[zaloguj się]
[pdf]

GODZINA (1262) sb f

o oraz a jasne (w tym w a 5 r. błędne znakowanie).

Fleksja
sg pl du
N godzina godziny godzinie
G godziny godźin
D godzinie
A godzinę godziny godzinie
I godziną godzinami godzinoma
L godzinie godzinach
V godzino godziny

sg N godzina (183). ◊ G godziny (434). ◊ D godzinie (3). ◊ A godzinę (193) [w tym: -e (8)]. ◊ I godziną (4). ◊ L godzinie (130). ◊ V godzino (4). ◊ pl N godziny (21). ◊ G godźin (144) [w tym: -ń (1)]. ◊ A godziny (80). ◊ I godzinami (3); -ami (2), -(a)mi (1). ◊ L godzinach (26); -ach (19), -åch (1), -(a)ch (6); -ach : -åch WujJud (6 : 1). ◊ V godziny (1). ◊ du N (cum nm) godzinie (2) RejKup c7v, BielKron 433. ◊ A (cum nm) godzinie (33) LibLeg 10/147, FalZioł I 31a, 34a, 45a, 46c, 51b, 76b, 80d, 87b, 103b, II 4c, 19d, III [32]a, V 39, 73, 77, 83v, 90, 97v, 101v, BibRadz Act 19/34, BielKron 263, 447, SienLek 10v, 121v, 141v, LeovPrzep E, Mącz 8b, BudNT Act 19/34, SkarŻyw 76, 455, 528, WujNT Act 19/34. ◊ I (cum nm: trzema) godzinoma (1) GórnDworz S4v.

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XIX w.

1. Okres czasu wynoszący dokładnie lub w przybliżeniu dwudziestą czwartą część doby; hora Murm, Mymer1, Mącz, Calep; horarium Mącz; horarium spatium Cn (426): Murm 14; Mymer1 3; A przychodzi że noc dniowi rowna w godzinach bywa. FalZioł V 54; BielŻyw 135; HistAl A3; Mącz 158a; GórnDworz Cc7v; ModrzBaz 80v; Duciy tych tho tákich vżywáią wedle potrzeby dni kilkonaśćie/ czáſem też y więcéy/ począwſzy od mniéy godźin/ á do więcéy ku środku vżywánia/ poſtępuiąc Oczko 17; od których [Ptolomeusa i Alfonsa] Kopernik troſzkę rózny licząc 365/ godźin 6/ minut 9/ ſecund 29; óny godźiny ſtaczáiąc/ dźień ſye zdał przyraſtáć. Oczko 29v, 27v, 28; KochPhaen 20; Ale gdy co komu miło/ Trudno wytrwáć y czás máły: Godźiná tám iák rok cáły. KochPieś 25; Calep 487b; GrabowSet E.

godzina czego (1): woleli dla godźiny roſkoſzy márney/ ćiebie Bogá ſwego gniewáć SkarKaz 7a.

W połączeniu z liczebnikiem lub zaimkiem liczebnym (51): Horarius. Einer ſtund lang Yedna godzyna długa. Murm 14; Tamo będzie iedna godzina w mece ciężſſá/ niżli tu na tym ſwiecie ſto lát OpecŻyw 191v; BartBydg 70; FalZioł V 65v; RejKup c7v; RejWiz 137; Rzekł Ezáiaſz/ áto známię obieray ktore chceſz s tych/ ieſli ſłońce dzyeſięć godzin álbo ſłopniow ma poſtępić ná zad BielKron 89v; tám też lećie bywa tylko dwie godźinie nocy. BielKron 433, 411v; Mącz 158a [2 r.], 433a; HistRzym 81v, 91v; RejPos 128; Naprzod że o cżterdźieśći dniách poſtu powiedaćie/ á Ireneus o cżterdźieśći godźinách mowi. WujJud 194, 194, 194v; BudNT Luc 22/59; Tuć ia trudno powiedźieć mam/ wielé godźin z rázu/ y potym/ á iáko czás długi/ w Cieplicach śiedźieć maſz/ ponieważ áni ćiebie/ áni twéy choroby nie znam. Oczko 27, 9, 27v, 29v [3 r.], [41]v; Rok ma w ſobie Mieśięcy 12. Niedziel 52. y dzień ieden. Dni 365. y 6. godzin. LatHar ++7, 80; WujNT 102 marg, Luc 22/59; VotSzl B3. Cf Wyrażenia, Zestawienia.

