[zaloguj się]
[pdf]

ROŚMIAĆ SIĘ (53) vb pf

rośmiać się (44), rozśmiać się (9); rośmiać się BierEz (3), RejJóz (2), RejKup (2), GliczKsiąż, RejFig, RejZwierz (3), BielKron (6), HistRzym, BudBib, KochTr, KochFr (5), KlonŻal, KochPieś, GosłCast; rozśmiać się SzarzRyt; rośmiać się : rozśmiać się GórnDworz (8:5), RejZwierc (1:2), SkarŻyw (6:1).sie (35), się (18).

o jasne, a pochylone.

Fleksja
inf rośmiåć się
praet
sg
2 m -ś rośmiåł się
3 m rośmiåł się, jest się rośmiåł
f rośmiała się
n rośmiało się
imperativus
sg
2 rośmiéj się
conditionalis
sg
3 m by się rośmiåł

inf rośmiåć się (8). ◊ fut 2 sg rośmiejesz się (1). ◊ 3 sg rośmieje się (10). ◊ praet [2 sg m -ś rośmiåł się.] ◊ 3 sg m rośmiåł się (13), jest się rośmiåł (1); rośmiåł się : jest się rośmiåł BierEz (1:1). f rośmiała się (4). n rośmiało się (1). ◊ imp 2 sg rośmiéj się (2). ◊ con 3 sg m by się rośmiåł (2). ◊ part praet act rośmiåwszy się (11).

Sł stp notuje, Cn: rośmiać się, Linde bez cytatu: rośmiać się; poza tym XVIII w.: rozśmiać się.

Wybuchnąć śmiechem, zaśmiać się; ridere PolAnt; tollere risum Cn (53): BierEz G2; RejKup g3v, i7; RejZwierz 20v; [Sybilla Kumea] Rzekłá záſię ku krolowi: Krolu kuṕ thy drugie [księgi] rádzę. Spytał zacż. Rzekłá/ zá trzy ſtá wielkich złotych. Krol ſie rośmiał/ iuż mnimał by ſzáláłá BielKron 133v, 12, 111v, 133v; A owo záſię iáko ſproſna rzecż/ kiedy dobra páni cżegoś ták wiele ná twarz nákłádzie/ iż ſie zda iákoby byłá w máſzkárze áni ſie ſmie rozſmiać GórnDworz Gv, M5v, S2v; A gdyż otworzyli ſąd/ vyźrzeli dziećię w drogie ſzáty vwinione/ á gdy ták ná nie pátrzáli/ weyrzawſzy dziećię ná opátá rośmiało ſie. HistRzym 33v; RejZwierc 80; Y padł Abráhám ná oblicże ſwoie y rośmiał ſię/ y rzekł w ſercu ſwoim: [...] BudBib Gen 17/17; Co vſłyſzawſzy Mąſz święty/ w gniewie ſię rośmiał SkarŻyw 211; A Sará to ſłyſząc zádrzwiámi/ rośmiałá ſię/ bo iuſz byli oboie ſtárzy SkarŻyw 285, 444 [2 r]; Niemáſz zabáwki/ niemáſz rośmiać ſye nikomu: Z káżdégo kątá żáłość człowieká vymuie KochTr 9; KochFr 47, 100, 101; KochPieś 50; Przetoż ćię Pan Bog wyrzući Z pośrodká ludu ſwoiego/ Stárwſzy ćie ná proch [...] Ná to pátrząc vkrzywdzony/ Zlęknie ſie Páńſkiey możnośći/ A iż nagle zły ſkáżony/ Rozśmieie ſie w przeſpiecznośći. SzarzRyt A4v; [Quid risisti. Czemus ſie roſmiał? TerentMatKęt H7v; WerReguła 129].

rośmiać się czemu (10): BierEz A4v; Y czoż ſie wżdy iuż daliey na tym ſwiecie ma dziać Nie vſlyſzyſz by ſie wżdy było czemu roſmiać RejJóz H8v; A gdy ſie temu y then/ y ow rozſmiał/ iął záś mowić pan Kriſki. GórnDworz D8v, I4, O3, P4, Sv, Ll7v; Ceſarz rozſmiawſzy ſie onym ſkárbom/ á przyznawſzy iż prawdę powieda/ kazał go wolno puśćić. RejZwierc 168v; GosłCast 16.

rośmiać się na kogo, na co (2): Tu ná to rośmiawſzy ſie/ wſzyſcy przyzwoliły/ Iż káżdy młynarz złodziey/ ná to ſie zgodzili. RejFig Dd3v; GórnDworz Cc8; [ktorego [Fortunata] Krol vźrzawſzy rośmiał ſię nań HistFort gv].

rośmiać się z kim (1): wtem Gáłąs weyrzawſſy ná Ruráłá y roſmyawſſy ſie ſnim zámilcżał. GliczKsiąż H8v.

W połączeniach typu: rośmiawszy się rzec (5), (od)powiedzieć (2) (7): Libuſá vſłyſzawſzy ty rzecży y to nárzekánie od niego/ znaſzáłá to ſkromnie/ rośmiawſzy ſie rzekłá: [...] BielKron 318v, 247v; GórnDworz P2v, Gg7; Hánnibál rozſmiawſzy ſie rzekł k niemu: O miły Hiſzkon máłoć ná tym ieſliże tám Hiſzkonow wiele/ ále w náſzym woyſku iednegoż ciebie widzę/ to ieſt ták boiáźliwego. RejZwierc 149; [św. Melania] łzy iedney niewypuśćiłá/ ſtánęłá niewzruſzoną/ y pádáiąc do nog Chryſtuſowych/ [...] rośmiawſzy ſię rzekłá: [...] SkarŻyw [197], 100; [WerReguła 145].

W przeciwstawieniach: »płakać, wzdychać, zakwokać, zasmęcić się ... rośmiać się« (4): Tákże też do żołądká/ kiedy cżęſto leieſz/ Wierz mi cżęſciey zákwokaſz/ niżli ſie rośmieieſz. RejZwierz 139, 19; ále kiedy co tákowego o drugiey białeygłowie vſłyſzy/ niechay ſie rádniey záſmęći/ niż roſmieie GórnDworz Xv; KochFr 7.

Zwroty: »wielkim głosem się rośmiać« (1): Ezop kiedy to vſłyſzał/ Wielkim głoſem ieſt śię rośmiał. BierEz Bv.

»z serca, [serdecznie] się rośmiać« (1): Z Sercám ſię rośmiał Iendrzeiá ſłucháiąc/ Kiedy do domu przyſzedł nárzékáiąc KochFr 13; [Tu ſię wierzę/ ſerdecżnie rośmieieſz BusLic 16v].

Przen (3): Smierći ſię winna máćicá áni chmiel nie boi/ [...] Bo ſię ſam z ſámego śiebie ná káżdy rok śieie/ Wſkoro ſię wioſná rośmieie. KlonŻal C2v.
Zwrot: »rozśmiać się w sercu; serce się rośmieje« (1;1): RejJóz M6v; Ná to ſłowo Abrahám/ rozſmiáł ſię w ſercu z wielkiey radośći SkarŻyw 285.

Formacje współrdzenne cf ŚMIAĆ SIĘ.

JR