[zaloguj się]
[pdf]

DYCHAWICZNY (27) ai

a jasne.

Fleksja
sg
mNdychawiczny fN
G Gdychawiczn(e)j
A Adychawiczną
I Idychawiczną
pl
N m an dychawiczn(e)
D dychawicznym, dychawiczném
A subst dychawiczn(e)

sg m N dychawiczny (12). ◊ f G dychawiczn(e)j (1). ◊ A dychawiczną (1). ◊ I dychawiczną (1). ◊ pl N m an dychawiczn(e) (1). ◊ D dychawicznym (8), dychawiczném (2); -ym SienLek; -ym :-ém FalZioł (6 : 1), Oczko (1 : 1); ~ -ém (1), -(e)m (1). ◊ A subst dychawiczn(e) (1).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVII – XVIII w.

Przymiotnik od „dychawica”; związany z dychawicą, dotknięty, wywołany dychawicą (astmą); orthopnoicus Murm, Calep; peripneumonicus Mącz, Cn; pulmonarius Calep, Cn; anhelatusi dyspnoicus, suspiriosus, ilia trahens Cn (27): namaż pierſi dichawicżne maſcią dialteą FalZioł I 58d; Zywicza która wypływa z wiſni [...] chropawoſc piſzcżałki Dychawicżney [= krtani dotkniętej dychawicą] odwilża. FalZioł III 21c.
Wyrażenia: »ciężkość dychawiczna« (1): Taki obłocżek [w urynie] známionuie obciążenie płucz/ y cięſzkoſć dychawicżną pierſi cżyni. FalZioł Y 9.

»dychawiczna niemoc« (1): Też ołowianey barwy vrina/ [...] Znaminuie [!] pierſi y płucza być dręcżone/ iako dychawicżną niemoczą FalZioł V [2]v.

a. Chory na dychawicę, astmatyczny (o człowieku i zwierzęciu); asthmaticus Murm, Mymer1, BartBydg, Mącz; anhelus Calep; anhelator Cn (23): kokornak/ [...] dobry ieſt dychawicżnym ludziom. FalZioł I I0d, I 147b, V 81v; Przeto [konie] zuchwáłe á nieobiezdżone/ ábo płoche/ ábo dycháwicżne [qui... in defatigatione spiritu deficiantur] [...] niechay będą z woyſká wyrzucone ModrzBaz 110.

W funkcji rzeczownika: astmatyk (19): Murm 74 [2 r.]; Mymer1 38v; BartBydg 15; Są [zamorskie szyszki] ciepłe y wilgotne w pirwſzym ſtopniu, dichawicżnym y tim ktorzy ſuchoty maią: ſą barzo dobre. FalZioł III 15a, I 10a, 14c, [26]a; Mącz [18]b, 291c; Záięcze álbo liśie płucá y wątrobę vſuſzywſzy vtrzec ná proch/ zdrowo pic dycháwicznym. SienLek 85v; dychawicznym śiárká wielką pómoc dawa Oczko 15, [41]v; Calep [70]b, 107a, [740]b, 783a, [875]a.

Szereg: »kaszlący ludzie i dychawiczni« (1): kaſżlączym ludziem ieſt [wódka balsamowa] barzo dobra pić y dychawicżnym FalZioł II 4d.

WK, BC