Frazy: »co godzina« (13): Boć to ſám czuię żé mię pán co godźina to więćyi zatwárdźá MurzHist Hv; BielKom F8; BielKron 210v, 309v; In horas commutare, Co godźiná to ynſzey myſli być Mącz 239b; Oczko 9; GórnRozm A3v; ActReg 160; LatHar 27; SkarKaz 7b; VotSzl D4; PaxLiz C3v; SkarKazSej 660a.

peryfr. »uzdy kładą na słoneczne konie godziny« = dzień wstaje, świta (1): GDy vzdy kłádą/ ná ſłonecżne konie/ Godźiny: noc ſkraca Switánie: á po ſtronie Wſzelkiey/ świátłem pozłaca Niebo/ y łąkom/ hoyność ozdob wraca. GrabowSet K4v.

»więcej niż godzina [jest]« (1): iużci vmarl odwaſſych rąk więcéy niż godzina OpecŻyw 152v.

»wyszła (a. przeszła), minie godzina« = abiit hora Mącz; intervallum fit horae unius Vulg [szyk zmienny] (6 : 1): Po obiedzie zaſię nie ieſć ażby ſzeſć godzin wyſzło. FalZioł V 65v; RejKup c7v; Nizli to wyrzékł godźiná przeſzłá. Mącz 104c, 158a; BudNT Luc 22/59; WujNT Luc 22/59; Ták żywot náſz vſtáwicżnie we dnie y w nocy do śmierći bieży/ áż przybieży/ ták iż co minie godźiná/ to iuż godźiną bliżſzy śmierći. WysKaz 45.

Zwroty: »godziny nie omieszkiwać« (1): A ták ſie ſtáráć/ áby śiać conarániey/ ták oźiminę iáko y iárzynę: byle ſie godźiło/ tedy z tym y godźiny nie omieſzkiwáć GostGosp 64.

»godziny darmo nie opuścić« [szyk zmienny] (2): gdyż on y godziny żadney nigdy dármo nie opuśćił RejPos 347v; KochTr 20.

»na godziny robić« (1): Chłopi, którzy ná dzién álbo ná tegodnie y ná godziny robią [horatim ... servientes JanStat 1094], y którzy przez świádecznych liſtów przychodzą: niech nie będą chowáni w mieśćiéch pod winą cztérnaśćie grzywien. SarnStat 519.

»godziny strawić« (2): KwiatKsiąż L4; Consumere horas multas suavissimo sermone, Ná miłym rozmawiániu wiele godźin ſtráwić. Mącz 433a.

»(z)liczyć, rachować godziny (a. godzinę)« [szyk zmienny] (4 : 1): RejPs 135; Iuż záwżdy muśi ſiedzyeć iáko nędznik iny/ Iuż cżáſy vpátruie iuż licży godziny. S cżáſem ieść/ s cżáſem ſie kłáść/ á nigdy wolnośći/ Oney ſwiętey nie záżył nikt w tey omylnośći. RejWiz 91v; RejPos 335v; Bom vſtáwicżnie ráchował godźiny/ A ſzukał twego mieſzkánia przyczyny. KochTr 74; SkarKaz 639a.

Wyrażenia: »godzina dzienna, dnia« (2 : 2): RejPos 352v; WujJud 194; Potrzećie przebieżenie myślą krotkie wſzytkich godźin dźiennych/ vważáiąc iáko ſię ſtrawiły. LatHar 69; Aza nie dwánaśćie ieſt godźin dniá [horae diei]? WujNT Ioann 11/9.

»godzina nocna« (1): A niektorzy z nich cżterdźieśći godźin dźiennych y nocnych w dźień ſwoy policżáią. WujJud 194.

»poł godziny« = semihora Murm, Mymer1, BartBydg, Mącz, Calep (7): Murm 14; Mymer1 5; BartBydg 141b [2 r.]; Semihora, Półgodźiny. Mącz 381d, 158a; Calep 965b.

»połtory (a. połtorej) godziny« = sesquihora Murm, BartBydg, Mącz, Calep (5): Sesquihora. Anderhalb ſtund Poltori godzyny Murm 14; BartBydg 142b; Mącz 158a, 389d; Sesquihora – Połtorei godzini. Calep 975a.

praw. »uroczyste godziny« = czas dwudziestu czterech godzin po zabójstwie (1): Cżás on przyſzedł/ ktorego toż mężoboyſtwo co pirwey dla cżáſu vrocżyſtych godźin [solennium horarum] głowne było/ to iuż w ten cżás niegłowne. ModrzBaz 80v.

Zestawienia: »dwanaście godzin« (3): A záli nie dwanaſcie godzin ieſt przez dzień [bibl. Ioann 11/9] OpecŻyw 67 [przekład tego samego tekstu] RejPos 352v; WujNT Ioann 11/9.

