Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: DOBYWAĆ

Następne hasło: DOBYWAJĄCY »

DOBYWAĆ SIĘ (8) vb impf

sie (7), się (1).

o oraz a jasne.

Fleksja

indicativus
inf	dobywać się
praes
	sg
2	dobywåsz się
3	dobywå się

praet
	sg		pl
3	m	dobywåł się	m pers
3	n	dobywało się	subst	dobywały się

conditionalis
	sg
3	m	by się dobywåł

inf dobywać się (1). ◊ praes 2 sg dobywåsz się (1). ◊ 3 sg dobywå się (1). ◊ praet 3 sg m dobywåł się (2). n dobywało się (1). ◊ 3 pl subst dobywały się (1). ◊ con 3 sg m by się dobywåł (1).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI(XVIII) – XVIII w.

Znaczenia

1. Wydostawać się (6)
2. Wdzierać się, dostawać się gwałtem (2)

1. Wydostawać się [na zewnątrz]; fugere Mącz; eluctari Cn (6): Gołębie ſie ięły miotáć/ Kożdy ſie zwłaſzcża dobywáć BierEz S3v; nawá żadnéy ſpráwy Nie ſłucha/ ále w morſkim rozgniewániu pływa Sámopás/ á mokra śmierć zewſząd ſye dobywa. KochPam 85.

dobywać się z czego (2): HistJóz Dv; á też nie raz mu ſię trafiáło/ że to ſmácżne piwko iáko ſłodki wrzod z gárdłá ſię mu názad dobywáło WerGośc 242.

Fraza: »wino rado się dobywa« = przelewa się przy fermentowaniu (1): Fugiens vinum, Nieſtáłe wino/ które ſie rádo dobywa. Mącz [497]d.

Szereg: »wynikać i dobywać się« (1): a łzy iuż wynikały y dobywáły ſie zotzu iego HistJóz Dv.

W przen [z czego] (1):

Zwrot: »dobywać się jako z błota« = oczyszczać się (1): Tu ſie rzkomo dobywaſz iáko z błotá/ thu ſie rzkomo maſz wolą polepſzyć RejPos 64v.

2. Wdzierać się, dostawać się gwałtem; manum admoliri, irrumpere, perrumpere Cn [do wewnątrz] (2): Páni iednego zámknie drugiemu kazáłá/ By ſie kniemu dobywał RejFig Bb6v; Pithágorás tákże widząc gniewliwégo młódźiéńcá ktory ſie gwałte^m wdóm do iednéy białéy głowy dobywał/ kazał zágráć KochWr 38.

Synonim: 1. wynikać.

Formacje pochodne cf BYĆ.

Cf DOBYWAJĄCY SIĘ