Rámuyę/ polacam
5:
przętr czinię/ tramy álbo dile weſpołek ſtá=
6:
wiam.
7:
¶Contignatio, onis, Przętr/ piętro też
8:
zową niektórzi. De ſecunda contigna=
9:
tione deſilijt, Ze wtórego przętru álbo
10:
piętrá skoczył.
11:
¶Contignatio item actus ipſe tra=
12:
bes & tigna contignandi, ſicut co=
13:
aſſatio aſſerum, Rámowanie álbo ſtámo=
14:
wánie/ Poſowy weſpołek złączenie/ etć
15:
Tigranæ urbs Mediæ.
16:
Tigris, tigridis, f. t. Zwierzę wielmi prętkie
17:
a ogromne w Hirkániey.
18:
Tigris item huius tigris uel tigridis, in=
19:
ſignis fluuius Aſiæ in Armenia maio
20:
ti illabitur in ſinum Perſicum.
21:
Tigraneus rex Armeniæ.
22:
Tigranicerta ciuitas ad fluuiū Tigrim
23:
ſita.
24:
Tigrinus, a, um, adiect. a tigris.
25:
Tigurum, ciuitas antiqua una ex pagis
26:
Helueticis in ſuperiori Germania,
27:
alias Turegum, & Turegium dicitur
28:
Miáſto w Szwáycerskiey źiemi/ po nie=
29:
miecku Zurich zową.
30:
Tigurinus, a, um, Kto z tego miaſtá yeſt.
31:
Tigurini olim quartam partem Helue=
32:
tiæ tenebant.
33:
Tilia, tiliæ, f o. Lipá.
34:
Tiliæ etiam dicuntur aliarum arbo=
35:
rum corticis interiores tunicæ.
36:
Tiliaceus, a, um, Lipowy/ a/ e.
37:
Tilium urbs Sardiniæ.
38:
Tilos Inſula in mari Indico.
39:
Timauus, pen. prod. fluuius iuxta A=
40:
quilegiam.
41:
Timantes Sławnego málárzá ymię.
42:
Timon, m. Imię człowieká wielkiego odlud=
43:
ká w Ateniech. Miſantropos ob id uo=
44:
catus, Odludek/ nieludzki. Hoc eſt oſor
45:
hominum.
46:
Timō etiam fuit alius Philoſophum
47:
qui Sillos ſcripſit.
48:
Timeo, es, ui, ere, n. f. Boyę ſie ſtrách mie zey
49:
muye. Timeo tibi, Boyę ſie o cię.
50:
Timeo mihi, Obawam ſie z ſwey ſtrony
51:
áby mie co nie fortunnego nie podkáło.
52:
Timeo mihi abs te Boyę ſie ciebie.
53:
De Republica ualde timeo, Bárzo ſie
54:
boyę o Rzeczpoſpolitą.
55:
Timeo furem tauro, Obawam ſie áby
56:
mi tego byłá złodźiey nie vwiódł.
Times


strona: 456


kolumna: a
T ante I.
1:
Timet ne deſeras ſe, Boyi ſie ábyś yey
2:
nie opuśćił.
3:
Timeo ne non impetrē Boyę ſie ze z tru
4:
dná mam vprośić. Timeo ꝗd fiet, Cze
5:
kam co będźie álbo dźiw mie co z tąd vroście
6:
Timeo miſer quam hic mihi nunc
7:
rem nunciet, Otoć mie niewymownie
8:
tęgá yſz nie wiem comi zá poſelſtwo ten
9:
przinieſie. Timeo quemadmodū hæc
10:
explicari poſsim, Przycięſzſzym to ná
11:
mię ábych to dobrze mógł wypráwić.
12:
Nunc iſthic quid agatur magnope=
13:
re timeo, Bárzo mie teskno yſz nie wiem
14:
co ſie tám dźieye.
15:
Nunc noſtræ parti timeo, Teras ſie
16:
lękam o ſwoyę ſtronę. Teren. Et meam et
17:
ueſtrā uicem timeam neceſſe eſt, Cic.
18:
Muſzę ſie ſam zá was báć.
19:
Timeo ut ſuſtineas, Boyę ſie yſz nie wy=
20:
trwarſz.
21:
Timeri paſſiuum, Mar. Colono tan=
22:
quam ſus calidonius timetur.
23:
Timidus, a, um, Boyázny/ a/ e. Timidum
24:
at ignauum iudicari, Być mian zá
25:
boyáznego.
26:
Timidus at tremens, Ne imbelles
27:
at timidi uideamur, Abysmy zá boyá
28:
źliwe nie byli miani.
29:
Animus timidus, Timidus ad mor=
30:
tem, Boyąci ſie śmierći. Paulo timidi=
31:
ores, Przyboyáźliwſzy.
32:
Timiditas, timiditatis, f. t. Boyáźliwość.
33:
Timide, Aduerb. Boyáźnie/ nieśmiele.
34:
Timor, is, m. t. Boyáźń. Afficere timore,
35:
Przeſtráſzić. Magno timore de nobis
36:
afficiuntur, Bárzo ſie o nas boyą.
37:
Timor meus de te, Moyá boyáźń o to=
38:
bie. Magno timore ſum, Bárzo ſie boyę.
39:
Facere timorem & inijcere timorem,
40:
Przeſtráſzić.
41:
Timore perculſus, Przeſtráſzony.
42:
Timoratus, a, um, pro religioſo barba=
43:
rum in Biblijs.
44:
¶Com. Extimeo, ſiue, Extimeſco,
45:
is, ere, Zlękam ſie/ wylękam ſie zumiewam
46:
ſie od ſtráchu.
47:
Extimeſcere formidines, Wyleknąć ſie
48:
przed ſtráchy. Noſtris manibus caſus
49:
erat extimeſcendus.
50:
Pertimeo ſeu pertimeſco, Bárzo ſie bo=
51:
yę. De ſuis periculis fortunis om=
52:
nibus pertimeſcunt, Bárzo ſie wielmi
53:
boyą o ſwoyą wſziſtki máyętnośći.
54:
¶Pertimeſcitur, paſſiuum, Cic. Id
55:
etiam in leui perſona pertimeſcitur.
56:
¶Prætimeo idem.
57:
¶Subtimeo, Przibawam ſie nieyáką tro=
kolumna: b
T ante I.456
1:
chę. Obawam ſie.
2:
¶Subtimidus, a, ū, Przyboyáźliwſzim.
3:
Timotheus nomen proprium uiri A=
4:
thenienſis, & alterius cuiusdam in=
5:
ſignis Cytharedi.
6:
Tin antiqui pro cum dixerunt.
7:
Tinea, æ, f. p. Mól.
8:
Tineæ item, Robaci w vlách pſzczelnich ſie
9:
zálęgáyący.
10:
Tineæ item, Gliſty w żywocie.
11:
Tingo uel tinguo, tingis, tinxi, tinctū,
12:
tingere, a. t. Wmaczam/ wnarzam w far=
13:
bę kłądę/ Fárbuyę. Tingere lanā, Weł=
14:
nę fárbowáć. Tingere conchylio, Fioł=
15:
kobronátną fárbą fárbowáć. Tincta mu=
16:
rice ueſtis, Vfárbowána. Tinctus lite=
17:
ris, Metap. Náuczony ćwiczony w náu=
18:
kách. Puer elegātia patris tinctus, Dzié=
19:
cię obyczáynością oycowską obdárzone.
20:
Tingens, entis, Partici. Wmaczáyąc/ fár=
21:
buyąć. Id tingentium officinæ igno=
22:
rant, Fárbierze tego nie umieyą.
23:
Tinctus, huius tinctus, m. q. Wmaczánie
24:
farbowánie.
25:
Tinctura, æ f. p. Fárbá.
26:
Tinctilis, le, Fárbowány/ zámoczony.
27:
Tinctor, oris, m. t. Fárbierz.
28:
¶Intingo idem quod ſimplex, In a=
29:
cetū intingito, Wraź w ocet/ Vide Tan
30:
go. Sic pertingo, Vide Tango.
31:
Tinia apud antiquos, uaſa uinaria fu=
32:
ere ut inquit Feſtus.
33:
Tinnio, tinnis, tinniui, tinnitū, tinnire
34:
n. q. Brzmię/ dźwięczę/ zwonię/ proprie
35:
Metallorum.
36:
Tinnulus, a, ū, Brzmiąci. Tinnula uox,
37:
Brzmiąci álbo rzeźny głos. Tinnula æra
38:
Czyście brzmiące.
39:
Tinnumentum, ti, n. ſ. Brzęk/ dźwięk/ zwo=
40:
nienie.
41:
Tinnitus, huius tinnitus, idem.
42:
Tintinabulum li, Czimbał/ zwonek/ ficti=
43:
tium nomen.
44:
Tintinaculus, qui tinnimentum facit,
45:
obſoletum.
46:
Tintino, as, are, pro reſonare apud Ca
47:
tullum, inuſitatum.
48:
Tintinio, inis, iui, itum, ire, idē obſol.
49:
Tinnunculus, li, genus accipitris.
50:
Tiphernum n. ciuitas Vmbriæ in Italia
51:
nunc Caſtellicta.
52:
Tiphys, Sławny ſtelmách.
53:
Tipula, læ, Nawodny páyąk któri ſie po
54:
wodzie myka á niezágrążi ſie.
55:
Tireſias, g. m. Król y práktikarz thebáński
56:
któri od Bogini Iuno oślepion yeſt. Vn=
57:
de pro cœco ponitur.
Tiryns


strona: 456v


kolumna: a
T ante I.
1:
Tiryns tiryntis, g. m. fluuius in Argo,
2:
& Tiryus generis fœminini, ciuitas
3:
Peloponenſi patria Herculis, unde
4:
Tirynthius dicitur, Tyrinthia, æ, idē.
5:
Tis Genitiuus Antiquus a Tu Prono=
6:
mine.
7:
Titan & titanus, pen. prod. Saturni fra=
8:
ter filius cœli & Veſtræ qui pro Sole
9:
ponitur a Poëtis, quoniam a Titani=
10:
bus duxit originem.
11:
Tiſiphone, g. f. pen. cor. Yedná z piekiel=
12:
nych yędź. Vide ſupra.
13:
Titannus, mons Theſſaliæ.
14:
Tithonus, m. ſ. pen. prod. filius Laome=
15:
dontis, pater Nemnonis ab aurora
16:
adamatus, quæ (ut fabulæ ferunt) in
17:
longum illi uitam produxit, ut tan=
18:
dem uitæ perteſus cuperet mori, un=
19:
de Tithoni ſenecta Prouerbium,
20:
Bárzo długi żywot.
21:
Tithymalus, li, m. ſ. latine lactuca mari=
22:
na & herba iactaria, uel ut alij uo=
23:
lunt, Wolffsmilch po niemiecku/ Wilcze
24:
mleko ziele.
25:
Titia curia & Ticienſis tribus dicta a
26:
Tito Tacio Feſtus.
27:
Titillo, as, are, Lekcę.
28:
Titillare per translationem, Cic. Volu=
29:
ptas quæ quaſi titillat ſenſus, Roskoſz
30:
która yákoby lekce zmysły.
31:
Voluptate titillari, Roskoſzą być zmięk=
32:
czon.
33:
Titillatus huius titillatus, & titillatio,
34:
onis, Lektánie.
35:
Titio, onis, g. m. Głownia.
36:
Titiuilitium, ij, g. n. nullius ſignificatio=
37:
nis, Nić/ álbo yáko niekotrzy mniemáyą/
38:
mech á mſzyny z płotká pod krosná pádáyące
39:
obſoletum.
40:
Titubo, as, are, a. p. Depcę Mácam nógá=
41:
mi/ ſzwánkuyę/ ważac ſie ydę. Metapho.
42:
cum ad animum transfertur ſignifi=
43:
cat, Wątpię/ obawam/ boyę ſie/ nie yeſtem
44:
ſtały/ też záyąkam ſie/ ná trepkách mi yę=
45:
zik chodźi/ zlie wymawiam.
46:
Si uerbo titubabit, Yeſli ſie w yednym
47:
słówku záyąknie.
48:
Titubare & peccare, Si tantullum
49:
offenſum titubatum ſit, By ſie yedno
50:
namniey záyąknęło.
51:
Titubatus, a, um, particip. Verg. 5.
52:
Æneidos Titubata ueſtigia, Szłápáne/
53:
deptáne ſtopy.
54:
Titubanter aduerbium, Depcąc/ ſzwán=
55:
kuyąc/ ważąc ſie.
56:
Titubatio, onis, Deptánie/ mácánie nogá=
kolumna: b
T ante I & O.
1:
mi/ ſzwánkowánie/ Et linguæ titubatio,
2:
Záyąkánie.
3:
Titubantia, æ, idem, Titubantia oris,
4:
Záyąkánie.
5:
Titulus, tituli, m. f. Napis/ tytuł. Titu=
6:
lus libri, Napis Xiąg.
7:
Sub titulo Cæſaris, Pod titułem álbo pie
8:
częcią Ceſárską.
9:
Quo titulo librum inſcripſit, Co zá
10:
tytuł álbo imię dał Xiegóm/ yáko ye ná=
11:
zwał.
12:
Titulus item, Doſtoyność/ tytuł urzędu á
13:
doſtoynośći yákiey/ Chwałá/ Powagá.
14:
Titulus pro milite obſoletum.
15:
Titus, Przewisko niektórych domów Rzims=
16:
kich.
17:
Tityus, Iouis filius hic cum Latone
18:
uim inferre uellet ab Apolline ſagit=
19:
tis confoſſus apud inferos magno
20:
cum cruciatu demerſus eſt.
21:
Tmeſis, ſis, g. f. eſt unius uerbi ſimpli=
22:
cis uel compoſiti ſectio, una uel plu=
23:
ribus dictionibus interiectis.
24:
Tmoſus, pen. prod. mons Lydiæ apud
25:
quem fluuius Pactolus oritur.
T ante O.
26:
Tocos, g. m. lat. fœtus uel partus, Płód/
27:
Naród.
28:
Theotocos pen. cor. Boży naród álbo z bo=
29:
gá národzony.
30:
Toga, æ Oſobliwy Xtałt ſzáty był v Rzi=
31:
miánów/ długa uczćiwa á poczeſna ſzá=
32:
tá. Gens togata, Rzimiánie.
33:
Toga candida, Długa/ biáła ſzátá tych któ=
34:
rzi ſie o doſtoynośći á vrzędy w Rzeczy po=
35:
ſpolitey ſtáráli.
36:
Pura toga, Długa ſzátá yedney máśći/
37:
niebrámowána purpurá.
38:
Toga prætexta, Vide Prætexta.
39:
Toga palmata, Szátá pálmowego drze=
40:
wá gáłąskámi nátikána tych którzy zwi=
41:
cięſtwo nád nieprziyaćioły otrzymawá=
42:
li.
43:
Nulla togæ neceſſitas, Nam nic nie po=
44:
trzebá długiey ſzáty.
45:
Toga uirilis, Męska ſuknia (Vide Texo)
46:
quam ſumebant poſt 16. uel 17. an=
47:
num. Et toga induebantur clientes
48:
& ſalutatores magnatum apud Ro=
49:
manos.
50:
Toga picta ſummi magiſtratus ute=
51:
bantur.
Toga


strona: 457


kolumna: a
T ante O.
1:
Toga pulla in funeribus erat uſui, Záłobna
2:
ſzátá.
3:
Toga alba in epulo, Ná bieſiedzie. Togam
4:
raram optat Martialis ne cogatur be=
5:
ne mane togatus circumuolitare limi=
6:
na potentiorum ſalutationis officio de
7:
functurus.
8:
Toga etiam aliquando pro pace accipi=
9:
tur, Miáſto pokoyu y przimierzá s nieprziya=
10:
cielmi. Vt dubium ſit togane an bello
11:
præſtantior fuerit, Plin. Ták iſz niewie=
12:
dzieć yeśli czáſu pokoyu/ yeśli czáſu woyny
13:
zacnieyſzym był.
14:
Togula, læ, diminutiuum, Szátká/ ſukień=
15:
ká.
16:
Togatus, a, um, Długie vczćiwe ſzáty noſzą=
17:
ci.
18:
Togati dibenatur etiam qui togis ami=
19:
cti princeps honoris cauſa deduce=
20:
bant in forum ac domum reduce=
21:
bant.
22:
Togatæ Comediæ quæ ſcriptæ ſunt ſe=
23:
cundum ritus Romanorum, Vt Pal=
24:
liatæ a Græcorum habitu dictæ.
25:
Togatus dicitur, Miłoſnik pokoyá/ Pokóy
26:
miłuyąci. pacis ſtudioſus.
27:
Togatulus diminutiuum, Ioco forma=
28:
tum.
29:
Tolero, toleras, toleraui, are, act. pri. Cier=
30:
pię/ trwam w czym cięſzkim/ noſzę. Cum to
31:
lerare huius ſumptus nequæat, Terent.
32:
Gdy yego vtrat nie mógł cierpieć/ álbo gdy ná
33:
yego vtráty nie mógł zdężyć. Frumentum
34:
omne quod eo tolerandæ Hyemis
35:
gratia diuexerat Cæſar, Wſzyſtko żyto
36:
które tám był zwiosł ná przetrwánie álbo
37:
wychowánie cáłey źimy.
38:
Tolerat hæc nauis menſuras trecentas,
39:
Może tá łodź znieść trzi stá miar ży=
40:
tá.
41:
Tolerare etiam ſignificat, Zywić/ wycho=
42:
wáwáć.
43:
Vitam tolerare, Zywić ſie/ podpieráć ſie
44:
yáko táko.
45:
Per latrocinia & rapinas tolerantes ui=
46:
tam, Lotrowſtwem á drápániną ſie obcho=
47:
dźić.
48:
Famme tolerare, Głód cierpieć/ álbo yáko
49:
táko ſie w drogośći żywić.
50:
Vitam colo tolerare, Wyprzedáyąc ſie
51:
żywić.
52:
Laborem tolerare, Robić. Tolerare pe=
53:
cunia ſua milites, Pieniądźmi ſwemi żoł=
54:
nierze wſpomágáć/ płáćić im żółd. Sitim to=
55:
lerare, Wſtrzimáwáć ſie od picia. Tolera=
56:
iu difficilis, Trudny ku wytrwániu.
kolumna: b
T ante O.457
1:
Tolerans, tolerantis, particip. ſiue nomē
2:
ex particip. Cierpiąci/ znoſząci/ trwáyący w
3:
czym/ wſtrzimawáyąci ſie od czego. Penuriæ
4:
tolerantiſsimus, Mogąci wiele nędze á
5:
vboſtwá wytrwáć.
6:
Toleranter, tolerantius, tolerantiſsime
7:
aduerbium, Cierpliwie/ skromnie.
8:
Toleratio, onis, Trwánie/ cierpienie.
9:
Tolerantia, æ, Cierpliwość/ trwáłość.
10:
Tolerabilis, le, Znośny/ co łatwie yeſt ku wy=
11:
cierpieniu y wytrwániu.
12:
Tolerabili conditione tranſire, Znośnym
13:
ſie obyczáyem s kim roſpráwić/ zgodźić. Ex=
14:
emplum tolerabile, Nie owſzeki zły przi=
15:
kład.
16:
Patronus tolerabilis, Ták wczeſny opie=
17:
kun.
18:
Iactura rei familiaris tolerabilis, Ták
19:
wczeſna ſzkodá.
20:
In tolerabilem formam redigere ciui=
21:
tatem, W miernym ſtanie poſtánowić ták yá=
22:
ko może być/ ták wczás nie owſzeki źle.
23:
Tolerabiliter aduerbium, Znośnie/ wczeſnie
24:
ták wczeſnie.
25:
Tolerabiliter dixerimus, Nie owſzeki źle
26:
rzeczemy. Tolerabilius pati dolo=
27:
res.
28:
Tolerandus, Co ma być z dobrą wolą ćier=
29:
piano.
30:
¶Intolerabilis, le, Nieznośny/ niecierpli=
31:
wy/ cięſzki/ trudny. Sæuicia intolerabilis,
32:
Nieznośne okrucieńſtwo. Frigus intole=
33:
rabile, Okrutne źimno. Auaritia intolera=
34:
bilis, Quid peruerſius, quid tolerabi=
35:
lius, &c.
36:
¶Intolerabiliter aduerbium, Nieznoś=
37:
nie.
38:
Intolerandus, a, um, idem, quod Into=
39:
lerabilis, Barbaries immanis & intole=
40:
randa, Hyems intoleranda, Libido in=
41:
toleranda.
42:
¶Intolerans, intolerantis, Niecierpliwy/
43:
nieznośny.
44:
Intolerantiſsima laboris corpora, mdłe
45:
słábe ciáłá/ które prace wytrwáć nie
46:
mogą.
47:
¶Intoleranter, intolerantius, intoleran
48:
tiſsime, Niecierpliwie.
49:
¶Intolerantia, æ, Niecierpliwość.
50:
Toles uel Tolles, tumor in faucibus quæ
51:
per diminutionem, Tonſile dicuntur,
52:
Feſtus obſoletum, Węgry.
53:
Tollenon, tollenonis, Wagá álbo żoráẃ/ to
54:
yeſt drzewiány słup á ná niem naprzek dłu=
55:
gie drzewo ná zad kámieniem álbo klocmi
56:
cięskimi obciężone áby wagę ná dół dawáło
Hhhgdy


strona: 457v


kolumna: a
T ante O.
1:
gdy co z głęboká wyciągáyą yákie ſą żora=
2:
wie ſtudzienne.
3:
Tollo, tollonis, uel Tollonus, tolloni idē
4:
quod Tollenon.
5:
Tollo, tollis, ſuſtuli, neut. t. & apud anti
6:
quos tetuli ſublatum tollere, Podnoſzę/
7:
też bierzę.
8:
Tollere anchoras, Ankori álbo kotwice
9:
podnieść. Funditus tollere, Z gruntu wy=
10:
wróćić.
11:
Ad cœlum tollere, Bárzo wychwalać.
12:
Tollere in crucem, Obieśić. Tollere cla=
13:
morem, Krzyk á huk zápocząć. Nunquam
14:
huc tetuliſſem pedem, Terent. Stopą
15:
bych tu był nie poſtał. Tollere e medio, Zá
16:
bić/ o gárdło przipráwić. Et tollere filium
17:
dicitur cui filius naſcitur, Sublatum ad
18:
frontem ſupercilium cui depreſſum op
19:
ponitur, Podniosłe brwi/ to yeſt weſoły
20:
wzrok.
21:
Tectum altius tollam, Podnioſę tego dá=
22:
chu wyſzſzey.
23:
Tollere gradum, Kroczyć/ ochotnie ſtą=
24:
páć.
25:
A terra ſe altius tollere dicuntur her=
26:
bæ & arbores, Mknąć ſie wzgórę/ podrá=
27:
ſtáć.
28:
Cachinnum tollere, Parzſnąć śmiéchem/
29:
wielkim głoſem ſie śmiać.
30:
In cœlum laudibus tollere, Wyſoko wy=
31:
chwáláć.
32:
Laudibus tollere, idem, Laudes alicu=
33:
ius in aſtra tollere, Beſmiernie kogo chwa=
34:
lić.
35:
In ſublime tollere, Ná wyſz podnieść.
36:
Conſuetudinem tollere, Odłożyć/ odu=
37:
czyć.
38:
Controuerſias tollere, Roznościam ko=
39:
niec vczynić. De foro aliquem clamore
40:
tollere, Wywołáć/ wykſzyráć kogo. Dolo=
41:
rem dentium tollere, Vſpokoyć. E rerum
42:
natura tollere, Semknąć kogo/ posłáć go
43:
przed Abrámá.
44:
Inducias tollere, Przymierze wypowie=
45:
dźieć. Moram tollere, Kwápić/ poſzpieſzáć.
46:
Metum tollere, Kazáć dobrey myśli być.
47:
Teſtimonio aliquem tollere, Przeświá=
48:
czyć kogo.
49:
Tollere liberos pueros pro ſuſci=
50:
pere, Płodu doſtáć. Animos tollere,
51:
Wzbić ſie/ pyſznym być.
52:
¶Sublatus, a, um, participium, Podnie=
53:
śiony/ a/ e.
54:
¶Sublatus mortuo, Vmárły.
55:
¶Sublatus etiam, Wyſokiey myśli/ ná=
56:
dęty/ pyſzny.
kolumna: b
T ante O.
1:
¶Sublatio, onis, uerbale, Podnieſienie.
2:
Sublatio animi, Wyſoká myśl/ nádętość/
3:
pycha.
4:
¶Compoſita, Attollo idem quod ſim=
5:
plex, Podnaſzam wzgórę. Cum ſe quiſ
6:
leuare uellet & attollere, Gdy ſie káżdy
7:
chciał podnieść y powſtáć. Attollere oculos
8:
Podnieść oczy.
9:
Attollere ſinga, Proporcziki podnieść. At=
10:
tolle pallium, Podnieś/ wskáſz ſukniey.
11:
Attollere a terra, Z źiemie powſtáć. At=
12:
tollere ſe e graui caſu, Wybrnąć ze złey
13:
przigody.
14:
Attollere ſupercilium, prouerbium,
15:
Pyſznie/ nádęto ſie ſtáwić. Attollere arcem
16:
tectis, phraſis Poëtica, pro ædificare,
17:
Podnieść áſz do dáchu.
18:
Attollit minas ſerpens, Podnośi ſie z
19:
yádem.
20:
¶Pertolero, as, are, Przetrwáć/ przećier=
21:
pieć. Protollo, Wyciągam/ wynoſzę/ wyſzczi
22:
niam.
23:
¶Suſtollo idem quod ſimpelx, In
24:
equum ſuſtollere, Ná koniá podnieść. Ani
25:
mos ſuſtollere, idem quod tollere, ut
26:
ſupra.
27:
Aditum ſuſtollere, Prziſtęp odyąć. Liber=
28:
tatem ſuſtollere, Wolność odyąć. Vrbem
29:
funditus ſuſtollere, Z gruntu wywroćić.
30:
Syſtollere at irrita facere quæ quis
31:
fecit, W niwecz obróćić pokáźić. Æs alie=
32:
num ſuſtollere, Długi cudze popłáćić. Vir
33:
ginem ſuſtollere, Vwieść/ vnieść.
34:
¶Sublatus, a, um, participium, ut ſu=
35:
pra.
36:
¶Sublate aduerbium, ut Sublatius de
37:
ſe dicere, Piſznie o ſobie mówić/ álbo wiele
38:
oſobie dzierżeć.
39:
Tolutarius uel Tolutaris, & hoc toluta=
40:
re, ut Tolutarius equus, Inochodnik/ bách
41:
mat. Alias Gradarius & Aſturco ab A=
42:
ſturcia Hiſpaniæ oppido.
43:
Tolutim aduerbium, pen, pro. quaſi uo=
44:
lutim, hoc eſt uolubiliter, Prętko/ czer=
45:
ſtwo. Tolutim incedere, Mknąć ſie by
46:
płynął.
47:
Tolutiloquētia, ȩ, uolubilis ſermo, obſol.
48:
Tomaculum, tomaculi, g. n. uel Tomaclū
49:
cli, per ſuncopen, Wątrobna kielbáſá.
50:
Tomentū, ti, bárwá bárwicá/ tá która v poſtrzi
51:
gáczów zá nożycámi odchodźi/ Sukienna álbo
52:
poſtrzigácká bárwá/ á yſz tákowemi bárwi=
53:
cámy wezgłówká y zagłówki bywáyą náty=
54:
káne/ dla tego Tomentum zową wſzelaką
55:
ynſzą rzecz ſtrziżoną/ do náśćiełánia álbo ná=
56:
ſypowánia pierzyn/ poduſzk/ y piernatów/ etć.
57:
należącą/ naſypá/ náściełánie.
Tomentum


strona: 458


kolumna: a
T ante O.
1:
Tomentum Leuconicum quod fiebat
2:
ex lana alba conciſa.
3:
Tomentum circenſe ex arundinibus con
4:
ciſis factum quod erat ſtramentum
5:
plebeiorum in circo Romano, W nie=
6:
których ſtronách liściem ſychym náściełá=
7:
yą.
8:
Tomex, tomicis, Chomąto końskie álbo też
9:
poduſzeczki máłe poboczne które do śliey álbo
10:
też gdzie indzyey prziwiezuyą áby koniá nie
11:
tárły.
12:
Tomices item, Gruby miąſzy powrós bywa
13:
czynion.
14:
Tomus, tomi, maſc. ſec. Sztuká álbo część
15:
yednych Xiąg/ bo wielkie xięgi ná Tomos
16:
álbo częśći bywáyą dzielone.
17:
Tomus, tomi, uel Tomi, orū, plurale tan
18:
tum, Miáſto in Mœſia inferiore álbo
19:
Bulgaria nád morzém Euxino do którego
20:
Ouidius był odesłan.
21:
Tomytis, pen. co. Známienita królowa Maſ=
22:
ſagætarum in Scythia.
23:
Tondeo, tondes, totondi, tonſum, tonde=
24:
re, act. tert. Strzigę/ golę. Per pectimen
25:
tondere, Przes grzebień ogolić. Oues ton=
26:
dere, Owce ſtrzidz. Prata tondere, Ląki
27:
śieć.
28:
Tondere caput ad cutem, Brzytwą gło=
29:
wę ogolić.
30:
Tondere dumeta dicuntur iuuenci,
31:
Wycieráć chroſty/ wyyeść.
32:
Tonſo, as, are, & Tonſito, as, are, frequē=
33:
tatiua, Strzygę á ſtrzigę vſtáwicznie.
34:
Tonſus, a, um, participium, ut tonſus ho
35:
mo, Ogolony.
36:
Tonſæ oues, Oſtrziżone owce. Valles ton
37:
ſæ, Gołe/ bez drzew álbo chróſtów. Tonſæ
38:
comæ, Oſtrziżone/ vrznione kędzierze.
39:
Tonſor, tonſoris, maſc. tert. Bárwierz. Ali
40:
quando, Poſtrzigácz.
41:
Tonſorius, a, um, Bárwierski/ poſtrzigác=
42:
ki.
43:
Tonſorius culter, Brzytwá.
44:
Tonſorius forfex, Poſtrzigáckie nożyce.
45:
Tonſura, ræ, fem. prim. Oſtrziżenie/ ogole=
46:
nie.
47:
Tonſtrix, tonſtricis, gen. femin. Bárwier=
48:
ká.
49:
Tonſtrix panni, Poſtrzigáczká.
50:
Tonſtricula, læ, diminutiuum.
51:
Tonſtrina, næ, Poſtrzigádlnia też bárwierski
52:
wárſtát álbo dóm.
53:
Tonſilis & hoc tonſile, Oſtrziżony/ ogolo=
54:
ny.
55:
Tonſus, huius tonſus, & Tonſio, tonſio=
56:
nis, Golenie/ ſtrziżenie.
kolumna: b
T ante O.458
1:
Tonſa, tonſæ dicuntur oues apud
2:
Hieronymum, Owce. Et Tonſa pro re=
3:
mo, Wiosło a circumcidendis flucti=
4:
bus.
5:
Tonſilla, læ, Pal/ kół ná brzegu do którego ło
6:
dzie prziwięzuyą.
7:
Tonſillæ idem quod glandula & toles,
8:
Węgri/ álbo zołzy pod skórą w ſzyyey.
9:
¶Compoſita, Attondeo, attondis, at=
10:
tondi, attonſum, attondere, Práwie przi=
11:
ſámey płći prziſtrzigam/ ogolam. Attondere
12:
oleas, Oliwne drzewá ogolić. álbo obćiąć.
13:
Attondere aliquem auro, Ogolić kogo z
14:
pieniędzi.
15:
¶Attonſus, a, um, participium, Ogolony
16:
prziſtrziżony.
17:
Attonſa laus, Prziſtrziżona chwałá/ to yeſt
18:
vmnieyſzona.
19:
¶Detondeo, Zeſtrzigam/ zgalam. Deton=
20:
dere capillos, Oſtrzyc/ zgolić włoſi. De=
21:
tondere uirgulta uineæ.
22:
¶Intondeo, Oſtrzigam/ wkoło ogalam/ ál=
23:
bo około czego ogalam.
24:
¶Intonſus, a, um, Niegolony/ nieſtrziżony/
25:
koſmáty/ kudłátki. Coma intonſa, Nieſtrzi=
26:
żone/ niegłádkie kędzierze. Intonſi homines
27:
& inculti, Kudłáći y grubi. Oues intonſæ
28:
Nieſtrziżone.
29:
¶Retondeo idem quod ſimplex uel
30:
Przegalam/ przeſtrzigam.
31:
Tonitru, Vide Tono.
32:
Tono, tonas, tonui, tonitum, neut. prim.
33:
& aliquando tonaui, tonatum, tonare,
34:
Grzmię/ brzmię. Tonat Deus, Tonat cœ=
35:
lum, Grzmi.
36:
Tonare murmure ac uerberibus, Ná=
37:
dymáć ſie/ dęſáć/ trzáskáć z nádętośći. To=
38:
nare laudes alicuius, Wyſoko kogo wy=
39:
chwaláć/ brzmieć cziye chwały.
40:
Tomimus, Veteres pro ſonare dixerunt
41:
CC.
42:
Tonitrus huius tonitrus, maſc. q. uel hoc
43:
tonitru indeclinabile, in ſingulari
44:
in plurali tonitrua, Grzmienie/ Gróm.
45:
Tonitruum, tonitrui, idem.
46:
Toneſcit pro tonat obſoletum.
47:
¶Attono, asa, are, pen. cor. Bárzo grzmię
48:
trzáskam. Verbum non uſ adeo in
49:
uſu.
50:
¶Attonitus, a, um, participium, Zumia=
51:
ły/ wylękły/ przeſtráſzony. Attonitus noui=
52:
tate & miraculo, Zumiał ſie od nowey á
53:
dziwney rzeczy. Attonitæ domus, Zlękłe
54:
przeſtráſzone domy.
55:
¶Attonite aduerbium, Zumiale/ Plin.
56:
Quæ hodie eam attonite celebrat tātis
Hhh 2ceremonijs


strona: 458v


kolumna: a
T ante O.
1:
ceremonijs, Ták yż ſie yeden muśo zdźiwić
2:
y zumieć.
3:
¶Detono & Intono fere idem, Dęſáć/
4:
odymáć ſie/ trzáskáć. Intonuit ingenti la=
5:
tratu canis, Zágrzmiał wielkim głoſem/ etć.
6:
¶Superintono, Z wierzchu grzmię/ álbo
7:
grzmię nád kim.
8:
Tonus, toni, Latine ſonus, Dźwięk/ brzęk/
9:
głos.
10:
Tonus etiam dicitur medius ſplendor in
11:
ter lumen & tenebras, & in muſica mi=
12:
nimum interuallum inter duos ſo=
13:
nos, &c.
14:
Topazius, ij, gen. maſ. Nieyáki rodzay dro
15:
gich kámieni.
16:
Tophus, tophi, maſc. ſec. genus lapidis
17:
aſperi, leuis qui de facili in arenam re=
18:
ſoluitur, Lekki piaſczyſti kámień.
19:
Thopinus, a, um, Co z tego kámienia yeſt.
20:
Tophaceus, a, um, idem, ut terra topha=
21:
cea.
22:
Topiarium, topiarij, neut. ſe. dicitur opus
23:
ex arbore aut frutice, aut herba factū
24:
ad decorem, ut ſunt Teſtudines, came=
25:
ræ, naues, auiculæ & huiuſmodi, Gru=
26:
ba z darnów vczyniona/ yátá ogrodek/ let=
27:
nie ſiedzenie/ máyem/ zielem á kwieciem roz=
28:
máyitym przipráwione.
29:
Topium, topij, idem.
30:
Topiarius, ij, maſc. ſec. Yátnik/ któri vmié
31:
yáty á letnie ſiedzenie w ogrodziech prziprá=
32:
wiáć.
33:
Topiaria, æ, Nauká tákowa.
34:
Topicus, Vide Topus.
35:
Topus, gen. maſc. Latine locus, Mieyſce.
36:
Topicus, a, um, localis & Topcia, topi=
37:
corum, Argumentorum ſedes, Vide
38:
ſupra in dictione Locus.
39:
Topice, topices, gen. fem. Ars inueniendi
40:
argumenta ex locis Dialecticis.
41:
Topographia, æ, Latine locorum deſcri=
42:
ptio, Opiſánie mieyſce.
43:
Toparchia, Vrząd/ ſtároſtwo nád yednym o=
44:
ſobliwym mieyſcem.
45:
Toparcha, æ, gen, maſc. Vrzędnik/ ſtároſtá/
46:
namieſnik a τόπος locus ᾽άρχος prin=
47:
ceps, hinc etiam uenit Topiarium de
48:
quo ſupra.
49:
Topotheſia, Opiſánie yednego słowá.
50:
Toppen, id eſt, cito, temere, fortaſſe, obſo
51:
letum.
52:
Torcular, pen. prod. torcularis, gen. neu.
53:
& aliquando torculare, torcularis, Prá
54:
ſá y ptáſownia/ to yeſt/ dóm gdzie wino práſu
55:
yą/ wyćiskáyą.
56:
Torcularium, torcularij, idem.
kolumna: b
T ante O.
1:
Torculum, li, idem.
2:
Torcularius, a, um, adiectiuum, ut Tor=
3:
cularia uaſa, Naczynie do práſowniey na=
4:
leżące.
5:
Torcularius ſubſtantiuum, Práſownik.
6:
Torculus, a, ū, ut funis torculus, Powróz/
7:
liná do práſowánia należąca.
8:
Toral & toralium, Vide Torus.
9:
Tordile, tordilis, Naśienie źiela Seſelis
10:
zwanego/ dicitur & Tordilium.
11:
Toreuma, toreumatis, neut. tert.
12:
Toreumatum, toreumati, opus politum
13:
& cælatum, Nieyáka robotá foremnie rze=
14:
zána/ cioſána álbo toczona/ yáko obras y yn=
15:
ſza ſztuká tákowa. Alias Tornatum opus
16:
Torentice, torentices, Nauká tákowych rze=
17:
miosł. A τορένω quod eſt ſculpo cæ=
18:
lo.
19:
Tormentum, ti, maſc. ſec. Męka/ ciągnienie
20:
ná drabi álbo yákóżkolwiek ináczey yáko bá=
21:
towie czinią. Tormenta adhibere, Mę=
22:
czyć/ pociągnąć/ przipiec.
23:
Tormentum narium, Męká/ ból/ dręcze=
24:
nie/ etć.
25:
Tormentum item, Dziáło y wſzelákie inſze
26:
woyenne cieſzkie naczynie z którego ſtrze=
27:
láyą.
28:
Tormentum æreum, Ruſznicá.
29:
Tormina, orum, gen. neut. plur. tantum,
30:
Grzizienie w żywocie/ biegunká/ czerwona
31:
niemoc. Græce dyſenteria.
32:
Torminoſus, a, um, Który tę chorobę ma.
33:
Torminalis, torminale, ut Torminale ſor
34:
bum, Przipráwiáyąca o czerwoną chorobę.
35:
Tornacum ciuitas Flandriæ ſeu Braban=
36:
tiæ alias Nermorum, Po niemiecku Tor=
37:
naw.
38:
Toringi uel Turingi, Lud niemiecki/ Gotto=
39:
wie ſą przed czáſi nád morzem gdzie teraz
40:
Pruſowie y Lifláńcki śiedzieli.
41:
Torno, as, are, act. prim. Drożę/ toczę.
42:
Tornus, torni, maſc. ſec. Dłoto álbo ynſze że=
43:
lázo do drożenia.
44:
Tornatilis, le, Drożony/ toczony.
45:
Tornatura, re, in Biblijs, Toczona robotá.
46:
Tornarius, ij, maſ. ſec. Drożnik/ tocznik.
47:
Detrono, as, are, Wydrażam/ wydłubuyę.
48:
Toroſus, Vide Torus.
49:
Torpeo, torpes, torpui, torpere, neut. ſec.
50:
Lenieyę/ gnuśnieyę. Manus torpet, Lenieye
51:
vſtáye/ mdleye. Torpet uox & ſpiritus,
52:
Vſtáye. Frigent & torpent conſilia, Zá=
53:
źiąbiáyą/ vſtawáyą ych przed ſię wźięcia. Me=
54:
tu torpere.
55:
Torpeſco, is, ere, Nie ochotnym/ nie dużym
56:
być/ gnuśnieć.
Ingenium


strona: 459


kolumna: a
T ante O.
1:
Ingenium incultu at ſocordia torpe=
2:
ſcit, Rozum w plugáwſtwie á leniſtwie gnu=
3:
śnieye/ álbo niedbálſtwo s nieochędożnością ro
4:
zum zágnuśniáyą.
5:
Torpor, torporis, maſc. tert. Gnuſność/
6:
ociężałość człońków.
7:
Torpedo, inis, g. f. idem, & Torpedo, nie
8:
yáki rodzay morskich ryb/ które ſie w mule
9:
ná dole pogrążayą/ á táyą y ynſze ryby około
10:
pliwáyące gnuśne czyną á ták ye poże=
11:
ráyą.
12:
Torporo, as, are, Torporem inducere ob
13:
ſoletum.
14:
Torpidus, a, um, Gnuśny/ zleniáły/ a/ e.
15:
Torpidus homo, Gnuśny ociężáły czło=
16:
wiek.
17:
¶Obtorpeo, obtorpes, obtorpui, ob=
18:
torpere, a quo obtorpeſco, is, ere, Mar
19:
twieyę/ drętwieyę/ zumiewam ſie. Obtorpuit
20:
ſubito metu, Zumiał ſie álbo zmartwiał z
21:
nagłego przeſtráchu.
22:
Obtorpuit manus, Sćyrpłá/ zmartwiáłá
23:
ręká.
24:
Obtorpuere ſquamæ, Luski ná rybie
25:
okrzepnęły.
26:
Torquatus, & Torques, Vide Torqueo.
27:
Torqueo, torques, torſi, torſum, & tortū
28:
act. ſec. Kręcę/ wiyę/ krziwię/ náginam/ też
29:
drapię/ dręczę/ męczę/ też ćiskam/ ſtrzelam.
30:
Collum torquere, Kręćić/ wierćieć ſzyyą.
31:
Oculos torquere, Wykrziwiáć/ wybleſz=
32:
czáć oczi. Funē torquere, kręćić powróz. Iſta
33:
uox me diu torſit, Długo mie to słowo
34:
trapiło. Długom ſie z niego nie mógł wypleść
35:
álbo długo mną to słowo obrácáło. Tor=
36:
quere telum, Strzelić/ ćiſnąć ſtrza=
37:
łą.
38:
Os torquere, Krziwić gębę/ drzeć ſie/ po=
39:
źiewáć.
40:
Torqure circum, Wkoło obrácáć. Tor=
41:
quere fuſos dicuntur mulieres, Wrze=
42:
cionámi wartáć. Ius torquere per tranſ=
43:
lationem, Práwo kręćić/ opák wywrá=
44:
cáć.
45:
Torqueri dies & noctes, Być trapión/
46:
dręczón/ w noći y we dnie. Torqueri dolo=
47:
ribus animi, Mieć nieco cięſzkiego ná ſer=
48:
cu.
49:
Expectatione torqueri, Tęgę mieć oczeka=
50:
wáyąc kogo. Torquet timor impenden=
51:
tis doloris, Męczy mie boyáźń prziſzłey bo
52:
leśći/ álbo co wſpomionę ná przyſzłą boleść
53:
to mi ſie boyaźń ſercá chwyći. Torquet in=
54:
gentia ſaxa, Ciska wielkiemi kámieńmi. In
55:
diuerſas partes torqueri, Rozmáyicie być
56:
roſtárgnión/ niewiedzieć co pierwey po=
57:
cząć.
kolumna: b
T ante O.459
1:
Tortus, a, um, quod non eſt rectum, ſed
2:
flexum, Krziwy/ a/ e/ też trapiony/ dręczo=
3:
ny/ a/ e. Vt Tortus uerberibus, Nieślá=
4:
chetnie zbit/ ſtłuczón. Tortæ comæ, Krziwe
5:
włoſi/ to yeſt/ kędzierzáwe. Tortæ condi=
6:
tiones, Opák kręcone.
7:
Torti crines in nodum, Záwikłáne wło=
8:
ſi/ skwitnęłe.
9:
Tortus huius tortus, maſcul. q. Krziwie=
10:
nie.
11:
Tortum, torti, machina ad torquendum
12:
ſaxa, obſoletum.
13:
Tortuoſus, a, um, Krziwy/ y tám y ſám ſie
14:
wiyąci/ zakrziwiony/ skrziwiony. Vt Tor=
15:
tuoſus amnis, Krziwa rzeká. Tortuo=
16:
ſum diſputandi genus, Zátrudnione/ zá=
17:
wikłáne wywodzenie. Vrina tortuoſa,
18:
Krziwo wychodząca.
19:
Torſio, onis. uerbale/ Dręczenie/ trapienie/
20:
męká.
21:
Torſiones ſtomachi, Gryzienie w ży=
22:
wocie.
23:
Tortilis, & hoc tortile, Wity/ skrziwiony/
24:
kręcony.
25:
Torto, as, are, frequentatiuum, obſole=
26:
tum.
27:
Tortor, tortoris, maſc tert. Kát.
28:
Tortura, æ, fem. prim. Męczenie/ ciągnienie
29:
ná drabi. In Biblijs tantum pro tor=
30:
mento.
31:
Tortiuus, a, um, ut uinum tortiuum, Które
32:
ná poślad bywa wyćiskano/ poślednie wino.
33:
Tortor etiam ſignificat, Ciskácz/ ſtrzelec.
34:
Torques & Torquis etiam uenit a tor=
35:
queo, tam maſc. quam. fem. ſecundum
36:
Probum, Láńcuch złoty/ kleynot któri ná
37:
ſzyey bywa noſzón.
38:
Torquatus, a, um, Láńcuch ná ſzyey noſząci.
39:
Torquatus, Przezwisko yednego Rzimiániná
40:
Titus Manlius zwánego.
41:
¶Compoſita, Contorqueo, Wiyę/ we=
42:
ſpołek zwiyam/ skręcam/ skrziwiam/ też po=
43:
ćiskam. Haſtam contorquere, Rohátyną
44:
poćiſnąć. Contorta arietis cornua, Skrzi=
45:
wione. Cōtortæ res, Záwikłáne/ zámotáne/
46:
zátrudnione rzeczy. Verba contorquere,
47:
Rozmáyicie słowy krziwić. Contorta & a=
48:
culeata ſophiſmata, Contorta & acris
49:
oratio.
50:
¶Contortulus, la, lum, dimi. Skręcony/
51:
zwikłány. Cic. Qui contortulis quibuſ=
52:
dam concluſiunculus effici uolunt nō
53:
eſſe malum dolorem, Którzi nieyákiemi z
54:
chytrá krętemi dowody tego dowodzą yáko=
55:
by boleść nie miáłá być miedzy złemi rzeczá=
56:
mi poczytána.
Hhh 3¶Contorte


strona: 459v


kolumna: a
T ante O.
1:
¶Contorte aduerbium, ut contorte ali
2:
quid dicere, Záwikłánie/ kręto przitrudniey
3:
ſzym/ etć.
4:
Contortius concludere, Contortupli
5:
cata uerba dixit Plautus pro confra=
6:
goſis nimium licenter.
7:
¶Detorqueo, Odkrziwiam/ vſtępuyę/ vwo
8:
dzę/ odwrácam. Detorquere in leuam,
9:
Vdáć ſie/ vſtępić ná lewą rękę. Detroſit a
10:
latere in dexteram partem, Stąpił z boku
11:
ná práwą ſtronę.
12:
Recte facta detorquere, Co ſie dobrze
13:
rzekło odwácáć/ álbo opák wywrácać/ zlie
14:
rozumieć.
15:
Flectere & detorquere uoluntatem te=
16:
ſtium, Rozmáyicie obrácáć/ wykłádáć wolą
17:
ſwiádków.
18:
Praue detorta opinio, Opák wyłożona.
19:
Vide quorſum optime dicta detor=
20:
ſit, Bá bácz yákoć opák wywráca co ſie w
21:
dobry ſpoſób rzekło.
22:
¶Diſtorqueo, Roskręcam/ rozwiyam/ od=
23:
wrácam/ odkrziwiam yedno od drugiego.
24:
Vide ut os ſibi diſtorſit carnifex, Bá
25:
bácz yákoć ſobie gębę nogieć roſczoſnął/ roz=
26:
dárł.
27:
¶Diſtortus, a, um, nomen ex partici=
28:
pio, Roskręcony/ roſwity. Metaph. Szká=
29:
rádny/ ſzpátny/ mierźiony. Diſtortio ingenio
30:
præditus, Dźiwnego przirodzenia. Diſtor=
31:
tiſsimi & formoſi contraria.
32:
¶Diſtorſio, onis, Rozkrziwienie/ roskrę=
33:
cenie.
34:
¶Extorqueo, Wyciągam/ wyćiskam. wy=
35:
wiyam/ wykręcam. Miris modis extroſit
36:
Dźiwnemi obyczáymi wykręćił. Extorſiſti
37:
ut faterer, Wyćiſnáłes ná mnie yżem ſie
38:
muśiał prziznáć. Ne uerbū quidē ab ho=
39:
mine extorquere potui, Nie mogłem ſie
40:
ná nim y yednego słówká dobádáć. Extor=
41:
quere de uel ex manibus regis, Wycią=
42:
gnąć/ wyſtáć ná królu.
43:
Extorquebit ueritas ne repugnetis,
44:
Precibus extorquere, Wyprośić/ wymo=
45:
dlić.
46:
¶Extortor uerbale, Wyćiskácz/ wycięgácz
47:
wybádácz.
48:
¶Intorqueo, W wiyam/ wkręcam/ wći=
49:
skam. Haſtam alicui intorquere, Dzre=
50:
wem w kogo záwádźić. Telum in aliquem
51:
intorquere, Ciſnąć przećiw komu.
52:
Oratio intorta, Zámylona/ zátrudniona
53:
rzecz.
54:
¶Intortus, a, um, participium ſiue no=
55:
men ex participio, W wikłány/ wkręco=
56:
ny/ skrziwiony/ a/ e.
57:
Intortum circum leuum brachium pa
kolumna: b
T ante O.
1:
ludamentū, Obwite około rámienia. Intor
2:
ta cauda ſuum, Skrziwiony skręcóny ogón
3:
v świni/ Criſpum kedzierzáwe Capilli in=
4:
torti, Kedzierzáwe włoſi. Intortus caudex,
5:
Záwiły/ skręcony pień. Fauces intortæ.
6:
¶Obtorqueo, Wkoło wiyę/ obwiyam/ ob=
7:
kręcam.
8:
¶Retorqueo, Odwiyam/ odkręcam/ odbi=
9:
yam.
10:
Retorquere pilam, Piłę odbić. Telam
11:
retorquere, Przędzę odwić. Oculos ad
12:
urbem retorquere, Obrácáć oczy ku miá=
13:
ſtu.
14:
¶Retortus, a, um, participium, Odwity
15:
odkręcony odbity/ a/ e.
16:
Torrens, torrentis, maſ. tert. Deſzczowa ſtru
17:
gá/ ſtrumień nie ſzciekących wód/ ále z deſz=
18:
czowych ſie cziniąci.
19:
Oratio ueluti torrens, Metaph. Surowa
20:
byſtra/ ſroga mowá. Torrens uerborum,
21:
Okfitość słów. Aliquando eſt adiectiuū
22:
Torens, torentior, torentiſsimus, Bárzy/
23:
prętki/ byſtri/ pędem wielkim ydáci. Tor=
24:
rentia flumina, Rzeki ſzumieyące wielkim
25:
pędem á byſtrze ciekące. Multo torrentior,
26:
Dáleko byſtrſzy.
27:
Torreo, torres, torrui, torrere, act. ſec. Su=
28:
ſzę/ ſucho czynie/ też palę/ piekę. Torrere igne
29:
frumenta, Słódoźdźić. Torrere pro uol=
30:
uere in modum torrentis apud Luca=
31:
num.
32:
Toſtus, a, um, participium, ut toſta caro,
33:
Pieczone mięſo/ piecziſte. Toſtum ordeum,
34:
ożdżony yęczmień/ słód. Toſta maturitas,
35:
Stałość/ yákoby przipiekła rumiána/ vźrzáła
36:
doſtáła.
37:
Torridus, a, ū, Suchy/ vſuſzony/ zwiędły/ wyſ=
38:
chły/ pałáyący. Torridus macie, Wyſchły yá
39:
ko karcz. Torrida frigore pecora, Od
40:
mrozu skurczone zwiędłe bydło. Torrida
41:
æſtas, Gorące pałáyące láto. Torridi fon=
42:
tes, Wyſchłe zdroye. Torrida facies, Opa=
43:
lona/ ogorzáła twarz.
44:
Torrefacio, torefacis, torrefeci, torrefa=
45:
ctum, torrefacere, Suſzę/ wędzę/ ożdżę. Tor
46:
reſco/ Więdnę/ ſchnę.
47:
¶Retorridus, a, um, Vſchły/ wywiędły/ wy
48:
wędzony/ a/ e.
49:
Retorride frondes, Vſchłe gáłęźi.
50:
¶Retorride aduerbium, ut retorride
51:
nata, Sucho wrosła.
52:
¶Retorreſco idem quod ſimplex Tor
53:
reſco, uel vſycham vwiędam.
54:
¶Retoſtus, a, um, Vwiędły/ vſchły.
55:
Torris huius torris, maſc. ter. Głownia yeſz=
56:
cze ſie paląca.
57:
Torrum, pro torrido, obſoletum.
Torta


strona: 460


kolumna: a
T ante O.
1:
Torta, tortæ, Kołacz/ plácek. In Biblijs tantū
2:
legitur.
3:
Tortula diminutiuum, Mácek/ oſu=
4:
ſzek.
5:
Tortor, tortuoſus, tortus, Vide Tor=
6:
queo.
7:
Torue, Vide Toruus.
8:
Torus, maſc. ſec. Pościel/ łoże.
9:
Torulus, li, diminut. Lóſzko.
10:
Torale, lis, Deká ná łoże.
11:
Torus item, Mięśiſte ciáło gdzie máło kośći
12:
á wiele mięſá. Venarum tori, Miąſzość á
13:
ociekłość żył gdy ná niektórych mieyſcách żyły
14:
pełne krwie yákoby ye nádął.
15:
Toroſus, a, um, Mięśiſty/ żyłowáty.
16:
Toroſa, Ziele yeſt nam nieznáyome.
17:
Toruus, a, um, Srogi/ a/ e. Torua facies,
18:
Sroga twarz. Toruus uultus idem, In=
19:
tueri toruo uultu, Srogo ná kogo weyź=
20:
rzeć. Torui oculi, torua frons, Srogie
21:
oczy.
22:
Toruitas, toruitatis, Srogość.
23:
Torue aduerbium, Srogo. Torue aliquem
24:
inſpectare, Srogo po oku ná kogo poglą=
25:
dáć.
26:
Toruum aliud aduerbium pro torue,
27:
Toruum tueri, Srogo/ krziwo poględáć.
28:
Tot plurale, gen. om. indeclinabile, in
29:
utro numero, Tak wiele Quot homi=
30:
nes tot ſententiæ, Yáko wiele ludźi ták
31:
wiele rozumów/ co głowá to rozum.
32:
Totidem indeclinabile, Tákże wiele/ też til=
33:
ko. Bis totidem, Dwá kroć ták wiele.
34:
Toties aduerbium, Tyle kroć/ ták częſto. To
35:
ties quoties ſcribitur, Tyle kroć/ nie kroć.
36:
Quoties ibis, toties magis placebit. Ym
37:
częśćiey poydzieſz tym ſie bárziey będzie po=
38:
dobáło. Quotieſcun idem.
39:
Totus, a, um, Cáły/ wſziſtek. Totæ ædes, wſzy
40:
ſtek dóm.
41:
Totis ædibus tenebræ, Po wſziſtkim do=
42:
mu ciemności.
43:
Hodie toto non uidi die, Przes cáły
44:
dzień/ etć.
45:
Totos hos menſes quietum reddam.
46:
Przes cáłe ty mieśiące vkrócę vſpokoyę. Ne
47:
lacus totus effluat, Aby wſzyſtek ſtaw nie
48:
wypłynął. Tota erras uia, Bárzo błą=
49:
dźiſz.
50:
Totum & partes contraria, Totus
51:
diſpliceo mihi, Samem ſobie omierzł. To=
52:
ta mole corporis toto pondere ni=
53:
tuntur.
54:
Tota mente incumbere in curam ali
55:
quam, Vprzeymie ſie ná co vdáć. Toto pe=
kolumna: b
T ante R.460
1:
ctore aliquem amare, Z ſercá/ z duſzę/
2:
ſerdecznie kogo miłowáć.
3:
Totis uiribus, Wſziſtkiemi śiłámi. Noſter
4:
totus eſt, Wſziſtek náſz yeſt/ nam prawie z
5:
práwey myśli prziyáye.
6:
Toxicum, toxici, neut. ſe. Iad którym ſtrza=
7:
ły nápayáyą.
T ante R.
8:
Trabilis, Vide Trabs.
9:
Trabea, æ, Stároſwieckie królewskie odźienie.
10:
Quo genere ueſtis & augures etiam
11:
utebantur.
12:
Trabeatus, a, um, W tákowym odźieniu cho=
13:
dząci.
14:
Trabs, trabis, uel trabes, trabis, gen. fem.
15:
Bałk. Plana trabs, Płáski rowny bałk
16:
któri ocioſány yeſt.
17:
Trabicus, a, um, ut nauis trabica, Lódź z
18:
wielkich bałków vczyniona.
19:
Trabilis, le, Bałeczny.
20:
Trabilis clauus, Bałeczny góźdź.
21:
Tracto, Vide Traho.
22:
Trachali, appellantur muricum ac pur=
23:
puræ ſuperiores partes.
24:
Trachea, Vide Trachys.
25:
Trachys, g. m. Latine aſper, Oſtry niegłád=
26:
ki/ a/ e.
27:
Trachειa uel Trachea, æ, ſiue Trachia
28:
pen. prod. Rurká przes którą dech wycho=
29:
dźi/ płucna álbo dechowá żyłá.
30:
Trachoni, Góry w Gálileyi niepłodne.
31:
Trachelum, li, ſiue Trachelus media pars
32:
eſt naualis ueli cuius ſumma Carche=
33:
ſium nominatur, Sipont.
34:
Trachina oppidum Campaniæ, nunc
35:
Taracina.
36:
Trachyna ciuitas Theſſaliæ.
37:
Trachonitis, dis, gen. fe. pars Iudeæ in=
38:
ter montem Libanum & Lacum Tibe=
39:
riadis ſita.
40:
Tractatus, tractatim, tracto, tractus, Vide
41:
Traho.
42:
Trado, traditio, Vide Do.
43:
Traduco, tradux, traductio, traductor
44:
Vide Duco.
45:
Tragacantha, Drzéwko y gumi z tegoſz iſte=
46:
go drzéwká Dragagantum zwánego.
47:
Tragea, Inſula ex Cycladibus.
Hhh 4Tragema


strona: 460v


kolumna: a
T ante R.
1:
Tragema, atis, Tragemata in plurali gen.
2:
neut. Wet/ poślednie potráwy/ ſér/ owoć
3:
Macrobio authore, Latine Bella=
4:
ria.
5:
Tragium ſiue Tragonis, genus fruticis in
6:
Creta, Lentiſco ſimilis.
7:
Tragos, gen. maſc, Latine Hircus, Ko=
8:
źieł.
9:
Tragelaphus, Zwierzę kozłowi álbo yelenio=
10:
wi podobne Hircoceruus.
11:
Tragopogon latine, Hirci barba, Koźla
12:
brodá.
13:
Tragos item nomen herbæ.
14:
Tragœdia, æ, fem. prim. Stároſwiecki wy=
15:
mysł ſpráwowánia gier/ w które známieni=
16:
tych ludźi yáko krolów/ Xiążąt/ rycerzow/ etć.
17:
oſoby bywáły w wodzone/ ych ſpoſoby y oby=
18:
czáye były okázowáne/ ſrzodek gry bywał pyſz
19:
ny okazáły/ ále koniec ſmutny. Tragœdias
20:
agere, Prouerbium, Wadzić ludzie/ nie=
21:
ſpokoynie żyć/ zwády á zámieſzánia yákie zá=
22:
czynáć.
23:
Tragicus, ci, Poetá który tákowe gry piſze y
24:
skłádá.
25:
Tragicus, a, um, adiectiuum, ut Actor
26:
tragicus, Sprawcá/ wywodźiciel Tráge=
27:
dii.
28:
Cantus tragici, Trágeckie pienie. Tragi=
29:
cum ſcelus, Okrutny vczynek.
30:
Tragice aduerbium, Surowie/ pyſznie/ ná=
31:
dęcie/ też okrutnie.
32:
Tragœdus, di, Któri tákowe gdy ſprá=
33:
wuye.
34:
Tragopa, genus auis in Ætyopia.
35:
Tragopogon, Vide Tragos.
36:
Tragoriganon herba CC.
37:
Tragula, læ, fem. prim. Stároświecka bróń
38:
rohátinie podobna. Tragulam inijcere,
39:
prouerbium eſt, Dolum aliquē ſtrue=
40:
re.
41:
Tragula item, Rybny ſák/ też kłomia.
42:
Tragum, tragi, Nieyáki rodzay żytá.
43:
Tragum etiam genus piſcatoriæ retis, Ca
44:
lep. ſine authore.
45:
Tragus genus conchæ & item genus
46:
ſpongiæ.
47:
Tragurium inſula in mari Adriatico ad
48:
iacens Dalmatiæ.
49:
Traha hæ, fem prim. Sanki álbo ſzlifá yáko
50:
niektórzy zową.
51:
Traho, trahis, traxi, tractum, trahere, Cią
52:
gnę/ wiodę/ niekiedy odwłóczę/ mieſzkam. In
53:
ius trahere aliquem, Przed práwo pocią=
54:
gnąć/ pozwáć. Trahit ſuwa quen uolu=
55:
ptas, Każdego ſwa roskoſz vwodźi/ ma káżdy
56:
w czym ſie oſobliwie kocha. De medio ali=
kolumna: b
T ante R.
1:
quem trahere, Z pośrodku wywlec. Ex pu
2:
teis aquam trahere, Czerpáć/ wycięgáć.
3:
Magnes lapis ferrum ad ſe allicit at
4:
trahit, Ciągnie do ſiebie. Trahere penſa,
5:
prząść.
6:
Trahere uitam, Zyć. Trahere bellum,
7:
Długo woynę wlec. Trahere animam,
8:
Zyć.
9:
Curæ trahunt diuerſæ animum, Roz=
10:
máyite prace vmysł roſtárgniony czynią. A=
11:
mici, diei partem ad ſe trahunt, K wo=
12:
ley prziyacielóm nie máło dnia ſie w niwecz
13:
obróći.
14:
Alimentum maternum trahere dici=
15:
tur agnus, Sáć. Ad defectionem trahe=
16:
re, Ku odſtaniu wieść. Cariem trahere,
17:
Plieśnieć.
18:
Colorem rubicundum trahere, Rumiá
19:
nym być. Trahere cōiexturam ex aliqua
20:
re, Domyślác ſie. Fortunam tutam trahe=
21:
re, Spokoynie żyć. In diuerſum me trahit
22:
hæc res, Roſtárgnionym mie czyni. In ſuā
23:
trahere ſententiam, Ná ſwe mniemánie
24:
przećiągáć.
25:
Trahitur e cœlo natura hominis, Idzie
26:
z nieba/ etć. Noctem per pocula & uario
27:
ſermone trahere, Cáłą noc piyąc á mo=
28:
wiąc y to y owo ſtráwić. Originem a Re=
29:
ge trahere, Z królewskiego pokólenia przo=
30:
dek mieć.
31:
Pallorem trahere, Blednąć. Rubiginem
32:
trahere, Rdzewieć. Situm trahere, Pleśnieć
33:
Trahere ſpiritum, Bráć w ſię dech. Stu=
34:
dio laudis trahi, Chwałą być łektan/ mrzeć
35:
ná chwałę. Victoriam ſecū trahit, Gdzie
36:
ón yeſt tám też y zwicięſtwo yeſt.
37:
Trahax, trahacis, gen. om. Rapax obſo=
38:
letum, Trahere uoluptatem pro frui,
39:
Plaut.
40:
Tracto, as, are, act. prim. frequentatiuum,
41:
Vſtáwicznie ciągne/ hándluye/ obchodzę ſie
42:
czim obieram ſie w czym/ też czeſtuyę/ czczę.
43:
Male nos tractauit, Po diable nas vczćił/
44:
zle nas vczęſtował.
45:
Acerbius & durius aliquem tractare,
46:
Prziſurów á przyſroſzſzym ſie s kim obcho=
47:
dźić.
48:
Tractare aliquē liberaliter, Hoynie kogo
49:
czeſtowáć.
50:
Qui autem tractant Muſicam, Terent.
51:
Którzy ſie około ſpiewánia obieráyą. Artem
52:
aliquam tractare, Obieráć ſie w tákim
53:
rzemięśle. Scelerate & inſidioſe tractare,
54:
Niecnotliwie á zdrádliwie ſie s kim obcho=
55:
dźić. Manum tractare, Vſtáwicznie w ręku
56:
mieć.
Pecuniam


strona: 461


kolumna: a
T ante R.
1:
Pecuniam tractare, Z pieniądźmi ſie ob=
2:
chodźić/ dáwáć y wydáwáć pieniądze. Rem
3:
ſuam minus cogitare tractare, Nie bár=
4:
zo s rozumem ſwą rzecz ſpráwowáć. Tracta=
5:
re ſe recte in munere aliquo, Rządnie ſie
6:
ſpráwowáć w yákim vrzędzie. Tractare rem
7:
aliquam, Spráwowáć/ piſáć. Vulnera tra=
8:
ctare, Leczyć rány. Tractare hiſtoriam,
9:
Hiſtorią piſáć.
10:
Tractatus, a, um, participium, Spráwowá=
11:
ny/ hándlowány/ też czeſtowány/ czczony. Li=
12:
beralius tractatus, Hoynie czeſtowány.
13:
Male tractatus, Zlie czeſtowány/ álbo zlie
14:
ſpráwiony/ zlie nápiſany.
15:
Tractatus, huius tractatus, m. q. Spráwie=
16:
nie/ zrządzenie/ też popiſánie/ xiąſzki yákie/ do=
17:
wód/ prowádzenie á piſmem oſięgnienie rzeczy
18:
yákiey.
19:
Tracttaio, onis, uerbale, Obieránie w czym.
20:
Vt tractatio armorum, Obieránie ſie w
21:
zbroyách.
22:
Tractatio Philoſophiæ, Obieránie ſie w
23:
naukách. Tractatio tibiarum, Cic. ab au=
24:
riſpicibus non accipiunt tractationem
25:
tibiarum, ſed a muſicis, Vczą ſie z piſz=
26:
czałkámi obierác/ piskáć/ etć.
27:
Tractus participium, a traho, Ciągniony/
28:
roſwliekły. Tractā & fuſam orationem
29:
opponit Cicero contortæ & acri.
30:
Tractus, huius tractus idem quod ſpa=
31:
cium, regio, plaga, kráyiná/ krés/ położenie
32:
źiemie á kráyiny ktorey.
33:
Tractus etiam, Ciągnienie/ śćie/ yechánie/
34:
cug.
35:
Tractus pro tractatu, Plin. ut in tractatu
36:
piſce uiuentium Theophraſtus tradi=
37:
dit, Yáko Theophráſtus w tych xięgách ná=
38:
piſał.
39:
Tractabilis & hoc tractabile, Latwi/ po=
40:
wolny/ ciągły. Pelagus tractabile, Morze
41:
ſpokoyne/ pogodne ku żegłowániu. Non tra=
42:
ctabile cœlū, Niepogodna chwilá. Homo
43:
tractabilis, Powolny człowiek.
44:
Tractabilis, fem. tert. Powolność/ cią=
45:
głość.
46:
¶Intractabilis, le, Niepowolny/ niećiągły
47:
też niedotkniony/ w rękę nie wzięty.
48:
Intractatus, a, ū, Niewypráwny. ut equus
49:
intractatus, Płochy/ nieobyeżdżony koń. Ho
50:
mo intractabilis, Dźiwny/ ſwey głowy
51:
człowiek.
52:
Tractatoria organa machinas eſſe
53:
quibus onera ſubducantur annotauit
54:
Calep. ex Vitruuio.
55:
Tractim aduerbiū, Yednym cugiem/ pędem/
56:
ſtrichem/ długo bes przeſtanku.
57:
¶Compoſita, Abſtraho, abſtrahis,
kolumna: b
T ante R.461
1:
pen. cor. abſtraxi, abſtractum, abſtra=
2:
here, Odiągam/ odwodzę/ odriwam. Aliquē
3:
ab amico abſtrahere, Oddalić kogo od
4:
prziyacielá.
5:
A malis abſtrahere, Od złośći odcią=
6:
gnąć.
7:
A literis abſtrahere, a conſpectu ab=
8:
ſtrahere.
9:
Abſtractum apud Dialecticos quod
10:
conſideratur ſine ſubiecto, Calepi=
11:
nus.
12:
¶Attraho, Prziciągám. Attrahere & al=
13:
licere, Prziwábić. Tu ipſe tibi hoc accer=
14:
ſiuiſti at attraxiſti malum, Sameś ſie
15:
w to nieſzcześćie przipráwił. Attrahere &
16:
redder animam, Dycháć y oddycháć.
17:
¶Attrecto, as, are, frequentatiuum, Do
18:
tykam/ ymuyę. Noli me attrectare furci=
19:
fer, Nie dotykáy ſie mnie ſzubienico. Attre=
20:
ctare uxorem alterius noli, Nie dotykay
21:
ſie cudzey żony.
22:
¶Attrectatus, huius attrectatus, Doty=
23:
kánie/ mácánie.
24:
¶Contraho, Sćiągam weſpołek/ zbieram/
25:
gromádzę/ márſzczę.
26:
Contrahere æs alienum, Zádłużyć ſie.
27:
Contraxit frontem, Zmárſzczył czo=
28:
ło.
29:
Contrahere & diſsipare contraria, Cō
30:
trahere omnia in unum locum, Ná
31:
yedno mieyſce zgromádźić. Contrahere ali=
32:
quot perſonas ad aliquod negotium,
33:
Zwieść weſpołek kilká oſób ná yaką ſprá=
34:
wę.
35:
Contrahi in commodis amici pro
36:
contriſtari, Záſmućić ſie.
37:
Illud contractum eſy ſua culpa, Sam ſie
38:
w to wpráwił.
39:
Contrahere ad colloquium, Weſpołek
40:
ziwéść ná rozmowę. Virtus contrahit ami
41:
citiam, Contá przinośi prziyacielſtwo. Ani=
42:
mum contrahit muſica, Záſmuca. Con
43:
trahere amicitiam, Siąć s kim przi=
44:
yaźń.
45:
Contrahere matrimonium, Ożenić ſie.
46:
Contraxit matrimonium inuito patre
47:
Ożenił ſie nád wolą oycowską.
48:
Certamen contrahere, Hadrunek ná=
49:
ſtroyić.
50:
Cōtrahere ſibi cauſam mortis, Sam
51:
ſobie być prziczyną śmierći.
52:
Inimicitias contrahere, Nieprzyaźńi ná=
53:
grodźić.
54:
Morbum contrahere, W chrobę wpáść
55:
Contrahere aduerſam ualetudinem ex
56:
re aliqua, Przyść w chorobę z niektórey
57:
rzeczy.
Tempus


strona: 461v


kolumna: a
T ante R.
1:
Tempus contrahere, Skróćić. Triſticiā
2:
contrahere, Záſmućić. Vela contrahere,
3:
Zagiel ſpuścić.
4:
Opes contrahuntur indies, Co dźień to
5:
ſie bogactw vmnieyſza.
6:
¶Contraho item ſignificat, Obchodzę
7:
ſie s czym yáko s kupiectwem/ s rzemię=
8:
słem.
9:
Cum aliquo contrahere, Smówić s kim
10:
Contractæ res, ut: quemadmodum ge=
11:
ſtra & contracta eſt cognoſcatis, Yáko
12:
ſie rzecz działá y zięłá/ vznaycie.
13:
¶Contractus, a, um, participium, ut
14:
contractus exercitus, Weſpołek ſyęty/
15:
zgromádzony.
16:
¶Contractus nomen ex participio,
17:
Ciáſny Vt contracta manus, Skurczona
18:
ręká.
19:
Contractior introitus, Cieśnieyſzy wchód.
20:
Spacioſum contractum contraria, Ciaſ
21:
no.
22:
Contracta & aſtricta eloquentia, Con
23:
tractiores noctes, Krótſze noci. Contra=
24:
cta paupertas, Skurczone vboſtwo.
25:
¶Contractus idem huius contractus,
26:
Smowá/ skupienie/ kupia.
27:
¶Contractio, onis, fem. tert. Skurczenie
28:
Smárſszczenie/ skrócenie. Contractio neruo
29:
rum, Skurczenie żył.
30:
Superciliorum contractio, Zmárſzczenie
31:
powiek.
32:
Contractio frontis idem, Contractio pa
33:
gine, Wąskość/ ciáſność. Contractio ani=
34:
mi ex metu mortis, Záſmucenie/ etć. Ef=
35:
fuſio animi & contractio, contraria,
36:
Vkrotnienie.
37:
Contractione breuius fieri uel longius
38:
Sciągnieniem/ etć.
39:
¶Contractiuncula, læ, diminutiuum,
40:
Vt Contractiunculæ quædam animi,
41:
Smutek á treſtánie nieyákie vmysłu.
42:
¶Contrecto, as, are, Dotykam/ mácam/
43:
ymuyę co/ rucham. Contrectare aliquid
44:
animo, Rozwáżáć/ rozmyśláć.
45:
¶Contractatio, onis, Pomácánie/ zmácá=
46:
nie.
47:
¶Detraho, Sciągam/ ſeymuyę/ zwłoczę/ zry
48:
wam.
49:
Nido detrahere fœtus implumes,
50:
Z gniadáz zebráć. Decollo detrahere, Scią
51:
gnąć zerwáć z ſziye. Detrahere annulum
52:
de digito, Pierſcień z pálcá zerwáć. Detra
53:
here torquem homini, Láńcuch nieprziya=
54:
cielowi z ſziye ſerwáć. Aliquid alteri de=
55:
trahere vwliec. Ex ſumma detrahere, Z
56:
ſuy vwlieć. De fama alicuius detrahere
57:
Vwłóczyć komu czći.
kolumna: b
T ante R.
1:
Detrahere de authoritate Senatus cui
2:
opponitur onerare ſenatum ſummis
3:
laudibus, Vwłóczyć yem poważnośći/ mniey
4:
o nich trzimáć.
5:
Laudem detrahere, Zle dzierżeć o kim. Fi=
6:
dem uerbis alicuius detrahere, Nie
7:
wiele dzierżeć o czyyey powieśći Detrahere
8:
honorem debitum alicui aut honori
9:
alicuius, vwłoczyć komu czćy álbo powinney
10:
podćiwośći komu nie chcieć wyrzędzáć. Vt il=
11:
lum ab illa iniuria detraherent, Aby go
12:
z tey krziwdy wyyęli. Aliquem de cœ=
13:
lo detrahere, Odwieść kogo od yego ślá=
14:
chetnego przed ſię wźięcia.
15:
Detrahere alicui calamitatem, Wywieść
16:
kogo z nędze.
17:
¶Detractio, onis, Sięcie/ ſciągnienie/ ze=
18:
wleczenie. Detractio alieni, Złodzieyſtwo/
19:
vwleczenie cudzich rzeczy. Detractio mo=
20:
leſtiæ, Vlżenie/ odelżenie.
21:
¶Detractor, detractoris, Vwłoczyciel/ to
22:
yeſt omowcá/ złorzecznik.
23:
¶Detracto, ſeu Detrecto, as, are, fre=
24:
quentatiuum, Zbraniam/ przeciwiam ſie nie
25:
chcę. Vt Detractare pugnam, Nie chcieć
26:
ſie potykáć
27:
Detractare militiam, Nie mieć chući ku żoł
28:
nierski służbie.
29:
Aduerſæ res etiam bonos detractant,
30:
Przećiwne rzeczy też dobre ludzie vniżáyą y
31:
w zgárdzenie przipráwiáyą. Nam Detrecto
32:
aliquando ſignificat male tractare ſeu
33:
maledicere.
34:
¶Defugio, deuito, recuſo, nego, detre=
35:
cto ſynonyma ſunt.
36:
¶Detrectatio, onis, Zbrániánie/ wyma=
37:
wiánie ſie z czego.
38:
Detrectatio militiæ, Zbraniánie/ niechcenie
39:
ná służbę żołnierską.
40:
¶Detrectator, oris, Zbrániácz/ ten który ſie
41:
czego zbránia.
42:
Detrectator laudum ſuarum, Zbrániá=
43:
yąci ſie ſwey właſney chwały.
44:
¶Diſtraho, Rodzieram/ rozpráwiam. Me=
45:
tapho. Poprzedawam/ odbywam kupiey/ po=
46:
puſzczam precz towáru do ludźi. Diſtrahere
47:
& dilacerare, Rozedrzeć.
48:
Diſtrahere coherentia, Spięte rzeczy ro=
49:
ſpráwić.
50:
Diſtrahere exercitus in diuerſiſsimas
51:
regiones. Rozſądźić/ rozdzielić. Rem ali=
52:
quam diſtrahere, Odwłóczyć. Diſtrahun
53:
tur animi in contrarias ſentētias, vmyſły
54:
rozmáycie bywáyą roztárgnione.
Diſtrahere


strona: 462


kolumna: a
T ante R.
1:
Diſtrahere hominis induſtriā in plura
2:
ſtudia, Roztárgnąć yego vmysł rozmáyti=
3:
mi naukami.
4:
Diſtrahit mediā Aſiam Taurus mons
5:
hoc eſt ſeparat, Dzieli. Diſtrahere mer=
6:
ces, Rozprzedáć kupie.
7:
¶Diſtractus, a, um, Roſtárgniony/ a/ e.
8:
¶Diſtractio, Roſtárgnienie/ oddalenie/ oder
9:
wánie.
10:
¶Extraho, Wyciągam/ wymuyę/ wywłó=
11:
czę.
12:
Vi aliquē in publicum extrahere, Gwał
13:
tem przed obliczność/ wſzech wywlec. Extrahere
14:
re ſe ex aliquo negotio, Wyrwáć ſie z yá
15:
kiey ſpráwy.
16:
Tollere at extrahere cupiditates ra=
17:
dicitus, Swą wolą á roſpuſtę z gruntu wy=
18:
korzenić.
19:
Extrahere ex animis aſſenſsionem, Po=
20:
chlebſtwo z vmysłów wyráźić. Extractum
21:
certamen uſ ad noctem, Aſz ſie do noci
22:
bitwá prezwliekłá.
23:
Extrahere in annum rem aliquam, Do
24:
roku odwłóczyć.
25:
¶Extractorius, a, um, Wyciągáyąci. Plin.
26:
Extractoriam uim habet, Wyciągáyącą
27:
moc ma.
28:
¶Pertraho, Przeciągam/ przewłóczę. Per=
29:
traxit eum ſecum in caſtra, Námówił
30:
go s ſobą do obozu. Pertrahere aliquem in
31:
ſuam ſententiam, Przeciągnąć kogo ná ſwe
32:
mniemánie.
33:
Pertrahere, as, are, frequentatiuum,
34:
Vſtáwicznie przeciągam/ dotykam/ mácam.
35:
Pertactare beſtias manibus, Pogła=
36:
skáć/ etć.
37:
¶Pertractare per trabslationem, Do=
38:
brze ſie rozmyślić/ rozważyć którą rzecz. Om
39:
ni cogitatnione pertractans, Dobrze roz=
40:
ważáyąc. Pertractatas res habere, Dobrze
41:
wyłożone/ z gruntu wywiedzione/ etć.
42:
Pertractatio, onis, Pomuſnienie/ pogłaská
43:
nie/ też roſpráwienie. Poëtarum pertra=
44:
ctatione omnium rerum publica=
45:
rum.
46:
¶Protraho, Odwłóczę. Protrahere & dif
47:
ferre.
48:
¶Protraho item, Pociągam/ powłóczę/
49:
álbo wywłóczę. Nudi in medium pro=
50:
trahebantur, Nágo ye przed oblicznośćią
51:
wyćiągano. In conuiuium Sextū Comi=
52:
nium protrahi iuſsit.
53:
Eo ipſe timore ad iudicium protraxit,
54:
Ná ſąd pociągnął/ etć.
kolumna: b
T ante R.462
1:
¶Retraho, Powściągam/ zádzierżawam/ ná
2:
zad też odciągam. Ex fuga retrahere, Z
3:
vciech powſciągnąć. Aliquem a ſtudio re=
4:
trahere.
5:
Scipio Annibalem in Africam retra=
6:
xit, Wſtoczył go záś ná zad.
7:
¶Retractus, a, um, participium, Ná zad
8:
powśćiągniony/ zádzierżany/ a/ e. Et retra=
9:
ctus nomen ex participio por remoto
10:
Dáleki. Liui. Retractior a mari trium
11:
milium paſſuum in circuitu murus e=
12:
rat, Opodal był od morzá/ etć. Retracti fugi
13:
tiui dicuntur cum reprehenduntur, Zá=
14:
dzierżeni/ poymáni. Tranquillus reprehen
15:
ſos dicit.
16:
¶Retracto, as, are, frequentatiuum, Vſtá
17:
wicznie zápowściągam/ zádzierżawam też od=
18:
woławam.
19:
Aliquid retractare, Odmienić/ odwołáć
20:
co.
21:
Largitiones retractare, Powściągnąć ych
22:
záś ná zad odmienić vmysł ſwóy. Diligen
23:
ter retractare, Pilnie rozwáżáć Sæpe ſe=
24:
cum retractare ac recogitare.
25:
¶Retractans participium ſiue nomen
26:
ex participio, Odmieniáyąci/ odwoławá=
27:
yąci/ też z nowu przeyrźány. Vt retracta=
28:
tius opus, Z nowu pilnie przedyźrzáne xię=
29:
gi.
30:
Retractatio, onis, Odmienienie/ odwołánie
31:
Cic. Sine ulla retractatione, Bes którego
32:
odmieniania.
33:
¶Subraho, Vymuyę/ vwłóczę/ krádnę. Ali
34:
quid alicui ſubtrahere, Vkráść. Sub=
35:
trahere ſe, Vkráść ſie. A curia ſe ſubtra=
36:
here, Od dworu ſię wypoſáżyć Famæ ſub=
37:
trahere, Czći vwłóczyć. Se labori ſubtra=
38:
here, Chronić ſie roboty. Cum iudicio eum
39:
mors ſubtraxit.
40:
¶Intertraho, Z pośrodku wywłóczę/ wy=
41:
ciągam.
42:
¶Obtrecto, Gánię/ omawiam kogo/ źlie o
43:
kim dzierżę/ mówie przećiwko komu. Obtre=
44:
ctare legi, Przećiwko ſtátutowi mówić. Ob
45:
trectare aliquid, Smiać ſie z czego.
46:
¶Obtrectatur imperſonale, Cic. Si ob=
47:
trectabitur utar autoritate ſenatus. Ob=
48:
trectator uerbale, Omowcá.
49:
¶Obtrectatio, onis, f. t. Omówká/ náśmie
50:
wánie. Tantum abeſt ab obtrectatione
51:
inuidiæ, Nic ſie o to nie bóy áby mu kto miał
52:
ná oczy wyrzucáć nieżyćliwość. Obtrecta=
53:
tio laudis, Gánienie.
54:
Traiectum ciuitas in Hollandia, Vtrich po
55:
niemiecku zową.
56:
Traijcio, traiectus, traiectio, Vide Iacio.
Tralatitius


strona: 462v


kolumna: a
T ante R.
1:
Tralatitius, Vide Transfero in Fero.
2:
Trallis urbs Lydiæ & alia in Phrygia
3:
declinatur tantū plur. nominatiuū &
4:
accuſatiuum in is habens.
5:
Trallianus, a, um, poſſeſsiuum, Kto ztámtąd
6:
yeſt.
7:
Trama, æ, gen. fem. Wątek. Subtegmen
8:
alias.
9:
Trames, tramitis, gen. maſc. Scieſzká.
10:
Tramitto, is, ere, pro tranſmittere, Vide
11:
Mitto.
12:
Trano, Vide No.
13:
Tranquillus, a, um, Spokoynt ćichy/ a/ e/ też
14:
beſpieczny.
15:
Tranquillum ex irato facere, Vskromić/
16:
vbłáfác/ gniew. Tranquillum eſt, Cichy
17:
wiátr mamy.
18:
Nox tranquilla, Cicha noc. Locus tran=
19:
quillus, Spokoyne mieyſce. Tranquilla
20:
res eſt, Dobrzeć/ dobrze ſie dzieye.
21:
Tranquille aduerbium, Spokoynie/ Ci=
22:
cho.
23:
Tranquillo, aliud aduerbium, Zá ćichey po=
24:
gody.
25:
Tranquillitas, atis, fe. tert. Spokoyność/ ći=
26:
chość.
27:
Maris tranquillitas, Cichość morská. Lo=
28:
cus quietis & tranquillitatis pleniſsi=
29:
mus, Bárzo ſpokoyne mieyſce.
30:
Tranquillo, as, are, Vſpokoyam/ koyę. Per=
31:
turbare & Tranquillare contraria.
32:
Trans præpoſitio accuſatiui cauſi ſeruit
33:
Przes/ zá.
34:
Nuntijs trans mare miſsis, Posławſzy po
35:
sły zá morze.
Tranſactor,VideTranſigo.
Tranſalpinus,Alpes.
Tranſcendo,Scando.
Tranſcribo,Scribo.
Tranſduco.Duco.