»czterzy i (a) dwadzieścia (a. dwadzieścią czterzy) godzin« (5): KwiatKsiąż P4v; A przetoż rządny Człowiek/ we Dwudźieſtu czterzech godźin/ ten ſobie ma zwyczay vſtáwić Ośḿ godźin ſpáć/ Ośḿ prácowáć/ á ośḿ ná ſłużbę Bożą obroćić. SienLek 10; Dies civilis, Cás do obrócenia słońcá/ to yeſt/ Cztery y dwádziesćią [!] godźin. Noc y dzień weſpołek Mącz 88a; ModrzBaz 80, 80v.

Szeregi: »godzina abo i chwila« (1): Dźiękuię tobie/ że co godźiná ábo y chwilá nie przeſtáieſz dobrodźieyſtw twoich ná mię wylewáć LatHar 27.

»godzina i (a) czas« (2): KwiatKsiąż L4v; A ponieważ w tem práwie [...] ták ſię wiele roznośći zámyka/ y oſob zá ieden wvſtępek iednákim obycżáiem od roznych vcżyniony/ nie iednáko płácących/ y godźin á cżáſow [horarum ac temporum] ku poimániu poſtánowionych ModrzBaz 81.

α. W funkcji przysłówka (327):

»godzinę« (101): á leżeć tak na łożu godzinę albo trzy FalZioł V 94, V 2, 65; LibMal 1544/87v; RejWiz 141 v; SienLek 76v; Więcz w. m. ták ſłábo o twym rozumie dzierżyſz/ iżbyś niemiał mocz/ godzinę/ y kilká o ktoreykolwiek/ chocia błáhey rzecży/ mowić? GórnDworz K5v; Oczko 18v, 27v; Bili ſię záś godzinę/ áż Fricz był rániony StryjKron 642; Nieradbym ſie tu dármo y godźiny báwił. WyprPl B2v.

~ godzinę czego (3): A ták według dálekośći thych ſłopniow ſnádnie być może źiemiá rozmierzoná ná mile/ ná ſtáiánie/ y ná ſążenie álbo ſłopnie/ w iednę milę pocżytáiąc dwie godzinie wolnego chodu. BielKron 263, 280; Mille passus/ Tyſiąc Kroków przinośi/ málem czini godźinę drógi. Mącz 221c.

godzinę przed czym (12): á to maſz cżinić godzinę przed zimniczą. FalZioł I 26b; á na drugą nocz tha wodka w ocży ma być puſzcżana przed ſpaniem dwie godzinie FalZioł II 19d, I 19d, 115b, V 19a, 69, 90; á day tego co złoty záważy zieść temu kogo Czwartaczká nádchodźi: á wſzákże przed tym dwie godźinie niż go nápádnie. SienLek 141v; godźinę przed zachodem/ troſzkę hoyniéy niż był obiad/ wieczérzáć Oczko 28, 28, 34v, 35.

W połączeniu z liczebnikiem lub zaimkiem liczebnym (77): OpecŻyw 99v; ForCnR C4; warz dwie godzinie w wodzie/ tak iżby klijowatoſć z onego naſienia była FalZioł V 39; Wezmi ſnop niemały łypowych latoroſli/ á vwarz ie/ Potym włoż do wanny/ á parz ſie w nich kielo godzin FalZioł V 92, I 19d [2 r.], V 2, 40, 69; BielŻyw 123; GlabGad F4v; Takież zimie noci bywaią barzo wielkie y ciemne tak iż pogodnego cżaſu ledwy iednę godzinę trochę ſłoncza widaią j to bliſko nad ziemią. MiechGlab *4; Mamić mowić ſyla godzin RejKup c7v; Thákże to niemogliśćie iedney godziny zemną cżuć? Leop Matth 26/40 [przekład tego samego tekstu OpecŻyw 99v, Leop Mar 14/37, BibRadz Mar 14/37, LatHar 692, 707, WujNT Matth 26/40, Mar 14/37], Eccli 12/14, Mar 14/37; BibRadz Mar 14/37; Iedenżeſmy tám dźiw widźieli nawiętſzy ná morzu [...]/ morze kthore v Wenecyey według ſwego przyrodzenia ſześć godźin ginie á ſześć godźin rośćie w iednę miárę/ ále tám cżterzy godźiny rośćie á ośḿ godźin ginie BielKron 452, 263, 280, 420, 447; KwiatKsiąż P4v; SienLek 10, 11, 107, 125, 127v, 141v; LeovPrzep E; GórnDworz S6v; HistRzym 62; RejPos 59; BudNT Matth 20/12; Tá ſtrzelbá pięć godzin w noc práwie ſtráſzna trwáłá. StryjWjaz C; CzechRozm 2; ModrzBaz 85; Oczko 27 [2 r.], 27v, 28, 34v, 35; SkarŻyw 168, 309, 455; StryjKron 340, 497, 642, 647; W niektorych kośćiołách bywáią modlitwy bez żadnego przeſtánia 40. godźin przed naświętſzym Sákrámentem ReszList 164; WerGośc 247; ArtKanc E4; ActReg 29; LatHar 511, 692, 707; WujNT Matth 20/12, 26/40, Mar 14/37; KmitaSpit B2v; Kátholicka łáſkáwość cztery im látá do vpámiętánia náznáczyłá: iedno żeby mową ſwoią ludźi nie zárażáli. A oni y czterzech godźin z ſwoim okrućieńſtwem nie czekáli SkarKazSej 688a; SzarzRyt C4v, D4. Cf Wyrażenia, Zestawienie.

