[zaloguj się]
[pdf]

1. FOLGA (34) sb f

o oraz a jasne.

Fleksja
sg pl
N folga folgi
G folgi
A folgę folgi
I folgą
L foldze

sg N folga (2). ◊ G folgi (15). ◊ A folgę (8). ◊ I folgą (4). ◊ L foldze (1). ◊ pl N folgi (1). ◊ A folgi (3).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.

1. Łagodne traktowanie, jego przejawy i skutki pobłażanie, względy, ulga, przywilej, ustępstwo, odpuszczenie, zwolnienie z obowiązku; allenimentum, allevamentum, allevatio, laxamentum, levamen, levamentum, levatio, mollimentum, relaxatio, remissio Cn (34): KuczbKat 295; CzechRozm 238v, 239; rzecż zácżętą/ wſzákże z opuſzcżánim wielu rzecży y z folgą końcżyć zá Bożą pomocą będę. CzechEp 228, 86, 209; Kto chce áby wieżę wyśiedźiał głownik á folgi od vrżędu nie miał/ muśi ſam z nim śiedzieć. GórnRozm Cv marg; yednem [poddanym] folge tziniono drugie y nazbit vciſkano. PaprUp G3v; GrabowSet 12; Y roſkazał Rotmiſtrzowi ſtrzedz go [Pawła]/ á iżby miał folgę [iussitque centurioni custodire eum et habere requiem: iżby miał wczásWujBib; WujNT Act 24/23; częſtokroć Podkomorzowie albo ich Komornicy przewłaczáli gránice/ álbo z folgi niektoréy [favore quodam JanStat 421]/ álbo zá potrzebą iednéy ftrony SarnStat 463 [idem] 935; SzarzRyt C4.

folga kogo, czego (2): záprawdę prawdźiwa wolność nie należy w ſwowolnośći cżynienia co fię podoba/ áni w zbytniey foldze praw przećiwko tym [nec in nimia legum indulgentia in eos]/ ktorzi fię głownych wyftępkow dopuśćili ModrzBaz 71 v; A któryby w przeiéżdżániu nie był poyman/ ále krádomie álbo zá folgą Stároſtow [conniventia capitaneorum JanStat 1036] przeiechał SarnStat 1237.

folga od kogo (2): y ći bez pożytkow fwych w Rzecżyp. náſzey nie ſą/ á ile ci co więtſzą folgę od zwierzchnośći ſwey máią GrabPospR L4, Mv.

folga z czego (1) : Przeto iuż iednego pozwolić chceſz/ á przedſię fobie z inſzego folgi ſzukaſz. CzechRozm 248.

folga przeciw komu (1): tymi ſłowy nie co inſzego pokázował Chriſtus Pan/ iedno folgę ſwoię przećiw nowym á ieſzcże mocą zwirzchu nie przyoblecżonym vcżniom ſwym CzechEp 169.

folga w czym (4): GórnTroas 66; A to wſzyſtko záraz ſkoro wyśiędźie z morzá na brzég, ma poprzyśiądz y potwiérdźić, okrómia Artykułu zſtrony częśći Inflantckiéy źiemie: w czym folgá záchowána iest do onégo czáſu, áże przydźie ku poſſesſiiéy przerzeczonégo kroleftwá Szwedzkiégo SarnStat 109; ći co od pánow fwych/ [,,.] doſyć obćiążeni ſą/ ći muſzą w wypráwie tey folgę mieć GrabPospR M3, Mv.

Szeregi: »folga i miłosierdzie« (1): Acz Ceſárze pobożni práwá ná heretyki vporne piſáli: iednák z wielką folgą y miłośierdźim to czynili. więcey piſmem y poſtráchem/ niźli rzeczą y karánim złośći ich y iády hámuiąc. SkarKazSej 687b.

»folga i przypodobywanie« (1): Ieſt wiele tákich ludzi, ktorzy mowić kwoli Wolą, niżli to coby pożytecno było. A zátym te folgi y przypodobywánia, Przemagáią przyſtoyność CiekPotr 5.

»folga a ulitowanie« (1): Tych tedy rofkázuie [apostoł] tám ſtrofowáć/ iáko iuż ofądzonych: drugich z folgą á ulitowániem roſkázuie z ogniá błędow y potępienia ich wyrywáć. PowodPr 38.

»wolność i folga« (1): ći co wolnośći y folgi ſwoie máią ku zbierániu hoynieyſzych pożytkow/ mogą tákże iáko y mieſzcżánie wypráwę cżynić GrabPospR M2v.

Wyrażenie przyimkowe: »bez folgi« (7): ſam ma być obieſzon bez folgi. UstPraw K2v [idem (4)] SarnStat 291, 384, 925.

~ bez folgi kogo (1): A gdzieby też męzoboicza zyw bel a prawęm przekonąn takovy ma w wiezy na dolie ſiedziecz nikogo nievymvyącz bez wſſei folgi onego staroſty v ktoregobi tęn męzoboicza kązn czirpial. ComCrac 16.

Szereg: »bez folgi i miłosierdzia« (2):CzechRozm 87v; Gdźie Moiżeſz proroká y śniárzá/ á nád to y brátá namileyſzego/ ktoryby iedno od Bogá iedynego Izráelſkiego/ do obcych Bogow odwieść drugiego vśiłował/ rofkázuie kámionowáć bez wſzelákiey folgi y miłośierdźia. CzechEp 31. ~
2. [Niedopilnowanie, niebaczność: Nieprzyiaćiel zá folgą ſzpiegow uſzedł. PaprHerby 163 (Linde).]

Synonimy: 1. swoboda, ulżenie, wczas, wolność.

Cf FOLG

TZ