36:
Tranſcindo, Przerzezuye. Inuſitatum.
37:
Tranſcurro, tranſcurſus, Vide Curro.
38:
Tranſdo, tranſdis, ere, Veteres dixerunt
39:
pro tradere.
40:
Tranſenna, næ, Okno álbo okienko máłe w
41:
oknie śckláne okno.
42:
Tranſenna etiam, Kratká álbo ogrodek z
43:
máłych/ ſzczebelków vczyniona którą przed
44:
okno wyſtáwiáyą á przes nię z domu wyglą=
45:
dáyą.
46:
Per tranſennam aſpicere, Prouerb. Z dá
47:
leká yákoby prze ze mgłę pátrzáć.
48:
Tranſennā itē pro laqueo, miáſto powrozá.
49:
quidam uolunt apud Plin. accipi.
50:
Tranſeo, tranſitio, tranſitus, Vide Eo.
kolumna: b
T ante R.
1:
Tranſfero, translatio, translatitius Vide
2:
Fero.
3:
Transfiguro, transfiguratio, Vide Figu=
4:
ra.
5:
Transfugio, transfugium, transfuga, Vi=
6:
de Fugio.
7:
Transfundo, transfuſio, Vide Fundo.
8:
Transgredior, transgreſsio, Vide Gra=
9:
dior.
10:
Tranſiectus, pro Traiectus a traijcio par
11:
ticipium, Przerzucony/ przeſzuſtniony.
Transfigo, transfixus,VideFigo.
Transfluo,Fluo.
Transformo,Forma.
Transfreto,Fretum.
Tranſigo, tranſactus,Ago.
Tranſilio,Salio.
Tranſiungo,Iungo.
Translator,Fero.
Tranſmigro,Migro.
Tranſmitto,Mitto.
Tranſmoueo,Moueo.
Tranſmuto,Muto.
Tranſnato,Noas.
Tranſno,Noas.
Tranſnomino,Nomen.
Tranſpono,Pono.
Tranſporto,Porto.
Tranſueho,Veho.
Tranſuerbero,Verbero.

12:
Tranſnauigo, Vide Nauigo uel nauis.
13:
Tranſpadanus, a, um, Z oney ſtroney rzeki
14:
Pado mieſzkáyący.
15:
Tranſplanto, as, are, Przeſádzam ſzczep z ye=
16:
dnego mieyſcá ná drugie. Alibi quam
17:
in Biblijs non legi.
18:
Tranſquietus, id eſt ualde quietus, Plaut.
19:
Inſolens.
20:
Tranſrhenanus, a, um, Z oney ſtrony Rhenu
21:
rzeki leżący.
22:
Tranſtra, tranſtrorum, gen. neut. plurale
23:
tantum, Lawy álbo przętry ná których ſie=
24:
dzą żeglarze wiosły robiąc.
25:
Tranſtra item, Poprzéczne bałki ná których
26:
poſowę kłádą.
27:
Tranſtyberinus, a, um, Zá rzeką Tyberym
28:
leżący.
29:
Tranſuado, as, are, uado traijcere, Przebr=
30:
nąc/ przepráwić ſie przes bród, In Biblijs
31:
tantum legitur.
Tranſuerſus


strona: 463


kolumna: a
T ante R.
1:
Tranſuerſus, tranſuerſarius, Vide Tranſ=
2:
uerto in uerbo uerto.
3:
Tranſulto, as, are, a trans & ſalio compo
4:
ſitum, Przeskákuyę.
5:
Tranſumptio, onis, fem. ter. figura eſt a=
6:
pud Rhetores quam Græci Metale=
7:
pſin uocant cum rem alio ad aliū
8:
tranſmouemus.
9:
Tranſuo, tranſuis, tranſui, tranſutum, tran
10:
ſuere ex trans & ſuo cōpoſitum, Ygłą
11:
przetknąć/ przeſzyć.
12:
Tranſuolo, Vide Volo, as.
13:
Trapes, trapetis, maſc. tert. uel Trapetum
14:
trapeti, neut. ſec. mola olearia, Oleyny
15:
młyn/ oleyna ſtępá/ báran álbo práſá.
16:
Trapetus, ti, maſc. ſec idem.
17:
Trapeza, gen. fem. Latine Menſa, Stół.
18:
Trapezita, tæ, maſ. prim. Latine numula=
19:
rius, Mincá/ monetnik. Vide ſupra.
20:
Trapezus, trapezuntis, oppidum in pon
21:
ti Cappadocum.
22:
Trapezuncius, a, um, Kto ztámtąd yeſt.
23:
Trapezophoron, ri, Cic. ad Gallum lib.
24:
7. cap. 24.
25:
Trapezophoron ſignum erat ſacerdoti=
26:
bus cuiuſdam huius nominis, qui cum
27:
alio Coſmo nomine omnia ſacra Mi
28:
neruæ adminiſtrabat.
29:
Tranſimenus, lacus in agro Peruſi=
30:
no.
31:
Traſton ſpecies Ammoniaci thuris,
32:
CC.
33:
Traulus, li, maſ. ſe Latine balbus τραυλος
34:
Záyąkáłá/ który śie záyąka/ nie może prętko
35:
wimawiáć.
36:
Trebia, æ, fem. prim. Rzeká we włoſzech nie
37:
bárzo opodal od miáſtá Placenciey przi którey
38:
Rzimianie od Annibaleſa poráżoni ſą.
39:
Trebia item ciuitas Celtiberorum in Hi=
40:
ſpania, unde Trebellicum uinum, Które
41:
ſie tám rodźy.
42:
Trebula oppidum non longe ab urbe
43:
Roma.
44:
Trebulanus, a, um, adiectiuum.
45:
Trecenti, æ, a, Trziſta.
46:
Treceni, æ, a, idem.
47:
Tredecies aduerbium pro ter decies, Trzi
48:
naście króć.
49:
Trechecedipnum mendoſe legitur apud
50:
Iuuenalem pro Rechedipno.
51:
Tremo, tremis, tremui, tremere, neu. tert.
52:
Drżę/ trzęſę ſie. Tremo horreo poſt=
53:
quam aſpexi hanc. Animo tremere,
54:
Okrutnie ſie wylęknąć.
55:
Tremens, trementis, Trzeſąci ſie/ drżąci. Vt
56:
tremente calamo, Drżáło mi piórko w
57:
ręku.
kolumna: b
T ante R.463
1:
Tremere etiam ſignificat, Bać/ zlęknąć ſie.
2:
Tremendus, a, um, Boyázny/ ſtráſzliwy/ a/ e.
3:
Tremebundus, a, um, Drżąci/ boyąci ſie/ a/ e
4:
Tremebundior comparatiuum.
5:
Tremiſco, is, ere, Wzdrigam ſie od czego/ wy
6:
lękam ſie.
7:
Tremefacio, is, ere, Przeſtráſzam kogo áż wez
8:
drżi. Tremefacta libertas, Zádrżáłá/ zátrzę
9:
śłá ſie wolność.
10:
Tremulus, li, maſc. ſec. Drżąci/ trzęſąci ſie.
11:
Flamma tremula, Płomień mygáyąci ſie.
12:
Manus tremula, Drżąca ręká.
13:
Tremor, tremoris, maſ. tert. Drżenie/ trzę=
14:
ſienie/ Boyaźń/ ſtrách.
15:
¶Compoſita, Contremo, contremis,
16:
pen. cor. contremui, cōtremere, & con
17:
tremiſco, is, ere, Zadrżeć/ wezdrgnąć ſie od
18:
ſtráchu. Cuius in mea cauſa nunquam
19:
fides uirtuſ contremuit, Którego wiárá
20:
y cnotá w moyey rzeczy nigdy nieſzwánko=
21:
wáłá.
22:
¶Intremo & Intremiſco idem, Pertre=
23:
mo & Pertremiſco idem.
24:
Trepido, as, are, neut. prim. Boyę ſie/ drżę/
25:
trzęſę ſie od ſtráchu. Maxime trepidatū
26:
eſt in oppido, Niewymowny ſtrách był
27:
ziął miáſteczko.
28:
Trepidare etiā, Kwápić/ kwápiąc/ s boyáźnią
29:
co czinić.
30:
Trepidatio, onis, Boyaźń/ banie álbo boyąź=
31:
liwe kwápienie. Trepidationem facere,
32:
Wſtráſzić kogo/ w boyaźń przipráwić.
33:
Trepidus, a, um, pen, cor. Boyázny/ drżący
34:
od boyaźni. Trepidus metu, Trzęſie ſie od
35:
boyaźni. Res trepida, Stráſzliwa/ boyázliwa
36:
rzecz. Trepidi rerum ſuarum, Bárzo ſie
37:
boyą o ſwe rzeczy.
38:
Trepide aduerbium, Boyáźliwie/ boyáźnie
39:
álbo nieśmiele/ drżąć.
40:
Trepidanter aliud aduerbium, Boyáźliwie
41:
s wielkim ſtráchem.
42:
¶Intrepidus, a, um, Nieboyázny/ śmiáły/
43:
beſpieczny/ a/ e.
44:
¶Intrepide aduerbium, Nieboyáźnie/
45:
śmiele/ beſpiecznie.
46:
Trepondo, indeclinabile, Quintil. lib. 1.
47:
cap. 9. obſoletum.
48:
Tres & hæc tria pluralis numeri nomen
49:
numerale, Trzi.
50:
Trium literarū homo, id eſt, fur, Złodźiey.
51:
Apud Plau. Sed alias contrarium ſigni
52:
ficat nempe ingenuum & generoſum
53:
hominem, Vide Eraſ. in Chiliad. Tri=
54:
bus uerbis, Trzemi słowy/ to yeſt kilkiem
55:
słów yáko nakrocey.
56:
Tredecim indeclinabile, Trzinaście.
IiiTreſuiri


strona: 463v


kolumna: a
T ante R.
1:
Treſuiri, orum, idem quod triumuiri.
2:
Treſsis, huius treſsis, com. trium aſsium
3:
uel tres aſſes, Trzy áſses ważący. Homo
4:
treſsis, Prouerbium, id eſt, contemptiſ=
5:
ſimus homuncio, Lichotká/ nędza. Vide
6:
ſupra quid ſit Aſsis.
7:
Treua ciuitas Germaniæ, Hamburg po nie=
8:
miecku.
9:
Treuiri, treuirorum, maſc. Lud niemiecki w
10:
biskupſtwie trewirskim á poczęśći też Ve=
11:
ſtuali & Luceburgenſes Auguſta tre=
12:
uirorum, Miáſto Trewir.
13:
Triambi qui terni ex proſcenio loque=
14:
bantur, Feſtus.
15:
Triangulus, trianguli, Trzigránny álbo trzi
16:
kątny/ nieco zwłaſzcza o trzech kąciech álbo
17:
grániách.
18:
Triangulus ager, Rola ná xtałt trzech gráni
19:
leżąca.
20:
Triangularis, & hoc triangulare idem,
21:
Trzigránny.
22:
Triarij, triariorum, maſc. Namężnieyſzy á
23:
nayzbroynieyſzy huf żołnierzów v Rzimiá=
24:
nów/ ktorzy ná zad w ſzyku ſtawáli/ á oſtát=
25:
nią potrzebę gdzie gwałt potrzebował záſtę=
26:
powali/ yáko v nás kroliewski dwór/ álbo het=
27:
máński huf. Hinc prouerbium res ad
28:
triarios redijt, Rzecz prziſzłá ku wielkiey
29:
niebeſpiecznośći/ etć.
30:
Triarchus, maſc. Stáry zeglarz w okręcie
31:
Triremis zwany. Galieynik álbo Het=
32:
man.
33:
Tribochi uel Triboni populi Germa=
34:
niæ in Alſatia in Epiſcopatu Argenti=
35:
nenſi.
36:
Tribrachus pes conſtans ex tribus bre=
37:
uibus ſyllabis notatur ſic grafika
38:
Tribulum, li, neut. ſec. uel Tribula, læ, fe.
39:
prim. Koláſa/ ſzlifá/ wóz álbo ſánie do mło=
40:
cenia żytá. nam uehiculis olim frumen
41:
ta in areis terebantur, quemadmodum
42:
apud nos flagellis excutiuntur.
43:
Tribularium, Mieyſce do chowánia tákowe=
44:
go naczinia.
45:
Tribulis, Vide Tribus.
46:
Tribulus, tribuli, pen. cor. maſ. ſec. Nieyá=
47:
ki rodzay oſtu o trzech ſzpicách Nam Tribu
48:
los Græce idem eſt quod latine Mu=
49:
rex, Zelázo o trzech rogách. Vide ſupra.
50:
Tribulus etiam, Wodny orzech rogáty/ álbo
51:
morski oſet.
52:
Tribunal, pen. prod. tribunalis, neut. tert.
53:
Sędziego ſtolec.
54:
Tribunus, tribuni, m. ſ. Woyski/ też poſel
55:
ziemski.
kolumna: b
T ante R.
1:
Tribunus plebis, Woyski poſpólſtwá/ ku o=
2:
bronie poſpolitego człowieká obrány/ którego
3:
dóm w nocy y we dnie otworem ſtał/ áby każ=
4:
dy prętki á gotowy prziſtęp miał do niego.
5:
Nam non unius generis fuit Magi=
6:
ſtratus, & is magiſtratus Romæ ſacro=
7:
ſabctus erat, Przećiw vrzędowi temu ża=
8:
den nie śmiał vſzczipliwego słowá rzec/ álbo
9:
ſie w naymnieyſzey rzeczy przećiwić.
10:
Tribunus militaris, Rotmiſtrz/ albo Hetman
11:
nád tyſiącem drabów álbo alias naywyſzſze=
12:
go Hetmáná namieſnik. Huic parebant
13:
Centuriones, Rotmiſtrze tego posłuſzni by
14:
li. Ille legato, Hetmánowi álbo naywiſzſzemu
15:
porucznikowi. Legatus conſuli, Hetman
16:
Burmiſtrzowi był posłuſzen.
17:
Tribunus, Græce Chiliarchus.
18:
Tribuni ærarij, Nawyſzſzy podskárbi/ v nas
19:
może być zwan podskárbi koronny.
20:
Tribunitius, a, um, Co ku woyskiemu należy
21:
Vt tribunitia dignitas, Woyska doſtoy=
22:
ność.
23:
Tribunatus, huius tribunatus, maſcul. q.
24:
Pańſtwo woyskie/ hetmáńſtwo/ podskárb=
25:
ſtwo/ etć.
26:
Tribuo, tribuis, tribui, tributum, tribuere
27:
act. tert. Dawam/ dáyę/ dopuſzczam/ też życzę
28:
komu. Tribuere fidem alicui, Dáwáć ko=
29:
mu wiárę/ to yeſt wierzić. Huic nec laus
30:
magna tribuenda eſt, Cic. Nie owſzeki z
31:
tego ma być chwalón. Multum tibi tri=
32:
buunt, Wiele o tobie dzierżą. Primas ali=
33:
cui tribuere, Przodek komu w czym dá=
34:
wáć.
35:
Libenter alicui tribuere, Ziczliwym być.
36:
Cui ſecundum fratrem plurimum tri
37:
buebat, O którym ón więcey po brácie dzier=
38:
żał/ naywięcey ſie nań ſpuſzczał. Honorem
39:
tribuere, Czćić/ ważyć. Officium alicui
40:
tribuere, Chuć á záchowánie komu okázáć.
41:
Operam Reipub. tribuere, Rzeczipoſpoli=
42:
tey służić/ pożitku yey prziſtrzegáć. Tem=
43:
pus alicui rei tribuere, Czáſu á chwile
44:
ná co nie żáłowáć. Valetudini aliquid tri=
45:
buere, Zdrowia ſzánowáć. Veniam tribue=
46:
re, Odpuśćić.
47:
Tributum eſt imperſonale, Cic. id quod
48:
optimo cui natura tributum eſt, Z
49:
przirodzenia dano yeſt.
50:
Tributio, onis, uerbale, Prziwłaſzczánie/
51:
przipiſowánie czego komu.
52:
Tributum, tributi, neut. ſec. pen. prod.
53:
Dány pobór/ podátek/ ſzos.
54:
Tributus, maſc. apud Plautum idem.
55:
Tributarius, a, um, Hołdownik/ czynſzow=
56:
nik.
¶Compoſita


strona: 464


kolumna: a
T ante R.
1:
¶Compoſita, Attribuo, attribuis, at=
2:
tribui, attributum, attribuere, Przipiſuyę
3:
prziwłaſzczam/ prziſądzam. Aſcribere & at
4:
tribuere idem.
5:
Attribuere ſibi ſoli, Sámemu ſobie przi=
6:
właſzczáć.
7:
Attribuere cauſam calamitatis alicui,
8:
Prziczinę niefortuny komu przipiſowáć. At=
9:
tribuere crimen pro imputare, Quod
10:
is te lædit attribuas Seruilio, Iż ten ták
11:
przećiw tobie yeſt/ álbo iż cie obráźił/ to przi=
12:
piſuy Serwiliuſowi.
13:
Attribuere pro dare & fidei commit=
14:
tere, Liu. Ei ſacra omnia exſcripta ex
15:
ſignata attribuit, Polećił. Timor quē
16:
mihi natura pudor meus attribuit,
17:
Boyaźń y ſrumieźliwość która nam z przi=
18:
rodzenia yeſt/ etć.
19:
Attributæ pecuniæ, Położone/ prziwłaſz=
20:
czone pieniądze.
21:
¶Attributio, onis, Prziwłaſzczenie/ przipi=
22:
ſánie.
23:
¶Diſtribuo, Rozdáyę/ podzielam/ rodźie=
24:
lam.
25:
Id diſtributum eſt ſane ex ſententia,
26:
To yeſt owſzeki rozdano wedle myśli. Cau=
27:
ſam diſtribuere, Spráwę rzeczy ſwey roz=
28:
dźielić ná kilká ártikułów álbo częśći. Ex=
29:
ercitus per ciuitates diſtribuere, Rozło
30:
żyć po mieſciech.
31:
Diſtribuere partibus & in partes, Ná
32:
częście rozdźielić.
33:
Ortæ leges & diſtributæ ab Athenien=
34:
ſibus in omnes terras, Rozeſzły ſie po
35:
wſzech páńſtwách.
36:
¶Diſtribute aduerbium, Rozdzielnie. Di
37:
ſtribute ſcribere, Iáſnie co piſáć/ dźieląć ná
38:
pewne części.
39:
¶Diſtributor, oris, maſc. tert. Podźielcá
40:
rozdźielcá/ ſzafarz/ álbo obroczny.
41:
¶Diſtributio, onis, Rozdzielenie/ rozłoże=
42:
nie czego ná częśći.
43:
¶Pertribuo, Dáyę. Publice teſtimoniū
44:
pertribuerunt, Iáwnie mu ſwiádectwo o
45:
tym dáno.
46:
¶Retribuo, Oddawam.
47:
¶Retributio, onis, Oddánie. In Biblijs
48:
tantum legitur.
49:
Tribus, huius tribus, m. q. Cech/ też pokolenie
50:
álbo rozłożenie á rozdzielenie ludu ná pewne
51:
częśći. ſicut Romæ principio populus
52:
diuiſus erat in tres partes Taciēſes, Rā=
53:
nenſes & Luceres quas tribus uoca=
54:
bant, poſtea aliæ additæ erant uſ
55:
ad quindecim, V nas tribus w mieściech
56:
może być zwano bráctwo/ cech/ burſá/ rotá/
kolumna: b
T ante R.464
1:
miedzy śliáchtą powiát/ álbo woyewodz=
2:
two.
3:
Tribulis, huius tribulis, pen prod. maſc.
4:
Który do cechu/ bráctwá tákieſz powiátu y
5:
woyewodztwá należy.
6:
¶Contribulis, huius contribulis, Ce=
7:
chowybrát/ Z yednego bráctwá/ powiá=
8:
tu/ etć.
9:
Tribulis etiam idem aliquando quod
10:
contribulis, ut tribulus tuus eſt, Z yed=
11:
nego cechu obádwá.
12:
Tribuarius, a, um, Brácki/ cechowski/ powiá=
13:
towy/ a/ e.
14:
Tributim aduerbium, Po wſzech cechách/ od
15:
powiátu do powiátu/ od bráctwá do brác=
16:
twá.
17:
Tributum, Vide Tribuo.
18:
Trica, æ, Apuliæ oppidum.
19:
Tricæ, tricarum, fem. Włocháćiny/ yákie v
20:
nóg gołębióm álbo kuróm bywáyą. Meta=
21:
phorice, Záwády/ omieſzkánie/ też niepoży=
22:
teczne niczemne rzeczy. Tricæ Apianæ,
23:
Prouerbium, Niczemne/ wſzeteczne powieś=
24:
ći.
25:
Tricæ equinæ, Koſy w grziwách v ko=
26:
ni.
27:
Tricor, tricaris, tricari, deponens, Ládá co
28:
wſzetecznie mówię/ ſzczebiecę.
29:
¶Compoſita, Extrico, extricas, pen.
30:
cor. are, Wywikławam/ roſprowadzam.
31:
Metaph. Wybawiam/ rozwięzuyę. Extri=
32:
care ſe ex aliqua re, Wypleść/ wydrzeć
33:
ſie z którey rzeczy.
34:
Extricare ſulueſtrem agrum, Wypłonić
35:
wykorzenić zárosłą rolą.
36:
¶Extricabilis, le, Co łatwie może być ro=
37:
ſprowádzono/ wywikłano.
38:
¶Inextricabilis, le, Ták zámotány/ zwi=
39:
kłány/ zátrudniony. że trundo może być roz=
40:
wikłan/ nierozwikłány/ a/ e.
41:
¶Intrico, as, are, Wplatam/ wmotawam
42:
wwikławam/ etć. Metaphorice. Zátrud=
43:
niam.
44:
Triceni adiectiuum plur. numeri a trigin
45:
ta g litera c mutata, ſicut pro uigeni
46:
uiceni.
47:
Triceni, Po trzidźieśći/ álbo trzidźieśći á trzi=
48:
dźieśći. Diſtributiuum eſt.
49:
Tricenarius, a, um, Trzidźieſtny/ a/ e. Tricē=
50:
teni, Trziſtá á trziſtá.
51:
Tricencies aduerbium, Trziſtá kroć.
52:
Triceps, triciptis, omn. O trzech gło=
53:
wách.
54:
Tricerberus, magnus cerberus, CC.
55:
Triceſimus, a, um, Trzidźieſtny/ a/ e. Trice=
56:
ſimo quo die, Ná kożdy trzidźieſtny
57:
dźień.
Iii 2Trichia


strona: 464v


kolumna: a
T ante R.
1:
Trichia, æ, genus piſcis.
2:
Trichilum, li, pen. prod. Nieyákie naczinie
3:
o trzech wárgách/ álbo gębách.
4:
Trichomanes, Ziele/ namurna rutá. Alias
5:
capillus ueneris, Aptekárze polytrochon zo=
6:
wą.
7:
Trichrus, ri, maſc. nomen gemmæ.
8:
Tricies aduerbium a triginta, Trzidzieśći
9:
kroć. Ad tricies lis æſtimata, id eſt, ad
10:
tricies centena millia ſeſtertium, Oko=
11:
ło ośmi á śmidzieſiąt złotych álbo tale=
12:
rów.
13:
Tricies octies, Ośmkroć y trzidźieści=
14:
kroć.
15:
Triclinium, triclinij, neut. ſe. Kownátá/ ſalá
16:
álbo gmách do yedzenia. Latine diſcubi=
17:
torium, nam ueteres tribus ad conui=
18:
uium lectis utebantur & iacentes cœ=
19:
nabant, Trzi łóſzká álbo vsłáne zedelki ná
20:
trzi gráni/ ták bywáły v ſtárych roſtáwiá=
21:
ne że trzy ſtrony ogradzáły/ czwarta wolna
22:
byłá/ w poſrzodku prożny plác ná którym ſtół
23:
ſtał/ okołoſz tego ná przerzeczonych zedlách
24:
vsłánych s nogámi weſpołek ſiadáli y yadáli.
25:
Sternere triclinium, Przikrić/ przirządźić
26:
co potrzebá do ſiedzenia zá ſtół.
27:
Triclinarium idem quod Triclinium.
28:
Triclimorum lecti, Zedelki do ſiedzenia zá
29:
ſtół.
30:
Triclinaris & hoc triclinare, Kownátny/
31:
co zwłaſzczá zależy ku ſiedzeniu za ſtół.
32:
Triclinarius, idem.
33:
Trico, triconis, maſc. tert. moroſus, con=
34:
tentioſus, Dźiwak/ zwádliwy. Obſole=
35:
tum.
36:
Tricolon, neut. pen. pro. Latine trimem=
37:
bre, O trzech członkách ártikuliech álbo częś=
38:
ciách.
39:
Tricongius, maſc. Przezwisko yednego Me
40:
dioláńczika Nouellus zwánego który zaras
41:
k woley Tyberiuſowi Ceſárzowi tres con=
42:
gios wypił. Vide ſupra quid ſit Con=
43:
gius.
44:
Tricornum, tricornij, & hic & hæc tri=
45:
cornis, & hoc tricorne, O trzech ro=
46:
gách.
47:
tridacna genus magnorum Oſtreo=
48:
rum, CC.
49:
Tridens, tridentis, om. ter. O trzech rogách
50:
żelázo. Sceptrum neptuni, Wſzeláka rzecz
51:
która trzi ſzpice/ rogi/ álbo końce ma.
52:
Triduum, tridui, neut. ſec. Trzidni. Toto
53:
triduo abfuit a domo, Przes cáłe trzi
54:
dni nie poſłáł domá.
55:
Triennis, & hoc trienne, Trziroczny/ a/ e.
kolumna: b
T ante R.
1:
Triennium, triennij, Trzi látá.
2:
Triens, trientis, maſc. ſec. Trzecia część wſze=
3:
lákiey rzeczy/ też kwartnik może być rzeczón.
4:
Hoc eſt Aſsis, Vide As. Hæres ex trien
5:
te, Dziedźic ná którego przipáda trzecia część
6:
máyętnośći.
7:
Vſura triens, Lichwá cztery mieſiące trwá=
8:
yącá/ ná káżdu xiężyc z tych czterech yeden
9:
czynſz od głowney ſummy/ oſtátnie ośḿ xięży=
10:
ców które tu weſpołek ſe cztermi pierwſze=
11:
mi miáſto áſsem bywáyą ráchowáne) ſą wol=
12:
ne/ to yeſt ná kożdy rok cztery płaty od ye=
13:
dney głowney ſummy.
14:
Triens etiam, Mieńcá/ pienądz/ ważący trze=
15:
cią część aſsis.
16:
triens item genus uaſis potorij, Kubek/
17:
kwartá.
18:
Triental, trientalis, neut. uaſis genus ter=
19:
tiam partem ſextarij capiens.
20:
Trientalis, etiam & hoc trientale, Co trze=
21:
cią część áſsis w ſobie oſięga. Vt ſi As
22:
in duodecim pollices diuidatur, Ná
23:
dwánaście wielkich pálców. Iam triens erit
24:
Cztery palce. Trientalia folia, O trzecią
25:
część ſtopy wzwyſz wielkie/ to yeſt ná czte=
26:
rech wielkich pálcách álbo ná piąći pálcách yn=
27:
ſzych/ to yeſt ná práwey dłoni.
28:
Trieris, huius trieris, fem. Latine Trire=
29:
mis dicitur Galea, Okręt o troyich rzą=
30:
dźiech wiosł ná yedney łáwie narządzo=
31:
nych.
32:
Triearchus idem quod Triarchus, Vi=
33:
de ſupra.
34:
trieteris, huius trieteris, uel dis, pen. pro.
35:
fem. idem quod triennium, Czás trzech
36:
lat.
37:
Trietericus, a, um, Trziletni/ a/ e.
38:
Trieterica, orum, plurale tantum, Swięto
39:
Bogá Bacchuſá które we trzi látá bywáło
40:
obchodzono.
41:
Trifariam aduerbium, Troyáko/ troyákim
42:
obyczáyem.
43:
Trifaux, trifaucis, tres fauces ha=
44:
bens.
45:
Triferus, a, um, Trzikroć w rok owoc ro=
46:
dzący.
47:
Trifidus, a, um, pen. cor. Trziczęſtny/ trzi=
48:
ſzczepny/ to yeſt/ ná trzi częśći ſie ſzczepáyący/
49:
dzielący/ a/ e.
Trifolinum


strona: 465


kolumna: a
T ante R.
1:
Trifolinum uinum dictū a nomine agri,
2:
CC.
3:
Trifolium, trifolij, herba, Konik. Vel plan
4:
ta Leonis, Lwia ſtopá.
5:
Trifur, trifurcifer, Vide Fur.
6:
Trifurcus, a, um, Trzirożny/ o trzech końcách/
7:
yáko widły o trzech zębách.
8:
Triga, gæ, fem. prim. Wóz/ wáſąg w którym
9:
trzi konie yeden podle drugiego wprzężeni
10:
ciągną/ też konie tyż iſte które ciągną. Tri=
11:
gæ uocantur.
12:
Trigarium, trigarij, Bitwá álbo mieyſce ná
13:
którym ſie ná tákowych wáſęgách ſtároſwiec=
14:
kim obyczáyem potykáyą.
15:
Trigarius, trigarij, maſc. ſec. Woźnicá tá=
16:
kowym wáſągiem rządzący.
17:
Trigemini pluraliter tantum, Troyácy/ to
18:
yeſt trzey zá ras vrodzeni/ álbo trzey bliznko
19:
wie.
20:
Trigemina porta quædam Romæ dicta
21:
eſt.
22:
Trigemmis, huius trigemmis, maſc. tert.
23:
Gáląská winna o trzech páczkách.
24:
Triginta indeclinabile nomen numerale,
25:
Trzidźieśći.
26:
Trigeſimus, a, um, Trzidźieſtny/ a/ e.
27:
Trigla genus piſcis qui a noſtris Mulus
28:
dicitur & Barbo, Toporek.
29:
Trigles, itis, lapilli genus.
30:
Trigon, trigonis, genus pilæ.
31:
Trigonus, trigoni, maſc. ſec. Latine trian=
32:
gulus, Trzirożny/ trzikątny. Vide ſu=
33:
pra.
34:
Trigonalis, le, idem.
35:
Trilinguis, & hoc trilinguæ, qui tres lin=
36:
guas habet, Trzi yęzyki máyąci/ álbo vmie=
37:
yący. Vel qui aliud dicit, aliud cogitat
38:
Sipont, ſine autore.
39:
Trilix, Vide Licium. Aliquando idē quod
40:
triplex.
41:
Triniacius pes conſtans ex tribus lon=
42:
gis ſyllabis, notatur ſic grafika
43:
Trimatus, Vide Trimus.
44:
Trimeſtris, & hoc trimeſtre, Trzimieſięcny/
45:
trzimieſiące ſtáry.
46:
Trimetrum carmen conſtans tribus pedi
47:
bus.
48:
Trimodium, trimodij, Trzi miáry w ſobie
49:
máyący.
50:
Trimodia, æ, idem.
51:
Trimorion, Latine quadrans rei in duo
52:
decim partes diuiſæ.
53:
Trimus, a, um, Trziroczny/ trzi látá máyący.
54:
trzeletny/ a/ e.
55:
Trimulus, a, um diminutiuum.
kolumna: b
T ante R.465
1:
Trimatus, huius trimatus, Stárość o trzech
2:
lat.
3:
Trimixſos lucerna ad tria ellychnia fe=
4:
renda, CC. Kágániec o rzech. kno=
5:
ciech.
6:
Trinacria, fem. id eſt, Sicilia, Trinarcris
7:
idem.
8:
Trinepos, pen. cor. trinepotis, maſc. Ab=
9:
nepotis filius, Wnukowego ſyná wnuk.
10:
Trinoctium, trinoctij, neut. ſec. Trzy nocy
11:
yedná po drugiey.
12:
Trinoctialis, le, Trzinocny/ a/ e.
13:
Trinus, a, um, idem quod tres ſignificat,
14:
Trzey.
15:
Trini diſtributiuum, Trzey á trzey.
16:
Trinundinum, Vide ſupra in dictione
17:
Nouem.
18:
Triobulum, li, Nieyáka monetá máłey wa=
19:
gi.
20:
Triobolus, maſ. Podły.
21:
Trioboli homo, Niczemny człowiek/ nie ſtoyi
22:
zá trzi pieniądze.
23:
Triobolaris, re, Podły/ niczemny/ trzipienięż=
24:
ny/ a/ e.
25:
Triones, maſc. Boues aratorij antiquis di
26:
cti ſunt, Robotne/ rolne woły. Vnde ſe=
27:
ptemtriones ſydus cœleſte, Wóz/ gwiaz=
28:
dá niebieska.
29:
Triophthalmus genus lapilli.
30:
Triorches, triorchis, herba, Wielka Cen=
31:
taurea.
32:
Triorchis auis ex accipitrum gene=
33:
re.
34:
Triparcus, a, um, Bárzo skąpy. Plaut, inu=
35:
ſitatum.
36:
Tripartitus, a, um, ſiue Tripertitus, Ná
37:
trzy częśći ſie dzielący. Tripertita bono=
38:
rum ratio, Cic.
39:
Tripartito, ſiue Tripertito, aduerbiū, Ná
40:
trzy częśći.
41:
Tripartinum dicebantur ſumma cœna=
42:
rum lautitia ex tribus piſcium fercu=
43:
lis.
44:
Tripedalis, & hoc tripedale, Trziſtopny/
45:
ná trzech ſtopách.
46:
Tripedalis latitudo, Szerokość trziſtop=
47:
ná.
48:
Tripedanus, a, um, idem.
49:
Tripes, tripedis, Trzinóg/ o trzech no=
50:
gách.
51:
Triplex, triplicis, om. ter. Troyáki. Tripli=
52:
ci modo, Troyákim obyczáyem. Triplex
53:
pugna, Troyáká bytwá/ po trzy rázy zwłaſz=
54:
czá będąca.
Iii 3Triplex


strona: 465v


kolumna: a
T ante R.
1:
Triplex quoddam tabellæ genus apud
2:
Marcialem.
3:
Triplaris, id eſt, Triplex, Troyáki. Calep.
4:
ſine autore.
5:
Triplus, a, um, idem quod triplex.
6:
Tripliciter aduerbium, Troyáko/ trzikrotnie
7:
In Biblijs tantum.
8:
Triplico, as, are, Troyákuyę/ troyáko czi=
9:
nię.
10:
Triplium uas ſimile caniſtro, CC.
11:
Tripolis oppidum in Africa, & aliud in
12:
Syria.
13:
Tripolitanus, a, um, adiectiuum.
14:
Tripolium, tripolij, herba uulgo Turbit
15:
dicta.
16:
Tripondium pondus trium Aſsium, Si=
17:
pont. ſine autore.
18:
Tripontium Vmbriæ oppidum.
19:
Triptotum, pen. prod. Nomen tantum
20:
tres caſus habens.
21:
Tripudium, tripudij, neut. ſec. Taniec/
22:
skok/ krzik/ weſele. Cum tripudijs ſolen=
23:
ni cantu, Táńcuyący y ochotnie śpiewá=
24:
yąć.
25:
Tripudium ſoliſtium, in augurijs di=
26:
cebatur cum offa ex ore pulli ceci=
27:
derat, nam tripudium dicitur quaſi
28:
terri pauium, Vderzenie/ trząśnienie ziemie
29:
pilnie bo tego Angures ſtrzegli gdy kar=
30:
mia z gęby ptákóm pádáłá.
31:
Tripudium inde ponitur pro ipſo Angu
32:
rio.
33:
Tripudio, as, are, neut. prim. Táńcuyę/ ska=
34:
czę.
35:
Tripus, tripodis, maſc. tert.
36:
Tripoda, dæ, fem, prim. idem quod Tri=
37:
pes, Trzinóg. Aliquando pro menſa,
38:
Miáſto ſtołá ná którym popowe álbo mniſz=
39:
ki Apollinis prorokowáły Delphis. unde
40:
ex tripode dictum prouerbium, Gdy
41:
co zá pewne á zá iſtą prawdę chcemy mieć.
42:
Et in certaminibus præmia quondam
43:
fuerūt tripodes, Miedziáne gárnce o trzech
44:
nogách.
45:
Triquetra, træ, uel triquetrum, tri, Trzi=
46:
gránny álbo trzikątny xtałt.
47:
Triquetra etiam dicitur Sicilia.
48:
Triquetrus, a, um, idem quod ſcilicet
49:
trianguli formam habet.
50:
Triremis, huius triremis, fe. Galea/ Okręt
51:
o trzech rzędziech wiósł nárządzony.
52:
Treis pro tres per ei diphtongum ali=
53:
quando in accuſatiuo legimus apud
54:
Antiquos.
55:
Tris Latine Ter, Trzikroć. In compoſi=
56:
tione auget Trifur, Bárzo wielki zło=
57:
dziey.
kolumna: b
T ante R.
1:
Trias, triadis, Liczbá trzi w ſobie oſięgáyąca/
2:
tróycá.
3:
Triſculum, Co ma trzy wierzchy/ trzy wy=
4:
niosłośći álbo zagony. Vide ſupra.
5:
Triſſago, triſſaginis, herba eadem quæ
6:
& Chamedris, Gamanderlin po niemiec=
7:
ku.
8:
Triſtega, orum, in Biblijs trium conti=
9:
gnationem ædificia, Trzy przętry.
10:
Triſmegiſtus, maſc. Latine ter maximus,
11:
Bárzo wielki. Nomen Mercurij in Ægy
12:
pto qui Rex, Sacerdos, & Philoſophus
13:
fuit.
14:
Triſtis & hoc triſte, Smutny/ a/ e. Triſtis &
15:
mœſtus, Smutny y żáłoſny. Triſtis ora=
16:
tio.
17:
Triſtiſsimum nuncium, Bárzo ſmutne po
18:
ſelſtwo.
19:
Triſtes iræ, Trapiący/ nędzący człowieká.
20:
Exta triſtia, Wnętrznośći ſmutne rzeczy
21:
známienuyące.
22:
Succus triſtis, Niewdzięczny/ brzitki
23:
ſok.
24:
Triſtis aliquando, Srogi/ okrutny/ ſurowy.
25:
Triſtis iudex, Surowy/ ſrogi ſędzia. Ac=
26:
cipio triſtis, Teren. Smutnie skromnie. etć.
27:
¶Pertriſtis, e, Niewymownie ſmutny.
28:
Triſticulus, a, um, Prziſmutnieyſzym.
29:
Triſtitia, Smutek/ troská/ żáłośc.
30:
Triſtitia & letitia, Seueritas & triſtitia,
31:
Srogość. Deducere a triſtitia, Mitigare
32:
triſtitiam, Pocieſzić. Tradere ſe triſtitiæ,
33:
Troskáć ſie.
34:
Triſtificus, a, um, Troskliwy álbo troskę s
35:
ſmutkiem przinoſzący.
36:
Triſtor, troſtaris, triſtari, deponens, Smu=
37:
cę ſie/ troſzczę ſie. In Biblijs tantum legitur
38:
¶Contriſtor, Záſmucam ſie/ zátroskawam
39:
ſie.
40:
Triſto, as, are, & Contriſto, as, are, Záſmu
41:
cam/ tróskę á ſmutek zádáyę.
42:
Triſyllabus, a, um, tres ſyllabas habens.
43:
Tritauus idem quod Atauus, Vide Auus.
44:
Trithales herba, Die kleyner hauſzwurtz po
45:
niemiecku.
46:
Triticum, tritici, neut. ſec. Pſzenicá.
47:
Triticeus, a, um, Pſzeniczny/ a/ e.
48:
Triton, tritonis, m. tert. fluuius Africæ.
49:
Tritonis ſtagnum in quod idem fluuius
50:
illabitur, & Tritonia Minerua dicta
51:
eſt.
52:
Triton item Deus marinus Tibicen Ne=
53:
ptuni.
54:
Trituro, tritura, tritus, Vide Tero.
55:
Triuenefica, æ, fem. prim. Wielka okrutna
56:
czárownicá.
Triuiritim


strona: 466


kolumna: a
T ante R.
1:
Triuirtim aduerbium, Od trzech/ do trzech
2:
mężów/ albo po trzech á po trzech mężách.
3:
Triuium, triuij, Roſtánie/ mieyſca zwłaſzczá
4:
gdzie ſie trzi drógi ſchodzą.
5:
Triuialis, & hoc triuiale, Poſpolity/ a/ e.
6:
Triuialia uerba, Poſpolite słowá. Lingua
7:
triuialis, Poſpolity yęzyk.
8:
Triuia etiam, Bogini Diana.
9:
Triumphus, triumphi, maſc. ſec. Piſzne ko=
10:
ſztowne á známienite wiechánie w miáſto
11:
Rzym Hetmaná którego/ który ſie po zwi=
12:
cięſtwie á po porażeniu nieprziyacioł Rzim=
13:
skich do Rzimu náwrácał wielkim koſztun=
14:
kiem tákowe wieżdzáne Rzimiáne wiedli/ á
15:
zá naypierwſze á nayznámienitſze czći wyrzą=
16:
dzanie poczitáli/ Triumph hetmáński álbo
17:
zwycięski wiazd. Qui tot habuit trium=
18:
phos, Który ták częſto zwicięskim obyczá=
19:
yem w Rzym wieżdżał.
20:
Triumphum deportare aut reportare,
21:
Zwycięski wiazdz otrzimać/ álbo zwicię=
22:
skim ſpoſobem ſie do domu wróćić. Ducere
23:
aliquem in triumpho, Iętego s ſobą
24:
wieść w triumfie.
25:
Triumpho, as, are, neut. prim. Triumphuyę
26:
zwycięſzkim obyczáyem wieżdzę. Metapho.
27:
Weſelę/ ráduyę ſie. Id uero ſerio trium=
28:
phat, Terent. Dla tego więc ſobie hoynie
29:
poczyna.
30:
De liguribus triumphauit, Zwycięſtwo
31:
otrzimał.
32:
Triumphari imperſonale, Liu. Tum pri=
33:
mum populi iuſſu triumphatum eſt,
34:
Meum factum abs te probari trium=
35:
pho at gaudio, Zeć ſie móy vczinek po=
36:
doba/ wielmi ſie weſelę y ráduyę. Trium=
37:
phare gaudio cœpit, Począł wielmi we=
38:
ſół być.
39:
Triumpho ſi licet me latere, lecto ab=
40:
ſcedere, O bárzo temu będę rad/ álbo o
41:
moyá rzecz będzie barzo dobra.
42:
Triumphans participium, Zwicieskim oby
43:
czáyem wieżdżący.
44:
Triumphatus, a, um, Zwiciężony/ poráżony
45:
po którego poráżeniu zwicięski wiazd yeſt
46:
ſpráwowan.
47:
Triumphatus, huius triumphatus, Het=
48:
máński po zwicięſtwie wiazd.
49:
Triumphator, oris, uerbale, Zwiciężyciel/
50:
który tákowym obyczáyem wieżdżał.
51:
Triumphale, Co ku tákowemu wiazdu nale=
52:
ży.
53:
Vir triumphalis, Który zwicięskim oby=
54:
czáyem wyechał.
kolumna: b
T ante R.466
1:
Currus triumphalis, Koſztowny wóz ku
2:
wyechániu triumfskiemu należący.
3:
Prouincia triumphalis, Podbita ziemiá
4:
pod moc Rzymską co w yechániem Triumf=
5:
skim potwierdzono y poſwiadczano by=
6:
ło.
7:
Veſtes triumphales, Száty ku wiázdu tá=
8:
kowemu należące.
9:
Statuta triumphalis, Słup ku pámiąt=
10:
ce w yechánia zwicięskiego poſtáwio=
11:
ny.
12:
Triumuir, triumuiti, maſc. ſec. Ieden ze
13:
trzech rádnych pánó w Rzimie którzi roz=
14:
máyite vrzędy miewáli.
15:
Triumuiri capitales, Którzi mieli moc nád
16:
yętemi y złoczyńcámi.
17:
Triumuiri menſarij, Którzi nád monetą
18:
zwierſchność mieli áby odmiáná monet dobrze
19:
ſzłá.
20:
Triumuiri nocturni, Którzi nád ſtrażą
21:
zwierzchność mieli. Nam huiuſmodi ma=
22:
giſtratus Romæ fuerunt.
23:
Triumuiratus, huius triumuiratus, maſc.
24:
q. Zwierſchnóść/ moc práwo á doſtoyność
25:
tych trzech pánów.
26:
Triuncis, & hoc triunce, a tribus uncijs
27:
dicebatur quadrans idem eſt quod
28:
quadrans, Vide ſupra Terunicius ibi=
29:
dem.
30:
Trixago, trixaginis, fem. eadem herba
31:
quæ triſſago dicitur.
32:
Trias, troadis, fem. Kráyiná mnieyſzey Aſiey/
33:
która przed tym Troyá bylá zwána/ pográ=
34:
niczna Helleſponto y Myſiey w którey miá=
35:
ſto Ilium álbo Troyá było/ też miáſto nád
36:
Helleſpontem w teyże kráyinie.
37:
Trochæus, trochæi, maſc. ſec. pes con=
38:
ſtans duabus ſyllabis longa & breui,
39:
notatur ſic grafika
40:
Trochilus, li, maſc. Máły ptaſzek. Alias re=
41:
gulus, Królik.
42:
Trochlea, æ, fem. prim. Koło/ kołowrot álbo
43:
wał/ którym nieco ná górę wyciągáyą/ yáko
44:
ſą nad ſtudniámi/ żorawie/ wáły/ y ko=
45:
łá.
46:
Trochum, trochi, genus ſellæ, Fe=
47:
ſtus.
48:
Trochus, trochi, maſc. ſec. Cygá/ kruglicá/
49:
wártalká álbo wartáczká/ dziećinna grá.
50:
Alias Turbo.
Iii 4Trochulus


strona: 466v


kolumna: a
T ante R.
1:
Trochulus, li, dimin. Krugliczká.
2:
trochiſcus, trochiſci, aliud dimin. & ſi=
3:
gnificat, Máluczkie okrągłe áptekárskie ko
4:
łaczki.
5:
Troezene wuadriſyllabum oppidum Pe
6:
loponeſi in ſinu Argolico.
7:
Troezena regio in minori Aſia.
8:
Troglodytæ populi Ætiopiæ, W yáski=
9:
niách álbo w skáłách mieskáyący.
10:
Troia regio minoris Aſiæ eadem quæ
11:
Troas, adis, unde Tros, Troyáńczyk.
12:
Troianus, a, um, Troyáński/ a/ e.
13:
Troicus, a, um, & Troius, a, um, idem.
14:
Troia etiam accipitur, Miáſto ſámego miá=
15:
ſtá Troyańskiego. Et genus ludi puerilis,
16:
zápáſnictwo młodych chłopiąt.
17:
Troiugena, næ, Troyáńczyk.
18:
Tropeus, tropei, maſc. ſe. Który kogo rwie/
19:
zá włoſy pociąga/ álbo co tákowego wy=
20:
rządza/ s trzaskiem ſie precz odwráca yáko=
21:
by o tym nic nie wiedział.
22:
Trophæum, trophæi, neut. ſec. Znák nie=
23:
yáki ná pámiątkę otrzimanego zwicięſtwá
24:
nád nieprziyacielem vcziniony. A τροπη
25:
hoc eſt hoſtium conuerſione, Metaph.
26:
Triumph/ zwicięſtwo.
27:
Tropia plurale tantum, neut. Latine nu=
28:
tricia, Zápłátá á oddánie zá dobrodzieyſtwo
29:
wychowánia y wićwicżenia.
30:
Tropis, huius tropis, fe. Lodźne dno.
31:
Tropus, tropi, maſc. ſec, Latine dici po=
32:
teſt modus figura, conuerſio, uel po=
33:
tius motus uel mutatio, Przemienienie/
34:
obrocenie gdy z właſnego známionowánia
35:
ku niewłaſnemu bywa słowo które przemie=
36:
niano álbo obrácano. Huius ſpecies ſunt
37:
Metaphora, Allegoria, Catachreſis,
38:
Metalepſis, &c. de quibus ſuis locis di
39:
ctum eſt.
40:
Tropicus, a, um, Obrácáyący/ a/ e. Et ſunt
41:
duo circuli qui dicuntur Tropici, Dwá
42:
cyrklá ná niebie ná których ſie słóńce obráca
43:
álbo ráczey prziwráca y odwráca. Cancri
44:
ſcilicet & Capricorni de quibus in
45:
ſphera materiali.
46:
Tropologia, æ, Figura, qua ad emenda=
47:
tionem morum dirigitur.
48:
Troſſullum, li, neu. ſe. oppidum Tuſciæ,
49:
& Troſſuli eius incolæ.
50:
Troſſulus, li, maſc. ſec. troſſuli, in plurali
51:
milites qui ſub Romulo celeres dice=
52:
bantur, Iezny śláchćic/ żołnierz.
kolumna: b
T ante R.
1:
Troſſulus item idem quod obeſus, ſuccu
2:
lentus, opimus, Tłuſty/ śiadły/ mięśiſty/
3:
gnaćiſty/ tyłowity.
4:
Troximos, maſc. uua edulis quæ cibaria
5:
a Plinio uocatur, Grono winá ku karmi á
6:
potráwie náleżące nie ku pićiu.
7:
Trua, truæ, fem. prim. Dribus/ potok/ álbo
8:
fáská do potaczánia chuſt należąca.
9:
Trulla, læ, fem. prim. dimin. Dribuſek/ fá=
10:
ſeczká/ ſzáflik.
11:
Trulla item ſignificat uas quo uentris o=
12:
nus deponitur, Szczak.
13:
Trulla item, Czáſzá z którey ſie nápiyá=
14:
yą.
15:
Thrulla etiam cum aſpiratione, Wapienna
16:
kiellá.
17:
Truliſſo, truliſſas, truliſſare, Pomuskuyę ál=
18:
bo potyknuyę wapnem.
19:
Trulliſatio, onis, Potynkowánie/ pomusko=
20:
wánie/ głádzenie/ porownánie wapná ná ściá=
21:
nách murowánych.
22:
Truleum, id eſt, idem quod trulla, Száflik
23:
Obſoletum.
24:
Trucido, truculentus, Vide Trux.
25:
Trudo, trudis, truſi, truſum, trudere, act.
26:
tert. Trącam/ popycham.
27:
Trudi ad mortem & ad ſupplicium,
28:
Być przimuſzan/ popychan ná śmierć. Fal=
29:
lacia alia aliam trudit, Iedná chytrość dru
30:
gą popychá.
31:
Truſatilis, & hoc truſatile, Co trącono ál=
32:
bo popychano bywa. Truſatilis mola, Zár=
33:
ná/ ręczny młyn.
34:
¶Compoſita, Detrudo, detrudis, pen.
35:
prod. detruſi, detruſum, detrudere,
36:
Strącam/ ſpycham.
37:
Deijcere ac detrudere, Zepchnąć/ zrzu=
38:
ćić.
39:
Detrudunt naues ſcopulo, Z ſpycháyą z
40:
skáły.
41:
Detrudi de ſaltu agro communi,
42:
Być zepchnión z poſpolitey dąbrowy y ro=
43:
ley.
44:
Detrudere aliquem ad mendicitatem,
45:
Ku żebráninie kogo przipráwić.
46:
Si aliquando neceſsitas nos ad ea de=
47:
truſerit quæ noſtri ingenij non erunt,
48:
Ieśli nas potrzebá k temu kiedy będzie ćiſ=
49:
nęłá/ co yeſt przećiw náſzemu przirodze=
50:
niu.
51:
In luctum detrudi, W wielki ſmutek á żá=
52:
łość być wpráwión.
53:
De ſententia detrudere, Z mniemánia ál=
54:
bo przedſię wzięcia zepchnąć.
Aliquem


strona: 467


kolumna: a
T ante R.
1:
Aliquē regno detrudere, Z króliewſtwá
2:
zepchnąć/ wygnáć z króliewſtwá.
3:
¶Extrudo, Wypycham/ wytrącam. Extru
4:
dere ædibus uel ex ædibus, Wypchnąć
5:
z domu.
6:
Foras extrudere, Wypchnąć precz. Inui=
7:
tum extrudere, Po niewoley wypchnąć.
8:
Domo ſua aliquem extrudere, Ta=
9:
bellarios extrudere, Kwápiąć ye odprá=
10:
wiáć.
11:
Extrudi & prohiberi contraria, Ex=
12:
trudi per translationem pro abaliena=
13:
ri, Być oddalón od tego.
14:
¶Intrudo, Wpycham/ wtrącam/ wciskam/
15:
wrażam.
16:
Se inferre & intrudere, Wráźić
17:
ſie.
18:
¶Obtrudo, Przed co popycham/ nád cziyę
19:
wolą co w kogo wtykam/ á ku wzięciu przi=
20:
muſzam.
21:
Et quoniam nemini obtrudi poteſt
22:
itur ad me, A iż yey nie mogą w nikogo
23:
wetknąć/ álbo zá nikogo vdáć/ do mnie s nią
24:
ydą.
25:
Nunquam auſus ſum reciſare eam
26:
quam obtrudit pater, Terent. Nigdym
27:
oycu tey nie śmiał odmówić/ którą w mię
28:
ociec chce wetknąć.
29:
¶Obſtrudo, Zákrywam/ zápycham/ záta=
30:
yam.
31:
Situ obſtruſos & quaſi ſepultos,
32:
Pleśnią poſzłe/ nákrite á yákoby zágrzebio=
33:
ne.
34:
¶Abſtrudo idem, In ſyluā abſtrudere
35:
Do láſá skryć.
36:
¶Abſtruſus, a, um, nomen ex partici=
37:
pio, Skrity/ ſchowány.
38:
¶Abſtruſior diſputatio, Przitrudniey=
39:
ſzym diſputácia.
40:
¶Protrudo, Popycham/ potrącam przed ſo=
41:
bą.
42:
¶Retrudo, Ná zad odpycham/ odtrą=
43:
cam.
44:
Retruſum ad abditum, Skrite y zá=
45:
trudnione.
46:
Trudes dicitur, Zerdź którą łódź bywa po=
47:
pychána/ którą ſie zwłaſzczá rybitw o dno á
48:
ziemie zápiera á ták łódź prowádźi.
49:
Trulla, Vide Trua.
50:
Truncus, trunci, maſ. ſec. Pień.
51:
Truncus corporis, Ciáło króm głowy.
52:
Truncus homo at ſtipes pro ſtupido,
53:
Człowiek yáko pień gnuśny/ proſtak.
54:
Truncus ægritudinum, Korzeń/ máćicá/ á
55:
przucziny chorób.
56:
Trunculus, li, dimin. Pieniek.
57:
Truncus, a, um, adiectiuum, Ochromiony/
kolumna: b
T ante R.467
1:
obcięty/ niecáły. Trunca manu, Chromą rę=
2:
ką.
3:
Trunco, as, are, act. prim. Obćinam/ ochra=
4:
miam.
5:
¶Detrunco idem, Vitem detruncare,
6:
Obrzezáć/ obciąć. Detruncare alas auibus
7:
Skrzidłá ptaków obciąć. Detruncatio,
8:
onis, Obcięcie. Detruncatio ramorum,
9:
Obſieczenie gáłęźi.
10:
¶Diſtrunco, Roſćinam/ rozſiekam.
11:
¶Obtrunco, Sćinam/ zábiyam.
12:
¶Obtruncatio, Zábicie/ ścięcie.
13:
¶Prætrunco, Naprzód przed tym obći=
14:
nam.
15:
Truo, id eſt, Onocrotalus apud Ceci=
16:
lium.
17:
Trutina, trutinæ, fem. prim. Wagá/ złota
18:
waſzka/ też kłobá v ważki. Et per transla=
19:
tionem ponitur pro iudicio, Miaſto
20:
vważenia/ rozważenia ſądu. Cic. Quadam
21:
populari trutina examinantur.
22:
Trutino, as, are, Ważę. Metaphorice, Roz=
23:
myślam/ rozważam/ rozbieram którą rzecz.
24:
Trutinor, aris, ari, deponens idem.
25:
Trux, trucis, om. tert. Ogromny/ okrutny/
26:
ſrogi.
27:
Trux aſpectus, Okrutny wzrok. Truces
28:
oculi idem, Trux oris ſonus, truces
29:
uenti, trux tactu herba, Oſtre ziele ná
30:
dotknieniu.
31:
Truculentus, a, um, idem quod Trux.
32:
Tigris feris cunctis truculenta, OKrut=
33:
nieyſze zwierzę miedzy wſzemi zwierzęty.
34:
Truculenter, truculentius, truculentiſsi=
35:
me, Okrutnie/ ogromnie.
36:
Truciter, aliud aduerbium idem ſignifi=
37:
cat.
38:
Trucitas, trucitatis, & Truculentia, æ, fe.
39:
prim. Okrutność/ okrucieńſtwo/ ſrogość/
40:
ogromność.
41:
Trucido, as, pen. pro. trucidare, Okrutnie
42:
zábiyam/ zátrácam. Ferro trucidari.
43:
Trucidatio, fem. tert. Okrutne mężobóy=
44:
ſtwo.
45:
Trychnon herba, uulgo Alququendi,
46:
Iudenkirſen/ Boberellen oder ſchlutten po
47:
niemiecku.
48:
Trygonon atramenti genus ex uini fe=
49:
cibus.
50:
Tryxalis animal locuſtæ ſimilis ſine
51:
pennis.
T ante V.
52:
Tu, tui, uel tis, tibi pronomen, Ty. Tibi
53:
eidem, Tobie ſámemu.
Tute


strona: 467v


kolumna: a
T ante V.
1:
Tute, Ty ſam. Tibi eſt domi, Tobie yeſt do=
2:
má/ álbo ty łatwi maſz prziſtęp do nie=
3:
go.
4:
Tuatim aduerbiū, id eſt, tuo more anno=
5:
tauit Calepin. ſine autore.
6:
Tuopte ablatiuus compoſitus a tuus &
7:
pte ſyllabica adiectione, Tuopte inge
8:
nio, Twym właſnym dofćipem.
9:
Tuba, tubæ, fe. prim. Trąbá.
10:
Tuba ductilis, Miedziána trąbá.
11:
Tuba lignea, Surmá. Sunt enim & ligneæ
12:
& corneæ.
13:
Tuba belli ciuilis per translationem,
14:
Porwánie/ początek/ á przicziná domowey
15:
woyny.
16:
Tubicen, tubicinis, maſc. Trębácz.
17:
Tuber, tuberis, fem. priore longa, Guzek/
18:
wzdęcie/ brodawká.
19:
Tuber in arboribus, Sęk. Metaphorice
20:
pro quouis tumore, Miáſto wſzelákie=
21:
go wzdęcia.
22:
Tubera bina in dorſo habent cameli,
23:
Wielbłądowie ná grzbiecie máyą dwá gu=
24:
zy.
25:
Tuber priore correpta arboris genus,
26:
Nieyáki rodzay drzewá.
27:
Tuber terræ, Grzib.
28:
Tubera, uel Tuberes, Grziby które dobre
29:
ſą ku yedzeniu.
30:
Tuber, maſcul. tert. pro fructu arbo=
31:
ris.
32:
Tuberculum, tuberculi, dimin. Máły gu=
33:
zek.
34:
Tubero, as, are, eſt tubera proferre, Ca=
35:
lep. ſine authore.
36:
¶Extubero, as, are, Nádymam/ wyſádzam
37:
ſie ná wierſch.
38:
Tuburcinor, aris, atus ſum, ari, raptim co
39:
medere, Prętko/ łákomo żrzeć. Obſole=
40:
tum.
41:
Tubus, tubi, maſc. ſec. Gliniána Ryná ku
42:
vwodzeniu á vpuſzczániu wody.
43:
Tubos etiam uiſcerum dicimus.
44:
Tubulus, li, dimin. Ryneczká. Et quondā
45:
parietibus huiuſmodi Tubuli erant
46:
incluſi per quod calor in Triclinia aut
47:
fumus extra ædes ſpirabat, Kominek.
48:
Tuceta, tæ, fem. pri. Páſtet/ potráwá drápá=
49:
nym mięſem vcziniona.
50:
Tudertum, tuderti, oppdium in ducatu
51:
Spaletano in Italia.
52:
Tudicula, læ, inſtrumentum ſeu ſtylus
53:
quo uaſis ſigna imprimuntur, Zelázo/
54:
dłuto/ piątno do cechowánia kłód/ beczek/ y
55:
ynſzych ſędów należące.
56:
Tuticula item, Wielga wárzechá. Alij uo=
57:
lunt eſſe, Stępká do bicia oleyu.
kolumna: b
T ante V.
1:
Tudiculo, as, are, Przibiyam/ przipalam
2:
cechę. Metaphorice, Poruſzam. Obſole=
3:
tum.
4:
Tudites, id eſt, Mallei, Feſtus.
5:
Tudito, as, are, lucri gratia negotium a=
6:
gere, Obſoletum.
7:
Tueor, tueris, tutus uel tuitus ſum, tueb.
8:
dep. ſec. Brónię/ záchowawam/ ſzczicę. Ari=
9:
ſentem tueri, Tuendam habere ædem
10:
W obronie ſwey mieć. Ædificia tueri, W
11:
ſwym poruczeniu mieć/ dáchy y gmáchy opá=
12:
trowáć.
13:
Dignitatem tueri, Doſtoynośći ſwey
14:
ſtrzedz.
15:
Amicitias tueri, Cnotliwie ſie w prziyáźni
16:
záchowáć.
17:
Mediocritatem tueri, Srzodku ſie trzi=
18:
máć.
19:
Munus ſuum tueri, Powinnośći/ vrzędu
20:
ſwego ſtrzedz.
21:
Fidem noſtram facile tuebere, Cicer.
22:
Latwie ſie zoſtoyiſz przi náſzym przirzeczeniu/
23:
álbo łátwie temu doſić vcziniſz coſmy zá cię
24:
przirzekli. Rempub. tueri, Rzęczypoſpoli=
25:
tey brónić.
26:
Perſonam alicuius dicendo tueri, Zá=
27:
máwiáć/ wczyniać ſie zá kim. Tueri ſe.
28:
Tuto, tutas, are, pro tutari, antiquum
29:
Plaut.
30:
Tutor, tutaris, tutari, frequentatiuū, Vſtá=
31:
wicznie á s pilnością brónię/ opátrzuyę/ ſtrze
32:
gę. Tutari a frigore.
33:
Tutor, tutoris, maſc. tert. Opiekun/ obróń=
34:
cá.
35:
Tutorē teſtamento inſtituere, Opieku=
36:
nem kogo vczinić ná teſtámencie. Tutores
37:
regni, Obrońce króliewſtwá.
38:
Tutorius, a, um, Opiekunski/ co zwłaſzczá ná
39:
opiekuny należy.
40:
Tutela, læ, fem. prim. Opieká/ obroná/ yáko
41:
ſierot.
42:
Filius eius paruus qui tibi in tutelam
43:
datus eſt, Któryć w opiekę yeſt poruczón. In
44:
tutela alicuius eſſe, W opiekuńſtwie cziym
45:
być.
46:
Tutelæ fundorum idem ſignificat, Grá=
47:
nic opiekun.
48:
Tutelaris, & joc tutelare, Vt tutelaris
49:
Deus qui & aduocatus dicitur, Pro=
50:
curator/ rzecznik. Calepinus ſine auto=
51:
re.
52:
Tutelaris, tutelarij, maſc. ſec. Száfarz/ má=
53:
yący którą rzecz w poruczeniu.
54:
Tutamentum, tutamenti, neut. ſec. Bronie=
55:
nie/ ſzczycenie/ opiekuńſtwo.
Tuitio


strona: 468


kolumna: a
T ante V.
1:
Tuitio, onis, idem, Yuitio, ſui Cic. Bro=
2:
nienie ſámego ſiebie.
3:
Turus, tutior, tutiſsimus, Beſpieczny od nie=
4:
prziyacieli, A perfidia tutus, Tutus a ui,
5:
Beſpieczny od gwałtu. Tutus ad omnes
6:
ictus, Dobrze vbrány przećiwko káżdemu
7:
ſztichowi.
8:
Tutum conſilium, Pewna beſpieczna rá=
9:
dá
10:
Tutus locus, portus tutiſsimus, rece=
11:
ptus tutiſsimus, Beſpieczne vſtąpienie. In
12:
tuto eſſe, Ná beſpiecznym mieyſcu być. Tu=
13:
to eſſe pro in tuto.
14:
Tuto aduerbium, Beſpiecznie. Tuto & ſi=
15:
ne metu, tuto & libere.
16:
Tueor aliquando ſignificat, Pátrzę. Et id
17:
proprie.
18:
¶Compoſita, Contueor, contueris,
19:
contuitus, & contutus ſum, contueri,
20:
Poglądam.
21:
Contueri in cœlum, Pátrzáć w niebo.
22:
Contuero oculis.
23:
¶Contuens, contuentis, participium,
24:
Poglądáyący/ a/ e.
25:
¶Contuitus, huius contuitus, Poyzrze=
26:
nie/ poglądnienie. Veſter iſte in me ocu=
27:
lorum animorum contuitus, Wáſze to
28:
ná mie oczi y vmysłów wáſzych obrócenie. In=
29:
tueor, Wzglądam.
30:
Qui alterum incuſat probri ipſum ſe
31:
intueri oportet, Kto komy w czym winę
32:
chce dáć/ muśi ſam w ſię dobrze weyź=
33:
rzeć.
34:
Terram intuens modeſte, Spuśćiwſzy po
35:
kornie oczy k ziemi. Intuemini pauliſper
36:
animis iuuentutem, Mieycie baczenie ná
37:
młódź. Veritatem intueri, báczność mieć ná
38:
prawdę.
39:
Aliquid intueri & intento animo, Pil=
40:
nie co vważyć. Hos ego tum animo in=
41:
tuebar, Ty ya ná ten czás ná myśli miałem.
42:
Aliquem coram intueri, Oblicznie ná ko=
43:
go patrzáć. Huc at illuc intueri, I tám y
44:
ſám oczy wráźić.
45:
¶Intueri & contemplari aliquem, Po=
46:
ględáć.
47:
¶Intutus, a, um, pen. prod. nomen a
48:
tueor pro defendo, Niebeſpieczny/ a/ e.
49:
Vrbs intuta, Niebeſpieczne miáſto. Intu=
50:
tum eſt ſcribere ſtylo, ut uetuſtiſsimi
51:
prodiderunt, Nie yeſt beſpieczno/ etć.
52:
¶Intuitus, huius intuitus, maſ. q. Weyź=
53:
rzenie/ oblicze.
54:
¶Obtueor, Oglądam.
55:
¶Obtutus, huius obtutus, Obeyźrzenie/
56:
oglądánie.
kolumna: b
T ante V.468
1:
¶Obtueor, obtueris, obtuitus, uel ob=
2:
tutus ſum, obtui, idem.
3:
¶Obtuitus idem quod obtutus, ſic &
4:
Contuor, intuor, idē quod contueor
5:
& intueor, contuoſi oculi dicuntur in
6:
anguſtum coacti continentibus palpe=
7:
bris, Feſtus.
8:
Tugium oppidum in Heluetijs antiquū
9:
Po niemiecku Zug.
10:
Tugurium, tugurij, Cháłupá/ kmieći chyz.
11:
Tuguriolum, dimin. Cháłupká/ chyźik.
12:
Tuliſurgium putatur eſſe ciuitas Germa=
13:
niæ quæ Brunſzwig dicitur ad Viſur=
14:
gim, &c.
15:
Tulit Vide Fero
16:
Tullios, alij dixere eſſe Silanos, alij riuos
17:
alij uehementes proiectiones ſangui=
18:
nis arcuatim fluentis, Feſtus.
19:
Tullum, uel Tullium oppidum leuco=
20:
rum in Luturingia.
21:
Tum abuerbium temporis, Ná ten czás
22:
Tum ei placebat, Ná ten czas mu ſie po=
23:
dobał.
24:
Tum autem hoc timet ne deſeras ſe,
25:
Tego ſie też obawa/ etć. Tum demum
26:
coactus cum multa indignitate, Iednák
27:
ná oſtátek muśiał s wielkim gniewem
28:
Tum aliquando eſt copulatiua particu=
29:
la & frequenter ſequitur dictionem
30:
cum, Cum minus quiddam uel magis
31:
generale proponit, Tum uero maius
32:
uel minus generale finitiuo fere iungi=
33:
tur, Vide cum, tum, deni, Ná koniec
34:
Tum uero, Nád to/ k temu też. Non tum
35:
demum incipit lex eſſe ſcripta, ſed tum
36:
orta eſt, Nie dopiero w ten czás poczi=
37:
na/ etć.
38:
Tumba, bȩ, Locus in terra concauus, Iá=
39:
skiniá/ skáłá w ziemi. Item ſepulchrum,
40:
Grób.
41:
Tumeo, tumes, tumui, tumere, neut. ſec.
42:
Spucham/ wzdymam ſie.
43:
Tumeſco, tumeſcis, tumeſcere, Wzdymam
44:
ſie/ ſpucham. Tumere per translationem,
45:
Pyſznym nádętym być. Inflatus ac tumens
46:
animus, Wyſoka nádęta myśl.
47:
Tumefacio, tumefaci, ere, nádymam/ wzdy
48:
mam/ ſpuchło czinię.
49:
Tumor, tumoris, Spuchliná/ wzdęcie/ álbo
50:
wzdętość. Tumor animi, Pychá/ wyſoka
51:
myśl. Tumor rerum, Zámieſzánie/ powſtá=
52:
nie yákich rzeczy.
53:
Tumidus, a, um, Spuchły/ wzdęty/ a/ e. Me=
54:
taphorice, Nádęty/ pyſzny.
55:
¶Compoſita, Extumeo, extumes, pe.
56:
cor. uel Extumeſco, extumeſcis, extu=
57:
meſcere, Nápuchnąć/ nádąć ſie.
¶Intumeo


strona: 468v


kolumna: a
T ante V.
1:
¶Intumeo, & intumeſco, idem, Locus
2:
intumeſcens, Podniosłe mieyſce.
3:
Tumultus, huius tumultus, Zwádá/ huk/
4:
krzik á zámieſzánie wielu ludźi/ też niepokóy/
5:
géſtwá/ wołánie. Tumultus nocturnus,
6:
Nocne wołánie/ ceklowánie.
7:
Tumultus proprie ſignificat, Trwogá/ ál=
8:
bo okrzik/ gdy z przikrá ná służebny lud
9:
przidzie okrzik áby byli gotowi.
10:
Tumultuoſus, a, um, Zwádliwy/ nieſpokoynt
11:
a/ e. też pełny zámieſzánia y gęſtwy. Tumul=
12:
tuoſum genus pugnæ, Pełne huku y wo=
13:
łánia.
14:
Tumultuoſa & ſedicioſa uita cui op=
15:
ponitur quieta, Zwadliwy nieſpokoyny ży
16:
wot. Tumultuoſus nuncius, Stráſzliwy
17:
poſeł.
18:
Tumultuoſe, tumultuoſius, tumultuoſiſ=
19:
ſime, aduerb. Nieſpokoynie.
20:
Tumultuo, as, are, & tumultuor, tumul=
21:
tuaris, ari, deponēs, Wádzę/ roſtyrk czinię/
22:
zámieſzánie yákie wnoſzę.
23:
Tumultuatio, onis, fem. tert. Tłuczenie/ ko=
24:
łátánie/ niepokóy/ tułánie.
25:
Tumultuarius, a, um, ut Tumultuarius
26:
exercitus, Woysko z prętká á z nagłá popi=
27:
ſáne.
28:
Tumultuarius miles, Nievſzykowány lud
29:
y ták y owák ſie tułáyący. Tumultuarius
30:
& ſubitarius miles, Zołnierz z nagła popi=
31:
ſány.
32:
Opus tumultuarium, Kwápliwa robotá.
33:
Sermo tulumtuarius, Zátłumiona/ kwá=
34:
piona rzecz.
35:
Dux tumultuarius, Hetman s trzaskiem
36:
wyſádzony.
37:
Tumultuanter aduerbium, idem quod
38:
Tumultuoſe.
39:
¶Pertumultuoſus, a, um, Bárzo zwádli=
40:
wy/ a/ e.
41:
Tumulus, tumuli, maſc. ſec. Mogiłá/ górá/
42:
Abuſiue, Grób.
43:
Tumulus honorarius, Próżny/ czczy grób/
44:
który tylko ná pámiątke ku czći komu wy=
45:
ſtáwiony yeſt. Alias Cenotophium dici=
46:
tur.
47:
Tumulo, as, are, act. prim. Chowam vmár=
48:
łego/ grzebę.
49:
Tumuloſus, a, um, Mogiliſty/ a/ e. ut locus
50:
tumuloſus, Mieyſce mogił y grobów pełne.
51:
Tunc aduerbium temporis de omnibus
52:
temporibus dicitur, Tedy/ ná ten czás. De
53:
præſenti Plaut. Tunc ad eam accede
54:
cumpotes, Tedy chodź ku niey gdyć ſie mo=
55:
że ſtáć. De præterito, Virg. Tunc decuit
56:
cum ſceptra dabas, Ná ten czaś ſie go=
57:
dźiło/ etć. De futuro, Plaut. Ego tūc ade=
kolumna: b
T ante V.
1:
ro cum tui uidendi mihi copia erit, Iá
2:
ná ten czás będę/ etć. Tunc temporis, Ná
3:
ten czás. Tunc demum, Dopiero ná ko=
4:
niec.
5:
Tundo, tundis, tutudi, tuſum & tunſum,
6:
tundere, act. tert. Tłukę/ gniotę. Eandem
7:
incudem tundere, Prouerb. W yednę
8:
nákowádlnią záwżdy tłuc/ to yeſt/ yednę á
9:
yednę rzecz wſziſtko prowádźić. Aures ali=
10:
cuius tundere pro obtundere, Zágłu=
11:
ſzáć kogo wieelmownością ſwą.
12:
Tundere etiam ſignificat, W ſtępie álbo w
13:
możdżierzu tłuc.
14:
¶Compoſita, Contundo, contundis,
15:
contudi, contuſum, cōtundere, Zbiyam
16:
ſtłukam/ zgniatam/ álbo też roſtłukam/
17:
rozbiyam. Contundere aliquem pugnis,
18:
Wſtrzepáć kogo pięściámi. Contundere
19:
& comprimere cor alicuius, Skróćić
20:
kogo/ vyąć mu ſercá. Animum contunde=
21:
re, Vskromić vmysł czy.
22:
Calumniam contundere, Potwarz á przi
23:
mówkę z ſiebie zrućić. Contundere iras,
24:
Gniew vskromić/ vſpokoyić. Contundere
25:
alicuius facta dixit Plaut. pro ſupe=
26:
rare.
27:
¶Contuſus, a, um, Zbity/ ſtłuczony/ a/ e.
28:
Contuſæ opes, Vmnieyſzone bogáctwá.
29:
¶Contuſio, onis, Stłuczenie/ zbicie.
30:
¶Extundo, Wybiyam/ wytłukam/ wytrą=
31:
cam co z czego.
32:
¶Obtundo, Zátłukam/ zábiyam/ też tępię/
33:
tępo czinię/ oſtrze káżę. Metaph. Zágłuſzam/
34:
záſmucam/ przikrość czinię/ złość wyrzą=
35:
dzam.
36:
Obtundere mentem, cui opponitur
37:
acuere mentem, Záduſzáć á zátłumiáć dof=
38:
ćip.
39:
Obtudere aciem oculorū, Stępić oſtrość
40:
wzroku. Obtudere auditum, Zágłuſzić.
41:
Obtundere uocem, Chrápkiem vczinić.
42:
Obtundere aliquem longis epiſtolis,
43:
Długiemi liſty kogo zábáwiáć.
44:
¶Obtuſus, a, um, participium, Tempy/
45:
nieoſtry/ a/ e.
46:
Obtuſus animi uigor, Zágłuſzony álbo
47:
záduſzony. Obtuſus pugnis, Pięśćiámi wez
48:
brány.
49:
Obtuſum ingenium, Twárdy dofćip. Ob
50:
tuſus uiſus, Nieoſtry wzrok/ bláde mdłe
51:
oczy.
52:
¶Obtuſus etiam legitur ſed minus fre=
53:
quenter & uſitate.
54:
¶Obtuſe, obtuſius, obtuſiſsime, Tępo/
55:
twárdo/ nie oſtrym rozumem.
56:
¶Pertundo, Przetłukam/ dziuráwię/ prze=
57:
biyam/ álbo też roſtłukam.
¶Pertuſus


strona: 469


kolumna: a
T ante V.
1:
¶Pertuſus, a, um, Dziuráwy/ przetłu=
2:
czony/ a/ e. Pertuſum doliū, Dziuráwy/
3:
ciekący ſąd/ fáſá.
4:
In pertuſum dolium dicta ingerere,
5:
W niwecz á próżno co komu mówić.
6:
¶Retundo, Odbiyam/ odtłukam/ prze=
7:
ćiwiam ſie.
8:
Retundere gladios in Rempub. di=
9:
ſtrictos, per translationem, Gwałtowi
10:
przećiw Rzeczypoſpolitey gotowánemu zá=
11:
bieżeć.
12:
Retundere quorundam linguam &
13:
ſermones, Zátkáć którym ludzióm gę=
14:
by.
15:
¶Retuſus, a, um, Participium, ſiue
16:
nomen ex Participio, idem quod
17:
obtuſus, Stępiony/ a/ e.
18:
Retuſum ingenium, cui contrarium
19:
eſt, acutum, Leniwy/ twárdy dofćip.
20:
Tunetum, ſiue (ut quidam dicunt) Tu=
21:
nicium, Miáſto w Africe nie dáleko od
22:
Kártáginy Tunis/ Vbi nunc regis Liby
23:
ci Metropolis eſt.
24:
Tuneteus, a, um, uel tunyſæus, Kto
25:
ztámtąd yeſt.
26:
Tungri Germaniæ populi.
27:
Tunica, tunicæ, f. p. Suknia/ żupicá króm
28:
rękawów/ wſzelákie zwłaſzczá odſpodne odzie
29:
nie.
30:
Tunica pulla, Grubey fárby ſuknia.
31:
Tunica ima, Koſzulá. Interula olim, Tu=
32:
nicis uti manicatis non ſine probro
33:
habebatur.
34:
Tunica manicata, Suknia s rękawy. Tu=
35:
nica arboris, Skórá/ álbo yáko niektórzi
36:
zową kóri.
37:
Tunicæ oculorum, Powieká.
38:
Tunicæ purpuram laciorem Plinius
39:
uocauit latum clauum.
40:
Tunicula diminutiuum, Zupiczká/ ſukien=
41:
ká/ też powieká.
42:
Tunico, as, are, a. p.
43:
Tunica induere, W ſuknią oblec. obſo=
44:
letum.
45:
Tunicatus, a, um, Wſuknią vbrány/ a/ e.
46:
vſukniony też może rzec.
47:
Tuopte, Vide Tu.
48:
Tueor, tueris, tutum, uel tuitum, tui,
49:
quod non eſt in uſu, Pátrzę/ poględu=
50:
yę. Vide Tueor, una cum compoſitis.
51:
Turba, turbæ, f. p. Zámieſzánie ludźi wá=
52:
dzących ſie/ nierządná gęſtwą y motánie lu=
53:
dźi. nam rixa duorum eſt, turba plu
54:
rium.
55:
Turba item, Tłuſzcza/ rotá/ huf/ kupá/ gro=
56:
mádá/ wielkość ludźi/ rzéſzá.
kolumna: b
T ante V.469
1:
Turba prunorum, Rozmáyite śliwy.
2:
Turba uulnerum, Wielkość ran. Plin.
3:
lib. 11. cap. 37.
4:
Turbella, læ, diminutiuum, Máła zwád
5:
ká/ poswarek.
6:
Turbidus, a, um, Zámieſzány/ Mętny/ a/ e.
7:
Mare turbidum, Pełne nawálności.
8:
Dies tirbidus, Niepogodny dzień. Ho=
9:
mo turbidus, Smutny/ pochmurny czło=
10:
wiek.
11:
Liquor turbidus, Mętny. Tempeſtas
12:
turbida, Niepogodna chwilá. Turbi=
13:
dum & tranquillum tempus, contra=
14:
ria, Nieſpokoyny/ zámieſzány czás.
15:
Turbidus, confuſus, non clarus, tumes,
16:
ſynonyma ſunt.
17:
Turbidus, etiā, Dźiki/ ſzalony/ wſzeteczny.
18:
Turbide aduerbium, Zámieſzále/ nierząd=
19:
nie/ płocho.
20:
Turbulentus, a, um, Zwádliwy/ nieſpokoy
21:
ny/ płochy/ zámieſzány/ mętny/ a/ e.
22:
Animus turbulentus, Płoche zwádliwe
23:
przirodzenie. Conciones turbulen=
24:
tæ, Zwádliwe ſeymy.
25:
Concurſio turbulenta, Nierządne
26:
zbiegánie. Mens turbulenta, Tempe=
27:
ſtas turbulenta, Szalony wiátr.
28:
Negotium turbulentum, Nieſpokoy=
29:
na ſpráwá. Tribunatus turbulentus.
30:
Turbulente aduerbium, Nierządnie/
31:
nieſtátecznie/ płocho.
32:
Turbulento, as, are, pro turbare, Apul.
33:
inuſitatum.
34:
Turbo, as, are, Miéſzam/ ſtráſzę/ męczę/ zá=
35:
mieſzawam. Pacem turbare, Pokóy zá=
36:
mieſzáć.
37:
Capillos turbare, Zieżić włoſy.
38:
Turbare fontē, Zámęćić wodę w zdro=
39:
yu. Turbare hoſtem, Przeſtráſzyć
40:
nieprziyacielá.
41:
Yurbauit mihi animum, Vczynił mie
42:
nieſpokoynym.
43:
Turbaſſit pro turbauit antiquum.
44:
Turbor paſsiuum, Smucę ſie.
45:
Turbatum eſt imperſonale, Ter. Ne=
46:
ſcio quid profecto abſente nobis tur
47:
batum eſt domi, Niewiem co ſie w do=
48:
mu zá zámieszánie ſtáło w niebytnośći ná=
49:
ſzy.
50:
Turbatus, a, um, participium, Zásmu=
51:
cony/ zámieſzány/ a/ e.
52:
Turbate, Nierządnie.
53:
Turbator uerbale, Zámieſzácz/ zwaydcá.
54:
Turbatio, Zásmucenie.
55:
¶Compo. Conturbo, as, are, idem,
56:
Zásmucam/ Zámieſzawam.
KkkConturbare