Wyrażenia: »całą godzinę« (4): á wley ocztu/ y rożanego oleyku trochę/ pothym ogol głowę á nacieray tym czałą godzinę moczno FalZioł V 91v, V 113v [2 r.]; BielKron [3322].

»czwierć godziny« (1): Też zaſie barzo rychło po zoſtawieniu vrina nie ma być oglądana, ale ma przinamniey cżwierć godziny poſtać FalZioł V 2.

»dłużej godziny« (1): dłużey godziny á nawięczey dwu godzin niema ſtać [uryna] abowiem barwę traci y wſzytka ſie odmienia. FalZioł V 2.

»małą godzinę« (1): ijżeſcie vmrzetz ſemną chcieli/ a teráz oto malé godziny cżucieſcie ſemną niemogli. OpecŻyw 100.

»poł godziny« (5): Sápi/ Chrapye/ á káſzle/ ná brzuch ſobye pluie/ A gdy kęs w gębę włoży/ puł godziny żuie. RejWiz 93; PaprPan H; Oczko 28; SkarŻyw 598; A Gdy otworzył śiodmą pieczęć/ sſtáło ſię milczenie ná niebie/ iákoby puł godźiny [quasi media hora]. WujNT Apoc 8/1.

»godzin(y) połtory« [szyk 3 : 1] (4): Walká ſtałá bliſko pułtory godziny BielKron 308; SienLek 10v; piérwéy ráno niech godźin półtory śiedźi Oczko 27, 28.

Zestawienie: »cztery a dwadzieścia godzin« = dobę (1): GOrące Práwo gdy kogo zá świeżá poimáią/ zwłaſzczá ná Mężoboyſtwie á gwałćie/ trwa cżtery á dwádźieſciá godźin. GroicPorz m4.
Szereg: »nie jednej godziny ani dnia jednego« (1): Pytánie moie nie ieſt iedney godziny/ áni podobno dniá iednego CzechRozm 2. ~

»godziną« (3): Ták żywot náſz vſtáwicżnie we dnie y w nocy do śmierći bieży/ áż przybieży/ ták iż co minie godźiná/ to iuż godźiną bliżſzy śmierći. WysKaz 45.

~ godziną przed kim, przed czym [zawsze z liczebnikiem] (2): Też ſok babcżany/ małey babki/ z miodem pitym dany dwiema gogodzinami [!] przed quartaną ciepło wypić/ dziwną á niepoſpolithą ma mocz naprzeciw quartanie. FalZioł V 89v; dozwolił mu pan Krákowſki z oſtátniego noclegu trzemá godzinomá przed ſobą wyiecháć. GórnDworz S4v. ~

Wyrażenia przyimkowe: »do godziny« (1): Czás potym iáko śniég táie: ánimuſze téż ludzkié do godźiny nie trwáłé JanNKar A3.

~ W połączeniu z liczebnikiem (3): tám rádźili [cesarz z kurfirstami] y namowy cżynili áż do 23. godźin BielKron [3323], RejPos 315v. Cf Zestawienie.

Zestawienie: »do czterzech i do dwudziestu godzin« = w ciągu doby (1): nie przydzieli k ſobie on zachwyczony do cżtherzech y do dwudzieſtu godzin iuż daley niemaſz żadney nadzieie żiwota. GlabGad F5. ~

»na godzinę« = ad horam Vulg (8): Leop 2.Cor 7/8; Sukná kthore ſniey dziáłáią/ kiedy ſie cżym ſpluſka álbo zmáże do ogniá ie kłádą ná godzinę/ wnet ſie zmázy wypráwią BielKron 269; Calep 488a.

~ na godzinę przed czym (1): Ledwie mię ná godzinę przed świtánini [!] ſwymi Sen leniwy obłápił ſkrzydły czárnáwymi. KochTr 20.

