[zaloguj się]
[pdf]

CZOP (19) sb m

o jasne.

Fleksja
sg pl
N czop
G czopu
D czopom
A czop czopy
I czopem

sg N czop (4). ◊ G czopu (3). ◊ A czop (4). ◊ I czopem (4); -em (2), -(e)m (2). ◊ pl D czopom (4). ◊ A czopy (3).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVII – XVIII w.

1. Zatyczka stożkowata, przeważnie drewniana do zaamykania małych otworów w beczkach i innych naczyniach, kurek, szpunt, kołek; czasem też otwór z rurką, kran, lejek; także część różnych urządzeń do regulowania dopływu wody w stawach, młynach itp.; epistomium Mącz, Cn; ducillus Mymer1; clepsydra, docillus, qui obdit foramen dolii BartBydg (14): Mymer1 30v; Clepsydra, docillus, qui obdit foramen dolii, czop, lyy BartBydg 28b; Epistomium, Kurek álbo czop/ yáki bywa v fas winnych dla toczenia picia. Mącz 107a; Offertio, Zátykam Vtykam áby nie przeciekáło. Czopem zábiyam/ Záſzpuntuyę. Mącz 118b, 193c, [194]d [2 r.]; Ten ſłup ma być óćioſan na Cztérzy gráni/ y vrobić go iáko koryto/ y wpuśćić go iednym końcem w ſłup/ czopem dobrze mocno wbić ná Mech. Strum G4; wybiy według Cérklá dźiurę/ vczyńże Czop z drzewá miąſzſzégo/ ktory będźieſz wpuſzczał w ónę dźiurę/ y wyymował go kiedy będźie potrzebá Strum G4v, [H]; ktoréy [wody] przyléwáiąc oźiębłéy vpuſzczáć czopem we dno wpráwionym: á to dno nád korytem/ álbo nád rynną/ ma ſtać. Oczko 27; Gdy becżki piwá doydę/ wnetki ią wydoię. A nie mam ia nic milſzego/ iák v czopu leżeć Bo tám chłodno piwecżko/ zda ſie w káłdon bieżeć. PaxLiz C4v.
W przen (2): RejZwierz 137v; Poſłowie ziáchawſzy ſie/ cżynią z Kśiężą ſpory/ Náoſtátek Syem zátkną cżopem y pobory. BielRozm 6.
2. lek. Czopek, mały wałeczek lub stożek, zrobiony z bawełny, słoniny, soli, stwardniałego miodu, korzenia roślinnego itp., nasycony lub posmarowany lekiem, wkładany w odbyt lub pochwę (3): czop zrzodkwie vſtruży Miodem go zwierzchu pomáży/ Wetkniż go w zad co nadáley SienLek 99v; vczyniwſzy czop z báwełny/ zmaczay go w oleiu ceglánym á wetkni go ſobie w zádek co nagłębiey SienLek 103v, 172v.
3. Przedmiot o kształcie stożkowatym, tu: sopel lodowy; stiria BartBydg (1): stiria, lyodovy czop, gutta fluens et cadens et congelata, lodowy sopel. BartBydg 150b.
4. Prawdopodobnie zamknięcie upustu w stawie albo może urządzenie w młynie (1): Vrzędnik rządny/ Stáwy/ Táráſy/ Młyny/ Cżopy/ Vpuſty/ Pogrodki/ to ma mieć ná piecży/ á cżáſu ſwego pilnowáć/ popráwiáć w pogody. GostGosp 68.

Synonimy: 1. kurek, lej, szpunt.

ZZie