strona: 469v


kolumna: a
T ante V.
1:
Conturbare fortunas ſuas, Vtráćić
2:
máyętność ſwą.
3:
¶Conturbatus, a, um, nomen ex
4:
participio, Zásmucony/ a/ e.
5:
¶Conturbatio & conturbator, idem
6:
quod turbatio & turbator.
7:
¶Diſturbo, Rozrzucam/ rozmietam/ roz=
8:
praſzam.
9:
¶Diſturbo, diſsipo, diſijcio ſyno=
10:
nyma ſunt.
11:
Diſturbare ac diſsipare omnia,
12:
Wſziſtko roſpróć/ rozchwiać/ popſo=
13:
wáć.
14:
Ne eſſet nobis ſpacium ad diſtur=
15:
bandas nuptias, Teren. Abysmy nie
16:
mieli czáſu ku rozchwiániu á roſprociu te=
17:
go weſela.
18:
Tollere ad diſturbare iudicium am=
19:
bitus.
20:
¶Diſturbatus, a, um, Rozproſzony/
21:
rozrzucony. Diſturbata porticus, Po=
22:
káżona álbo rozchwiána ód wiátru.
23:
¶Diſturbatio onis, f. t. Rozproſzenie/
24:
rozchwiánie/ rosmietánie.
25:
¶Deturbo, Zmietam/ zrzucam ná dół/
26:
ſpycham. Deturbare aliquem ex æquo
27:
Zráźić kogo z koniá.
28:
Deturbare milites ex inſidijs & ſtatio
29:
nibus, Wyſtráſzić/ wygnać/ wyſturmo=
30:
wáć z ych ſtánowisk.
31:
Deturbare de tribunali, Z ſtolcá zep=
32:
chnąć. Aliquem ſedibus deturbare,
33:
Wypędźić z mieſzkánia kogo. Deturbare
34:
poſſeſsione, uel de poſſeſsione, Z
35:
dzierżenia wybić. Ex ſpe deturbare, De=
36:
turbare de mente.
37:
¶Exturbo, as, are, Wypycham/ wyrzu=
38:
cam/ wyráżam/ wytrącam
39:
Expellere at exturbare aliquem,
40:
Wypchnąć.
41:
Penatibus exturbare, Z domu wygnáć/
42:
wybić z właśney máyętnosći.
43:
Exturbare ſede, Z ſtołká zrzućić.
44:
Aliquem foras exturbare. Przede=
45:
drzwi wypchnąć.
46:
Exturbare homines a poſſeſsioni=
47:
bus. Præcipitem ex prouincia ex=
48:
turbari, S trzaskiem że ſtároſtwá być
49:
wignan.
50:
Ex numero uiuorū exturbare, Przed
51:
Abrámá posłáć/ zábić.
52:
Ex animo ægritudinem exturbare,
53:
Ze ſmutku wywieść.
54:
Exturbare mentem alicuius, Zbłá=
55:
źnić kogo.
56:
Exturbare ſpem pacis, Nádzieyę po=
kolumna: b
T ante V.
1:
koyu ná wiátr obróćić.
2:
¶Interturbo, Zámieſzawam/ záwadzam/ nie=
3:
pokóy czynię.
4:
Dauus interturbat omnia, Teren.
5:
Dawus wſzemi rzeczámi zámieſzawa.
6:
¶Interturbatio, Zámieſzánie/ niepo=
7:
kóy/ zátrudnienie.
8:
¶Interturbo, & Obturbo, Zásmu=
9:
cam.
10:
Obturbare ſolitudinem alicuius, Si=
11:
roctwo czyye zásmućić/ o yáki niepokóy
12:
przipráwić.
13:
¶Perturbo idem, Też zámotawam/ zá=
14:
trudniam.
15:
Perturbare mentes & animos homi=
16:
num, Zásmućić.
17:
Perturbare Rempub. Zádáć yáką tru=
18:
dność Rzeczypoſpolitey.
19:
Perturbare ocium.
20:
Perturbare pactiones bellicas periu=
21:
rio, Wykroczić przećiwko przimie
22:
rzu.
23:
Perturbatur omnis uitæ ſtatus.
24:
¶Perturbatus, Nomen ex Parti=
25:
cipio, Zásmucony. Cicero, Nun=
26:
quam uidi hominem perturbatio=
27:
rem metu, Nigdym nie widział czło=
28:
wieká bárdźiey ſie wylęknącego.
29:
¶Perturbate, Aduerbium, Nieſpokoy=
30:
nie.
31:
¶Perturbator uerbale, maſculi=
32:
num, Zátrudnieciel/ zámieſzácz/ zásmu=
33:
ćićiel.
34:
¶Perturbatrix, uerbale, fœmini=
35:
num.
36:
¶Perturbatio, perturbationis, uer=
37:
bale fœmininum. Zásmucenie/ niepo=
38:
kóy.
39:
¶Proturbo, idē quod deturbo, Wy=
40:
pycham/ wyráżam.
41:
Extra tecta proturbantur, Z domu
42:
bywáyą wypcháne.
43:
Adſilientem admiſſarium calcibus
44:
proturbat, Piętámi odbiya.
45:
Turbaſis genus lapidis CC.
46:
Turbo, turbinis, maſculinum, tertiæ
47:
declinationis, Wietrzny wiér/ wicher/
48:
wiyadł/ ſzturm.
49:
Turbo item idem quod trochus, Kru=
50:
glicá/ y wſzeláka ynſza rzecz która okrą=
51:
głá á ku końcowi ſpiczáſta yeſt.
52:
Turbino, turbinas, turbinare, Okrą=
53:
gło á kończyſto czynię.
54:
Turbinatus, turbinata, turbinatum,
55:
Adiectiuum, Kończyſty á okrągły/
56:
a/ e.
Turbinata


strona: 470


kolumna: a
T ante V.
1:
Turbinata pyra, Podługowáte koń=
2:
czyſte gruſzki.
3:
In mucronem turbinatus, Kończi=
4:
ſti.
5:
Turbinator pyris figura.
6:
Turbinatio, turbinationis, generis
7:
fœminini, Okrągły/ kończiſty xtałd
8:
yáko gruſzká.
9:
Turbiſtum, medicamenti & coloris
10:
genus, CC.
11:
Turcæ, generis maſculini, Lud in Sar=
12:
matia Aſiatica/ Turci yuſz to 263. lat pá=
13:
nuyą tego roku 1563. od pierwſzego ych
14:
królá Ottomana ráchuyąc. Quondam
15:
obſcura et, contēpta gens, Dziś in Eu
16:
ropa & Aſia známienite páńſtwa trzi=
17:
máyą.
18:
Turca etiam ſignificat uaſtatorem, Pu=
19:
ſtoſzyciel/ Káźiciel.
20:
Turduli populi Hiſpaniæ Bethice quæ
21:
nunc granata uocatur.
22:
Turdetani idem, & Turdetania ipſa
23:
prouincia ab incolis ſic appella=
24:
tur.
25:
Turdus, turdi, generis maſculini,
26:
Kramacvogel po niemiecku/ po polsku kwi=
27:
czoły yáłowcem ſie żywiące przy/ krolewcu
28:
miescie w Pruſiech wiele ſie ych ławiáyą/
29:
niektórzy yárząbkámi zową ále nie włas=
30:
nie/ bo ty zową łáćinnici Bonoſas/ niem=
31:
ci Haſelhner.
32:
Turdus etiam, Nieyáki rodzay morskich
33:
ryb.
34:
Turdulus, turduli, generis maſculini,
35:
diminutiuum.
36:
Turdarium,, locus in quo turdi alun=
37:
tur, Calep. ſine authore.
38:
Turdela, turdelæ, generis fœminini,
39:
Drózd.
40:
Turgeo, turges, turſi, turgere, neu=
41:
trum, ſecundæ coniugationis, Ná=
42:
dymam/ náſtárzam ſie.
43:
Turgere alicui, Przećiwko ſie komu
44:
odymáć.
45:
Turgeſco, turgeſcis, turgeſcere, i=
46:
dem.
47:
Turgidus, turgida, turgidum, Ná=
48:
dęty/ odęty/ náſtorzony/ Metapho.
49:
pyſzny/ butny.
50:
Turgidus, inflatus, tumens, ſynony=
51:
ma ſunt.
52:
¶Compoſita, Inturgeo, & obtur=
53:
geo idem ſignificant, Odymam/
kolumna: b
T ante V.470
1:
nádymam ſie.
2:
¶Deturgeo, deturges, Opádam/
3:
Potęcham.
4:
Deturgente Nilo, Plinius. Gdy w
5:
niluſie wodá opáda/ potęcha.
6:
Turia, generis maſculini, fluuius Hi=
7:
ſpaniæ, circa Saguntum, Alij
8:
Duria, uel Durium uocant.
9:
Turia, planta apud Columellam, li
10:
bro tertio, capite octauo, mendoſe
11:
legitur, pro Thurea planta.
12:
Turio, turionis, generis maſculini,
13:
tertiæ declinationis, Gibka zwierz=
14:
chnia róſzczká ná drzewie y náchróś=
15:
cie.
16:
Turma, turmæ, generis fœminini, pri=
17:
mæ declinationis, Hufieć/ poczet
18:
yeznych nie máły. Quotum præ=
19:
fectus Decurio dicitur, Rotmiſtrz.
20:
Turmalis, turmale, Co ku tákowemu
21:
hufcowi należy.
22:
Turmatim aduerbium, Po hufcu á po huf
23:
cu/ yeden poczet zá drugim.
24:
Turpis, & hoc turpe contrarium pul=
25:
chro, & ad corpus & animum refer
26:
tur, Szpátny/ żádny/ ſzkárady/ niepo=
27:
czesny/ mierźiony.
28:
Turpis & miſer, Szpátny y nędzny.
29:
Turpis fuga, Szkáráda niepoczesna
30:
zelżywa ucieczká.
31:
Turpe caput, Gruby okrutny łep.
32:
Turpis aliquando ſignificat, Okrutny/
33:
ogromny.
34:
Turpe eſt, Szkarádzie yeſt/ Niego=
35:
dźi ſie to.
36:
Turpiculus, turpiculi, diminutiuum,
37:
Zádniuchny/ ſzpátniuchny/ álbo prziſzpát=
38:
nieyſzym.
39:
Turpitudo, turpitudinis, generis fœ=
40:
minini, tertiæ declinationis, Szpát=
41:
ność/ ſzkárádość/ też sromotá.
42:
Turpiter, aduerbium, Szkárádzie/ ſzpát=
43:
nie/ niepoczesnie.
44:
Turpiter ſe dare, Nie tráfnie ſobie
45:
począć w czym.
46:
Turpificatus, a, um, Vſzkárádzony/
47:
zeſzpácony/ a/ e.
48:
Turpo, turpas, turpare, pro fœdare,
49:
Cicero, primo Tuſcul. inuſita=
50:
tum.
51:
¶Deturpo, Szkárádzę/ ſzpácę.
52:
Poma deturpare rugis dicitur aqui=
53:
lo, Suſzyć/ wędzyć/ etć.
Kkk 2¶Perturpis


strona: 470v


kolumna: a
T ante V.
1:
¶Perturpis, perturpe, Bárzo ſzkárá=
2:
dy.
3:
¶Subturpis, e, Prziżádnieyſzym ták
4:
wczás cudny.
5:
Turris huius turris, maſc. ter. Wieżá.
6:
Turricula, læ, diminutiuum, fœ. pri.
7:
Wieżká.
8:
Tuttitus, turrita, turritum, penultima
9:
producta, Wyſoki álbo pełny wież.
10:
Vrbes turritæ, Miáſtá pełno wieſz ná
11:
murzech máyące.
12:
Turriti Elephanti, Słonie wieżę ná ſobie
13:
noſząci.
14:
Turriger, turrigera, turrigerum, Wieże
15:
noſząci.
16:
Vt Elephanti turrigeri.
17:
Turſio, turſionis, generis maſculini,
18:
genus piſcis.
19:
Turtur, turturis tam maſc. quam fe.
20:
Sinogárlicá.
21:
Turtur etiam, Nieyáki rodzay mórskich
22:
ryb.
23:
Turus, uel taurias, gen. maſ. fluuius Hel
24:
uetiæ.
25:
Turunda, turundæ, generis feminini,
26:
Odrobiná/ kąſek yęczmiennego chlebá ktore
27:
mi kuri tuczą.
28:
Turunda item, Mech z chuſti náskrobány
29:
któri w rány kłádą aby ná ſię ropę z ran
30:
wyciągał.
31:
Tus, tuſculum, turribulum, Vide
32:
Thus
33:
Tuſcania oppidum Tuſciæ unde Tu=
34:
ſcanenſis.
35:
Tuſcia, fe. prim. Kráyná we włoſzech mie=
36:
dźi rzeką Macra Tybrim á morzem Tyrrhe
37:
no/ alias Tyrrhenia & Hetruria, La
38:
Toſcane po włósku/ ma w ſobie známienite
39:
pyſzne á budowne miáſtá/ Florentiam/ Pi=
40:
ſas/ Lucam/ etć.
41:
Tuſcus, a, um, & Hetruſcus, a, um, Kto
42:
z tam tąd yeſt.
43:
Tuſculum, generis, feminini oppi=
44:
dum Lacij ſeu Italiæ, non procul a
45:
Roma.
46:
Tuſculanum, Wieś á dziedźiczne yminie
47:
Ciceronowe nád Rzimem.
48:
Tuſcus uicus Romæ.
49:
Tuſsis huius tuſsis, fe. ter. Káſzel.
50:
Tuſſedo, tuſſedinis, generis feminini,
51:
idem, Apul.
52:
Tuſsicula, tuſsiculæ, diminutiuum, Ká=
53:
ſzelek.
54:
Tuſsio, tuſsis, tuſsiui, tuſsitum, tuſsire,
55:
Káſzłáć.
kolumna: b
T ante V.
1:
Tuſsilago, tuſsilaginis, generis fem.
2:
herba quæ tuſsim ſedat.
3:
Tutanus, penultima producta, Deus
4:
olim creditus tutor omnium.
5:
Tute, id eſt tu ipſe, Ty ſam/ Vide Tu.
6:
Tutela, tutor, tutus, tuto, tutas, & tutor,
7:
tutaris, Vide Tueor.
8:
Tutilina, Dea olim credita, Vt Tuta=
9:
nus.
10:
Tutulus, ornamentum capitis Flami=
11:
nicarum Calep.
12:
Tuus, a, um, pronomen poſſeſsiuum,
13:
a Tu, Twóy/ a/ e.
14:
Tuum eſt, Ná ćię należy/ Tobie to przy=
15:
ſtoyi.
16:
Tuo arbitratu, Wedle twego zdánia.
17:
Tetigin tui quicquam? Ruſzylemći
18:
czego twego?
19:
Tui ſtudioſus, Tobie powolny/ życzli=
20:
wy/ vprzeymy.
21:
Tui charitas, Miłość przećiw to=
22:
bie.
23:
De tuis unus, Yeden z twoych.
24:
Tua uirtus, Twoyá cnotá.
25:
Pro amicitia tua, Względem przyaźniey
26:
moyey/ k tobie/ álbo ś tobą.
27:
Tua ſui memoria, Twoye nań ſpomi=
28:
nánie.
29:
Tuo tibi iudicio eſt utendum, Maſz
30:
ſie twego własnego zdánia rádźić.
T ante Y.
31:
Tyana, æ, g. f. Græca ciuitas in Cap=
32:
padocia.
33:
Tyanæus, tyanæa, tyanæum, & Tya=
34:
nenſis adiectiuū, Ex hac fuit Apol=
35:
lonius Tyanæus, Sławny philoſow á
36:
mędrzec.
37:
Tyber tyberis, uel tyberis huius tyberis
38:
m. t. Rzeká we włoſzech przes miáſto
39:
Rzym ciekąca wczynaſie in monte Apen=
40:
nino in Tuſcia, alias Albula di=
41:
ctus.
42:
Tyberinus, a, um, Tyberski co zwłaſzczá k
43:
temu nałeży.
44:
Tyberius, Ceſarz Rzymski ktori po Augu=
45:
ſtuſie pánował/ pod którym też pan Chri=
46:
ſtus vkriżowan yeſt.
47:
Tybur ſiue tyburium urbs non longe
48:
a Roma Tyuoli.
Tyburs


strona: 471


kolumna: a
T ante Y.
1:
Tyburs, tyburtis, ge. om. & hic & hæc
2:
tyburs, & hoc tyburte, quod eſt ex
3:
tybure.
4:
Tyburtinus, a, um, idem.
5:
Tydeus, g. maſ. diſſyllabum filius, Oe=
6:
nei Calidome regis, Vnde Tydi=
7:
des patronymicum, ſit dictus fuit
8:
Diomedes nam filius Tydei fuit.
9:
Tylus, uermiculus eſt pluribus pedi=
10:
bus, colore fuſco ſub lapidibus aut
11:
figulinis uaſis uiuens, CC.
12:
Tymbra Troadis campus, Ná którym
13:
Apolinów kościół był/ ztądze. Tymbræ=
14:
us był zwan.
15:
Tymber fluuius Tymbræ campi.
16:
Tymbus, tymbi, maſ. ſec. Grób.
17:
Tympanum, tympani, neut. ſec. Bę=
18:
ben.
19:
Tympanum item uehiculum tectum,
20:
Ridwanik/ nákrity wózek/ ſeu ut alij uo=
21:
lunt, teſtudo ſupra radios, Zwono nad
22:
kolnemi ſzpicámi/ to yeſt kolne zwono.
23:
Tympanum item accipitur pro ma=
24:
china tractoria, Zoraẃ/ koło álbo ko=
25:
łowrot który ſzłapiąć obrácáyą á ták ná
26:
wierſch co cieſzkiego wciągáyą.
27:
Tympanum etiam, Miſá/ czáſzá/ álbo ſtá=
28:
roswieckie yákieś naczynie.
29:
Tympaniſta, æ, maſ. ſec. Bębęnnicá.
30:
Tympaniſtria, æ, Bębęnniczká.
31:
Tympaniſtes, æ, idem quod tympa=
32:
niſta.
33:
Tympanizo, as, are, Bębnię/ biyę w bę=
34:
ben.
35:
Tympanotriba, bæ, idem quod tym=
36:
paniſta.
37:
Tympanites, huius tympanitis, ge=
38:
nus hydropiſis, Spuchnienie żywo=
39:
tá.
40:
Tympanicus, a, um, Co do bębná zale=
41:
ży.
42:
Tyndarus, m. ſ. rex Oebaliæ pater Ca=
43:
ſtoris, & Pollucis, Clytemneſtræ, &
44:
Helenæ, quæ inde Tyndaris, & tyn=
45:
darides dicitur.
46:
Typhoëus maſ. ſec. triſyllabum, Sto=
47:
liman/ obrzym álbo ſtwolin/ Titani &
48:
Terræ filius.
49:
Typhoëus, a, um, poſſeſsiuū tetraſylla=
50:
bum, Vt tela typhoëa, Verg.
51:
Tymphæi Ætoliæ Theſprotiæ ue po=
52:
puli.
53:
Tympheticus, a, um, & tymphaicus,
54:
a, um, adiectiua.
55:
Tympheton ſiue tymphæ mons apud
kolumna: b
T ante Y.471
1:
eos populos & tymphæa urbs Tym
2:
phæorum.
3:
Typha, Ożypałká/ trćinna pałká.
4:
Typhon, thyphonis, Wielki wiátr.
5:
Typus, typi, maſc. ſec. forma, Przikład
6:
wſzelákiey rzeczy/ Græca dictio, latine
7:
Exemplar & figuram ſignificat.
8:
¶Protypus, pi, latine primum exem=
9:
plar, Pierwſza figura/ formá/ przi=
10:
kład
11:
¶Archetypus, Naypirwſza formá/ po=
12:
czątek/ Vnde Prototypon de quo
13:
ſupra.
14:
Typographus, typographi, maſ.
15:
ſec. Drukarz/ tłoczyciel xiąg.
16:
Tyrannus, tyranni, maſ. ſec. olim idem
17:
quod rex, Król álbo Xiążę. Poſtea uio
18:
lenter & per inſolentiam imperans,
19:
Okrutnik który nie wedle praw ále wed=
20:
le swego zdánia/ bądź práwie bądź bez=
21:
práwie pánuye.
22:
Tyrannis, tyrannidis, fem. ter. Okrutne
23:
beſpráwne pánowánie.
24:
Tyrannicus, a, um, Okrutny/ bezpráwny/
25:
a/ e.
26:
Tyrannicum factum, Okrutny bez
27:
práwny vczynek.
28:
Tyrannice aduerbium, Okrunie/ beſpráw
29:
nie.
30:
Tyrannicida, dæ, pen. pro. maſ. ſec.
31:
Mężobóycá/ okrutnik ten któri tyránná á
32:
okrutniká zábiya.
33:
Tyrannoctonus, tyrannoctona, tyran=
34:
noctonum, idem.
35:
Tyrianthinus, ex Tyrio & Iantino co
36:
loribus compoſitus.
37:
Tyrius, generis feminini, urbs Acha=
38:
iæ.
39:
Tyrinthius, a, um.
40:
Tyrius etiam nomen fluuij.
41:
Tyro, tyronis, maſ. ter. Nowy żołnierz/
42:
młodźik/ nowak/ Metaphorice, Wſzel=
43:
ki który ſie dopiero w ktorą naukę wdáye/
44:
Tyro ita Młody żak/ zwolennik/ vczeń
45:
w yákieykolwiek nauce.
46:
Tyro ac rudis in re aliqua, Nowot=
47:
ny á yeſzcze nie ćwiczony vczeń.
48:
Tyrunculus, li, diminutiuum, Młodźy=
49:
czek/ nowaczek/ proſtáczek/ zwolenni=
50:
czek.
51:
Tyrocinium, tyrocinij, neut. ſec.
52:
Vczniowie látá álbo ćwiczenie w nauce
53:
rzemięsłá swego/ nowo poczęte ćzwicze=
54:
nie.
Kkk 3Tyrocinium


strona: 471v


kolumna: a
T ante Y.
1:
Tyrocinium facere, Rzemięsłá swego
2:
ſztukę miſtrzóm okázáć/ z vczniowych á ſpo=
3:
służebnych lat wyniść.
4:
Ponere tyrocinia, idem.
5:
Tyrocinium nauium, Nowotne uży=
6:
wanie woźby ná łodziách.
7:
Tyrocinium animi, Máły rozumek/
8:
pierwſza mądroſtká.
9:
Tyronnianus, a, um, tanquam a tyro=
10:
ne profectum, Gel. lib. 1. cap. 7. in=
11:
uſitatum.
12:
Tyros generis maſculini, latine caſe=
13:
us. Sér.
14:
Tyrocueſtis, Zelazo którym co roscierá=
15:
yą.
16:
Tyros, gen. fem. urbs Phœniciæ, quæ
17:
eſt in Syria, Et Inſula purpura & cō=
18:
chylio nobilis.
19:
Tyrius, a, um, poſſeſsiuum, Tyriæ ue=
20:
ſtes purpura Tyria infectæ.
21:
Tyria maria, prouerbium, Wielki
22:
okrutny niepokóy.
23:
Tyrotarichus, tyrotarichi, gen. maſ.
24:
genus Obſonij ex Caſeo ac ſalſa=
25:
mentis confecti.
26:
Tyrenus, maſ. ſec. id eſt Hetruſcus &
27:
Tuſcus, Vide quid fit Hetruſcus in di
28:
ctione Tuſcia.
29:
Tyrenia eadem regio quæ & Tuſcia.
30:
Tyrhenum mare, Morze ktore mimo Tu=
31:
ścią bieży/ a Ligurijs ſcilicet uſ Sici=
32:
liam, alias mare inferum ut ſupra.
33:
Tyrſis ambitus murorum, & uiarum
34:
per quem curri poteſt, Calep.
35:
Tyrus, oppidum in ripis Phaſidis flu=
36:
minis.
1:
DE LITERA V.
2:
V ante A.
3:
V
Acanter, Vide Vaco.
4:
Vacca uaccæ, fem. p.
5:
Krowá.
6:
Vaccula, læ, diminuti=
7:
uum, Krówká.
8:
Vaccinus, a, um, pen.
9:
pro. Krowi.
kolumna: b
T ante Y.
1:
Vaccinum lac, Krowie mléko.
2:
Vacerra, æ, maſ. prim. idem quod ue=
3:
cors & ueſanus, Szála/ płochy/ wście=
4:
kły.
5:
Vacerra item, ſtipes ad quem ligantur
6:
equi in ſtabulo, Drab álbo żłob álbo
7:
słup v którego konie bywáyą vwiązáne w
8:
ſtáyni.
9:
Vacerra item Przegrodzenie ſtáyni ná
10:
xtałt kraty álbo drabi vczynione / przerąb/
11:
przekracenie/ przegrodá.
12:
Vacillo, uacillas, uacillare, neut. prim.
13:
Szwánkuyę/ drzę/ słápie/ niekrzepko ſto=
14:
yę/ chwieyę ſie Metaphorice Yeſtem
15:
nieſtatecznym/ nieſtałym/ nievſtáwi
16:
cznym.
17:
Vacillantibus literulis ſcripta epiſto=
18:
la, Drżącą ręką nápiſány liſt.
19:
Memoriola uacillare, Słábą á krótką
20:
pámieć mieć.
21:
Teſtis uacillans, Niepewny/ niegrunto=
22:
wny ſzwánkuyąci świádek.
23:
Vacillat iuſticia uel potius iacet,
24:
Słáno ſie dzierży ſpráwiedliwość álbo yuſz
25:
pádłá
26:
Vacillat & claudicat res, Słánieye
27:
rzecz.
28:
Vacillare uidetur ſtabilitas amici=
29:
tiæ, Zda ſie słánieć oná vpreymość w przi=
30:
yázny.
31:
Et naues uacuæ uacillare dicuntur,
32:
Vacillans, uacillantis, Participium,
33:
Niekrzepki/ słaby/ ſzwánkuyáci/ drzą=
34:
ci.
35:
Vacillans legio, Słáby nieduży álbo nie=
36:
mężny zaſtęp.
37:
Vacinium, uacinij, neutrum, ſecundæ
38:
declinationis flos qui alias Hyacin=
39:
tus dicitur, Brónatny fiołek/ uel ut
40:
quidā putant Ritterſporn po niemiecku.
41:
ziele które Oſtroſzki zową.
42:
Vacinia, uaciniæ, feminini generis, pri=
43:
mæ declinationis, Nieyáki rodzay drze=
44:
wá.
45:
Vaco, uacas, uacaui, uacare, neutrum,
46:
primæ coniugationis, id eſt do ope=
47:
ram, Pilnuyę/ vczę ſie czego/ leżę nad czym
48:
& conſtruitur cum Datiuo.
49:
Vacare Philoſophiæ, Obieráć ſie w
50:
náukách/ etć.
Vacare


strona: 472


kolumna: a
V ante A.
1:
Vacare uoluptatibus, Ná roskoſzy/ ná
2:
koſtowánie ſie udáć.
3:
Vacare poſtulationibus dicitur ma=
4:
giſtratus, Słucháć ſpraw á potrzeb poddá=
5:
nych.
6:
Conſul a prandio poſtulationibus
7:
uacabit, Będzie po obiedzie ſiedział ná
8:
ſpráwách.
9:
Corpori uacare, Zdrowia swego ſtrzedz
10:
ſzánowáć.
11:
Sermoni alicuius uacare, Słucháć ko=
12:
go.
13:
Sibi uacare, Sam ſobie k woley być/ rzecz
14:
swą ſpráwowáć.
15:
Vitæ uacare.
16:
Cavare cum Ablatiuo, Być próżen/
17:
prożnym/ nie mieć nic ná ſobie/ leżeć pu=
18:
ſto.
19:
Vacare culpa maximum eſt ſolaci=
20:
um, Być prożen wſzelákiego wyſtępu álbo
21:
nie być nic winien nikomu/ nie czuć ſie w
22:
niczym wielka yeſt pociechá.
23:
Vacare omni adminiſtratione re=
24:
rum, Nie mieć żadnego vrzędu ná ſo=
25:
bie.
26:
Animo uacare, Czyſtego ſwiebodnego
27:
vmysłu być.
28:
In quo accuſabar uacabam culpa,
29:
Nicem w tym nie był winien w czym mi
30:
winę dawano.
31:
Vacauit lamentis mors eius, Nie
32:
bárzo lámentowano po yego śmierći.
33:
Omni moleſtia uacare, Być próżen
34:
wſzelákiego niewczaſu y przikrośći.
35:
A metu uacare, Nic ſie nie bać.
36:
Populo uacare, O poſpolite mowy/ wie=
37:
śći nic nie dbáć.
38:
Et cum alijs caſibus, Vt. Vacant agri
39:
Puſto leżą/ nie ſpráwuyą ych.
40:
Nullum locum uacare uolo, Nie=
41:
chcę áby które mieysce puſte leżało.
42:
Vacat domus, locus, triclinium, Yeſt
43:
puſti/ próżny/ nie máſz nić w nim.
44:
Hæc a cuſtodibus claſsium loca ua=
45:
cabant, Nie były ſtrażą opátrzone.
46:
Quantum temporis uacacit ab offi=
47:
cio publico, Yle mi ſię czáſu może do=
48:
ſtáć nád ſpráwy poſpolite/ álbo ile czáſu ſo=
49:
bie będę mógł vyąć etć.
50:
Vacare aſcribendo, Nie piſáć nic/ nie
51:
mieć co piſáć.
kolumna: b
V ante A.472
1:
Nullum tempus ei uacabat a cogi
2:
tando, Nigdy nie przeſtał myślić.
3:
Scribes aliquid ſi uacabis, Ieśli bę=
4:
dzieſz miał czás/ yesli nie będzieſz zátru=
5:
dnión/ etć.
6:
Vacat, imperſonale, Vt. Si uacat, Yesli=
7:
maſz czás/ yeſliś czym niezátrudnión.
8:
Profecto non uacat, Záprawdę te=
9:
ras trudno.
10:
Reperitur etiam perſonale in eadem
11:
ſignificatione, Vt. Vacat mihi eſſe
12:
diſerto, Podobámi ſie/ chce mi ſie okázáć yá=
13:
kom wymowny yeſt.
14:
Vacans, uacantis, participium, Próżnu=
15:
yąci.
16:
Vacanter, aduerbium, Próżnuyąc.
17:
Vacatio, uacationis, uerbale, Próżnowá=
18:
nie/ odpoczinienie/ przeſtánie/ chwilá/ po=
19:
kóy.
20:
Vacatio militiæ, Stanie przimierzá s
21:
nieprziyacielem.
22:
Vacatio imnium munerum, Próżno=
23:
wánie od wſzech vrzędów.
24:
Dare uacationem omnium rerum,
25:
Od wſzelakich powinnośći wolnym vczy=
26:
nić.
27:
Vacationem habere, Mieć po=
28:
kóy.
29:
Vt uacatione, Swiebody á pokoyu/
30:
wżywáć.
31:
Militiæ uacationem habent, Cæ=
32:
ſar, Máyą ſtanie/ ſą wolni od woyowá=
33:
nia.
34:
Vacuus, uacua, uacuum, Próżny/ czy=
35:
ſty.
36:
Colles uacui arboribus, Gołe pa=
37:
górki.
38:
Si es animo uacuo expone no=
39:
bis quid quærimus, Yeśli niemaſz
40:
czego ná vmyśle co by cie zábáwiało/ yesliś
41:
wolny świebodny/ etć.
42:
Vacuos dies habere, Nie być niczym
43:
zátrudnión.
44:
Vacuus equus, Prożni koń ná którym
45:
nikt nie ſiedźi.
46:
Operarij uacui, Próżni robotni=
47:
ci.
48:
Vacua prædia, Czcże.
49:
Vacuus a periculo, Bezpieczny.
Kkk 4Nihi


strona: 472v


kolumna: a
V ante A.
1:
Nihil tutum, nihil inſidijs uacuum,
2:
Nic nie yeſt beſpiecznego etć.
3:
Vacuum ab omni moleſtia eſſe, &
4:
aliquam ſolicitudinem habere, con=
5:
traria.
6:
Nulla pars Galliæ ab exercitibus
7:
uacua, Po wſzyſtkiey Fráncuskiey źiemi ſą
8:
woyská.
9:
Vacuus a negotijs.
10:
Timore uacuus.
11:
Virium uacuus, Słáby/ mdły.
12:
Vacuus ad narrandum aliquid, Má=
13:
yąci czás ku powiedaniu czego.
14:
¶Vacuitas, uacuitatis, gen. fem. Pró=
15:
żność/ też pokóy/ próżnowánie/ chwi=
16:
lá.
17:
Liberatio, & uacuitas omnis mole=
18:
ſtiæ, Swiebodność od wſzelákiego nie=
19:
wczáſu.
20:
Vacuo, as, are, a. p. Próżnię/ Próżno
21:
co czynię.
22:
¶Euacuo, as, are, Wypróżniam.
23:
¶Interuaco, compoſitum a Vaco,
24:
Przeſtáyę/ odpoczywam.
25:
Vacuna, næ Dea ocioſorum olim cre=
26:
dita, Bogini świebodności/ prożnośći y
27:
pokoyu.
28:
Vacunalis, le, adiectiuum, Co k tey bogi=
29:
niey należy.
30:
Vadimonis, lacus in agro Viterbien=
31:
ſi.
32:
Vadimonium, uadis huius uadis, Vide
33:
Vas, uadis.
34:
Vado, uadis, uaſi, uaſum, uadere, n. t.
35:
Ydę.
36:
Vadere in prælium, Ná woynę yść.
37:
Per media caſtra uadentes, Przes
38:
pośrzodek obozu ydąci.
39:
Euphrates in Meſopotamiam uadit
40:
per ipſam Seleuciam, Ciecze/ idzie/ bie=
41:
ży/ etć.
42:
Vadum, uadi, neut. ſec. Bród.
43:
Res eſt in uado, prouerbium, Dobrze
44:
ſie wodźi/ Rzecz yeſt beſpieczna.
45:
Vado, as, are, n. prim.. Brodzę álbo prze
46:
bradzam przes bród.
47:
Vadoſus, a, um, Brodźiſty/ a/ e. Pełny
48:
brodów.
49:
Vadoſus amnis, Rzeká máyąca częſte
50:
miáłkie mieyscá które może przebrádzáć.
51:
Flumen facile uadari poteſt, Latwie
52:
może być przebrodzona/ przebyta.
53:
¶Compo. Circunuado, as, are,
54:
Wkoło ze wſzech ſtrón obchodzę/ opádam/
55:
okrążám/ obgániam.
kolumna: b
V ante A.
1:
Circumuaſit urbem terror, Strách
2:
ziął miáſto.
3:
Circumuaſit milite hoſtem, Obległ
4:
woyskiem nieprzyacielá.
5:
¶Euado, Vciekam/ vbiegam/ vtronam/
6:
wychodzę z czego/ wywożę ná górę/ wymy=
7:
kam ſie etć.
8:
Euadere morbo, Wypleść ſie z choro=
9:
by.
10:
Euadere e manibus hoſtium, Vtro=
11:
nacż z ręku nieprziyacielskich.
12:
Euadere ex iudicio aliquo, Wolnie
13:
wyniść álbo być puſzczon.
14:
Euadere perpetuam ualetudinem,
15:
pro mori, Vmrzeć.
16:
Euadere ad uel in muros, Muri obie=
17:
żeć.
18:
In ſummam euadere, Ku naywiſzſzemu
19:
ſtanowu prziść.
20:
Ardua euadere, Z trudnych ſie rzeczy
21:
wyplieść.
22:
Euaſit ſpes, Poſzłá nádzieyá/ padłá o zie=
23:
mię.
24:
Si quando aliquod ſomnium uerū
25:
euaſerit, Yesli ſie kiedy práwie ſen wiyá=
26:
wi.
27:
Perfectus Epicureus euaſit, Stał ſie do=
28:
skonáłym Epicureuſem.
29:
Nunquam euadesne te ſacrificem,
30:
Zadnym mi ſie obyczáyem nie wydrzeſz/ á=
31:
bychcie nie miał zábić ná ofiárę.
32:
Quo euadas neſcio, Ya nie wiem gdźie
33:
ſie maſz podzieć.
34:
Timui ſemper quorſum euaderet,
35:
Záwżdym ſie bał w coby ſie ná oſtátek miał
36:
obróćić.
37:
Euadet in aliquod magnum malum
38:
Tá rzecz wynidzie ná coś bárzo złego
39:
¶Euaſio, onis, in Biblijs pro effugio
40:
legitur, Vcieczká/ wymknienie/ vtronie=
41:
nie.
42:
¶Inuado, Nácieram/ nádyeżdam/ nápá=
43:
dam/ doyeżdżam też zeymuyę kogo/ przipa=
44:
dam ná kogo.
45:
Inuadere aliquem uel in aliquem,
46:
Náyecháć kogo.
47:
Dolor repente inuaſit, Boleść z nágłá
48:
przipádłá.
49:
Filius uiginti quin annorum con=
50:
ſulatum inuaſit, Mocą ye wziął y trzi=
51:
mał prześ pięć y dwadzieściá lat.
52:
Argentum inuadere, Gwałtem ſie ná
53:
cziye pieniądze rzućić.
54:
Bellum inuadere, id eſt incipere bel=
55:
lum.
Inuaſit


strona: 473


kolumna: b
V ante A.
1:
Inuaſit cupiditas, pleriſ & pleroſ
2:
Więtſzą cześć oſiádło łákomſtwo.
3:
Ea inuaſit homines habendi cupi=
4:
do, ut poſſideri magis quam poſsi=
5:
dere uideantur, Tákiego ſie łákomſtwá
6:
yęli ludźie etć.
7:
dic mihi an dolor repente inuaſit,
8:
Yeśli z nagłá boleść przipádłá.
9:
Morbus eum inuaſit grauis, Cięſzka
10:
go chorobá nápadłá.
11:
Inuaſit fames Sycionios, Nápadł ye
12:
głód.
13:
Inuaſit hoc malum in Rempublicā
14:
Wſobiłá ſie tá złość w Rzeczypoſpolitą.
15:
Inuaſit peſtis in uitam hominum,
16:
Mór przipadł ná ludźie.
17:
Tantus omnes terror inuaſerat, Táki
18:
ſtrách był ziął wſziſtki.
19:
Tanta uis auaritiæ in animos eorum
20:
inuaſerat, Ták ye okrutne łákomſtwo zię=
21:
ło/ álbo ták ſie wielkiego łákomſtwá yę=
22:
li.
23:
In hoſtem inuadere, Nátrzeć ná nie=
24:
prziyacielá.
25:
In arcem cauſæ inuadere, Naywiętſze=
26:
go ártikułu cziyey rzeczy doſiąc
27:
In oppidum inuadere, W miáſteczko
28:
wpaść.
29:
In fortunas alicuius inuadere, Gwał=
30:
townie komu w ymienie wyecháć.
31:
Vi in urbes euadere, Reperitur etiam
32:
in paſsiua ſignificatione, Cic. Me in=
33:
uadi ab inuidis & improbis audio,
34:
Słyſzę że ſie przećiw mnie złośliwi ludzie
35:
ſtroyą.
36:
¶Peruado, Przechodzę/ przebiegam/ prze
37:
gániam/ álbo áż do czego dochodzę/
38:
idem quod inuado.
39:
Pauor peruaſit omnes, Strách ziął
40:
wſzyſtki.
41:
Pars eius belli in Italiam peruaſit,
42:
Aż y do włóch doſzłá/ álbo áż ſie o włochy
43:
opárłá tá woyná.
44:
Clamor urbem peruaſit, Po wſziſt=
45:
kim ſie mieście głos rozliegał.
46:
Cum ea fama fortū at urbem per=
47:
uaſiſſet ſubito ad curiam concur=
48:
ſus fuit, Gdy ſie tá sławá po rybku y po
49:
mieście rozeſzłá yęli ſie hnet do ratuſzá zbie=
50:
gáć/ ſipáć/ gromadźić.
51:
Cum peruaſiſſet caſtra rumor, Gdy
52:
wieść do obozu prziſzłá.
kolumna: b
V ante A473
1:
Peruaſit ea opinio per animos ho=
2:
minum, Wſobiło ſie to mniemánie w
3:
vmysły ludzkie.
4:
Væ, uel ſine aſpiratione Væ inter=
5:
iectio dolentis & execrantis, O nie=
6:
ſtętyſz.
7:
Væneo, Vide Veneo.
8:
Vȩſanus, Vide Veſanus.
9:
Vafer, uafra, uafrum, Chytry/ oboyęt=
10:
ny.
11:
Vafer, callidus, aſtutus, ſynonyma
12:
ſunt.
13:
Vafricies, uafriciei femininum, quint.
14:
Chytrość.
15:
Vaframentum, idem.
16:
Vafre aduerbium, Chytrze.
17:
Vageni, pen prod. Populi inter Alpi=
18:
nas gentes.
19:
Vagina næ, fem. prim. penultima pro=
20:
ducta, Nożne poſzwy.
21:
Vagina idem quod Theca, Pusdro.
22:
Vagina gladij, Poſzwy v mieczá.
23:
Vagina frumenti, Miech álbo kłos.
24:
Vaginula, uaginulæ, dimin. Nożenki/
25:
Poſzewki.
26:
Euagino, euaginas, euaginare, in
27:
Biblijs barbare legitur, pro ſtringere
28:
gladium, Dobyć mieczá/ wyrwáć miecz
29:
z poſzew.
30:
Vagio, uagis priore producta, uagiui,
31:
uagitum, uagire, neutrum quartæ
32:
coniugationis, Płáczę/ wrzeſzczę yáko
33:
dzieci młode w powićiu.
34:
Vagit infans, Płácze dziecię.
35:
Vagitus huius uagitus, Wrzásk/ płácz
36:
młodego dziecięciá.
37:
Vagor, uagoris, idem obſoletum.
38:
¶Obuagio, Opłákawam yáko dziecię w
39:
pieluchách.
40:
Vagus, a, um, Tułácz/ lázęká/ tułáyąci
41:
ſie/ Nieſtały.
42:
Vaga iuuentus, Młódź która ſie rádá
43:
y tu y owdzie tuła.
44:
Vagi greſſus, Niepotrzebny chód.
45:
Vagæ libidines, Nierządne/ nieſtáteczne
46:
miłośći.
47:
Errans, & uaga ſententia, cui certa
48:
& ſtabilis opponitur, Niepewne mnie=
49:
mánie/ obłędliwa namowá.
50:
Vagum nomen herbæ.
51:
Vagabundus, a, um, idem quod Va=
52:
gus, Tułáyąci/ tłukąci ſie y tu y owdzie/
53:
Biegun.
Vage


strona: 473v


kolumna: a
V ante A.
1:
Vage aduerbium, Y tám y ſám/ y ták y o=
2:
wak.
3:
Vagor, uagaris, uagari, d. p. Błą=
4:
kam/ tułam ſie y tu y owdzie/ biegam y
5:
tám y ſam.
6:
Per orbem terrarum uagari, Po
7:
świecie ſie błąkác.
8:
Vagantur læti at erecti, paſsim to=
9:
to foro, Tułáyą ſie po wſziſtkim ryn=
10:
ku.
11:
Animus uagatur, Zábieżał ſie vmysł/
12:
niemáſz go domá/ tuła ſie.
13:
Vagari & perſtringere, contraria,
14:
Szeroko zácząć/ z dáleká zácząć á ſzeroko oko
15:
ło czego mówić.
16:
Vago, uagas, uagare, obſoletum.
17:
Vagatio, onis, uerbale, Tułánie/ Błąká=
18:
nie/ lązękánie/ etć.
19:
Vagationes militum.
20:
¶Euagor, penultima correpta, eua=
21:
garis, Wychodzę z kreſu daleko/ záno=
22:
ſzęſie/ vnoſzę ſie dáleko.
23:
Euagantur aquæ, Wychodzą z brze=
24:
gów.
25:
Euagatur longius cupiditas haben=
26:
di, Záymuye dáley łákomſtwo.
27:
Euagatur capparis per agros, Ro=
28:
śćiąga ſie w ſzerzą/ rozchodźi ſie.
29:
Euagata eſt latæ uis morbi, Szero=
30:
ko ſzkodźiłá ta chorobá.
31:
¶Euagari etiam ſignificat, Wykro=
32:
czić/ od przed ſię wziętey rzeczy odſtępić ynſze
33:
go co powiedáyąc.
34:
¶Peruagor, Przebiegam/ przechodzę y
35:
tám y ſám wiele kráyn zwiedzam.
36:
Dolor omnia membra peruagatur,
37:
Rozchodźi ſie po wſziſtkim ciele.
38:
Etiam doctorum uirorum mentes
39:
ſuperſtitionis iſtius peruaſit conta=
40:
gio.
41:
¶Peruagatus, peruagata, perua=
42:
gatum, participium, Kto wſzędzie zwie
43:
dźił.
44:
Peruagatum nomen, Ymię wſzemu
45:
świátu yáwne.
46:
Peruagatum & celebratum comme=
47:
moratione alicuius, Yáwne á rozsłá=
48:
wione piſmem cziym.
49:
Peruagatiſsimus ille uerſus qui uetat
50:
artem pudere proloqui quam facti=
51:
tes, Yáwny á poſpolity on wierſz/ etć.
52:
Vah, interiectio admirantis, Oho/
53:
gdy ſie czemu dziwuyemi álbo też násmie=
54:
wamy.
kolumna: b
V ante A.
1:
Vaha, interiectio exultantis, uel riden=
2:
tis, Chá/ chá/ chá.
3:
Valde aduerbium, Bárzo/ wielmi.
4:
Poſitiuis iungitur, etiam uerbis &
5:
aduerbijs, Valde recuſat, Bárzo ſie
6:
zbrania.
7:
Literas tuas ualde expecto, Wiel=
8:
mi oczekawam liſtów twoych.
9:
Aduerbijs, Cicero, Illud ualde
10:
grauiter tulerunt, Bárzo zá złe przy=
11:
mowáli.
12:
Valde exiſtimaui bene, Poczytáłem
13:
zá bárzo dobrze.
14:
Poſitiuis, Valde ſtudioſus ac dili=
15:
gens, Bárzo pilny.
16:
Valde magnus, Bárzo wielki.
17:
Nihil eſt tam ualde uulgare, quam
18:
nihil ſapere, Nic nie yeſt tak barzo po=
19:
ſpolitego/ álbo nic nie yeſt poſpolitſzego
20:
yáko nic nie vmieć.
21:
Nimis ualde, Bárzo násbyt.
22:
Valde quam paucos habet, Bárzo
23:
niewymownie máło/ etć.
24:
Valeria uulgo Croacia, Kárwáćka
25:
ziemiá nád rzeką Drauus.
26:
Valerius, & ualeria, Przezwislko niektó=
27:
rych Rzimiánów.
28:
Valeo, uales, ualui, ualitum, ualere,
29:
generis neutri, ſecundæ coniugatio=
30:
nis, Mogę/ yeſtem zdrów.
31:
Valere, & ægrotate contraria.
32:
Valet pedibus, Krzepki ná nogách.
33:
Valet curſu, Nie wrzód mu w nogi/ mo=
34:
że dobrze biegáć.
35:
Valet memoria, Ma dobrą pá=
36:
mięć.
37:
Valet gratia, Ma wielkie záchowá=
38:
nie.
39:
Male ualeo, Niemogę/ chórem.
40:
Valere a peccunia, & ualere ab ocu
41:
lis & ſimilia, Przemożność mieć.
42:
Valet gratia apud regem, Wiele
43:
może u królá/ má łáskáwego páná ná
44:
ſię.
45:
Valere opibus & potentia, Bogátym
46:
y przemożnym być.
47:
Valere ſtomacho, Dobrze tráwić/
48:
zdrowy żołądek mieć.
49:
Valere apud aliquem, Być w powa=
50:
dze u kogo.
51:
Valet in id, Godźi ſie ná to.
52:
Valet apud cum mea gratia & au=
53:
thoritas.
Valet


strona: 474


kolumna: a
V ante A.
1:
Valet authoritas illius apud plebem,
2:
Wielkie záchowánie ma v poſpolitego czło=
3:
wieká/ álbo przmoże wiele v poſpol=
4:
ſtwá.
5:
Viribus ualere ad luctandum, Do=
6:
brze dużym być do zápáſu.
7:
Voluntate ualare, Cic. Nam ne
8:
authoritate quiſquam apud me plus
9:
te ualere poteſt ne uoluntare, Nikt
10:
bo nie yeſt którego bych ya ſobie ták wy=
11:
ſoko łáską ważył/ á ku ktoremu bych też
12:
skłonnieyſzą chuć y vprzeymość miáł yá=
13:
ko ku tobie.
14:
In arte aliqua ualere, Być dobrze ćwi=
15:
czonym á vmiętnym w yákiey nauce.
16:
Valet in uulgus inſipientum opi=
17:
nio, Godźi ſie prze poſpolſtwo ſzalonych
18:
ludźi zdánie.
19:
Valet hæc res cauſis, Ważny/ ma mieysce
20:
w ſpráwách.
21:
Valet ut lex, Ták waży wiele yáko yeden
22:
ſtátut.
23:
Valere etiam ad præcium refertur,
24:
tunc præcium in ablatuo caſu po=
25:
nitur, Plin. In ſingulis ualet ſeſtertijs
26:
uicenis, Waży dwádzieśćiá ſeſterciów.
27:
Seſtertius fere uno groſſo ualet, Ták
28:
wiele waży yáko groſz.
29:
Accuſatiuum dedit Varro dicens,
30:
Denarij quot denos æris uale=
31:
bant.
32:
Valor, ualoris, Wagá/ ważność/ to yeſt/
33:
yáko co wiele waży godno yeſt álbo w ſo=
34:
bie ma.
35:
Talitura, æ, idem.
36:
Vale imperatiuus, ſalutantis uox in
37:
digreſſu, Miey ſie dobrze/ Bóg żegnay/
38:
czołem też my mowiemy/ Day W. M.
39:
zdrów był.
40:
Vale mi Tito, Vale & ſalue, Boday mi
41:
zdrów był moy miły Tite.
42:
Valere iuſsi, id eſt ualedixi, Pożegna=
43:
łem.
44:
Et cum diſcere & abire iubemus ali=
45:
quem cum ſtomacho, Gdy s gnie=
46:
wem kogo odpráwuyemi mowimy/ Vale,
47:
wieś ſie precz/ wynoś ſie precz/ po=
48:
ryway wodze.
49:
Valeat & ualeant, Porwáni wſzemu złe=
50:
mu.
51:
Valeant qui inter nos diſſidium uo=
52:
lunt, Niechże ſie wiozą precz którzi mie=
53:
dzi námi roſtyrk czynią.
kolumna: b
V ante A.474
1:
Valens, Participium ſiue Nomen ex
2:
Participio, Mogący/ zdrowy/ krzep=
3:
ki/ mocny/ możny.
4:
Valentiorum hic laterum eſt, Mo=
5:
żnieyſzych ten yeſt boków.
6:
Valens & imbecillus ſiue infirmus,
7:
contraria.
8:
Valentior ad omnia, Potemnieyſzy
9:
słuſznieyſzy ná wſziſtko.
10:
Cum ualntiore pugnare, S możniey=
11:
ſzym walczyć/ możnieyſzemu ſie przeći=
12:
wić.
13:
Adiumentum ualentiſsimum, Pomoc
14:
bárzo można.
15:
Valentulus, diminutiuum, Máluczko
16:
krzepki. Plaut.
17:
Valenter aduerbium, Mocnie/ możnie/
18:
krzepko.
19:
Valentia, ualentiæ, Przemożność/ śiła/
20:
moc/ krzepkość.
21:
Valentia, ciuitas Hiſpaniæ, in ea par=
22:
te, quæ olim Taraconenſis, nunc
23:
Cathelonia uocatur.
24:
Validus, a, um, Mocny/ możny/ śiłny/
25:
Duży/ a/ e.
26:
¶Præualidus, præualida, præuali=
27:
dum, Barzo duży/ przemożny.
28:
Validus ex morbo, Dobrze po=
29:
krzepczony á záś wyzdrowiáły z choro=
30:
by.
31:
Validus facundia, Wielkiey wymo=
32:
wy.
33:
Valida urbs muris, Twárde/ niedoby=
34:
te miáſto/ Dobrze obronne.
35:
Opes ualidæ, Wielkie bogáctwá.
36:
Valide, aduerbium, Mocnie/ duże/
37:
zdrowo/ swieżo.
38:
Te ualidiſſime diligo, Bárzo cie okrut=
39:
nie miłuyę.
40:
Verborum magnificentia non uali=
41:
dius eſt affectanda, Spániłość słów/
42:
nie bárzo ma być chwytána.
43:
Validiſsime faudere alicui, Vprzey=
44:
mie komu życzyć.
45:
Valetudo, ualetudinis, fœmininum,
46:
tertiæ declinationis, tam bona quam
47:
mala dicitur, Przemożność zła álbo
48:
dobra/ to yeſt/ zdrowie álbo choro=
49:
bá.
50:
Amittere ualetudinem, Zeyść ná
51:
zdrowiu.
52:
Infirma & ægra ualetudo, Chore/ mdłe
53:
zdrowie.
Emergere


strona: 474v


kolumna: a
V ante A.
1:
Emergere ex incommoda ualetudi=
2:
ne Wyskrobáć/ wypleść ſie z trudney choro
3:
by. Nondū plane ſum confirmata ua
4:
letudine, Yeſzczem mdły/ słáby/ nieowſze=
5:
kim ſie z choroby pokrzebczył.
6:
Cura ualetudinem tuam diligenter.
7:
Miey pieczą o twym zdrowiu/ ſzánuy zdro
8:
wia.
9:
Dare operam ualetudini, Szánowáć/
10:
ſtrzedź zdrowia. Seruire ualetudini,
11:
idem, Parcere ualetudini idem.
12:
Longa & pertinax ualetudo Titi A=
13:
riſtonis, Długa á ociętna/ álbo długo
14:
trwáyąca chorobá Ariſtoneſá.
15:
Valetudine incommoda fuit, Zlie
16:
ſie miał/ chór był.
17:
Valetudinem iſtam infirmam uexa=
18:
re noli, Cic. Nieporuſzay ſie w ták mdłym
19:
zdrowiu twoym.
20:
Erat illo tēpore infirma ualetudine,
21:
Chorował ná ten czás. Infirmitas uale=
22:
tudinis idem.
23:
Valetudine nouiſsima conflictari.
24:
Ná śmierć niemoć/ ná śmiertelney po=
25:
ścieli leżeć.
26:
Valetudine aliqua tentari, Być kuſzon
27:
yáką chorobą/ to yeſt/ czuć ſie być nie owſze=
28:
ki ſwiéżym.
29:
Tenui ualetudine homo, Słábego/
30:
mdłego zdrowia.
31:
Valetudo oculorum, Bolenie oczów.
32:
Valetudinarius, a, um, Chory/ częſto á gę=
33:
ſto choruyący/ nátárgnionego zdrowia.
34:
Valetudinarium, ualetudinarij ſubſtan
35:
tiuum, n. ſ. Yzbá/ kownátá álbo komorá
36:
choruyącich/ Vulgo infirmaria, chorow=
37:
nia álbo chorowny gmách po polsku może
38:
być zwan/ ſi uſus uolet.
39:
Valefacere pro ualetudicere, in Biblijs
40:
barbare dicitur.
41:
¶Comp. Conualeo, conuales, pen.
42:
cor. ſiue conualeſco, conualeſcis,
43:
conualui, conualere, ſiue conuale=
44:
ſcere, Ozdrowieć/ wyzdrowieć/ powſtáć
45:
z choroby/ Przysć záś ku zdrowiu.
46:
Ex morbo coualeſcere, Powſtáć z
47:
choroby.
48:
Conualeſcunt opes, Zámagáyą ſie/ ro=
49:
ſtą/ powſtáyą bogáctwá.
50:
Conualuit flamma, Zámógł ſie płomień
51:
wziął moc ogień.
52:
Conualeſcit tam pernitioſa opinio,
53:
Szerzy mocni/ zámaga ſie ták ſzkodliwe/
54:
niepobożne mniemánie miedzi ludźmi.
55:
Conualuit opinio, Záyęłá/ zá mogłá ſie.
56:
¶Eualeo, & eualeſco, Popráwiam/
kolumna: b
V ante A.
1:
Pokrzepczam ſie/ dużeyę.
2:
¶Inualeo, Zámagam ſie w zdrowie.
3:
Conſuetudo inualuit, Wſobił/ wrosł/
4:
zámógł ſie ten obyczáy. Difficile eſt mu=
5:
tare aliquem morem, poſtwuam in=
6:
ualuit, Trudnó wykorzenić yákiego oby=
7:
czáyu gdy ſie yuſz zámógł.
8:
¶Inualeſco, is, ere, idem, Aliquando
9:
tamen inualeſcere ſignificat, Zeyść/
10:
zniſzczyć/ zginąć/ z vżywánia wyniść.
11:
¶Inualetudo, inis, Chorobá/ mdłość/
12:
słábość ná zdrowiu.
13:
¶Inualentia, æ, idem.
14:
¶Inualidus, a, um, Niemocny/ słáby/
15:
mdły/ chory/ blády/ a/ e.
16:
Milites inualidi, Niemężni żołnierze/
17:
Herba inualida, Niemáyące w ſobie śił.
18:
Sus inualida, Chora świnia.
19:
¶Præualeo, Przemagam/ przepoma=
20:
gam/ przewiciężam/ przeważam.
21:
¶Præualeſco, is, ere, idem. Non po=
22:
tuit præualeſcere, Nie mógł prepomoc/
23:
przewieść.
24:
¶Præualidus, a, um, Bárzo mocny.
25:
Præualida urbs, quæ & præpotens
26:
dicitur, Mocne/ trwałe miáſto.
27:
Præualidus iuuenis, Duży páchołek.
28:
¶Præualide aduerb. Przemężnie/ Duże.
29:
¶Reualeo, & reualeſco idem quod
30:
conualeo. Nondum reualuit ex mor
31:
bo, Yeſzcze ſie nie wilizał z choroby.
32:
Valeſius, pro Valerius dixerunt anti=
33:
qui.
34:
Valgus, valgi, m. ſ. Ten któri łiſty yeden
35:
od drugiego odwrócone ma/ kośláwy/ ſzpo=
36:
táwy. Varus idem.
37:
Valguſtus, fuſtis uncus, Calep. ſine
38:
authore.
39:
Vallatum, oppidum Vindeliciæ in
40:
Germiania, Fellenbath po niemiecku.
41:
Valles, uallis, f. t. uel hæc uallis, huius
42:
uallis, planicies duobus lateribus in=
43:
cluſa, Niwá.
44:
Vallecula, læ, diminutiuum, Niwká.
45:
Vallis Pœnina, regio Germaniæ.
46:
¶Conuallis, Okrągła niwá/ że wſzech
47:
ſtrón wokoł góry máyąca.
48:
Vallonia, Dea uaſſium olim credita,
49:
Calep.
50:
Vallus. ualli, m. ſ. Pal/ kół.
51:
Vallum, ualli, n. ſ. Wał z palów á z ziemie
52:
vſipány.
53:
Vallum ſignificat nonnunquam uan=
54:
num, Opałká.
55:
Vallaris & hoc uallare, Wáłowy/ co
56:
zwłaſzczá ku wáłowi nałęży.
Corona


strona: 475


kolumna: a
V ante A.
1:
Corona uallaris, wieniec któri miáſto vpo
2:
minká ku cźći temu bywał dawan który na
3:
przód wał á ſzance nieprziyacielskie vbie=
4:
żał.
5:
Vallo, as, are, act. prim. & Obuallo, as,
6:
are, Wáłem otaczam/ obwodzę/ ſzańcámi ob
7:
ſipuyę.
8:
Munire & Vallare contra feras, Opá=
9:
trzić á obſzáńcowáć przećiwko źwierzu. Se=
10:
pimento uallare, Obrąbić/ zdrąbem ob=
11:
wieść.
12:
¶Stipatus & Vallatus, Ogárniony/ ob=
13:
ſtąpiony. Valleſcit ueteres pro perierit
14:
uſurparunt, quod in Vallo obijciun=
15:
tur pro perditis habentur, CC.
16:
¶Compoſita, Circumuallo, idem 
17:
ſimplex, Wokoł wáłem obwodzę. Tot
18:
res repente circumuallant, unde emer=
19:
gi non poteſt, Metapho. Ták mie wiele
20:
rzeczy z nagłá nápadáyą/ okrążáyą/ przycho=
21:
dzą ná mię z których ſie trudno wyplieść/
22:
wybrnąć/ wynorzić mogę.
23:
¶Interuallum, Szerokość álbo długość
24:
miedźi palámi. Et per translationem,
25:
Wſzelaká dálekość/ czás/ chwilá miedzi
26:
czym.
27:
Longo interuallo diſsiti ſunt, Dáleko
28:
yeſt od drugiego. Eodem interual=
29:
lo, Yednego czáſu álbo tegoſz też czáſu.
30:
Longo interuallo ad me nihil dediſti
31:
literarum, Przes długiś czáś ku mnie nie
32:
piſał. Per interualla, Przes chwilki odpo=
33:
cżiwáyąć y tędy y owedy popuſzczáyąc á záś
34:
bierząć. Paribus interuallis, W yedná=
35:
kiey róznośći/ dálekośći. Fuit longo inter=
36:
uallo ita liber Senatus, ut &c. Miáłá
37:
rádá przes długi czás táką świebodę/ etć. Vt
38:
te tanto interuallo uiderem. Abych cię
39:
po tak długiey chwili widział. Si interual=
40:
lum longius erit mearum literarum,
41:
ne ſis admiratus, Yeſli przes długi czás do
42:
ciebie piſáć nie będę niechay ći to dźiwno
43:
nie będzie. Ex tanto interuallo, Liu. Cur
44:
ex tanto interuallo rem adſuetam
45:
uſurparent, Czemu wznawiáyą rzecz ktróra
46:
dawnym ćzáſem yeſt záſzłá/ álbo z obyczáyu
47:
wyſzłá.
48:
Ex interuallis aliquid ſcribere, W do=
49:
chwatki co piſáć/ y tędy y owędy.
50:
Valua, uel potius Valuæ, arum, plurale
51:
tantum, Wrotá/ drzwi/ bramá o dwu skrzi=
52:
dłách/ pierzeye álbo wierzeye weſpołek ſie
53:
ſchodzące.
54:
Valuulus, li, maſ. ſec. ualui folliculæ fa=
55:
barum & aliorum leguminum, Luski
56:
yárzynne któremi yárziny ſą okrążone.
57:
Vandali ſeu Vandili, maſc. ſec. Lud sła=
kolumna: b
V ante A.475
1:
wáćkiego yęziká przed czáſi nád morzem ná
2:
pográniczu niemieckim Liflanckim y Prus=
3:
kim ſiedzieli/ też nad wisłą ad Viſtulam
4:
fluuium qui Vandalus fuit appella=
5:
tus, Od których Bárgundiones po częśći
6:
poſzli potym przes Gotty vćiśnieni do Gál=
7:
liey y Hiſpániey/ y ná oſtátek do Afriki wy=
8:
ciągnęli wielkich bitw y zwicięſtw wygrawſzy
9:
przes niektóri czás támże w Africe pánowáli.
10:
Plin. & tacitus inter Germanicas gen
11:
tes numerat hoc tamen certum eſt eos
12:
ſermone differre a Germanis, Dźiś ich
13:
część ſiedźi miedźi Márgrąbską ziemią á
14:
miedźi lipskiem pod Ferdinándem. Hinc
15:
Vandia, Tego ludu kráyiná.
16:
Vandalicus, a, um, adiectiuum, Co k nim
17:
należy.
18:
Vangiones populi Germaniæ in Vor=
19:
macienſi Epiſcopatu.
20:
Vanitas, Vide Vanus.
21:
Vannus, uanni, maſ. ſec. Opałká.
22:
Vanno, as, are, Opalam.
23:
¶Euanno, as, are, idem, Zopałam.
24:
Vannus, a, um, Próżny/ czczy/ też niczemny/
25:
nędzny/ omylny/ lżywy/ prożnęmi á niepraw=
26:
dźiwemi ſie powieściámi petáyący. Vanus &
27:
mendax, Vanus & perfidioſus. Va=
28:
nus autor, Vana fides, Fáłſzywá omylna
29:
wiárá.
30:
Vana oratio, Prożnomowność. Vanus
31:
ingenio, lekki neiſtały z przirodzenia. In=
32:
cœptum uanū, Próżne/ niepożyteczne dár=
33:
me. Vanus ictus, Dárme ſieczenie.
34:
Vanitas, uabitatis, fem. tert. Próżność/ lek=
35:
kość/ nieſtałość/ nieſtátek/ nierząd. Vanita=
36:
ti opponitur conſtantia, Nievſtáwicz=
37:
ność/ płochość.
38:
Vanitudo, inis, fe. ter. idem, ſed obſolet.
39:
Vaneſco, uaneſcis, uaneſcere, Próżnieyę.
40:
Niſzczeyę/ w niwecz ſie obracam.
41:
¶Euaneſco, is, ere, idem. Euaneſcit
42:
ſpes, Leći o ziemię nádzieyá/ niſzczeye.
43:
Vanidicus, a, um, id eſt, Vaniloquus,
44:
Plautus.
45:
Vaniloquus, a, um, Próżnomowny/ a/ e.
46:
Wſzetecznego yęziká/ lada co bredząći.
47:
Vaniloquium & Vaniloquentia, æ,
48:
Próżna mowá/ prożnomowność álbo wſze=
49:
tecznomowność.
50:
Vaniloquidocus, a, ū, adiectiuū, inpete
51:
a Plauto compoſitum, id eſt, uana de
52:
donis loquens.
53:
Vano, as, are, pro fallere, Ludzić/ omylić.
54:
Obſoletum.
55:
Vapor, uaporis, maſ. ter. Exhalatio ca=
56:
lida, Kurzáwá/ dym/ wſzeláka zwłaſzczá z
57:
ciepłośći á zágrzánia pochodząca. uapor ſolis
LllPárá


strona: 475v


kolumna: a
V ante A.
1:
Párá słoneczna. Vapor pro Calore.
2:
Vaporo, as, are, pen. prod. uaporare,
3:
neutrum uerbum, Kurzę ſie/ kurzáwę z
4:
ſiebie dawam. Vaporare actiuum, Oku=
5:
rzáć/ odymiać.
6:
Vaporatio, onis, fem. tert. Kurzenie/ dymie=
7:
ne.
8:
Vaporarium, uaporarij, neut. ſec. accipi=
9:
tur pro Tepidario ſiue hypocauſto,
10:
Yzbá/ alias łáźnia y kurzáwnia.
11:
Vappa, æ, fem. prim. genus uini quod
12:
ſponte deferbuit & odorem ſapo=
13:
rem deferbuit & odorem ſapo=
14:
rem amiſit, Wywietrzáłe/ álbo zwietrzá=
15:
łe wino. Metaph. Niemiły/ nieroſtropny/
16:
niewdźięczny człowiek.
17:
Vappo, onis, genus uolucris apud Lu=
18:
cretium.
19:
Vapulo, as, are, uerbum neutropaſsiuū,
20:
Bywam bit/ bywam kiyowan. Si perges
21:
eſſe moleſtus, uapulabis, weyźmieſz ná bę
22:
ben.
23:
Vapulare ſermonibus, Omawian być/
24:
cierpieć omówki. Vapularis qui uapulat,
25:
Plautus in Perſa obſoletum.
26:
Varico, Vide Varix.
27:
Varius, a, um, Rzomáyity/ dźiwny odmienny
28:
a/ e. Peruarius, a, um, Bárzo dźiwny. Va=
29:
rius & multiplex Plato. Varia fortuna
30:
Rozmáyite ſzczęście yuſz dobre/ yuſz złe/ od=
31:
mienne.
32:
Varius etiam ſignificat, Pſtry/ rozmáyitey
33:
fárby.
34:
varie aduerbium, Rozmáyicie.
35:
¶Peruarie, Przerozmáyicie. Varie ſum af=
36:
fectus literis tuis, Rozmáyicie mie twóy liſt
37:
vcieſzył. Varie ualui, dźiwnie á rozmáyciem
38:
ſie miał.
39:
Varietas, atis, fem. fe. tert. Rozmáyitość/ od=
40:
mienność. Varietate gentium conſtans
41:
prouincia, Rozmáyite ludzie ma w ſo=
42:
bie.
43:
Variantia, æ, pro uarietate, obſoletum.
44:
Variatim aduerbium, Rozmáyicie.
45:
Vario, as, are, Odmienie/ rozmáyicie czynię/
46:
nietrzimam ſie yednoſtáynośći. Ociū labore
47:
uariare, Prożnowánie pracą przemieniáć/ to
48:
yeſt/ część robić/ część prożnować. Variauit
49:
ſententiam timor, Boyaźń mi pomyliłá
50:
moye przedſię wzięcie/ álbo niemogłem od
51:
boyáźni ták rzeczy wypráwić yákom chciał.
52:
Variant nonnulla de morte eius ſcri=
53:
ptores, Nie yednáko piſzą/ ten ták owák.
54:
Variant Græcorum exemplaria, Są
55:
różne/ ne yednákie. Variata acu tapetia,
56:
Kołdrá álbo deká/ álbo też kobierzec rozmáyi=
57:
cie wyſzywány, Somnum uariare alicui,
kolumna: b
V ante A.
1:
Przerwáć komu ſen. Variare miſtura io=
2:
corum materiam aliquam.
3:
Variare neutrum aliquando uel neutra=
4:
liter poſitum, Odmienić ſie. Si uariaret,
5:
A gdy by ſie odmienił/ álbo gdy by ſie od=
6:
mienność przitráfiłá.
7:
Variatur imperſonale, Liu. Cum ſenten=
8:
tijs uariaretur, Gdy nie yednoſtáyną wolą
9:
mieli.
10:
Variantibus adhuc & aceribus uuis,
11:
Poki yeſzcze niedoyrźáłe yágody uuis,
12:
Poki yeſzcze niedoyrźáłe yágody były.
13:
Cœlum uarians, Nieſtáteczne powietrze.
14:
Ciuile ius pro moribus ubi uaria=
15:
tur, Mieyſckie práwo mieni ſie wſzędzie we
16:
dle obyczáyów luzdkich.
17:
Variego, as, are, Rozmáyicie przibieram/ przi
18:
ſtroyam kogo/ pſtrzę.
19:
Variegatus, a, um, Rozmáyicie prziſtroyony/
20:
vpſtrzony. Variegatæ ueſtes, Vpſtrzone
21:
ſzáty.
22:
Varix, uaricis, fem. tert. uel maſc. Ociekła/
23:
nádęta/ miąſzá żyłá/ widoma/ też częciwa
24:
żyłá.
25:
Varicula, læ, dimin.
26:
Varicoſus, a, ū, Któri miąſze náciekłe żyły ma
27:
Varico, as, are, uel uaricor, uaricaris, ari
28:
id eſt, deflecto, tranſgredior, quaſi ua=
29:
rices tranſcendo, Goleni/ koláná rozkła=
30:
dam/ kráczam ſie.
31:
Varicus aduerbium, id eſt, cruribus di=
32:
uaricatis diuiſiſ, Kráczayącſie. Apul.
33:
inuſitatum.
34:
¶Diuarico, as, are, & Diuaricor, aris,
35:
ari, Rozkráczam/ rozkłádam ſie też roſcią=
36:
gam/ rozwodze/ yáko gdy cirkiel rozwodzę
37:
gdy im chcę okrąd czynić. Diuaricare crura
38:
Rozłożyć golem/ roskráczyć ſie.
39:
¶Præuaricor, aris, ari, actus ſum, dep.
40:
prim. Przeſtępuyę práwo/ dopuſzczam ſie cze
41:
go złego/ ſtępuyę z drógi. Arator niſi in=
42:
curuus præuaricatur.
43:
Præuaricari accuſationi, Porozumienie
44:
mieć s powodną ſtroną.
45:
¶Præuaricator, præuaricatoris,
46:
maſc. tert. Przeſtepcá. Apponere ſibi
47:
præuaricationem, Dopuśćić ſie pozywáć
48:
temu/ który da záś ná ſobie práwo przewieść.
49:
¶Præuaricatio, onis, fem. Przeſtąpienie
50:
Varolus genus piſcis, CC.
51:
Varus qui introrſum pedes uel cruta ob
52:
torta gerit, Kośláwy.
53:
Varus, a, um, adiectiuum pro obtorto,
54:
Okrążony/ obwity/ okrziwiony/ a/ e.
55:
Varus fluuius Italiam a Narbonēſi Gal
56:
lia diuidens,
57:
Vari etiam ſeu Varioli, Dziećinne kroſty/
58:
oſpice.
Vas


strona: 476


kolumna: a
V ante A.
1:
Vas, uadis, maſc. tert. Vadis huius uadis
2:
primo dicebatur deinde per ſyncopē
3:
Vas, Rękoymia á zwłaſzczá w rzeczy o glo=
4:
wę ydącey.
5:
Vadimoniū, Rękoyemſtwo/ zákład. Vadi=
6:
monium miſſum facere, Nie doſtáwáć
7:
roku ná kogo.
8:
Vadimonium conſtituere, Pod zákłá=
9:
dem rok komu vczynić áby ſie ſtáwił ná
10:
ſądzie.
11:
Promittere uadimonium, Priyąć ná
12:
ſie zákład ku ſtáwieniſie ná pewny rok
13:
do práwá. Differre uadimonium, Ro=
14:
ſpiſáć rok s ſtroną/ pomknąć go dáley. Va=
15:
dimonium concipere, Formę/ minutę ál
16:
bo kopiyą zapiſu zákładnego poyąć wedle
17:
którey ſie yeden zápiſáć ma.
18:
Vadium, uadij idem, Calep. ſine autore.
19:
Vador, uadaris, uadari uerbum com=
20:
mune eſt ſecundum Priſcianum, Rę=
21:
czyć ku práwu. Vadari uis? promittit,
22:
Chceſz áby ſie ręczył/ Chce ſie ręczić. obiecuye
23:
ſie obręczić? Vadari aliquem, Ciſnąć
24:
koo áby ſie ręcził rękoyemſtwo ſtáwił/ że
25:
ſie chce do práwá ſtáwić. Vadimonium
26:
deſerere, Omieſzkáć roku/ przepáść zákład.
27:
Non uenire ad uadimonium idem &
28:
hoc Græce Eremodiciū uocatur, Va
29:
dimonium mortis accipere, Rękoymie
30:
prziyąć zá yednego ná śmierć skázanego/
31:
że go ná pewny czás má ſtáwić.
32:
Vas, uaſis, priore prod. neut. tert. in ſin=
33:
gulari, in plurali, ſec. Fáſá/ beczká/ kłodá.
34:
Eſt enim nomen enerale omnium
35:
uaſorum, Naczinie.
36:
Vaſa uinaria, Winne fáſy. Vas ceruiſiæ,
37:
Kłodá/ beczká piwá.
38:
Vaſa magnifice & præcioſe cœlata,
39:
Státki/ służba/ kubki/ zmámienitey á koſztow
40:
ney roboty.
41:
Vaſa colligere, Rumowáć/ bráć ſie precz/
42:
chcieć yndzie wyciąnąć. Conclamare ua=
43:
ſa, Vide Conclamo, Inclamo.
44:
Vſum, uaſi, neut. ſec. dixerunt ueteres te
45:
ſte Gellio.
46:
Vaſculum, uaſculi, dimin. Fáská/ ſtáteczek
47:
náczinie.
48:
Vaſarium, uaſarij, neut. ſec. ut ueſtiarium
49:
Srzebrna służba/ kredencia.
50:
Vaſcularius, uaſcularij, maſ. ſec. qui uaſa
51:
conficit, Bednarz/ też złotnik/ który kubki
52:
y ynſze śrzebrne ſtátki czini.
53:
¶Compoſita, Conuaſo, conuaſas, pe.
54:
prod. conuaſare, aliquid furto colligo
55:
Táyemnym á krádzionym obyczáyem zágrá=
56:
biam/ pográbiam.
kolumna: b
V ante A.476
1:
Terentius, aliquid conuaſaſſen at
2:
hinc me protinus conijcerem in pe=
3:
des, Zágrábił bych wżdy nieco/ á potym bych
4:
wnet w nogi vderzył.
5:
¶Conuaſere item ſignificat, Vłożyć/
6:
zwięzáć/ ſpiąć weſpołek. Librorum ſu=
7:
pellectilem couaſare, Zgromádźić/
8:
w bállę vłożyć.
9:
Vaſcones populi ulterioris Hiſpaniæ
10:
quæ in Gallicum & Britannicū Ocea
11:
num uergit.
12:
Vaſto, as, are, act. prim. Puſtoſzę.
13:
¶Deuaſto & Peruaſto, Wypuſtoſzam/
14:
kázę/ pſuyę/ w niwecz obracam/ łupię/
15:
drę.
16:
Omnia ferro & incendijs uaſtare,
17:
Nieprziyacielskim mieczem á ogniem wſziſt=
18:
ko popuſtoſzić.
19:
Vaſtatio & deuaſtatio, Spuſztoſzenie/ wy=
20:
dárcie/ złupienie.
21:
Vaſtus, a, um, Bárzo niewymownie ſzeroki
22:
dáleki/ też puſty nienáſiádły/ też wielki/ roz=
23:
wliekły/ a/ e.
24:
Incendium uaſtiſsimum, Szeroki ogień
25:
Vaſtus ac deſertus ager, Szeroka á puſta
26:
rola.
27:
Vaſta & agreſtris India, Szeroka/ grubá
28:
nienáſiádłá India.
29:
Vaſtus homo at fœdus, Wielki roz=
30:
wliekły człowiek y ſzkárady. Vaſta ſoli=
31:
tudo, Szeroká puſzcza.
32:
Vaſtus at agreſtis motus corporis,
33:
Nietráfney ochotnośći/ ták ochotnie by pień
34:
ná ptaki.
35:
Vaſte, uaſtius, uaſtiſsime, aduerbium,
36:
Szeroko/ wielko/ dáleko. Vaſtius deduce=
37:
re uerba, Szeroko gębę rozdzieráć.
38:
Vaſtitas, uaſtitatis, fem. tert. Puſtość/ ſzero=
39:
kaść/ nienáſiádłość/ ogromne puſtinie.
40:
Vaſtitas etiam, Spuſtoſzenie.
41:
Vaſtitudo, inis, fem. tert. idem.
42:
Vaſtities, uaſtitiei, fem. q. idem.
43:
Vaſtificus, a, um, Puſtoſzący/ a/ e.
44:
Vates, uatis, maſc. te. Prorok/ wieſzczek/ prák=
45:
tikarz/ też poetá/ skłádácz wierſzów álbo ry=
46:
mów.
47:
Vates medicinæ, Który lekárską naukę
48:
rymem popiſał.
49:
Vaticinor, uaticinaris, ari, dep. pri. Pro=
50:
rokuyę/ práktikuyę.
51:
Vaticinor tibi te pro tam crudelibus
52:
auſis. Prorkuyęć zá to twe ták okrutne
53:
przedſię wzięcie.
Lll 2Vaticinium


strona: 476v


kolumna: a
V ante A & B.
1:
Vaticinium, ij, neut. ſec. Proroctwo.
2:
Vaticinatio, onis, fem. tert. Prorokowánie/
3:
wieſzczbá/ práktikowánie.
4:
Vaticanus, Bóg w Rzimie prorokowá=
5:
nia.
6:
vaticanus, etiam a, um, adiectiuum, Co
7:
k temu należáło.
8:
Vaticanus collis, Górá w Rzimie nie bárzo
9:
opodal od Tybru rzeki. ad caſtrum an=
10:
geli, Ná którey ſwiętego Piotrá kośćiół
11:
yeſt.
12:
Vaticinus ſiue uaticinius, a, um, Prorocki/
13:
wieſzczniárski/ praktikárski/ a/ e Vt liber
14:
uaticanus ſeu uaticinius, Práktikárskie
15:
xięgi.
16:
Vatidicus, a, um, pro Fatidicus, CC.
17:
Vatinianum odium, Wielki/ okrutny/ nie=
18:
przeyednany gniew. Prouerb. Vatinius
19:
enim quidam populo Romano fuit
20:
in miciſsimus.
21:
Vatius, uatij, maſc. ſec. Krziwogłozny/ to
22:
yeſt który ma zákrziwione goleni álbo też
23:
kośláwy.
24:
Vatrax, uatracis, om. & Vatricoſus, a, ū,
25:
qui crura uicioſa habet, Obſole=
26:
tum.

27:
V ante B.
28:
Vber, Vide Huber.
29:
Vbi aduerbium loci, Kędy/ gdźie. Inter=
30:
rogatiue aliquando ponitur, Teren=
31:
tius. Sed ubi eſt frater? Ale gdzie yeſt
32:
brát?
33:
Vbi ego audierim, A gdziem yam miał o
34:
tym słyſzeć.
35:
Vbi uis, accede, Kiedy chceſz/ prziſtąṕ. Ali
36:
quando temporis aduerbius eſt,
37:
Potym/ álbo gdy.
38:
Vbi te non inuenio, ibi aſcendo in
39:
quendam excelſum locum, A gdym cie
40:
tám nie nálazł/ etć.
41:
Vbiubi compoſitum pro ubicun, Kę=
42:
dyſzkolwiek.
43:
Vbiubi erit inuenta, mater redimet,
44:
Kędyſzkolwiek yedno będzie náleziona/ mát=
45:
ká yą odkupi. Aliquādo adduntur geni
46:
tiui nominum.
47:
Vbi terratum eſſes ne ſuſpicabar qui=
48:
dem, Cic. Gdźieś ſie chował nie mógłem
49:
ſie domyślić/ álbo áni mi ſie o tym ſniło/
50:
ábyś w tych kráyinách był. Vbi gentium
51:
idem.
kolumna: b
V ante B D & E.
1:
Vbicun aduerbium compoſitum, Kę=
2:
dyżkolwiek, Cicero. Vbicun eri=
3:
mus, ſiſtas, Gdzieſzkolwiek będziemy/ za
4:
ſtánów.
5:
Vbicun terrarū ſunt, Gdźieſzkolwiek
6:
pod słońcem ſwiátá ſą. Vbicun erit gen
7:
tium a nobis diligetur, Gdźieſzkolwiek
8:
ſie obroći/ etć.
9:
Vbi nam gentium ſumus, Ale gdźie
10:
wżdy yeſteſmy. Vbi primum, Iako sko=
11:
ro.
12:
Vniuis & ubiuisgentiū, Wſzędzie y tám
13:
y ſam.
14:
Vbi idem.
15:
Vbij populus Germanicus, Lud niemiecki
16:
który przed czáſy w koleńskim biskupſtwie
17:
ſiedział.

18:
V ante D.
19:
Vdo, udonis, maſc. tert. Nieyáki ſtáro=
20:
ſwieckiego odzienia xtałt.
21:
Vdus, a, um, Mokry/ wilki/ wilgotny/ a/ e.
22:
Vdus aqua, Mokry od wody. Vdus
23:
aleator, Piyány/ opiły.