W połączeniu z liczebnikiem (4): Napierwey Kápitulny ſługá będzie dzwonił ná trzy godziny w onym zámknieniu ná mſzą do káplice BielKron 234v, 419v; Pugnatum amplius duabus horis est. Dłużey niż na dwie godźinie bitwę mieli. Mącz 8b; BudNT Act 19/34. ~

»o [ile] godzin« (4): á dźierż ią w nim o dwie godźinie SienLek 121v.

~ o godzinę po czym (1): yakobi o dwiegodzynie po smierczy Machomethowey 9.4.7. latha Mieſiiacza Auguſta try noczi do ſamego dnia miedzi sobą ſmieſſawſzi ſye bytwe miely. LibLeg 10/147.

Wyrażenia: »o czwierć godziny« (1): á lice pomáżeſz oną máśćią/ á niechaſz ták o czwierć godźiny SienLek 80.

»o poł godziny« (1): sſtáło ſie ieſt milcżenie ná niebie o poł godziny. RejAp 70v. ~

»od godziny« (1): Bo im iuż od godziny łeb ſie z źimna ieży. RejFig Cc4v.

»po godzinie« (28): Zaſię gdyby ſie wrzedzienicza na cżele vkazała/ thedy vpuſciwſzy medijany pierwey/ potym po godzinie z pod ięzycża ma być krew vpuſzcżona. FalZioł V 67, I 124d, V 9v, 73; RejKup Cv, e8v, g6v, H; RejAp 89; Potym po godźinie okrzepiwſzy ſie wſtał y rzekł HistRzym 127; Oczko 27v; SkarŻyw 436; LatHar 720.

~ W połączeniu z liczebnikiem lub zaimkiem liczebnym (15): Pathym [!] po trzech godzynach vkazal mu ſzye papyeſch barzo mylye PowUrb +3; wziął konewkę z żywem ſrebrem mniemaiącz iżeby było wino, wypił ie, A po dwu godzin wyſzło z niego na miedniczę, á on żyw zoſtał. FalZioł III 35c, I 46d, V 2, 97; BibRadz Act 5/7; SienLek 10v, 60v; bo ktoby ie [wody siarczane] dáleko wiéść/ á po godźinách kilku vżywáć chćiał/ trudno ie ták obwárowáć może/ áby nie wietrzáły Oczko 21, 11v; SkarŻyw 311; WujNT Act 5/7. Cf Wyrażenia, Zestawienie.

Wyrażenia: »po czwierci godziny« (1): pocżwierci godziny włoż palecz w gardło, abowiem wraczanie wnetki przydzie FalZioł III 38d.

»po poł godziny« (1): y śiedzienié ták w ónéy wánnie nárządźić/ iákoby nie rázem w wodźie ſye zátapiał/ ale poſtawſzy/ potym śiadł [...]/ po półgodźiny po ſzyię ſye ochynął. Oczko 26.

Zestawienie: »po dwudziestu czterzech godzinach« = po upływie doby (1): A ono co ieſt/ co o cżáśie ktory po dwudźieſtu cżterzech godźinách [de tempore XXIIII horas] náſtępuie przydawáią? ModrzBaz 80v. ~

»przed [ilu] godzinami« (1): gdy dziewiątego mieſiącá ſyná ſwego porodzić ma/ á gdy nádchodzi rodzenie przed dwiemá ábo trzemi godzinámi [ante horas duas vel tres Vulg] gdy żywot iey boleśći ogárną/ á gdy iuſz płod wychodzi/ tedy y ná ten cżás namniey nie przeſtawáią. BudBib 4.Esdr 16/39.

»przez godzinę« (47): FalZioł I 27b, V 75; Niebo było otworzone dłużey á niſſli przes godzinę. KrowObr Ss4; Tám/ gdy iuż pácient przez godźinę odpoczywáiąc ſobie wypije/ chodźić y ſobą chwiać mocno powinien Oczko 20v.

~ przez godzinę przed czym (1): gdy będzieſz w thim macżał gębkę á na żywot przikładać przez cżwierć godziny przed iedzeniem. FalZioł I 62a.

W połączeniu z liczebnikiem lub zaimkiem liczebnym (39): OpecŻyw 141; á potym ſie przyodziać y pocić czo nabarziey przez kielko godzin. FalZioł V 73, I 72c, 76b, 87b [2 r.], 91c, 112a (16); MurzHist D; Leop Tob 12/22; BibRadz 4.Esdr 4/24, Act 19/34; SienLek 151; Iusto praelio per quatuor pugnatum est, Mężnie ſobie z obu ſtroń przes cztery godźini poczynáli Mącz 179b; ieſzcże go záwieśić zá iednę rękę á v iedney nogi wielki kámień vwiązáć j ták przez dwie godzinie trzjmáć kazáli. SkarŻyw 76, 136, 151, 528; LatHar 259, 320 [2 r.], 543; WujNT Act 19/34. Cf Wyrażenia, Zestawienie, Szereg.