24:
V ante E.
25:
Ve diſiunctiua coniunctio eſt & encliti=
26:
ca, Cic. Bis terue literas miſerat, Dwá
27:
álbo trzi kroć liſty posłał. Geminata ele=
28:
ganter poſtponitur negatiue, Cic. Pe=
29:
to a te ut id a me neue in hoc, neue in
30:
alijs quæras, Proſzę cie ábyś mie o to áni
31:
w tym/ áni w ynych nie pytał.
32:
Ve aliquando diminutionē ſignificat in
33:
cōpoſitione, Vegrādis, Ni owſzeki wiel
34:
ki álbo nie xtałtownego wzroſtu/ wielki ále
35:
nie ráźny.
36:
Vecirs, uecordia, Vide Cor.
37:
Vectiarius, uecticularius, Vide Vectis.
38:
Vectigal, Vectigalis, neut. tert. Cło/ pobór/
39:
dań/ dochód właſnie furlón. Imponere ue=
40:
ctigal, Dań/ pobór vſtáwić. Pendere ue=
41:
ctigal, Dochody płáćić.
42:
Exercere & exigere uectigal, Leuare
43:
agrum uectigali.
Vectigalis


strona: 477


kolumna: a
V ante E
1:
Vectigalis, & hoc uectigale, Hołdowny/
2:
czynſzowny/ kto zwłaſzczá cło/ pobór/ dań y
3:
ynſze podátki winien dáć. Vectigalis &
4:
ſtipendiarius, equi uectigales, Nayemne
5:
konie.
6:
Pecunia uectigalis, Pieniądze z docho=
7:
dów zebráne/ celne pieniądze. Vectigales
8:
facere, Hołdowniki vczinić/ podbic pod
9:
ſwą moc.
10:
Socij uectigales, Hołdowni towárziſze/
11:
też podátki winni dáwáć.
12:
Vectis, huius uectis, Odzwierny rygiel/ za=
13:
worá/ záporá/ też wáłek álbo obło kiy/ któ=
14:
rym co trącáyą/ podnaſzáyą/ też kołowrotny
15:
rigiel/ którym kołowrot obrácáyą.
16:
Vectes etiam, Nośidłá.
17:
Vecticularius, uecticularij, Ten który koło=
18:
wrotnym riglem co ciągnie.
19:
Vecticularius, a, um, adiectiuum, Złodziey
20:
który ſie w domy ludzkie włámauye y krádnie
21:
przełomipłot/ przełomiwrotá. Vecticula=
22:
riam uitam uiuere, Krádzieżą ſie obcho=
23:
dźić.
24:
Vecto, as, Vectura, Vide Veho.
25:
Vegeo, ueges, uegui, uegere, neut. ſec. id
26:
eſt, in ſanitate ſum, Ieſtem świeżym/ krzep
27:
kim/ zdrowym/ czuyę ſie ná mocy.
28:
Vegetus, a, um, Zdrowy ſwieży/ duży/ żywy/
29:
ochotny/ a/ e.
30:
Mens uegeta, Czyſty ochotny vmysł. In=
31:
genium uegetum, Prętki/ oſtry dof=
32:
ćip.
33:
Se uegetum & acrem præbere ad ali
34:
quid faciendum, Ochotnym ſie okázáć.
35:
Aſpectus uegetior, Przeſpieczny/ śmiáły
36:
wzrok.
37:
Interuallum temporis uegetiſsimum
38:
agricolis, Cziſta/ świeża/ zdrowa/ pogodna
39:
chwilá ná oracze.
40:
Veges, uegetis, idem quod uegetus.
41:
Vegeto, uegetas, are, act. prim. W zdrowiu
42:
w świeżośći/ krepkośći/ dużośći záchowa=
43:
wam/ ochłádzam/ vweſelam. Memoriæ ue=
44:
getandæ gratia, Aby ſie pámięć mnożyłá/
45:
krzepczyłá.
46:
Memoriam uegetare, Pámięć ćwiczenim
47:
potwierdzáć.
48:
Vegrandis, & hoc uegrande, Vide in di
49:
ctione Ve.
50:
Veha, æ, Drógá. Obſoletum.
51:
Vehemens, uehementia, Vide Mens.
52:
Vehes, Vide Veho.
53:
Veho, uehis, uexi, uectum, uehere, act.
54:
tert. Wiozę ták końmi yáko łodzią. Vehor
55:
equo, Iádę ná koniu. Vehor rheda,
56:
Wozem yádę. Vehor naui, Wiozę ſie w
57:
łodźi.
kolumna: b
V ante E.477
1:
Fructus ex agris uehere, Zboże z pól
2:
zwoźić.
3:
Vehunt per maria uaſta ratibus, Ve=
4:
hitur oratio tanquam in mari per
5:
translationem, Płynie á mknie ſie.
6:
Vehes, uehis, & uehis, huius uehis, fem.
7:
tert. idem quod plauſtrum, Wóz czymże=
8:
kolwiek náłożony/ furá. Vehes lignorum,
9:
Wóz álbo furá drew.
10:
Vehes ſtercoris, Wóz gnoyu. Vna uehes
11:
Iedná furá.
12:
Vehem fœni largæ onuſtrum tranſmit=
13:
teret, Dobrze náłożony wóz ſiáná mogłby
14:
tędy wniść.
15:
Vehiculum diminutiuum, Wózek/ wáſążek
16:
álbo wáſężny wózek.
17:
Vehicularius, ij, maſc. ſec. Wóźnicá.
18:
Vehicularis, & hoc uehiculare, Co ku wo=
19:
zowi należy.
20:
Vehia, æ, Oſcorum lingua Plauſtrum di
21:
citur.
22:
Vehiare pro uehere, Obſoletum.
23:
Vecto, as, are, & Vectito, as, are, frequen
24:
tatiuum, Vſtáwnie wożę/ wożę á wożę.
25:
Vectio, onis, fem. tert. Wiezienie/ woyźbá/
26:
też yechánie.
27:
Vectabulum, li, idem quod uehicu=
28:
lum.
29:
Vector, uectoris, maſ. ter. Który ná nayem=
30:
nym koniu álbo łodźi yedźie. Aliquando
31:
pro eo qui uehit, Furman/ woźnicá/ też
32:
przewoźnik.
33:
Vectura, uecturæ, fem. prim. Furá. Id eſt
34:
ipſa uectionis actio, & idem uectu=
35:
ra, Furlon/ myto zwłaſzczá furmáńskie álbo
36:
przewóz.
37:
Quantum ſoluiſti pro uectura, Co cie
38:
furá koſztuye/ wieleś dał od przewiezie=
39:
nia.
40:
Equi ad uecturam idonei, Konie godne
41:
w wóz/ godzą ſię do furmáná. Longa dif=
42:
ficilis uectura.
43:
¶Compoſita, Aueho, auehis, auexi,
44:
auectum, auehere, Odwożę.
45:
¶Aueho, Prziwożę. Aduehere ex India
46:
Z Yndiey prziwieść. Per mare aduehere
47:
Po morzu prziwieść. Naue aduehere.
48:
equo aduehere, nauem aduehere, Lódź
49:
prziwieść.
50:
¶Aduectio, onis, uerbale, Prziwiezie=
51:
nie.
52:
¶Conueho, Weſpołek zwożę. Camelis
53:
conuehere, Wielbłądámi zwieść. Con=
54:
uehere ex diuerſo, Weſpołek zwieść. Ex
55:
Hiſpagia merces conuehere.
56:
¶Conuecto, as, are, frequentatiuum,
57:
Vſtáwicznie zwożę.
Lll 3¶Conuectio


strona: 477v


kolumna: a
V ante E.
1:
¶Conuectio uerbale, Zwożenie. Ipſe ſc
2:
licet conuectandi actus.
3:
¶Conuector uerbale, maſc. Który ſie
4:
weſpolek s drugiemi ná łódź albo ná zad
5:
puſzcza.
6:
¶Deueho, Ná dół zwozę. Deuehunt Li
7:
paras, puśćili ſie do Lipár. Ego celeriter ue
8:
liam deuectus, Prętkom ſie ná łodźi ſpuś=
9:
ćił do Velias miáſtá. Deuexit Tyberis
10:
commeatum, Rzeká Tyberis wſzech po=
11:
trzeb dodáłá.
12:
Deuehere in ultimas terras, Ná kray
13:
świátá záwieść/ to yeſt dáleko gdzie za=
14:
wieść.
15:
Deuehi quam molliſsime, Wolniuchno
16:
ſie wieść.
17:
¶Eueho Wywożę. Anguſto tramite e=
18:
uehere, Ciáſnym kątem wywieść. Euehere
19:
ſuas merces, Kupią ſwą precz wywieść.
20:
Aquas ex planis locis euehere, Prze=
21:
puscić precz wodę z rownych płáskich mieyść
22:
Euehi equo, Wyyecháć/ etć. In altum eue=
23:
here, Na głębią w yecháć.
24:
¶Euectio uerbale, Wywiezienie. Et Me=
25:
taphorice qui extollentia, Podwyſzſzenie.
26:
Euectiones, Podwyſzſzenia.
27:
¶Euectus, huius euectus, Wyyechánie
28:
tak ná wodę yáko ná ziemię.
29:
¶Inueho, W wozę. Curru inuehi, Ná
30:
wozie w wyecháć/ być w wiezión. Equo inue
31:
hi, W wyecháć.
32:
Ex alto in portum inuehi, Z głęboká
33:
ku brzegu prziſtępowáć. Flumine inuehi,
34:
Rzeką w wyecháć.
35:
Inuectus portū, inuectus urbem, pro
36:
in portum & in urbem, W wiezio=
37:
ny/ etć.
38:
Inuehebant ſe hoſtes & in portibus
39:
extremis iā oppugnabantur, Wpadały
40:
wpuſzczali ſie nieprziyaciele/ etć. Tantum in
41:
ærarium pecuniæ inuexit, Taką ſummę
42:
pieniędzy do skárbu wnośi/ prziſpo=
43:
rził.
44:
Mala inuehere, Złe rzeczy wnośić. Co=
45:
ruptiſsimos mores ſecum inuexit in
46:
patriam, Dźiwną roſpuſtność á nierząd
47:
s ſobą wniosł do oyczizny. Incommoda
48:
per aliquem inuecta, Wnieſione. Quen
49:
cun caſum fortuna inuexit hunc
50:
apte & quiete ferat, Iákąſzkolwiek przi=
51:
godę fortuna prziniosłá táką muśi skrom=
52:
nie cierpieć.
53:
¶Inuehor, inueheris, inuehi, deponēs,
54:
Wſiádam/ wskákuyę ná kogo słowy/ zło=
55:
rzecę/ á wyrzucam co komu ná oczy. Cur
kolumna: b
V ante E
1:
inueheris in homine innocentem,
2:
Czemu wskákuyeſz/ álbo czemu ták zlie mó=
3:
wiſz o niewinnym człowieku.
4:
¶Inuectus, a, ū, participium, W wiezio=
5:
ny/ wnieſiony/ wyechány. Vt triplici triū=
6:
pho inuectus, Po trzikroć zwycięskim oby
7:
czayem w yechał.
8:
¶Inuectus, huius inuectus, W yechá=
9:
nie.
10:
¶Inuectio, onis, idem.
11:
¶Inuectio item, Wskoczenie ná kogo s
12:
vſzczipliwemi słowy.
13:
¶Inuectiuus, a, ū, Láyący/ złorzecący/ a/ e.
14:
Vt inuectiue orationes dicuntur acer
15:
bius in aliquem ſcriptæ.
16:
¶Inuectiuus, a, um, Z kąd ynąd wnie=
17:
ſiony.
18:
Inuectitij mores, Nowo z kąd ynąd wnie
19:
ſione obyczáye.
20:
¶Perueho, Dowożę/ aż do mieyſcá dowo=
21:
żę.
22:
Peruectus ad littus, Aż do brzegá dowie=
23:
ziony.
24:
Peruehi ad exitus optatos, Doyść żą=
25:
dliwośći ſwey.
26:
Præterueho, Mimo wiozę/ przemiyam/
27:
Vt tuto præterueheretur oram Italiæ,
28:
Aby beſpiecznie przeminął włoski kray.
29:
Inſulam tutam præteruectus eſt, Po
30:
wſziſtkiey ſie wyſpie wiosł. Præteruehere
31:
aliquid ſilentio, id eſt, præterire ſilen=
32:
tio, Opuścić/ zámilczeć.
33:
¶Præteruectio, Minienie.
34:
¶Proueho, Dáley wiozę/ pochodzę/ poſtę=
35:
puyę/ prowadzę ſie dáley. Vbi ſumus pro=
36:
uecti in altum, Iákoſmy skoro dáley ná
37:
głębią wyecháli.
38:
Prouectus ante ſtationes equo, Wyſá=
39:
dził ſie ná konia przed poczet. Prouehi a=
40:
more per translationem, Zábáwiáć ſie
41:
miłością.
42:
Proueho in altum, Puśćić ſie precz ná głę=
43:
bią.
44:
Prouexit orationem meam ueſtra be=
45:
nignitas, Pociągnęłá dáley moyey rzeczy
46:
wáſzá łáská/ y pilne słuchánie. Prouehi in
47:
maledicta, Zánieść ſie w vſzczipliwe sło=
48:
wá.
49:
Prouehere uitam ſuam in periculum,
50:
W niebeſpiecznośc wpráwić. Prouehi ad
51:
optatos exitus, Ządzę ſwą oſięgnąć.
52:
Hæc ſpes adeo eos prouexit, ut, &c.
53:
Takiego ym ſercá tá nádzieyá dodáłá. Pro=
54:
uehere ſtudioſos, Pomágáć vczącym
55:
ſie.
56:
Multum prouexit literarum ſtudia,
57:
Wiele pomógł naukóm.
Prouectus


strona: 478


kolumna: a
V ante E.
1:
Prouectus ad dignitatem, Ná doſtoy=
2:
ność wſádzony.
3:
Quorum uſ ad extremum ſpiritū
4:
prouecta eſt prudentia, Których mądrość
5:
áż do oſtátnego tchu trwáłá. Prouecti lon=
6:
gius in amicitiam, Długo ſobie dobrze
7:
byli.
8:
¶Prouectus, a, um, participium
9:
ſiue nomen ex participio, Vt pro=
10:
uecta ætate, uel prouectus ætate
11:
homo, Srzednich lát człowiek. Lon=
12:
gius prouectus ætate, Obſtarąż/ wczeſnie
13:
ſtáry/ podſtárzáły.
14:
¶Reueho, Záś odwożę. Conſulem in ca=
15:
ſtra reuehere, Zás do obozu záwieść.
16:
Equo reuehi, Wrócić ſie ná koniu.
17:
Prædam reuehere, Lup záś powró=
18:
ćić/ odwieść.
19:
Famam reuehere, W dobrą sławę zás
20:
wpráwić.
21:
¶Subueho, Podwożę/ podyeż=
22:
dzam.
23:
Flumine aduerſo ſubuehi, W zwodę
24:
yecháć.
25:
Naues amne ſubuehere, Lodzie z wody
26:
zwieść.
27:
Ad ardem ſubuehi, Ná zamek być w
28:
wiezion.
29:
In altitudinem ſubuehere, Ná głębią wy
30:
yecháć.
31:
¶Subuecto, as, are, frequentatiuum.
32:
¶Subuectio, onis, uerbale.
33:
Veij ors urbs Hetruriæ.
34:
Viens & Vientanus, a, um, Kto ztámtąd
35:
yeſt.
36:
Veiouis, ueteribus erat Deus cui detra=
37:
cta eſſet iuuandi facultas.
38:
Vel coniunctio diſiunctiua, Albo. Plaut.
39:
uel adeſt uel non, Albo yeſt álbo nie. Ali=
40:
quando copulatiua, Terent. Hanc tu
41:
mihi uel ut, uel clam, uel præcario fac
42:
tradas, Bądź gwałtem/ bądź táyemnie/
43:
bądz przes wyproſzenie pátrz ábyś mi yą
44:
podał.
45:
Vel pro ueluti, Terent. uel hic Pamphi=
46:
lus iurabat quoties Bacchidi, &c. Iá=
47:
ko ten Pamphilus/ etć.
48:
Vel aliquando pro etiam, Vel hoc quis
49:
non credat abs te ortum, Terent. A
50:
ktoby temu nie chciał wierzyć/ żeś ty tego
51:
nábroyił. Vt uel perire maluerit quam
52:
perdere omnia, Iżby też raczey wolał zgi
53:
nąć niżliby wſziſtko vtráćić miał. Vbi ego
54:
hinc abiero, uel occidito, Gdy ya ztąd
55:
odeydę chocaſz go ſniedź nie rzekę o to y
56:
słowá.
kolumna: b
V ante E.478
1:
Velabrum, uelabri, Mieyſce płotnem ob=
2:
wieſzone gdzie oleynicy oliwę przedawali/
3:
mieyſce yeſt w Rzimie przi gorze Auenti=
4:
co.
5:
Velabrenſis, & e, adiectiuum.
6:
Velamen, uelamentum, Vide Velo.
7:
Velarium, uelarij, uelaria, Płótna álbo koł=
8:
dry któremi gierny plac obwieſzano/ zasłoná
9:
kołdrá.
10:
Velaria etiam, Mieyſce zasłonámi obwie=
11:
ſzone.
12:
Valatus, Vide Velo, as, in Velo.
13:
Velatura, Vide Velo.
14:
Veles, uelitis, maſc. tert. Velites, Liekki żoł=
15:
nierski lud/ lekkozbroyny yáko ći którzi
16:
procę nośili. apud ueteres. V nás hu=
17:
ſarze álbo ſtrzelcy mogą być zwani. Dicun
18:
tur & ferentarij olim enim trifariam
19:
milites diuidebātur, in Armatos, quȩ
20:
grauis armatura dicitur, Kyryśnicy. In
21:
Peliatos, Paweżnicy/ v nas huſarze mogą
22:
być zwáni.
23:
Et in Velites qui leuiſsime omnium
24:
armabantur, Vtacznicy/ procnicy/ v nas
25:
ſtrzelcy zową Qui & Rorarij ferentarij
26:
& Accenſi uocantur.
27:
Velites per trabslationem, Swarliwi/
28:
hadrownicy/ wielomowni/ yákoby przekup=
29:
ki.
30:
Velitor, uelitaris, uelitari, Ná vtaczkę wy=
31:
yeżdżamy hárcuyę. Metaph. Swárzę ſie/ há=
32:
drunkuyę.
33:
Velitatio, onis, Vtaczká/ hárcowánie. Me=
34:
taph. Swar/ hadrunek.
35:
Velitaris, & hoc uelitare, Co ku lekko zbroy
36:
nemu ludu należy.
37:
Velitaris pugna, Hárcowánie/ náutaczne
38:
potykánie.
39:
Velitatim, aduerbium idem quod ſal=
40:
tuatim, Vtacznym obyczáyem. Apud Si=
41:
ſennam legitur, ubi alij legunt Velli=
42:
catim.
43:
Velia Palus Italiæ apud Calabros, &
44:
Lucantæ oppidum, etiam in Italia,
45:
& alia in Latio.
46:
Velinus, a, um, poſſeſsiuum, ut Velina
47:
regio in urbe Roma.
48:
Velificus, Vide Velo.
49:
Velitaris uelitor, Vide Veles.
50:
Velitræ ciuitas Colſcorum in Italia, un
51:
de Veliternus, a, um poſſeſsiuum.
52:
Vella, læ, ab antiquis dicebatur pro uil=
53:
la, unde Vellaturam facere, Wieśnia=
54:
kiem/ furmánem być/ furmáńſtwem á woźbą
55:
ſie obchodźić.
Lll 4Vello


strona: 478v


kolumna: a
V ante E.
1:
Vello, uellis, uelli, & uulſi, uulſum, uel=
2:
lere, act. tert. Szczykam/ skubę/ bierzę. Vel=
3:
lere linum, Bráć len.
4:
Vellere radicitus, uel cum radice, S
5:
korzeniem wydzieráć/ wyrywáć. Comam
6:
uellere, Kędzierze wyriwáć. Tondere ra=
7:
dere & uellere fere ſynonyma.
8:
Vulſus, a, um, participiū, Oskubiony/ wyſz=
9:
czykány/ wirwány wybrány/ a/ e.
10:
Vulſura, æ, Szczykánie/ skubienie/ bránie.
11:
Vt uulſura lini, Bránie lnu.
12:
Vellico, as, are, frequentatiuum, Szczipię.
13:
Metaphorice pro Criminor, mordeo,
14:
lacero, Gánię/ przigániam/ złorzeczę/ vſzczi
15:
pliwie o kim mówię.
16:
Opus alicuius uellicare, Xięgi cziye ál=
17:
bo też ynſzą robotę ſzczypáć/ to yeſt gánić/
18:
háńbić.
19:
Vellicatus, huius uellicatus, uellicatim.
20:
Vide Velitatim in Veles.
21:
¶Compoſita, Auello, auellis, auelli &
22:
auulſi, auulſum, auellere, Oddżieram/
23:
odrywam/ obrywam.
24:
Auellere poma cruda ex arboribus,
25:
Nievźrzáłe yábłká oberwáć.
26:
¶Auulſus, a, um, Oddárty/ oderwány/
27:
a/ e.
28:
Auulſus a ſuis, Odſtrzelony/ oddalony od
29:
ſwych.
30:
Auellere rem aliquam a fratre, Oddalić
31:
co od brátá.
32:
Auellere ſe a meretrice, Popuśćić precz
33:
kurwy/ odyąć ſie ſwey woley. Auellere at
34:
abſtrahere filium a matris complexu,
35:
Oddalić od mátki ſyná.
36:
Auulſio uerbale, Oderwánie/ oddár=
37:
cie.
38:
¶Auulſor, auulſoris, Oddźierácz/ odry=
39:
wácz.
40:
¶Conuello, Wydzieram/ wyciągam/ wy=
41:
korzeniam/ głádzę. Conuulſa ſedibus
42:
domus, Z gruntu poruſzony dóm/ vſzły ná
43:
ſtronę.
44:
Conuellere repagula at effringere
45:
fores, Wyrwáć zápory y wytrąćić drzwi.
46:
Conuellere fundamenta, Wyruſzić/ do=
47:
być/ etć.
48:
Conuellere opinionem mente com=
49:
prehenſam, Wytrąćić/ wyráźić komu z
50:
vmysłu yego mniemánie. Conuellere acta
51:
alicuius, Pokáźić/ popſowáć/ zniſzczyć. Ex
52:
manibus conuellere, Z ręku wydrzeć.
53:
Conuellere aliquem de priſtino ſtatu
54:
Wyſádźić/ zepchnąć kogo z yego ſtanu. Con
55:
uellere gratiam alicuius, Zelżyć cziye zá=
56:
chowánie/ zgánić go. Conuellere ius
57:
ſocietatis at amicitiæ, Potár=
kolumna: b
V ante E.
1:
gáć s kim towárziſtwo y záchowánie rośi=
2:
páć.
3:
Statum Reipub. conuellere, Zámotáć/
4:
zniſzczyć ſtan Rzeczypoſpolitey. Conuellere
5:
aliquid alteri, Vrwáć/ vwiéc/ vkráść ko=
6:
mu co.
7:
Labefactata at conuulſa cogitatio,
8:
Zniſzczona y potárgána/ w niwecz obróco=
9:
na.
10:
Cum cuncta auxilia Reipub. labefa=
11:
ctari conuelli uideat, Gdy wſziſtki po=
12:
mocy Rzeczypoſpolitey lecieć y w niwecz ſie
13:
obrácáć widzi.
14:
¶Conuulſus, a, um, participium, Stár=
15:
gány/ zerwány/ potárgány/ też skurczo=
16:
ny/ a/ e.
17:
Conuulſi nerui, Skurczone żyły. Con=
18:
uulſa cutis, Zmárſzczona skórá. Conuul=
19:
ſus muſculus, Skurczony.
20:
¶Conuulſio, onis, Skurczenie.
21:
¶Deuello, idem quod auello.
22:
¶Diuello, Rozdzieram/ rozriwam/ roſtár=
23:
gam/ też wykorzeniam. Cōmoda ciuium
24:
diuellere, Wydrzeć ym ich pożytek. Dolore
25:
diuelli & diſtineri, Roſpychan być boleś=
26:
cią.
27:
Nec diuelli nex diſtrahi poteſt a uo=
28:
luptate, Ani oderwan áni odciągnión mo=
29:
że być od ſwych roskoſzy.
30:
Conglutinationes diuellere, Spoyenie
31:
rozedrzeć.
32:
Diſſolutam & diuulſam rem conglu=
33:
tinare, Roſipáną á roſtárgnioną rzecz ſpoyić/
34:
zbić.
35:
Conſenſus ordinum eſt diuulſus, Roz=
36:
ſipáłá ſie zgodá miedzy ſtany.
37:
¶Euello, Wyciągam/ wyriwam/ wysku=
38:
buyę/ wytárgam.
39:
Euellere ſeſe ex cœno, Wywlec ſie z bło=
40:
tá.
41:
Ex complexu euellere, Z pbłápienia rá=
42:
mion wyrwáć.
43:
Euellera ſibi ſcrupulū ex animo, Me=
44:
taphoricos, Wypuśćić/ odrzućić z vmysłu
45:
yákie trapienie.
46:
Opinionem aliquam ex animis ho=
47:
minum euellere, Wyyąć z vmysłów ludz=
48:
kich yákie mniemánie.
49:
Euellere ex intimis mentobus, Euulſio
50:
uerbale, Wyrwánie/ wytárgnienie. Euul=
51:
ſio dentis, Wyrwánie zębu.
52:
¶Interuello, Z pośrodku wyriwam/ wy=
53:
ciągam/ álbo też rozrywam/ roſtárgam yedno
54:
od drugiego.
¶Peruello


strona: 479


kolumna: a
V ante E.
1:
¶Peruello, Przeſzczipam/ vſzczipam/ przes=
2:
kubam.
3:
Peruellere aliquem Metaph. Zátroskáć/
4:
ſtrapić kogo yakoby ſzczypić á vſzczipliwie
5:
trapiąc.
6:
Peruellere ius ciuile, Przeskuść mieyſckie
7:
práwo/ to yeſt zlie o nim mówić.
8:
¶Reuello, Odrywam/ odzieram. Effringe
9:
re multorum fores & clauſtra reuel=
10:
lere, Odedrzeć.
11:
Effracta & reuulſa ianua, Wyłámána y
12:
oddárta vliczká.
13:
Sublato aditu reuulſis gradibus, Ta=
14:
bula reuulſa, Oddárta tablicá, Tela re=
15:
uellere de corpore Reipub. Metaph.
16:
To co Rzeczypoſpolitey ſzkodźi oddalić. Re=
17:
uellere tabulam in qua nomina ciuita
18:
re donatorum inſcripta ſunt.
19:
¶Reuulſio, Oderwánie/ oddárcie.
20:
Vellus, uelleris, Koſm/ oſtrziżona wełná.
21:
Velo, as, aui, are, act. prim. Nákriwam/ zá=
22:
kriwam/ zásłániam.
23:
Velatus, a, um, participium, Zákrity/ zá=
24:
słoniony/ a/ e.
25:
Capite uelato, Znákritą głową. Velan=
26:
da corporis, Członki człowiecze które má=
27:
yą być zákriwáne.
28:
Velamn, uelaminis, neut. Zasłoná.
29:
Velamentum, ti, neut. ſec. idem.
30:
Velarium, Vide ſupra.
31:
Velum, li, neut. ſec. Zagiel/ płáchtá zwłaſzczá
32:
ná okręciech którą dla wiátru roſciągá=
33:
yą.
34:
Dare uela, Zagiel roſzerzić/ álbo roſpuśćiw
35:
ſzy żagiel yecháć/ żeglowáć. Dare uela re=
36:
trorſum, Ná zad żagiel puśćić/ ná zad
37:
zás żeglowáć.
38:
Vela facere idem quod uela dare, ue=
39:
la dare ſuæ famæ per translationem
40:
Puśćić wodze ſwey sławie/ to yeſt/ nic ſo=
41:
bie dobrey powieśći nie ważyć. Vela uen=
42:
tis permittere, Okręt puśćić precz/ po=
43:
chádzać/ to yeſt ważyć ſie puśćić ſie w ymię
44:
boże ná ſzczęście. Vela contrahere, Spuś=
45:
ćić żagle okręćić płáchtę żagielną około słupá
46:
żaglowego.
47:
Velis uentiſ, Wodą y ziemią/ to yeſt/
48:
wſziſtkiemi śiłámi. Prouerbium, Remis ue
49:
liſ idem.
50:
Velum aliquando idem quod uelamē
51:
Zasłoná.
52:
Velificos, as, are, uel Velificor, aris, ari, de
53:
ponens, Zegluyę/ to yeſt roſpuśćiwſzy ża=
54:
gielną płáchtę yádę/ wiozę ſie po wodzie. Ve=
55:
lificari honori ſuo per translationem
56:
Poważnie ſie nieść/ chwały czći y powagi
57:
ſzukáć.
kolumna: b
V ante E.479
1:
Velificatio, onis, Zeglowánie/ yechánie. Ali
2:
quando, Wagá/ ważenie ná fortunę. Mu=
3:
tata uelificatione, Obroćiwſzy żagiel/ od=
4:
mieniwſzy ſwe przed ſięwzięcie.
5:
Velificus, a, um, Zeglowny/ a/ e. Vt uelifi=
6:
cus curſus, Wiezienie s roſpuſzczonym ża=
7:
glem.
8:
Veliuolus, a, um, in quo uela uolant,
9:
W czym żagle latáyą.
10:
Velito, as, are, pro uelifico, Calep. ſine
11:
autore.
12:
Velatura, æ, Furlón/ myto od woyźby. Face=
13:
re uelaturam, Vide in dictione Vella.
14:
¶Compoſita, Euelo & Reuelo, Odkri=
15:
wam/ odsłániam/ też oznaymiam/ wyyáwiam
16:
Id eſt, detego non reperiuntur apud
17:
bonos autores.
18:
¶Reuelatio, Obyáwienie/ ziáwienie.
19:
Velox, uelocis, om. tert. Prętki/ chutki/
20:
skory.
21:
Velocitas, atis, Prętkość/ rychłość/ sko=
22:
rość.
23:
Velociter aduerbium, Skoro/ pręt=
24:
ko.
25:
¶Præuelox, Bárzo chutki/ prętki.
26:
Velut, ueluti, aduerbia ſimilitudinis, Iá=
27:
koby/ równie ták/ yáko.
28:
Vena, næ, fem. prim. Zyłá. Venam inci=
29:
dere, quod medici phlebotomare ex
30:
Græco delexa uoce dicunt, Puśćić
31:
kreẃ/ záciąć żyłę. Vena pro arteria, Tcho=
32:
wa álbo wietrzna żyłá. Venæ concidere
33:
dicuntur, Moc trácić/ mdlieć/ lecieć/ ſcho=
34:
dźić ná zdrowiu.
35:
Venas cuiuſ generis hominum te=
36:
nere, Káżdego człowieka przirodzenie wie=
37:
dzieć. Venæ arborum, Promienie po drze=
38:
wie yákoby żyły.
39:
Venæ etiam per translationem dicun=
40:
tur in terra, uenæ ſcilicet auri & ar=
41:
genti, &c.
42:
Vena, ſcribendi natura, Chuć/ skłonność
43:
przirodzenia ku piſániu wierſzów. Et ali=
44:
quid ſimile, Non habet uenam dicen=
45:
di, Nie ma po temu przirodzenia áby mógł
46:
wymownie wdzięcznie á łágodnie pi=
47:
ſáć.
48:
Venoſus, a, um, Zyłowáty. Metaph. Duży/
49:
gruby/ świeży/ a/ e.
50:
Interuenium, ij, neut. ſec. Dálekość mie=
51:
dzy żyłámi ziemnemi.
52:
Venabulum, li, neut. ſec. Włocznia/ ná czar=
53:
ny zwierz/ polná włocznia.
54:
Venalis, & hoc uenale, Vide Venes.
Venaphrum


strona: 479v


kolumna: a
V ante E.
1:
Venaphrum ciuitas Italiæ in Campania
2:
oleo nobilis.
3:
Venaticus, uenatus, Vide Venor.
4:
Vendico, Vide Dico.
5:
Vendo, uendis, uendidi, uenditum, uen=
6:
dere, act. tert. Przedáyę. Cum ablatiuo
7:
conſtruitur ſi precium exprimatur,
8:
Plaut, Viginti minis uendere, Zá dwá=
9:
dzieścia funtów przedáć. Et cum geniti=
10:
uis tanti, quanti, pluris, minoris, Cic.
11:
Vendo meum non pluris quam cete=
12:
ri, Nie drożey przedáyę yáko ynſzy. Quan=
13:
ti uendis, Iáko drogo dáyeſz. Quanti
14:
emiſti, Iákoś drogo kupił. Vendere gran
15:
di pecunia, Drogo przedáć. Magno
16:
uendidit, Drogo przedał.
17:
Vendax, uendacis, om. Który rad prze=
18:
dáye/ nie rad długo chowa/ popuſzcza przecz
19:
do ludźi.
20:
Vendito, as, are, frequentatiuum, Vſtá=
21:
wicznie przedáyę/ przedáyno mam.
22:
Venditare item oſtentare, Okázowáć ſie
23:
chełpić ſie/ vdatnym ſie czinić/ prziwłaſzczáć
24:
ſobie co. Ab inſtitoribus tracta Meta=
25:
phora.
26:
Venditatio, onis, Chełpienie/ okázowá=
27:
nie.
28:
Venditatio & oſtentatio idem.
29:
Venditarius qui uenditat Plaut. Vendi=
30:
bilis & hoc uendibile, Przedayny/ też
31:
skupny/ wdzięczny/ a/ e. Venditio uerbale
32:
Przedánie.
33:
Venditor, uenditoris, Przedawcá/ przeday=
34:
nik/ krámarz/ kupiec.
35:
¶Compoſita, Diuendo, Roſprzedá=
36:
wam.
37:
¶Reuendo, Záś przedawam com ku=
38:
pił.
39:
Veneficus, Vide Venenum.
40:
Venenum, ueneni, neut. ſec. Iad/ trućizná.
41:
Bibere uenenum, Pić yad. Facere ma=
42:
lum uenenum, Zádáć komu yad. Venenū
43:
infundere idem, Veneno necare, O=
44:
truć.
45:
Venenum alicui parare, Trućiżnę ná kogo
46:
nárządźić. Tollere ueneno, Iádem zgłá=
47:
dźić.
48:
Celere uenenum & lene contraria,
49:
Venenis erepta memoria, Czáry komu
50:
pámięć odyęta.
51:
Venenatus, a, um, Iádowity/ a/ e. Caro ue=
52:
nenata, Iádem záráżone. Munera uene=
53:
nata, ſagittæ uenenatæ, Iádem nápuſzczo=
54:
ne. Morſus uenenatus, Iádowite vką=
55:
ſzenie.
56:
Venenarius, ij, neut. ſec. Który yády prze=
57:
dáye ál bo ludzie truye. Apul. inuſitatum
kolumna: b
V ante E.
1:
Venenoſus, a, um, Iádem nápuſzczony. Ca=
2:
lep. ſine autore.
3:
Veneficus, uenefici, Iád zádáyący/ czárow=
4:
nik.
5:
Venefica, æ, Czárownicá/ yędzá.
6:
Veneficus, a, um, adiectiuum, ut uenefi=
7:
cus aſpectus, Iádowity/ czárowniczi
8:
wzrok.
9:
Veneficium, ueneficij, Vczárowánie/ też otru
10:
cie.
11:
Veneo, uenis, ueniui, & ſæpius uenij
12:
per ſyncopen, uenum uenire, Być prze=
13:
dan.
14:
Quamplurimo uenire, Bárzo drogo
15:
przedan być. Venum ire & uenum ibit
16:
dicimus, Być przedan.
17:
Venundo, as, are, Vide in Do, as.
18:
Venalis & hoc uenale, Przedány.
19:
Venalis item, Skupny/ kto zwłaſzczá yeſt łá
20:
komy/ ná dáry łatwie ſie da przedáro=
21:
wáć.
22:
Venalis, Przedáyny/ włafny/ niewolniczy.
23:
Venelatitius, a, um, Co bywa przedawano.
24:
Vt uenelatitij ſerui, Niewolni którzi
25:
przedawáni bywáyą.
26:
Venalititius, ij, maſc. ſec. aliquando ſub=
27:
ſtantiue, Kupiec/ przedawcá.
28:
Venalitium, uenalitij, Mieyſce á targ ná
29:
którym niewolniki przedáyą.
30:
Venalitiarius, ij, maſc. ſec. Kupiec/ przeku=
31:
pień niewolnych ludźi.
32:
Venerot, ueneraris, uenerari, com. Czczę/
33:
ważę/ cześć wyrządzam. Eum uenerātur,
34:
ut Deum, Máyą go w podćiwości by
35:
Bogá.
36:
Veneratio, Czczenie/ czći á podćiwośći wyrzą=
37:
dzánie.
38:
Venerabilis, le, Godny czći y powagi.
39:
Venerandus, a. um, idem.
40:
Venerabundus, a, ū, Vczćiwy/ álbo pięknie
41:
ſie s ludźmi obchodząći/ obyczány/ vczćiwie
42:
ſobie poczináyący.
43:
Veneranter aduerbium, Vczćiwie. Apul.
44:
inuſitatum.
45:
¶Irreuerenter aliud aduerbium, Nie=
46:
vczćiwie nieobyczáynie/ z proſtá.
47:
Veneti populi Italiæ quæ Gallia togata
48:
dicitur incipiens a ciuitate Rauenenſi
49:
uſ ad Hiſtriam, Wenetowie, Fuerunt
50:
etiam Veneti populi in Gallia circa
51:
Celtas ad mare ſuperum.
52:
Venetiæ, arum, Miáſto Wenecia.
53:
Venetia ciuitas Galliæ, Vannes po Frán=
54:
cusku.
55:
Venetus, a, um, Wenecki/ a/ e. Venetus co=
56:
lor, Błękitna álbo modra máść.
57:
Venetus lacus, Iezioro Weneckie.
Venetes


strona: 480


kolumna: a
V ante E.
1:
Venetes accolæ illius, Którzi nád tym ye=
2:
ziorem mieſzkáyą.
3:
Venia, æ, fem. pri. Odpuſzczenie winy y yn=
4:
ſzego wykrocenia.
5:
Venia item, Dozwolenie/ dopuſzczenie. Cum
6:
bona uenia audire, S dobrą wolą słu=
7:
cháć.
8:
Cum tua uenia, Zá łáską twą. Si me
9:
bona uenia audire uis? dicam, Ieſli
10:
mie chceſz łáskáwie á cierpliwie słucháć? po=
11:
wiem.
12:
Bona tua uenia dixerim, Zá łaską twą
13:
mówiać.
14:
Veniam petere, Láski żędáć. Habere ue=
15:
niam paulo pluribus uerbis. Nie mieć
16:
zá złe ácz kto wiele słów czini. Dare ue=
17:
niam alicui, Odpuśćić. komu Volun=
18:
tario facinori uenia dari non debet,
19:
Swowolny vczinek nie ma być przepuſz=
20:
czón.
21:
Dabis hanc ueniam mi frater ut no=
22:
ſtros Græcis anteponam. Dozwoliſz á
23:
dopuściſzmi tego miły bráćie/ etć. Venia
24:
ſit, Muśi ſie y tego y owego przeyź=
25:
rzeć.
26:
Venia ſit dicto, Zá łáską wſzech mó=
27:
wiąć.
28:
Impetrare ueniam, Oſięgnąć łáskę/ od=
29:
odpuſzczenie.
30:
Veniæ in plurali dicuntur uulgus indul
31:
gētias uocat, Odpuſty grzechów. Veniale
32:
uenia dignum apud Macrobium le=
33:
gitur.
34:
Venio, uenis, ueni, uentum, uenire, Przi=
35:
chodzę/ yádę/ ydę. Venit ab exercitu, Przi=
36:
ſzedł z woyská.
37:
Venire angiporto pro ab Angipor=
38:
to, a Roma uenire, Z Rzimu przichodźić.
39:
Venio pedes, Pieſzli ydę. Supplicem ue=
40:
nire ad aliquem, Pokornie przed kogo
41:
prziść.
42:
Illic ueniunt fecilius uuæ, Tám ſie liepiey
43:
wino vdawa/ álbo nadawa. Veniunt ſpon
44:
te ex arboribus, Sámy z ſiebie roſtą. Vſu
45:
uenit, Przigadza ſie. Sæpe uſu uenit, Czę
46:
ſtokroć ſie przigadza. In mentem iſtuc ue=
47:
nit, To mi ná myśl przipádło. At iſtuc mi=
48:
hi in mentē nō uenerat, Nicem o tym nie
49:
miślił.
50:
Scribis in Italia te moraturū, dū tibi
51:
literæ meæ ueniant, Piſzeſz że chceſz ták dłu
52:
go we włoſzech mieſzkáć/ áż ći liſty moye przi=
53:
dą.
54:
In orationem uenire, Vdáć ſie w rzecz.
55:
Ad extrema uentum foret, niſi, &c.
56:
Stáłoby ſie było naygorzey/ by/ etć.
kolumna: b
V ante E.480
1:
Celerius iſta ad naſum ueniunt, Pręt=
2:
ko przichodzą do noſá/ to yeſt/ wnet ſie dá=
3:
yą czuć.
4:
venit ad aures meas, Dowiedziałem ſie/
5:
wyrozumiałem.
6:
Venire ad finem dicitur re aliqua,
7:
Być skończona.
8:
Ad inimicitias res ueniſſet, niſi, &c.
9:
Prziſzliby byli ku zwádzie/ by/ etć. Venire
10:
ad internecionem, W niwecz ſie obró=
11:
ćić.
12:
Ad nihilum uenire idem, Ad nimiū
13:
uenire, Názbyt ſie ſtáć. Ad pactionem
14:
uenire, Zgodźić/ ziednáć ſie. Ad uadimo=
15:
nium non uenire, Nie ſtánąć ná rok/ prze
16:
páść zákład.
17:
Venire alicui aduerſum, Wyniść/ wyye=
18:
cháć przećiwko komu.
19:
Venire alicui auxilio, Ná pomoc komu
20:
prziść.
21:
Veniunt hinc ad Rempub. plurima
22:
commoda, Wielki pożytek z tąd ma Rzecz
23:
poſpolita.
24:
Venire cum impetu, S popędliwością ná
25:
kogo prziść.
26:
Eo uenere mores, K temu prziſzły oby=
27:
czáye.
28:
Fœliciter iſtam rem tibi uenire cupio
29:
Boże dayći ſie ſzczęśliwie w tey rzeczy wo=
30:
dźiło.
31:
Venit Hyems, Nádchodźi źima. In ami=
32:
citiam uenire aliquorum, Zyąć záchowá=
33:
nie/ álbo przyść w prziyaźń niektórych. Ve=
34:
nire in arbitrium ac poteſtatem ali=
35:
cuius, W moc cziyę prziść.
36:
Quod in buccam uenerit, ſcribito,
37:
Cić śliná przinieſie do gęby/ piſz.
38:
Venire in calamitatem, W nieſzczęście
39:
wpáść.
40:
Venire in certamen, Ku zwádzie prziść/
41:
zwádzić ſie.
42:
In complexum alicuius uenire, Być
43:
obłápion od kogo.
44:
Venit in confeſſum ea res, Wyyáwia ſie
45:
tá rzecz/ ſzerzi ſie.
46:
In conſpectum alicuius uenire, Przed
47:
obliczność cziyę prziść.
48:
Ad me in conſpectum uenire uetue=
49:
ram, Zákazałem mu był áby mi ná oczy nie
50:
chodźił.
51:
In contemptionem uenire, & in con=
52:
temptum uenire, Być wzgardźion.
Venit


strona: 480v


kolumna: a
V ante E.
1:
Venit iam in contentionem, utrum ſit
2:
probabilius, O tym ſie dźiś ſwárzą/ gadá=
3:
yą/ diſputuyą/ etć.
4:
Quæ in controuerſiam ueniunt, O któ=
5:
rych rózność yeſt.
6:
In contentionem de accuſando ueni=
7:
re, Wſpieráć ſie ſądownie ktoby powodną
8:
ſtroną miał być á żáłobę náprzód kłáść. In
9:
contentionem honoris uenire, Zá páſy
10:
chodźić o poważnieyſze mieyſce. In deditio=
11:
nem uenire, Prziść w ręce nieprziyaciel=
12:
skie/ dá ſie.
13:
In diſcrimen uenire, W niebeſpieczność
14:
ſie wdáć/ álbo prziść. Venire in diuitias,
15:
Zbogáćić ſie.
16:
Mihi uenit dubium tua fides & con
17:
ſtantia, Nie wiele dzierżę o twey wierze y
18:
ſtáłośći/ wątpię o tobie.
19:
Tua fama & gnatæ uita in dubium
20:
ueniet, przidzie we złe miemánie álbo wprá
21:
wiſz tym obyczáyem ſwą sławę/ y dziewki
22:
twoyey żywot we złe mniemánie. Non ue=
23:
niunt in dubium de uoluntate, Nie
24:
wątpią nic o ich woley.
25:
De forte uenio in dubium miſer, Też
26:
mi nędznikow ydzie o głowną ſummę/ też
27:
ſie o głowną ſummę muſzę bac/ zadáyą mi
28:
trudność o nię.
29:
In dubium de ciuitate uenire, Wątpić
30:
yeśli któ yeſt mieſzczáninem á ma mieyſckie prá
31:
wo którego miáſtá.
32:
Quod conſtitutum erat in dubium
33:
uenit, Co było poſtánowiono yuſz ſie záś ro=
34:
ſchwiewa.
35:
In familiaritatem alicuius uenire, Po=
36:
towárziſzić/ pokumáć ſie s kim. Venire in
37:
fidem alicuius, Zdáć/ á ſpuśćić ſie ná cziyę
38:
wiárę.
39:
In medium uenire, Wyſtępić przed oblicz=
40:
ność ná yáſność. Hoc ex hac re uenit in
41:
mentem mihi, To mi ztąd wpádło w
42:
myśl.
43:
Venit mihi Plato in mentem, Wſpo=
44:
mionąłem ná Platona/ wpadł mi ná myśl
45:
Plato.
46:
Quæ mihi ueniebant in mentem, Które
47:
m ná ten czás przichodziły ná myśl. In men=
48:
tem tibi non uenit quid negotij ſit
49:
cauſam publicam ſuſtinere, Nic podob=
50:
no o tym nie miśliſz co zá wielka rzecz yeſt
51:
Rzeczpoſpolitą ná ſobie mieć. Tibi in men=
52:
tem ueniat facito quemadmodum
53:
uitam huiuſce depinxeris, Roſpámiętay
kolumna: b
V ante E.
1:
á rozmyśl ſie dobrze ná to ábyś mógł yáko
2:
nalepiey yego żywot wyſtrichnąć. Venit mi=
3:
hi fama loci religionis illius in men=
4:
tem, Wſpomionąłem.
5:
In notitiam uenire, Ku znáyomośći prziść.
6:
oznaynić ſie.
7:
In numerum oratorum uenire, Miedzy
8:
wymowe/ á rzeczniki być poczitan. In obli=
9:
uionemuenire, Być zápámiętan. Veniam
10:
in odium ſi amicum deſtitero tueri,
11:
Przidę w nienawiść yeśli przi prziyacielu
12:
ſtać nie będę w yego potrzebie. In ordinem
13:
Senatorium uenire, W rádę być wzięt/
14:
Woyewodą álbo káſtellánem zoſtáć. Cum
15:
in otium uenerimus, Gdy ku pokoyu przi=
16:
dziemy/ álbo gdy czáſu doſtániemy.
17:
In partem impenſe uenire, O część koſz=
18:
tunku ná którą rzecz prziść. Venit in pe=
19:
riculum ne illud amittat, Nie dáleko od
20:
tego że to podobno muśi vtráćić.
21:
In poſſeſsionem uenire, W dzierżenie
22:
prziść.
23:
In poſſeſsionem Reipub. uenire, Sprá=
24:
wowánie Rzeczypoſpolitey k ręku wziąć/ ál=
25:
bo Krolem/ Xiążęciem zoſtać.
26:
Vulgatum illud in prouerbium uenit
27:
Weſzło w poſpolitą przipowieść.
28:
In prouerbij conſuetudinem uenit
29:
largitionem fundum non habere,
30:
W obyczay przipowieści weſzło/ álbo ták
31:
poſpolicie mówią/ rozruſzność dná nie
32:
ma.
33:
Subita mors in quæſtionem uenit,
34:
Bywa bádano y pytano co zá przicziná yeſt
35:
ták nagłey śmierći.
36:
In religionem uenit illi hæc res, Ruſza
37:
go yego ſumnienie o tę rzecz. In ſermonem
38:
hominum & uituperationem uenit,
39:
Wſzedł ná yęzyk ludźióm/ wſziſcy o nim źlie
40:
mówią.
41:
Quoniam in ſermonem iam ueniſti,
42:
Gdyżeś ſie w rzecz vdał.
43:
In ſocietatem laudū alicuius uenire,
44:
Stác ſie vczeſnikiem chwáły cziyey. Inſpem
45:
uenire, Mieć dobrą nádzieyę.
46:
In fortem prouinciæ uenire, Iednym z
47:
tych być którzi ſie lóſem o ſtároſtwo álbo
48:
ynſzy vrząd roſpráwuyą.
49:
In ſpem uentum erat diſcordia inte=
50:
ſtina diſſolui rem Romanam poſſe,
51:
Nádziewano ſie/ etć.
In


strona: 481


kolumna: a
V ante E.
1:
In ſuſpicionem uenire, W podeyźrzenie
2:
priść.
3:
Qui tibi in ſuſpicionem nullo ſuo de=
4:
licto uenit, Który do ciebie w podeyźrzenie
5:
wſzedł/ namnieyſzey drobiny w tym nie bę=
6:
dąć winien.
7:
Audiuimus eum ueniſſe in ſuſpicionē
8:
Torquato de morte Panſæ, słyſzeliſmy
9:
że go Torwuatus ma zá podeyźrzánego w
10:
śmierci Panie.
11:
In uitam uenire, Národźić ſie. Veni in
12:
tempore, Práwiem w czás prziſzedł. In uni
13:
tatem uenire, Ziednoczić ſie. In uſum ue=
14:
nire, W vżywánie prziść.
15:
Mœror ſummus uenit in eum morte
16:
bráckiey.
17:
Quum Piſas nauibus ueniſſet, Gdy ſie
18:
w łodźi prziwiosł do Piſás. Quo propius
19:
ſpem uenerāt, Im ſie bárziey nádziewáli/
20:
ym więtſzą nádzieyę mieli.
21:
Subſidio uenire, Ná pomoc prziść. Ve=
22:
nire ſuppetias idem.
23:
Vinum tedio uenit ei, Sprzikrziło mu ſie
24:
wino.
25:
Si uſus ueniat, Ieſli ſie potráfi/ yeſli będzie
26:
potrzebá.
27:
Mihi uſu uenturum non arbitrabar,
28:
Nie nádziewałem ſie áby mi k temu miáło
29:
prziść/ ábych tego miał potrzebowáć. Venit
30:
idem uſu mihi quod tu tibi ſcribis,
31:
Równie ſie ták mnie przigodźiło yáko y to=
32:
bie.
33:
In tomenti uſum ueniunt, Miáſto po=
34:
ſtrzigáckiey bárwice ich vżywánia.
35:
Venio oratum, uenio emptum, uenit
36:
deriſum.
37:
Venit imperſonale, Cic. Ad me uētum eſt
38:
Prziſzło yeſt ku mnie. Si maximum in di
39:
ſcrimē uenietur, Gdyby więc wielka tego
40:
potrzebá byłá.
41:
Veniens, uenientis, participiū, Przichodzą=
42:
cy/ nádchodzący Annus ueniens, Prziſzły
43:
rok.
44:
Ventio, onis, Prziście. Plaut. obſole=
45:
tum.
46:
Vento, as, are, & Ventito, as, are, frequē=
47:
tatiuum, Vſtáwicznie przichodzę/ przichodzę á
48:
przichodzę.
49:
Sæpius uentitare in agrum, Vſtáwicznie
50:
doględáć folwárku.
51:
¶Compoſita, Aduenio, aduenis,
52:
penult. cor. adueni, aduentum, adue=
53:
nire, Nádchodzę/ przichodzę k czemu álbo ku
54:
komu.
55:
Aduenis modo? Terasżeś dopiero przi=
56:
ſzedł?
kolumna: b
V ante E.481
1:
Pace aduenio & pacem ad uos affer=
2:
ro, W pokoyu przichodzę y pokoy wam przi=
3:
noſzę. Interea dies aduenit, W tey chwyli
4:
dźień nadſzedł.
5:
Aduenire morbus dicitur quando in
6:
cipit, Chorobá nádchodźić/ etć. Aduenire
7:
pro uenire ſimplici eodem modo ſæ=
8:
pe indiferenter accipitur, ut ueniſti in
9:
tempore & adueniſti in tempore, Prá=
10:
wieś w czás prziſzedł.
11:
Per tempus aduenire & oportune ad=
12:
uenire idem.
13:
Adueniſſe ſenectus dicitur cum quis
14:
ad eam peruenit.
15:
¶Adueniens, aduenientis, Nádchodzący
16:
przichodzący participium.
17:
¶Aduento, as, are, frequentatiuum an
18:
tiquis pro primitiuo ponebatur ſicut
19:
adiuto pro adiuuo.
20:
¶Aduentare item pro appropinqua=
21:
re nunc de tempore dicitur, nunc de
22:
perſona, nuns de re aliqua, Vt aduen=
23:
tat decimus menſis, Przibliża ſie dzieſiąty
24:
mieſiąć.
25:
Aduentare & prope iam eſſe debes,
26:
Przibliżáć y nie dáleko ruſz mász być. S au=
27:
tem mors aduentet, Ieſliby ſie przed tym
28:
śmierć przibliżyłá.
29:
¶Aduentor uocabulum a Plauto ni=
30:
mium licenter fictum, Ten który z nienac=
31:
ká nádſzedł.
32:
Aduentorium prandium Viues uocat
33:
Prziwitána vcztá który ſie náwróći do do=
34:
mu.
35:
¶Aduentus, huius aduentus, maſcul.
36:
Prziście. Aduentus & diſceſſus contra=
37:
ria.
38:
¶Aduentitius, a, um, Obcy/ przichodny/
39:
cudzoziemski/ a/ e.
40:
Aduentitijs & externis adiumentis uti
41:
Obcych á zkąd ynąd przichodzących pomoćy
42:
vżywáć.
43:
Aduentitia & tranſmarina doctrina,
44:
Nowa/ obca/ zámorska nauká. Aduenti=
45:
tium innato & inſito opponitur, ad=
46:
uentitijs regum & nationum copijs
47:
iuuari.
48:
Humor aduentitius, Nowoprzichodna
49:
wilkość.
50:
Pecunia aduentitia cui reſpondet ex
51:
aduerſo pecunia ſua & propria, Cu=
52:
dzoziemska monetá.
53:
¶Aduentito, as, are, aliud frequenta=
54:
tiuum, Vſtáwicznie nádchodzę. Calepi=
55:
nus.
Mmm¶Conuenio


strona: 481v


kolumna: a
V ante E.
1:
¶Conuenio, Schadzam/ gromádzę ſie we=
2:
ſpołek.
3:
Conuenire undi, Ze wſząd ſie zeyść.
4:
Conuenire in unum locum, Zeyśćſie ná
5:
yedno mieyſce.
6:
Vndi ad Cæſarem legati conuene=
7:
runt, Ze wſząd ſie posłowie do Ceſárzá zie=
8:
cháli.
9:
Quo amici conueniunt ad exequias
10:
cohoneſtandas, Gdzie ſie prziyacielſtwo
11:
ſchodźi ku poczćiwośći pogrzebnemu obcho=
12:
du.
13:
Conuenire de re aliqua, Zgromádźić ſie
14:
dla którey rzeczy.
15:
Cōuenire de re Venerea etiam dicitur,
16:
Doyść białey głowy/ etć.
17:
¶Conuenio item, Zgadzam ſie/ vma=
18:
wiam/ poſtánowiam s kim. Ita mecum con
19:
uenit, Ták ſie ze mną zgodźił/ ná tymeſwá
20:
obádwá przeſtáłá.
21:
Quomodo inter ad eos cōuenit, Iáko
22:
ſie s ſobą zgadzáyą. Optime cum aliquo
23:
conuenire, Bárzo zgodnym á prziyáznym
24:
być.
25:
Conueniebat mulier uiro in manum,
26:
Niewiáſtá mężowi obiecowála dáyąc mu ná
27:
to rękę á to w ten czás gdy (v ſtárych) nie=
28:
wiáſtá przichodźiłá w moc mężowę nie yna=
29:
czey yákoby właſną dziewką yego byłá od
30:
tego czáſu goſpodinią byłá zwána/ á to ſie
31:
dziáło z obudwu ſtrón/ nie ynáczey yáko v
32:
nas bywa gdy ſtadło zá mąſz zmawiá=
33:
yą.
34:
Ne inter conſules quidem ſatis conue
35:
niebat, Nie owſzeki zgodni byli. Conue=
36:
nit inter eos ratio accepti & expenſi,
37:
Zgadza ſie ſua wzięcia s ſuá wydawania
38:
poráchowáli ſie/ nie mniey ſie wydáło yako
39:
y wzięło.
40:
Conuenit hoc fratri mecum, W tym
41:
żadney róznośći s brátem nie mam/ yeſteſ=
42:
wá w tym zgodna. Nec locus, nec ſermo
43:
conuenit mihi cum eo, Nie mam s nim
44:
żadney ſpráwy/ nic s nim nie mam mówić
45:
áni ſpráwowáć. Conuenit mihi cum hoc
46:
de re, Co ſie tknie tey rzeczy/ nic ſie od niego
47:
nie odſtrzelam.
48:
Conuenit mihi cum aduerſarijs ma=
49:
trem eſſe interfectam a filio, Znam to
50:
weſpołek z pozwáną ſtroną że mátke ſyn zá=
51:
bił. álbo nie przi tego przećiwna ſtroná że
52:
mátká od ſyná zábita yeſt/ w tym nie máſz
53:
żadnego ſporu.
54:
Mihi cum Deiotaro conuenit, ut ille
kolumna: b
V ante E.
1:
in meis caſtris eſſet cum ſuis copijs,
2:
Poſtánowiłem ták s Deyotarem. Poſterius
3:
priori non conuenit, Nie zgadza ſie ko=
4:
niec s przodkiem, Conuenire ſibi, Nie
5:
ſzwánkowáć/ záwżdy yednę miárę y obyczay
6:
trzimáć.
7:
Conuenit ſubaudi inter eos, ut ſit, con
8:
uenit inter eos, Zgodźili ſie/ vmowę y po
9:
ſtánowienie miedzy ſobą vczinili. Pacto con
10:
uenit ut cum, &c. Vmowę s ſobą vczi=
11:
nili.
12:
De hoc parum conuenit, Ieſzcze to nie
13:
owſzeki pewno. De facto conuenit, Co ſie
14:
tknie vczinku niemáſz żadnego ſporu o
15:
tym.
16:
Sæuis inter ſe conuenit urſis, Zgadzáyą
17:
ſie s ſobą.
18:
Id conuenerat ſignum, To zá znák ſpól=
19:
nie ſobie wſziſcy dáli. Conuenit pax, Po=
20:
kóy yeſt poſtanowión. Conueniunt
21:
mores, Zgadzáyą ſie obyczáye. Tempus &
22:
locus conuenit, O czás y o mieyſce ſie
23:
zgadzáyą.
24:
Conuenit numerus quantum debui,
25:
Tráfiłá ſie liczbá. Non conueniunt hæc
26:
nuptijs, Nie należą ty rzeczy ku weſe=
27:
lu.
28:
Non omnis ætas ludo conuenit, Nie
29:
káżde látá tráfne ſą ná kunſztowánie. Erat
30:
nemi in quem ea ſuſpicio conueniret
31:
Nie był yeden ná kogo by to podeyźrenie
32:
przipáść mogło.
33:
Conuenit ad eam hæc contumelia, w
34:
czás nań tá potwarz/ godzien tego. Con=
35:
uenit optime ad pedem cothurnus,
36:
Práwie mi go w czás ná nogę.
37:
¶Conuenire cum accuſatiuo ſignifi=
38:
cat alloqui, Mówić s kim/ doyść do ko=
39:
go.
40:
Nemo me adhuc ſuper ea re conue=
41:
nit, Nikt mi o to yeſzcze słowa nie
42:
rzekł.
43:
De hoc conueniam preceptorē, Spy=
44:
tam o to miſtrzá/ etć.
45:
Conuenire aliquem in ius, Pociągnąć
46:
kogo ná práwo.
47:
Conuenire & colloqui, Conuentus
48:
eſt a me, Mówiłem s nim.
49:
Conueniunt multi populi Carthagi=
50:
nem, Schodzą gromádą/ ſipią ſie weſpołek
51:
do Kártáginy
¶Conuenit


strona: 482


kolumna: a
V ante E.
1:
¶Conuenit imperſonale, Godźi ſie.
2:
Plaut. Ignoſcere his te conuenit, Godźi
3:
ſie ym odpuśćić.
4:
Haud conuenit una ire amicam cum
5:
Imperatore in uia, Nie prziſtoyi/ nie go=
6:
dzi ſie áby ſie pan ricerz weſpołek s pánią
7:
duſzką prowádźić miał przes vlicę. Non
8:
decet ne conuenit, Ani ſie godźi/ áni
9:
prziſtoyi.
10:
¶Conueniens, entis, participium ſiue
11:
nomen ex participio, godny/ słuſzny/ przi
12:
ſtoyny/ trafny/ potemny/ ſpoſobny k cze=
13:
mu.
14:
Nihil eſt tam naturæ aptum, tam con
15:
ueniens ad res ſecundas, Nic nie yeſt ták
16:
potemnego/ ták ku ſzczęściu ſpoſobnego álbo
17:
słuſznego/ etć.
18:
Conuenientiſsimum mihi eſſe putaui
19:
Miałem ze to ná mię nawięcey należeć y
20:
naybarziey prziſtáć miáło.
21:
¶Conuenienter aduerbium, Słuſznie
22:
trafnie/ potemnie/ práwie dobrze. Conue=
23:
nienter ad præſentem fortunæ noſtræ
24:
ſtatum loquuti eſtis, Práwieście cziście
25:
mówili wedle ſtanu dźiſieyſzego ſzczęścia ná=
26:
ſzego wedle tego yáko dźiś rzecz náſzá nie=
27:
ſie.
28:
Congruenter naturæ conuenienter
29:
uiuere, Wedle tego yáko przirodzenie cią=
30:
gnie á yako yey zdrowie nieſie żyć.
31:
¶Conuenientia, æ, fem. prim. Zgodá też
32:
słuſzność/ prziſtoyność/ potemność/ ſpoſob=
33:
ność. Vt conuenientia partium, Zgodá
34:
miedzy ſtronami/ vmówienie/ poſtánowie=
35:
nie.
36:
Conuenientia & coniunctio naturæ,
37:
Zgodá á złączenie przirodzenia. Conuen=
38:
tæ dicebatur conditio cum primus
39:
ſermo de nuptijs & earum conditio=
40:
ne habebatur, Sipont.
41:
¶Conuentus, a, um, participium, ut
42:
pax conuenta, Vmówiony/ poſtánowiony
43:
pokóy.
44:
Conuento Hirco opus eſt, Muſzę yść
45:
do Hirciuſá.
46:
¶Conuentus, huius conuentus, Ziechá=
47:
nie/ ziad/ ześćie/ zgromádzenie/ ſyem. Con=
48:
uentus agere, Seymowáć/ ſyem/ roki álbo
49:
wiece trzimáć álbo ſądźić.
50:
¶Conuenticula, orum, Schadzki/ mieyſcá
51:
zwłaſzcza gdzie ſie ná bieſiady ſchodzą. Sed
52:
fere in malum partem.
53:
Conuenæ, arum, Cudzoziemcy/ lud zwłaſz
54:
czá z rozmáyitych ludźi weſpołek zbieżány ku
55:
ſpołecznemu mieſzkániu.
kolumna: b
V ante E.482
1:
¶Conuētio, onis, uerbale, Zmowá/ vmo
2:
wa/ zgoda/ poſtánowienie=
3:
¶Deuenio idem quod ſimplex, Przi=
4:
chodzę. Vel etiam, Dochodzę/ doyeżdzam/
5:
wpádam/ potrafiam.
6:
deuenire domum, Doyść do domu. Ad
7:
legionem deuenit, Aż do zaſtępu do=
8:
ſzedł.
9:
In Cæſaris caſtra deuenire, Do obozu
10:
Ceſárskiego doyść.
11:
Deuenire ad Senatum, Vciec ſie do rá=
12:
dy.
13:
Deuenire ad maturitatē, Dorość/ prziść
14:
ku męſtwu.
15:
Ex uno ſermone in alium deuenire,
16:
Z yedney rzeczy w drugą wpáść. Deueni=
17:
re in inſidias, Wpaść w ręce ſtoyącym ná
18:
ſię/ álbo ná ty którzi nań ſtan potráfić. De=
19:
uenire in uictoris manus, Prziść w ręce
20:
zwicięskie.
21:
In aliquem deuenire, Wpáść ná ko=
22:
go.
23:
deuenire in medium certamen at
24:
diſcrimen, W pośrzód bitwy prziść/ być ob
25:
ſtąpión.
26:
Miſeret me tantum deueniſſe ad eum
27:
mali, Zal mi że go ták wiele nieſzczęśćia
28:
nádeſzło/ podkało.
29:
Nolebam illum noſtrum familiarem
30:
ſermonem in alienas manus deueni=
31:
re, Nie byłá moyá wola áby ty ſpólnie náſze
32:
słowá miáły w obce ręce przyść/ to yeſt/
33:
wyyáwić/ rosłáwić ſie.
34:
¶Euenio, Wychodzę/ przigadzam/ ſtawam
35:
ſie/ przytráfiam. Plautus, Euenire rus, Wy
36:
niść ná wieś.
37:
Si eueniunt quæ opto, Yeſli ſie ſtánie co
38:
żądam.
39:
Euenit aliter, Ynáczey ſie tráfiło, Ex ſen
40:
tentia euenit, Tráfiło ſie wedle moyey my=
41:
śli.
42:
Præter ſententiam & ſpem euenit, Nád
43:
mniemánie y nádzieyę ſie przygodźiło. Eue=
44:
nit facile, Latwie ſie to przigadza. Eue=
45:
nit ut moreretur ille, Przigodźiło ſie to
46:
że vmárł.
47:
Euenit illi commodum, Podkáło go
48:
ſzcześćie.
49:
Damnum maximum illi euenit, wielką
50:
ſzkodę popdał.
51:
Diſceſsio euenit, Przygodźiło ſie że yeden
52:
tám muſiał drugi ſám.
53:
Illis iter incommodum euenit, Ná złą
54:
drógę tráfili/ złą drógę mieli. Partus clam
55:
patrem euenit, Dziecię ſie vrodźiło bez wiá=
56:
domośći oycowskiey.
Mmm 2Male


strona: 482v


kolumna: a
V ante E.
1:
Male illis eueniat, Boże day ym wſzyſtko
2:
złe.
3:
Vſu hoc euenit, Rádo ſie to poſpolicie
4:
przigadza.
5:
Hæc blanda dicta quo eueniant ma=
6:
le metuo, K czemu ſie ty słówka ták łágo=
7:
dne zániosły/ ná co ſie ściągáyą álbo k czemu
8:
wynidą bárzo ſie boyę.
9:
Metello Numida euenit, Wpadł mu w
10:
ręce/ etć.
11:
¶Euenit imperſonale pro ita cecidit,
12:
Terent. Quid Athenas inſolēs? C. eue
13:
nit, Przigodźiłoſie.
14:
¶Euentus, huius euentus, ui, gen. maſ.
15:
quart. declin. tam in ſingulari quam in
16:
plurali, Wychodz/ wyście/ skonczenie. Qui
17:
euentus futuri ſint huius belli incer=
18:
tum, Co zá wychód álbo skonczenie tey woy=
19:
ny będzie/ nikt nie wie.
20:
¶Euentum, ti in plurale Euenta, euen
21:
torum, Trafunek/ przygodá.
22:
¶Circumuenio, Ze wſzech ſtrón okrą=
23:
żam/ obſtępuyę/ opádam/ obganiam. Meta=
24:
phorice, Podchodzę/ zdradzam/ etć. Hoſtē
25:
circumuenire, Obſtąpić/ obskoczić nie=
26:
prziyacielá.
27:
Circumuentus omnibus neceſsitudi=
28:
nib. Wſzem dobremi vczynkámi ogárnión/
29:
obdárzón.
30:
Cicrumuenire per inſidias, Chytrze á
31:
táyemnie opáść/ ogárnąć/ obtoczyć. Circū=
32:
uenire in colloquio, Mówiąć s kim ye=
33:
go oſzukáć.
34:
Circumuenire & opprimere, Podſzetſzy
35:
zátłumić.
36:
Circumuentus pecunis innocens, Pie
37:
niądzmi niewinny nieboral oſzukan/ to yeſt/
38:
od ſędziów pieniądzmi przedárowánych ſą=
39:
dzón.
40:
Circumueniri iudicio, W nieſpráwie=
41:
dliwym ſądzie być oſzukan. Per arbitrium
42:
circumuenire, Przes yednaczá kogo po=
43:
deyść.
44:
Periculo circumuentus, Niebeſpiecznoś
45:
cią ogárnión/ to yeſt wſzędzie nań zlie gdzie
46:
ſie obróći.
47:
¶Circumuentio, onis in Biblijs, Zdrá=
48:
dá/ podeyście/ oſzukánie.
49:
¶Inuenio, Náyduyę/ wynáyduyę/ wymy=
50:
ślam/ ſmyślam. Inueni quod agam, Ná=
51:
lazłem/ wiem co mam czynić. Inuenitur a=
52:
pud authores & in authoribus, Bywa
53:
náydowano/ przigadza ſie v składáczów.
54:
Inuenitur inter exempla, idem.
55:
¶Inuenire item, Náleść/ to yeſt doſtáć/ oſię
56:
gnąć.
kolumna: b
V ante E.
1:
Hinc ſibi nomen inuenit, Ztądże ſobie
2:
ymię nálazł/ ztądże ymieniá doſtał. Vt ſer=
3:
uet quod labore inuenit, Aby chował cze=
4:
go pracą doſtał.
5:
Pamphila mea inuenta eſt ciuis, Nálá=
6:
zła ſoie być rodźiczka miáſtá. Aditum inue=
7:
nire ad rem aliquam, Náleść przyſtęp ku
8:
którey rzeczy.
9:
Inuenta eſt cauſa qua te expelleret,
10:
Yeſt wymyślona przyczyna którą cie chce
11:
wypchnąć.
12:
Orationē ſperat inueniſſe ſe, Terē. Ma
13:
nádzieyę że naydzie co będzie miał mówić.
14:
Ne certum inueniri poterat, Niemo=
15:
gło ſie nic pewnego naleść/ doświádczyć. Fa
16:
cinus inuenire, Zmyślić Fallaciam in=
17:
uenire, Sámołówkę ná kogo wymy=
18:
ślić.
19:
Nec poſtero die res finem inuenit, Y
20:
názayutrz rzecz nie mogłá końcá náleść/ to
21:
yeſt/ nie mogłá ſie skończyć. Quem in=
22:
uenire, Láskę náleść/ ośięgnąć. Quem ho
23:
minem inueniemus ad eam rem utilē,
24:
Kogo naydziemy k tey rzeczy potemne=
25:
go.
26:
In cupla es inuentus, Náleźioneś być win
27:
nym.
28:
Labore aliquid inuenire, Pracą oſię=
29:
gnąć.
30:
Veni huc ſi uis inuenire infortunium
31:
Chodź ſám yeſli chceſz áby cie co złego pod=
32:
káło.
33:
Laudem inuenire, Chwałę oſięgnąć. Ti=
34:
meo ne mea malefacta antiqua nunc
35:
ſenex inueniat omnia. Obawam ſie áby
36:
ſie ſtáre moye niecnoty teraz ſtárcowi nie=
37:
wyyáwiły. Inde nomē diuinum inuenit,
38:
Z tądże śláchetnego ymieniá doſtał. Obtre=
39:
ctationes inuenire, Na yężyk. ludzióm
40:
wniść.
41:
Pecuniam bono modo inuenire, Do
42:
vrym obyczáyem doſtáć/ pobożnie ſie vbogáćić
43:
Quomodo crimen cōmentitium con
44:
firmaret non inueniebat, Yáko miał
45:
zmyśloną przimówkę potwierdźić/ álbo do=
46:
wieść nie mógł náleść. Remedium alicui
47:
rei inuenire, Lekárſtwo ná którą rzecz ná=
48:
leść. Inuenire at deprehendere, Do=
49:
ſwiadczyć.
50:
Inuentus, a, um, patricipium ſiue no=
51:
men ex participio, Náleziony/ a/ e. In=
52:
uento opus eſt, Muśi być nalezió=
53:
no.
54:
¶Inuentum ſubſtantiuum, Wynaydzie
55:
nie/ wymysł/ łeſz/ ſmyślenie.
¶Inuentus


strona: 483


kolumna: a
V ante E.
1:
¶Inuentus, huius inuentus, Náleźienie
2:
naydzienie.
3:
¶Inuentio, onis, idem.
4:
¶Inuentio, at excogitatio idem.
5:
¶Inuentor, inuentoris, Náleyźcá/ naleźi=
6:
ciel.
7:
Inuentor & princeps Stoicorū, Inuen
8:
tor ueritatis & quaſi architector bea=
9:
tæ uitæ, Wynáleżyciel prawdy y yákoby cie=
10:
ślá á zbudownik ſzczęśliwego żywota. Vo=
11:
luptatum inuentor, Wynaleźiciel/ rosko=
12:
ſzy.
13:
¶Inuentrix uerbale, fem. Naleźiciel=
14:
ká.
15:
Princeps & inuentrix belli. Doctrina=
16:
rum inuentrix, Inuentrix & magi=
17:
ſtra legum.
18:
¶Inuentarium, ij, Regeſtr/ xięgi regeſtro=
19:
we.
20:
¶Interuenio, Nádchodzę/ przychodzę k cze=
21:
mu álbo miedźi czym/ tráfiam ſie ták z nie=
22:
nacká k cżemu.
23:
Nouum Interuenit uicium, Nowa ſie w
24:
tym czáſie przytráfiłá przygodá. Nume=
25:
rabatur forte argentum, Interuenit
26:
homo de improuiſo, Tráfił ſie/ nádſzedł
27:
ták z nieobácznośći/ etć. Nox interuenit,
28:
Noc záſzłá.
29:
¶Interuentum eſt, imperſonale, Te=
30:
rent. Vbi de improuiſo eſt interuen=
31:
tum mulieri, Gdy ná nię z nieobácznośći
32:
przyſzło.
33:
Interuentus huius interuentus, Nádeſcie
34:
nápádnienie/ nádyechánie/ przybycie. Interuē
35:
tu college ipſe exercitus eſt ſeruatus,
36:
Zá nádyechániem przybyciem towárziſzá ón y
37:
wſzyſtko woysko yeſt záchowano/ żadney
38:
ſzkody nie wzięło. Noctis interuentum,
39:
Przes zápádnienie noci.
40:
¶Inuentor aliquando pro fideiuſſore
41:
Rękoymia/ przyrzecznik zá kogo.
42:
Interueniens participium, Z przigody
43:
náchodząci/ tráfiáyąci ſie. Flumine inter=
44:
ueniente cui nomen eſt Vior, Zá potrá=
45:
funkiem rzeki ná przed ciekącey. Interue=
46:
nientibus deſertis, Gdys my puſzcze w
47:
pośrzodku leżące nádyecháli.
48:
¶Interuenium, Vide Vena.
49:
¶Obuenio, Nágadzam/ przigadzam/ przy=
50:
tráfiam ſie. Eas eram daturus ei qui pri
51:
mus obueniſſet, Miáłem wolą dáć te=
52:
mu któby mi ſie náprzód nágodźił. Obue=
53:
nit illi optima hæreditas, Przypádło náń
54:
wyborne ymienie.
kolumna: b
V ante E.483
1:
In domo quæ mihi hæreditate obue=
2:
nit habito, W tym domu którymi ſie z oy
3:
czyſtego dziedźictwá doſtáł mieſzkam.
4:
¶Obuentio, onis, Nágodzenie/ też pożytek
5:
czynſzów y ynſzych podátków/ dochód rocz=
6:
nych.
7:
¶Peruenio, Aż ná mieyſce dochodzę. Si ad
8:
hærū hæc res peruenit perijſtipulchre,
9:
Yeſliſie tá rzecz páná donieſie/ weyźmieſz
10:
pieknie ná bęben.
11:
Sine me peruenire quo uolo, Dopuść
12:
mi dóść gdzie chcę/ to yeſt/ wſziſtko do
13:
powiedziec co mam wolą. Vix ad aures
14:
meas iſtius ſuſpicionis fama peruenit
15:
Ledwey mi przyſzłá ku vſzu sławá podeyźrze=
16:
nia tego/ to yeſt máłemem coś o tym násłych=
17:
nął/ ledweymi ſie o vſzy otárło. Peruenit
18:
hæreditas ad filiā, Ná dziewkę przipádło
19:
ymienie.
20:
Peruenire ad manus, K mieczon przyść/
21:
zwádzić ſie.
22:
Peruenire in poteſtatē alicuius, Przyść
23:
w czyyę moc.
24:
¶Peruenio, Vprzedzam/ ná przód przicho=
25:
dzę. Vt Beneficio peruenirent deſyderiū
26:
plebis, Aby dobrodzieyſtwem vprzedźili żą=
27:
dliwość poſpolitego człowieká. Pinus & pi=
28:
cea præueniunt germinatore XV.
29:
fere diebus, Sośnia vprzedza kwitnieniem
30:
ynſze drzewa málem piąciąnaście dni.
31:
¶Prouenio, Pochodzę/ roſtę/ wſchodzę/
32:
wzraſtam/ ydę wzgórę. Proprie de ſegeti=
33:
bus & ijs quæ e terra naſcuntur, Pro=
34:
ueniunt ſtudia hilaritate, Náuki pocha=
35:
dzáyą/ roſtą/ mnożą ſie od weſołośći. Pro=
36:
uenit ſatiua myrrha, Roſcie wſcho=
37:
dźi.
38:
¶Prouentus, huius prouentus, Roczny
39:
vrodzay/ rocznie żyto/ pożytek/ dochód. Pro=
40:
uentus uini, Vrodzay winá. Studiorum
41:
prouentus & ingeniorum prouentus
42:
Mnożenie/ oſtrzenie rozumu.
43:
¶Reuenio, Wrácam ſie/ záś przicho=
44:
dzę.
45:
¶Subuenio, Pomagam/ ná pomoc przycha=
46:
dzam.
47:
Huic ut ſubueniat neceſſe eſt, Aby temu
48:
pomógł potrzebá yeſt.
49:
Succurrere & ſubuenire, Solicitudini
50:
alicuius ſubuenire, Sieroctwu cziyemu
51:
pomoc.
52:
Subueniunt imperſonale, Huic rei ſub
53:
uentum eſt, Pomożono yeſt.
54:
¶Subuento, as, are, frequentatiuum,
55:
Vſtáwicznie pomagam/ zákłádam kogo.
56:
¶Superuenio, idem quod Interuenio
57:
Nádchodzę.
Mmm 3Lætitiæ


strona: 483v


kolumna: a
V ante E.
1:
Lætitiæ alicuius ſuperuenire, Nádeyść
2:
kogo á ón ſie ráduye. Superuenire cum
3:
accuſatiuo, Colum. Si multorum an=
4:
norum negligentia ſuperuenit iu=
5:
gum, Yeſliby przeſtąpili/ etć.
6:
¶Superuentus, huius ſuperuentus, Ná
7:
deście.
8:
Venor, uenaris, uenari, dep. pri. Lowię/
9:
poluyę/ Metaphor. Szukam/ zábiegam/
10:
czuham/ godzę ná co/ pilnuyę. Piſces uenari
11:
Ryby łowić.
12:
Venari laudem, gloriam, Szukáć chwały
13:
Venari occaſionem, Ná czaś czucháć/
14:
godźić/ pilnowáć.
15:
Apros in mari uenari & piſces in
16:
aëre prouerbium, Prożno co zaczynáć/ w
17:
niwecz prácowáć.
18:
Venatus, huius uenatus, maſ. q. Lowienie/
19:
polowánie/ myśliwſtwo. Venatu ueniens,
20:
Przichodząć z polowánia.
21:
Venatio, onis, fem. ter. idem.
22:
Venator, uenatoris, maſc. ter. Myśliwiec/
23:
łowiec.
24:
Venatrix, uenatricis, fe ter. Myśliwcowa.
25:
Venaticus, a, um, Myſliwy/ połny/ łow=
26:
nyc. Venaticus canis, Polny pies.
27:
Venaticus, a, um, idem. Vt uenatoria re=
28:
tia, Polne śieći. Venatoria ueſtimenta,
29:
Naczynie polne.
30:
Venabulum, li, ſec. Włocznia ná czarny
31:
zwierz. Venarius culter, idem.
32:
¶Peruenor, aris, idem fere quod
33:
ſimplex, Lowię/ zá zwierzem bieżę/ ośládą
34:
zwierzu dochodzę. Metaphor. Przepátrza=
35:
wam/ wyyeżdzam/ ſperuyę.
36:
Venter, tris, neut. ter. Brzuch. Ventrē ferre
37:
dicitur mulier, Cięſzką chodźić.
38:
Ventriculus, li, dimi. Zołądek/ żywot. Ven=
39:
triculus cordis, Dołek w pierſiách.
40:
Venter aliquando etiam idem quod uen
41:
triculus, Zołądek. Metaph. Brzuch/ to yeſt
42:
zárłok/ obżercá.
43:
Ventricoſus, a, um, Brzucháty/ a/ e.
44:
Ventroſus, a, um, idem.
45:
Ventrale, lis, neu. ter. Fártuch/ ſzorć/ álbo
46:
przedſzorce.
47:
Ventilo, as, are, neu. pri. Wieyę/ rzucam ná
48:
powietrze/ wzdymam/ dmę.
49:
Ventilare frumentum, Wyąć żyto. Ignem
50:
uentilare, Ogień wzdymáć. Vinum uen=
51:
tilare, Wiatr puśćić do winá.
52:
Ventilare item ſignificat per manus uer=
53:
ſare, W ręku przebieráć/ gráć/ y tám y ſám
54:
y ták y owák kołyſáć/ hálkáć.
55:
Ventilatio, onis, fem. ter. Wianie.
56:
Ventilator, oris, maſc. tert. Ten który wieye
57:
Naturȩ uentilator, Vważácz przirodzenia
kolumna: b
V ante E.
1:
Ventilatores etiam dicuntur, Błaznowie/
2:
kuklarze.
3:
Ventilabrum, uentilabri, Wieyáczká opał=
4:
ká/ ſzuflá do wiania.
5:
¶Compoſita, Euentilo, as, are, Wy=
6:
wiewam/ czyścię/ chędożę.
7:
¶Euentilario, onis, Wywianie.
8:
Ventus, uenti, neut. ſec. Wiatr. Ventus ue
9:
hemens & immoderata tempeſtas,
10:
Wielki wiátr okrutna niepogodá. Vento=
11:
rū ui agitari, Nawáłnośćią wiátrów być
12:
taczan.
13:
Ventus operam dat, Mamy wiátr á po
14:
godę po ſwey woley/ folguye nam powie=
15:
trze.
16:
Secundus uentus, Powiátr/ tylny wiátr/
17:
álbo w tył wiátr też ſzcześliwy wiatr. Ven
18:
tus ſecundus pro ſecunda fortuna,
19:
per translationem, Dobre ſzczęście. Col=
20:
ligere concionum uentos, Stárác ſie o
21:
chuć poſpolitego człowieká. Ventum popu
22:
larem querere in re aliqua, Cwały á wy=
23:
sławieánia ſzukáć v poſpolitego człowie=
24:
ká.
25:
Ventulus, uentuli, diminutiuum, Wiá=
26:
trek.
27:
Ventulum huic ſic facito, Wiey ták ná
28:
nię z lekká czyń yey wiátrek.
29:
Ventoſus, a, um, Wietrzny/ a/ e. Metapho.
30:
Puſty/ próżny/ czczy. Ventoſa regio, Wie=
31:
trzna puſtá kráyiná. Ventoſa cœli qua=
32:
litas, Zániosło ſie niebo ná wiátr. Vento=
33:
ſus cœli ſtatus, idem. Ventoſus follis,
34:
Wietrzny miech yákie ſą kowálskie. Vento=
35:
ſa uerba, Próżne niczemne słowá. Ven=
36:
toſum horreum, Czcza próżna ſtodo=
37:
łá.
38:
Ventoſus etiā, butny/ nádęty/ pyſzny. Homo
39:
uentoſiſsimus, Wielmi wyſokiey myśli.
40:
Gloria uentoſiſsima, Próżná chwałá.
41:
¶Subuentaneus, a, um, Próżny/ czczy/
42:
zwietrzáły/ wywietrzáły. Vt ouum ſub=
43:
uentaneum, Czcze yáye.
44:
ventum a uenio quaſi uenium, uſurpa=
45:
tur pro ſupino uerbi ueneo, Liu. Se
46:
uenuin a primoribus datos, Ná prze=
47:
dánie być dan od ſtárſzych.
48:
Venundo, as, are. Venundatio, Vide Do.
49:
Venunculus uel ueniculus aut Venuncu=
50:
lus, a, um, apud Colum, & Plin. legi=
51:
tur fortaſſe mendoſe, pro Vernacu=
52:
lus.
53:
Venus, ueneris, fem. tert. Pogáńska bogini
54:
miłośći. Vnde plerun pro libidine
55:
ponitur, Miáſto nierządney miłośći/ Gám=
56:
ráctwo.
57:
Venus etiam, Iutrzenká/ yutrzna gwiazdá.
Venus