Wyrażenia: »przez całą godzinę« [szyk 4 : 1] (5): potym wezmi pſołynu [!] albo ſoku icgo [!]/ a vtemporuy gi ztemi rzecżami przerzecżonemi przez czałą godzine. FalZioł V 115v; GroicPorz nv, ov; A ſkoro ten Papieſz vmárł/ izali nieſtáło othworzone niebo dłużey aniſſli przez godzinę cáłą? KrowObr 38v; LatHar 259.

»przez czwierć godziny« (3): pierwey warz imbier z gwozdziki we dwu kwart wina białego przez cżwierć godziny FalZioł V 95, I 62a, V 19c.

»przez pułtory godziny« (1): ażetam siedzieli przez pułtory godziny ActReg 11.

Zestawienie: »przez godzin dwadzieścia i czterzy« = przez dobę [szyk 1 : 1] (2): nie ieżdżą ná tym źwierzu [reniferze]/ ále kiedy go w ſánie záprzęgą przez dwádzieśćiá y cżtherzy godźin vbieży ná nim trzydzieśći mil Niemieckich. BielKron 295; SkarKaz 578a.
Szereg: »przez niektory czas albo przez kilka godzin« (1): ábyſmy śie w tych rzecżách ktore chwale Bożey ſłużą/ przez niektory cżás álbo przez kilká godźin obieráli. KuczbKat 295. ~

»w godzinę« (44): KToby ſię chćiał przypátrzyć pilnie świátu temu/ Może go wnet przyrownáć kwiátu odmiennemu Ktory poránu telko ma máło pięknośći/ Iák ij vſcżknieſz w godźinę pátrz w nim odmiennośći. CzahTr C4.

~ w godzinę przed czym (18): á tak ſie thego ſiropu napijay poranu y wiecżor/ przed wiecżerzą we dwie godzinie. FalZioł I 31a; y pulſi v rąk też maſz namazać/ á to przed tym w godzinę niżli ta niemocz przydzie. FalZioł I 68a; thym obycżaiem namażeſz ciepło grzbiet albo pulſi vrąk y vnog w godzinę przed febrą. FalZioł I 128a, I 45a, 51b, 80d, 103b [2 r.], 151d (18).

w godzinę po czym (19): maſz to cżynić przed iedzeniem kielko razow/ zaſię po iedzeniu w ſzeſć godzin także, y po wieczerzi zaſię w ſzeſć godzin FalZioł V 91, I 6b, 46c, III 3e, 15c, 33d (15); niechayże tedy obiad ié w godźin pięć/ álbo ſześć po wźięćiu Oczko 20v, 28 [2 r.]; LatHar [544].

W połączeniu z liczebnikiem lub zaimkiem liczebnym (39): kthora niemocz ieſth barzo zla/ tak yſz wedwudzieſtu godzin vmarza cżłowieka FalZioł I 22d; á potym ſie nie trzeba pocić/ ani na wiatr wychodzić, Ieſć w ſzeſć godzin. FalZioł V 83v, I 6b, 31a, 45a, 46c, 51b (31); Oczko 20v, 28 [2 r.]; LatHar [544]. Cf Wyrażenia, Zestawienie.

Wyrażenia: »w czwierć godziny« (2): á potakowym naparzeniu w cżwierć godziny otarłſzy y oſuſzawſzi mieſtcza mokre/ mazać zawſze p.zerzecżonemi [!] oleyki [...] Dymiona/ biodri/ krzyże FalZioł V 19c, V 27v.

»w poł godziny« (1): Też Lektwarz vcżyniony z pigwow [...] Ieſt barzo dobry naprzeciw kakdey [!] bieguncze/ przed obiadem w poł godziny wzięty FalZioł III 13c.

Zestawienie: »w godzin cztyrzy i dwadzieścia« = przez okres doby (1): Iednak w prawdzie/ dziewięć ieſt ſpher/ tho ieſt okręgow niebieskich/ ktore ſie zawſze nad nami w godzin cżtyrzy y dwadzieſćia/ to ieſt przez ieden dzień/ w około obraczaią. KłosAlg A4. ~

»w godzinie« (33): Bo drugiego ſczáwka [!] minie Czaſem rychley nyż wgodzinie. RejKup D; RejWiz 49v, 50, 107, 189; Pothym pochwili iákoby w godzinie [intervallo facto quasi horae unius]/ drugi iákiś twierdził to/ mowiąc Leop Luc 22/59; RejPos 24; Przecżże ſie pyſznią ty nádęte świnie/ Gdyż ich tá buyność przeminie w godzinie. RejZwierc 218v, 221; ták iżby przetśię po téy troſze/ náznáczóną dniówi miárę/ w godźinie/ á nádáléy w pułtoru wypił Oczko 20; Siłá Bóg może wywróćić w godźinie KochPieś 42, 16, 49.