strona: 484


kolumna: a
V ante E.
1:
Venus item pro amica, Gámratká. Item
2:
Venus, Piękność/ okraſa/ wdzięczność.
3:
Cum quadam uenere dictum eſt & re
4:
ſipit uenerem hæc oratio, Má wdzięcz=
5:
ność á głádkomowność w ſobie.
6:
Venereus, a, um, Miłoſny/ gámratny/ też co
7:
bogini Venus należy. Homo uenereus.
8:
Człowiek bogini Venus poślubiony/ miłoſny
9:
też wdzięczny/ miły. Venerea res & Vene
10:
reæ uoluptates, Gámráckie. Venerea py=
11:
ra apud Colum.
12:
Venuſtus, a, um, Piękny/ nadobny/ głádki/
13:
wdzięczny/ a/ e.
14:
Vultus uentuſus, Piękna oſobá. Venu=
15:
ſtus corporis geſtus, Piękne vkłony/
16:
piękne obyczáye. Ventuſus & urbanus,
17:
Gładki y obyczáyny.
18:
Venuſtulus, a, um, dim. Nieſzkárády/ nieżá=
19:
dny/ ták w czas głádki.
20:
Venuſtas atis, fem. tert Piękność/ głádkość
21:
wdzięczność. Venuſtas, pulchritudo
22:
corporis, Feſtiuitas & uenuſtas dicen=
23:
di, Wdzięcznomowność/ kraſomowność.
24:
Lepore & uenuſtate affluens, Agere cū
25:
dignitate & uenuſtate, Pięknie á poważ=
26:
nie ſobie poczynáć.
27:
Venuſte aduerbium, Pięknie/ obyczáynie/
28:
wſtidliwie.
29:
¶Inuenuſtus, a, um, Niecudny/ żádny/
30:
mierziony.
31:
¶Inuenuſte aduerbium, Zádnie.
32:
¶Deuenuſto, as, are, Szpácę/ ſzkará=
33:
dzę.
34:
Vepres, ueprias, tam in ſingulari quam in
35:
plurali gen. maſ. ſecundum probum,
36:
& fem. ſecundum Priſcianum, Czer=
37:
nie.
38:
Veprecula, læ, diminutiuum, Czerneczko.
39:
Vepretum, uepreti, Mieyſce gdzie wiele czer
40:
nia roście.
41:
Ver, ueris, neut. tert. Wioſná. Vere nouo,
42:
Ná náſtániu/ ná początku wioſny. Primo
43:
uere, idem, Ver ſacrum in quo ſacra
44:
& ludos faciebant antiqui.
45:
Vernus, a, um, Wieſienny/ a/ e. Verni flo=
46:
res, Wieſienne kwiatki.
47:
Vernalis & hoc uernale idem.
48:
Verno, as, are, Zielenieyę ſie/ roskwitam ſie/
49:
kwitnę/ pukam ſie.
50:
Vernā auiculæ, Spiewáyą ná wioſnę/ wi
51:
táyą ſpiewánie wioſnę. Anguis uernat.
52:
Wąż ſie odmładza y wylinia ſie ná wioſnę.
53:
Cœlū uernans, Iáſne weſołe niebo. Ager
54:
uernans, Zieleniąca ſie rola. Arbores uer
55:
nantes, Kwitnące/ roskwitáyące ſie.
56:
Vernatio, onis, Lupieſz/ ſtára skórá z którich
kolumna: b
V ante E.484
1:
ſie węże wyliniyą ná wioſnę. Exuuium
2:
ſerpentinum.
3:
Vernactū, cti, Rola którą ná wioſnę odwrá
4:
cáyą álbo porzą. Aliqui legunt Veruactū
5:
Veracitas, Vide Verum.
6:
Veragri, populi Germaniæ in Heluetia
7:
Epiſcopatu Sedunenſi. Valliſer po
8:
nimiecku.
9:
Vetratrum, uetratri, herba quæ & hellebo
10:
rum dicitur ελλέθορος Ciemierzycá.
11:
Verax, Vide Verum.
12:
Verbanus, Lacus Ciſalpinæ Galliæ per
13:
quem Ticinus fluuius labitur.
14:
Verbaſcum herba, Wilkraut po niemiecku/
15:
ſtrzałki niektórzy zową.
16:
Verbena, æ, herba, Koſziſzczko. Phiſicorū
17:
de hac herba ſententia eſt  hilarita=
18:
tem per domum aſperſa in animis
19:
hominum excitet, ideo ea ad exhile=
20:
randos hoſpites utuntur.
21:
Verbenas abuſiue uocabant omnes
22:
frondes ſacratas, ut eſt Laurus, Oliua
23:
Myrtus.
24:
Verbenaca, æ, idem quod Verbena.
25:
Verber, eris, neut. ter. Pręt/ rózgá/ wić y
26:
káżda rzecz ynſza czym biyą yáko pálicą/ la=
27:
ską bić/ też plagá dęgá.
28:
Verbero, as, are, act. pri. Biyę. Tormentis
29:
uerberare, Z dział bić/ ſtrzeláć. Verberari
30:
ſole, luna, imbre, ac uentis, Być trafión
31:
nádchnión/ oświecón. Verberat alas irun=
32:
do, Trzepie skrzydłámi. Me illis hæc uer=
33:
berat uerbis, Mnie temi słowy tráfia/ al=
34:
bo mnie dáye znáć/ ná mię przimawia.
35:
Verberare cogitationis conuitio, Zlie
36:
o kim myślić.
37:
Verberito, as, are, frequent. obſoletum.
38:
Verberalis, uerberalior, uerberaliſsimus
39:
id eſt, uerberibus dignus, obſoletum.
40:
Verbero, onis, act. tert. Któri godzien yeſt
41:
kiyowánia/ też łotr/ ſmard/ nogieć/ wyrudna
42:
niecnotá.
43:
Verbereus, a, um, adiectiuum idem.
44:
Verberatus, huius uerberatus, idem.
45:
Verberatio, onis, idem.
46:
¶Deuerbero, as, are, Tłukę, wielką mocą
47:
boyę/ też ſtrącam/ zbiyam.
48:
¶Diuerbero, Rozbiyam/ roſtłukam/ ro=
49:
ſtrącám
50:
¶Reuerbero, Odbiyam/ odtrącam.
51:
¶Tranſuerbero, Przebiyam.
52:
Verbum, bi, neut. ſ. Et apud Grammati=
53:
cos pars orationis, actionem ayt paſ=
54:
ſionem ſignificans, Yedná część mowy/
55:
czynienie/ álbo ćierpienie známienuyąca.
Mmm 4De


strona: 484v


kolumna: a
V ante E.
1:
De excluſione uerborum nullum, O
2:
wypchnieniu áni słówká yednego nieſpomi=
3:
na.
4:
Si uerbo turbarit, Yeſli yednym słowkiem
5:
zámieſzá.
6:
Verbum de uerbo, uel e uerbo expri=
7:
mere, Słowo do słowá wyłożić/ álbo od sło
8:
wá do słowá.
9:
Verbum pro uerbo reddere, idem.
10:
Totidem uerbis transferre, idem. Ver
11:
ba de uerbis trahere, Rzecz z rzeczy cią=
12:
gnąć.
13:
Verba iſtæc ſunt, Słowkáć to/ to yeſt/
14:
próżna mowá. Verba ſunt at ineptiæ,
15:
idem.
16:
Mortuo uerba facere, Prouerbium,
17:
Nád vmárłym ſpiewáć/ w niwecz á próżno
18:
co poczynáć.
19:
Vtinam iſtuc uerbum ex animo ac
20:
uere dixeris, Boże day to ábyś to słowo
21:
w prawdzie á z upeymego ſercá rzekłá.
22:
Terent. Quid iſtuc uerbi eſt, Coſz to zá
23:
rzecz/ co ſie przes to rozumie.
24:
Verbis meis ſalutem ei adſcribito, Przi
25:
piſzmu ná tym liście moyim ymieneim vkłón/
26:
pozdrowienie/ czołem vderzenie. Verbum
27:
ſat eſt, Doſić yeſt ná yednym sło=
28:
wie.
29:
Verba dare, Zdrádźić/ oſzukáć/ słówki
30:
podeyść.
31:
Verba ad rem conferre, Słowá vczyn=
32:
kiem wypełnić.
33:
Verbotenus diſſerere, słownie/ vſtnie mó
34:
wić.
35:
Verbi gratia & uerbi cauſa, quod &
36:
exempli gratia dicitur, Ná to rzekąc/ w
37:
obyczay przykłádu mowiąc.
38:
Verbigero, as, are, uerba facere, Apul. ob
39:
ſoletum.
40:
Verbalis & hoc uerbale, quod a uerbo
41:
deſcendit, Słowny. Dictio Grāmati=
42:
cis tantum familiaris.
43:
Verboſus, a, um, Wielosłowny/ wielo=
44:
mowny.
45:
Habes Epiſtolum fortaſſe uerboſiorē
46:
quam uelles, Maſz liſt ſnadź. wielosłow=
47:
nieyſzey niżliś chciał. Homo uerboſus,
48:
Wielmowny człowiek.
49:
Verboſe aduerbium. Wielmownie/ wielo=
50:
słownie. Ad te ſcripſi uerboſius, Sze=
51:
rzym do ciebie piſał. Rationem omnium
52:
reddam uerboſius, Szerzey/ etć.
53:
Verboſitas, atis, wielosłowność/ wielomow
54:
ność.
55:
Vercellæ, plur. tantum, g. f. Ciuitas Ligu
56:
riæ ſiue in ea parte Italiæ quæ nunc
kolumna: b
V ante E.
1:
uulgo Pedemontana regio dicitur,
2:
Bemund po niemiecku.
3:
Vere, Vide Verus
4:
Verecundia, æ, f. p. Stromięźliwość/ wſtid/
5:
wſtidliwość. Verecundia & pudor, Æ=
6:
tatis uerecundia. In uerecundiam ad=
7:
ducere, Záſrómáć/ zárumienić kogo. Vere
8:
cundia in rogando, Wſtidliwa proź=
9:
bá.
10:
Verecundus, a, um, Sromieźliwy/ wſtidli=
11:
wy/ a/ e.
12:
Verecundus & parcus in transferendo
13:
cui audax opponitur, Verba patum
14:
uerecunda, Nieobyczáynie/ niewſtidliwe sło
15:
wá.
16:
Verecundum eſt dicere, Sromotá yeſt
17:
mówić.
18:
Verecundor, aris, ari, dep. p. Srómam ſie
19:
ſróm mie.
20:
Verecunde aduerbium, Sromieźliwie/ wſti
21:
dliwie.
22:
Verecunde & modeſte, Wſtydliwie y oby=
23:
czáynie/ skromnie.
24:
¶Inuerecundus, a, um, Nieſrómieźliwy/
25:
niewſtydliwy/ a/ e.
26:
¶Inuerecunde aduerbium, Niewſtid=
27:
liwie.
28:
Veredus, ueredi, pen. prod. m. ſ. Był przed
29:
láty kóń w wielkiey kárze álbo koláſie ku pręt
30:
kiemu mknieniu gotowi/ yáko dzis konie
31:
które poſti zową/ powodny kóń v nás zo=
32:
wą.
33:
Veredarius, m. ſ. Poſeł ná poście álbo ná pod
34:
wodzie mknąci. Sed in Biblijs tantum le
35:
gitur, &c.
36:
Vereor uereris, ueritus ſum, uereri, com.
37:
ſec. obáwać ſie/ ſrómáć wſtydáć ſie. Vereor
38:
dicere, Nie śmiem rzec/ ſróm mie powiedzieć
39:
Vereri annonæ caritatem, Obáwáć ſie
40:
drogośći zboża. Conſpectum patris ue=
41:
reri, Nie ſmieć ſie oycu ná oczy vkázáć/ wy
42:
ſtrzegác ſie go. Vereri cum datiuo, Cic.
43:
Mihi ueremini ne labar ad opinionem
44:
Boycie ſie o mię ábych nie wpadł w to mnie=
45:
mánie
46:
Vereri ab aliquo, Bać ſie kogo, Vere=
47:
bar quorſum euaderet, Dźiwno mie by=
48:
ło czemu ſie zánośił. Vereor ut placari
49:
poſsit, Boyę ſie że z trudná ma być prze=
50:
yednan/ przepráwion.
51:
Verens, uerentis, participium, ſiue no=
52:
men ex participio, Obawáyąci ſie/ ſró=
53:
máyąci/ nieśmieyący/ wſtydáyąci ſie. Plaga=
54:
rum uerentes, Boyą ſie chłoſty.
55:
Verendus, Máyący być bany/ wſtydány.
Verenda


strona: 485


kolumna: a
V ante E.
1:
Verenda, orum, plur. tantum, gen. neut.
2:
Lono álbo łonny członek.
3:
¶Reuereor, eris, reueritus ſum idem
4:
quod ſimplex, Boyę wſtidam/ ſrómam ſie
5:
reuereri & colere.
6:
¶Reuerens, reuentior, reuerentiſsi=
7:
mus, Podćiwość okázuyąci/ czcząći/ ważąci/
8:
ſzánuyąci/ etć.
9:
¶Reuerentia, æ, fem. prim. Czczenie/ wa=
10:
żenie/ mienie w podćiwośći. Præſtare re=
11:
uerentiam, Podćiwość komu wyrzą=
12:
dźić.
13:
Reuerentia debetur parentibus, Rodźi=
14:
ce máyą być w poczciwośći miani.
15:
¶Reuerenter aduerbium, Vczćiwie s po
16:
czeſnośćią.
17:
Subuereor, Przyobawam ſie nieyáką/ tro=
18:
chę.
19:
Veretrum, tri, neut. ſec. pro mutone in Bi=
20:
blijs Deut. 23.
21:
Vergiliæ, arum, g. f. quæ & Pleiades di=
22:
cuntur, Siedḿ gwiazd niebieskich.
23:
Vergo, gis, uerſi, uel ſecundum Diome=
24:
dem uerxi, uerſum, uergere, neut. tert.
25:
Sciągam/ skłániam/ chylę ſie k czemu. Ver=
26:
git ad ſeptemtrionem, Chyli ſie ná puł=
27:
noci. In meridiem uergit. Ná południe ſie
28:
ściąga. Vergebat in longitudinem paſ
29:
ſuum circiter quadragentorum, Scią=
30:
gnął ſie ná dłużą/ etć.
31:
Deuergo & Inuergo, idem  ſimplex
32:
Veredicus, ueriſsimile, ueritus, Vide Veru
33:
uel Verus.
34:
Vermis huius uermis, m. t. Robak.
35:
Vermiculus, li, dimin. Robaczek.
36:
Verminoſus, a, um, Pełny robaków/
37:
robáczny/ robaczywy.
38:
Vermiculor, aris, ari. dep. prim. Robaczy=
39:
wieyę/ prochnieyę/ álbo bywam griźioń od ro
40:
baków ſicut arbores.
41:
Vermiculor itē, Drobną pſtrą czworográn=
42:
ną robotę czynię. Hinc Vermiculatum o=
43:
pus, Robotá tákowa czworogránowita/ yá=
44:
kie bywáyą ſtoły y skrzynki/ też tłá gráno=
45:
witym áſtrychem rozmáyitych farb położone.
46:
Vermiculatio, onis, Robáczywienie/ ſzkodá
47:
zwłaſzczá ták w naſieniu yáko y w drzewiech
48:
roſtącich/ czerẃ.
49:
Verminatim, aduerbium, id eſt, minutim
50:
Pokąsku/ po ſztutcze.
51:
Vermino, as, are, Gliſty/ robaki/ rzezánie w ży
52:
wocie mam.
53:
Vermina, orum, plur. tantum, gen. neut.
54:
Gryzienie/ rzezánie w żywocie.
55:
Verminatio, onis, idem, Pueri uermināt,
56:
Máyą grizienie/ robaki w żywocie.
kolumna: b
V ante E.485
1:
Verna, æ, com. prim. Seruus & ancilla
2:
domi natus, Rodźic y rodziczká w domu
3:
náſzym vrodzona/ niewolnik. wychowá=
4:
niec.
5:
Vernula, læ, dimin.
6:
Vernaculus, a, um, Domodny/ właſny/ wſzy=
7:
ſtko zwłaſzczá co w náſzym domu/ ziemi/ y
8:
oyczyznie vrodzonego yeſt. Vt lingua uer
9:
nacula, quæ & plebeia, Właſny przyro=
10:
dzony yęzik którego ſie od mátek vczy=
11:
my.
12:
Vernaculus mos, id eſt, domeſticus,
13:
Domaci tey ziemie á kráyiny obyczay. Ver=
14:
naculæ uolucres cui aduenæ opponū=
15:
tur, Domowi poſpolici ptaci. Vuæ pecu=
16:
liares at uernaculæ Italiæ, Właſne yá=
17:
gody winne w włoſzech roſtące/ to yeſt/ nie=
18:
przynośne zkąd ynąd.
19:
Vernaculum aliquando dicitur quod
20:
eſt ueris, Wieſienny.
21:
Vernalis & hoc uernile, id eſt, Seruilis ſi=
22:
ue ſxurrilis, Sługá przyzwoiyty/ ſmardow=
23:
ski/ służebny.
24:
Vernilitas, atis, Niewolniczą przyzwoyitość
25:
też ſmárdowſtwo/ łotrowſtwo.
26:
Vernilitus, id eſt, Adulator antiquum &
27:
obſoletum.
28:
Verniliter aduerbium, Wſzetecznie/ pochleb=
29:
skim/ ſmárdowskim obyczáyem. Id eſt, Scu
30:
riliter & adulatoriæ.
31:
Vernaliter, aliud aduerbium idem.
32:
Vernix, uernicis, Po koſt.
33:
Vero, diſcretiua coniunctio, Ale. Vt
34:
Achilles quidem fortis fuit Vlyſſes
35:
uero aſtutus, Achylles w prawdzie mocny
36:
był/ ále Vlyſſes chytry. A in uero, Yeſzczeſz
37:
mówiſz/ álbo y czóſz mówiſz/ á prawdáſz to/
38:
bez kunſztu to mówiſz.
39:
Aut uero, Albo też. Herus tuus ubi ama
40:
bo eſt, Ter. Eia uero quaſi non ſit in=
41:
tus, Miły duſzko yákoby go nie było do=
42:
má.
43:
Vero fluuius Celtiberiæ.
44:
Verones populi circa eum habitantes.
45:
Verona ciuitas Venetiæ, ſeu Lombar=
46:
diæ.
47:
Veronius, a, um, & Veronenſis.
48:
Verpus, id eſt, Decorticatus, pellem non
49:
habens, Odárty/ obłupiony.
50:
Verpusitem medius digitus, Srzedni pá=
51:
lec.
52:
Verpi etiam dicti ſunt Iudæi, Obrzezáńci/
53:
żydowie.
54:
Verpa, æ, femin. prim. Męski czło=
55:
nek.
56:
Verra, ara Romæ ad quam orabant ne
57:
Agrippæ naſcerentur.
Verres


strona: 485v


kolumna: a
V ante E.
1:
Verrea, orum, ſacra a Verre inſtituta.
2:
Verres, uerris, maſc. ter. Kiernos.
3:
Verres etiam monem proprium uiri Ro=
4:
mani contra quem Cicero orationē
5:
habuit quas Verrinas appellauit.
6:
Verrinus, a, um, Kiernoźi/ a/ e. Verrina ca
7:
ro, Kiernozie mięſo.
8:
Verriculatus, a, um, adiectiuum, apud
9:
Columel. lib. 2. cap. 21. ubi uide, num
10:
ſit legendum Verticulatus aut Vermi=
11:
culatus.
12:
Verro, uerris, uerri, & uerſi, uerſum, uer=
13:
re, act. tert. Ciągne/ wlekę/ też vmietam/
14:
chędożę. Proprie retis eſt, Verte paui=
15:
mentum Iuuena, vmieść thło á ziemię. Hi
16:
pocauſtum uerre, Yzbę vmieść.
17:
Verriculum, uerriculi, neut. ſec. Niewód/
18:
śieć ná ryby.
19:
Veretrum, ueretri, Męski członek.
20:
¶Conuerro, Weſpołek zmietam.
21:
¶Deuerro, Zmiétam z czego/ wymietam.
22:
Verſus, a, um, participium a Verro, Wle=
23:
czony/ też pomieciony/ etć.
24:
Verruca, æ, fem. prim. Brodawká. Et Me=
25:
tapho. Æditior locus alicuius montis,
26:
Podmieyśleyſza górká yákiey góry/ górká ná
27:
górzę pagorek.
28:
Verrucula, læ, dimin. Brodaweczká.
29:
Verrucoſus, a, um, Pełny brodawek/ bro=
30:
dáwczáty.
31:
Loca uerrucoſa, Przikre/ górzyſte/ wyſokie
32:
nierówne mieyſcá.
33:
Verrucaria, æ. herba.
34:
Verrunco, as, are, pro uertere, obſoletū.
35:
Verſatilis, Verſicolor, Verſipellis, Verſo,
36:
Vide Verto.
37:
Verſiculus, Vide Verſus in uerto.
38:
Verſus præpoſitio accuſatiuū caſum re=
39:
quirit & ſemper poſtponitur, Przećiw
40:
Ku. Cic. Cum Brundiſium uerſus ires
41:
Gdyś ku Brudniſium yechał. Habet quan
42:
do adiunctam præpoſitionem. Vt
43:
ad occidentem uerſus, Ná zachód słóń=
44:
cá. Et tunc eſt aduerbium, ut nonnul=
45:
lis placet, Surſum uerſus, Práwie nád ſię
46:
wzgórę/ ku górze. Deorſum uerſus, Ná
47:
dół. Verſus ad eum pro aduerſus eum,
48:
Przećiw niemu. Quoquo uerſus, Kędyſz=
49:
kolwiek ná káżdą ſtronę. Vtro uerſus,
50:
Ná obie ſtronie. Vndi uerſus, Ze
51:
wſząd.
52:
Verſutus, uerſutia, Vide Verto.
53:
Vertagus, gi, maſc. ſec. Wyborny polny pies
54:
któri ſam nośi zwierz do domu.
55:
Vertebra, æ, ſeu uertibulū, uertex, Vide
56:
Verto.
57:
Verticulum, uertigo, Vide Verto.
kolumna: b
V ante E.
1:
Vertius, Mocny/ dużi. Calep. ex Pompeio
2:
annotat, inſolens.
3:
Verto, uertis, uerti, uerſum, uertere, act. t.
4:
Obrácam/ wywrácam/ przemieniam. Omnia
5:
uertere, Wſzyſtko obróicić zmienić. Ad lu=
6:
xuriam uertere uſum alicuius rei, W
7:
zbytek á w roſpuſtę obróćić. Ad ſe uertere
8:
partem alicuius rei, Przyciągnąć k ſobie
9:
część którey rzećzy.
10:
Ad ſpem uel in ſpem uertere, Dobrey
11:
nádzieye doáć.
12:
Agrum uertere, Oráć. Arma uertere ad
13:
uerſus Carthaginenſes pro Romanis.
14:
Walczyć przećiwko Karthaginenskim zá Rzy
15:
miány.
16:
Si res melius uertiſſet, Gdyby rzecz ná
17:
lepſzą fortunę wyſzłá. Bene tibi uertat
18:
hæc res, Boże day ći ſie ſzczęśliwie wodźi=
19:
ło.
20:
Dij bene uertant, Boże ſtykay. Quæ res
21:
tibi male uertat, Boże day ći tá rzecz ná
22:
złe wyſzła.
23:
Culpam in gloriam uertere, Niecnotli=
24:
wy vczynek w chwałę obráćáć. In contume
25:
liam uertere quod alius bene geſſerit,
26:
We złe obrácáć co kto w dobry ſpoſób czy=
27:
nił.
28:
In crimen uertere quod gloriæ eſſe de=
29:
bet, W lekkość á wſromotę obrácáć coby
30:
ku czći miáło być.
31:
In diſcrimine uerti dicuntur res, W nie
32:
beſpiecznośći ſtać.
33:
In dorſum uerti, Ná grzbiet być obró=
34:
cón.
35:
Vertere ſeſe in hirundinem, Przewierz=
36:
gnąć ſie w yáskółkę. In lupos uertere ho
37:
mines, Przemieniáć/ przewierzgáć/ etć. Ali=
38:
quē in fugam uertere, W tył/ w vcieczkę
39:
obrócić.
40:
Vertere terga, Tyłu podáć/ vciekáć. Verte
41:
re aliquid in locum, W ſmiéch obrácáć.
42:
In unius poteſtate & modderatione uer
43:
tuntur omnia, W yednego moci wſzyſtki
44:
rzeczy ſą/ álbo yeden wſzemi władnie. Non
45:
in ſupplicio cirmen meum uertitur,
46:
Nie ydzie mi o głowę w tey rzeczy w któ=
47:
rei mi winę przedſądem dáyą/ w którym yeſt
48:
oskárżon.
49:
In peiorem partem ſunt uerſa at mu
50:
tata omnia, we złe ſą obrócone. Tribus in
51:
rebus fere uertitur omnis uirtus, Ná
52:
trzech rzeczách málem wſziſtká cnotá wiśi/ le=
53:
ży/ obráca/ toczy ſie.
54:
Iras in aliquem uertere, Gniew przećiw=
55:
ko komu obróćić.
56:
Iter retro uertere, Ná zád ſie vdáć.
Prælium


strona: 486


kolumna: a
V ante E.
1:
Prælium eo uerſum eſt, Bitwę w tę ſtro
2:
nę obróćiłi.
3:
Quo me uertam neſcio? Gdzie ſie podzieć
4:
mam nie wiem?
5:
In ſe oculos omnium uertere, Wſzech
6:
oczy ná ſie obróćić. Quoquo te uerteris,
7:
Gdzieſzkolwiek ſie obróćiſz. Vertere
8:
Rempub. in meliorem ſtatum. Verti=
9:
tur res in periculo, Stoyi w niebeſpiecz=
10:
nośći.
11:
Salus mea in eo uertitur, Ná tym ſtoyi/
12:
wiśi/ obraca ſie/ etć.
13:
Vertere ſententiā retro, Odmienić vmysł
14:
ſwóy.
15:
terram bidentibus uertere, Motyká=
16:
mi kopáć. Vertere in aliam linguam,
17:
Przełożyć/ wyłożić/ przetłumáczyć ná ynſzy
18:
yęzyk.
19:
Vertere uela, Prouerbium, Zagle obró=
20:
ćić/ to yeſt/ ynſzą rádę przed ſię wziąć. Sty=
21:
lum uertere, Ynáczey piſáć. In cinerem
22:
uertere, W popiół obróćić/ ſpalić. Anno
23:
uertente, Gdy ſie rok obroći/ to yeſt/ skoń=
24:
czy.
25:
Nemo tibi uicio uertit, Nikt ći nie ma/
26:
niepoczyta/ niprzypiſuye zá złe. In omnia ſe
27:
uertit, Káżdey rzeczy pokuſza. Tempus
28:
Hyemis uertitur, uel mutatur æſtate,
29:
Odmienia ſie za lato.
30:
Vertere ſtulticiæ aut uitio aliquid ali=
31:
cui, Zá ſzaleńſtwo poczytác. Quis erit ui=
32:
tio qui id non uertat tibi, Ktoć tego nie
33:
będzie zá złe poczytał. In latinum Græca
34:
uertere, W Láćiński yęzyk wykłádáć. Ver=
35:
tere fabulas, Platonem, Ariſtotelem,
36:
Wykłádáć/ etć.
37:
Vertere pro uerti, Liuius. Iam uerterat
38:
fortuna iam deorum opes, Odmięniło
39:
ſie yuſz było ſzczeſcie etć. In ludibriū uerte=
40:
re, W śmiechowisko obróćić. Vertunt res
41:
male, Zlie ſie wodźi.
42:
Male uertit res pecuaria mihi apud
43:
uos, Nie chce mi ſie bydło od was ná=
44:
dáć.
45:
In perniciem alicui uertere dicitur res
46:
aliqua, W ſzkodę w zgubę ſie obró=
47:
ćić.
48:
Vertor deponens eiuſdem ſignificatio=
49:
nis, cum verto, Vergil. Vertitur interea
50:
cœlum & ruit Oceano nox, W tym ſie
51:
czáſie niebo obráca y noc zápáda.
52:
Verſo, as, are, act. prim. frequentatiuum,
53:
Y tak y owál obrácam/ vſtáwicznie obrá=
54:
cam.
55:
Verſat animum cupido regni, Obra=
56:
ca vmysł chćiwość pánowánia/ to yeſt tra=
57:
pi/ nędźi.
kolumna: b
V ante E.486
1:
Animum muliebrem uerſare in om=
2:
nes partes, Biáłą głowę rozmáyicie obrá=
3:
cáć.
4:
Dolos uerſare, Ná myśli mieć/ śidło ná
5:
kogo gotowáć.
6:
Verſare in corde, Ná ſercu vwáżać/
7:
rozmyśláć.
8:
Oues uerſare, Owce y ták y owák po po=
9:
lu pędzáć.
10:
Pectora uerſat illis pudor, Trapi ym
11:
ſerce ſróm/ to yeſt ſróm ych. Verſat ſe quæ=
12:
rit quid agat, Warta ſie y ták y owák/
13:
etć.
14:
Verſabat ſe in utram partem non
15:
ſolum mente, ſed etiam corpore, To
16:
ná tę/ to ná owę ſtronę ſie obrácał/ etć.
17:
Huc & illuc Torquate uos uerſetis
18:
luet, Bá kręććie ſoe yáko chcecie/ etć. Terrā
19:
uerſare, Oráć.
20:
Verſo ſaxum prouerbium, Taczam ká=
21:
mień/ to yeſt/ mam wielką cięſzką robotę ná
22:
ſię.
23:
Verſare diu quid ferre recuſem, Dłu=
24:
go ſie rozmyśláć/ etć.
25:
Secum in animis uerſare idem. Verſare
26:
teſtes, Swiádkámi obrácáć/ rozmáyicie ych
27:
pytáć/ káráć.
28:
Verſor, aris, ari, deponens, Obieram ſie w
29:
czym/ mieſzkam/ ćwiczę ſie.
30:
Verſabatur mihi ante oculos tempus
31:
illud, Lasł mi ná oczy czás ón/ álbo nie mogł
32:
mi zmyśli zeyść.
33:
Mihi ante oculos dies nocteſ uerſa=
34:
ris, Wiyeſz mi ſie w noci y we dnie ná oczi/
35:
nie możeſz mi z myśli zeyść/ wypáść. Verſat
36:
circa res omnes Rhetorice, Obiera ſie/
37:
należy ku káżdey rzeczy/ rościąga á rozchodźy
38:
ſie po wſzech rzeczách.
39:
Verſari cum aliquo, Obierác ſie s kim/
40:
wiele towárzyſtwá s kim wieść. In angu=
41:
ſtijs uerſari, W ciáſnym kącie być/ cięſzko
42:
ná ſię mieć.
43:
In labijs primoribus modo uerſaba=
44:
tur mihi, Dopiero mi ſie ná yęzyku plotło.
45:
In acie uerſari, W ſzyku ſiać álbo y tám y
46:
ſám ſie przeyźdźić.
47:
In diſcrimine uerſari, W złey przigodzie
48:
być.
49:
In loco aliquo uerſari, Mieſzkáć/ Verſa
50:
tur in memoria hominum & ſermo=
51:
ne, Pámiętáyą y mówią częſtokroć ludźie o
52:
niem.
53:
In munere luo uerſari, Vrzędu á powin=
54:
nośći ſwey prziſtrzegáć. Vbi nunc uerſa=
55:
ris in tuo opere, Iákoś iuſz dáleko w tey
56:
robocie záſzedł.
Vertens


strona: 486v


kolumna: a
V ante E.
1:
Vertens, uertentis, participium a Verto,
2:
Obracáyąci.
3:
Annus uertens, Okoliczny rok. Menſe
4:
uertente, Po okoliczność tego mieſią=
5:
cá.
6:
Verſus, a, um, participium & nomen ex
7:
participio, Obrócony/ a/ e.
8:
Verſus etiam præpoſitio, Vide ordinem
9:
Alphabeticum.
10:
Verſus huius uerſus, maſc. q. Wierſz. Fa=
11:
cere uerſus, Wiérſze czynić. Scribere uer=
12:
ſibus, Wierſzámi piſáć.
13:
Verſus etiam linia álbo rząd piſmá & uer=
14:
ſus remorum, Rząd wiósł. Verſus ar=
15:
borum, Rząd drzew.
16:
Verſus item, Plác ziemie ná ſtu ſtóp w dłuſz
17:
y w ſzerz.
18:
Verſus etiam in cantu, Wierſz/ to yeſt część
19:
ſpiewánia.
20:
Verſiculus, li, maſc. ſec. diminu. Wierſzyk
21:
też rządek.
22:
Verſifico, Wierſze skłádam.
23:
Verſificatio, Skłádánie wierſzów.
24:
Verſificator, oris, maſc. tert. Skłádáć wier=
25:
ſzów.
26:
Verſura, ræ, Obrócenie.
27:
Verſura etiam, Obrócenie wołów ná końcu
28:
roley w orániu/ wrócenie álbo odwrot. Ad
29:
ueſuram uenire, Do odwrotu woły do=
30:
gnác.
31:
Verſura etiam flexus ipſe angulorum in
32:
ædificijs & parietibus exterior, Kąt/
33:
węgiel/ w budowániu gdzie ſie budowánie
34:
od budowánia odwráca.
35:
Verſura ſoluere & uerſura diſſoluere,
36:
Długi popłáćić/ wziąwſzy v kogo pieniędźi
37:
w płát/ etć.
38:
Verſuram facere eſt æs alienum ex
39:
ære alieno ſoluere, Pieniądzmi w lichwę
40:
wziętemi długi popłáćić/ náłe zwłaſzczá
41:
dłuſzki popłáćić á więtſzych nábić. Verſurā
42:
facies, Terent, id eſt, Creditorem mu=
43:
tabis, Yednemu dłużnikowi zápłáćiſz á v dru
44:
giego pożyczyſz.
45:
Verſatilis, & hoc uerſatile, Obrotny/ chytry
46:
prętki/ skori. Ingenium ad omnia uer=
47:
ſatile, Obrotny/ prękki skóri/ dofcipny ná
48:
wſzyſtko rozum.
49:
Acies uerſatilis, Szyk woysko które w
50:
okoł może być toczone. Et Verſatilia tor=
51:
natiles res dicuntur, Toczne rzeczy.
52:
Verſicolor, uerſicoloris, om. tert. Mie=
53:
nioney máśći. Sericum uerſicoloris, Mie
54:
niona kitayká.
55:
Verſicolor item, Rozmáyitey fárby/ pſtry.
56:
Verſipellis, & hoc uerſipelle, Skórę ſwą
kolumna: b
V ante E.
1:
álbo twarz obrácáyąci/ to yeſt/ Vmieyąci po=
2:
ſtáwę ſtroyić/ chytry/ lis/ ſtroyipoſtáwá.
3:
Verſutus, a, um, Obrotny/ toczny/ a/ e. Ver=
4:
ſutior quam rota ſingularis, Tocznieyſzy
5:
niźli zduński kołowrot. Et Metaph. Nieſtá=
6:
teczny/ nieſtały.
7:
Verſutus item, Chytry/ prętkiego/ oſtrego ro
8:
zumu.
9:
Verſutus & Callidus, idem.
10:
Verſute aduerbium, Chytrze.
11:
Verſutia, æ, Chytrość/ oſtrość rozumu. In Bi
12:
blijs.
13:
Verſiloquus, a, um, qui uerſuta loqui=
14:
tur, Chytromowny/ a/ e. Coacta compo=
15:
ſitio eſt inuſitatum.
16:
Vertex, uerticis, maſc. ter. & uortex uor=
17:
ticis, Wir/ ták wietrzny yáko y wodny.
18:
Vertex etiam, Wierzchołek wſzelákiey rze=
19:
czy.
20:
Vertex capitis, Wierſch głowy. Hinc dici=
21:
mus a uertice uſ ad calcem, Od wierſ=
22:
chu áż do piąt.
23:
Vertex arboris, Wierſchołek koniuſzek drze=
24:
wá.
25:
Vertex montis, Wierſchołek góry.
26:
Vertex etiam, Przędział.
27:
Vertex capitis, Przedział głowy też wierſch.
28:
Vertices cœli quos Græci Polos dicūt,
29:
Hak/ ſzpicá/ wierſchołek niebieski
30:
Vertices etiam, Oddzwirne haki ná których
31:
záwioſy chodzą.
32:
Verticoſus, a, um, Wyrowáty. Vt uertico=
33:
ſus amnis, Wyrowáta/ kręcąca ſie rzeká.
34:
Verticulum, li, Wrzecienna wartálká álbo
35:
wartaleczká.
36:
Verticillum, li, dim. Wartáleczká.
37:
Verticillatus, a, um, Vwártałczány ná xtałt
38:
wurtálki álbo wártaczki.
39:
Vertigo, uertiginis, f. t. záwrácánie w głowie
40:
Vertigus, pen. cor. g. m. motus in orbē
41:
factus, W koło obrócenie.
42:
Verſatio, onis, uerbale a uerſo, Obieránie
43:
ſie s czym y tám y ſám obrácánie. Metaph.
44:
Rozmyślánie/rozważánie.
45:
Verſorius, a, um, ut Verſoriam capere
46:
pro reuerti apud Plautum.
47:
Vertunus, antiquis creditus Deus inuer
48:
tendarū rerū, id eſt, emendarū, & uē
:
(dendarū
49:
Vertunalia uertuni feſta.
50:
¶Comp. Aduerto, tis, ti, aduerſum,
51:
ere, Przymykam/ przychylam/ mam báczność/
52:
baczę. Aduertere urbi agmen & ſimilia
53:
Przymknąć woyská ku miáſtu. Aduertere
54:
animum, Baczyć/ pilno słucháć. Aduerti
55:
Hercle animū. Terē. Dobrzem to pobacził
56:
¶Animaduerto, is, ere, uide ſupra.
Grauiter


strona: 487


kolumna: a
V ante E.
1:
Grauiter aliquid aduertere, Bárzo ſo=
2:
bie co ciężyć/ k ſercu bráć.
3:
Aurem fabulis aduertere, Báśni słu=
4:
cháć.
5:
Oculos aduertere, Oczymá gdzie rzućić.
6:
Huc mentem aduerte, Słuchay/ bácz
7:
tego pilnie.
8:
¶Aduertebatur, Imperſonal. Baczo=
9:
no dobrze.
10:
Hominem aduertunt res inſignio=
11:
res, Obrácáyą ná ſię człowieká zacnieyſze
12:
rzeczy.
13:
¶Aduerſor, aris, ari, Sprzećiwiam ſie
14:
Vide ſupra.
15:
¶Aduerto, Odwrácam, Auertere ſe
16:
ab aliquo, Odwroćicſie od kogo.
17:
Auertere hoſtem a portis, Odpędźić
18:
odegnáć niepriyacielá od brámy.
19:
Auertere ab urbe, Wesprzeć od miáſtá.
20:
Auertere peſtem, Vchowáć powietrza.
21:
Ibes auertunt peſtem ab Ægipto,
22:
Odwrácayą.
23:
Auertere hoſtem a ceruicibus po=
24:
puli, Od ſzyey vbogich ludźi nieprziyacie=
25:
lá odegnáć.
26:
Auertere ſe a ſermone alicuius, Od=
27:
wróćić ſie od kogo/ nie chcieć go słucháć.
28:
Auertere ſe ab amicitia alicuius, Od=
29:
wroćić ſie od czyyego prziyacielſtwá.
30:
Auertere hominem ab alterius ami=
31:
citia, Odwieść kogo od cziyey prziyaźni.
32:
Auertere ſe in mercaturam, Ná ku=
33:
piećtwo ſie vdáć.
34:
Auertere a cæteris oculos omniū in
35:
ſe, Obróćić oczy mimo ynſze wſziſtki ná ſie.
36:
Auertere cimen a ſe, Wypráwić ſie z
37:
tego w czym mu winę dawano/ okázáć ſwą
38:
niewinność.
39:
Auertere in fugam, W zad obróćić.
40:
Quod omen dij auertant, Tego boże
41:
vchoway.
42:
Deus auertat hoc malum, idem.
43:
Auertere ſenſus magicis artibus,
44:
Zbłáźnić zmamić kogo czarámi.
45:
¶Auerſus, a, um, participium, Od=
46:
wrócony/ a/ e.
47:
Auerſa pars, Zádnia część.
48:
Auerſum collū lynx circumuagit,
49:
Ná zad ſzyyę nośi.
50:
Auerſis pedibus pilas uolutare, Ná
51:
zad piłę nogámi odbiyáć.
52:
Auerſis poſt crura plantis, Stopámi
53:
ná zad obróconemi.
54:
Auerſis a Sole cornibus Lunā ſem=
55:
per ſi creſcat ortus ſpectare, Xiężyc
56:
záwżdy tyłem rożkámi ſtoyi od słońcá przed
57:
pełnią.
kolumna: b
V ante E.487
1:
Aduerſus a propoſito, Odwrócony od
2:
swego przed ſię wzięcia.
3:
Auerſus a uero, Auerſus a ſuis, Auer
4:
ſus a Muſis, Któremu nauki bárzo ſá
5:
przećiwne y ma ye w nienawiśći.
6:
Auerſus a uenereis amoribus, Wſze=
7:
go gámráctwá próżen.
8:
Auerſus, pro iratus, Rozgniewány.
9:
Auerſi Dij a ſalute populi Romani,
10:
Szczęściu ludu Rzimskiego przećiwni.
11:
¶Auerſus nomen ex Participio, Vt
12:
animus auerſiſsimus, Vmysł wielmi
13:
odwrócony oddalony y przećiwny.
14:
¶Auerſio, onis, uerbale, Odwrócenie/
15:
oddalenie.
16:
Auerſione uel per auerſionem ali=
17:
quid emere, Tym obyczáyem co kupić yż=
18:
by ſzkoda tego była ktory kupuye/ yesliby
19:
ſie yáko przytráfiłá nie tego ktory przedá=
20:
ye.
21:
¶Auerſor, auerſaris, auerſatus ſum,
22:
auerſari, dep. Odwrácam ſie od czego/
23:
mierźi mie co/ przikromi/ wielką niechuć
24:
mam k czemu/ wzgardzam kim.
25:
Auerſari aliquem, Mierżić ſie kim/
26:
ſtrzedz ſie kogo/ wzgárdzáć go.
27:
Auerſari preces alicuius, Nie dáć
28:
słowá ná rzecz/ nie chcieć słucháć/ odwrá=
29:
cáć ſie precz od cziych proźb.
30:
Auerſari honorem, Nie łákomym być
31:
ná cześć.
32:
¶Auerſatio, onis, uerbale, Odwrácá=
33:
nie/ mierźienienie.
34:
¶Auerſor, oris, uerbale ab Auerto,
35:
Odwroćiciel/ oddaliciel/ Vt auerſor pe=
36:
cuniæ publicæ, Oddaliciel poſpolitego
37:
dochodu.
38:
¶Conuerto, Obrácam/ náwrácam.
39:
Conuertere ſe domum, pro reuerti,
40:
Obróćić ſie k domu.
41:
Deinde ad me conuertar, Potym ſie
42:
obrócę ſam k ſobie/ to yeſt przyidę k ſobie/
43:
vznam ſie ſam.
44:
Conuertere ſe ad uerum, Náwróćic
45:
ſie ku prawdzie.
46:
Conuertere ſe ad dolos, Ná chytro=
47:
śći ſie udáć.
48:
Conuertere ſe ad ocium, Vdać ſie ná
49:
próżnowánie.
50:
Conuertere ſe aliquo mente & co=
51:
gitatione, Vdáć ſie ná co ze wſzem
52:
vmysłem ſwym.
53:
Conuertere ſe ad aliquem Philoſo=
54:
phum legendum.
55:
Conuertemus nos in Aſiam, Prźy=
56:
wróciemy ſie do Aſiey.
NnnConuerti


strona: 487v


kolumna: a
V ante E.
1:
Conuerti in beluam, Być przewirz=
2:
gnion w nieme zwiérzę.
3:
Conuertere ſe in fugam, Vciekáć.
4:
Conuertere mentes hominum ora=
5:
tione, Náwróćić.
6:
Conuerſa ad Aquilionem, Spelunca
7:
Yáskiniá przećiwko pułnoci leżąca.
8:
Graue bellum ad pacem conuerte=
9:
re, Cięſzką woynę w pokóy obroćić.
10:
Conuertere aliquem ad fidem, Ná=
11:
wróćić kogo ná wiárę.
12:
Conuertere ſigna, Proporce záś obró=
13:
ćić.
14:
Terga conuertere, Podáć tyłu/ vciekáć.
15:
Conuertere fugam, Obróćić ſie záś z
16:
vcieczki.
17:
In ſerium conuertere, W prawdę obro=
18:
ćić co ſie kunſztem rzekło.
19:
¶Conuertere, Wykłádáć.
20:
In orationibus e Græco conuerſis,
21:
Z Greckigo wyłożonych.
22:
E Græco in Latinum conuertere.
23:
¶Conuerſus, a, um, Náwrócony.
24:
& pro emendato, Polepſzony.
25:
¶Conuerſio uerbale, Obrócenie/ na=
26:
wrócenie.
27:
Conuerſiones aſtrorum, Obrócenie/
28:
gwiazd.
29:
Conuerſio ſuppurationis, Przemienic
30:
ropy.
31:
¶Conuerſo, as, are, freq. Y tám y ſám
32:
obrácam/ náwrácam.
33:
¶Conuerſor, aris, ari, deponens idē
34:
quod ſimplex Verſor, Obieram ſie w
35:
czym/ obcuye/ mieſzkam.
36:
Conuerſatus ſum cum eo quam fa=
37:
milialiter, Zyłem s nim bárzo w vprzey=
38:
mym towárzyſtwie.
39:
¶Conuerſatio, onis, fem. ter. Obierá
40:
nie/ mieſzkánie/ obcowánie.
41:
¶Diuerto, & diuertor, diuerteris, di=
42:
uerti, deponens, Vſtępuyę/ vchodzę
43:
vdawam ſie gdzie/ też ſtoyę ná goſpodzie
44:
wieżdżę do gosćincá. apud Comicos le=
45:
gitur.
46:
¶Deuorto & deuortor quod idem
47:
eſt, Diuerterat ad Terentiam ſaluta=
48:
tum, Wſtąpił do niey áby yey zdrowie
49:
náwiedźił.
50:
In uillam diuertere, Do wśi ſie vdáć/
51:
wſtąpić/ wyecháć w wieś.
52:
Locus ei publice quo diuerteretur,
53:
datus eſt, Dano mu mieysce gdzie miał
54:
ſtánąć/ goſpodą być.
55:
Diuerti ad aliquem in hoſpitium,
56:
Wyecháć ná goſpodę.
kolumna: b
V ante E.
1:
Diuertere uia, Z drógi uſtąpić. Vbi
2:
diuertiſti, Gdzieś goſpodą yeſt.
3:
Diuertere Maſsiliam, Ku Maſſiliey ſie
4:
udáć.
5:
Diuertere in tabernam, Do kárczmy
6:
wyecháć.
7:
¶Diuertere, Vſtępić od rzeczy. Vt. Sed
8:
redeamus ad illus ubi diuertimus,
9:
wróćmy ſie do tąd z kądeśmy vſtąpili.
10:
¶Diuerſito, as, are, apud Gellium,
11:
pro deflectere obſoletum.
12:
¶Diuerſor, aris, ari, Yeſtem ná goſpo=
13:
dzie/ w gośćincu mieſzkam.
14:
Diuerſari in aliqua domo, Goſpodą
15:
być/ ſtać.
16:
Laute diuerſari, Pyſzną goſpodę mieć.
17:
¶Diuerſorium, diuerſorij, neut. ſec.
18:
Goſpodá/ gośćinieć/ kárczmá.
19:
Diuerſorium flagitorum, & offici=
20:
na nequitiæ, Goſpodá łotrowſtwá y wár=
21:
ſtát wſzech niecnot.
22:
Diuerſorium potatorium & libi=
23:
dinum Kárczmá/ ſchadzka piyánicy wſzech
24:
nierządów.
25:
¶Diuerſorium ſermonis, Opárcie zá=
26:
ſtánowienie mowy.
27:
Diuerſoriolum, diminutiuum, Go=
28:
ſpodká/ kárczemká.
29:
¶Diuerticulum, li, Kárczmá/ gośćiniec
30:
nád drógą álbo podle drógi leżąci.
31:
¶Diuerticula, Vſtępki/ rozchodzenie
32:
dróg.
33:
Diuerticulum quærere peccatis, aut
34:
dolis, Vcieczki wyprawienia wyścia ſzu=
35:
káć z yákich złych vcżynków.
36:
¶Diuerſus, a, um, adiectiuum, Ynáko
37:
obrócony/ różny/ rozmáyity.
38:
Maxime diuerſi inter ſe, Dáleko ſą od
39:
ſiebie rózni. Ex diuerſis locis, Z rozmá=
40:
ytich mieyśc. A diuerſis emebantur in=
41:
ſciente te, Od rozmáyitych ludźi skupo=
42:
wáne były bez wiadomośći twey. In diuer=
43:
ſum concitatis equis, Rozbodſzy y tám y
44:
ſám konie etć.
45:
In diuerſum curuari, Y ták y owák ſie
46:
krzywić. Diuerſi interrogantur, id eſt
47:
ſeorſim, Z oſobná káżdy bywa pytan.
48:
Diuerſa de cauſa, Dla rózney przycziny/
49:
álbo ynſzy przycziny.
50:
Diuerſa pars, Przećiwna ſtroná. A te
51:
totus diuerſus eſt, Dáleko rożny yeſt od
52:
ciebie/ dáleko ynáczey o tym dzierży niżlity
53:
Diuerſæ eſt quam lactuca naturæ,
54:
Ynſzęgo yeſt przyrodzenia niżli sáłátá.
55:
Diuerſum diſtrahi, Rozmáyicie być ro=
56:
ſtárgnión.
Diuerſior


strona: 488


kolumna: a
V ante E
1:
¶Diuerſior, Róznieyſzy/ dáleko ynſzy/
2:
Comparatiuus.
3:
¶Diuerſitas, diuerſitatis, Rózność.
4:
¶Diuortium, diuortij, neut. ſec. Ro=
5:
zwód miedzy małżonkámi.
6:
Diuortium facere cum uxore, Ro=
7:
zwieść ſie s żoną. Quemadmodum re=
8:
pudium eſt ſponſi & ſponſæ ſepara=
9:
tio ante nuptias, Odesłánie wieńcá/ ſpa=
10:
chnienie.
11:
Diuortium tamen aliquando ſigni=
12:
ficat, Roſtánie/ rozłączenie.
13:
Diuortium uiarum, Roſtánie dróg.
14:
Diuortium facere cum aliquo, Ro=
15:
ſtáć ſie s kim.
16:
Obijciunt equites ſeſe ad diuorcia
17:
nota, Puśćili ſie yezdni ná wiádome vſtep=
18:
ki y zdrożne mieyscá.
19:
¶Diuerſe aduerbium, Róznie rozmáyi=
20:
cie/ ná rozlicznych mieysćách y tám y ſám.
21:
¶Diuerſum pro diuerſe.
22:
¶Euerto, Wywrácam.
23:
Rempublicam euertere, Rzeczpoſpo=
24:
litą wywróćić/ zniſzczyć/ zgładćić.
25:
Leges & ſtatuta maiorum euertere,
26:
Práwá á vſtáwy przodków náſzych połámáć
27:
pokáźić.
28:
Euertere aliquem bonis ſeu fortunis,
29:
Wypchnąć/ wyćisnąć kogo z yego máyętno
30:
śći.
31:
¶Euerſus, a, um, participium, Wy=
32:
wrócony.
33:
Euerſa ui tempeſtatis quercus, Dąli
34:
od powietrza wywrócony.
35:
Eueſæ ceruices, Zwieſzona ſziyá/ vskro=
36:
miona. Dicitur etiā, de illo qui uictus
37:
eſt & domitus.
38:
Euerſus fortunis, Zdárty/ złupiony ze
39:
swey máyętnośći.
40:
¶Euerſio uerbale, Wywrócenie.
41:
¶Euerſiones uehiculorum, Przewro=
42:
cenie wozów álbo sanek.
43:
¶Euerſor, uerbale, maſ. Wywróciciel.
44:
¶Euerſor ciuitatis, Euerſor iuris hu=
45:
mani, Przewroćiciel/ wywroćiciel/ etć.
46:
¶Inuerto, Opák ynáczey obrácam.
47:
Inuerſa uerba, Opák wywrócone sło=
48:
wá
49:
Negocium aliquod inuertere, Wy=
50:
wróćić ynáczey á zámotáć.
51:
Ordinem inuertere, Przodek w zád obró
52:
ćić/ opák vczynić.
53:
Conſuetudo inuerſa, Zmieniony oby=
54:
czay.
kolumna: b
V ante E.488
1:
Inuerſus, a, um, participium, Vt in=
2:
uerſa manus, Wywrócona/ obrocona rę=
3:
ká.
4:
Inuerſio, interuerſionis, uerbale, Opá=
5:
czne wywrócenie/ w co ynſzego obróce=
6:
nie.
7:
¶Interuerto, id eſt callide ſurripio,
8:
Táyemnie á chytrze wykręcam co ná kim/
9:
rozumem á chytroscią czemu záchodzę.
10:
Dicimus inuertere aliquem, & inuer=
11:
tere aliquem re aliqua, & inuertere
12:
rem aliquam, Przerzućić kogo przes no=
13:
gę/ w przýpowieśći mowiemy/ to yeſt zwieść
14:
podeyść/ schitrzic kogo.
15:
Interuertere & ad ſe transferre, Wy=
16:
kręćić co ná kim y ſobie przywłaſzczyć.
17:
Interuerſo regali dono, Wykręćiwſzy
18:
królewski dar.
19:
Interuertere etiam ſignificat, Wywró=
20:
ćić/ popſowáć/ pokáźić.
21:
¶Obuerto, Obrácam ſie przećiwko ko=
22:
mu.
23:
Feneſtras obuertere in aquilonem,
24:
Okná ná pułnoci obróćić.
25:
Signa in hoſtem obuertit, Proporce
26:
przećiw nieprziyacielowi obrocił.
27:
¶Obuerſo, as, are, frequentatiuum,
28:
Vſtáwicznie y ták y owák obrócam.
29:
¶Obuerſor, aris, ari, deponens, Ob=
30:
chodźę ſie s czym/ obieram ſie około cze=
31:
go.
32:
Obſeruari dicitur res, Vſtáwicznie ná
33:
vmyśle leżeć/ álbo w głowieſie wić/ mo=
34:
táć.
35:
Mihi ante oculos uerſatur Reipub.
36:
dignitas, quæ me ad ſe rapit, Leży mi
37:
ná oczu wiye mi ſie przed oczymá poważność
38:
Rzeczypoſpolitey ktora mie do ſiebie przi=
39:
ciąga.
40:
Obſeruatur ſpecies in ſomnis, Ták ſie
41:
zdá we ſnie/ álbo przichodźi ná oczy poſtáć
42:
nieyáka we snie.
43:
Nec is periculum ſuum obuerſatur
44:
animo, Nic ſie nie roſpámiętawa ná złą
45:
przigodę.
46:
Candinæ cladis memoria, non ani=
47:
mus modo, ſed prope oculis obuer=
48:
ſatur, Pámiątká kándińskiey porażki nie
49:
tilko ná vmiśle ále málem ná oczu leży/ má=
50:
lem ſie przed oczymá plecie.
51:
Obuerſatio, onis, uerbale, Obieránie
52:
ſie w czym/ lnienie/ ście/ lezienie czego
53:
ná myśl álbo wicie/ plecienie czego ná
54:
oczu.
Nnn 2¶Præuerto


strona: 488v


kolumna: a
V ante E.
1:
¶Præuerto, Vprzedam/ vbiegam. pir=
2:
wey przichodze.
3:
Præuertere aliquem præ Repub.
4:
Wyſzſzey kogo wázić niż Rzeczpoſpolita/ nád
5:
Rzeczpoſpolitą kogo przedkłádáć.
6:
Nec aliam rem præuerti cenſebat,
7:
Nie chciał áby która rzecz pierwey poczina=
8:
no nád tę.
9:
Illuc præuertamur, Vprzedźmy ye/
10:
vbieżmy ye do tego mieyscá.
11:
Iuſiurandi religionem amori præ=
12:
uertere, Wyſzſzey ważić prziſięgę niżli mi=
13:
łość/ powinowactwo y záchowánie.
14:
Mandatis rebus præuerti nolo, Nie
15:
chcę ábyscie ſie czego domyśláć mieli nád to
16:
niżli wam roskázuyą.
17:
¶Anteuerto idem, Prius teſtudo le=
18:
porē anteuerterit, prouerbium, Pier=
19:
wey żółẃ záyącá vcieże/ vbieży/ wiśćignie/
20:
to yeſt nie yeſt rzecz podobna.
21:
Alicui anteuertere, Vciec kogo/ pirwey
22:
przibieżeć.
23:
Anteuertere pro præponere, Plaut.
24:
Rebus alijs anteuertā, quæ mandas
25:
mihi, Wſziſtkiego ynſzego popuſzczę mimo
26:
to co mi roskázuyeſz.
27:
Anteuertere relatum ad ſermonem,
28:
Cic. At id ipſum cum tecum age=
29:
re conarer Faunus anteuertit, Vprze=
30:
dźił mie Faunius do tego com ya s tobą
31:
chciał mówić.
32:
¶Anteuorta Dea Romanis culta
33:
quæ futura proſpicere credebatur.
34:
¶Præteruerto, Przedkładam yedno mi=
35:
no drugie. Et per translationem, Cic.
36:
Si habes aliquid quod huic ſermo=
37:
ni præteruertendū putes, Iesli maſz
38:
coby mniemał przed tą mową poſádźić/ al=
39:
bo przećiw temu mówić.
40:
¶Peruerto, Przewrácám/ opák obrá=
41:
cam.
42:
Labefactare & peruertere, Peruerte=
43:
re officium, Przewróćić powinność/ to
44:
yeſt skáźić/ przećiwko powinnośći vczi=
45:
nić.
46:
Peruertere omnia rapinis, incedijs,
47:
cœdibus, Ogniem/ drapieſtwem/ mieczem
48:
wſziſtko wywróćić.
49:
Peruertere aliquem, Przerwóćić go/ to
50:
yeſt zniſzczić/ znędźić.
51:
Peruertere uectigalia, Rzeczy poſpolitey
52:
dochody odyąć.
53:
¶Peruerſus, a, um. nomen ex parti=
54:
cipio, Przewrotny/ zły/ opáczny/ złosli=
55:
wy/ a/ e.
56:
Præpoſterus, & peruerſus, Opáczny y
57:
złosliwy.
kolumna: b
V ante E.
1:
Illic & hic peruerſus, Wſzedzie zły gdzie ſie
2:
obróci/ nie może ſie zdobić áby był dobrym.
3:
Quid peruerſius? quid intollerabi=
4:
lius? I co może byc opácznieyſzego? co nie
5:
znosnieyſzego.
6:
Peruerſiſsimi oculi, Krnąbrne złe oczy.
7:
¶Peruerſe aduerbium, Przewrotnie/
8:
opácznie/ zlie.
9:
Peruerſe abuti, Opácznie zlie vżywáć.
10:
¶Peruerſitas, peruerſitatis, Przewrot=
11:
ność/ krnąbrność/ złość opáczność.
12:
¶Reuertor, reuerteris, &c. deponens,
13:
Wrácám ſie.
14:
Ad diem reuerti, Ná pewny dzień ſie
15:
wróćić.
16:
Ad cauſam reuerti, ad priſtinum a=
17:
ctum reuerti, Ad propoſitum reuer=
18:
ti, Wróćić ſie k temu z kąd ſie od rzeczy od=
19:
ſtąpiło.
20:
In gratiam cum aliquo reuerti, Po=
21:
yednáćſie s kim.
22:
Ad Chriſippi laqueros reuertamur,
23:
Wróćmy ſie záś do Chryſippowuch ſámoło
24:
wek/ chytrośći/ śidł.
25:
¶Reuerto, reuertis, actiue ſæpe apud
26:
Ciceronem legitur, ſed non niſi in
27:
præterito, aut in temporibus a præ=
28:
terito formatis.
29:
¶Reuerſio uerbale, fem. ter. Wrócenie
30:
prziscie.
31:
¶Reuerſo, as, are, Vſtáwicznie ſie wrá
32:
cam. In Biblijs tantum legitur.
33:
¶Subuerto idem quod euerto, Wy=
34:
wrácam.
35:
Decretum conſulis Subuertere, Vzná=
36:
nie á skaźń burmiſtrzowską wywrácáć/ to
37:
yeſt káźić.
38:
¶Subuerſo, as, are, frequentatiuum
39:
apud Plautum.
40:
¶Transuerto pro peruerto, Przewrá=
41:
cam, Etiam in Biblijs legitur ſed non
42:
reperitur apud probatos authores.
43:
¶Transuerſus, a, um, Poprzeczni/
44:
przeczny/ a/ e.
45:
Itinera transuerſa, Przeczne drógi.
46:
Tranſuerſa tueri, Przeko/ zezem álbo
47:
przes rámioná pátrzáć.
48:
In transuerſum poſitus, Ná przeki po=
49:
łożony.
50:
¶Tranſuerſarius, a, um, idem. Vt.
51:
Tranſuerſaria tigna, Przeczne bałki.
52:
¶Controuerſor, aris, ari, Sprzeći=
53:
wiam ſie.
54:
Hinc Controuerſus, a, um, O co ſie
55:
yeſzcze práwuyą czego yeſzcze nie rozſadzono
56:
w przi á wątpieniu/ ſtoyący.
Aliquando


strona: [489]


kolumna: a
V ante E.
1:
Aliquando idem quod contumax,
2:
Ociętny/ krnąbrny/ przećiwny.
3:
Vt gens controuerſa natura, Lud z
4:
przirodzenia ociętny/ ſwowolny/ twárdou=
5:
ſty.
6:
Res controuerſa & plena diſſenſio=
7:
nis inter doctiſsimos, Rzecz wątpliwa
8:
ſwarliwa á o którą ſie vcżeni ludźie nie mo
9:
gą zgodźić.
10:
Dubium & controuerſum.
11:
¶Controuerſia, Prza/ róznicá wſpierá=
12:
nie ná práwie.
13:
Controuerſia huius rei nulla eſt, Zá=
14:
dney róznośći tu niemáſz.
15:
Controuerſia mihi tecum erit nulla,
16:
Zádnego ſpornego słowá k tobie nie rze=
17:
kę.
18:
De eo omnis eſt controuerſia, Ná
19:
tym wſziſtek ſpór wiśi.
20:
Sine controuerſia, Bez wątpienia.
21:
Ex extra controuerſiam, Króm wąt=
22:
pienia.
23:
Vocari in controuerſiam dicitur res,
24:
Wſpór prziść.
25:
Verſaui in controuerſia dicitur eti=
26:
am res, We przi á w ſporze ſtać.
27:
Poſſedit ſine ulla controuerſia, Spo=
28:
koynie pośiadł króm którego ſporu y ſprze=
29:
ćiwienia
30:
¶Controuerſioſus, a, um, idē quod
31:
controuerſus.
32:
Vertunus, uertunalia, Vide Verto.
33:
Veru indeclinabile, neut. Rożen. In plu=
34:
rali uerua, Też nieyáka bróń gończemu
35:
drzewa álbo ſzirmierskiemu ſzpiſowi podo=
36:
bná.
37:
Veruculum, ueruculi, diminutiuum,
38:
Rożenek.
39:
Veruactum, uide Ver.
40:
Veruex, ueruecis, maſ. t. Skop/ cziściony
41:
báran.
42:
Verueceus, a, um, & ueruecinus, a, um,
43:
Skopowy.
44:
Veruecina caro, Skopowe mięſo.
45:
Veruina, id eſt uerutum, Calep. ſine
46:
authore.
47:
Verum coniunctio, Ale/ wżdy/ yednák.
48:
Verum uidi Cantharam ſuffarcina=
49:
tam, Alem widział Kanthárę podkaſá=
50:
ną.
51:
Verum ut es facturus hoc quidem
52:
hercle haud reticebo tamen, Iednák
53:
yákoſzkolwiek maſz wolą vczinić etć.
kolumna: b
V ante E.[489]
1:
Non loquuntur ſolum uerum etiam
2:
perſonant, Nie tilko mówią ále też y śpie=
3:
wáyą/ brzmią.
4:
Verum enimuero, A wſzák że wżdy/ yednák
5:
wżdy/ nic tym mniey.
6:
Veruntamen, A wſzákże mimo to wſziſt=
7:
ko.
8:
Verus, a, um, Prawdźiwy/ a/ e.
9:
Verum & falſum contraria, & ue=
10:
rum, ueri, ſubſtantiuū, Prawdźiwośc/
11:
práwosć/ ſzczyrość/ niefałſziwość.
12:
Color uerus corpus ſolifum, Nieprzi
13:
práwna płeć/ ciáło świeże/ czyrſtwe.
14:
Vera laus, Prawdźiwa/ práwa chwa=
15:
łá.
16:
Nuptiæ uere, Nie kunſztowne weſele ále
17:
prawdziwe.
18:
Si quidem iſtuc impune habueris,
19:
Py. uerum, Być yedno tego ſowicie nie
20:
oddano/ álbo byś ſie yedno sucho z tąD wy=
21:
wiósł. Py. uerum, Bá wierę prawda/ bá
22:
bárzóc ſie tego boye/ etć.
23:
Veri ſimilitudo & ſimilitudo veri, Po=
24:
ſtáć prawdy/ zdánie á okázáłość prawdy.
25:
Vero uerius iſta, Szczira prawda.
26:
Simile uero uidebatur, Zdáło ſie praw
27:
dźiwe álbo prawdzie podobno.
28:
Verior, & ueriſsimus.
29:
Vere aduerbium, Prawdźiwie/ práwie.
30:
Vere, ficte & falſe, contraria.
31:
Veriſsime dicis, Práwie mówiſz.
32:
Verax, ueracis, om. ter, Práwy prawdźi=
33:
wy/ a/ e.
34:
Veracitas. atis, fem. ter. Práwość/ praw=
35:
dźiwość.
36:
Veridicus, a, ū Prawdosłowny/ prawdo=
37:
mówny/ a/ e/ to yeſt ſtały w prawdźiwey
38:
rzeczy.
39:
Verificus, a, um, idem.
40:
Verifico uerbum, Sipont. ſine autho=
41:
re.
42:
Veriloquium, Cicero in Topicis in=
43:
terpretatur Etymologiam, inuſita=
44:
tum.
45:
Veriuerbium, uerus ſermo, Plautinum
46:
eſt.
47:
Veriſimilis, ueriſimile, Podobny/ wierze
48:
podobny.
49:
Veriſimili ſimiliora quam ueſtra.
50:
Podobnieyſze práwdzie niżli wáſze.
51:
Veriſimilior, ueriſimilimus, Práwdzie
52:
podobnieyſzy.
Nnn 3Non


strona: [489]v


kolumna: a
V ante E.
1:
Non eſt ueriſimile, Nie yeſt rzecz podo=
2:
bna.
3:
Mihi quidem hoc hercle non fit ueri=
4:
ſimile, Mnie ſie to iwſzeki nie zda być po=
5:
dobno.
6:
Veritas, ueritatis, femininū, tert. Praw=
7:
dá.
8:
Ad ueritatem rationem uocare, Prá=
9:
wie prawdźiwie ktorą rzecz vważić.
10:
Profere in lucem ueritatis, Ná świát=
11:
łość wydáć.
12:
Cultor ueritatis, Miłosnik pra=
13:
dy.
14:
Veritas & imago contraria, Prawdá
15:
á poſtáć.
16:
In rei ueritate, Zá prawdę/ w prawdźie/
17:
owſzeki.
18:
Veraciter aduerbium, Prawdźiwie/ wier=
19:
nie.
20:
Verimonia, uerimoniæ, idem quod ue
21:
ritas, apud Plautum, Obſoletum.
22:
Vero, ueras, uerare, uerum dicere Ob=
23:
ſoletum.
24:
Verare, uerum repræſentare, Sidonius,
25:
inuſitatum.
26:
Verutum, ueruti, neut. ſec. Pocisk na ro=
27:
hatinká.
28:
Verſanus, ueſana, ueſanum, Szalony/
29:
wściekły/ a/ e.
30:
Veſanus & furioſus.
31:
Veſania, ueſaniæ, fem. prim. Wściekli=
32:
wość/ ſzalonosć.
33:
Simulata ueſania, Zmiślne ſzalen=
34:
ſtwo.
35:
Veſanio, ueſanis, ueſanitum, ueſanire,
36:
Vt. Veſamente uento, Gdy wiátr ſzale=
37:
nie á okrutnie ſzturmował.
38:
Veſcor, ueſceris, ueſci, dep. ter. ſine præ=
39:
terito & ſupino, Iém/ yadam/ poży=
40:
wam.
41:
Ex manu ueſci, Z ręki yeść.
42:
Veſci aura ætherea, pro uiuere, Zić.
43:
Veſco auide, Lákomie/ chćiwie yeść.
44:
Vix ſunt ueſcendo, Ledwey mogą być
45:
yedzione.
46:
Veſci uoluptatibus, Vżywáć rosko=
47:
ſzy.
48:
Veſus, ueſca, ueſcum, Iedźiony/ yedzą=
49:
cy/ co zwłasczá dobrego ku yedzeniu
50:
yeſt.
51:
Veſcȩ ſalicum frondes, Dobre ku yedze=
52:
niu.
53:
Veſcus etiam, Chętki/ to yeſt co s chcęćią by=
54:
wa yedzono.
kolumna: b
V ante E.
1:
Veſcum, Miękki/ mdły/ też máły/ ſzczu=
2:
pły.
3:
Veſculus, a, um, diminutiuum, Málucz
4:
ki/ ſzczupluchny/ drobniuchny/ a/ e.
5:
Veſeuus, peultima producta, mons
6:
Italiæ non longe a Neapoli.
7:
Veſcia, æ, f. p. Wodny pęchérz álbo ſzczinny
8:
pęchers tak ludzki yáko y ynſzich zwierząt.
9:
Veſicula, læ, fem. prim. diminutiuum,
10:
Wodny pęchérzik.
11:
Veſicaria, ueſicariæ, Zidowskie wiśnie.
12:
Veſpa, ueſpæ, generis feminini, primæ
13:
declinationis, Oſsá.
14:
Veſper, ueſperis, maſ. ter. Wieczorna
15:
gwiazdka/ Venus.
16:
Veſperugo, ueſperuginis, fem, ter, &
17:
Heſperus idem.
18:
Veſper item, Wieczór.
19:
Primo ueſpere, Gdy ſie poczęło zmierz=
20:
káć/ gdy począł mrok pádáć.
21:
Veſpera, ueſperæ, femininum, declina=
22:
tionis primæ pro eodem dicitur.
23:
Veſperi ſiue ueſpere aduerbium, W
24:
wieczór/ w wieczorny czás.
25:
Prima ueſperi, Skoro po záchodu słóń=
26:
cá.
27:
Vesper, ra, rum, etiam dicimus, unde
28:
cum ueſperum dicimus neutro ge=
29:
nere ſubaudimus tempus, Wieczorny
30:
czás.
31:
Veſpertinus, a, um, Wieczorny/ a/ e. Vt,
32:
Tempus ueſpertinum. Wieczorna chwi=
33:
lá.
34:
Literæ ueſpertinæ, W wieczór wzięty
35:
liſt.
36:
Veſperaſcit, & adueſperaſcit in tertijs
37:
perſonis tantū Wieczór nádchodźi/ mrok
38:
páda.
39:
¶Inueſperaſcit idem, Iam inueſpera=
40:
ſcebat, Iuż wieczór zachodźił.
41:
Veſperna, id eſt cœna, Obſoletum.
42:
Veſpertilio, onis, maſ. Nietoperz.
43:
Veſperugo, Vide Veſper.
44:
Veſpices, frutera denſa, Obſoletum.
45:
Veſpilo, onis, Ten który vmárło chowa.
46:
Veſtra, æ, f. p. antiquis Dea ignis eſt cre=
47:
dita, filia fuit Saturni, & Opis, ali=
48:
quando pro terra accipitur.
49:
Veſtalis, Mniſzká/ xiéni álbo popowa tey
50:
Boginiey Veſtæ.
51:
Veſter, a, um, Wáſz/ a/ e.
Omnium


strona: 490


kolumna: a
V ante E.
1:
Omnium ueſtrum bona, pro omnia
2:
ueſtra, Wſziſtkie wáſze dobrá.
3:
Veſtibulum, li, neut. ſec. Próżny plác przed
4:
domem/ podſienie/ prziſienie/ ganek.
5:
Veſtibulum templi, Przedkościele/ kruk=
6:
tá.
7:
Veſtibula & auditus templi idem.
8:
Primus aditus & ueſtibulum ædium
9:
Przeddomie.
10:
Veſtibulum curiæ & Senatus, Przedrá=
11:
tuſze.
12:
Veſtibulum ſepulchri, Wchód do gro=
13:
bu.
14:
Veſtibulum artis ingredi, Począć ſie
15:
ćwiczyć w którey nauce.
16:
Veſtibulum Siciliæ, Prziſtęp do Sici=
17:
liey.
18:
Veſtibulum cellarij, Przedpiwnicze ſziyá
19:
piwniczna.
20:
Veſticeps, ueſticipis, Ten który poczina
21:
obraſtáć/ któremu ſie brodá poczina ſi=
22:
páć.
23:
Veſtigium, ueſtigij, neut. ſec. Stopá/
24:
tróp/ ſzlak/ oslada. Metaphorice, Znak
25:
którey rzeczy.
26:
Veſtigium item, Podeſzwá ſtopna.
27:
Hinc dicimus a ueſtigio ad uerticem
28:
Od podeſzw/ ſtopny áż do wierzchołku dło=
29:
wy.
30:
Aduerſis ueſtigijs cōtra noſtra ueſti=
31:
gia ſtant Antipodes, Antipodes máyą
32:
ſtopy swe práwie przećiwko náſzym ſto=
33:
pam.
34:
Veſtigium canis, Trop/ ſzlap pśi.
35:
Veſtigium equi, Trop koński który kopy=
36:
tem wybił.
37:
Veſtigia ferarum, Ośládá ná zwierz.
38:
Veſtigia corporis, Nácechowánie/ piąt=
39:
no/ znák ná ćiele.
40:
Conſequi ueſtigijs W yego tropy zá kim
41:
yść.
42:
Imprimere ueſtigium, Wybyć ſtopę ná
43:
czym/ yáko ná ſniegu álbo glinie.
44:
Inflectere ueſtigia curſus ſui, Vſtępić
45:
z ſwey drógi.
46:
Inſiſtere ueſtigijs, Vide Inſiſto in
47:
Sto.
48:
Perſequi aliquem ueſtigijs alicuius,
49:
W yego tropy zá kim mknąć.
50:
Vbicun poſuit ueſtigia, Gdzieſzkol=
51:
wiek yedno poſtał/ oślády ná ſię dodał.
52:
Præmere ueſtigia leuiter, Po lekku no=
53:
gę ſtáwiáć.
kolumna: b
V ante E.490
1:
Fallere ueſtigium, dicitur lcosu lu=
2:
bricus, Poślizgnąć ſie dopuscić.
3:
In ueſtigio hærere, Záſtánowić ſie/ nie
4:
wiedzieć gdźie dáley.
5:
Omnibus ueſtigijs indagare, Pilnie
6:
kogo ſzukáć.
7:
Veſtigia amoris, Znáki/ vpominki miło
8:
śći.
9:
Nullum aplius extat ueſtigium
10:
ciuitatis, Iednego znáku niemáſz gdzie
11:
było miáſto.
12:
Veſtigia antiqui officij remanent,
13:
Stárá dawnego záchowánia znáki/ xtałt/
14:
ſpoſoby ſą.
15:
Veſtigio temporis, Hnet s traskiem.
16:
In ueſtigio occubuit, Pręciuſienieczko/
17:
zlieby ſtopą przewrócił áż poſzedł do Abrá
18:
hámá.
19:
Veſtigo, as, are, W ſtopy/ w tropy/ ſzlakiem
20:
cziyem zá kim ydę/ ſzukam/ gonię/ śliedzę/
21:
ſzpieguyę.
22:
Oculis ueſtgare, Oczimá kręćić/ y tám
23:
y ſám źrzeć.
24:
Odores ueſtigare, Wonnośći sliedzić/
25:
to yeſt zá wonnoscią yść.
26:
Veſtigare eſcam oculis & naribus,
27:
Veſtigator, ueſtigatoris, m. ter. Oślied=
28:
nik/ myśliwieć/ ten zwłaſzczá który ośladą
29:
źwierzu dochodźi.
30:
¶Inueſtigo, inueſtigas, penultima
31:
producta, inueſtigare, idem quod
32:
ſimplex, Sliedzę/ ſzukam/ ośladą docho=
33:
dzę/ Metaphorice Wywiaduyę ſie/ ſzpie=
34:
guyę.
35:
Quærendo inueſtigare, Szukayąc wy=
36:
wiadowáć ſie.
37:
Inueſtigatum eſt quod latebat, Nále=
38:
ziono yeſt co táyemno było.
39:
Quo eam, nequeo cum animo certo
40:
inueſtigare, Gdzie ſie mam podzieć/ nie
41:
mogę ná vmyślie mym doyść.
42:
Nihil inueſtigo quicquam de illa
43:
muliere, Nic ſie nie wywiáduyę o
44:
niey.
45:
Nequeo ſatis inueſtigare quid ſibi
46:
iſte locus uelit, Nie mogę prawie doyść
47:
co ſie rozumie przes to mieysce/ co chce ten
48:
autor iż ták mówi.
49:
Habeo certam uiam qua omnes il=
50:
lorum conatus inueſtigare & conſe=
51:
qui poſſum, Mam pewny obyczay któ=
52:
rym wſziſtkich ich rad y vśiłowánia łatwie
53:
doydę.
Nnn 4¶Inueſtigabilis


strona: 490v


kolumna: a
V ante E.
1:
¶Inueſtigabilis, le, in Biblijs tantum
2:
Niewyſperowány/ niewyśledziony/ trudny
3:
ku gruntownemu dościu. Non latine di=
4:
citur pro Inexplorato.
5:
¶Inueſtigatio, Sperowánie/ śledzenie/
6:
y nálezienie.
7:
¶Inquiſitio & inueſtigatio, Szukánie/
8:
pytánie/ wywiádowánie.
9:
¶Inueſtigator uerbale, Sperownik/
10:
ſzpieg/ ſzukácz.
11:
Diligentiſimus ueri inueſtigator,
12:
Bárzo pilny wyſperowik prawdy.
13:
¶Perueſtigo, Ták długo ſzukam áż nay=
14:
dę/ wysperuyę/ wyśliedzam.
15:
Non potuit hominem perueſtigare,
16:
Nie mógł go wyſzpiegowáć/ przeyąć.
17:
Perueſtigata & cognita, Doſzle y wy=
18:
wiedziáne.
19:
Perueſtigatio, Wyſperowánie/ wyśliedze
20:
nie/ wyſzpiegowánie/ wywiedzenie.
21:
Veſtini ſunt populi Italiæ inter Mauri=
22:
cinos & Sabinos.
23:
Veſtis, huius ueſtis, fem. ter. Odzienie/
24:
ſzátá.
25:
Veſtis ſtragula, Vide Stragula, ponit
26:
interdum pro barba, Brodá.
27:
¶Inueſtes imberbes appellantur, Go=
28:
łowęśi.
29:
Veſtio, ueſtis, ueſtiui, ueſtitum, ueſtire,
30:
act. quart. Odziewam/ odzieniem opatrzu=
31:
yę.
32:
Pilo ueſtiri, Włosy obráſtáć.
33:
Veſtire parietes tabulis, Tárćicámi ściá=
34:
ny pokrić.
35:
Veſtitus, a, um, Odziány/ a/ e.
36:
Veſtitus ueſtem, Szátą odziány. Oculi
37:
membranis ueſtiti, Powiekámi nákrite.
38:
Veſtitæ gramine ripæ, Brzegi trawą
39:
obrosłe.
40:
Veſtiti montes ſyluis, Góry laſy obrosłe.
41:
Veſtita floribus terra, arboribus, fru
42:
gibus, &c.
43:
Veſtiarium, ueſtiarij, neut. ſec. Szatow=
44:
nia/ komorá/ álbo kownatá/ álbo ynſzy
45:
gmách do chowánia ſzat.
46:
Aliquando tamen ueſtiarij nomine,
47:
ueſtitus intelligitur, Odzienie.
48:
Veſtiarius, ueſtiaria, ueſtiarium, adie=
49:
ctiuum, Szátny/ odzienny/ a/ e. Vt arca
50:
ueſtiaria, Szátna skrziniá
51:
Veſtimentum, ueſtimenti, neutri gene=
52:
ris, ſecundæ declinationis, idē quod
53:
ueſtis.
kolumna: b
V ante E.
1:
Veſtitus, huius ueſtitus, generis ma=
2:
ſculini, quartæ declinationis, Száty/
3:
odzienie.
4:
Veſtitiſsimus, ueſtitiſsima, ueſtitiſsi=
5:
mum, adiectiuum, Bárzo dobrze odźiá=
6:
ny/ vſzacony.
7:
Veſtiarius, etiam ſubſtantiue ſignificat,
8:
Szátownik/ odziennik/ to yeſt krawieć/ ſu=
9:
kiennik.
10:
Veſtipicus, ueſtipici, generis maſcu=
11:
lini, ſecundæ declinationis, Podko=
12:
morzi/ sługá zwłáſzczá który ſwego páná
13:
ſzáty w mocy y w oprátrznośći ſwey ma
14:
Obſoletum.
15:
Veſtiſpica, ueſtiſpicæ, generis feminini,
16:
primæ declinationis, Pánná służebna/
17:
podkomorza.
18:
Veſticeps, Vide paulo ſupra.
19:
¶Conueſtio, conueſtis, conueſtiui.
20:
conueſtitum, conueſtire, Prziodzie=
21:
wam.
22:
Conueſtiuntur herbis prata, Ląki
23:
bywáyą ziołámi prziodziáne.
24:
Conueſtire locum aliquem dicitur
25:
hædera, Roſpoſtrzić ſie po którym miey=
26:
scu/
27:
Conueſtita lucis domus, Dóm gan=
28:
kiem ogárniony/ obeſzły.
29:
¶Circumueſtio, idem quod conue=
30:
ſtio, Wkoło odziewam/ ſzátą ogár=
31:
niam.
32:
¶Inueſtio, inueſtis, &c. Odziewam/
33:
chędożę/ piękrzę. Plinius. Publicas
34:
porticus inueſtiuit pictura, Przipięk=
35:
rził málowánim.
36:
¶Inueſtis, huius inueſtis, pro inermi
37:
& impubere ſiue imberbi rarum eſt
38:
& inſolens.
39:
¶Superueſtio, Nádodziewám/ nákri=
40:
wam.
41:
Veſtulus, maſculinum, mons Liguriæ
42:
in Italia in quo fluuius Padus ori=
43:
tur uulgo Montanys.
44:
Vaſuuius, maſ. mons Italiæ qui & Ve=
45:
ſeuus dicitur.
46:
Veter, ueternus, ueterimus, ueteranus,
47:
ueternoſus, Vide Vetus.
48:
Veto, uetas, uetaui, uetatum, & uetui
49:
uetitum, uetare, act. prim. Zákázuyę.
50:
Vetare & iubere contraria.
51:
Vetari aliquid prouerbio, Przepowie=
52:
ścią być co zákazano.
Ridentem


strona: 491


kolumna: a
V ante E.
1:
Ridentem dicere uerum quid uetat,
2:
I co wádzi smiechem ſie prawdy námó=
3:
wić.
4:
Vetans, uetantis, participium, Zákázuyą=
5:
cy.
6:
Vetatio uetationis, Zákazánie.
7:
Vetitus, a, um, Participium, Zákazány/
8:
a/ e.
9:
Vetitum, uetiti, ſubſtantiuum, Zákazá=
10:
nie.
11:
Vetaturus, a, um, participium, futuri
12:
temporis, Non uetiturus, Máyący
13:
zákázáć.
14:
Vetones populi Hiſpaniæ.
15:
Vetolonium, ſiue uetolania, locus in
16:
Hetruria.
17:
Vetus, ueteris, om. ter. Stáry/ dawny. Et
18:
in plurali ueteres, Przodkowie.
19:
Vetus adagium, Stárá przipowieść.
20:
Vetus hoſpita, Dawna goſpodini.
21:
Veteres calcei, Stáre bóty.
22:
Vetulus diminutiuum, Stáruſzek/ ſtrych/
23:
ſtárzuchny.
24:
Equus uetulus, cui opponitur tener,
25:
Prziſtárſzym kóń.
26:
Vetula, læ, Stárá niewiáſtá/ bábá.
27:
Vetuſtus, a, um, idem quod uetus,
28:
Liuius, Poſſe quidem ſe uetuſto iure
29:
agere, Stárym práwem czinic/ docho=
30:
dźić.
31:
Vetuſte, uetuſtius, uetuſttiſsime, aduer=
32:
bium, Stáro. Plin. Vetuſtiſsime in
33:
uſu eſt, Z ſtrodawná w obyczáyu yeſt.
34:
Vetuſtas, uetuſtatis, feminin. ter. Stá=
35:
rośc.
36:
Ex uetuſtate uerba ſumere, Stáro=
37:
świeckich słów dobywáć.
38:
Vetuſtate abijt memoria, Stárością
39:
záſzłá pámięć.
40:
Vetuſtate poſſeſsionis ſe defendunt,
41:
Dawnością ſie dzierżenia brónią.
42:
Magna uetuſtas, magna conſuetudo
43:
mihi cum illo intercedit, Mam s
44:
nim wielkie vprzeyme ſtárádawne zácho=
45:
wánie.
46:
Vetero, ueteras, ueterare, Stárzeyę ſie.
47:
Vetuſteſco, uetuſteſcis, uetuſteſcere, i=
48:
dem.
49:
Veteraſco, ueteraſcis, ueteraſcere, i=
50:
dem.
51:
Vinum celerius uetuſceſcit adhibito
52:
fumo, Richley ſie ſtárzeye wino/ gdy ye
kolumna: b
V ante E.491
1:
śiárką okurzi.
2:
¶Inueteraſco, inueteraſcis, inuetera=
3:
ſcere, Záſtárzeyę ſie.
4:
Veterator, ueteratoris, maſculinum, ter=
5:
tiæ declinationis, Stáry ćwik/ łotr/ mę=
6:
drek/ chytrek/ złosnik/ lis.
7:
Veterator nequiſsimus, Silny smard/
8:
Veterator in omni arte & inſtituto.
9:
Stáry ćwik w każdey nauce.
10:
Aduocatus ueterator, Stáry/ nie láto=
11:
ſi/ dobrze ćwiczony rzecznik.
12:
Veteratorius, a, um, adiectiuum, Nielá=
13:
tośi/ dawny/ ćwiczony/ chytry/ też smárdy
14:
podſzyty/ a/ e.
15:
Veteratoria ratio dicendi, ueterato=
16:
ria & perſpicua, contraria.
17:
Veteratorie, aduerbium, Chytrze/ pod=
18:
chwitliwie/ wſzetecznie/ niesrómieźli=
19:
wie.
20:
Veteranus, a, um, idem  uetus aliquā
21:
do, Stáry żołnierz v Rzimiánów Vetera=
22:
nus był zwan/ ktory dwádzieściá lát żoł=
23:
nierzował á potym yuſz był od żołnierzowá=
24:
nią wolen.
25:
Hoſtis ueteranus, Stáry niepriyá=
26:
ciel.
27:
Pecus ueteranum, Stáre bydło.
28:
Veteramentarius ſutor, Stárych rzeczy łá=
29:
tacz.
30:
Veter, ueteris, adiectiuum trium gene=
31:
rum, Stáry.
32:
Veterioe, comparatiuum, Stárſzy.
33:
Veterrimus, ſuperlatiuus, Nayſtár=
34:
ſzy.
35:
Cicero. Veterrimi Poëtæ, Bárzo
36:
dawni Poetowie.
37:
Author ueterrimus, Dáwniuchny skłá=
38:
dácz.
39:
Societas ueterrima, Stáre towárziſtwo.
40:
Veterinus. a, um, Vt. Veterina anima=
41:
lia, Bydlętá których ku robocie vżywáyą
42:
yáko konie/ osły/ wielbłądy/ muły/ mulice
43:
którzi ná grzbiecie burdy á brzemioná no=
44:
ſzą.
45:
Veterinarius, a, um, adiectiuum, Vt. Ve
46:
terinaria medicina, Końskie/ bydlęce
47:
lekárſtwo.
48:
Veterinarius, ij. m. Powodny kóń/ álbo yn=
49:
ſze bydłę tłumoki noſzące.
50:
Veterinarius item, Koński bydlęcy lekars.
51:
Veternus, ueterni, maſ. ſec. Spiąca choro=
52:
bá/ yeſt nieyáka niemoc która vſtáwicznie
53:
człowieká ſpikiem morzi.
Letargus


strona: 491v


kolumna: a
V ante E.
1:
Letargus alias, ueternus ciuitatem
2:
occupauit, Spik zmorził to miáſto/ to
3:
yeſt leniſtwá niedbáłośći y proznowánia
4:
ſie yęło.
5:
Veternus aliquando pro pigritia po=
6:
nitur, Oſpáłość/ leniſtwo/ niedbáłość.
7:
Mirum in modum in ueterno pin=
8:
gueſcunt, Niewymownie od oſpáłośći ti=
9:
yą.
10:
Veterno pigrior.
11:
Veternoſus, a, um, adiectiuum, Oſpáły/
12:
leniwy/ zgniły/ a/ e.
13:
Veternoſum Eunuchum erat, Teren.
14:
Veternoſum etiam Cato hydropi=
15:
cum appellat.
16:
¶Compo, a uetero & ueteraſco.
17:
¶Inuetero, inueteras, penultima cor=
18:
repta, inueterare, Záſtarzawam ſie.
19:
Inueterauit hæc opinio, Zaſtárzáło ſie
20:
to mniemánie.
21:
¶Inueteraſco, inueteraſcis, inuetera=
22:
ui, inueteratum, inueteraſcere idem,
23:
& per translationem, W obyczay
24:
wniesć/ wſobić ſie.
25:
Si iam inueterauit morbus, Iesli ſie
26:
záſtárzáłá álbo wſobiłá chorobá.
27:
Inuerteraſcere & corroborari, Dłu
28:
go trwáć.
29:
Conſuetudo inueterauit, Záſtárzał ſie
30:
obiczay.
31:
¶Inueteratus, a, um, Záſtárzáły.
32:
Malum inueteratum cui naſcens op
33:
ponitur, Záſtárzáłe złe/ długo trwáyą=
34:
ce.
35:
¶Inueteratus, & recens, contraria.
36:
Inueteratus dolor, Záſtárzáła złość.
37:
Inuidia inueterata, Stárádawna nieprzi=
38:
yaźń.
39:
¶Inueteratio, Záſtárzenie.
40:
¶Peruetus pen. correpta, om. Bárzo
41:
ſtáry/ dawny.
42:
Peruetus epiſtola, Liſt bárzo dáwno pi=
43:
ſány.
44:
Perueteres nuces, Dawno leżące orze=
45:
chy.
46:
¶Peruetuſtus,, a, um, idem, ut perue=
47:
tuſta uerba.
48:
Vexillum, uexilli, net. ſec. Chorągieẃ/
49:
proporzec/ Diminutiuum a uelo acci=
50:
pitur pro manipulo, ſeu contuber=
51:
nio militum, Miáſto roty zołnierzów.
kolumna: b
V ante E.
1:
Hinc dicimus quin uexilla, Pięć
2:
proporców/ to yeſt pięć rot.
3:
Sub uno uexillo mitti, W yedney rocie/
4:
pod yednym proporcem być posłan.
5:
Vexillarius, uexillarij, ut uexillifer, ue=
6:
xilliferi, maſc. ſec. Chórąży/ proporcznik.
7:
Vexillatio, onis, fem, ter. Proporzec/ huf
8:
zwłaſzczá álbo rotá żołnierzów pod yeden
9:
proporzec należący.
10:
Vexo, as, are, prim. Dręczę/ gábam/ trápię
11:
trescze niepokóy á trudność zadawam wła
12:
snie y tám y ſám pociągam.
13:
Agros uexare, Náyeżdżáć/ wypásáć/ etć
14:
Fortunas alterius uexare, Wmietáć ſie
15:
w cziyę máyętność.
16:
Vxorem alterius uexare, Gábáć cudzą
17:
żonę.
18:
Vindemia uexata nimbis continuis,
19:
Vſtáwiczny deſzcz był czaſu zbieránia wi=
20:
ná.
21:
Peſtilentia uexari, Morowym powie=
22:
trzem być trapión.
23:
vexare & ſpoliare, uaſtare & uexa=
24:
re, populari, diripere & uexare, Lupić
25:
drzeć/ náyeżdżáć.
26:
Vexare aliquem contumelijs & pro=
27:
bris, Potwarz/ sromotę á lekkośc ná ko=
28:
go wieść/ treſtáć go.
29:
Vexare nos dicuntur uicia, Trápić
30:
nas.
31:
Vexatus, a, um, Treſtány/ trapióny/ gábány
32:
a/ e.
33:
Diu uexatus febri, Długo go febrá tre=
34:
stáłá.
35:
Vexator, uexatoris, m. ter. Treſtarz/ trap
36:
nik/ gábácz.
37:
Vexatio, uexationis, Gabánie/ treſtánie/
38:
trapienie/ dręczenie.
39:
Vexatio dat intellectum, Gábánie/
40:
trápienie dáye rozum/ poſzkodźie polak mą=
41:
dry. prouerbium.
42:
¶Diuexo, as, are, idem quod ſim=
43:
plex, Nágábam/ dręczę/ trescę/ trapię/
44:
też rospraſzam. Vt rem ſuam diuexare
45:
Máyętność ſwą roſpróſzić.
46:
Agros ciuium diuexare, Poſzkodźić
47:
wypaść.
48:
Diuexare & diripere omnia, Roſpro=
49:
ſzić wyłupić wſziſtko.
Vfens


strona: 492


kolumna: a
V ante F & I.

1:
V ante F.
2:
Vfens, ufentis, fluuius Italiæ in agro
3:
Volſcorum non procul, a Tarraci=
4:
næ qui labitur per Pontinas pali=
5:
des.
6:
Vfentinus, a, um, adiectiuum.

7:
V ante I.
8:
Via, uiæ, fem. prim. Drógá/ abuſiue,
9:
Vlicá/ chód/ ścieſzká.
10:
Via publica, Via regia, Via prætoria
11:
& conſularis, Wielka/ wolna/ poſpoli=
12:
ta/ króliewska drógá/ też gośćiniec.
13:
Via militaris, fere idem, Wielka/ zwłaſz=
14:
czá ſzeroka drógá.
15:
Viæ uicinales, Drogi ode wśi. Viæ urbis
16:
Vlice.
17:
Tres uiæ ſunt ad Mutinā, Trzi drógi
18:
ſą do Mutiny.
19:
Quot dierum eſt uia, Wiele cugów
20:
mámy vczinić niżli dociągniemy do miey
21:
scá.
22:
Æſtuoſa uia, Górąca drógá.
23:
Breuior & compendioſior uia, Krot
24:
ſza y proſtſza drógá.
25:
Via certa & facilis, Nie milna drógá.
26:
Via deterrima, Bárzo zła drógá.
27:
Via trita/ Tartá/ torówána/ bita dró=
28:
gá.
29:
Viam conficere, Drógę odpráwić álbo
30:
obyecháć.
31:
Dare uiam alicui per fundum ſuum,
32:
Dopuśćić mu ciągnąć przes swą máyęt=
33:
ność.
34:
In uiam dare ſe, & committere ſe uiæ
35:
Pusćić ſie ná drógę.
36:
De uia decedere. Z drógi ſtępić.
37:
Tota erras uia, prouerbium, Bárzoś
38:
ſie zábłądźił/ nie wieſz nic.
39:
In uia eſſe, W dródze być. Indagare ui=
40:
am inuſitatam, Wypytáć ſie drógi nie=
41:
świádomey.
42:
Viam munire, Nápráwić drógi/ moſty
43:
opátrzić. Viam facere, Otworzić dró=
44:
gę/ puśćić dobrowolnie yecháć y przye=
45:
cháć.
46:
Pergere uiam, Swey drógi pátrzić/ po=
47:
chádzáć przed ſię.
kolumna: b
V ante I.492
1:
Viam procedere, Poſtępowáć dáley.
2:
Progredi uiā idem. Quum iam pro=
3:
greſſus eſſet multorum dierum ui=
4:
am, Gdy yuſz przes kilká dni był ná dró=
5:
dze.
6:
In uiam redire per translationem,
7:
Náwróćić/ vpámiętać ſie.
8:
Hæc eſt uia qua itur Ennam, Tá yeſt
9:
drógá którą chodzą do Enny.
10:
Viam uenire, Z drógi prziyecháć.
11:
Cum de uia languerem, Gdym nieyáko
12:
z drógi vtrudzón był.
13:
Via item ſignificat, Obyczay/ ſpoſób/
14:
śródek ku ktorey rzeczy.
15:
Via docendi quæ Græce Metho=
16:
dus dicitur, Obyczay vczenia.
17:
Via populi uti, Wedle poſpolitego zá=
18:
chowánia żyć.
19:
Via ac ratio, Via ad gloriam pro=
20:
xima, Naybliſzſza naypewnieyſza drógá
21:
ku sławie.
22:
Viam inuenire, Obyczay k czemu ná=
23:
leść.
24:
Tenere uias omnes amoris, Wſziſtki
25:
przeskoki wiedzieć w miłośći.
26:
Noſcere omnes uias pecuniæ, Vmieć
27:
wſziſtki przeskoki ku nabywaniu pienię=
28:
dzy.
29:
Omnes uias perſequar, quibus puta=
30:
bo ad id quod uolumus peruenire
31:
poſſe, Zadney drógi nie opuſzczę/ wſziſtkie=
32:
go skoſztuyę/ etć.
33:
Sequi uiam, Iednego ſie obyczáyu dzier=
34:
żeć.
35:
Viam tentare, Kuśić ſie o co którym ſpo=
36:
ſobem.
37:
Tradere uiam optimarum artium
38:
alicui, Drógę vkazáć ku obierániu ſie w
39:
naukách.
40:
Via peruulgata patrum, Wedle poſpo=
41:
litego záchowánia przodków.
42:
Vio, as, are, pro iter facere, uerbum bar=
43:
barum in Biblijs legitur.
44:
Viator, uiatoris maſ. ter Podróżny/ któ=
45:
ry w drodze ſtoyi.
46:
Viator item, Biegun/ kurſor/ poſeł.
47:
Viatorius, a, um, Podrożny álbo podrożni=
48:
czy/ a/ e. Vt uas uiatorium, Fáſzká po=
49:
dróżna/ nó drogę nałeżąca.
50:
Viaticum, uiatici, neut. ſec. Pieniądze ná
51:
drógę/ koſzt ná podróżną ſtráwę.
Viaticus


strona: 492v


kolumna: a
V ante I.
1:
Viaticus, a, um, adiectiuum, Vt uiati=
2:
ca cœna quæ datur abituro apud
3:
Plautum, ſed inuſitatum.
4:
Viaticor, uiaticaris, pro uiaticum pa=
5:
rare, Plaut. obſoletum.
6:
¶Compo. Auius a, um, Bezdróżny.
7:
Vt. Auia loca, Mieysce bezdróżne/
8:
błędliwe/ gdźie żadney drógi niemáſz.
9:
Auia uirgulta, Bezdróżny chróſt.
10:
¶Inuius, a, um, idem, Niedróżny/ be=
11:
zdróżny.
12:
Inuij ſaltus, Bezdróżne dąbrowy.
13:
¶Obuio, as, are, Wychodzę/ wyyeżdżam
14:
przeciwko komu/ potikam ſie s kim w dró=
15:
dze/ & per translationem, Sprzećiwiam
16:
ſie/ zábiegam czemu.
17:
Obuiare oportet huic rei, Muśi ſie
18:
tey rzeczy zabieżeć.
19:
¶Obuius, a, um, Nadrożny/ przećiw=
20:
ko komu wichodzący/ potikáyący ſie s kim
21:
w dródze. Metapho. Poſpolity/ proſty.
22:
Obuius, & expoſitus homo, Nadróż=
23:
ny człowiek/ którego łatwie náleś/ nietrze=
24:
bá go długo ſzukáć.
25:
Obuius tibi ſum, Obuius tibi fio, &
26:
obuium me tibi fero, dicimus, Po=
27:
tikam ſie s tobą/ wychodzę przeciwko tobie.
28:
Se mihi obuium dedit, Podkał ſie ze
29:
mną/ álbo wyſzedł przećiwko mnie.
30:
Sin autem ingredienti cum armata
31:
multitudine obuius fuerit, Yeſli wy=
32:
nidzie przećiwko s boryną ręką.
33:
Fac ut mihi tuæ literæ uolent obuiæ
34:
Chciey vczinić áby mi twoye liſty skokiem
35:
przećiwko wyſzły.
36:
Obuia urbs inimicis, Miáſto ná dró=
37:
dze nieprziyacielóm leżące.
38:
¶Obuiam, aduerbium, Teren. Ego
39:
obuiam conabor tibi Daue, Poſtá=
40:
ram ſie Daruſie yákoć zábieżę.
41:
Longe mihi obuiam cum ſuis om=
42:
nibus proceſsit, Dáleko ze wſziſtkiemi
43:
swemi przećiwko mnie wyſzedł.
44:
Multi obuiam prodierunt de pro=
45:
uincia, decedenti, Wiele ich przećiwko
46:
yemu wyſzło gdy zyeżdzał ze ſtároſtwá.
47:
Properare obuiam alicui, Kwápićſie
48:
przećiw komu.
49:
Ire obuiam, MIttere obuiam, Cic.
50:
Illi obuiam miſimus Athenas, Wy=
51:
słáłismy przećiwko yemu áż do Athen.
52:
Obuiam mihi fit tabellarius, Potkał
53:
ſie se mná poseł s liſty.
54:
Obuiam ire cupiditatibus, Zábiegáć
55:
nierządnym chćiwościam.
56:
Nihil mihi nunc fit obuiam cum
kolumna: b
V ante I.
1:
maxime uelim, Nie może mi ſie nie ná=
2:
godźić/ gdy mi naybárziey potrzebá.
3:
Si nihil aliud obuiam tibi eſt, emas
4:
hoc, Ieslić ſie nie może co ynſzego nágo=
5:
dźić/ tedy kuṕ to.
6:
¶Peruius, a, um, contrarium, Auio
7:
& Iuuio, Przechodźiſty/ przeſtrony/ dró=
8:
żyſty/ pełny dróg.
9:
Peruiæ tranſitiones, Przechodźiſte ál=
10:
bo łatwie ku prześciu przechody.
11:
Peruij ſaltus, Drożyſte/ przeſtrone dą=
12:
browy.
13:
Peruia uentis domus, Wſzemi wiátry
14:
przechodzący dóm.
15:
¶Deuius, a, um, Zdróżny/ dáleko zdró=
16:
go leżący.
17:
Deuia & ſylueſtris gens, Zdróżny á
18:
dźiki lud/ to yeſt dáleko od ludźi odem=
19:
kniony.
20:
Deuium iter, Zdróżna drógá.
21:
Nobis erit periudundum & tibi
22:
non ſane deuium, Nam będzie bárzo
23:
miło/ á tobie nic z drógi nie będźie.
24:
Deuio, as, are, in Biblijs legitur pro
25:
declinatione a uia.
26:
¶Præuius, a, um, Vprżedzáyący/ ná=
27:
przed ydący/ przedróżny może być mówio=
28:
no.
29:
Præuius auroræ, Vprzedza świtánie.
30:
¶Biutum biuij, Dwu dróg roſtanie/
31:
dwodróże może być zwano.
32:
¶Triuium, Trzech dróg roſtánie/ trzi=
33:
droże.
34:
Quadriuium, Czworodróże/ álbo cztero=
35:
dróże.
36:
Viadus, uel uiadrus fluuius per Sleſi=
37:
am & Pomeraniam fluens, Ader po
38:
niemiecku.
39:
Vibex, uibicis, fem. ter. Dęgá/ ſtrefá/
40:
promień ná ciele od bicia.
41:
Vibriſsi ſeu uibriſſæ & Vibrici Wło=
42:
ſy wdziurkách nośnych/ Feſtus obſole=
43:
tum.
44:
Vibriſſo, as, are, eſt uocem in cantan=
45:
do, criſpare, Trafic głos w ſpiewániu/
46:
to yeſt drzeć/ trząść á wykręcáć głoſem.
47:
Vibro, as, aui, neu. prim. Ciskam/
48:
strzelam/ rzucam.
49:
Telum uibrare in hoſtem, Cisnąć/
50:
ſtrzelić ná nieprziyacielá.
51:
Vibrare dicitur mare, Trząść/ miekceć á
52:
łsnąć ſie álbo też miotáć ſobą gdy poczina
53:
grac/ ruſzáć ſie y powſtawáć nawálność.
54:
Vibrant fulmina, Lſzcze/ łyska ſie
55:
gróm.
¶Vibrans


strona: 493


kolumna: a
V ante I.
1:
Vibrans, uibrantis, om. par. Ciskáyący/
2:
rzucáyący/ a/ e.
3:
Vibrans ſonus, Drżący á przenikáyący
4:
głos.
5:
Incitata & uibrans oratio, Popędliwa
6:
á przenikáyąca rzecz.
7:
Sententiæ uibrantes, Surowe przeniká=
8:
yące ſententie á namowy.
9:
Vibratus, a, um, participium præteri=
10:
tum, Vt. Haſta uibrata, Cisniona wło
11:
cznia.
12:
Vibratum, uibrati, neut, Kędierzáwy/
13:
zwiły/ zwikłány/ a/ e.
14:
Viburnum, ni, genus fruticis.
15:
Vicarius, uicem, Vide Vicis.
16:
Vicatim, Vide Vicus.
17:
Vicenarius, a, um, Dwádzieśćia w ſobie
18:
oſięgáyący/ dwádźieſtną liczbę w ſobie má=
19:
yący.
20:
Vicies aduerbium pro uigeſies, Dwá=
21:
dziesćiá kroć.
22:
Viceſimus, a, um, pro uigeſimus, Dwá=
23:
dzieſtny.
24:
Viceſima, æ fem. prim. Dwádźieſtność
25:
álbo dwádźieſtnoczęſty pobór/ był táki po=
26:
dátek v ſtárich gdźie dwádźieſtną cześć od
27:
wſzech rzeczy zá podátek dawano.
28:
Vigeſima, æ, idem.
29:
Vigeſimarius, a, um, & Viceſimarius,
30:
a, um, Vt. Aurum uigeſimarium,
31:
ſe uiceſimarium, Pieniądze z táko
32:
wego dwuſzieſtnoczeſtnego poboru zebrá=
33:
ne.
34:
Vigeſimus, a, um, idem quod uiceſi=
35:
mus, Dwudźieſtny.
36:
Viginti om. plural. tantum ideclina=
37:
bile, Dwádzieściá.
38:
Vicenus, a, um, & Vigenus, a, um, idem
39:
quod uiginti, ſed uſitatius in plura=
40:
li cum eſt diſtributiuum.
41:
Viceni & uigeni, æ, a, Po dwudzieſtu/ ál=
42:
bo dwádźieściá á dwádźieściá.
43:
Vicia, æ, fem. prim. Wyká.
44:
Viciarius, a, um, Wyczány/ wyczyny/ a/ e.
45:
Vt. Cribrum uiciarium, Wyczne rzeſzo=
46:
to.
47:
Viciarium, uiciarij, ſubſtantiuum, Wy=
48:
czisko/ rola zwłaſzczá gdźie wyká by=
49:
łá.
50:
Vicinia, uicinus, Vide Vicus.
51:
Vicis, uici, uicem, uice, ſed rariſsime
52:
uicis, & uici legitur.
kolumna: b
V ante I.493
1:
Vicem Accuſatiuus, & uice ablatiuus,
2:
uſitatiſsimi ſunt, in plurali uices, ui=
3:
cium, uicibus integrum eſt.
4:
Vices, Rázy też odmienność/ przemiennośc/
5:
ſzkodá/ przigodá.
6:
Quot uicibus, Iáko wiele rázów/ yle
7:
kroć.
8:
Vicibus reticere, Po ráżu milczeć/ yeden
9:
yeden raz/ drugi drugieraz.
10:
Nihil eſt in opere naturæ, quod non
11:
aliquas uices feriarum uelit, Nie yeſt
12:
yedná rzecz w rzeczy przirodzonych któraby
13:
wodmianki odpocziwánia nie żądáłá.
14:
Per uices, W odmianki/ po rázu.
15:
Vicibus idem, Vicicus annorum, W rok
16:
á w rok/ álbo yeden rok zá drugim.
17:
Vice patris, Miáſto oycá.
18:
Vtar uice cotis, Miáſto osły będę
19:
miał.
20:
Vicem ſolis ſupplet, Miáſto słóńcá
21:
yeſt/ álbo ták wiele czini yáko słońce.
22:
Noſtram uicem ultus eſt ipſe per ſe=
23:
ſe, Pomśćił ſie náſzey krziwdy ſam przes
24:
ſię.
25:
Fungi aliena uice, Námiesnikiem czyim
26:
być/ záſtępowáć kogo w czym.
27:
Sardanapali uice in ſuo lectulo mori
28:
Tym ſpoſobem vmrzeć yáko Sardánápá=
29:
lus.
30:
Ipſius uicem minime dolemus, Nam=
31:
niey nam nie żał yego przigody.
32:
Reipub. uicem doleo, Vpádku Rzeczy=
33:
poſpolitey żáłuyę.
34:
Reddam uicem ſi repoſces, Oddam ći
35:
záś kiedy będzieſz chciał.
36:
Vicarius, a, um, adiectiuum, Záſtępcy/
37:
namieśnicy/ a/ e.
38:
Vicariam ei operam impendi, Záſtą=
39:
piłem go w yego vrzędźie.
40:
Quibus in rebus ipſi intereſſe nō poſ
41:
ſumus, in his operæ noſtræ uicariam
42:
fidem amicorum ſupponimus, W
43:
tych rzeczách w których ſámi nie możemy być
44:
tám prziyaciół náſzych yákoby námiesni=
45:
czą pomoc y wiárę zásádzamy.
46:
Vicarius item, uicarij, ſubſtantiuum,
47:
Namiesnik/ podſtárośći/ vrzędniki/ sługá
48:
mieysce páńskie trzumáyący.
49:
Dare uicarium, Záſádźić mieysce swe/
50:
namiesniká dáć.
51:
Succedere uicarium numeri alte=
52:
rius, Prziść/ wſtąpić ná czey
53:
vrząd.
OooViciſsim


strona: 493v


kolumna: a
V ante I.
1:
Viciſsim, aduerbium, Záś/ w odmianki/
2:
przenieniáć ſie.
3:
Pro tuo in me amore, & mea uicisim
4:
in te obſeruantia, Dla miłośći twey prze
5:
ćiw mnie/ á moyi záś chući przećiw to=
6:
bie.
7:
Ego admiratione quadam uirtutis
8:
eius ille uiciſsim opinione, fortaſſe
9:
nonnulla quam de moribus meis
10:
habebat me dilexit, Ia dla ſpodźie=
11:
wienia oſobliwey cnoty yego/ ón záś dla
12:
mnimánia snadź nieyákiego. któreſzto o
13:
obyczáyách/ y záchowániu moyim był poyął
14:
vpzeymie mie miłował.
15:
Viciſſatim, idem ſed Obſoletum.
16:
Viciſsitudo, uiciſsitudinis, generis fe=
17:
minini, tertiæ declinationis, Odmien=
18:
ność/ przemienność/ nieſtałość ſzczę=
19:
ścia.
20:
Omnium rerum uiciſsitudo eſt,
21:
Wſziſtki ſie rzeczy mienią/ álbo nic nie=
22:
prziwoyitego w rzeczách ludzkich yáko
23:
przemienność.
24:
Viciſsitudines dierum & noctium,
25:
Przemienność dńi y nocy.
26:
Viciſsitudo tædium aufert, Odmienność
27:
odeymuye ſprzikrzenie/ to yeſt co ſie w od=
28:
mianki czini/ to ſie nie może ſprzikrzić.
29:
Viciſitas, uiciſsitatis, idem ſed Obſo=
30:
letum.
31:
Victima, uictimæ, generis feminini,
32:
primæ declinationis, Bitá ofiárá/ bydło
33:
ná ofiárę pobite.
34:
Victimarius, uictimarij, generis maſcu
35:
lini, ſecundæ, d. Rzeźnik/ który bydło ku
36:
bitym ofiáróm przedáyne miewał.
37:
Victimo, uictimas, uictimare, pro Im=
38:
molare, barbarum uerbum in Bi=
39:
blijs lectum.
40:
Victito, Vide Viuo
41:
Victoria, uictoriatus, uictrix, uictus
42:
participium, Vide Vinco.
43:
Victus nomen, Vide Viuo.
44:
Victus, uici, generis maſculini, ſecundæ
45:
delin. Vlicá/ wieś.
46:
Vicus ruri ſeu ruſticus, Połáć ná
47:
wśi.
48:
¶Magiſter uici, Szołtyſz/ włódarz.
49:
Vicanus, uicani, generis maſculini, ſe=
50:
cundæ declinationis, Kmieć/ wieśniak
51:
chłop.
52:
Viculus, uiculi, diminutiuum, Vliczká
kolumna: b
V ante I.
1:
też wioská.
2:
Vicinus, uicini, generis maſculini, ſe=
3:
cundæ declinationis, Sąſiad.
4:
Vicina, uicinæ, idem.
5:
Finitimus ac uicinus Pográniczny y ſą
6:
ſiad.
7:
Vicinus proximus, Naypirwſzy/ nay=
8:
bliſzſzy ſąſiad.
9:
Interior uicinus, Sąſiad ná lewą ſtro=
10:
nę.
11:
Vicinus, uicina, uicinum, adiectiuum,
12:
Saſiedzki/ bliski/ pográniczny.
13:
Vt, Malum uicinum, Bliskie nieſzczę=
14:
ście.
15:
Vicina ad pariendum, Bliska poro=
16:
dzenia.
17:
Vicinum pecus, Sąſiedzkie bydlę.
18:
Vicina & finitima Rhetorica Diale=
19:
cticæ Bárzo bliska Rhetoriká diálectiki.
20:
Vicinus illi, Podobien yemu/ nie dáleko
21:
ſie od niego twarzą odſtrzelił.
22:
Vicinitas, uicinitatis, Sąſiedztwo/ też zdró
23:
mádzenie ſąſiádów weſpołek.
24:
Vicinitas etiam, Sąſiedztwo/ to yeſt bli=
25:
skość/ bliskie ográniczenie mieyscá.
26:
Verſari in uicinitate, W ſąſiedztwie
27:
mieſzkáć.
28:
Syluæ uicinitas, Bliskość láſu.
29:
Vicinitas nominis, Bliskość ymienia/
30:
to yeſt yednákość álbo równobrzmien=
31:
ność
32:
Vicinia, uiciniæ, idem.
33:
In uicinia urbis, Podle miáſtá/ práwie
34:
nád miáſtem.
35:
Vicinalis, & hoc uicinale, Sąſiedzki/ bli=
36:
ski.
37:
Vicinales uiæ, Sąſiedzkie drógi.
38:
Vicatim aduerb. ode wśi do wśi/ álbo
39:
też od ulice do ulice, z yedney vlice w
40:
drugą.
41:
Vicinium, uicinij, generis neutri, ſe=
42:
cundæ declinationis, idem quod
43:
uicinia.
44:
Victricus, Vide Vitricus.
45:
Videlicet, aduerbium confirmandi=
46:
Zwłaſzczá/ wierę/ wprawdźie.
47:
Huic tu moleſtus eſſe uidelicet no=
48:
luiſto quem nunc reſpirare non ſinis,
49:
Temuś ſie ty zwłaſzczá nie chciał przikrzić
50:
któremu teraz nie daſz wychnąć.
Videlicet


strona: 494


kolumna: a
V ante I.
1:
Videlicet eſt ille Cliniæ ſeruus tar=
2:
diuſculus, Wierę to ón yeſt przileniwſzym
3:
Cliniaſzow sługá.
4:
Videlicet cum Relatiuo, Cic. Hoc
5:
uidelicet natura uoluit, Tego w práw=
6:
dźie przirodzenie chciáło.
7:
Caſte iubet lex adire ad deos ani=
8:
mo uidelicet, S czyſtem zwłaſzczá vmy=
9:
słem.
10:
Videlicet etiam aliquando eſt aduer=
11:
bium declarandi, To yeſt/ ták zwłaſz=
12:
czá.
13:
Video, uides, uidi, uiſum, uidere, acti=
14:
uum, ſecundæ coniugationis, Wi=
15:
dzę/ baczę/ pátrzę.
16:
Vide ut incedit, Bá bácz yákoć ſobie po=
17:
ſtępuye.
18:
Fient me uide, Pátrz tego ná mie.
19:
Videre oculis, Práwie rządnie wi=
20:
dzieć. Metaphorice, Domyślam ſie/ ro=
21:
zumiem/ baczę.
22:
Non ſatis uideo quid tibi uelis, Te=
23:
rentius, Nieowſzeki rozumiem cżegoby ty
24:
chciał.
25:
Ego iſtuc uidero, Bierzę to ná ſię/ chcę
26:
tego ſam doyźrzeć/ moyá to praca niecháy bę
27:
dźie.
28:
In quiete uidit, We snie widział/ sniło=
29:
mu ſie.
30:
Somnum hac nocte non uidi, Nie
31:
vſypiałem by drobiny tey nocy álbo nie miá
32:
łem ſnu ná oczu.
33:
Aliquid animo uidere, Báczić co/ prze=
34:
yzrzec przed tym.
35:
Hiſce oculis egomet uidi ut eos pene
36:
oculis uidere poſſemus, Iześmy ich
37:
málem mogli doyzrzeć.
38:
Suo tuo conſulatu ſomnum non ui=
39:
dit, Prześ cáły czáś vrzedu swego oká nie
40:
zmrużył.
41:
Plus ſpei uideo quam uolo, Więcey
42:
nádzieye widzę nażli bym chciał.
43:
Quē ego diē ſi uidero & ſi in ueſtrū
44:
complexum uenero, Iesli mi dá pan
45:
Bóg tego dniá doczekáć etć.
46:
Sed (ut ſpero) propediem te uidebo,
47:
Ale yáko ſie nádziewam w krotce cie oglą=
48:
dam.
49:
Auaricia uide quid facit, Bacz co łá=
50:
komſtwo vmie.
51:
Recte ego mihi uidiſſem, Dobrze bych
52:
ſie był ſam opátrził.
53:
Vide quid agas, Bacz co cziniſz/ rozmiśl
54:
ſie dobrze.
kolumna: b
V ante I.494
1:
Vide ut ſatis modo contemplata ſis,
2:
Bacz byś yedno dobrze oglądáłá.
3:
Videat Epicurus de hac re, Epicuru=
4:
ſówi to zoſtáwiam.
5:
Videndū eſt ne obſit benignitas, Ná
6:
to ſie godźi rospámietáć/ álbo baczmy yed=
7:
no tego áby mu zbytnia łáská nie ſzkodźi=
8:
łá.
9:
Videre uerum dicere. Zda ſie ku praw=
10:
dźie co powiedaſz.
11:
Videre uideor iam illum diem cum
12:
hinc egens profugi & aliquo milita=
13:
tum, Bá yáko bych ná to pátrzáłá gdy zád=
14:
łużywſzy ſie/ wymknie ſie ż tąd ná żoł
15:
nierską służbę.
16:
Mihi ſic hoc uidetur, Mnie ſie to ták
17:
zda.
18:
Facies me ſi tibi uidebitur certiorem,
19:
Daż mi znáć będźielyć ſie zdáło.
20:
Eſt autem hoc loco Videor depo=
21:
nens, Audire uocem eius uiſa ſum
22:
ante ædes modo, Zda mi ſie yákobych go
23:
dopiero przed drzwiámi słyſzáłá.
24:
Id mihi uiſus eſt dicere abi cito, &
25:
ſuſpende te, Iákoby mi ták rzekł ydź ce
26:
náprędzey á obieś ſie.
27:
Viſus ſum mihi cum Calba ambu=
28:
lare, Zdáło mi ſie yákobych s Galbą cho=
29:
dźił.
30:
Facies tamen quod tibi uiſum fue=
31:
rit, Iednák vcziniſz coc ſie będzie podoba=
32:
ło.
33:
Viſum eſt faciendos certiore uos
34:
facere, Zdá ſie nam ábysmy wam dáli
35:
znáć.
36:
Videndo Gerundij modus, a paſsiuo,
37:
Vergilius, Vrit uidendo fœmina, Pá
38:
li gdy bywa na nię parzáno niewiá=
39:
ſtá.
40:
Viden? pro uides ne? I widźiſz? widźi=
41:
ſzly?
42:
Vide ſis pro uide ſi uis, Bacz chceſzli.
43:
Viſus, uiſa, uiſum, participium, Widziá=
44:
ny/ a/ e.
45:
Viſo eſt opus, Muśi ſie doyzrzeć/ opá=
46:
trzić.
47:
Iam pedum uiſa eſt uia.
48:
Viſurus, uiſura, uiſurum, participium
49:
futuri temporis, uiſuros ad uiden=
50:
dum miſſos dixit Saluſtius.
51:
Viſio, uiſionis, generis feminini. tertiæ
52:
declinationis, Widzenie.
53:
Viſus, huius uiſus, maſ. quart. Wzrok/
54:
poyżrzenie.
Ooo 2Viſibilis


strona: 494v


kolumna: a
V ante I.
1:
Viſibilis & hoc uiſibile, Widomy/ co mo=
2:
że być widziano.
3:
Viſum, uiſi, generis neutri, ſecundæ de=
4:
clinationis, Vkazánie/ ziawiánie.
5:
¶Inuſibilis & hoc iuniſibile, Niewi=
6:
domy/ co nie może być widziano.
7:
Viſo, uiſis, uiſi, uiſum, uiſere, actiuum,
8:
tertiæ coniugationis, Idę ku widzieniu
9:
náwiedzam/ doglądam.
10:
Viſam ad forum, Wyźrzę co ſie ná rin=
11:
ku dźieye.
12:
Viſam ſi domi eſt, Spátrzę go do=
13:
má.
14:
Viſe reierit ne iam an nondum do=
15:
mum, Spátrz yeśli yuſz prziſzedł do do=
16:
mu álbo nie.
17:
Id uiſo tu ne an illi inſaniant, Dla te=
18:
gom prziſzedł ábych doznał tyli czili oni ſza=
19:
leyą.
20:
Viſo iunctū cum (uenio) aut (eo, is)
21:
ſignificat uideo, Terentius, Noſtra
22:
illico id uiſere, ad eam admiſit nemo
23:
Náſzá wnet ſzłá áby yą oglądáłá/ nie chcia=
24:
no yey dopuśćić.
25:
Viſo idem ſignificat iunctum cum
26:
gratia, cauſa, ſtudio, &c. Ne mittas
27:
uidendi cauſa quenquam, Nie śli ku
28:
oglądániu żadnego.
29:
Viſitur, paſsiuum, Cicero. Domus Cn.
30:
Octauij quotidie uiſebatur, Dóm
31:
Oktawiuſów był oględowan/ álbo mógł
32:
być od káżdego poſpolicie ogledowan.
33:
Viſendus, uiſenda, uiſendum, partici=
34:
pium, Godny widzenia/ & nomen ex
35:
participio, Vt. Viſendæ magnitu=
36:
dinis arbor, Drzewo w dźiw wyſo=
37:
kie.
38:
Viſito, uiſitas, uiſitare, frequentatiuum,
39:
Náwiedzam.
40:
Viſitatio, uiſitationis, generis feminini,
41:
tertiæ declinationis, Náwiedzenie.
42:
¶Compoſita a Video, Circumui=
43:
deo/ Wokolwidzę/ wkołooglądam.
44:
¶Euideo, Doſtátecznie widzę. Raro in
45:
uſu eſt.
46:
¶Euidens, euidentis, penultima cor=
47:
repta, generis omnis, magis in uſu
48:
eſt, Iásny/ yáwny/ pewny/ wiádo=
49:
my.
50:
Perſpicuæ & euidentes res, Iáwne
51:
rzeczy.
52:
Euidens ratio, Iásny/ pewny do
53:
wód.
kolumna: b
V ante I.
1:
Euidens argumentum, Doſtáteczny
2:
pewny dowód.
3:
Euidentiſsimum id fuit.
4:
¶Euidentia, euidentiæ, Iásność/ yáw=
5:
ność.
6:
¶Euidenter aduerbium, Iásnie/ yáw=
7:
nie/ dowodnie/ ſtátecznie.
8:
¶Inuideo, Zayzrzę/ nieżiczę.
9:
Datiuo aliquando iungitur, Terent.
10:
Inuidere omnes mihi, Wſziſcy mi zayź=
11:
rzeli.
12:
Aliquando accuſatiuo, Vergilius.
13:
Inuidet imperium, Zayźrzi mu páńſt=
14:
wá.
15:
Inuidet mihi honorem datiuo & ac-
16:
cuſatiuo, Zayźrzi mi czći.
17:
Dijs hominibus inuiſus, Bogu y
18:
ludzióm mierziony álbo od Bogá y od ludźi
19:
wzgárdzony.
20:
¶Inuideor, paſsiuum, Cicero. Inui=
21:
dia, non in eo, qui inuidet ſolum ui=
22:
detur, ſed etiam in eo cui inuidetur,
23:
Zazdrość nie ná tego tilko przipáda który
24:
zayźrzi ále też ná tego któremu zayźrzą/ ál=
25:
bo bywa zayźrzano.
26:
¶Inuidere pro negare, Plinius. Cæ=
27:
teris totum id natura conceſsit, ole=
28:
um ac uinum inuidit tantum, Oleyu
29:
á winá tilko zábroniło/ nie dáło przirodze=
30:
nie.
31:
¶Inuidia, æ, fem. prim. Zazdrość/ za=
32:
wiść. Aliquando pro odio, Miáſto
33:
nienáwisći/ nieżiczliwośći/ niechući przećiw
34:
ko komu złą wolą/ wpráwić go w niełáskę
35:
ludzką.
36:
Concitare inuidiam alicui, Pobudźić
37:
przećiw komu.
38:
Quærere inuidiam in aliquem, Szu=
39:
káć przećiwko komu przicziny gniewánia ſie
40:
nań.
41:
Facere inuidiam alicui, Przipráwić ko=
42:
go ku niełásce. & facere inuidiam, Tra=
43:
pić á dręczić kogo.
44:
Omnia rapit in inudiam, quod &
45:
trahere & adducere dicitur, Wſziſtko
46:
we złe obráca.
47:
Conferre inuidiam moris alicuius
48:
in alterum, Złożuć ná ynſzego winę.
49:
Flagrare inuidia, Okrutną niełáskę y
50:
nieżyczliwość ludzką k ſobie znáć/ być w
51:
wilekiey nienawiśći.
52:
Vocare aliquid in inuidiam.
53:
¶Inuidiola, inuidiolæ, generis femi=
54:
nini, primæ declinationis, diminuti=
55:
uum, Máła nienawiść/ zazdrość.
¶Inuidentia


strona: 495


kolumna: a
V ante I.
1:
¶Inuidentia, inuidenciæ, Zayzrzenie/
2:
záwisność.
3:
¶Inuidis, inuida, inuidum, Zawis=
4:
ny/ a/ e.
5:
¶Inuidioſus, Inuidioſa, inuidioſum,
6:
Zazdrośćiwy/ zazdrośćiwego przirodzenia.
7:
& aliquando paſsiue, Niemiły/ niev=
8:
przeymy. Vt. Inuidioſum ad bo=
9:
nos, Nieprziyemno v dobrych/ álbo nie mo=
10:
że ſie to dobrym podobáć.
11:
¶Inuidioſus item, Wzgárdzony/
12:
a/ e.
13:
Inudioſus apud bonos, Ieſt w wiel=
14:
kim zgardzeniu v dobrych.
15:
Res inuidioſa, rzecz pełna nienawisci y
16:
niełáski.
17:
Crimen inuidioſum, Nieprziyemna
18:
skárgá/ dánie zwłaſzczá winy komu w czym
19:
która ſie mało ludźióm podoba.
20:
Iudicium inuidioſum, Inuidioſum
21:
nomen uoluptatis.
22:
¶Inuidioſe, aduerb. Zazdrośćiwie/
23:
nienáwiſtnie.
24:
¶Inuiſo, inuiſis, penultima produ.
25:
inuiſi, inuiſum, inuiſere, Nawiedzam.
26:
Vt etiam inuiſas nos non ſolum ro=
27:
go ſed etiam ſuadeo, Abyś też nás ná=
28:
wiedźił nietilko proſzę ále też rádzę.
29:
Ad eum inuiſo, Idę ábych go náwie=
30:
dźił.
31:
¶Inuiſus, inuiſa, inuiſum, Niewidźiá=
32:
ny. Contrarium uiſo.
33:
¶Inuiſus item, Wzgárdzony/ czego nie
34:
radźi ludźie widzą.
35:
Inuiſum & odioſum, Vita inui=
36:
ſa.
37:
¶Inuiſior, comparatiuus, Wzgár
38:
dźieńſzy.
39:
¶Inuiſiſsimus, ſuperlatiuus, Naywz=
40:
gardzeńſzy.
41:
Quid hoc inuiſior? I co wzgardzeńſze=
42:
go?
43:
Vrtica quid eſſe inuiſius poteſt, Co
44:
może być wzgárdzeńſzego yáko pokrzi=
45:
wá.
46:
¶Peruideo, peruide, peruidere,
47:
Przezrzeć dobrze á práwie yáko ma być/
48:
baczić/ widzieć.
49:
¶Præuideo, Przed tym baczę/ widzę co
50:
ma być.
51:
Bene iſta præuidi, Dobrzem to przeyz=
52:
rzał iż ták miáło być.
53:
Futura præuidere, Prziſzłe rżeczy prze=
54:
yzrzeć/ przeobaczić.
55:
¶Prouideo, Opátrzuyę/ też przed tym
kolumna: b
V ante I.495
1:
baczę/ widzę
2:
Prouidere exitus, Przed tym obáczić ko=
3:
mieć/ skonczenie.
4:
Prouidere in poſterum, Ná potym opá
5:
trżić.
6:
Si non aſtu prouidebitur, Ieśli ſie chi=
7:
trośćią nie opátrzi.
8:
Ne accidat prouidebo, Zábieżę temu
9:
áby ſie mie ſtáło.
10:
Prouidere ſibi ex iniuria alterius,
11:
Opátrzić ſie/ nábić ſobie mieſzek s krziwdą
12:
ynſzego.
13:
Prouidere rebus neceſſarijs, Opátrzić
14:
ſie potrzebnemi rzeczámi.
15:
Prouidere rei frumentariæ, & pro=
16:
uidere in rem frimentariam, Zitá
17:
prziczinić.
18:
Prouidere in hyemes pabuſum, Przi=
19:
rządźic pice ná źiemię.
20:
Prouiſum eſt hoc legibus, Opátrzono
21:
to yeſt práwy.
22:
Prouiſum a Dijs immortalibus.
23:
Prouiſum eſt rationibus multis ne
24:
noceri poſsit uerri.
25:
¶Prouiſus, prouiſa, prouiſum, Opá=
26:
trzony/ też przeyzrzány.
27:
¶Prouiſio, prouiſionis, generis fe=
28:
minini, tertiæ declinationis, Opátrze=
29:
nie/ też przeyzrzenie czego.
30:
Multum poteſt prouiſio animi &
31:
præparatio ad minuendum dolo=
32:
rem, Wiele waży przeyzrzenie á przigoto=
33:
wánie ku vlżeniu prisłego smutku y záło=
34:
śći.
35:
Caucio & prouiſio.
36:
¶Prouiſor, prouiſoris, pro procu=
37:
ratore in Biblijs tantum legitur, Opá=
38:
trznik/ opátrzownik/ vrzędnik/ ſprawcá.
39:
¶Prouidens, prouidentior, proui=
40:
dentiſsimus, Opátrzny.
41:
¶Prouidenter, prouidentius, proui=
42:
dentiſsime, Opátrznie.
43:
¶Prouidus, prouida, prouidum,
44:
idem quod prouidens, Opátrzny/ pil=
45:
ny/ prácowity/ pieczołowity/ á/ e.
46:
Parum cauti prouidi, Nie bárzo
47:
oſtrożnu/ áni opátrzni.
48:
Prouida ſolers natura, Conſultrix
49:
& prouida natura.
50:
¶Prouide, aduerbium, Opátrznie/ pie=
51:
czołowicie/ pilnie/ oſtrożnie.
52:
¶Prouidentia, prouidentiæ, Opátrz=
53:
nosć/ pieczołowitość/ pilnówánie.
54:
¶Prouidentia, pro Deo aliquando
55:
ponitur.
Ooo 3¶Prouiſo


strona: 495v


kolumna: a
V ante I.
1:
¶Prouiſo, prouiſis, &c. Idę przećiw=
2:
ko komu ku oglądániu/ ſpátrzeniu/ wywie=
3:
dzeniu co ſie s nim dźieye.
4:
Prouiſo quid agat Pamphilus, Poy=
5:
dę ſpátrzę co czini Pamphilus.
6:
Ego huic ad res prouiſam quam
7:
mox uirginem accerſant, Iá k nim
8:
poydę pátrząć yáko rychło będą chcieć pán=
9:
ny záwołáć.
10:
¶Reuiſo. Powtore álbo záś pátrzam/ ydę
11:
ku oglądániu/ opátrzuyę/ doglądam.
12:
Item idem quod inuiſo, Náwie=
13:
dzam.
14:
Reuiſe nos aliquando, Náwiedź nás
15:
kiedy.
16:
Reuiſe ad me, Nayzrzi kiedy do mnie/
17:
záſtań mię domá.
18:
Agrum ſæpe reuiſere, Częſtokroć roley
19:
dogliędác.
20:
¶Reuiſito, reuiſitas, reuiſitare, Záś
21:
náwiedzam/ náglądam/ doglądam.
22:
Nundinis urbem reuiſitabant, W
23:
yermárk miáſto náwiedzali.
24:
¶Interuiſo, I tedy y owedy/ pod czás
25:
náwiedzam.
26:
Crebro interuiſere. Częſto náwie=
27:
dzáć.
28:
Vidrus fluuius Phryſiæ.
29:
Vidua, uiduæ, generis feminini, primæ
30:
declinationis, Wdowá.
31:
Viduus, Wdowieć/ ſubſtantiuum.
32:
Viduus, uidua, uiduum, adiectiuum,
33:
Oſierociáły/ opusciáły/ też złupiony/ zdar=
34:
ty.
35:
Arbor uidua, Drzewo yedine zoſtáwio=
36:
ne.
37:
Viduus pecudibus ager, Puſte polá
38:
od bydłá.
39:
Viduum ſolum arboribus, Ziemiá
40:
nie máyąca laſów/ drzew.
41:
Lectus uiduus, Loże bez poscieli.
42:
Viduitas, uiduitatis, generis feminini.
43:
tertiæ declinationis, Wdowſtwo/ wdo=
44:
wi ſtan/ & Metaphorice, Opusciáłość/
45:
ſieroctwo.
46:
Viduo, uiduas, uiduare, generis acti=
47:
ui, primæ coniugationis, Odzieram/
48:
oſierocam/ złupiam/ oddalam co od ko=
49:
go.
50:
Viduare ciuibus urbem, Miáſto z mieſz=
51:
czan złupić.
52:
Viduertas uiduertatis, id eſt calamitas,
53:
Obſoletum.
kolumna: b
V ante I.
1:
Vidulum, uiduli, in quo aliquid ſerua=
2:
tur, Wacek albo ſumki.
3:
Vienna, uiennæ, urbs Metropolis quō
4:
dam Allobrogū ad Rhodanū pro=
5:
pe Lugdunum, Też Wiedeń miaſto w
6:
Rátuſiech.
7:
Vieo, uies, uieui, uietum, uiere, generis
8:
actiui, ſecundæ coniugationis, Wiąże
9:
zwięzuyę/ Proprie, Witkami co zwięzu=
10:
yę.
11:
Viere etiam, Pleść/ okręcáć/ oplátáć.
12:
Vietus, uieta, uietum, Gibki/ miekki/ słá=
13:
by/ a/ e. Vt. Homo uietus, Słáby
14:
człówiek.
15:
Exiguum & uietum cor, Mdłe nie
16:
śmiałe ſerce.
17:
Vietor, uietoris, Bednarz.
18:
Vigeo, uiges, uigui, uigere, generis neu
19:
tri, ſecundæ coniugationis, Mnożę
20:
ſie/ śił/ mocy/ krzepkośći/ duzośći naby=
21:
wam/ rozraſtam ſie.
22:
Florere & uigere, Kwitnąć.
23:
Viguit uſ ad noſtram ætatem hæc
24:
ratio, Trwał ten ſpoſob áż do náſzich
25:
lat.
26:
Apud quod uenandi & equitandi
27:
laus uiget, V których zá nąwiętſzą chwáłę
28:
bywa poczitano myśliwſtwo y yezdectwo al=
29:
bo v których pierwſzą wziętość ma ten któ=
30:
ry zwierz smiele biye á koniá dobrze wie=
31:
dzie/ koniem dobrze toczy.
32:
Vigere animo, Cziſtego ochotnego weſo=
33:
łego ſercá być.
34:
Vigent leges Lycurgi, Trwáyą vſtá=
35:
wy Lycurgiuſowe/ dzierżą ſie ich ludźie mo=
36:
cno.
37:
Viget nomen Pythagoræorum, Sły=
38:
nie/ ſzerzi ſie sławá ymienia Pithagore=
39:
ſá.
40:
Vogere memoria, Dobrą trwáłą pá=
41:
mięć mieć.
42:
Purpura uigebat eo tempore, Szár=
43:
łat w ten czas w wielkiey wadze był dzier=
44:
żeli ſie go ludzie/ skupny był.
45:
Vigens, uigentis, Participium, Siłuyą=
46:
cy/ też swieży/ krzepki/ duży/ ſilny.
47:
Vigor, uigoris, generis maſculini, ter=
48:
tiæ declinationis, Siłá/ moc/ świe=
49:
żość.
50:
Vigor ingenij, oſtrość/ ochotność
51:
rozumu.
52:
Vigeſimus, uigeſima, uigeſimæ, Vide
53:
Vicenarius.
Vigeſsis


strona: 496


kolumna: a
V ante I.
1:
Vigeſsis, huius uigeſsis, generis ma=
2:
ſcul. tert. declinationis, uiginti aſsi=
3:
bus ualens.
4:
Vigil, uigilis, generis communis, ter=
5:
tiæ declinationis, Stróż. Metaphori=
6:
ce, Pilny/ czuyny. Vnde peruigil, id
7:
eſt induſtrius, & qui uigilans eſt, Bár
8:
zo czuyny/ roſtropny.
9:
Vigil etiam, Straża.
10:
Vigilo, uigilas, uigilaui, uigilare, gene=
11:
ris neutri, primæ coniugationis,
12:
Strzegę/ czuyę.
13:
Vſ ad lucem uigilare, Aż do dniá
14:
ſtrzedz.
15:
Ad multam noctem uigilare, Długo
16:
w noc czuć/ nie ſpáć.
17:
Vigilare de multa nocte idem.
18:
Pro re alterius uigilare, Cziyey rzeczy
19:
prziſtrzegáć/ pilnowáć.
20:
Vigilatur, imprſonale, Strzegą/ czu=
21:
yą.
22:
Vigilans, uigilantis, generis omnis,
23:
Czuyący/ nieſpiący/ też czuyny/ oſtrożny/
24:
nieoſpáły/ pilny/ pieczołowity.
25:
Vigilantia, uigilantiæ, generis femini=
26:
ni, primæ declinationis, Czuyność/
27:
pilność/ uſtrożność.
28:
Vigilantia & ſolicitudo animi, Czu=
29:
yność y pieczołowitość umysłu.
30:
Vigilanter aduerbium, Czuynie/ pilnie/
31:
oſtrożnie/ pieczołowicie.
32:
Vigilax, uigilacis, pro uigilante, Czuy/
33:
ny.
34:
Vigilia, uigiliæ, generis feminini, pri=
35:
mæ declinationis, Straża. Sed fre=
36:
quentius in plurali Vigiliæ, uigilia=
37:
rum, Nocna ſtraż.
38:
Vigilias, agere, Strażą trzimáć.
39:
Vigiliæ aliquā do pro ipſis cuſtodibus
40:
& uigilibus, Stroże ći którzi ſtraż dzie=
41:
rżą.
42:
Nox enim in quatuor uigilias erat
43:
diuiſa, ut ſupra annotatum eſt in di=
44:
ctione Nox.
45:
Vigilia ſua reddere aliquem uacu=
46:
um, Pilnoscią swą kogo wyswiebodźić
47:
z trudnośći.
48:
Vigilia etiam, Wigilia/ to yeſt poſt pewnych
49:
czáſów vſtáwiony áby tym ſpoſobnieyſzy
50:
lud był ku czuynóśći modlitwie y nabo=
51:
żeńſtwu. Latine dies profeſti dicun=
52:
tur.
53:
¶Compoſita. Aduigilo, aduigilas,
54:
penultima correpta, aduigilare, Przi=
kolumna: b
V ante I.496
1:
ſtrzegam/ pilnie ſtrzegę/ yeſtem bárzo czuy=
2:
ny.
3:
Aduigilare ad cuſtodiam legis, Być
4:
pilen aby ſie co niewykroćiło przećiw pra=
5:
wóm.
6:
¶Euigilo, Ocucam/ przecucam ze
7:
snu.
8:
In ſtudio euigilare, Pilnośći prziłożyć
9:
ku nauce.
10:
Conſilia euigilata, Ocucone/ zbudzone
11:
rády/ to yeſt dobrze mądre/ báczne á ro=
12:
ſtropne.
13:
¶Inuigilo, inuigilas, inuigilare, Pil=
14:
nuyę/ doglądam/ prziſtrzegam którey rze=
15:
czy/ leżę vſtáwicznie nád którą rzeczą/
16:
godzę.
17:
¶Peruigilo, peruigilas, peruigilare,
18:
Swego czáſu ſtrzegę/ nieſpię/ nie mogę
19:
ſpáć.
20:
Peruigilat noctes totas, Przeczuye cáłą
21:
noc/ cáłey nocy nie ſpi/ nie poſtoyi mu ſen ná
22:
oczu przes cáłą noc.
23:
¶Peruigil, Vide paulo ſupra.
24:
¶Peruigilium, peruigilij, generis neu
25:
tri, ſecundæ declinationis, Przeczucie/
26:
nievſipiánie.
27:
¶Peruigilium etiam, Czucie ktore ſtá=
28:
rzi ſwym bogom ku czći trzimawáli.
29:
¶Peruigilatio, peruigilationis, Niev=
30:
ſipiánie.
31:
Viginti generis omnis, nomen indecli=
32:
nabile, Dwádzieściá.
33:
Vigintiuiri, Vrząd dwádźiescią oſobámi zá=
34:
ſadźony.
35:
Vigintiuiratus, huius uigintiuiratus,
36:
Doſtoyność á zwierzchnosć tákowego v=
37:
rzędu.
38:
Vigeſimus, uigenus, Vide ſupra Vicena=
39:
rius.
40:
Vigiſonus, Iacus in agro Patauino,
41:
Calep.
42:
Vigor, oris, Vide Vigeo
43:
Vilis, & hoc uile, Podły/ proſty/ pośledni/
44:
nieważny.
45:
Vilis & præcioſus, contraria.
46:
Vile & uulgare, Vilis uobis honor
47:
meus, Lekce ſobie ważycie moyę poczći=
48:
wość.
49:
Vilis oration cui opponitur accura=
50:
ta, Nie pilnie piſána/ etć.
51:
Vile etiam, Tanie.
52:
Vili uendere, Tanie przedáć.
53:
Vili emere, Latwie kupić.
54:
Vile precium, Máłe myto.
Ooo 4Vilius


strona: 496v


kolumna: a
V ante I.
1:
Vilius, uiliſsime, aduerb. Podło/ łatwio/
2:
tánie.
3:
Viliſsime conſtat, Bárzo máło koſztu=
4:
ye.
5:
Vilitas, uilitatis cui opponitur caritas,
6:
Taniośc/ podłość.
7:
Vilitas annonæ, Taniosć żytá.
8:
Subito illo ipſo die cariſsimam an=
9:
nonam inopinata uilitas conſecuta
10:
eſt.
11:
Vileo, uiles. ulis ſum generis neutri,
12:
ſecundæ coniugation. Ieſtem podłym/
13:
taniem/ nie bywam mian w żadney powa=
14:
dze.
15:
Vileſco, uileſcis, uileſcere, uilis fio, Ta=
16:
nieyę/ podłym ſie ſtawam.
17:
¶Euileo & euileſco idem.
18:
Vilito, uilitas, uilitare. pro uole facere,
19:
Obſoletum,
20:
¶Peruilis, & hoc peruile, Bárzo tani/
21:
podły/ niczemny/ małey wagi.
22:
Villa, uillæ, generis feminini, primæ de=
23:
clinationis, Wieś/ kmieći dóm/ wieyski
24:
dworzec/ podworze álbo folwark.
25:
Villa ruſtica, Część bydowánia kmiecie=
26:
go w ktorym albo ogrodnik álbo nayem=
27:
nik/ álbo komornik ſiędzi.
28:
Villa urbana, quæ & prætorium dici=
29:
tur, Budowánie to w którym ſám goſpo=
30:
darzá dziedźic onego ymienia ſiedział/ páń=
31:
ski álbo biały dóm może być zwan/ przed
32:
tym tákowe domy piſznie wogrodźiech ná
33:
weſołych mueyscách ſtárzi wyſtáwiáli á zw=
34:
łaſzczá we Włoſzech.
35:
Villula, uillulæ, diminutiuum, Folwár=
36:
czek.
37:
Villanus, qui in uilla habitat, Kmieć/
38:
wieśniak/ gbur. Calep. ſine autho=
39:
re.
40:
Villaticus, uillatica, uillaticum, Kmieći/
41:
wieyski/ folwárkowy/ a/ e.
42:
Villaticus canis, Folwárkowy pies.
43:
Villicus, uillici, Włodarz/ włodek.
44:
Vicilla, uicillæ generis feminini, primæ
45:
declinationis, Włodarzowa/ włodko=
46:
wa.
47:
Villico, uilliconis, id eſt uillicus, Obſo=
48:
letum.
kolumna: b
V ante I.
1:
Villico, uillicas, uillicare, & Villicor,
2:
uillicaris, uillicari, deponens, Kmie
3:
cią ſie rzeczą obchodzę/ ná wśi ſie obieram/
4:
wieyską rzecz á oráninę prowádzę.
5:
Villicari aliquando eſt uilla præeſſe,
6:
Włodarzem być.
7:
Villicatio, Włodowánie/ też kmiecią rzeczą
8:
ſie obchodzenie.
9:
Villaris & hoc uillare, idem quod uil=
10:
laticus, Vt. Villares gallinæ, Folwar=
11:
kowe kokoſzy.
12:
Villus, uilli generis maſculini, ſecundæ
13:
declinationis, Kosm/ włos.
14:
Villoſus, uilloſa, uilloſum, Kosmáty/
15:
włocháty/ a/ e/ pełny kosmów.
16:
Pectus uilloſum, Obrosłe pierśi.
17:
Villoſa radice herba, quæ & capil=
18:
laris dicitur, Włochátego korzenia zie=
19:
le.
20:
Villum, Vide Vinum.
21:
Vimen, uiminis, generis maſculini,
22:
Wſzelaki chróſt gibki/ ku wiązaniu godny/
23:
wic/ rokiciná/ prątek.
24:
Vimen breue, Krotka wic.
25:
Viminibus factæ feneſtræ, Kratki
26:
okienne z cienkich prątków vplecione.
27:
Lentum uimen, Gibká wić.
28:
Vimineus, uiminea, uimineum, Vt.
29:
Vaſa uiminea, Koſze z rokitowych prąt=
30:
kow álbo ynákſzych vplecione.
31:
Viminalis, uiminale, Ku zwięzowániu/
32:
plecieniu náleżący.
33:
Viminalis collis urbis Romæ, & Vi=
34:
minalis uia,
35:
Vinacues, Vinarius, Vide Vinum.
36:
Vinago palumbis uel palumbæ ſpeci=
37:
es, ab uſu labruſcæ qua ueſcitur CC.
38:
ſine authore.
39:
Vinca, uincæ, herba, Strit oder todlen=
40:
kraut po niemiecku.
41:
Vinca peruinca. idem.
42:
Vincio, uincis, uinxi, uincire, Zwięzuyę/
43:
ſciągam.
44:
Vincire, & conſtringere, Zwięzáć y ſcią=
45:
gnąć.
46:
Locum præſidijs uincire, Mieysce
47:
które służebnemi oſádźić.
Vinciri


strona: [497]


kolumna: a
V ante I.
1:
Vinciri & conſtringi amicorum cu=
2:
ſtodijs, Być ogarnión ſtrzeżeniem prziya=
3:
cielskim.
4:
Legibus uincire, Práwy zwięzáć/ to yeſt/
5:
zágrodźić co práwy.
6:
Vincire numeris membra oratio=
7:
nis, Spoyić/ álbo wierſzámi oſięgnąć.
8:
Vinctus, uincta, uinctum, participium,
9:
Zwiążany/ a/ e.
10:
Vincto pextore uirgo, Pánná vcią
11:
gnionych piersi.
12:
Vincta amicitia inter aliquos, Spoyo=
13:
ne vgruntowáne prziyázni miedzi kilkiem
14:
ich.
15:
Vinctus, Ięty/ podbity/ prżimuſzo=
16:
ny.
17:
Vinctus, huius uinctus, & Vinculum,
18:
uinculi. Związká/ zwiazánie/ ſtriczek/
19:
wić.
20:
Vincula, uinculorum, per translatio=
21:
nem, Ciemnicá/ kłodá/ wieżá/ yęctwo.
22:
In uinculis eſſe. W ciemnicy byc/ álbo
23:
w kłodźie/ w pęcie w łáńcuchu w yęctwie w
24:
żelezie.
25:
In uincula conijcere, W ciemnicę
26:
wſádźić.
27:
Vincula concordiæ, Związki/ zgo
28:
dy.
29:
Vincula iuris, Zwiąski dzirżące prá=
30:
wá.
31:
Reuellere uincula iudiciorum, Zwią=
32:
ski ſądowne rozerwáć/ to yeſt pokáźić/
33:
ſpuſtoſzić zachowánie ſądów á praw poſpo=
34:
litych.
35:
Vincula rumpere, Dobyc ſie z ciemnice/
36:
vciec z łáńcuchá álbo z kłody.
37:
E uinculis cauſam dicere, Wypráwo=
38:
wáć ſie czego przed ſądem z ciemnice/ to
39:
yeſt będąc yętym y wſádzonym.
40:
Vinculis amoris eſſe cum aliquo
41:
coniunctum, W vprzeymy miłośći ſtáć s
42:
kim.
43:
¶Compoſita, Deuincio, deuincis,
44:
deuinxi, deuinctum, deuincire, Mo=
45:
cno zwięzuye/ ściągam/ ſpinam álbo też
46:
prziwięzuyę/ przipinam.
47:
Ad taurum deuinxere, Do byká przi=
48:
wiązáli.
49:
Deuinctus & conſtrictus omnibus
50:
uinculis, Twárdo związány.
kolumna: b
V ante I.
1:
Deuincire ſibi aliquem beneficijs,
2:
Zwiciężić kogo ſobie dobrodźieyſtwy.
3:
Charitate deuincere, Miłoscią etć.
4:
Sermone & familiaritate ſibi deuin=
5:
cire aliquem, Pozyskáć ſobie kogo
6:
wdzięczną mową y vkłádnością.
7:
Deuinciri firma ſocietate, Vprzey=
8:
mym towárżiſtwem być obowiązan ko=
9:
mu.
10:
His ſtudijs quibus uter noſtum
11:
deuinctus eſt, Ná któreswá ſie obad=
12:
wá vdáłá/ álbo w których ſie obádwá rádá
13:
obierawá/ kochawá.
14:
Deuincere templum religione,
15:
Boyaźń bożą w kościół wnieść/ w
16:
wieść.
17:
Deuincire ſe ſcelere, Sam ſie dla złe=
18:
go swego vczinku w kaźń wpráwić.
19:
Deuinctus eſt mihi, Ieſt mi wielmi
20:
vprzeymym.
21:
Tibi deuinctiſsimus dediriſsimus
22:
Tobie we wſzem powolny y vprzey=
23:
my.
24:
Deuinctam conſuetudine domum
25:
habere, Poziskáć ſobie záchowánie w
26:
którym domu/ vprzeymym towarziſtwem ál=
27:
bo częſtym bywániem.
28:
Deuinctæ firma pace nationes.
29:
¶Reuincio, Opák záwięzuyę/ prziwięzu=
30:
yę.
31:
Poſt terga deuinctus, Opák związá=
32:
ny.
33:
Vinco, uincis, uici, uictum, uincere,
34:
generis actiui, tertiæ coniugationis,
35:
Zwiciężam/ porażám/ Metaphorice,
36:
Przechodzę kogo w czym/ przeſięgam.
37:
Curſu uincere, Vciec kogo/ wybie=
38:
żeć kogo ná zawodźie.
39:
Omnium expectationem uincam,
40:
Przeſięge wſzech nádźieyę o ſobie.
41:
Vinum uicit quod bibi, Terenti=
42:
us, Dáło mi ſie znáć wino ktorem
43:
pił/ zwiciężyło mie/ vpiłem ſie.
44:
Vincere aliquem gloria & ſimili=
45:
bus, Przeiść kogo chwałą/ etć.
46:
Vincere ceruum curſu, uel cochle=
47:
am tarditate, Przeiść/ vciec.
48:
Cauſa uicta, Vtrácona rzecz.
49:
Cibum uincere, Stráwić.
Difficultates


strona: [497]v


kolumna: a
V ante I.
1:
Difficultates locorum uincere, Wy=
2:
kołatać ſie z trudnych mieysc.
3:
Vincere aliquid iudicio, Práwem co
4:
wygráć.
5:
Vincere numero, Lidzbą przechodźić.
6:
Officio uincet ſpes omnes, Vkłádno=
7:
scią á záchowániem wſziſtkie nádzieye przey=
8:
dźie.
9:
Se ipſum uincere, Sam ſiebie zwyciężyć/
10:
to yeſt nie dopuścić ſobie swey woley áby
11:
miał czinić coby ſie mu podobáło.
12:
Vincere & uale, Boże day to ábyś wygrał
13:
á zdrów zoſtał.
14:
Victus, uicta, uictū, particip. Zwyciężony/
15:
a/ e.
16:
Victi & ſubacti populi, Lud zwycieżony
17:
y podbiti pod moc.
18:
Victæ opes, Vtrácone.
19:
Victus ſomno, Snem zmorzony.
20:
Præcibus uictus, Voluptate ui=
21:
ctus.
22:
Victor, uictoris, Zwyciężyciel.
23:
Victrix, uictricis, generis femini, tertiæ
24:
decliantionis, Zwyciężycielká.
25:
Victrices literæ, Manus uictrices.
26:
Victoria, uictoriæ, femininum, primæ
27:
declinationis, Zwycięſtwo/ porażenie/
28:
wygránie biwty.
29:
Conſequi uictoriam, Wygráć bit=
30:
wę.
31:
Reportare uictoriam idem.
32:
Excedit uictoria e manibus, Práwie
33:
nam zwycięſtwo z ręku wypádło.
34:
Victorioſus, uictorioſa, uictorioſum,
35:
Zwyciężyſty/ ktory wiele nad nieprziyacie=
36:
lem zwycięſtw otrzimał.
37:
Victoriatus, Stároswiecka mińcá puł
38:
pieniądzá który Denarium zową wazą=
39:
ca. Hoc eſt quin aſſes, Málem oko=
40:
ło dwu groſzu polśkich.
41:
Victoriatus, Ná wadze ſiodma część lotu
42:
czini.
43:
Vincibilis, & hoc uincibile, Latwy ku
44:
zwyciężeniu.
45:
¶Inuictus, inuicta, inuictum, Niezwy=
46:
ciężony/ twárdy/ mocny.
47:
Victima, uictimarius, Vide ſupra.
48:
¶Preuinco, preuincis, preuici, pre=
49:
uictum preuincere, Przewycięzam. oſię=
50:
gam/ zwycięſtwá doſtawam.
51:
Vindelicia, prouincia Europæ ab occa=
52:
ſu, Rhetiam ab oriente. Noricum
kolumna: b
V ante I.
1:
a ſeptemtrione Faubium a meridie
2:
Alpes habens, alias Rhetia ſecunda,
3:
Bawárska ziemiá miedzy rzekámi yn á
4:
lech.
5:
Vindelici, Lud tey kráyińy.
6:
Auguſta uindelicorum, Augſpurg
7:
miáſto známienite.
8:
Vindemia, uindemiæ, femininum, pri=
9:
mæ declinationis, Zbieránie wi=
10:
ná.
11:
Vindemia mellis, Podbieránie pſzczoł zbie=
12:
ránie miodu.
13:
Vindomiola, uindomiolæ, diminuti=
14:
uum.
15:
Vindemio, uindemias, uindemiare,
16:
generis neutri, primæ coniugatio=
17:
nis, Zbieram wino.
18:
Vindemiator, uindemiatoris, gen.
19:
maſculini, tertiæ declinationis, Wi=
20:
narz/ ten który zbiera wino.
21:
Vindemitor apud Ouidium.
22:
Vindemiator etiam ſydus cœleſte.
23:
Vindemiatorius, a, um, Vt. Vaſa uin=
24:
demiatoria, Naczinie do zbieránia winá
25:
náleżące.
26:
Vindex, uindiciæ, uindico, uindicatio,
27:
uindicta, Vide ſupra in dictione Di=
28:
co,
29:
Vindibona, uel Iuliobana, Wino w Ra=
30:
kuſiech tego ymienia.
31:
Vindoniſſa, uicus Germaniæ, olim
32:
ciuitas, Windiſch.
33:
Vinea, uinetum, uinoſus, Vide Vinum.
34:
Vinum, uini, neut. ſec. Wino.
35:
Villum, uilli, diminutiuum, Winko.
36:
Vini ſapores quatuor, dulce, acutum
37:
lene, auſterum.
38:
Vinum acidum, Skwáśniáłe winó.
39:
Vinum mucidum, Splesniáłe.
40:
Vinum torlinum, Moſzcz/ nowe wi=
41:
no.
42:
Fugiens uinum, Nieſtáłe wino/ które
43:
ſie rádo dobywa.
44:
Pendens uinum, Vide Pendeo.
45:
Vetuſtatem ferre, dicuntur uina
46:
quædam, Winá które ſie godzą ná dłu=
47:
gie chowánie.
48:
Acere uinum dicitu, Kwáſem nátrą=
49:
cać.
50:
Euaneſcunt uetuſtate uina, Wywie=
51:
trawáyą od ſtárosći.
Vinum


strona: 498


kolumna: a
V ante I.
1:
Vinum Aruſinum, uel aruiſium, pe=
2:
nultima correpta, alias Creticum
3:
uulgo Maulaſinū ſeu maluaticum,
4:
Małmázia.
5:
Plenus uini, Poiány/ opiły.
6:
Sumere uinum meracius, Nieprzemie=
7:
ſzane wino wodą pić.
8:
Vinacea, uina aceorum, uel per I, Vina=
9:
cia, ſubſtantiuum, plurale, neutrum,
10:
Winna trześć.
11:
Vinaceus, maſculinum, pro eodem.
12:
Vineacea, uineaceæ, uel Vinacia idem.
13:
Vinaceus, uinacea, uinaceum, adiect.
14:
Winny.
15:
Acinus uinaceus, Grono winne.
16:
Vinalia, uinaliorum, tam ſecundæ,
17:
quam quartæ declinationis feriæ
18:
deguſtandis uinis nouis inſtitutæ.
19:
Vinarius, uinarij, generis maſculini, ſe=
20:
cundæ declinationis, Winny ſzink/
21:
kárczmarz wino ſzinkuyący/ Metaphor.
22:
Piyánicá.
23:
Vinarius, a, um, adiectiuum, Winny/
24:
a/ e.
25:
Vt. Taberna uinaria, Winna kárczmá.
26:
Vinarij lacus, Stągwie/ kádźi winne.
27:
Vinetum, uineti, generis neutri, ſecun=
28:
dæ declinationis, Pole winem záſádzo=
29:
ne/ winnicá.
30:
Vinipotor, uinipotoris, generis maſcu=
31:
lini, tertiæ declinationis, Winny poya=
32:
nicá.
33:
Vinitor, uinitoris, generis maſculini,
34:
tertiæ declinationis, Winarz.
35:
Vinolentus, uinolenta, uinolentum,
36:
Opiły/ a/ e.
37:
Vinolentus furor, Szaleńſtwo opil=
38:
skie.
39:
Vinolentia, uinolentiæ, Piyańſtwo.
40:
Vinoſus, uinoſa, uinoſum, Winem cczuch=
41:
nący/ też piyány/ a/ e.
42:
Succus uinoſus. Winem trącący.
43:
Sapor uinoſus, Winny smák.
44:
Vinulus, uinuli, molliter ſe gerens ut
45:
ebrioſus quiſpiam, Piyániczká. Plau=
46:
tinum eſt.
47:
Vinea, uineæ, generis feminini, primæ
48:
declinationis Winnicá. & uinea, Sztur
49:
mownu dách/ było przed czáſi woyenne na=
50:
czinie pod którym drabi do ſzturmu puſz=
51:
czáli.
52:
Vinearius, uinearis, uinearium, Vt.
53:
Vinearius collis, Górá wino rodzą=
54:
ca.
55:
Vineaticus, a, um, Winiczny. Vt Vinea=
56:
ticæ falces, Rzezaki któremi ná winni=
57:
cách robią/ wino obrzezuyą.
kolumna: b
V ante I.498
1:
Vinealis / hoc wineale, idem. Vt. Ter'
2:
ra uinealis, Yiemiá ku ſádyeniu winá do'
3:
bra.
4:
Viola, uiolæ, generis feminini, primæ
5:
declinationis, Fiyołek.
6:
Violarium, uiolarij, Ogródek/ bindarzik
7:
fiyołkowy.
8:
Violaceus, a, um, Fiyołkowy/ a/ e.
9:
Violaris & hoc uiolare, idem. Calep.
10:
ex Plauto annotat.
11:
Violarius, ij, maſ. ſec. Fárbierz fiyołków.
12:
Violo, as, are, act, prim. Gwałcę/ łamię.
13:
Amicitiam uiolare, Prziyaźń zgwał=
14:
ćić/ wykroćić przećiw prziyáźniey.
15:
Virginem uiolare, Páſnnę zhwał=
16:
ćić.
17:
Exiſtimationem alicuius uiolare,
18:
Naruſzić powagi cziyey.
19:
Fidem coniugij uiolare, Wykroczić/
20:
z łożá/ zgwałćić małżeński ſtan.
21:
Fœdus uiolare, Przimierze złamáć.
22:
Parentes uiolare, Wykroczić co przećiwko
23:
rodźicóm.
24:
Rempub. uiolare, Zámieſzáć á w trud=
25:
ność yáką wpráwić Poſpolityſtan.
26:
Hoſpites uiolare, Zelżić/ lekkość wyrzą=
27:
dźić.
28:
Voce aliquem uiolare, Zesrómoćić ko=
29:
go.
30:
Qui iuſiurandum uiolat, fidē uiolat,
31:
Cic, Który prziſięgę łamie/ ten y wiarę ła
32:
mie/ to yoſt/ ten wiáry niema który przi=
33:
ſięgi nie dzierżi.
34:
Violatus, a, um, participium, ſiue no=
35:
men ex participio, Zgwáłcony/ a/ e.
36:
Violabilis, le, aptus ut uioletur, Calep.
37:
ſine authore. Latwi ku zgwałceniu.
38:
¶Inuiolabilis, le, Nienáruſzny/ cáły.
39:
¶Inuiolatus, a, um, Niezgwałczony/
40:
nienáruſzony/ a/ e.
41:
Violatio, uiolationis, fem. tert. Zgwał=
42:
cenie.
43:
Violator, uiolatoris, maſculinum, ter.
44:
Gwałtownik.
45:
Violentus, uiolenta, uiolentum, Gwał=
46:
towny/ a/ e.
47:
Violentiſsimo cœli ſtatu, Bárzo w
48:
gwałtowny wiátr/ w okrutną niepogo=
49:
dę.
50:
Pectora uiolenta, Swowolna myśl
51:
Violens, pro uiolentus.
52:
Violenter Aduerbium, Gwałtow=
53:
nie.
54:
Violenter inuadere, Gwałtownie náye=
55:
cháć.
Violentia


strona: 498v


kolumna: a
V ante I.
1:
Violentia, uiolentiæ, femininum, pri=
2:
mæ declinationis, Gwałt/ przimuſzenie/
3:
nieſpráwiedliwość.
4:
Vipera, uiperæ, generis feminini, pri=
5:
mæ declinationis, Iáſzczorká.
6:
Viperinus, uiperina uiperinum, Iáſz=
7:
czórczy/ a/ e.
8:
Vipones, generis maſculini, Młode żo=
9:
rawie.
10:
Vir, uiri, maſculinum, ſecundæ declina
11:
tionis, Mąż/ męſzczyzná.
12:
Vir etiam, Mąż to yeſt męski/ máyące mę=
13:
skie látá.
14:
Vir etiam, Mąż/ to yeſt małżonek.
15:
Vir etiam. Mąż/ to yeſt męzny/ śmiá=
16:
ły.
17:
Vir etiam de brutis dicitrur. Verg.
18:
Vir gregis ipſe caper, Mężczyzná trzo=
19:
dy.
20:
Viripotens, uiripotentis, femininum,
21:
tertiæ declinationis, Dziewká ná wy=
22:
dániu zá mąż/ gidna mężá.
23:
Virago, uiraginis, femininum tertiæ
24:
declinationis, Swieża mocna/ krzepka
25:
á śmiała biała głowá/ męśka biała gło=
26:
wá/ która ſie nie lęknie chłopá.
27:
Virilis, & hoc uirile, Męski.
28:
Sexus uirilis, aut ſtirps, Męska płeć.
29:
Metaphorice, Mocny/ smiáły/ mę=
30:
żny.
31:
Virilis animus, Męskie ſerce.
32:
Parum uirile eſt, Nie męska recz yeſt/
33:
nie prziſtoyi to ná mężá.
34:
Pro uirili parte, uel ſimpliciter pro
35:
uirili, Wedle przemożnośći.
36:
Virilitas, uirilitatis, Męskość/ męska
37:
płeć/ też mężność/ śmiáłość.
38:
Virilia, uiriliorum, plurale tantum,
39:
Męśki członek.
40:
Viriliter aduerbium. Mężnie/ męsko/
41:
śmiáło.
42:
Viriliter & magno animo.
43:
Viritim aduerbium, Od mężá do mężá
44:
álbo káżda oſobá z oſobná.
45:
Viritim dimicare, Sam á ſám ſie potikáć/
46:
páchołek s páchołkiem.
47:
Viroſus, Vide Virus.
48:
¶Compoſita, Semiuir, Pułmężá/
49:
mdły/ nieśmiáły/ niewiesći.
50:
¶Leuir, Mężá mego brát/ dziewierz.
51:
¶Duumuir, triumuir, triumuiratus,
52:
Vide ſupra.
53:
Viroſa, uiroſæ, generis feminini, pri=
kolumna: b
V ante I.
1:
mæ declinationis, Iurzna biała głowá/
2:
mężá chcąca.
3:
¶Euiro, euiras, euirare, Cziścię/ wáłá=
4:
ſzę.
5:
¶Euiratus, euirata, euiratum, Vwá=
6:
łáſzony/ wnętr/ wáłách.
7:
¶Euiratio, euirationis, Ocziścienie/ owá
8:
łászenie.
9:
¶Euiratio pilorum, apud Plini=
10:
um.
11:
Virbuis, maſculinū idem eſt quod ali=
12:
as Græco nomine dicitur Hyppo=
13:
litus, Vide ſupra.
14:
Virido fluuius Germaniæ, Wertach po
15:
niemiecku/ ciecze mimo Augſpurg ku Du=
16:
náyowi.
17:
Virectum, uiridis, uide, Vires.
18:
Vires, Vide Vis.
19:
Vireo, uires, uirui, uirere, neutrum, ſe=
20:
cundæ coniugationis, Zielenieyę
21:
ſie.
22:
Vireſco, uireſcis, uireſcere, Poczinam ſie
23:
zielenieć/ ſtawam ſie zielonym.
24:
Virido, uiridas, uiridare, Czinię zielono/
25:
świeżo.
26:
Viridis, & hoc uiride, Zielony.
27:
Iuuenta uiridis, Swieża kwitnąca mło=
28:
dość.
29:
Ripatum ueſtitus uiridiſsimi, Piękne
30:
brzegi/ zieleniuchne.
31:
Ligna uirida, Mokrę drwá.
32:
Viridis ſenecta, Swieża/ krzepka ſtá=
33:
rość.
34:
Ceſpes uiridis, Zielony darn.
35:
Viridans. uiridantis, Zielenieyący ſie.
36:
Viriditas, uiriditatis, fem. ter. Zieloność.
37:
Metaphorice Swieżość/ krzepkość/ du=
38:
żość.
39:
Amittere uiriditatem, Zeysć ná mocy/
40:
vtráćić moc.
41:
Viridiarium, uiridiarij, neut. ſec. Bin=
42:
darzik/ ogródek do ziół.
43:
Viridarius, a, um, adiectiuū, Vt, Viri=
44:
darij ſerui, Słudźi ogródnych rzeczy pilnu=
45:
yący ziołá á kwiecie opátrzuyący.
46:
Viretum ſeu uirectum, Zielenieyące ſie
47:
mieysce álbo ziołá/ zielony plác od rozmá=
48:
yitych ziół.
49:
Viretus, adiectiuum, probat Calepi=
50:
nus ex Columella, ubi legendum
51:
Vietus.
52:
Viridicatus, uiridicata, uiridicatum.
53:
Vzieleniony/ a/ e.
Viror