~ w godzinie po czym (5): Cżęſto kroć zwiecżora [...] w ocży wpuſzcżona/ y w zarań po ſpaniu w godzinie/ bielmo z ocżu ſpądza FalZioł I 19d, V 5, 38, 111v; W godzinie po thym/ ábo trochę pozniey/ po obiedzie [...] przyiechał GórnDworz Ee.

W połączeniu z liczebnikiem lub zaimkiem liczebnym (10): A pothym w kielko godzinach z theyże ręki gdzie kłocie: drugi raz zaciąć Medijanę FalZioł V 5; A przeto w iedney godzinie vpádną ná nię plagi iey/ ſmierć/ y nárzekánie RejAp 149, 144, 151v, 153, 182; RejPos 264; RejZwierc 147v; żywot náſz przypodobány ieſt do báńki ná wodzie [...]: przypodoba gi też kwiátecżkowi polnemu/ ktory w iedney godzinie kwitnąc bywa záſię vſchłym. Phil H3; KołakCath Cv.

W przeciwstawieniach: »w godzinie... (w, przez) rok (3), długi czas, dzień« (5): Bo ſlubi wroćić w godzinie Więc ledwy w rok/ czáſem zginie RejRozpr H; RejKup dd6; Choć w roſkoſzach po myſli długi cżás buiáli/ Ale márnie w godzinie obá gárdło dáli. RejWiz 131; Bogacż s ſługámi káżdy ſie dzień ſądzi/ Vboſzſzy wſzytko w godzinie rozrządzi. RejZwierc 226v; Coby tego drugi miał/ práwie przez cáły Rok/ To ia wſzyſtko w godźinie/ wetkam w ieden ſwoy bok. PaxLiz C4.

Wyrażenie: »w maluckiej godzinie« (1): Pátrzże co mu ſie sſtáło w máludzkiey godzinie RejWiz 126. ~

»z godzinę« (40): Też woda w kthorey po wre z godżine [!] ten ſmolnik długi/ też oddala ſwiętego walantego niemocz FalZioł I 10a; warz to drzewko zbobrowym ſtroiem/ z opichem / z ſzałwiją/ w ſłoney wodzie z godzinę dobrą FalZioł I 17a; Iedno zgodzinę ma ona pani tak nad onym garnczem ſiedzieć FalZioł V 26v, I 2b, 11d, 25c, 26d, 76c (16); SienLek 168v.

~ z godzinę przed czym (5): pomażeſz pulſi v rąk j vnog przed febrą z godzinę FalZioł I 24a, I 49c, V 70; Ale z godźinę przed biegánim/ day mu przygárśnié ieczmieniá SienLek 189, 141 v.

W połączeniu z liczebnikiem lub zaimkiem liczebnym (21): wktory ſok włoż ty figi/ iżby tak po ſtały ſkilko godzin FalZioł I 7d; Tak we tłuſtoſci/ rozmocżywſzi w tym bawełnę, á poniechać ze thrzy godziny na mieſtczu. FalZioł V 19d, I 34a, 45d, V 70, 74v, 88v; przyłoż mu ze dwánaśćie godźin/ thedy mu odwilgnie SienLek 167v. Cf Wyrażenie.

Wyrażenie: »z poł godziny« (13): Pothym ma nad thym cżłowiek ſiedzieć parzącz zadek z poł godziny rano y wiecżor FalZioł V 93, I 49c, [1152]d, 145c, V 27v, 38v, 65, 92v; SienLek 141v, 172; Owa tego lámenthu było s puł godziny GórnDworz S7 [idem] WerGośc 249; A gdy tam byli zpułgodziny Hetmanowi zdało się to długo ActReg 58. ~

»za godzinę« = przez godzinę (11): A ták tám Pan káżdy łacwie ſwoy dochod/ zá godźinę zá dwie/ obráchuie/ by miał y ſto tyśięcy intraty GostGosp 4.