strona: 499


kolumna: a
V ante I.
1:
Viror, uiroris, id eſt uiriditas, ſed huius
2:
nullum exemplum reperitur.
3:
¶Peruiridis, de, Bárzo zielony.
4:
¶reuireſco, is, ere, Odmładzam ſie/ z no=
5:
wu ſie zielenię y kwitnę.
6:
Virga, gæ, fem. pri. Rózgá/ pręt.
7:
Virgula, dimin. Róſzczká/ prątek.
8:
Virgeus, a, um, Rózdzány/ chroſtowy co z
9:
rósg yeſt. Virgeam ſepem interponere.
10:
Chróſtowym płotem przegrodźić.
11:
Virgetum, ti, neut. ſec. Chróſt.
12:
Virgindemia, Chróſtu gromádzenie/ wywoże=
13:
nie/ wyrębowánie chróſtów.
14:
Virgultum, ti, idem quod Virgetum,
15:
Chróſt/ pień zwłaſzczá chróſt puſzczáyący.
16:
Virgator, uirgatoris, Prętownik/ to yeſt/
17:
który rozgámi ſiecze. Obſoletum.
18:
Virgatus, a, um, ut ſagulum uirgatum,
19:
Płaſzczik purpurą oſtrefowány/ obrámowány
20:
Nam uirga Gallorum lingua dicitur
21:
purpura Calep.
22:
Virgo, uriginis, com. ter. Dziewicá/ pán=
23:
ná.
24:
Virguncula, læ, dimi. Dzieweczká/ pámień
25:
ka.
26:
Virgilnalis, & hoc uirginale, Pánieński/
27:
dziewiczy. Vt Modeſtia uirginalis, Pá=
28:
nieńska wſtidliwość. Virginali uerecun
29:
dia homo, Wſtydliwy człowiek by pánná.
30:
Virginalis habitus at ueſtitus, Pá=
31:
nieński vbiór.
32:
Virginarius, a, um, idem.
33:
Virgineus, a, um, idem.
34:
Virginitas, uirginitatis, fem. ter. Dziewic=
35:
two/ pánieńſtwo.
36:
Virgo aliquando ſignificat, Swieża moc=
37:
na niewieśći płći biała głowá.
38:
Viria, æ, uel Viriola, læ. Kołnierz/ zaponá
39:
álbo ynſzy klenot ná ſziye z zielonych dor=
40:
gich kámieni ſpráwiony.
41:
Viriatus, id eſt, magnis uiribus prædi=
42:
tus, Obſoletum.
43:
Viriculum, li, Pociskna bróń którą Greko=
44:
wie Ceſtron zową.
45:
Viridis, uiridans, uiridarium, uiretum,
46:
uireſco, Vide Vireo.
47:
Virilis, uiripotens, Vide Vir.
48:
Viroſus, Vide Virus.
49:
Virtus, uirtutis, fe. tert. propie, Moc/ śi=
50:
łá/ mężność/ ſtałość/ nienaruſzność vmysłu
51:
Inde pro omni quod uitio conrariū
52:
eſt, Cnotá. Virtute formæ id euenit, te
53:
ut deceat quicquid habeas, Vrodźi=
54:
wość oſoby twoyey czini żeć prziſtoyi cokol=
55:
wiek maſz.
56:
Virtus herbæ, Moc á śilność krórego
kolumna: b
V ante I.499
1:
ziela. Virtus uerbi & dictionis, uis &
2:
uirtus dicēdi, tua uirtute feciſti, Twą
3:
właſną mocą vcziniłeś to. Virtus animi,
4:
Cnotá.
5:
Vir ſingulari uirtute præditus, Czło=
6:
wiek niepoſpolitey cnoty L. Piſo qui tanta
7:
uirtute at integritate fuit, Który tákiey
8:
cnoty ſtátku y vprzeymośći był. Pro tuis
9:
maximis clariſsimis uirtutibus.
10:
Virtutes pro uitijs per Ironiam ali=
11:
quando ponitur.
12:
Virus, neut. indeclinabile aſperitas odo=
13:
ris in homine iam adulto, Pot/ chucz=
14:
nienie/ yákie bywa pod pachámi/ párkot.
15:
Virus caprarum, Koźi párkot.
16:
Virus alarum, Podpaſzy pot. Virus malū,
17:
Iad. Virus amatorium, Trunek/ napóy
18:
dla miłośći/ podź zá mną zową niekyórzi/ ál=
19:
bo zádánie z koláná. Virus Paludis, ſmród
20:
błotny.
21:
Virus etiam, Przirodzone naſienie káżdego
22:
zwierzęciá/ tákieſz y człowieká/ náturá/ przi=
23:
rodzenie.
24:
Virulentus, a, um, Iádowiti/ a/ e.
25:
Viroſus, a, um, adiectiuum, a uir prima
26:
cor, ut Viroſæ mulieres, Iurzne białe
27:
głowy/ którym ſie męża chce.
28:
Viroſus, a, um, adiectiuum a uirus prima
29:
prod. Párkotny/ potem śmierdzący/ też yá=
30:
dowity.
31:
Virulentia, æ, fem. prim. Iádowitość/ ziá=
32:
dłość.
33:
Vis, huius uis, fe. ter. Gwałt. Hanc uim
34:
pluraliter uis, accuſatiuo uis, uocatiuo
35:
uis, apud ueteres, nunc antiquo ſingu
36:
lari dicimus, hæ uires, uirium, uiri=
37:
bus, &c. Siłá/ moc/ mocność/ niekiedy
38:
gwałt/ nawáłność/ też wielkość. Vis & ef
39:
fectus radicum, Moc korzenia. Vis na=
40:
turæ, Siłá/ moc przirodzenia. Vis & facul
41:
tas dicendi, Wymowność. Vi & neceſ=
42:
ſitate coacti, Gwałtem przimuſzeni. Vis
43:
in manibus, Moc/ dużośc w ręku. Vis
44:
amicitiæ eſt in animorum conſenſio=
45:
ne, Magna uis eſt conſcientiæ, Cięſzká
46:
rzecz yeſt złe ſumnienie. Vis frigoris,
47:
Okrutność źimná. Magna uis pecuniæ,
48:
Wielka gromádá pieniędźi. Vis ingenij,
49:
Przemożność dofcipu. Omni ui retinere,
50:
Gwałtem otrzimáć. Vim ui defendere,
51:
Gwałt gwałtem odpieráć. Adhibere uim,
52:
Przidáć śił.
53:
Vim afferre mulieri, Zgwałćić/ przimu=
54:
śić yą.
55:
Vim denunciare alicui, Odpowiedzieć.
56:
komu ná gárdło.
PppVim


strona: 499v


kolumna: a
V ante I.
1:
Vim inferre, Gwałt vczinić. Vis ueneni
2:
Moc yádu. Vis in uerbis, Vis uerborū
3:
Vis magna ſeminum, Wielka wielkość
4:
naſienia. Vis militum, Wielkość żołnier=
5:
skiego ludu.
6:
Viribus & lacertis pugnare, Wſziſtką
7:
mocą á rámionmi vśiłowáć. Agere pro ui=
8:
ribus, Czynić wedle przemożenia. Maxi=
9:
mis uiribus uir, Duży páchołek. Acci=
10:
pere uires, Wzmágáć. Colligere uires
11:
idem.
12:
Deficiunt uires, Nidoſtáye mi śił/ ſchódźi
13:
mi ná moci. Dare uires, Exercere ui=
14:
res.
15:
Vires alicuius habere, Viriculæ, arū.
16:
diminutiumm Calep. ſine autore, Siłki
17:
mocki/ etć.
18:
Viſcus, uiſci, maſc. ſec. Lep. Viſcum, uiſci,
19:
gen. neut. idem.
20:
Viſcoſus, a, um, Lnąci/ klinowáty/ a/ e.
21:
Viſcatus, a, um, Lepem obelniony. Viſcata
22:
munera & hamata pro eodem, Lnące
23:
dáry.
24:
Viſcidus, a, um, idem quod Viſcoſus.
25:
Viſcum item, neut. ſec. Yemiołá.
26:
Viſcus, eris, neut. t Wſzelákie wnętrzne mięſo
27:
miedzi skórą á miedzi kościámi/ też wnętrzno=
28:
śći/ to yeſt/ yelitá. Viſcera montis, Wnę=
29:
trznośći góry.
30:
Viſceror, uiſceraris, ari, Rozdawam/ ſurowe
31:
mięſo miedzi lud.
32:
Viſceratio, onis, Tákowe ẃzdawánie ſuro=
33:
wego mięſa miedzi poſpolſtwo co bywáło v
34:
ſtárych ná pogrzebiech známienitych oſób/ ál=
35:
bo vrocziſte ſwiątobliwośći.
36:
Viſceratim aduerbium per uiſcera, Yedno
37:
wnętrzne zá drugim Obſoletum.
38:
¶Euiſcero, as, are, Wywnętrzam.
39:
Viſibilis uiſo, uiſendus, uiſito, uiſitatio,
40:
Vide Video.
41:
Viſontio, ciuitas Burgundiæ ſuperioris,
42:
Byſánc.
43:
Viſtula & Iſtula, Wisłá, rzeká.
44:
Viſtulæ, genus uitium Colum. lib. 3.
45:
cap. 2.
46:
Viſurgis, fluuius Germaniæ, Weſer/ ciecze
47:
przes Saskie y Bráńświckie Xięſtwo.
48:
Viſus, uiſum, uiſi, Vide Video
49:
Vita, uitalis, Vide Vitio
50:
Vitellus, li, maſc. ſec. Lutea pars oui, Yáyi
51:
żołtek.
52:
Vitellinus, a, um, adiectiuum, ut Aſium
53:
uitellinum genus edulij, quo ueteres
54:
menſas claudebant, quas ab ouo in=
55:
cipiebant.
56:
Vitellinum alij a Vitello, alij a uitulo de
kolumna: b
V ante I.
1:
riuant, Cic. ad Pætum lib. 9. cap. 20.
2:
Vitellina facilis ſpecies eſt, CC.
3:
Vitex, icis, femin. tert. Nieyáki rodzay ziela
4:
Agnus caſtus zwánego/ owcza wełná/ A=
5:
brámowe drzewo niektórzi zową.
6:
Vitarium, uiticula, Vide Vitis.
7:
Vitiligo, iginis, fem. ter. Szkáráde zmázy á
8:
pſtroćiny po ciele człowieczym/ czáſem bia=
9:
łe czáſem ſmiáde/ prziczerń yákoby pie=
10:
gi.
11:
Vitiligo, as, aui, are, act. pri. Háńbię/ lżę/
12:
gánię/ vſzczypilwie omawiam. Scio multos
13:
fore qui uitiligent, Wiem że będą którzy
14:
vſzczipliwie háńbić.
15:
Vitiligator, uitiligatoris, maſc. t. Przechy=
16:
ra/ háńbiarz álbo hániebnik/ omowcá/ ſzácow=
17:
nik.
18:
Vitiligator idem.
19:
Vitilis & hoc uitile, Gibki/ słáby/ miękki.
20:
Vitioſus, Vide Vicium.
21:
Vitis huius uitis, fem. tert. Winna wić ál=
22:
bo máćicá.
23:
Vitis item geſtamen cinturionis non car
24:
nificis aut lictoris, horificentior enim
25:
erat pœna a Centurione illata.
26:
Vitis alba quæ & Ampeloleuce dicitur,
27:
Biáłe wino rodzące.
28:
Viticula, le, diminutiuum, Winna wit=
29:
ká.
30:
Viticulum, li, qui & capreolus dicitur,
31:
Roſoſzká winney wići.
32:
Vitiarium, uitiatij, Winni ogród/ ſzczepnik/
33:
ſádznik winny/ mieyſce zwłaſzczá gdzie odcho
34:
wawáyą winne ſzczepy.
35:
Vitigineus, a, um, Winniczny/ a/ e. Vt folia
36:
uitiginea, Winniczne liśćie.
37:
Vitifer, a, um, ut Regio uitifera, Kráyiná
38:
wiele winá dáyąca.
39:
Vitiſcat apud Colum. de arboribus,
40:
Calep. 7. mendoſe legitur, pro uitis
41:
ciet.
42:
Vitiſator, pen. cor. uitiſatoris, Który win=
43:
nice ſzczepy ſádźi. Ita dictus eſt Satur=
44:
nus.
45:
Vitium, uitij, contrarium uirtuti, Niecno=
46:
tá/ wyſtęp/ wykrocenie przećiwko cnocie/
47:
grzech/ też ſromotá
48:
Abeſſe a uitijs, Nie czuć żadney nie=
49:
cnocie.
50:
A uitijs abſtinere, Srzedz ſie złych ſromot
51:
nych vczynków.
52:
Vitio carere, Prożen być niecnot. Cu=
53:
mulari uitijs, Pełny wſzech niecnot
54:
być.
55:
Delabi in uitiū, W páść w yáką niecno=
56:
tę/ dopuśćić ſie czego złego.
Vitium


strona: 500


kolumna: a
V ante I.
1:
Vitium concipere, idem. Vitia decli=
2:
nare, Wyſtrzegáć ſie złych vczynków. Po=
3:
nere uitium, Popuśćić precz. Vitio da=
4:
re, Zá złe poczytáć/ dáwáć winę. In uitio
5:
ponere idem, Vitium offerre uirgini
6:
Zgwałćić.
7:
Vitium item ſigniciat, Winá/ nedoſtátek/
8:
wádá. Si nullum habet uitium, Yeſli ża=
9:
dney wády nie ma. Dant mihi uitio, Po=
10:
czytáyąmi zá złe. Vertunt mihi uitio idē.
11:
Pudicitiæ uitium afferre, Pánnę zeſro=
12:
moćić.
13:
Vicioſitas, uicioſitatis, fem. tert Niedoſtá=
14:
tek/ wádá.
15:
Vitioſus, a, um, Złoſliwy/ zły/ niedobry/ nie=
16:
cnotliwy. Vitioſa & flagitioſa uita, ſro=
17:
motny/ zły żywot. Vita uitioſa cui oppo=
18:
nitur pura, Niedoſtáteczny. Nux uitioſa
19:
Skáżony robaczywy orzech. Materia uitio=
20:
ſa, Zła máteria. Oues uitioſe, Owcecho=
21:
re. Suffragium uitioſum, Okupione/
22:
przedárowáne.
23:
Vitioſe aduerbium, Zle/ niedobrze. Vitio=
24:
ſe ſe habet membraum, Cierpi nieyáki
25:
niedoſtátek. Vitioſe concludere cui re=
26:
cte concludere opponitur.
27:
Vitio, as, are, Káżę/ ſromocę. Vitiare uirgi=
28:
nem, Zeſromoćić pánnę/ czyſtość yey odyąć
29:
Vitiare & corrumpere, zeſromoćił małżeń=
30:
ſtwo yey. Vitiatum opus, Skáżone niedo=
31:
ſtáteczne.
32:
Vitio, as, aui, are, act. prim. Strzegę ſie. Vi
33:
tare frigus, Strzedz ſie źimna. Mortem
34:
fuga uitare, Vcieczką ſie śmierći vſtrzedz.
35:
Suſpiciones uitare.
36:
Vitabundus, a, um, Strzegąci ſie.
37:
Vitatio, onis, uerbale, Strzeżenie/ wyſtrze=
38:
gánie.
39:
¶Deuitio & Euitio, Wyſtrzegam ſie. In=
40:
commodum deuitare, Vyść/ vſtrzedz ſie
41:
ſzkody. Aliquem deuitare, Strzedz ſie
42:
kogo.
43:
¶Deuitatio uerbale, Wyſtrzegánie.
44:
¶Euito, as, are, Calep. ex Cic. lib. 3.
45:
Tuſcu. probat pro uita priuare.
46:
¶Euitatio, Vſtrzeżenie/ vśćie czego.
47:
¶Inuito, inuitas, pen. prod. are, Wzi=
48:
wam/ poduſzczam/ draźnie. Inuitare ad nu=
49:
ptias, Wezwáć ná weſele. A cœnam &
50:
epulas inuitare, Prośić ná bieſiádę. Inui
51:
tare & allectare, Pobudźáć y przibudzáć.
52:
Poculis aliquem inuitare, Pić do kogo
53:
Inuitare tecto ac domo, Do ſwego domu
54:
kogo wezwáć.
55:
¶Inuitatus, a, um, participiū, Wezwány
56:
¶Inuitatus huius inuitatus, maſcul. q.
57:
Wezwánie.
kolumna: b
V ante I.500
1:
Inuitatio uerbale idem.
2:
¶Inuitamentum, ti, Wzywánie/ poduſz=
3:
czánie.
4:
¶Inuitabilis, le, Poduſzczáyąci/ pobudzá=
5:
yąci.
6:
¶Inuitus, a, um, Vide ſupra.
7:
Vitricus, uitrici,maſc. ſec. Oyczym.
8:
Vitrum, uitri, neut. ſec. Szkło.
9:
Vitreus, a, um, Sćklány. Vt poculum ui=
10:
treum, Scklenicá.
11:
Vitrarius, uitrarij, maſ. ſe. Hutnik/ śćklarz.
12:
Vitriolum. li, dimin.
13:
Vitrioſum ſiue uitreolum uulgus offi=
14:
cinarum pro chalcitide ſumit, Koper=
15:
wáſſer.
16:
Vitta, tæ, fem. prim. Czepiec/ śiatká ná gło=
17:
wę álbo mycká/ czpaeczká.
18:
Vittatus, a, um, Vmyczczony/ myckę álbo ſiat=
19:
kę/ czepieć ná głowie noſząci.
20:
Vitrudurum oppidum uetuſtiſsimū Tau
21:
ricorum in Heluetia.
22:
Vitulus, uituli, maſc. ſec. Cielę.
23:
Vitulus elephantorum, equorū, piſciū
24:
etiam dicitur, Młody płód wſzech zwie=
25:
rząd.
26:
Vitulus item maronus, Nieyákie rodzay mor
27:
skich ryb alias Phoce.
28:
Vitulinis, a, um, Cielęći. Vt, Caro uituli=
29:
na, Cielęcie mięſo.
30:
Vitula, læ, gen. fem. Yáłownicá.
31:
Vitula etiam dea læticiæ apud Roma=
32:
nos, Calep.
33:
Vitulor, aris, ari, pro uoce letari ueteres
34:
uſurparunt, obſoletum.
35:
Vitupero, as, aui, act. prim. Gánię/ Lżę/ ſro
36:
mocę.
37:
Vituperium, neut. ſec. Przigáná/ Gánienie/
38:
Lżenie.
39:
Vituperatio, onis, f. t. idem Gáńbá. Lau=
40:
datio & uituperatio contraria. Venire
41:
in uituperationem, Zgánión być.
42:
Vituperabilis, le, Godny gáńienia.
43:
Vituperator, uituperatoris, maſc. tert.
44:
Gániąci/ ſromotnik.
45:
Vituper, onis pro eodem, Calep. ſine
46:
autore.
47:
Viuax, uiuacitas, Vide Viuo.
48:
Viuarium, uiuarij, neut. ſ. Locus in quo
49:
uel aues, uel piſces, uel feræ continētur
50:
Sadz/ ſadzawká/ ogród/ leśicá do chowánia
51:
ptaków/ ryb/ y zwierząt.
52:
Viuerra, æ, fem. prim. animal paruum
53:
quidem ſed magni uigoris muſtella ru
54:
ſtica uel ſylueſtris dicitur, Tchórz Græ=
55:
ce letis ut ſupra.
56:
Viuidus, Vide Viuo.
57:
Viuiradix, uiuiradicis, g. f. Sczep/ to yeſt/
Ppp 2wſzeláka


strona: 500v


kolumna: a
V ante I.
1:
wſzeláka płónká którą s korzenim weſpółek
2:
ſádzą/ á którey korzeń zoſtáye ácz płóńká
3:
vſicha.
4:
Viuiſco, is, Vide Viuo.
5:
Viuo, uiuis, uixi, uictum, uiuere, neu. tert.
6:
Zywię/ ziyę. Viuunt bacchanalia, Zywią
7:
we wſzelákim nierządzie y roſpuście. Cum
8:
ſit uerbium neutrum, tamen accuſa=
9:
tiuos elegāter admittit, etiam proprio=
10:
rum nominum, Viuere Epicurum, W
11:
roskoſzy żyć. In diem uiuere, Dzień zá
12:
dzień żyć/ ni ócz ſie nietroskáć. Sibi uiuere
13:
terent. Wedle woley ſwey żyć. Viuere
14:
caſeo, lacte, rapto, & ſimilibus, Viuere
15:
ætatem.
16:
Viuere annis uel annos centum. Cum
17:
Neuio familiariter uiuit, S Newiuſem
18:
vprzeyme towárziſtwo wiedzie. E natura
19:
uiuere, Wedle przirodzenia żyć. Viuint ho=
20:
neſte, Vczćiwie ſie záchowawa/ ſpráwu=
21:
ye.
22:
In oculis ciuium uiuere, Swiebodnie á
23:
hoynie w mieście ſobie poczynáć. Viuere
24:
ſtudijs, Wiek ſwóy na naukách tráwić. Vi=
25:
uere uitam, Prowádźić żywot. Ita uiuam
26:
Boże bych ták zdrów był. Ne uiuam ſi
27:
ſcio, Yeſli o tym wiem day bych nagle
28:
zdechł.
29:
Viuitur imperſonale, Terent. Hoc ibi ſit
30:
ubi non nere uiuitur, To ſie tám prziga=
31:
dza kędy ſie niepráwie s ludźmi obcho=
32:
dzą.
33:
Victo, as, are, apud Plaut legitur pro ui=
34:
ctitare fortaſſe mendoſe.
35:
Victito, as, are, frequentatiuum, Vżywam/
36:
żywę dobrze. Bene libenter uictitat, Rad
37:
ſie dobrze karmi/ Rad dobrze żiye.
38:
Victus huius uictus, maſ. q. Zywność. Ad
39:
uictum & ualetudinem neceſſaria, Ku
40:
żywnośći y ku zdrowiu potrzebne. Victi=
41:
bus annuis ſufficiens prædium, Fol=
42:
wárk dáyąci doſtátek żyta ná wychowánie
43:
rok od roku. Tenuiſsimus uictus, Mier=
44:
niuchne/ skąpe życie. Victam lacte tole=
45:
rare, Mlékiem ſie żywić.
46:
Victuis in genitiuo, pro uictus obſole=
47:
tum, CC.
48:
Viuus, a, um, Zywy/ a/ e. Mortuo contra=
49:
rium, Exturbari ex numero uiuorum
50:
Być zgubión. Viuos uultus ducere de
51:
marmore, By żywą twarz ná mármóro=
52:
wym kámieniu wycioſáć. Viui lacus, Swié=
53:
żey wody yezioro. Viua aqua, Swieża
54:
zdroyowa wodá. Ad uiuum reſecare, Do
55:
żywego doyąć/ dobráć. Aliquid de uiuo
56:
reſecare, Aż do krwie zárznąć też od gło=
57:
wne ſummy nieco odyąć.
kolumna: b
V ante I.
1:
Viuus etiam, Duży/ wielki. Vt uiuus amor
2:
Wielka okrutna miłość.
3:
Viuax, uiuacis, om. tert. Zywy/ świeży/
4:
trwáły.
5:
Viuacitas, uiuacitatis, fem. tert. Swieżość/
6:
trwáłość żywota.
7:
Viueſco, uiueſcis, ere. Okrzeźwieyę/ ſwieżeyę
8:
pokrepczam ſie ná zdrowiu/ zbieram ſie ná
9:
zdrowie.
10:
Viuidus, a, um, idem quod uiax, Też
11:
ochotny/ weſoły/ duży. Ingenium uiuidum
12:
Ochotny prętki dofćip.
13:
Vita, uitæ, fe. pri. Zywot. Mea uita, Moyá
14:
roſzkoſzy/ móy miły. Vitam adimere, Wy
15:
drzeć komu gárdło. Agere uitam, Zyć. Vi=
16:
tam colore, idem.
17:
Continetur uita corpore & ſpiritu, E
18:
uita diſcedere, Vmrzeć. Degere uitam
19:
Zyć.
20:
Efluit uita cum ſanguine, Eripere ui=
21:
tam.
22:
Expellere aliquem uita, Wyſtráſzyć kogo
23:
z kóry/ to yeſt/ zábić. Effundere uita pro
24:
aliquo, Nielitowáć śmierći dla kogo pod=
25:
yąć.
26:
Viuere uitam, Zyć. Sic uita eſt homi=
27:
num, Ták ludzie zwykli. Amara uita,
28:
Mierziony/ gorski ſtan. Acerba uita
29:
idem.
30:
Vita breuis eſt curſus gloriæ ſempiter=
31:
nus, Zywot krtóki yeſt chwałá wiecz=
32:
na.
33:
Vita uitioſa & flagitioſa, In mea uita,
34:
Yáko dawno pámiętam. Integerrime, uitā
35:
agere, Wielmi śláchetnie żywot ſwóy
36:
wieść.
37:
Vita in plurali pro moribus, Obyczáye.
38:
Vitalis, & hoc uitale, Zywotny/ żywy.
39:
Vitale cui opponitur mortiferum, Vi=
40:
talis fœtus, Zywy świeżi płód. Vitalis
41:
homo haud unquam eſt ante ſeptimū
42:
menſem, Nie bywa żywy płód który ſie
43:
przed ſiodmym miſiącem rodźy. Sanguis
44:
uitalis, Vitale partus edere, Vitalis
45:
uita, Vitalia capitis, Mózg.
46:
Vitalitas, atis, pro uita.
47:
¶Semiuiuus, a, um, nápoły vmárły/ mdły/
48:
chorzuchny.
49:
¶Compoſita, Conuiuo, conuiuis,
50:
pen. prod. conuixi, conuictum, con=
51:
uiuere, Mieſzkam/ żywię s kim weſpo=
52:
łek.
53:
Alicui conuiuere, Weſpołek s kim żyć/
54:
ſtráwowáć ſie.
¶Conuiuor


strona: 501


kolumna: a
V ante I.
1:
¶Conuiuor, aris, ari, dep. Vżywam/ bie
2:
ſiáduyę/ goduyę. Conuiuari de publico,
3:
Vżywáć z poſpolitego skárbu.
4:
¶Conuiuium, ij, Bieſiádá/ gody. Accer=
5:
ſere in conuiuium, W gośćinę prośić.
6:
Inſtruere & parare conuiuium & or=
7:
nare & apparare coniuium, Bieſiádę
8:
wyrządźić/ náprośić gośći. Opipare pa=
9:
ratum erat conuiuium, Hoynie byłá przi
10:
rządzona vcztá. Verſari in conuiuijs,
11:
Ná vcztách vſtáwicznie bywáć.
12:
¶Conuiua, æ, com. prim. Gość. Vo
13:
cet conuiuam neminem, Niechay żadne=
14:
go oſciá niezápráſzá. Hodie conuiuas
15:
aliquod expecto domi, Dźiś ſie kilká
16:
gośći v ſiebie nadziewam.
17:
¶Conuiuator, Ten który goście cze=
18:
ſtuye.
19:
¶Conuictor, oris, Do ſtołá chodząći/ má=
20:
yąci ſtráwę s kim/ vczeſnik ſtołá y mieſzkania
21:
s kim.
22:
¶Conuiualis, & hoc le, Bieſiádny/ god=
23:
ny. Conuiualia oblectamenta, Bieſiádnie
24:
krotochwilne/ etć.
25:
¶Conuictus, huius conuictua, maſ. q.
26:
Zycie weſpołek s kim/ mieſzkánie/ towárzi=
27:
ſzenie. Conuictum habere cum aliquo
28:
Zyć weſpołek s kim/ ſtráwę ſtoł y mięſzkanie
29:
mieć s nim.
30:
¶Conuictiones, id eſt, compotores,
31:
Calep. ſine autore.
32:
¶Peruiuo, Przedłużam/ wſciągam żywotá
33:
ſwego.
34:
¶Reuiuo, uel potius Reuiuiſco, Oży=
35:
wiam. Et per translationem, Powſtáye ku
36:
pierwſzemu ſtanu przichodzę.
37:
¶Superuiuo, Zoſtáyę w żywocie po kim/
38:
dłużey żywię. In Biblijs tantum.
39:
¶Rediuiuus. a, um, Odnowiony/ odmło=
40:
dły/ prziwrocony/ a/ e.
41:
¶Irrediuiuus, a, ū, Nieprziwrocony/ a/ e.
42:
Vix aduerbium, Ledwiey. Vix dum di=
43:
midium dixeram intellexerat, Ledwim
44:
nápoły mowił á yuſz wyrozumiał. Vix æ=
45:
gre amatorculos inuenimus, Barzoſmy
46:
z ſtrudna gámráty ty náleźli. Vix ita tamē
47:
uiuimus, Ledwey y ták żywiemy/ ledwiey ſie
48:
y tym wychowawamy.

49:
V ante L.
50:
Vlciſcor, ceris, ultus ſum, ulciſci, dep. t.
51:
Mſzczę ſie. Aliquod factum ulciſci,
52:
Pomſćićſie niektórego vczynku. Iniurias
53:
ulciſci, Krzywd ſie pomśćić.
kolumna: b
V ante L.501
1:
Vltor, oris, maſc. tert. Pomſciciel.
2:
Vltrix, fem.
3:
Vltio, onis, Pomſtá.
4:
Vltus, a, um, Pomſzczony/ a/ e.
5:
¶Inultus, a, um, Niepomſzczony/ a/ e.
6:
Vlcus, ulceris, maſc. tert. wrzód. Vlcus tan
7:
gere, Ruſzić kogo w ſádno/ to yeſt/ tráfić
8:
mu tę rzecz która go mierźi á w niey winien
9:
yeſt. Vlcus eſt quicquid atugerit horū
10:
Czego ſie yedno dotknie/ to yeſt/ wrzód to yeſt
11:
w niwecz ſie obracá.
12:
Vlcuſculum, li, dimin. Wrzodek.
13:
Vlcero, as, are, id eſt, Dilanio, Drápię/ drę
14:
rozyątrzam ciáło.
15:
Vlceroſus, a, um, Wrzedźiſti/ pełny wrzodów
16:
Vlceroſum ad arbores translatum,
17:
Sżropowáte.
18:
¶Exulcero, exulceras, exulcerare,
19:
Wrzód rozrażam rozyątrzam/ per transla=
20:
tionem Surowię/ wznawiam/ gorſze ktorą
21:
rzecz. Exulcerare gratiam alicuius,
22:
Zyątrzić/ to yeſt/ náruſzić cziyey łáski. Ex=
23:
ulcerare animum, Rozdráźnić.
24:
¶Exulceratio, onis, Rozyątrzenie. Me=
25:
tapho Rozdraźnienie.
26:
¶Exulceratorius, a, um, ut Exulcera=
27:
torium medicamentum, Lekárſtwo zyą=
28:
trzáyące/ otwarzáyące wrzód.
29:
¶Exulceratrix, uerbale, fem. Plinius.
30:
Vis ei ſtiptica & exulceratrix.
31:
¶Redulcero, Ránę álbo wrzód znowu ál=
32:
bo powtore otwarzam.
33:
Vlex, ulicis, Plin. lib. 33. cap. 4. fruticis
34:
ſpecies.
35:
Vligo, uliginis, fem. tert. Wilkość ziemie.
36:
Vliginoſus, a, um, Wilki/ wilkotny/ a/ e. co
37:
vſtawicznie wilkiego yeſt.
38:
Vlius Apollo dicebatur, quod ſalubri=
39:
tatis eſſe autor, CC.
40:
Vllus, Vide Aliquis.
41:
Vlmus, ulmi, fem. ſec. Arbor uineis ami=
42:
ca, Tyká.
43:
Vlmeus, a, um, ut Virgæ ulmeæ, Tyczáne.
44:
Vlmitriba, bæ, ge. maſ. nomen a Plauto
45:
fictum qui uirgis ulmeis cæditur ine=
46:
ptum.
47:
Vlmarium, ij, locus ulmis conſitus.
48:
Vlna, ulnæ, fem. pri. Lokieć/ też łokieć miá=
49:
rá którą mierzą. Quidam tamen menſu
50:
ram quatuor cubitorum eſſe aiunt.
51:
Sążen.
52:
Vlpicum, ulpici, neut. ſec. Nieyáki rodzay
53:
czoſnku.
54:
Vls, Antiquum eſt inquid Feſtus, unde
55:
ultra & ultimus.
56:
Vltimus, Vide Vltra.
Ppp 3Vltra


strona: 501v


kolumna: a
V ante L.
1:
Vltra præpoſitio accuſatiuo cauſi ſer=
2:
uiens, Dáley z oney ſtrony. Vltra modi=
3:
cum progredi, Trochę dáley poſtępić, Ali
4:
quando eſt aduerbium cum ſine caſu
5:
ponietur,
6:
Vltra citra peruolare, Y tám y ſám ſie
7:
przelatáć
8:
Nihil ultra requiratis, Nie pytaycie ſie
9:
nic dáley.
10:
Vlterior, comparatiuus, Dálſzy. Vlterior
11:
Gallia idem quæ & Celtica.
12:
Vltimus, a, um, ſuperlatiuus, Nayoſtátecz=
13:
nieyſzy.
14:
Vltimus in ædibus, W oſtátecznieyſzym
15:
domu.
16:
Vltimum & maximum telum neceſsi=
17:
tas, Potrzebá yeſt oſtátnia y naywiętſzá przi
18:
godá/ to yeſt/ yáko my mowiemy potrzebá ál=
19:
bo niewolá zákon álbo żelázko łámie. Ino=
20:
pia ultima, Wielka nędzá. Pœna ultima
21:
Oſtátnia káźń/ to yeſt/ zgubienie/ zátrácenie/
22:
śmierć.
23:
Vltima experiri, Oſtátecznych á natrud=
24:
nieyſzych ſie przigod ważyć. Vltima pati,
25:
W nawiętſzey przigodzie ſtáć.
26:
Vltimus pro primus aliquando ponitur
27:
ut uarijs ab ultima antiquitate repe=
28:
titis, Rozmáyite rzeczy od pierwſzych lat przi
29:
pomináyąć.
30:
Vltimum principium, Nayoſtátecz=
31:
nieyſzy przodek/ álbo naypierwſzy od począt=
32:
ku.
33:
Vltimum aduerbium, Ná oſtátek/ ná ko=
34:
nieć.
35:
Vlcio, Vide Vlciſcor.
36:
Vlterior, Vide Vltra.
37:
Vltro aduerbium, Z dobrey woley ſam z
38:
ſiebie/ z ſwoyey dobrey woley. Etiam me
39:
ultro accuſatum aduenit, Yeſzcze ſie k
40:
temu bes którey moyey winy ták z ſwey
41:
dobrey woley ná nie skárży Et te ultro ac
42:
cuſabis, Terent. Będzieſz ſam ſiebie z ſwey
43:
dobrey woley winował.
44:
Vltro item, ut ultro citro, Y tám y ſám
45:
y z oney y z tey ſtrony.
46:
Vltroneus, a, um, pro Voluntatio, Do=
47:
borowolny/ a/ e. In Biblijs tantum legi=
48:
tur.
49:
Vlna, æ, f. pri. herba paluſtris, Moskraut
50:
po niemiecku.
51:
Vlubræ, ciuitas in Italia.
52:
Vlula, læ, fem. pri. Sowá puſzczyk też zową
53:
niektorzy Sówka/ máła.
54:
Vlulo, as, are, Hukam yáko ſowá/ wyye.
55:
Vlulatus huius ululatus, maſc. q. Huk/
56:
hukánie/ wycie.
kolumna: b
V ante M.
1:
Vlysbona ciuitas in Hiſpania.
2:
Vlyſipo, onis, idem quod Vlysbona,
3:
uulgo Lysbona.
4:
Vliſſes, gen. maſc. filius Laërtis Rex Itha
5:
cæ.

6:
V ante M.
7:
Vmbilicus, umbilici, maſc. ſec. pen. pro.
8:
Pempek. Metaph. Srzodek wſzelákiey rze=
9:
czy.
10:
Vmbilicus item Pukiel ná xięgách. Ad um=
11:
bilicum ducere prouerbium, Skoń=
12:
czyć dokonále á zupełnie którą rzecz wy=
13:
prawić.
14:
Peruenimus uſ ad umbilicos, Skoń=
15:
czyliſmy/ dokonáliſmy.
16:
Vmbilici etiam, Máłe/ głátkie á okrągłe
17:
kámyki.
18:
Vmbilicatus, a, um, Co xtałt pępkowy ma/
19:
pępkowáty.
20:
Vmbilicatim per umbilicos aduerbium
21:
Calep. ſine autore.
22:
Vmbo, umbonis, maſc. tert. Pośrodek
23:
tarczy. Abuſiue pro Clypeo miáſto tar=
24:
czy.
25:
Vmbo in gemma, Okrągła wyniosła
26:
wyſokość ná drogim kámieniu.
27:
Vmbra, æ, fem. prim. Cień.
28:
Vmbra etiam, Przybyty gość/ który nie yeſt
29:
wezwánym ále ſie k temu prziłácził/ álbo przes
30:
tego który przoſzón yeſt pociągnión á wzięt
31:
ná bieſiádę który yeſt wezwan.
32:
Vmbræ item, Duſze/ duchy zmárłych. Suam
33:
ipſius umbram metuere, Sam ſie ſwe=
34:
go cienia bać.
35:
Vmbra & Imago cui opponitur ſolida
36:
& expreſſa effigies, Vmbras falſæ glo
37:
riæ conſectari, Ná próżną ſie chwałę
38:
bráć.
39:
Habet quaſdam ueritatis umbras,
40:
Ma nieyáki xtałt á podobieńſtwo prawdy/
41:
zda ſie być prawdá.
42:
Sub umbra tribunicia delitere, Pod
43:
obroną/ etć.
44:
Vmbræ pictorum, Pierwſze liniye málár=
45:
skie/ pierwſze náznáczenie málowánia.
46:
Vmbella, læ, dimin. idem. Cieniek. Vm=
47:
bellam in floribus quidam uocant,
48:
ſine authore, quod muſtarium eſt.
49:
Vmbraculū, umbraculi, Mieyſce w czieni
50:
zasłoná/ letnia yátá/ obroná słoneczna.
51:
Tegmen & umbraculum.
52:
Vmbracula, Mieyſcá w cieni.
Vmbro


strona: 502


kolumna: a
V ante M.
1:
Vmbro, as, are, a. p. Cień czynię/ Záćimiam
2:
Zasłániam.
3:
Vmbratilis & hoc umbratile, Cieniowy/
4:
Vt uita umbralis & delicata, Zywot
5:
pod dáchem w cieni/ to yeſt ſpokoyny á świe
6:
bodni.
7:
Exercitatio umbratilis, Cwiczenie ſie
8:
w cieniu.
9:
Vmbraticus, a, um, idem, W cieni mięſz=
10:
káyąca. Scholaſticæ & umbraticæ,
11:
literæ, Szkolny á w cieniu nápiſány liſt.
12:
Vmbrifer, a, um, Cień przinoſząci.
13:
Vmbroſus, umbroſior, umbroſiſsi=
14:
mus, Cieniſty/ pełny cienia.
15:
¶Compo. Adumbo, Záćimiam/ zá=
16:
słániam/ Metapho. Náznáczam/ nákri=
17:
ſzam/ pierwſzy xtałd á linią kłádę/ yáko
18:
czynią malárze niżly práwy xtałd málowá=
19:
nia kłádą.
20:
Adumbrare & exprimere contraria.
21:
Adumbrare uites, Winnicóm cień
22:
vczynić áby nie wygorzáły od słońcá.
23:
Gloria non adumbrata, Nie ciemna
24:
chwałá ále yáſna á wiádoma.
25:
Intelligentia adumbrata, Nieyáką tro=
26:
chę podpárty rozum. Opinio adum=
27:
brata, Fałſziwe mniemánie.
28:
¶Adumbratio, onis, uerbale, Ná=
29:
cechowánie pierwſze nákriſzenie náznáczenie.
30:
¶Inumbro, as, are, Náćimiam/ násłá=
31:
niam.
32:
¶Præumbro, Zásłániam komu od
33:
ogniá/ odeymuyę swiátło.
34:
¶Obumbro, idem, Zásłániam/ záći=
35:
miám. Obumbratus amnis, Rzeká
36:
którey brzegi geſtwą zárosły.
37:
¶Obumbrare per translationem,
38:
Brónić/ ſzczyćić.
39:
Obumbratum ſapientia uino, Mą=
40:
drość bywa záćmiona od piyańſtwá.
41:
¶Obumbratio, Zásłonienie/ záćmie=
42:
nie.
43:
Vmbria, æ, fem. prim. regio Italiæ,
44:
quæ hodie Ducatus Spoletanus uo=
45:
catur, a ciuitate Spoleto.
46:
Vmber, umbri, Kto ztámtąd yeſt.
47:
Vmbro, nomen fluuij Inſubriæ, Ca=
48:
lep.

49:
V ante N.
50:
Vna, aduerbium congregandi, & acui=
51:
tur in fine, una ad differentiam abla=
52:
tiui nominis unus, Weſpołek/ zá rázem.
kolumna: b
V ante N.502
1:
Amantes una inter ſe. Weſpołek yeden
2:
drugiego miłuyąci. Vna mecum ad
3:
matrē uirginis eas, Pódź ſe mną zá rá=
4:
zem/ etć.
5:
Vnanimis, & hoc unanime, & Vnani=
6:
mus, Vide Animus.
7:
Vncia, æ, fem. prim. Dwánaſta część fun=
8:
tu/ hoc eſt aſsis, pondi, libræ, minæ,
9:
hæc enim unūſunt, to yeſt/ dwánaſtna
10:
część cáłey ſztuki wſzelákich rzeczy/ ná funcie
11:
przinośi tak wiele yáko dwá łóty.
12:
Vncia agri, Dwánaſtna częsć roley. Hæ
13:
res ex uncia, Dziedźic któremu ſie doſta=
14:
wa dwánaſtna częś máyętnosći.
15:
¶Semiuncia. Terentius. Ouincunx,
16:
Deunx, Vide ſupra in dictione As,
17:
aſsis.
18:
Vnciola, læ, diminutiuum.
19:
Vnciatim aduerbium, Po dwunáſtney czę
20:
śći/ po dwu łotu/ po ſztuce.
21:
Vnciarius, a, um, Co w ſobie yednę vncią
22:
ma.
23:
Vnciaria lex, Byłá yedná vſtáwá która zá=
24:
kázowáłá áby nie więcey yeno yeden płát
25:
álbo lichwá od głowney ſumny w rok był
26:
płácón/ ktoriſzto rok tu miáſto aſſe á mie=
27:
ſiącá/ miáſto vncias bywáyą ráchowá=
28:
ni.
29:
Fœnus unciarum, Lichwá yeden czińſz w
30:
rok/ od głowney ſumny przinoſząca. Stips
31:
unciaria, Drobny pieniądz v Rzimiánów
32:
który dwánaſtną część w ſobie miał Aſ=
33:
ſis, hoc eſt unciam, Rzimski halerz.
34:
Vnciariæ uites, Rzadko ſadzone winnice
35:
yáko by dwánaſtną część yednego ſtáyą przi=
36:
noſzący.
37:
Vncialis & hoc unciale, Vt. Aſsis unci=
38:
alis, Tylko yednę vncią ważący.
39:
Vncialis altitudo, Ná wielkim pálcu w=
40:
żwyſz álbo w głę dwánaście wielkich pál=
41:
ców w yednę ſtopę ráchuyą.
42:
Vnctum, Vide Vngo.
43:
Vncus, unci, maſ. ſec. Hak/ hacziſty zákrzi=
44:
wiony ki.
45:
Vncus, unca, uncum, adiectiuum, Krzi=
46:
wy/ hakowity/ a/ e. Ná xtałd haku krzi=
47:
wy.
48:
¶Aduncus, a, um, & Reduncus, a,
49:
um, idem.
50:
Vncius, uncini, idem quod uncus, in
51:
Bibijs, alij uolunt eſſe diminutiuum
52:
ab eodem.
53:
Vnciatus, a, um, Pełny háków/ hakowi=
54:
ty.
Ppp 4Naſus


strona: 502v


kolumna: a
V ante N.
1:
Naſus aduncus, Krziwy nos yáko v
2:
yáſtrzębow. Vngues adunci Krziwe pá=
3:
znokcie.
4:
¶Aduncitas, atis, denominatiuum,
5:
Krziwość.
6:
¶Adunco, as, are, Krziwię/ skrziwiam/
7:
apud Calepinum nullo probato au=
8:
thore.
9:
Inunco, as, are, Nákrziwiam/ náginam/
10:
hakiem prziciągam.
11:
Obuncus, a, um, Obkrziwiony/ obgięty/
12:
álbo też zágięty.
13:
Vnda, æ. fem prim. Wodny wał/ wodny
14:
wełm/ też bałwan/ aliquando pro aqua
15:
wodá. Vnde Comiciorum per trans=
16:
lationem, Zwádá á niepokoy poſpol=
17:
ſtwá.
18:
Vndoſus, a, um, Wełniſty/ wáliſty/ a/ e.
19:
Vndoſum mare, Wełniſte morze.
20:
Vndiſonus, a, um, undis perſtrepens,
21:
Szumiąci od wełmów. Calep.
22:
Vndiuomus, a, um, undas euomens,
23:
Calep. Wełny wyrzigayący.
24:
Vndans, undantis, participium, Vt,
25:
Vndans fretum, Morze od wełnów
26:
powſtáyące. Ætna undans, Górá Ae=
27:
tná/ wielkie płomienie wyrzucayąca.
28:
Vndantia lora, Troki y ták y owák la=
29:
táyące wiyące ſie. Vndantem clamydē
30:
facere, szeroki s ogony płaſzczyce vczynić.
31:
Vndabundum mare, apud Gellium,
32:
Wełniſte mirze.
33:
Vndatus, a, um, idem quod undoſus.
34:
Vndatim aduerbium, Ná xtałd wełnów
35:
álbo okwicie.
36:
¶Compo. Abudno, as, are, Okfitu=
37:
yę/ mam dosić. Abundare doctrina,
38:
ingenio honoribus, læticia, bellicis,
39:
laudibus, ocio, rebus, Venere, Okwi=
40:
towáć/ pełnym być.
41:
Audacia abundare, Smiáłem być. Co=
42:
pia frumenti abundare, Mieć dośić ży=
43:
tá.
44:
Abundare, Bogátym być. In omnem
45:
partem abundat fons, Zrzodło ſie wzle=
46:
wa ná káżdą ſtronę.
47:
¶Abundans, abundantis, participi=
48:
um, Okwituyąci. Lactis abundans,
49:
Máyąci doſić mleká.
50:
Homo abundanti doctrina, Człowiik
51:
niepoſpolicie vczony. Rerum copia a=
52:
nundantiſsimus, We wſzem doſtátecz=
53:
ny.
54:
¶Abundantia, æ. f. p. Okwitość/ Bo=
55:
gáćtwo. Oij abundantia, Dośić czá=
56:
ſzi. Abundantia amoris tui effecit,
kolumna: b
V ante N.
1:
Okwitość vprzeymy miłośći twey/ etć
2:
¶Abundanter aduerbium, Okwicie/
3:
Podácie. Hoynie. Copioſe & abun=
4:
danter loqui, Okwicie á ſzeroko mówić.
5:
Abundanter & preſſe dicere contra=
6:
ria, Okwicie á śćiścle wąsko mowić.
7:
¶Abunde aliud aduerbium, Názbyt
8:
hoynie/ doſtátecznie. Abunde pulchrum.
9:
Wielmi piękne.
10:
Abunde tibi adſunt omnia, Maſz
11:
wſzego dosić.
12:
¶Exundo, as, are, Wylewám z brzegów
13:
ciekę przes wierzch. Riuis per quos
14:
exundat piſcina, Zrzodły przes ktore
15:
wylewa ſadzawka/ álbo ktoremi zábiera/
16:
álbo nábiera wody.
17:
¶Exundatio, onis, uerbale, Wylánie/
18:
wytoczenie wod.
19:
¶Inundo idem, uel Rozlewam/ pole=
20:
wam/ popływam. Terra infimum te=
21:
net hanc inundat aqua, Ziemiá náwiſzſze
22:
mieysce miedźi żywioły tę wodę popływa
23:
polewa.
24:
Sanguine inundari, Być krwie pełen/
25:
polać ſie krwią.
26:
¶Inundatio, Potop/ rozlánie wód/ polá=
27:
nie á popłynienie wodámi.
28:
¶Redundo, Yeſtem pełny/ wylewam/
29:
okwituyę/ zbywam. Redundat pituiua,
30:
Zbytná ſie flágmá mnoży.
31:
Redundauit ſanguine forum, Pełny
32:
krwie był rinek/ yákoby yi krwią polał Re
33:
dundare heſterna cœna, Pełnym być/
34:
nie przechowáć wczeráſzey wieczerzy.
35:
Omnibus ornamentis, uirtutum re=
36:
dundat, Wyſokiemi cnotámi obdárzon
37:
yeſt.
38:
Vno digito redundat, O yeden páleć
39:
przidłuſzym yeſt. Hoc facinus in tu=
40:
um caput redundabit, Tá złość ná
41:
ſwoy łep wpádnie/ álbo tráfi cię w lep/ ná
42:
twoyey ſie głowie zoſtoyi.
43:
Quod redundaret ex frumantario
44:
quæſtu, Co by żytá zbywáło/ etc.
45:
¶Reduntans, antis, Zbywáyąci okwi=
46:
ty/ Vt. Redundans homo, Okwity/
47:
bogáty człowiek.
48:
¶Reduntatio, onis, uerbale, Okwito=
49:
wánie/ zbywánie. Vt. Reduntatio ſto=
50:
machi, Obżercie/ obetkánie/ żołądká.
51:
¶Reduntantia, æ, fem. prim. Zbytek/
52:
item idem quod abundantia, Okwi=
53:
tość.
54:
Vndulatus, a, um, adiectiuum, Vt. Vn=
55:
dulata ueſtis, Czámletowa ſzátá. Vn=
56:
dulata tela, Czámlet.
Vndulatus


strona: 503


kolumna: a
V ante N.
1:
Vndulatus, Vide Vnda.
2:
Vnde, aduerbium, interrogatiue & in=
3:
finite accipitur. Zkąd/ zkądże. Puer
4:
hic unde eſt? Zkąd yeſt to dziecię?
5:
Eſt unde hæc fiant, Ma zkąd ná to
6:
wydawa. Vnde haſce ædes emeram,
7:
Od ktorego ten dom był kupił.
8:
Vnde tantum uirium cœco, Zkądże
9:
ſie bierze taka moc ślepemu.
10:
Vnde gentium, idem quod unde,
11:
Plaut. Nam obſecro unde hæc gen=
12:
tium, Zkąd ſie ty rzeczy bierzą.
13:
Vnde ſcis? D. audiui & credo, Zkąd
14:
to wieſz?
15:
Vndecun aduerbium, Zkąd kolwiek.
16:
Vndelibet, Zkądże ztądże.
17:
Vndeunde idem.
18:
Vndecentum, Sto bes yednego/ to yeſt/ dźie=
19:
więcdzieſiąt y dziewięć.
20:
Vnde quadraginta indeclinabile, Czter
21:
dziesci bes yednego.
22:
Vndequadragies aduerbium, Czterdzie=
23:
śći razów bez rázu.
24:
Vndequinquaginta indeclinab. Krom
25:
yednego pięć dzieſiąd álbo dziewieć y czter=
26:
dzieśći.
27:
Vndeſexaginta, 59.
28:
Vndetrigeſimus, 29.
29:
Vndeuiceſimus, 19.
30:
Vndeuiginti, 19.
31:
Vndecim pluralis num, indeclinab. g.
32:
omnis, Iedennáśćie.
33:
Vndeceni, orum, adiectiuum, idem
34:
quod undecim, Yedennascie á yedenna=
35:
scie álbo po yedennascie.
36:
Vndecies aduerbium, Yedennaście kroć.
37:
Vndecimus, a, um, Yedennaſty/ a/ e.
38:
Vndeciremis, huius undeciermis, Ná
39:
ſad/ okręt/ álbo Galia o yedennascie rzędów
40:
wiosł ná yedney łáwie nárządzona.
41:
Vndeni, undenorum, adiectiuum, Po
42:
yedennascie álbo yedennascie zá raz.
43:
Vndi aduerbium, Ze wſząd.
44:
Cum undi homines nequiſsimos
45:
conquiſiſset, Zebrawſzy łotrowſtwo ze
46:
wſzech ſtrón.
47:
Vndi aliquem proripere & uerbe=
48:
rare.
49:
Vnedo idem quod arbutum, Vide ſu=
50:
pra.
51:
Vngo, ungis, unxi, unctum, unger, &
52:
unguo, unguis, ungui, unctum, un=
53:
gere, ſecundum Priſcianum, Máżę.
54:
Vnguentis ungere, Máśćiámi mázáć.
55:
Vnctus, uncta, unctum, participium,
kolumna: b
V ante N.503
1:
ſiue nomen ex participio, Mázány/
2:
pomázány/ wyſtrychniony/ vmuskniony/
3:
nam unctus opponitur ſqallido.
4:
Vnctior loquendi conſuetudo. Fo=
5:
remnieyſzy á wyſtrychnieyſzy ſpoſób mowie=
6:
nia.
7:
Vnctum, ſubſtantiuum, probat Cale=
8:
pinus, ex Columenna ubi nunc legi=
9:
tur uitium, lib. 6. cap. 30.
10:
Vnctiuſculus, diminutiuum, ab unctus,
11:
adiectiuum, apud Plaut.
12:
Vnctito, unctitas, unctitare, Vſtáwicznie
13:
máże.
14:
Vnctio, unctionis, femininum, ter. Má=
15:
zánie.
16:
Vnctor, unctoris, generis maſculini,
17:
tertiæ declinationis, aliud uerbale,
18:
Ten który máże.
19:
Vnctura, uncturæ, idem quod unctio.
20:
Vnctorius, a, um, Co ku mázániu należy.
21:
Vt. Vnctorium hypocauſtū, Izdeb
22:
ká do mázánia.
23:
Vnguentum, ti, neut. ſec. quod & un=
24:
gentum dicitur, Máść/ oleyek/ dobrze
25:
wunieyąca o pachnąca máść Non enim
26:
ſignificat medicamentū ſeu Empla=
27:
ſtrum, ſed quod ad uoluptatem pa=
28:
ratur ad ſuauiolentiam.
29:
Vnguen, unguinis, neut. tert. idem.
30:
Vnguinoſus, a, um, Vt unguinoſum
31:
medicamentum, Oleykowe lekárſtwo/
32:
z czyſtych woniáyącich pleyków vczynione.
33:
Vnguentarius, ij. maſ. ſec. & Vnguenta=
34:
ria, æ, gen. fem. Który máśći czyni y prze
35:
dáye/ aptekarz/ lekarz.
36:
Vnguentaria, Nauká czynienia oleyków.
37:
Vnguentarius, a, um, aducetiuum, Vt.
38:
Vnguentaria uaſa, Státki do máśći cho=
39:
wánia.
40:
¶Comp. Inungo, Námázuyę/ oleykámi
41:
nácieram.
42:
¶Inunctio, inunctionis, Námázánie/
43:
pomázánie.
44:
¶Exungo, Wymázuyę/ pomázuyę.
45:
¶Perungo, Wſzędzie pomázuyę.
46:
¶Perunctio, onis idē quod inunctio.
47:
¶Reunctores, Pomázownici/ którzi ſie
48:
przed czáſi olieykámi dáli nácieráć do zápáſo=
49:
wánia.
50:
¶Superungo, & ſuperinungo, Po
51:
wierzchu námázuyę.
52:
Vnguis, huius unguis, maſ. ter. Pázno=
53:
gieć.
54:
Vnguis, pro ungula, Kopyto.
Ppp 5Vngues


strona: 503v


kolumna: a
V ante N.
1:
Vngues etiam dicuntur, Soſziki á gáłą=
2:
ski które ſie dopiero poczynáyą puſzczáć.
3:
Vnguis arborum, Plin. lib. 12. cap. 9.
4:
Vnguem latū non diſcedere, aut trans=
5:
uerſum digitum a re aliqua, Ná páz=
6:
nokciu ſie do czego niedoſtrzeláć/ nieodſtę=
7:
powáć.
8:
Ab imis unguibus uſ ad uerticem,
9:
ſummum, Począwſzy od páznokciuw noż
10:
nych áż do wierzchu głowy.
11:
Medium unguem oſtendere alicui,
12:
prouerbium To yeſt Gárdźić á nizacz ſo
13:
bie kogo nie mieć/ álbo yáko my mowiemy/
14:
Pálec mu przes ſpáry vkázáć/ náśći kóćik.
15:
Vngues arrodere, prouerbium, Vką.
16:
sić ſie w pálec.
17:
Vnguiculus, li, neu. ſ. diminut, Páznok=
18:
tek.
19:
Mihi a teneris unguiculis eſt cogni=
20:
tus, Znam ſie s nim odſámego dziectwá ál=
21:
bo dziećińſtwá.
22:
Ad unguem aliquid exprimere, Do=
23:
skonále/ zupełnie/ áż do namnieyſzego páz=
24:
noktuſzká co wyſtrychnąć.
25:
Vngula, læ, fem. prim. Kopyto/ ſtopá
26:
zwłáſzcá tych zwierząt które pálców nie má
27:
yą. Toto corpore at omnibus
28:
ungulis, ut dicitur, Obiemá rękomá y
29:
nogomá/ to yeſt/ wielmi pilnie.
30:
Vngulanos, Cato uocat Magnis &
31:
ſcabris ungulis præditos.
32:
Vngulum. li, antiqui uocabant An=
33:
nullum.
34:
Vngulus pro eodem.
35:
Vnicaulis & hoc unicaule, O yednym
36:
głąbie.
37:
Vnicolor, unicoloris, Yedney fárby.
38:
Vnicornis, huius unicornis, maſ. tert.
39:
ſiue unicornius, ij, uel Vnicornium,
40:
ij, O yednym rogu.
41:
Vnicornis, & hoc unicorne, Yednoroż=
42:
ny.
43:
Bicnus, unigenitus unio, Vide Vnus.
44:
Vnijugæ uineæ, Winnice o yednym rámie=
45:
niu álbo po yedney ſtronie tylko podpráwio=
46:
ne.
47:
Vnimanus, unimani, maſ. ſec. Yedno
48:
ręki.
49:
Vnioculus, & unoculus, unoculi, maſ.
50:
ſec. Yednooki.
51:
Vniſtirps & hoc uniſtirpe, O yedem pniu
52:
álbo ſzczepu.
53:
Vniuerſus, a, um, Wſzyſtek poſpolicie.
54:
Vniuerſi, Społem wſzysci/ wſzysci poſpo=
55:
licie.
56:
Pars, & uniuerſum, contraria.
kolumna: b
V ante N.
1:
Singula & uniuerſa, contraria,
2:
In uniuerſum, Wſziſtko/ etć.
3:
Vniuerſe, aduerbium, Spółecznie/ wſziſt
4:
ko zá raz/ cui ſingulatim opponitur,
5:
Vniuerſalis, & hoc uniuerſale, Græce
6:
catholicos, καθολικος Wſziſtkoſpolny/
7:
wſziſtkozborny/ wſziſtkogminny/ álbo ráczey
8:
wſzoſpolny/ wſzrozborny/ wſzogminny/ wſze=
9:
go zebránia.
10:
Vniuerſitas, uniuerſitatis, gen ſe. Wſzo=
11:
ſpólność/ wſzozborność.
12:
Vniuerſipotens, adiectiuum, unde uni=
13:
uerſipotentia, Sipontinus annotauit
14:
licenter compoſita nomina.
15:
Vnitas, uniuocum, Vide Vnus.
16:
Vnni uel potius Hunni, Scytica gens,
17:
Tatárski lub którzy wielkie ſzkody in Eu=
18:
ropa poczyniwſzy/ málem wſziſtki Europę
19:
przeſzedſzy ſpuſtoſzyli/ część ich vſiádłá in
20:
Pannonia ſecunda, którą teraz węgier=
21:
skim króleſtwem zową. Inde & hodie
22:
Vngariam ab Hunnis dictum eſſe
23:
affirmant.
24:
Vnolocus, Vide Vnioculus.
25:
Vnquam, aduerbium, Nigdy. Aliquan=
26:
do Nigdy/ niekiedy. Plaut. Ne hunc
27:
hominem hodie ad ædes has ſinam
28:
unquam accedere, Zadnym go obyczá=
29:
yem dźiś k domu nie przipuſzczę.
30:
Ita ſum affectus ut nemo unquam,
31:
Tákem podubzony iż żaden nigdy tak.
32:
Vnquam gentium, Cic. Quis homo
33:
te exuperauit unquam gentium im=
34:
pudentia.
35:
Vnus, a, um, unius genitiuum facit, pe.
36:
pro. Ieden/ a/ e. Illum curo unum,
37:
Tego tilko yednego ſwym porucze=
38:
niu.
39:
Vnus, & alter, Ieden álbó dwá.
40:
Vnus aliquando pro ſolus, genitiuo
41:
iungitur, & fere cum adiectiuo om=
42:
nis, Cic. Diceres unum omnium lo=
43:
quaciſsimum, Rzekłbyś ſámego ze
44:
wſzech náwielomownieyſzego.
45:
Vnus omnium, Sam yedyny ze wſzech.
46:
Ad unum, Do yednego.
47:
Aderit una in unis ædibus, W tymżę
48:
domu/ w yednymże domu.
49:
Vno animo omnes ſocrus oderunt
50:
nurus, Iednoſtáynie/ etć.
51:
In uno at altero die/ W yednym álbo
52:
we dwu dniu.
53:
Vno exemplo omnes uiuunt, Ied=
54:
nym ſpoſobem wſziscy żiwią.
Te


strona: 504

V ante N & O.
1:
Te unum ex omnibus amat, Ciebie ye=
2:
dnego mimo wſze ynſze miłuye. Vno ictu,
3:
Iednym ſiekiem/ rázem. Simplex & unius
4:
modi, Iednáki. Vnis moribꝰ, Iednákich
5:
obyczáyów.
6:
Vna opera, Zá yedną drogą. Vno quo
7:
gradu, Zá kożdym krokiem. Vno tempo=
8:
re, Iednego czáſu. Vno uerbo eloquere
9:
Iednym słowem wymowić.
10:
Vnoſe ueteres dixerunt pro ſimul CC.
11:
Iednáko/ weſpołek.
12:
Vnuſquiſ, unaquæ, unumquod &
13:
unumquid, Iedenkáżdy yáko y czechowie
14:
mowią/ wſzelki/ káżdy z oſobná.
15:
Vnitas, atis, fem. ter. Iedność.
16:
Vnigenitus, ti, maſc. Iedinak/ yednorodzo=
17:
ny.
18:
Vnigenus, a, um, quod ſuo in genere ſo
19:
lum eſt obſoletum.
20:
Vnio, unionis, maſc. ter. Margáritá/ per=
21:
łá.
22:
Vnio, onis, fem. Iedność/ zgodá. Quam=
23:
uis non habet exemplum ex ueteri=
24:
bus.
25:
Vnio, unis, uniui, unire, act. q. id eſt, con
26:
iung, unum facio, Złączam/ zgadzam/
27:
yednam/ yednoſtáyno czinię.
28:
Vniuocum Grammatici ficto nomine
29:
uocant quod Græci Homonymum
30:
ſiue Synonymum ciuis idem nomen
31:
& eadem ſubſtantiæ ratio eſt.
32:
Vniuſmodi nomen indeclinabile, Iedno=
33:
ſtayny.

34:
V ante O.
35:
Voberca, Villa iuxta Bilbilim amnem,
36:
CC.
37:
Vocabulum, uocalis, Vide Voco.
38:
Vocecius, pars Iuraſsi montis.
39:
Vocifero, Vide Voco.
40:
Voco, as, are, act. pri. Wołam/ wzywam/ zo
41:
wę. Vocare ad cœnam, Ná wieczerzą
42:
wezwáć/ prośić. Vocare conuiuam idē.
43:
Ad nuptias uocare, Ná weſele prośić.
44:
Viu uocem huc ad te, I chceſz iż go k
45:
tobie záwoałm.
46:
Voca illum meo nomine, Proś/ wzoẃ
47:
go moyem ymieniem. Vocaueras me in
48:
hunc diem, Dałeśmi rok ná ten czás álbo
49:
dzień. Vocat pluuiam cornix, Wroná
50:
woła deſzczu/ to yeſt známionuye deſzcz. Ad
51:
calculos aliquem uocare, Ráchunku od
52:
kogo żądáć. Ad libertatem ſeruos uo
kolumna: b
V ante O.504
1:
care, Z niewoley wypuśćić. Vocare in cer
2:
tamen, Wyzywáć kogo ná rękę. In crimen
3:
uocatur, Kłádą náń skárgę przed vrzę=
4:
dem.
5:
Hodie in ius uoco te, Pozywam cie ná
6:
práwo.
7:
Nemo in dubium uocabit, Nikt tego
8:
ná wątpliwość nie będzie odzywał/ to yeſt/
9:
nie będzie wątpił/ przał. Vocare uel reuo
10:
care ſub iucudem, Prouer. Popráwiáć/
11:
lepſzić.
12:
Si te uocant, Ieśli ták pan Bóg chce/
13:
yeśli to yeſt twoye obiecánie. Tempus uo
14:
cat, Czás potrzebuye. Ad exicium & ua=
15:
ſtitatem uocare, Zniſzczić y ſpuſtoſzić. Ad
16:
procurationem alicuius rei uocari ſer
17:
mone plebis, Ná vrząd yáki być obran/
18:
wſadzon przes poſpolſtwo.
19:
Ad teſtimonium uocare, Ná ſwiádec=
20:
two bráć.
21:
Tu me ad uerbum uocas? non ante
22:
uenio quam recuſaro, Ty mie ku słow=
23:
nemu á zwierzchno rozumnemu textu ku roz=
24:
mowie wzywász/ álbo ty chceſz ábyſmy tilko
25:
ná zwierzchnym wyrozumieniu textu leżeli/
26:
ále ſie ya nie pierwey w to wdam/ áliſzći
27:
okázę żec tego ſpráwnie mam odmowić/ żeć w
28:
tym żadnym obyczáyem nie mogę pozwo=
29:
lić.
30:
In locum mortui uocare, Ná zmárłego
31:
mieyſce záſádzić.
32:
In luctum uocare, W ſmutek wprá=
33:
wić.
34:
In odium uocare, W niełáskę prziprá=
35:
wić.
36:
In periculum uocare, W niebeſpieczność
37:
wpráwić.
38:
In medium uocare, Iáwnie oznay=
39:
mić.
40:
In ſpem uocare, Dobrey nádzieye dodá=
41:
wáć.
42:
Auaritiam in crimen & in iudicium
43:
uoco, Skárżę ſie ná ſądzie ná twoye łákom=
44:
ſtwo.
45:
Tanti uocat ille pudicam, Ták wyſoko
46:
waży.
47:
Vocito, as, are, frequent. Vſtáwicznie wo=
48:
łam/ zawoławam.
49:
Vocator, atoris, Wzywácz/ ten który wzy=
50:
wa.
51:
Vocatiuus, a, um, adiectiuum a Gram=
52:
maticis fictum, Wołáyący.
53:
Vocatiue aduerbium, id eſt, per uocati=
54:
uum caſum, Gel. lib. 12. cap. 21.
Vox


strona: 504v


kolumna: a
V ante O.
1:
Vox, uocis, fem. ter. Głos. Canora uox,
2:
Głośny/ oſtry głos. Clara & ſuauis uox
3:
Contentio uocis & remiſsio contra=
4:
ria, Podnieſienie głoſu.
5:
At hæc una uox omnium eſt, To yeſt
6:
poſpolite mniemánie wſzech. Vna uoce, Ie
7:
dnoſtáynie.
8:
Hæc uox, Ciuis, &c, To słowo/ to słow=
9:
ko Ciuis. Audire & reddere uoces no=
10:
tas, Vkładnie ſie s kim rozmawiać. Vocē
11:
mittere contra aliquem, Puśćić yáką sła
12:
wę o kim.
13:
Vox de quæſtura nulla miſſa eſt, Ie=
14:
dnego słowá nie ſpominiono.
15:
Vocula, læ, dimin. fem. prim. Głoſek/ też
16:
słowko.
17:
Vocalis, & hoc uocale, Głośny. Vocalior
18:
uox, Rzewnieyſzy/ głoſnieyſzy głos.
19:
Vocales apud Grammaticos quin
20:
literæ, a, e, i, o, u, Głośne litery álbo głos=
21:
niki pewny głos wydawáyące.
22:
Bocalitas, atis, fem. tert. Græce ᾽ενφονία,
23:
Zgodność/ ſtroynoć głoſow.
24:
Vocabulum, li, neut. ſec. Słowo którym
25:
którą rzecz zową/ ymię wſzech rzeczy.
26:
Vocabulum pro nomine ſubſtantiuo
27:
accipit Gellius lib. 1. cap. 16.
28:
Vocatio, onis, femin. tert. Wezwánie/ też
29:
ſtan.
30:
Exercere opera uocationis, To czinić co
31:
ná ſtan á wezwánie cziye należy. Deſerere
32:
uocationem, Vrząd/ ſtan á wezwánie
33:
ſwe opuśćić.
34:
Vociferor, aris, ari, dep. prim. Wrzeſzczę/
35:
wielkim głoſem wołam.
36:
Vociferare, actiue protulit Cic.
37:
Vociferans, antis, participium, Wrzeſz=
38:
czący/ wielkim głoſem wołáyący/ a/ e.
39:
Vociferatio, onis, fem. tert. Wrzask/ wołá=
40:
nie.
41:
¶Compoſita, Auoco, as, pen. co. auo
42:
care, Odziwam/ odwoławam/ odwabiam
43:
Metaph Odwodzę.
44:
Auocata rebus gerendis ſenectus,
45:
Stárość odwodźi od ſpráwowánia rze=
46:
czy.
47:
Auocare peccatis, Odwieść od złośći.
48:
Auocare milites a ſignis, Zolnierze od
49:
proporcá odwábić/ odwieść/ odſtrzelić. Ab
50:
hiſce rebus animum & cogitationem
51:
tuam auoca, Przeſtań o tym wyſlić/ po=
52:
puść tego precz. Deterrere at auocare
53:
a religione, Od bożey służby odwleść.
54:
Abſtrahere & auocare ſynonyma.
55:
¶Auocatio, uerbale fem. Odezwánie/
56:
odwiedzienie/ odwabienie.
57:
¶Auocamentum, ti, idem.
kolumna: b
V ante O.
1:
Aduoco, Prziziwam/ prziwoławam. Ad=
2:
uocare aliquem, Przizwáć kogo/ ku po=
3:
mocy álbo ku radzie wziąć. Aduocor cau=
4:
ſæ, Zá rzeczniká á ſpráwie rzeczy którey być
5:
wzięt.
6:
Aduocare ad concionem, Ku poſpol=
7:
ſtwu záwołáć. Concionem aduocare,
8:
Gromádą zeſcie/ zgromádzenie ludźi
9:
zwieść.
10:
Animum aduocare ad ſe ipſum, Riz=
11:
baczić ſie ſam w ſobie.
12:
¶Aduocatus, aduocati, maſ. ſe. Rzecz=
13:
nik/ procurator/ ſprawcá/ piercá rżeczy mo=
14:
moyey. Inuocare aduocatum ad cau=
15:
ſam defendendam, Wziąć prokuratora
16:
ku bronieniu rzeczy.
17:
¶Aduocatus aliquando pro oratore
18:
Wymowcá.
19:
¶Aduocatio, id eſt, actus aduocādi,
20:
Stánie przi kim w którey rzeczy/ ſprawo=
21:
wanie á bronienie rzeczy cziey.
22:
¶Aduocatio item, Przizwánie/ zgroma=
23:
dzenie ku rádzie.
24:
¶Aduocito, as, are, frequentatiuū pro
25:
ſæpe aduocare obſoletum, Feſtus.
26:
¶Conuoco, Zwoławam/ zwodzę z zywam
27:
weſpołek.
28:
Piſcatores ad ſe conuocauit, Zezwał k
29:
ſobie wſziſtki ribitwy Diſsipatos homi=
30:
nes congregauit ad & ſocietatē uitæ
31:
conuocauit.
32:
Conuocare in animum conſilia, Sam
33:
s ſobą rzecz rozwáżáć. Conuocare conſi
34:
lium, Poſtánowić conſilium czás ku ziazdu
35:
dla porády o poſpolite dobro poſtánowić.
36:
Conuocare comicia, Położić ſyem Con
37:
uocare populum in tribus, Zezwáć/
38:
zgromádźić lud do bractw. Conuocare
39:
concionem uel in concionem, Poſpol=
40:
ſtwo zgromádźić/ gromádę vczinić.
41:
¶Conuocatio uerbale, Zezwánie/ zebrá=
42:
nie/ zgromádzenie.
43:
¶Deuoco, Zwoławam/ zwabiam z
44:
kąd.
45:
Vt, Deuocare e cœlo Philoſophiam
46:
Philoſophią á naukę mądrośći z niebá zwo=
47:
łáć/ zwieść.
48:
Deuocare de prouincia, Z ſtároſtwá wy
49:
ſádźić álbo zezwáć k ſobie.
50:
Ad auxilium deuocare, Ku pomocy
51:
zwołáć.
52:
Deuocare in dubium ſuas fortunas,
53:
Máyętność ſwą w niebeſpieczność wprá=
54:
wić.
55:
In ſuſpicionem maleficij deuocari,
56:
W podeyzrzenie prziść yákiey niecno=
57:
ty.
¶Euoco


strona: 505


kolumna: a
V ante O.
1:
¶Euoco, Wyzywam/ wywabiam/ wywo=
2:
ławam.
3:
Aliquem foras euocare, Ná vlicę kogo
4:
wyzwáć.
5:
Euocare aliquē foras uerbis alicuius,
6:
Imieniem cziyem kogo wyzwać przed
7:
drzwi.
8:
Euocate huc Soſiani, Káżcie mu áby tu
9:
prziſzedł/ etć.
10:
Ad cœnam euocare, Ná wieczerzą pro=
11:
śić. Ad pugnam euocare, Ná rękę wy=
12:
wábiáć.
13:
Euocare aliquem Romā aut ad aliud
14:
iudicium, Wyzwáć z właſnego powiátu
15:
do cudzego.
16:
Euocari ex Inſula Cyprios non licet
17:
Nie godźi ſie Cyprios z ich wyſpy przed ynſzy
18:
ſąd pocięgáć.
19:
Euocare ad arma, Ná gwałt záwołáć.
20:
Euocare aliquem literis, Liſtem kogo wy=
21:
zwáć.
22:
Mentem ab oculis auocare, O czym yn=
23:
ſzym myślić niżli o tym co przed oczimá yeſt.
24:
Vis uitium omnis euocatur in palmi=
25:
tes, Wſziſtká śiłá á moc winnic roſchodźi
26:
ſie po gáłęziach.
27:
¶Euocatus, a, um, participium ſiue
28:
nomen ex participio, Wyzwány/ wywa=
29:
biony/ a/ e. Euocati milites, Ná prętce ze=
30:
bráne nie popiſane żołnierze. Alias promi=
31:
lites dicti.
32:
¶Euocans, antis, participium, Wyzywá
33:
yący/ a/ e.
34:
¶Euocator, oris, maſc. tert. uerbale,
35:
Odwodźiciel/ zwoidcá który nád przikazánie
36:
oſobne ſobie ſeymy á ſchádzki czini/ zwodząc
37:
ludźie.
38:
¶Euocatio, onis, Wyzwánie.
39:
¶Inuoco, Wzywam/ proſzę/ modlę ſie. Iu=
40:
nonem Lucinam in pariendo inuocāt
41:
Wziwáyą ná pomoc przi porodzeniu. Sub=
42:
ſidium inuocare, Ná ratunek wołáć.
43:
Deum inuocare, Páná Boga prośić/ wzy=
44:
wáć go ná pomoc.
45:
¶Inuocatus, a, um, Niewezwány/ niepro=
46:
ſzony/ a/ e.
47:
Multi uenient non inuocati, Wiele ich
48:
prziydzie nie proſzonych.
49:
¶Inuocatio, onis, fem, tert. Wzywánie/
50:
proſzenie/ modlitwá.
51:
Inuocatio nominis diuini, Modlit=
52:
wá.
53:
¶Introuoco, W dóm wzywam/ záwoła=
54:
wam kogo w dóm.
55:
¶Prouoco, Z dáleká wołam/ też poduſz=
kolumna: b
V ante O.505
1:
czam/ pobudzam/ tez odziwam ſie do wſzego
2:
ſądu/ áppeluyę.
3:
¶Prouocare etiam, Wyzywáć/ wywábiáć
4:
kogo ná rękę. Pamphilam cantatū pro=
5:
uocemus, Każmy yey ſpiewáć. Prouoca=
6:
re ad certamen, Ná rękę wywábiáć. Pro=
7:
uocare in aleam, Wywabić kogo ná grę/
8:
álbo ku grze.
9:
Prouocare minimo, ſubaudi digito
10:
Máłym paluſzkiem kogo powabić. Cum ad
11:
Regem prouocaſſet, Gdy do króla áppe=
12:
lował/ odzywał ſie.
13:
Tribunos plebis appello & prouoco
14:
ad populum, Appeluyę. odziwam ſie/
15:
¶Prouocatus, a, um, participium, Po=
16:
wabiony/ a/ e.
17:
Prouocatus cum Gallo depugnauit,
18:
Prouocatus beneficio.
19:
¶Prouocatio, fem. tert. Powabienie/ po=
20:
zwánie.
21:
prouocatione certare, Zá powabieniem ſie
22:
s kim potikáć.
23:
Ex prouocatione interfecit eum, Zábił
24:
go zá yego powabieniem.
25:
Prouocatio item, Appellowánie/ odezwá=
26:
nie ſie do ynſzego ſądu.
27:
¶Prouocator, prouocatoris, maſ. ter.
28:
Powabiciel/ wywabiácz/ też ten który áppel=
29:
luye á odzywa.
30:
¶Prouocatorius, a, um, ut Prouoca=
31:
toria dona militaria, id eſt, quȩ meruit
32:
prouocatus.
33:
¶Reuoco, Odzywam odwoławam záś/ wrá=
34:
cam kogo zkąd.
35:
Pedem reuocare, Ná zad vſtępowáć. Mo
36:
rem reuocare, Obyczay záś wnieść. Men=
37:
tem a ſenſibus reuocare, Zápámiętáć/ nie
38:
czuć ſie/ nie myślić nic o ſobie. Prætermiſ=
39:
ſum reuocare, Co ſie opuśćiło nágro=
40:
dźić.
41:
Intermiſſa ſtudia reuocare, Wróćić ſie
42:
do opuſzczonych nauk/ álbo záś przed ſię
43:
wziąć.
44:
Defunctos reuocare, Wmárłe wskre=
45:
śić.
46:
A conſilio aliquem reuocare, od przed=
47:
ſię wzięcia odwieść/ odwabić/ etć. Ab exilio
48:
reuocare, Prziwróćić do oyczizny z wywo=
49:
łánia.
50:
Ab incepto ſtudiorum curſu reuoca=
51:
re, od poczętych nauk odezwáć. Ad arbitriū
52:
ſuum reuocare rem aliquam, Wedle
53:
ſwey woley co chcieć poſtánowić/ wedle ſwego
54:
zdánia rzecz prowádźić.
55:
Ad quæ exempla me reuocas? Co zá
56:
ku przikłádóm mie ciągnieſz/ odwoławaſz?
A ſcelere


strona: 505v


kolumna: a
V ante O.
1:
A ſcelere reuocare, Odwieyść od złego
2:
vczinku.
3:
Ab inferis, a morte, a lumine mortis
4:
reuocare, Wskreśić. Ab opere aliquem
5:
reuocare, Od roboty odwieść. Rem ad
6:
ſortem reuocare, O nieyáką rzecz lóſy
7:
miotáć/ lóſem ſie rozpráwić. Ad manus
8:
rem reuocare, Ku zwádzie rzecz prziwieść
9:
Ad uitam reuocare, Ożywić. Ad poten=
10:
tiam ſuam omnia reuocare, Pod moc
11:
ſwą poddáć/ prziwłaſzczić ſwey zwierzchno=
12:
ści/ chcąc áby v niego wſziſtko z ręku pátrza=
13:
no.
14:
Ex itinere reuocare, Z drógi wróćić. In
15:
lucem reuocare aliquid, Nieco záſzłego
16:
záś wznowić/ ná ſwiat wydáć. Reuocare
17:
errorem, Błąd odwołáć/ wyznáć ſwóy
18:
błąd.
19:
Reuocare ſe, Tknąć ſam ſwego ſumnie=
20:
nia.
21:
¶Reuocatio, Odwołánie/ też wrócenie
22:
kogo zkąd.
23:
¶Reuocabilis, le, Latwi ku odwołá=
24:
niu.
25:
¶Irreuocabilis, le, Nieodwołány/ trudny
26:
ku odwołániu
27:
¶Seuoco, Odzywam/ odwodzę ná ſtronę.
28:
Ante ædes ſeuocare, Przed dóm kogo zá=
29:
wołáć.
30:
Animum ab omni negotio ſeuocare,
31:
Pożegnáć ſie ze wſzemi trudnościámi. Se=
32:
uocari a ſocietate, Od towárziſtwa ná ſtro
33:
nę być odwiedzión.
34:
¶Seuocatio, Odezwánie kogo ná ſtro=
35:
nę.
36:
Voconia genera pyrorum, Plin. lib. 5.
37:
Vocula diminutiuum, a Vox, Vide Vo=
38:
co.
39:
Vogaſus, maſc. pen. cor. uel Vogeſus, ut
40:
apud Lucanum legitur libro primo,
41:
Góry miedzy Alſacią niemiecką kráyiną á
42:
miedzy Lotoringią xięſtwem Francuskiego
43:
królewſtwá.
44:
Vola, uolæ, fem. prim. Dłóń/ pośrzodek dło
45:
ni w ręku/ też pośrzodek prziſzwy pod no=
46:
gą.
47:
¶Inuocare uerbum, Prziſzwą co ober=
48:
wáć/ w rękę vyąć.
49:
Volatile, Vide Volo, as.
50:
Volema, orum, neut. genera pyrorum,
51:
Columel. lib. 5. cap. 10.
52:
Volo, as, are, neut. prim. Latam. Volare
53:
membranis dicuntur cicadæ, ueſper=
54:
tiliones. Metaphorice, Idę/ bieżę skokiem
55:
Nauis uolat, Mknie ſie/ skokiem płynie.
kolumna: b
V ante O.
1:
Volat ætas, Lecą látá/ prętko záchodzą, Vo
2:
lat telorum uis.
3:
Volito, as, are, frequentatiuum, Vſtáwicz=
4:
nie latam/ y tám y ſám ſie przelatam. Cu=
5:
piditate gloriæ uolitare, Nie poſiedzieć
6:
s pokoyem dla chwały/ ſtáráyąć ſie o słá=
7:
wę.
8:
Volitare in foro, I tám y ſám ſie po rin=
9:
ku przechodźić.
10:
Tota urbe uolitare, Biegáć by ſzalony po
11:
mieyście.
12:
Per ora uirorum uolitare, ná yęziku być
13:
v ludźi.
14:
Volatus, huius uolatus, maſc. q. Latánie/
15:
lot.
16:
Volatura, æ, fem. pri. idem.
17:
Volaticus, a, um, Latáyący/ nieſtáteczny y
18:
tám y ſám ſie wiyący/ a/ e.
19:
Volatilis, & hoc uolatile, Lotny/ mogący
20:
látáć. Abuſiue, Ptak. Volatile pecus,
21:
Col. lib. 8. cap. 4.
22:
Volucer, hæc uolucris, hoc uolucre,
23:
Prętki/ skory. Et Volucris, huius uolu=
24:
cris, fem. Wſzelkie zwiérzę mogące latáć/
25:
lotne zwierzę/ prak.
26:
¶Inuolucris & hoc inuolucre, Nie
27:
mogący latáć. Auis inuolucris, Nielotny
28:
ptak.
29:
¶Inuolucer hæc inuolucris hoc inuo=
30:
lucre, idem.
31:
¶Compoſita, Aduolo, as, are, Przila=
32:
tam.
33:
Caprarum uberibus aduolant, Aduo
34:
lare ad homines translatum, Prętko ſie
35:
przimknąć/ hnet przibieżeć. In auxilium
36:
aduolare, Ku pomocy przimknąć. Ad=
37:
uolauit illi fama tanti mali, Ta sławá
38:
ſie go doniosłá.
39:
¶Aduolatus, huius aduolatus, Przilot
40:
przilecenie. Metaph. Przibycie.
41:
¶Auolo, Vlatam. Metaph. Prętko ſie
42:
wmykam. Auolat uoluptas.
43:
¶Conuolo, Weſpołek ſie zlatam/ zbiegam
44:
ściekam.
45:
Conuolarunt ex Italia ad me reuo=
46:
candum, Zlecieli ſie/ etć.
47:
¶Deulo, Zlatam/ rozlatam ſie. Deuo=
48:
lare deorſum, Ná dół zlecieć. Fortuna
49:
dilapſa deuolant omnes, Iáko skoro
50:
fortuná przeſtánie służić rozlatáyą ſie wſzi=
51:
ſci. Pauore in forum deuolant.
52:
¶Circumuolo, Oblatam/ wkoło la=
53:
tam.
54:
¶Euolo, Wylatam/ wymykám ſie/ vcie=
55:
kam.
Euolare


strona: 506


kolumna: a
V ante O.
1:
Euolare ex flamma aut ex periculo a=
2:
liquo, Vmknąć ſie/ vyść ſzkody. Euolare
3:
pœnam, Vmknąć ſie kaźni. Euolare ex
4:
ſeueritate iudicis, Vtronąć. Euolare ex
5:
corporum uinculis tanquam ex car=
6:
cere.
7:
¶Euolito, as, are, frequentatiuum, Wy
8:
latam/ wymykam ſie vſtáwicznie. Euolati=
9:
ci homines apud Plaut.
10:
¶Inuolo, Wlatam. Nidis ipſis inuola=
11:
re, Na gniazdá wliecieć.
12:
In aliquem inuolare, Napáść/ wráźić ſie
13:
ná kogo s ręką.
14:
Vix me contineo quin inuolem in ca
15:
pillum, Ledwey ſie odzierżawam iż mu w
16:
łep nie welnę.
17:
Inuolare in poſſeſsionem, Gwałtem w
18:
máyętność wpáść/ wiecháć.
19:
Inuolare a uola deductum, Vide Vo=
20:
la.
21:
¶Peruolo, Przelatam/ z yednego mieyſcá
22:
ná drugie lecę.
23:
¶Peruolare per trandlationē, Skokiem
24:
ſie przemknąć.
25:
¶Peruolito, as, are, frequentatiuum, I
26:
tám y ſám ſie przelatam.
27:
¶Præuolo, Náprzód przeilatam/ vprze=
28:
dzam.
29:
¶Præteruolo, Mimo lecę/ miyam.
30:
¶Prouolo, Polatam. Metaph. Wyská=
31:
kuyę/ wyciekam przed ynſze. Prouolāt ante
32:
ſigna, Wyſádźili ſie przed proporzec
33:
¶Reuolo, Odlatam/ wrácam ſie ná zad/ ál=
34:
bo ſie záś náwrácam/ przilinam do rę=
35:
ki.
36:
Subuolo, podlatam/ trochę polatam przes co
37:
¶Superuolo, idem.
38:
¶Transuolo, Przelatam.
39:
Volo, uis, uult, uolui, uelle, anomalum,
40:
Chcę/ żądam.
41:
Volo te, (ſubaudi) alloqui, & uolo te
42:
tribus aut paucis uerbis, Chcę s tobą
43:
mowić/ trzebámi cie ná słowo álbo ná dwie.
44:
velint, nolint, Bądź rádźi/ bądź niená=
45:
dźi.
46:
Volo Arpinum (ſubaudi) proficiſci,
47:
Mam wolą do Arpinum yecháć. Volo o=
48:
mniam tua cauſa, Wſziſtko dla ciebie rad
49:
vczinię/ nic mi nie będzie cięſzko dla cie=
50:
bie.
51:
Valde eius cauſa uolo, Ieſtem mu vprzey
52:
mie dobrze.
53:
Quid uultis amplius, Cóż dáley chcecie.
54:
Volo tibi hunc honorem Deum for
55:
tunare, Boże day ábyć ſie w tey doſtoyno=
56:
śći ſzczęśliwe wodźiło. Volo tuam gra=
kolumna: b
V ante O.506
1:
tiam, Proſzę ábyś ná mię łáskaw był Volo
2:
defenſam, id eſt cupio defendi, Volo
3:
me iſtis excuſatum, Chcę ſie tym wymó=
4:
wić.
5:
Quid ſibi uult iſtud? Co ſie przes to ro=
6:
zumie.
7:
Volt pro uult comicum.
8:
Volens, entis, participium, Chcący/ życzli=
9:
wy/ prziyáyący.
10:
Volentia paſsiue, Saluſt. lib. 4. Multiſ
11:
ſuſpicionibus uolentia plebli facturus
12:
habebatur, Nonius.
13:
Voluntas, uoluntatis, fem. ter. Wola/ chuć/
14:
żiczliwość/ vprzeymość. Volūtate ſumma
15:
alicuius facere, Zá wielką żiczliwoś=
16:
ćią.
17:
de tua erga me uoluntate nunquam
18:
deubitaui, Nigdym nie wątpił o twoyey
19:
vprzeymośći przećiwko ſobie. Omnium
20:
uoluntate, Zá chucią wſzech.
21:
Voluntarius, a, um, Dobrowolny/ a/ e. Au=
22:
xilia uoluntaria, Dobrowolna po=
23:
moc.
24:
Amicus uoluntarius, Chćiwy/ chutliwy
25:
priyaciel.
26:
Volens aduerbialiter, Chcąc/ z ſwey dobrey
27:
woley.
28:
Voluntarie aduerbium, Dobrowolnie/ s
29:
dobrą wolą.
30:
¶Compoſita, Malo, maus, mauult,
31:
pluraliter, malumus, mauultis, ma=
32:
lunt.
33:
Præterito imperfecto, malebam, &c.
34:
Præterito pluſquamperfecto, malue=
35:
ram.
36:
Futuro, malam, males, malet, &c. Im=
37:
peratiuo caret, Optatiuo, mallem, &c.
38:
Præterito perfecto & pluſquamper=
39:
fecto maluiſſem, Futuro malim. Con=
40:
iunctiuo, malim.
41:
Præterito imperfecto, mallem, Præte=
42:
rito perfecto, maluerim, Præterito pluſ
43:
quamperfecto, maluiſſem, Futuro ma
44:
luero.
45:
Infinitiuo malle, Præterito perfecto &
46:
pluſquamperfecto, maluiſſe, cæteris ca
47:
ret.
48:
Malo, Wolę. Mallem mori, Wolałbych
49:
vmrzeć.
50:
¶Nolo, Niechcę. Etiam ſic coniunga=
51:
tur ſicut Malo uidelicet, Nolo,
52:
nonuis, nonuult, pluraliter, nolumus
53:
non uultis, nolunt, nolebam, noluit,
54:
nolueram, nolam, noles, Imperatiuo
Noli


strona: 506v


kolumna: a
V ante O.
1:
Noli, pluraliter nolite, Futuro ad ſe=
2:
cundam perſonam nolito, pluraliter
3:
nolitote, Optatiuo, nollem, noluiſ=
4:
ſem, nolim, Coniunctiuo, nolim, nol=
5:
lem, noluerim, noluiſſem, noluero, In=
6:
finitiuo, nolle, noluiſſe, &c Nolo offen
7:
ſum, Niechce go rozgniewáć/ nieradbym go
8:
rozgniewał.
9:
Hanc iniuriam nolit mihi factam eſſe,
10:
Nierad mie przipráwił ku tey ſzkodzie.
11:
Nollem dixiſſe, Wolał bych był zámil=
12:
czeć. Non nolle pro uelle, Chcieć.
13:
Volones, Niewolnicy którzi w niedoſtátku
14:
ludźi ku żołnierskiey służbie ſwe pány do=
15:
browolnie w bitwách záſtępowáli á ztądże po=
16:
tym zá mieſzczány byli bráni. Apud Liuiū
17:
aliquoties legitur.
18:
Volſci Italiæ populi.
19:
Volſella, læ, ſiue uulſella, æ, Klieſzczku do
20:
wytárgánia włoſów/ ſtrupów álbo czego tá=
21:
kowego.
22:
Volſus, a, um, pro Vorſus & uerſus de in
23:
duſtria fictum a Martiale, libro 5.
24:
cap. 119.
25:
Voluterna alias uallis Terina regio Ger
26:
maniæ in Alpibus Leopontijs &
27:
Rheticis.
28:
Volua, æ, Vie Vulua.
29:
Volubilis, Vide Voluo.
30:
Volucer, uolucris, Vide Volo, as, aui.
31:
Volucra, æ, genus animalis quod præ=
32:
rodit teneres Pampinos,
33:
Volumen, Vide Voluo.
34:
Voluntas, Vide Volo.
35:
Voluo, uoluis, uolui, uolutum, uoluere,
36:
act. tert. Taczam/ walam/ obrácam. Ani=
37:
mo uoluere, Pilnie rozwáżáć ſam w ſobie
38:
którą rzecz.
39:
Libros uoluere, Kárty przewrácáć. Secū
40:
aliquid uoluere, Nieco ſam w ſobie roz=
41:
myśláć.
42:
Iras in pectore uoluere, Gniew ná vmy=
43:
śle mieć.
44:
Orbem uoluere, Wokół poświecie látáć
45:
y tám y ſám ſie po świecie tłuć. Siſiphum
46:
uoluere prouerbium, Vſtáwnie cięſzko
47:
przes przeſtanku prácowáć.
48:
Voluens, uoluentis, participium ſiue no
49:
men ex participio, Taczayący/ obrácáyą=
50:
cy.
51:
Celeriter uerba uoluens, Cic. Prętko
52:
słowá wymawiáyąćy. Metaph. Rozmyślá=
53:
yący.
54:
Voluendus, a, um, aliud particip. Który
55:
ma być taczan.
kolumna: b
V ante O.
1:
Volumen, uoluminis, neu. ter. Iedna część
2:
cáłych xiąg.
3:
Abuſiue pro libro, Miáſto xiąg. Volu
4:
men epiſtolarum, Xięgi epiſtół.
5:
Volumen item, Toczenie. Vt, Volumina
6:
ſortis humanæ, Toczenie álbo przemien=
7:
ność ſtanu ludzkiego.
8:
Voluto, as, are, frequentatiuum, Et uolu
9:
tor, aris, ari, deponens, Vſtáwicznie ta=
10:
czam/ walam. In luto nolutari, W bło=
11:
cie ſie waláć by świniá. In ſtupris uolu=
12:
tatur per translationem, Nierządu pá=
13:
trzi/ nieſtátku ſie dźierży. Animum cogi
14:
tationibus uolutare, Rozmáyicie ſie ſam w
15:
ſobie wozmyśláć.
16:
Secum uolutare aliquid idem, In animo
17:
uolutare idem.
18:
In ſecreto cum amicis aliquid uolu=
19:
tare, Táyemnie s prziyacioły którą rzecz
20:
rozbieráć.
21:
Volutatus, huius uolutatus, Walánie/ ta=
22:
czánie.
23:
Volutatio, onis, femin. tert. uerbale,
24:
idem.
25:
Volutatus, a, um, participium, Walány/
26:
taczány/ a/ e.
27:
In quibus te uideo uolutatum, W któ=
28:
rych cie widzę taczánego/ walánego/ obiera=
29:
nego być.
30:
Volutatim aduerbium, Waláyąc/ tacza=
31:
yąć.
32:
Volutabrum, uolutabri, Kał/ błoto w któ=
33:
rym ſie świnie zwykły waláć/ czwaláć.
34:
Volubilis, & hoc uolubile, Toczony/ obrot=
35:
ny/ a/ e.
36:
Fortuna uolubilis, Toczne/ obrotne ſzczęś=
37:
cie/ to yeſt niepewne/ nieſtateczne.
38:
Volubilitas, uolubilitatis, fem. tert. Tocz=
39:
ność/ obrotność. Fortunæ uolubilitas,
40:
Nie vſtáwiczność/ nieſtáłość ſzczęścia.
41:
Volubilitas linguæ, Prętkość/ toczność/
42:
ochotność yęzyká. Volubilitas uerborum
43:
Prętkość słów.
44:
Volubiliter aduerbium, prętko/ obrotnie/
45:
tocznie/ skoro.
46:
¶Compoſita, Aduoluo, aduoluis, ad
47:
uolui, aduolutum, aduoluere, Przita=
48:
czam/ prziwalam.
49:
Saxū aduoluere, Przitoczić kámień. Ad
50:
ignem aduolutus, Do ogniá przitoczo=
51:
ny.
52:
Genibus aduolutus, Ná kolánách przi=
53:
padł.
54:
¶Conuoluo, Weſpołek ſtaczam/ zwalam/
55:
też weſpołek zwiyam/ zwikławam/ skrą=
56:
żam.
Conuolut


strona: 507


kolumna: a
V ante O.
1:
Conuoluti in ſemel dracones, Smoko=
2:
wie ſámi w ſię wokoł skrążeni.
3:
¶Conuoluolus, Trawny robak nieyáki
4:
ktory ſie w okoł skrąża.
5:
Voluola & Inuoluolus idem.
6:
¶Comuoluolus, eſt etiam nomen her=
7:
bæ, Ziele nam nie znáyone.
8:
¶Deuoluo, deuoluis, &c. Staczam/ zwa
9:
lam z czego.
10:
Ex ſublimi deuolutis, Gdy ſie z wyſoká
11:
na dół ſtoczili/ ſpuśćili. Deuolutus mon=
12:
te præcipiti torrens, Rzeczká z wyſo=
13:
kiey góri ſpáda álbo ſpádłá. Deuolui re=
14:
tro, Ná zad ſie toczić álbo być wſpie=
15:
ran.
16:
Deuolui ad ocium, Vdáć ſie ná prożno=
17:
wánie.
18:
Eo uideo rem deuolui, Widzę że ſie k
19:
temu rzecz nieſie/ ciągnie.
20:
¶Euoluo, Wywalam/ wytaczam/ wypa=
21:
dam.
22:
Euoluitur in pontum ſex fluminibus
23:
Wypáda álbo wyliewa w morze. Euoluere
24:
alicunde argentum ſibi per transla=
25:
tionem, Doſtáć kędy kolwiek pieniędzy.
26:
Euoluere ſe turba & ex turba pro ex
27:
pediri & liberare, Wytoczić ſie z gromá=
28:
dy.
29:
Librum euoluere, Przebieżeć/ przeczitáć.
30:
Euoluere Poëtas, Leżeć ná czitániu Poe=
31:
tów/ przeczitać Poety. Euoluere naturam
32:
rerum, Vwáżáć/ wywiádowáć ſie. Non poſ
33:
ſum euoluere exitum rei, Nie mogę koń
34:
cá náleść/ álbo nie mogę wywikłáć co ſie zá=
35:
motáło.
36:
¶Euolutus, a, um, participium, Wywá
37:
lony/ wytoczony/ a/ e.
38:
¶Euolutio, onis, Wywálenie/ wytocze=
39:
nie.
40:
¶Inuoluo, Wwalam/ wtaczam/ też zámo=
41:
tawam/ zátrudniam per translationem
42:
też obwiyam záwiyam.
43:
Obuolutum caput, Obwita záwiązána
44:
głowá.
45:
Inuoluta obſcuritate cauſa, Zátrudnio=
46:
na.
47:
Inuolutæ & occultæ res, Zámotáne á tá=
48:
yemne rzeczy.
49:
Occulta quædam & quaſi inuoluta
50:
aperire, Táyemne á yákoby záwikłáne rze=
51:
czy otworzić.
52:
Se literis inuoluere quod & abdere ſe
53:
literis dicitur, Naukámi ſie obtoczić/ to
54:
yeſt/ vdáć ſie ná naukę. Bellum inuolutū
55:
pacis nomine, Pod umieniem pokoyu pew=
56:
na woyná dyſzy/ tayi ſie. Inuoluens um=
kolumna: b
V ante O.507
1:
bra magna terram polum, Ogár=
2:
niáyąć álbo nákriwáyąc.
3:
¶Inuoluolus idem uermiculus qui &
4:
conuoluolus ut ſupra.
5:
¶Inuolucrum, inuolucri, neut. ſ. Wſzi=
6:
ſtko to czym nieco bywa obwiyano/ odzie=
7:
wano/ álbo obleczono/ odziecká/ błoń=
8:
ká.
9:
¶Inuolucra & Integumenta ſynony=
10:
ma ſunt.
11:
¶Inuolucre, inuolucris, Bárwierska chu
12:
ſtá którey on vżywa gdy kogo w ránách opá
13:
trzuye áby ſie gołą ręką vrázu nie doti=
14:
kał.
15:
¶Inuolumentum inepta dictio in Bi=
16:
blijs legitur pro inuolucro.
17:
¶Inuolutatus, a, um, id eſt, non reuolu
18:
tus, Nie odwálony/ a/ e.
19:
¶Obuoluo, Obwiyam/ obtaczam. Obuol
20:
uere caput, Obwić/ záwić głowę. Obuol=
21:
uere uicium, Zawić wyſtęp/ to yeſt/ zá=
22:
táyić.
23:
Prouoluo, Potaczam/ powalim/ pomykam
24:
dáley.
25:
Prouoluere ſe ad genua & ad pedes ali
26:
cuius, Vpáść przed kim ná koláná/ prze bóg
27:
zmiłowánia żądáyąć.
28:
¶Reuoluo, Odtaczam/ odwaliam. Reuol
29:
uere lapidem, Odwálić/ odtoczić ká=
30:
mień.
31:
¶reuoluo item ſignificat, K temu záś
32:
przichodzę.
33:
Ad communes rerum & generum
34:
ſummas reuoluentur, Záś prziydą/ trá=
35:
fią/ vgodzą záś.
36:
In eandem uitam reuolui, Ná tenże żi=
37:
wot tráfić.
38:
Reuolui eo uel eodem, W toż ſie záś o=
39:
kroćić.
40:
Origenes reuoluere, Kroniki á ſtáre dzieye
41:
pilnie przeczitáć/ wywiádowáć ſie ich.
42:
¶Reuolutus, a, um, participiū, Odwá=
43:
lony/ odtoczony. Liu. Reuolutus diſpen=
44:
ſationem inopiæ, Subuoluo, Podta=
45:
czam/ podwalam.
46:
Voluola, Vide Voluo
47:
Voluptas, uoluptatis, fem. tert. Rozkoſz/
48:
ochłodá/ weſele. Voluptatem magnam
49:
nuncias, Roskoſz wielką powiedaſz. Cum
50:
uoluptate legere, S rozkoſzą czitáć. Spe
51:
ro fore nobis hanc coniunctionem
52:
uoluptati, Mam zá to że z náſzego złą=
53:
czenia roskoſzy rádośći y weſela będziem vżi
54:
wáć.
55:
Voluptas item, Roſpuſtá/ puſtość.
56:
Voluptuoſus, a, um, Roskoſzny/ a/ e. álbo ku
Qqqroskoſzy


strona: 507v


kolumna: a
V ante O.
1:
roskoſzy á puſtośći skłonny. Homo uo=
2:
luptuoſus, Skłonny ku roskoſzy. Res uo
3:
luptuoſa, Roskoſzna/ miłá/ wdzięcżna
4:
rzecz.
5:
Volup uel uolupe, id eſt, delectabile, ue=
6:
nire ſaluum uolupe eſt, Mam z tego rá
7:
dość y weſele. Volupe eſt, Miło mi
8:
yeſt.
9:
Voluptuarius, a, um, uel Voluptarius, a,
10:
um, MIły/ roskoſzny/ wdzięczny. Quod
11:
ſcilicet adfert, Locus uoluptuarius,
12:
Roskoſzne mieyſce. Homo uoluptuarius
13:
Ku roskoſzam skłonny.
14:
Voluptabilis, & hoc uoluptabile, id eſt,
15:
gratus, uoluptuoſus, Miły/ wdzięczny.
16:
Plaut. obſoletum.
17:
Voluptia, uoluptatis, Dea habita, Cale=
18:
pinus.
19:
Voluox, uoluocis, maſc. uermis qui &
20:
conuoluolus dicitur, & uolucra, Vide
21:
Voluo.
22:
Voluta, æ, Vide Vitruuium libro ſepti=
23:
mo, cap. 5.
24:
Volutabrum, uolutatim, uoluto, Vide
25:
Voluo.
26:
Vomer, uomeris, & Vomis, uomeris,
27:
Kroy/ płużny kroy.
28:
Vomica, Vide Vomo.
29:
Vomo, uomis, uomui, uomere, neut. ter.
30:
Bluyę/ wrácam.
31:
In menſam uomere, Vblwáć ſie ná
32:
ſtół.
33:
Vomor, uomeris, paſsiuum, Bywam wy
34:
blwan.
35:
Vomitur imperſonale, Cic. ab hora ter=
36:
tia bibebatur, ludebatur, uomebatur
37:
od trzeći godźiny piło/ gráło/ wracáło
38:
ſie.
39:
Vomito, as, are, frequentat. Vſtáwicznie
40:
bluyę.
41:
Vomitus, huius uomitus, m. q. Wracánie/
42:
blwánie.
43:
Vomitio, onis, fem. ter. idem.
44:
Vomitorius, a, um, Co wrácánie czini.
45:
Vomica, uomicæ, fem. prim. Wrzedzieni=
46:
cá/ ropiſte wzdęcie/ ſpuchliná z s ktorey ropá
47:
wycieka.
48:
¶Euomo, euomis, pen. cor. euomui,
49:
euomitum, euomere, Zwrocić wybl=
50:
wáć.
51:
Euomere peſtem foraſ eijcere, Zá=
52:
chwycenie powietrza zwroćić. Euomere ali=
53:
quid in aliquem, S gniewem á s yádem
54:
co ná kogo wyrzignąć.
55:
Euomere iram in aliquem, Wyrzi=
56:
gnąć.
57:
Euomere uirus acerbitatis apud ali=
kolumna: b
V ante O.
1:
quem, Gorskość yádu ſwego wyrzignąć
2:
przed kim.
3:
¶Reuomo, Záś wracam/ zbluwam com
4:
wziął.
5:
¶Vopiſcus, uopiſci, maſc. ſec. Niewczeſny/
6:
álbo zoſtáły bliznek/ to yeſt/ gdy yeden z
7:
bliznków czás rodzenia vprzedza á martwo
8:
ſie rodźi/ drugi ſie yednak przi żywoćie zo=
9:
ſtawa.
10:
Voro, as, aui, are, act. prim. Zrę/ łákomo
11:
yem/ połykam nie żuyąć. Literas uorare,
12:
Chćiwie ſie vczić. Hamum uorat, Wędę
13:
połyka.
14:
Vorago, uoraginis, idem quod, bara=
15:
trum, Przepáść/ przezgruncie/ bezdenność/
16:
bezmierna głębokośc. Vorago patrimo=
17:
nij, Przełykacz oyczizny ſwey/ ten który má=
18:
yętność ſwą przełknął/ przepił/ vtrá=
19:
ćił.
20:
Voraginoſus, a, um, Przepáſćiſty/ bezgrunt=
21:
ny/ bezdenny/ wirowaty.
22:
Vorax, uoracis, om. tert. Zárłok.
23:
Voracitas, atis, fem. tert. Zárłoctwo.
24:
¶Compoſita, deuoro, as, are, pen.
25:
cor. deuorare, Pożyram/ połykam. Deuo=
26:
rare pecuniam, Pozrzeć pieniądze/ to yeſt/
27:
vtrácić.
28:
Deuolare moleſtiam paucorum die=
29:
rum, Kiłko dni przikrość wycierpieć. Te=
30:
dium deuorare, Teskność przecho=
31:
wáć.
32:
Deuorare hominum ineptias & ſtul=
33:
titias, Nie baczić nie/ puſzczáć mimo ſie nie=
34:
tráfność á głupſtwo ludzkie, Deuorare o=
35:
rationem alicuius, S przikroſcią kogo słu
36:
cháć mowiącego.
37:
Orationem hanc dulces aures deuo=
38:
rant, Powieść tá miła á wdzięczna yeſt ku
39:
słuchániu.
40:
Deuorare urbes, Przipráwić ku ſzkodzie/
41:
álbo zátopić/ zátráćić/ zniſzczić.
42:
Deuorator pro Comedone in Biblijs
43:
legitur, Zárłok.
44:
¶Deuoratrix in Biblijs legitur, Zár=
45:
łoczká.
46:
¶Deuoratio, Pożárcie/ żárłoctwo.
47:
¶Peruoro, idem.
48:
Vortex, Vide Verto.
49:
Vorſura, æ, Vide Verſura.
50:
Vorto, uortis, Vide Verto.
51:
Vos, ueſtrum, uel ueſtri, pronomen plu=
52:
ralis numeri a tu, uos, Wy.
53:
Voſmetipſi & uoſipſi, Wyſámi.
54:
Votum, Vide Voueo.
55:
Voueo, uoues, uoui, uotū, uouere, neut.
56:
ſec. Slubuyę.
Votum


strona: 508


kolumna: a
V ante O.
1:
Votum uouere, Slub vczinić. Aliquin
2:
do ſignificat, Wydawam ſie. Vt Caput
3:
uouere pro ſalute patriæ, Nie żáłowáć
4:
gárdłá dla poſpolitego dobrá oyczizny
5:
ſwey/ wydáć gárdło ſwe dla oyczizny.
6:
Votus, a, um, particip Sliubiony/ a/ e.
7:
Voto, as, are, freq. Calep. ſine autore.
8:
Votum, ti, neut. ſec. Sliub. Preces & uota
9:
Modlitwy. Votum & promiſſum,
10:
Obietnicá. Vota facere, eſt orare, Mo=
11:
dlić ſie pánu bogu/ prośić páná bogá. Vota
12:
facere pro aliquo, Prośić páná bogá zá
13:
kogo. Votum facere & uotum nuncu=
14:
pare, Slubić/ obiecać. Reddere uota,
15:
Sliubowi ſwemu dośić czinić. Soluere uo=
16:
ta idem, Liberari uoto, Być wybawion
17:
z ſlubu.
18:
Votum item, Ządliwość/ wynſzowánie też
19:
mowią niektórzi z niemieckiego. Melior fin
20:
gi ne uoto quidē poſſet. Cōpos uoti,
21:
Który ſwą żądliwość oſięgnął. Compo=
22:
tem uoti facere, Dozwolić komu tego ocz
23:
ſtáł. pro uotis, Wedle myśli. Reus uoti,
24:
Vide ſupra.
25:
Votiuus, a, um, Sliubiony/ a/ e. śliubny też
26:
mowią niektórzi. Verba uotina, Sliubne
27:
słowá/ to yeſt/ słowá któremi śliubuyą.
28:
Ludi uotiui, Votiua legatio.
29:
¶Compoſita, Deuoueo, deuouis, pe.
30:
cor. deuoui, deuotum, deuouere, Po=
31:
śliubuyę/ przirzekam/ też podawam álbo wy
32:
dawam ſie. Deuouere ſe alicuius ami=
33:
citiæ, Podáćſie komu w przyaźń.
34:
Deuouere ſe, Sliubem ſie obowięzáć. Se
35:
& caput deuouere, Sam ſiebie y żi=
36:
wot ſwoy śliubem obowięzáć.
37:
¶Deuouere item ſignificat, Przekląć/
38:
wſzemu ſwoy śliubem obowięzáć.
39:
¶Deuouere item ſignificat, Przekląć/
40:
wſzemu złemu oddáć.
41:
¶deuotus, a, um, participium, Po=
42:
sliubiony/ poſwięcony/ oddány/ a/ e. Deuo=
43:
ta ſacrificia, Ofiáry ku ſwiętym ofiáróm
44:
posłiubione/ zrządzone/ nárzeczone/ oddáne.
45:
Deuotus, Ku vprzeymy służbie y powol=
46:
nośći yednemu gotowy/ chętliwy/ chciwy.
47:
Deuotus uobis animus, Ku wſzelákiey
48:
posłudze ná yedno pálcá kinienie gotowiuch=
49:
ny. Deuotus & donatus ſtudijs, Vprzey
50:
mie ná nauki vdány.
51:
¶Deuotus etiam ſignificat, Przeklęty/
52:
wſzemu złemu oddány.
53:
¶Deuotio, onis, Posłiubienie/ prziwłaſz=
54:
czenie/ poſwięcenie.
55:
¶Deuotio etiam Przeklęcie/ oddánie
56:
wſzemu złemu.
57:
¶Deuoto, as, are, frequent. Vſtáwicznie
58:
posłiubuyę.
kolumna: b
V ante R.508
1:
¶Deuotorius, a, um, Co ku oddániu álbo
2:
przeklęciu należy. Carmina deuotoria,
3:
Rymy któremi yeden bywa przeklinan/ álbo
4:
poprzyſięgan.
5:
Vox, Vide Voco, as.
6:
Vpilio, upilionis, maſcul. tert. poſitum
7:
eſt a Vergilio pro Opilione, uide ſupra
8:
Vpupa, upupæ,fem. prim. Dudek.

9:
V ante R.
10:
Vrania, æ, fem. prim. pen. cor. Iedna z dzie
11:
wiąci Bogiń.
12:
Vranoſcopos piſcis Plin. lib. 32. cap. 7.
13:
Vrbs, urbis, fem. ter. Miáſto. Aliquando
14:
pro Antonomaſiā, Rzym miaſto. Vrbs
15:
libera, Wolne miáſto.
16:
Vrbs aliquando ponitur pro ciuibus.
17:
Vrbicula, læ, dimin. fem. pri. Miáſteczko.
18:
Vrbicus, a, um, Mieyscki/ a/ e.
19:
Vrbicarius, a, um, pro urbano Cale. ſine
20:
authore.
21:
Vrbanus, a, um, cui ruſticus opponitur
22:
Mieyſcki/ a/ e/ co zwłaſzczá k miaſtu należy.
23:
Vrbanus aliquando ſignificat, Obyczáy=
24:
ny/ vczćiwy/ ochędżony/ ludzki/ vkładny/ skłon
25:
ny/ a/ e. Vita urbana cui opponitur ru=
26:
ſtica, Mieyſcki żywot/ mieyſcki ſtan. Vrba
27:
nie ſerui, mieyſcy słudzy. Prædia urbana,
28:
Folwárk álbo wyſtáwne bydowánie bądz w
29:
mieyſce bądz ná wśi. Quia urbanum
30:
prædium non locus facit ſed materia
31:
inquit Vlpianus.
32:
Vrbanitas, atis, f. t. Obyczátność/ ludzkość
33:
vkłádność.
34:
Vrbane aduerbium, Obyczáynie.
35:
Vrbanatim aduerbium, Mieysckiem oby
36:
czáyem. Obſoletum.
37:
¶Inurbanus, a, um, Nieludzki/ nieoby=
38:
czayny/ chłopskich obyczáyów/ nietráfny/ a/ e.
39:
¶Inurbane, Nieobyczáynie/ nietráfnie.
40:
¶Suburbia, orū, ge. n. plur. tant. Przed
41:
mieſcie.
42:
¶Suburbanum, ſuburbani, & plural.
43:
ſuburbana, orū, Folwárk przed miáſtem
44:
¶Suburbana plur. tantum, Przedmie=
45:
ſcie przed ſámym miáſtem leżące.
46:
Suburbanus, a, ū, adiectiuum, Przemiet
47:
scki/ a/ e/ też prziobyczaynieyſzym/ nieowſzeki
48:
grubych obyczáyów. Ager ſuburbanus,
49:
przedmieyſcka rola. hortulus ſuburbanus
50:
¶Suburbanitas, ſuburbanitatis, Sąſie=
51:
ctwo przednieſzczánów.
52:
¶Perurbanus, a, um, Bárdzo obyczáyny/
53:
ochędożny/ vkłádny/ a/ e. Cum ruſticis po
54:
tius quam cum ijs perurbanis.
Qqq 2Vrbina


strona: 508v


kolumna: a
V ante R.
1:
Vrbina, æ, Teli genus apud Plaut. ubi
2:
Fulgentius legit Veruinam.
3:
Vrceus, urcei, maſc. ſec. Wodne naczynie/
4:
killo/ wiáderko/ álbo ſzkopiec.
5:
Vrcei aquarijs, Wodne wiaderká.
6:
Vrceolus diminutiuum, Wiádereczko/ álbo
7:
máły ſzkopiec.
8:
Vrceolaris herba, quæ alias perdicium
9:
dicitur.
10:
Vredo, uredinis, Vide Vro.
11:
Vrgeo, urges, urſi, urſum, urgere, Prę/
12:
prziperam/ przinaglam/ nagło czynię komu/
13:
ćiſnę/ przimuſzam/ przipiekam komu ócz/ etć.
14:
Vrgere inſtitutū, Pochádzáć ſwym przedſie
15:
wzięciem/ przinágláć temu co ſie przed ſie
16:
wzięło.
17:
Vrgere opus, Ochotnie ſwą robotę wieść/
18:
pilnie robić. Anguſtijs urgeri, W ciáſnym
19:
kącie być. Vrget ſomnus, Przinagla/ morzi
20:
mię ſen.
21:
Neceſsitas urget, Potrzebá przićiska.
22:
Calceus urget, Prouerbium, Trzewik
23:
ćiśnie.
24:
Sopor me urget, Sen mie morzi. Literis
25:
urgeri, Mœrore urgeri Morbo urge=
26:
ri. Famæ fero urgeri. Vrget tempus
27:
moriendi.
28:
Ius craſſus æquitatem, Antonius ur=
29:
gebat, Kraſſus ná práwo/ Antonius ná ſprá
30:
wiedliwość ſámi ſie odziwali/ álbo Kraſſus
31:
práwem/ Antonius ſpráwiedliwoſcią dona=
32:
glał.
33:
De ædificatione tua Cyrum urgere
34:
non ceſſo, Nie przeſtáyę go nápomináć.
35:
Vrgens, urgentis, participium, Ciſnąci/ do=
36:
naglayąci.
37:
¶Perurgeo, es, ere, in Biblijs legitur,
38:
Bárzo donaglam/ przipieram.
39:
Adurgeo, idem.
40:
Vreteres, Cedzące żylki które wodę odnerek
41:
wyciągáyą/ á przes ſie ye do pęcherzá wod=
42:
nego przecedzáyą.
43:
Vrus, gen. maſc. Dziki woł/ leśny woł/ zubr
44:
wlaſnie.
45:
Vrica, uricæ, fem. prim. Spłowienie żytá/
46:
gdy od wody álbo wiátrzu ſą takie yákoby
47:
ye opalił.
48:
Vriculum latinis quæ Græce Encaſton
49:
CC. ſine autore.
50:
Vrigo, uriginis, pro uredine quæ ex cau
51:
ſtica ui alicuius medicamentis perue=
52:
nit.
53:
Vrina, æ, fem. prim. Wódá/ ſzczyny/ mokrs.
54:
Vrina genitalis, Prziwodzone naſienie. Vri=
55:
nam facere uel reddere pro meiere,
56:
Wodę puśćić/ mokrzić.
kolumna: b
V ante R.
1:
Vrino, as, are, Puſzczam wodę/ ſzczę.
2:
Vrinor, urinaris, urinari, deponens, &
3:
Vrino, as, are, Norkiem plywam/ kriyę ſie
4:
pod wodę.
5:
Ranæ diu ſub aqua urinantur. Plin.
6:
Záby długo pływáyą pod wodą/ długo ſie
7:
nie wynurzáyą.
8:
Vrinator, Który nurkiem pływam/ nór/ norow
9:
nik.
10:
¶Inurino, as, are, idem quod ſimplex
11:
Nórkiem pływam.
12:
Vrinum, ouum apud Plaut. lib. 10. ca. 58
13:
Irritum ouum uocatur quod turtures
14:
& palumbes non fouent ad educan=
15:
dum.
16:
Vrna, urnæ, fem. prim. Wiádro.
17:
Vrnula, dimin, Wiáderko.
18:
Vrna item, Gliniány zban/ zwierſchu wąski w
19:
ktory tych ymioná ná kártkách były wrzucá=
20:
ne którzy ſie o co lóſem roſpráwiáli álbo ſzczę=
21:
śćia pátrzáli.
22:
Vrna imahinis mortui, Gárniec álbo zban
23:
w którym popioł vmárłych ſpalonych chowa=
24:
no.
25:
Vrna etiam menſura continens quater
26:
nos congios, Wiádro winá puł=
27:
omy.
28:
Vrinalis & hoc urinale, ut Vrinales cali=
29:
culi uel urcei, Naczinie do mokrzu álbo do
30:
winá.
31:
Vrinarium, urinarij, neut. ſec. Wodnego
32:
naczinia ſtół álbo służbá w kuchni na którey
33:
zbany/ lotły/ etć. s wodą ſtáwiáyą.
34:
Vro, uris, uſsi, uſtum, urere, act. ter. Palę
35:
etiam de frigore dicitur, Zgę. Metaph.
36:
Trapię/ dręczę. Vri calore, Być palon go=
37:
rącośćią. Vri uirgis, Rozgámi być bit.
38:
Vror uirga idem. Vro hominem per
39:
translationem, Trapię/ treſcę go/ dopie=
40:
kam/ dożegam mu. Vritur amore, Pała
41:
miłośćią. Scin ut te male urat, Terent.
42:
Aby cie co naubarziey trapiłá/ álbo ábyś
43:
złość wyrządzáłá.
44:
Vredo, uredinis, f. Pal/ zágorzenie/ yeſt nieyá
45:
ká plagá ná żytá/ naſienia/ ziołá/ y drze=
46:
wá.
47:
Vredo item, Párzenie/ yáko yeſt pokrziw.
48:
Vſtrigo, vſtriginis, fem. ter. idem, In uiti=
49:
bus carbunculus in frugibus rubigo
50:
dicitur, Rdzá. Vrit atrox luno dixit
51:
Verg. pro cruciatur.
52:
Vrito, as, are frequent. obſoletum.
53:
Vſtus, a, um, partic. Palony/ ożżony.
54:
Vſtio, onis, Palenie.
55:
Vſtio item, Palenie gorącim żelázem/ piątno=
56:
wánie álbo cechowanie.
Vrens


strona: 509


kolumna: a
V ante R.
1:
Vrens, urentis, particip. Zgąci. Vt urens
2:
uentus, Zgący wiátr.
3:
¶Vſtrina, æ, f p. pe. pro. Locus in quo
4:
metalla candeſcunt, ut laborentur,
5:
Mieyſce zwłaſzczá gdzie kowale y ym równi
6:
rzemieśnici żelazá y ynſze kruſzce roſpaláyą/
7:
też mieyſce gdzie trupy palono wedle obyczá=
8:
yu pogáńskiego.
9:
¶Vſtor, uſtoris, maſ. t. Który trupy pali.
10:
¶Compoſita, Aduro, aduris, pe. pro.
11:
aduſsi, aduſtū, adurere, Przipiekam/ przi
12:
palam/ prziżegam. Adurit ſolis calor, adu
13:
rit etiam frigus.
14:
¶Aduſtus, a, um, Przipalony/ prziſwędzo=
15:
ny/ a/ e. Vt cibus aduſtus, Prziſwędzona
16:
potráwá.
17:
¶Aduſtior comparatiuum, Liuius, Si
18:
qui forte aduſtioris coloris ex recen=
19:
ti uia eſſent, Yeſliby którzi ſnadź ogorzeń=
20:
ſzy z drógi byli.
21:
Aduſtio uerbale, Przipalenie/ prziſwędze=
22:
nie. Iſte cibus ſapit aduſtionem, Tá po=
23:
tráwá pachnie prziſwędliną.
24:
¶Comburo, Spalam. Horreum com=
25:
buſsit, Gumno ſpalił.
26:
¶Combuſtio, Spalenie.
27:
¶Combuſtura, æ, Pogorzel. In Biblijs
28:
inſolens.
29:
¶Deuro, Vpalam/ álbo opalam/ ożegam.
30:
¶Exuro, Wypalam.
31:
¶Exuſtus, a, um, Wypalony. Exuſtus ſo
32:
le caſeus, Wypiekły ná słóńcu.
33:
¶Exuſtio, onis, Wypalenie/ wygorzenie.
34:
Exuſtio ſolis, Wielka gorącość słóneczna
35:
¶Inuro, Przipalam/ prziżegam/ cechuyę. In=
36:
urere notam, Cechę przipalić/ ſpiątnowáć/
37:
Metaph. Zełżyć/ zeſromoćić. Inurere infa=
38:
miam alicui idem, Maculam ſibi inu=
39:
rere, Nieodmytą bliznę ſobie przipalić/ to
40:
yeſt/ złey sławy doſtáć. Peruro, Przepalam
41:
przeżegam. Peruſtus ardentiſsima febri,
42:
Przapałony/ wyſchły od okrutney gorączki.
43:
Perurere cor alicuius, Złość yáką komu
44:
wyrządzić. Peruſtus homo & inanis,
45:
Wyſchły.
46:
¶Præuro, Naprzód opalam/ ożegam. Præ
47:
uſtum, Náprzód opalono/ ożżono.
48:
Vropygium & Oropygium, Guźicá yáko
49:
v kur y inego ptaſtwá w którey ogonowy
50:
puſz ſtoyi. Vltima ſpinæ pars Martialis
51:
lib. 3. cap. 15.
52:
Vrpix, urpicis, maſc. ter. Inſtrumentum
53:
ruſticum, Cato, cap. 10.
54:
Vrruncum, urrunci, dicitur baſsicula
55:
ſpice, Significat enim inutile & uanum
56:
infimum ſpicæ follicum, ubi culi=
57:
nus gruneſcere incipit.
kolumna: b
V ante R & S.509
1:
Vrſus, urſi, maſc. ſec. Niedwiedź.
2:
Vrſa, æ, fem, Niedzwiedźicá.
3:
Vrſulus, li, dimin. Niedzwiadek.
4:
Vrſinus, a, um, Niedzwiedźi/ a/ e. Vrſina
5:
cutis, Niedzwiedzia skórá.
6:
Vrtica, æ, fr. prim. Pokrziwá. Vrtica mor=
7:
tua, Martwa pokrziwá która nie pali.
8:
Vrtica item, Nieyáki rodzay morskich ryb.
9:
Vruum, urui, aratri curuatura, a quo
10:
Vruo, as, are, quod eſt aratio definire,
11:
obſoletum.

12:
V ante S.
13:
Vſio, Vide Vtor.
14:
Vſipij uel uſipetes, populi inferioris Ger
15:
maniæ in Ducatu Cleuenſi.
16:
Vſitatius. Vide Vtor.
17:
Vſpiam aduerbium in loco, Niegdzie.
18:
Num me expertus uſpiam, Yzali mie
19:
niegdzie álbo w nieczym doſwiádczył.
20:
Vſquam aduerbium in loco idem ſi=
21:
gnificans, An quiſquam uſquam gen=
22:
tium eſt æque miſer, Yzaſz yeden gdzie ná
23:
świecie yeſt ták nędzny yáko ya. Nuſquā
24:
& nuſpiam, Nigdy/ ná żadnym mieyſcu.
25:
Vſ præpoſitio, Aż. Vſ ad ſummam
26:
ſenectutem, Aż do oſtátecznieyſzy ſtárości.
27:
Vſ ad Romam uel Romam uſ,
28:
Aż do Rzimu. Vſ aliquando eſt ad=
29:
uerbium, Od. A cunabulis uſ, Od ſá=
30:
mego dziectwá. Vſ a pueris, Od dziećiń=
31:
ſtwá. Vſ a Romulo, Yákoſz od czáſu Ro
32:
muluſowego.
33:
Celatum eſt uſ adhuc, Táyono yeſt áż
34:
do tego czáſu. Ex Æthiopia eſt uſ hæc
35:
Aż z Aethiopiey álbo z Murzińskiey zie=
36:
mie yeſt tá.
37:
Vſ adeo, Ták bárzo. Igni coquito uſ
38:
adeo dum fiat tam craſſa quam mel,
39:
Ták bárzo álbo ták długo przi ogniu miey
40:
áż ſie zgęſtnie yáko miód. Me pugnis mi=
41:
ſerum uſ occidit, Málem mie pieśćiá=
42:
mi zábił. Ego uapulādo ille uerberan=
43:
do uſ ambo defeſsi ſumus, On biyąć
44:
yá będąć bit áżes wá ſie obá zmordowáłá.
45:
Vſ ualuiſti, Mógłeś áż do tego czáſu.
46:
Vſquequa aduerbium, Ze wſząd/ y z tąd
47:
y z owąd. Aut undi religionem tolle
48:
aut uſquequa conſerua, Albo bożą
49:
służbę zniſzcz álbo yą ze wſząd cáłowicie á
50:
nienáruſznie álbo króm náruſzenia zácho=
51:
way.
52:
Vſquequo, Yáko długo/ yáko dáleko. Quo
53:
te ſpectabimus uſ Martialis per
54:
Thmeſim dixit.
Qqq 3Vſtio


strona: 509v


kolumna: a
V ante S.
1:
Vſtio, uſtrina, uſtulo, uſtus, Vide Vro.
2:
Vſualis, Vide Vtor.
3:
Vſucapio, uſura, uſuarius, Vide Vtor.
4:
Vſurpo, as, are, id eſt, in frequenti uſu
5:
habeo, Zawżdy potrzebuyę/ vżywam/
6:
ſpominam/ też prziwłaſzczam/ przipiſuyę ſo=
7:
bie.
8:
Vſurpare & dicere pro eodem, Mo=
9:
wić/ ná yęzyk bráć. Aliquid uſurpare ex
10:
alterius bonis, Prziwłaſzczáć ſobie nieco z
11:
cudzich dobr. Vſurpare memoriam ali=
12:
cuius, Vſtáwicznie ná kogo ſpomináć, Vſur
13:
pare nomen ciuitatis, Zwáć ſie mieſzczá=
14:
ninem miáſtá którego. Dictum alterius
15:
uſurpare, Słowo cziye czyſto ſpomináć.
16:
Hoc genus pœnæ ſæpe in improbos
17:
eſt uſurpatum, Tą káźnią częſtokroć zło=
18:
czyńce karano. Apud Platonem uſurpa=
19:
ta oratio, Częſto vżywána álbo prziwo=
20:
dzona
21:
Vſurpatio, onis, uerbale, fe. ter. Prziwłaſz=
22:
czánie/ vżywánie/ ſpominanie/ też przipiſowá
23:
nie. Vſurpatione uocis abſtinere, Nie=
24:
mowić/ milczeć/ skąpo słów vżywać. Super=
25:
ba uſurpatio nominum.
26:
Vſus, Vide Vtor.
27:
Vſufructus, Vide Vtor.

28:
V ante T.
29:
Vt aduerbium ſimilitudinis, Yáko. Non=
30:
nunquam temporis, ut uidi, Yákom sko
31:
ro vyźrzał. Aliquando eſt coniunctio
32:
cauſatiua, Aby. Vt redires aliquando
33:
Abyś ſie niekiedy wroćił.
34:
Vt aliquando pro quanquam, ut deſunt
35:
uires tamen eſt laudanda uoluntas,
36:
Aczkolwiek ná ſiłách ſchodźi yednak wola
37:
ma być chwalona.
38:
Vt aliquando idem quod neu, non,
39:
Dies hic mihi ut ſi uereor, Boyę ſie áby
40:
mi ten dzień ná to wyſtaczył.
41:
Vtut & utcun, Yakożkolwiek/ yáko táko
42:
niechay będzie yako chcę.
43:
Vti ſimilitudinis aduerbium, Yáko gdy.
44:
Vti, Yednak. Vt puta, Zwłaſzczá/ álbo
45:
ná to mówiąć.
46:
Vtpote, Bo álbo yáko gdy.
47:
Vtcun aduerbium, Yákozkolwiek/ łádá
48:
yáko Plaut. Vtcun animo collubitū
49:
eſt meo, Yákoſzkolwiek mi ſie zdáło Vt=
kolumna: b
V ante T.
1:
cun eſt uentus, Yákoſzkolwiek wiátr
2:
yeſt.
3:
Vtenſile, Vide Vtor.
4:
Vter, uteri, gen, maſc. uel uterus, uteri,
5:
Mátká/ máćicá. Alias loci locotum di=
6:
cuntur & uulgo matrix ſed falſo, In=
7:
de uterum ferre, Cięſzká chodźić/ dziatkámi
8:
chodźic/ brzemienną być. Abuſiue accipi=
9:
tur pro uentre, Brzuch/ żywot.
10:
Vterculus, li, diminutiuum. Brzuſzek/ ży=
11:
wotek.
12:
Vterinus, a, um, ut uterinus frater, Brát
13:
yedney mátki á ynſzego oycá.
14:
Vter, utris, maſc. tert. pellis qua uinum
15:
aut oleum deferri ſolet, Skórzány ſák
16:
álbo kápſa w którey wino álbo oley noſzą/
17:
skorzáná fláſzá/ rzemienna oleyna Ba=
18:
niá.
19:
Vtriculus, li, diminutiuum, & item utri=
20:
culus ſignificat, Luská álbo plewá żytna
21:
w którey ziárno leży.
22:
Vtriculus, ij, gen. maſc. Dudá który sko=
23:
rzáne dudy ma/ gáydá. Sueton. in Ne=
24:
rone.
25:
Vter, utra, utrū, Ktory ze swu. Vter odit al
26:
terum, Który z tych dwu nienawidźi dru=
27:
giego.
28:
Videte utrum ſit æquius, Obacz=
29:
cie co yeſt ze dwu rzeczu ſprawiedliwſze=
30:
go.
31:
Vter alteri dixerit neſcio, Nie wiem
32:
który któremu powiedział yeśli ten yemu ál=
33:
bo ow temu.
34:
Neuter utri inuidet, Niezayzrzi yeden
35:
drugiemu/ áni ten ktemu áni ów ye=
36:
mu.
37:
Vtercun aduerbium, Ktoryſzkolwiek/ nie
38:
chay będzie kto chce.
39:
Vterlibet. pen. cor. idem.
40:
Vter, utra, utrun, utriuſ in geni=
41:
tiuo, Obádwá.
42:
Vter, utri eſt exercitus in conſpectu,
43:
Yedno woysko drugiemu w oczu ſtoyi/ ál=
44:
bo oboye woysko pátrzą ná ſie.
45:
Vter alterum uerberauit, Yeden dru
46:
giego vderził/ ſpolna bitwá byłá. Vtra
47:
lingua, Oboy yęzik.
48:
Vteruis, którego chceſz/ wſziſtko zá yedno ácz
49:
ten ácz ów.
50:
Vtrin aduerbium, Z obu ſtrón.
51:
Vtro, id eſt, Verſus quam partem, Ná
52:
którą ſtronę. Plinius libro octauo, ca=
53:
pite 19.
54:
Vtrobi aduerbium, Ná obu mieyſcu/ y ná
55:
tey/ y ná owey ſtronie.
Vtro


strona: 510


kolumna: a
V ante T.
1:
Vtro aduerbium loci, ut utro exer=
2:
citus miſsi, Ná obie mieyſcá.
3:
Vtrum interrogandi aduerbium idem
4:
quod (num) ſignificans & ſequentem
5:
fere ſemper habet particulam (an) V=
6:
trum ne ueſtra ea an noſtra culpa eſt
7:
Yeśli my álbo wy yeſteście w tym winni.
8:
Vtrum tibi accumbo? Yeſli mam podle
9:
ciebie śieść álbo nie. Vtrum optabilius
10:
ſit neſcio, Niewiem czego bych miał bárziey
11:
żędáć.
12:
Vti particula idem ſignificat quod Vt
13:
uide ibidem.
14:
Vtica, pen. cor. fem. prim. ciuitas Africæ
15:
diſtans a Carthagine 30. mille paſ=
16:
ſuum in qua Cato ſe interemit.
17:
Vticenſis & hoc uticenſe, Co k temu mia=
18:
ſtu należy. Et Cato Vticenſis dictus
19:
eſt.
20:
Vtilis, Vide Vtor.
21:
Vtinam aduerbium optādi, Boże day to/
22:
o by. Vtinam Deus ita faxit, Pánie boże
23:
day to/ o by to pan bóg dał. Vtinam ſalu=
24:
ti noſtræ conſulere poſſimus, Boże
25:
day to ábyſmy mogli yáką rádę náleść zdro
26:
wiu náſzemu. O utinam tunc cum Lace=
27:
dæmona claſſe petebat, Oby był/ etć.
28:
Vti aduerbium affirmandi, Wżdy/ yed=
29:
nak/ w prawdzie mówiąc. Aliquando tan=
30:
tum eſt expletiua particula.
31:
Vtor, uteris, uſus ſum, uti, com. ter Vży=
32:
wam/ potrzebuyę czego záwżdy/ muſze mieć
33:
záwżdy ná gotowiu/ niektórzi mówią ná
34:
dorędziu álbo ná doręczu. Dabis mihi
35:
commodato hunc librum ſi ipſe non
36:
uteris, Pożyczyſz mi tych xiąg yeſli ych ſam
37:
nie vżywaſz/ niepotrzebuyeſz. Vtor hanc
38:
rem etiā diximus, Potrzebuyę yey zawż
39:
dy.
40:
Vti aliquo familiariter, Vprzeymie to=
41:
wárziſtwo y záchowánie s kim mieć. Vti ali
42:
quo plurimum, idem, Vicinis alijs
43:
mulieribus quam minimum utatur,
44:
Niechay ſie s ſąſiády y s ynſzemi niewiá=
45:
ſtámi nie w zbytnie towárziſtwo wdawa.
46:
Placatis his utor, Nayduyę yą przećiw
47:
ſobie łáskáwą/ niegniewayą ſie więcey ná
48:
mię. Nimis ſtulte amicis uteris, Nie
49:
vmieſz prziyaciół vżywáć/ ſzalenie á płocho
50:
ſie s niemi obchodźiſz. Vti amore ſurre=
51:
pto. Krádzioną miłość wieść/ táyemnie
52:
gámrátowáć/ miłowáć. Ad furta uti ali=
53:
quo homine, Ku pomoci kradzieżney vży=
54:
wáć.
55:
Aura uti dicuntur naues, Dobry
56:
wiátr mięć.
kolumna: b
V ante T.510
1:
Æquo homine uti, Pobożnym go znác
2:
przećiwko ſobie/ Benignis uti aliquibus
3:
Láskáwe/ skłonne/ vkłádne k ſobie znáć.
4:
Conſilio uti, Niepoczynáć nic bez rá=
5:
dy.
6:
Vti defenſore aliquo, Mieć opiekuná/
7:
álbo pod cziyą obroną być. Vix equo pro=
8:
pter ætatem poterat uti, Ledwey mógł
9:
ná koniá wſieść dla ſtárośći/ álbo ledwey
10:
ſie mógł ná koniu oſiedzieć. Vti foro pro=
11:
uerbium, Spráwowáć ſie wedle czáſu/
12:
mieyſcá/ rzeczy y pogody.
13:
Vti horatione, Nápomináć. Horis ſuis
14:
uti, Godźin ſwych vżywáć/ to yeſt/ nieo=
15:
miſzkkáwáć pewnych ſobie rozłożonych czá=
16:
ſów.
17:
De rebus ipſis utere tuo iudicio, O
18:
ſámych rzeczách vżyway álbo radz ſie głowy
19:
á rozumu twego.
20:
Vtar illis ut meis, Iáko właſnych ſwych
21:
vżywáć ich chcę. Vti inuidia minore,
22:
Mnieyſzą nienawiść k ſobie znáć. Vti offi=
23:
cio improbi uiri, Spráwowáć obchodźić
24:
ſie s kim yáko yeden z niecnót. Opera al=
25:
terius uti, Vżywáć kogo w czym. Progreſ=
26:
ſionibus uti, Pochadzáć/ co dáley to ſie barziey zámágáć.
27:
Sermonibus morologis uti, Błazeń=
28:
skie rzeczy mówić. Vti ſpe duplici, Dwoyę
29:
nádzieyę mieć.
30:
Vti ſolatio aliquo, Cięſzyć ſie czym. Si=
31:
mulatione itineris uti, Vdáwáć ſie zá te=
32:
go yákoby ſie ná drógę brał. Teſte aliquo
33:
uti, Ná ſwiadectwo kogo bráć. Valetudi=
34:
ne uti minus cōmoda, Nie owſzeki ſie do
35:
brze mieć ná zdrowiu.
36:
Vti ualetudine forma, Czyſcie świeżym á
37:
zdrowym być.
38:
Si uniuerſa prouincia loqui poſſet,
39:
hac uoce uteretur, Byc rzecz podobna by=
40:
łá áby wſziſtká krayiná mogłá mówić/ tedy
41:
by tych słów vżywáłá.
42:
Mea lege utar, Terent. Chcę ſie mego prá
43:
wá/ obyczáyu/ á záchowánia dzierżeć. Certe
44:
oculis uteris, Plaut. Zápawdę maſz oczy/
45:
widźiſz dobrze/ nie daſz ſie oſzukáć.
46:
Vtendus, a, um, adiectiuum, Ku vżywániu
47:
á potrzebowániu należąci.
48:
Vtenda uaſa rogare, Státków ku potrze
49:
bie ſwey pożyczáć.
50:
Vtendum accipere, Pożyczyć. Illa ætas
51:
magis ad hæc utenda idonea eſt, Ty
52:
latá ſą potemnieyſze ku vżywániu tych rzeczy.
53:
Vtenda & poſsidenda tradore bona
54:
alicui, Ku vżywániu y dzierzeniu wzdáć.
Qqq 4Vſus


strona: 510v


kolumna: a
V ante T.
1:
¶Vſus, huius uſus, m q. Vżywánie/ po=
2:
trzebowánie/ potrzebá/ też pożytek. Vſus
3:
ſermonis, Vżywánie mowy.
4:
In uſu eſſe, W vżywániu być/ być vżywan/
5:
potrzebowan.
6:
Ad medicinæ uſum ſpectat, Należy ku
7:
lekárſtwu/ w lekárſtwo yeſt dobre. Et uſus
8:
aliquando, pro experientia, ut Cato
9:
multarū rerū uſum habuit, Cato wiele
10:
rzeczy skoſztował/ był ćwiczony w biegu
11:
poſpolitym.
12:
Vſu rerum antecedere, Dáleko ćwiczeń=
13:
ſzym być w wielu rzeczách/ skoſztowáć z tego
14:
y owego więcey niſz kto ynſzy.
15:
Ex uſu noſtro eſt, Mam to ku pożyt=
16:
ku.
17:
Vſui eſſe, Być pożytecznym. Si quid uſu
18:
uenerit, Yeśli ſie co przida/ potráfi/ przi=
19:
godźi.
20:
Non uſus ueniet ſpero, Mam nádzieyę
21:
że nie będzie potrzebá/ álbo nie przidzie k te=
22:
mu.
23:
Mihi ſic eſt uſus, tibi ut opus eſt facito
24:
face, Iam ſie ták náłożył/ ten yeſt móy oby=
25:
czay.
26:
Vſu uenit, Częſto ſie to przigadza. Eadem
27:
mihi uſu uenirent omnia, Toſz by ſie też
28:
mnie wſzyſtko mogło przigodźić. Hoc illud
29:
his uſu uenire ſolet, ut quicquid di=
30:
xerint negēt, Przizwoyta/ poſpolita to tym
31:
nie nowiná ym co/ rzekſzy co záś przeć. Vſu
32:
comperi, Doświadcziłem.
33:
Vſuuenio, is, ere, Przegadzam/ przitráfiám
34:
ſie.
35:
Vſu uenit, Przigodźiło ſie. Accidere, eue
36:
nire, uſuuenire, ſynonyma ſunt.
37:
Vſus item idē quod conſuetudo, To=
38:
wárzyſzenie/ záchowanie/ obcowánie przyaźń s
39:
kim.
40:
Eſt mihi cum illo quotidianus uſus,
41:
Mam s nim vprzeyme towárziſtwo/ vſtá=
42:
wicznie bywam v niego á on v mnie. Vſus
43:
mihi magnus cum eo, idem. In=
44:
ter noſmetipſos uetus uſus intercedit,
45:
Mamy s ſobą ſtárádawne záchowá=
46:
nie.
47:
Cum qua illi longius fuit uſus, Sktó=
48:
rą ón długo mieſzkał/ poſpolitował/ obco=
49:
wał.
50:
Vſio, uſionis, femin. tert. idem quod
51:
uſus.
kolumna: b
V ante T.
1:
¶Vſufructus, huius uſufructus, ma. q.
2:
dzierżenie/ vżywánie ymienia yákiego którego
3:
włáſność ynſzemu należy/ beż skody tego
4:
którego właſność yeſt.
5:
Vſucapio, uſucapis, uſucepi, uſucaptū
6:
uſucapere, Długim á dawnym vżywániem
7:
ſobie prziwłaſzczam/ dawność wydzierza=
8:
wam/ niemam ynſzego práwá ná które ymie=
9:
nie yedno ſtárádawne trzimánie.
10:
Vſucapio, uſucapionis, f. t. Właſność
11:
dawnośćią dzierżenia oſięgniona y przi=
12:
właſzczona.
13:
¶Vſura, æ, fe. pri. idem quod uſus,
14:
Vżywánie/ trzimánie/ pożytek też lichwá/
15:
płát/ zysk.
16:
Vſura falſi gaudij frui, Dármo ſie rá=
17:
dowáć.
18:
Vſuram huius lucris eripere alicui,
19:
Vżywánie żywotá á świátłośći tey komu
20:
odyąć/ to yeſt/ zábić kogo/ o gárdło go przi=
21:
práwić.
22:
Vſura temporis, Vżywánie czáſu. Vt ali=
23:
quam uſuram amicitiæ tuæ habeam,
24:
Abych mógł miłego towárziſtwá twego vży=
25:
wáć.
26:
¶Vſurarius, a, ū, Ku vżywániu pożyczony
27:
álbo wzięty/ nie co zwaſzczá z kąd komu poży=
28:
tel przichodźi/ pożitek przinoſząci ex quo
29:
ſcilicet capitur uſus.
30:
Vſuarius dicimus qui rei uſum capit,
31:
cuius uſus eſt, Ten któri bierze pożytek/
32:
dzierżawcá.
33:
¶Vſurpo, Vide ſupra.
34:
¶Vſitatus, a, ū, Poſpolity/ czego poſpolicie
35:
vżywáyą/ poſpolito vżyteczny/ zwykły/
36:
a/ e.
37:
Conſuetudo uſitata, Zwykły oby=
38:
czay.
39:
Iudicium uſitatum, Zwykły ſąd. Mos
40:
uſitatus, Zwykłe záchowánie. Vocabula
41:
uſitata, Zwykłe słowá/ które ſą w poſpo=
42:
litym vżywániu.
43:
Vſitatum eſt, Zwykło poſpolito yeſt. In
44:
multis rebus uſitatum, Ku wielu rze=
45:
czóm ſie przigadza.
46:
¶Vſitate aduerbium, Zwykle/ poſpoli=
47:
cie.
48:
¶Vſitor, uſitaris, uſitari, frequent.
49:
ab utor, Vſtáwicznie vżywam/ potrzebuye.
50:
Gel. lib. 10. cap. 10.
51:
Vſualis, & hoc uſuale, Potrzebny/ ku po=
52:
trzebie á vżywániu ſpráwiony.
53:
¶Vſuarius, a, um, adiectiuum, idem.
54:
Vtenſile, huius utenſilis, neu. t. Wſzela=
55:
kie naczynie ku vżywániu potrzebne.
Vtenſilia


strona: 511


kolumna: a
V ante T.
1:
Vtenſila domus, Státki narzędy naczynie
2:
domowe/ ſprzęt domowy.
3:
Vtilis & hoc utile, Pożyteczny/ przigod=
4:
ny.
5:
Fel ad multa medicamenta utile, Zołć
6:
yeſt ku wielu lekarſtwom pożyteczna. Bis
7:
utilis arbor pomis, Yábłoń dwá kroć w
8:
rok owoć rodząca.
9:
Neutro pede ſatis utilis, Nie może ſie
10:
áni ná tę áni ná owę nogę przigodźić/ álbo
11:
ná obie nodze pies/ to yeſt nie może ſobie nie
12:
pomoć.
13:
Vtibilis, & hoc utibile, idem. Magis ad
14:
rem non poteſt eſſe utibile, Nie może ſie
15:
lepiey k rzeczy rymowáć/ tráfiáć/ pożytecznó
16:
być.
17:
Vtilitas, utilitatis, fe. tert. Pożytek. Si nulla
18:
utilitas ſit ex amicitia, Yeśli żádnego po
19:
żytku nie maſz z prziyaźniey. Fructum uti=
20:
litatis alicui præbere, Pożytki komu po=
21:
práwić.
22:
Vtilitatem afferre idem. Seruire utilita
23:
ti alicuius, Nagániáć nabiyac komu po=
24:
żytku.
25:
Parere utilitatibus alicuius idem. Vti
26:
litatibus tuis poſſum career, Mogę
27:
ſie obeyść króm twoych powolnośći.
28:
Vtiliter aduerbium, Pożytecznie/ vżytecz=
29:
nie.
30:
¶Inutilis, & hoc inutile, Niepożyteczny/
31:
niczemny.
32:
¶Inutilitas, Nievżytek/ ſzkodá.
33:
¶Inutiliter, Niepożytecznie/ niczem=
34:
nie.
35:
¶Perutilis, le, Bárzo vżyteczny.
36:
¶Compoſita, Abutor, pen. product.
37:
abuteris, abuſus ſum, abuti, Zlie vży=
38:
wam/ źlie obracam/ nierząd płodzę. Abuti
39:
muliere, Nierząd á niecziſtość s nią pło=
40:
dźić.
41:
Abuti translatum ad res incorporeas,
42:
Vt abuti alicuius pacientia, Cierpliwo=
43:
śći cziyey źlie vżywáć/ to yeſt/ co dáley to
44:
więtſzą przikrość wyrządzáć/ nie mieć nań
45:
wzglądu.
46:
Immoderate facilitate alicuius abuti,
47:
Zadnego względu nie mieć ná cziyę powol.
48:
ność.
49:
Ignoratione alicuius in ſuam utilitatē
50:
abuti, W niewiádomośći cziyey ſwoych po=
51:
żytków prziglądáć.
52:
Otio & literis abuti, Zle czás w náukách
53:
ſwoych obrácáć.
54:
Abuti auribus alicuius, Mowić co dia=
55:
beł każe/ źle mowić woblicznośći tego przed
56:
ktorymby nie miáło być mowiono. Legibus
kolumna: b
V ante T.511
1:
ad quæſtum abuti, Práwá ſobie ku po=
2:
żytku ciągnąć/ obráćáć. Nomine alieno
3:
ad ſuos quæſtus abuti, Swego pożytku
4:
pátrzáć/ nábiyáć ſobie mieſzek pod ymieniem
5:
kogo ynſzego.
6:
Abuti fortunis hominum ad cupidi=
7:
tatem, Máyętność ludzką ná ſwą wolą
8:
obrácáć.
9:
¶Abuſiuus, a, um, Niezwykły/ niezwy=
10:
czáyny.
11:
¶Abuſiue aduerbium, Niezwykle.
12:
¶Abuti item ſignificat in uſu conſu=
13:
mere, Zlie vżywáć/ álbo ynaczey obroćić
14:
niſzli ſie godźi.
15:
Abutendum ſe permittere, Dopuśćić ſie
16:
źlie vżyć.
17:
¶Abuti ueteres etiam paſsiue dixe=
18:
rant.
19:
Abuti operam, antique dicitur cum
20:
accuſatiuo.
21:
¶Abuſus huius abuſus, Złe vżywánie
22:
złe obrácánie/ roſpuſtá.
23:
¶Abuſio, onis, fem. tert. Złe vżycie/ złe
24:
obrocenie.
25:
¶Coutor, couteris in Ioanne, cap. 4.
26:
legitur inſolenter pro commercium
27:
habere, Towárzyſzyć/ obcowánie mieć.
28:
Vtrin, utro, utrobi, utro, Vide
29:
Vter, a, um.
30:
Vtrum, aduerbium, Vide Vter, a,
31:
um.
32:
Vtut, Vide Vt.

33:
V ante V.
34:
Vua, æ, fem. prim. Yágodá. Sed proprie
35:
Winna yágoda. Et aliquando pro ipſa
36:
uite accipitur, Verg. 2. Georg. Fert uua
37:
racemos.
38:
Vua in homine, Yeziczek w ſziyi.
39:
Vua item de apibus, Roy pſzczół/ kupká
40:
pſzczół.
41:
Vua paſſa, Rozynki/ więtſze groná win=
42:
ne.
43:
Vueus, a, um, Yágodźiány/ a/ e. co zwłaſzczá z
44:
winnych grón yeſt.
Qqq 5Vuidus


strona: 511v


kolumna: a
V ante V.
1:
Viuidus, a, um, Wilki/ mokri. Viuida ueſtis
2:
Wilka ſuknia.
3:
Vulcanus, uulcani, maſc. ſec. antiquis
4:
creditus Deus ignis, Bóg ogniá. Mul=
5:
ciber dictus aliquando pro igne poni
6:
tur Metonimicos, Vulcano dicare
7:
Spalić.
8:
Vulcanius, a, um, adicetiuum, Co tego bo=
9:
gá Wulcánuſá yeſt.
10:
Vuulcanalia, orum, num, plur. gen. neu.
11:
Vulcani feſta, Swiętá tego bogá.
12:
Vuitæ, uel Vitæ populi Heluetici in
13:
Germania.
14:
Vulga, æ, idem quod Bulga, Vide ſu=
15:
pra.
16:
Vulga antiquis pro uulua ſumptum eſt,
17:
Lucil.
18:
Vulgus, uulgi, maſ. ſec. ſe. & hoc uulgus, uul=
19:
gi, gen. neut. Poſpólſtwo/ gmin/ poſpolity
20:
lud.
21:
Imperitum uulgus, Nieumieyętne poſpól=
22:
ſtwo. Et cum genitiuo iunctum ſigni=
23:
ficat contemptum, ut Vulgus medi=
24:
corum, Poſpólſtwo lékarzów/ to yeſt/ ládá
25:
lékárze.
26:
In uulgus probatur, Wſziſci poſpolicie
27:
chwalą/ zda ſie wſzem być dobrze. Tribue=
28:
re in uulgus, Pozwáláć poſpólſtwu.
29:
Quod uulgus ſeruorū ſolet, Yáko po=
30:
ſpolicie álbo więtſza część sług zwykłá czy=
31:
nić.
32:
Vvulgo aduerbialiter poſitum, Poſpolicie
33:
Vulgo dicitur, uel dici ſolet, Ták po=
34:
ſpolicie mówią. Vulgo audieram, Słyſza=
35:
łem miedźi poſpólſtwem. Vulgo appella=
36:
re aliquem ſapientem, Poſpolicie álbo
37:
przed káżdym kodo mądrym zwáć. Vulgo
38:
homines illud requirunt, To ſie więtſzey
39:
części ludu zda.
40:
Vulgo occidi, Yáwnie przed wſzem śiá=
41:
tem być zábit.
42:
Vulgo oſtendere, Yáwnie wſzędzie y tu y
43:
owdzie vkázowáć.
44:
Vulgaris & hoc uulgare, Poſpolity. Viā
45:
uulgarem ingredi, Wielką poſpolitą dró=
46:
gą yść/ wedle poſpolitego obyczáyu żyć. Vile
47:
& uulgare, Podle y poſpolite. Artes uul=
48:
gares quæ uulgo mechanicæ dicun=
49:
tur, Ręczne rzemięsłá. Vulgare eſt, Poſpo
50:
lite/ podłe yeſt.
51:
Non uulgaris commendatio, Niepo=
52:
ſpolite zálecánie.
53:
Vulgariter aduerbium, Poſpolicie.
54:
Vulgo, as, are, Roznoſzę/ rozsławiam/ poſpo
55:
lito czynię. Famam uulgare, Sławę roz=
56:
sławić.
57:
Vulgari facinus eius per omnes uo=
kolumna: b
V ante V.
1:
lo, Chcę yego niecnotę wſzemu świátu yáw
2:
ną vczinić.
3:
Vulgatur rumor, deinde duas de=
4:
eſſe tabulas, Potym sława prziſzłá że nie
5:
doſtáye dwu tablić. Nonne hoc ueſtra
6:
uoce uulgatum eſt, Yzaſz to nie z wáſzich
7:
vſt vrosło/ rozſtáło. Vulgare corpus ſuū
8:
dicitur metetrix, Káżdemu z woley.
9:
być.
10:
Vulgatus, a, um, participium ſiue nomē
11:
ex participio, Poſpolity/ a/ e. Vulgatus
12:
cibus. Fama uulgarior eſt, Ludibrio
13:
fratris Renum nouos tranſiluiſſe mu=
14:
ros, Poſpolitſza sława yeſt/ etć.
15:
Vulgiuagus, a, um, pro Plebeio, obſole
16:
tum.
17:
¶Compoſita, Diuulgo, Rozsławiam/
18:
rozſzerzam/ rozſiewam co miedzi poſpolſtwo
19:
Sermonibus aliquid diuulgare, Roz=
20:
wołać/ wywołáć co.
21:
¶Diuulgatus, a, um, participium, ſiue
22:
nomen ex participio, Rozsławiony/ roz
23:
wołany/ rozſiány miedzi poſpólſtwo. Leuiſ=
24:
ſimus & diuulgatiſsimus magiſtratus
25:
Bárzo podły á niski vrząd.
26:
¶Euulgo, idem.
27:
¶Peruulgo, idem.
28:
Vulnus, eris, ne. t. Ráná. Metaph. Szkodá/
29:
vtrátá. Vulnus infligere, ránić/ ránę zádáć
30:
Vulneribus confectus, Rániony. Impo
31:
nere uulnus idem quod infligere. Re=
32:
fricare uulnus, Odnowić ránę. Sanare
33:
uulnus iniuriæ, Záleczyć ránę krziwdy/ to
34:
yeſt nágrodźić co ſie przećiw komu wykro=
35:
czyło.
36:
Vulnera tabellarum recentia, pro litu=
37:
ris, Nowe roſpádliny roſtąpienia.
38:
Vulnero, as, are, act. prim. Ránić/ zádáć rá=
39:
nę/ vráźić.
40:
Voce uulnerare, Słowy ránić/ to yeſt/
41:
vſzczipliwie przimówić.
42:
Vulneratus, a, um, Rániony/ a/ e.
43:
Vulnerabilis, le, Latwi ku ránieniu.
44:
¶Inuulnerabilis, Nieránny/ trudny ku rá
45:
nieniu.
46:
Vulneratio, onis, Ránienie.
47:
Vulnerarius, uulnerarij, maſc. ſec. Ránny
48:
lekarz.
49:
Vulnerarius, a, um, adiectiuū, Ránny/ co
50:
zwłaſzczá ku ránie należy.
51:
Vulnificus, a, um, Zrániáyąci/ rozrániá=
52:
yąci.
53:
Vulpes, huius uulpis, & uolpes fem. ter.
54:
Lis/ liſzká.
55:
Vulpecula, læ, dimin, Liſzká.
Vulpinus


strona: 512


kolumna: a
V ante V.
1:
Vulpinus, a, um, Liśy/ a/ e. Vulpina pellis
2:
Liśia skórá.
3:
Vulpinus, Metaphorice ſignificat aſtutū
4:
Chrytry.
5:
Vulpinor, aris, ari, Chytrośći zákráwam.
6:
Vulpinari cum uulpe prouerbium,
7:
Chytrze ſie s liſzką obchodźić.
8:
Vulſella, idem quod Volſella.
9:
Vulſinus, pen. prod. Lacus in Hetruria
10:
Vulſinij oppidum Hetruriæ.
11:
Vulſienſis, ſe, adiectiuum.
12:
Vulſura, æ, fem. prim. a Vulſum ſupino
13:
uerbi uello, Wiſzczipnienie/ wytárgnie=
14:
nie.
15:
Vultur, uulturis, maſ. tert. & Vulturis, hu
16:
ius uulturis, & uulturius, uulturij,
17:
Sęp.
18:
Vulturius homo per trabslationem pro
19:
rapace, Drapieſzcá.
20:
Vulturinus, a, um, adiectiuum, Sę=
21:
pi.
22:
Vulturnus, ni, maſc. ſec. Wiátr od wſchodu
23:
słońcá wieyąci. Ab oriente hyberno ſci
24:
licet.
25:
Vulturnum oppidum campanorū, &
26:
fluuius.
27:
Vulturnum item oppidum Hetruſco=
28:
rum.
29:
Vultus, huius uultus, uultui, maſcul. q.
30:
Twarz/ oſobá/ poſtáć. Et eſt hominis tantū
31:
Serenus uultus, Weſoła twarz. Triſtis
32:
ac demiſſus uultus, Smutna á pochmur=
33:
na twarz.
34:
Vulta, gen. neut. plur. num, apud Lucre=
35:
tium.
36:
Vulticulus, li, dimin. Twarziczká.
37:
Vultuoſus, a, um, Pochmurny/ záſępiſti/ nie=
38:
weſpołey twárzi/ niewdzięcznego wrzoku.
39:
Vultuoſe aduerbium, Pochmurnie poſępi=
40:
ſto/ nieweſoło.
41:
Vulua, uæ, fe. pri. Máćicá/ żywot. Idem
42:
quod loci & uterus aliquando pro
43:
ore uuluæ accipitur.

44:
V ante X.
45:
Vxor, uxoris, fem. ter. Zoná/ máłżonká.
46:
Vxorcula, læ, diminutiuum, Zonká/ nie=
47:
wiaſtká.
48:
Vxorius, a, um, Zenin álbo żeński.
49:
Vxorius, uxorij, Którym żoná obraca yáko
50:
chce.
kolumna: b
512

1:
DE LITERA X.
2:
X ante A.
3:
X
Anthenes, gemma quȩ=
4:
dam, Plin. libro 37
5:
cap. 10.
6:
Xanthicus in Biblijs uo
7:
catur Aprilis menſis.
8:
Xanthij populi Aſiæ.
9:
Xantipe, gen. fem. Zoná Sokráteſowá.
10:
Xanthos gemmæ nomen, Plin. lib. 37.
11:
cap. 10.
12:
Xanthus, gen. maſ. Latine flauus, Płowy/
13:
żołty.
14:
Xanthus etiam fluuius Troianus qui &
15:
Scamander dicitur & nomen urbis
16:
Lyciæ.

17:
X ante E.
18:
Xenium, xenij, Dar/ vpominek/ á zwłaſzczá
19:
który goſciem dáyą/ gośćinny vpominek/ też
20:
kolędá. Lautia latine, Vide ſupra.
21:
Xeniolum dimin. Vpomineczek.
22:
Xenos, gen. maſc. Latine hoſpes, Gość/
23:
nowotny przychodzień. Vnde multa com=
24:
poſita propria.
25:
Xenocrates, Xenodotus, Xenodorus,
26:
Xenophon, Xenodochium, gen neu.
27:
pen. prod. Gośćinny ſzpital/ pielgrzymny
28:
dóm/ gdzie pielgrzymy przimuyą.
29:
Xerampelinæ ueſtes, quæ ſunt coloris
30:
inter coccinum & muricem medijs
31:
Calep. ex Probo.

32:
X ante I.
33:
Xiphia, æ, nomen piſcis Xiphiæ, ſtellæ
34:
ex cometarum genere in mucronem
35:
faſtigiatæ.
36:
Xiphion quod etiam Xiris dicitur.
37:
Vulgo iris ſilueſtris dicitur, Klein blaw
38:
ſchwertel po niemiecku.

39:
X ante Y.
40:
Xylocaſia, æ, Lignum Caſiæ.
Xylon,


strona: 512v


kolumna: a
X ante Y.
1:
Xylon, g. n. Latine lignum, Drewno.
2:
Xylinum, Báwełna/ y wſzyſtko to cokolwiek
3:
z báwełny bywá czyniono/ yáko yeſt Bár=
4:
chan/ etć.
5:
Xylinæ ueſtes, Báwełniáne ſzáty.
6:
Xylophagus, Robak drzewo fryząci.
7:
Xylobalſamum, xylobalſami, Bálza=
8:
mowe drzewo.
9:
Xyris, huius xyris, Vide Xyphion.
10:
Xyſtus, xyſti, maſc. ſec. Szeroki/ nákrity
11:
plác álbo mieyſce ku przechadzce z krotochwili
12:
należąci/ też ſzeroka yátá álbo ſzopá w któ=
13:
rych ſie ſzermierſze czáſu źimy ćwiczyli.
14:
Xyſtum. neut. ſec. Yáwny pláć do przechadzki
15:
króm dáchu.
16:
Xyſticus, xyſtici, Szermierze w przerzeczo=
17:
nych yátách ſie ćwicząci.
18:
Xyſtis urbs Cariæ, Xyſtianus, a, um.
19:
adiectiuum.

20:
DE LITERA Z.
21:
Z ante A.
22:
Z
Acanthæi, zacynthiorū
23:
coloni in medio Pyre=
24:
nei montis ſiti & iuxta
25:
fluuium Iberum habi=
26:
tantes.
27:
Zacynthus, Inſula Ionij
28:
maris cuius incolæ zacynthij.
29:
Zagrus mons quo media a Babylonia
30:
diuiditur.
31:
Zancle oppidum Poloponeſi in Meſſe=
32:
nia regione & aliud oppidum Sici=
33:
liæ.
34:
Zancleus, a, um, Kto ztámtąd yeſt.
35:
Zancleum ſaxum in freto Siculo, a zan
36:
cle uicino oppido dictum.

37:
Z ante E.
38:
Zea, æ, fem. prim. Nieyáki rodzay żytá/ Dun
39:
kel korn po niemiecku.
40:
Zelo, zelas, zelare, & zelor, zelaris, ze=
41:
lari, Latine Emulor, Nawidzę/ z nawiśći
42:
náśláduyę.
43:
Zelus, zeli, maſc. ſe. Nawiść/ nayźrzenie/ ál=
44:
bo zawiść y zazdrość/ náśládowánie z ná=
45:
wiśći. Latine Æmulatio & inuidia.
46:
Zelotes, zelotis, gen. maſ. Zawiſny/ zazdroś
47:
ćiwy/ gorliwy yáko y Czechowie mowią/
48:
któri zwłaſzczá nie może ſámpierzá w miłoś=
49:
ći cierpieć.
kolumna: b
Z ante E.
1:
Zelotypus, zelotypi, gen, maſc. idem. Al=
2:
bo który ſwey żenie dla wielkiey miłośći
3:
niewierzi/ zawiſny małżonek/ álbo miłoſnik
4:
gorliwy.
5:
Zelotypa, æ. fe. Zawiſna/ gorliwa małżonká
6:
Zelotypia, æ, femin. prim. Zawiść/ zawiſ=
7:
na/ gorliwa miłość.
8:
Zeno, Zenonis, ma. tert. Philoſoph á záłoży
9:
ciel ſekty Stoicorum.
10:
Zephyrus, maſc. pen cor. Latine Fauo=
11:
nius, Wiátr od zachodu słóńcá wieyąci.
12:
Zephyrius, a, um, ut zephyria oua quæ
13:
quidam a uento zephyro putant ge=
14:
nerari Plin. lib. 10. cap. 60.
15:
Zephyrium promontorium Italiæ uer=
16:
ſus mare Ionium.
17:
Zeretra, Arcades uocant uadi forami=
18:
na quædam, per quæ Eraſinus fluuius
19:
e lacu Styphalo erumpit in Argiuā
20:
terram.
21:
Zeros lapis precioſus, Plin. lib. 37. ca. 9.
22:
Zeta mendoſe legitur apud Plin. iunio=
23:
rem lib. 2. epiſt. 41. pro Diera, tametſi
24:
apud Lampridium in Heliogabalo
25:
zeta legatur pro nomine loci uel Bi=
26:
bliotheca.
27:
Zeugites, calami arundinis ſeu tibiæ
28:
genus, CC.
29:
Zeugma, zeugmatis, neut. tert. Latine ad=
30:
iunctio, Prziłączenie álbo złączenie. Figu=
31:
ra eſt cum plures ſenſus uno conne=
32:
ctuntur uerbo.
33:
Zeus, zei, Nieyaki rodzay ryb.

34:
Z ante I.
35:
Zignis, Lacertæ ſpecies.
36:
Zingiber, zingiberis, gen. neu. Imbier.
37:
Zizania, æ, fem. prim. & zizanium, zi=
38:
zanij, neut. ſec. Kąkol.
39:
Zizipha Vulgo Iuiube, Yeſt owoc nie=
40:
yáki.

41:
Z ante M.
42:
Zmilaces, gemma quædam.

43:
Z ante O.
44:
Zodiacus, ci, penult. cor. Latine Signifer
45:
Vkośny cerkiel ná niebie/ który má ná ſo=
46:
bie dwánaśćie známión niebieskich/ może być
47:
zwan niebieskich známión cerkel.
Zoilua


strona: [513]


kolumna: a
Z ante O.
1:
Zoilus, li, maſc. ſec. Poetá Któri Home=
2:
ruſowi záyzrzał á we wſzemi go gánił/ ideo
3:
Homeromaſtrix dictus.
4:
Zoilus prouerbialiter, Miaſto wſzelkie=
5:
go złorzeczniká/ prziganiciela a omowce by=
6:
wa bran.
7:
Zona, æ, f. p. Latin. cingulis, Pás.
8:
Zonam perdidit, Pas zgubił/ to yeſt/
9:
pieniądze vtráćił/ bo przed tym pieniądze
10:
w páśiech noſzono yáko v nas w trzośiech.
11:
Zonæ cœli Metaphorice dicuntur, Pięć
12:
ſzerokich okreſów niebieskich w które wſziſt=
13:
ko niebo bywa dzielono.
14:
Zonarius, ij, maſ. ſec. Paśnik który pási
15:
czyni/ też trzośnik.
16:
Zonarius, a, um, adiectiuum, Vt. Sector
17:
zonarius, wyprożnimieſzek/ vrzinácz/ rzeź
18:
nik mieſzków.
19:
Zoopthalmon herba.
20:
Zopiſſa, zopiſſe, latine quaſi uiua pix,
21:
Zywa żywicá/ yeſt żywocá z morskich okrę=
22:
tów oskrobána/ woskiem przemieſzána.
23:
Zopyron herba quæ & clinopodi=
24:
on dicitur.
25:
Zoroanda, lacus quem effecit Tigris
26:
fluuius ab uno latere Tauri montis.
kolumna: b
Z ante V & Y.[513]
1:
Zoromſios gemma Plin.
2:
Zoſtor genus ignis ſacri medium ho=
3:
minem ambientis, & enecantis ſiciu=
4:
xerit.

5:
Z ante V.
6:
Zura, æ, ſemen Paliuri ab Afris uo=
7:
catur.

8:
Z ante Y.
9:
Zygia a Græcis carpinus arbor uoca=
10:
tur, & apud Apul. ubia nuptialis,
11:
Calep.
12:
Zygos, latine iugum, Yárzmo.
13:
Zyme, gen. fem. lat. fermentum, Kwás
14:
kwáśne/ kinione/ álbo kwáſzone ciáſto.
15:
¶Azymus, a, um, Przásny/ niekwáśny.
16:
Zythus, zythi, generis maſculini, & Zy=
17:
thum, zythi, generis neutri, latine cer
18:
uiſia, Piwo/ też márzec álbo czarne piwo.