~ W połączeniu z liczebnikiem lub zaimkiem liczebnym (8). GórnDworz Y2v; Cieſlá ſie zádziwowawſzy coby to miał być zá domek coby gi zá kilká godzin zbudowáć miał/ ſzedł pothym ná cżás náznácżony do Ceſárzá. RejZwierc 169v; Prżeto Rzymiánie ná on cżás vſtáwę mieli w ćiągnieniu z woyſkiem/ iż iedno zá pięć godźin 20004. krokow wielkich vchodźili ná dzień letni/ także y Iezdni. BielSpr 6v, 10, 15v; RejPosWstaw [1433]; radby był zá iednę godźinę wſzytkiego co ſam vmiał/ onych náucżył. NiemObr 87. Cf Wyrażenie.

W przeciwstawieniach: »za godzinę ... za rok, za dzień« (2): Bo ćichy/ ſkromny/ á rozważny cżłowiek więcey ſpráwić y poſtánowić może oną nadobną á vkládną ſkromnoſcią ſwą zá godzinę/ niżli pirzchálec zá cáły dzień RejZwierc 139v; Wſzytko krotkiemi ſłowy co trzebá roſpráwią/ A więcey zá godzinę niż tu zá rok ſpráwią. RejZwierc 251v.

Wyrażenie: »za czwierć godziny« (1): Momento horae arsura omnia, zá czwierć godźiny wſziſtko fpłonie. Mącz 230b.
Szereg: »za dzień, za godzinę« (1): ile ich przywiedli Apoſtołowie Duchem Páná Kryſtuſowym obdárzeni zá ieden dzyeń/ owſzem zá iednę godzinę/ ku wierze Páná kryſtuſowey. RejPosWstaw [1432]. [Ponadto w innym połączeniu strukturalnym 1 r.]. ~

»za [ile] godzin [po czym]« = po upływie godzin (2): Reubarbarum piecżone czo połtori dragmy waży/ ſtarłſzy na proch: day wypić z babcżaną á mlecżową wodką po ranu/ á nie ieſć po nim za pięć godzin FalZioł V 86, I 50b.

2. Określony moment doby; termin w granicach doby; hora Mącz, Cn (242): Horoscopus etiam, Nieyáki inſtrument który godźyny známienuye y vkázuye. [...] ut Vasa horoscopa, Gdzie ſie godźiny dowieduyemy. Mącz 158a; RejPos 242v [2 r.]; Sciatheras – Inſtrument gwiazdarski ktori zczienia godzini y wiatr pokaſuię. Calep 953b; LatHar 2; Pytał ſię tedy od nich godźiny [interrogabat ergo horam ab eis]/ ktorey mu ſię polepſzyło. WujNT Ioann 4/52 [przekład tego samego tekstu RejPos 242v], s. 121 marg, Ioann 4/53, s. 380 marg, 407, Yyyyy3v; ZA złym zwyczáiem to w obyczay weſzło/ iż Sędźiowie nie máiąc róznośći ná czáſy y rozdźielenié godźin [sine temporum et horarum differentia JanStat 489]/ ſądy odpráwowáli: zkąd wiele ich ináczéy do ſpraw odpráwowánia nie przychodźili/ iedno po obiedźie nápełnieni y vpići SarnStat 785.

godzina czego (6): KVr albo Kogut ieſth ptak domowy [...] cżuiącze pocieſza kiedy godziny dnia przyſzłego ſpiewaniem przepowiada. FalZioł IV 18d; WujJud 187; y ten był záwſze zwycżay kośćiołá Bożego/ ktory od początku miał pewne godziny modlitw WujNT 26, 407 marg, 439 marg, Yyyyy3v.

W połączeniu z liczebnikiem porządkowym (23): i mieſzkali przyniem przes onto dźień/ a godźina była iakoby dźieśiątá [hora autem erat quasi decima]. MurzNT Ioann 1/39 [przekład tego samego tekstu Leop, RejPos 274, BudNT, WujNT]; Leop Ioann 1/39; RejPos 274; BudNT Ioann 1/39, Mar 15/25; W Cżás dźiewiątey ná Krzyżu Pan ſkonał godźiny LatHar 310; Tę godźinę trzećią v Márká ś. ſzeroko bráć potrzebá we dniu ná cżtery cżęśći v Zydow rozdzielonjm LatHar 712 marg, 712, 713, 726, 734; A był dźień przygotowánia Páſchy/ godźiná iákoby ſzoſta [hora quasi sexta] (marg) To ieſt o południu, licząc od wſchodu słoncá. Bo ták w piſmie S. godziny liczą. (–) WujNT Ioann 19/14, Mar 15/25, 33, Ioann 1/39, s. 440. Cf »jest o [którejś] godzinie«, »godzina [któraś] na dzień«.

W połączeniu z liczebnikiem głównym (5): A gdy iuſz trzy godziny ná dźień práwie było/ A Phebus twarz vkazał złotą ſwiecąc miło/ Moſkiewſkie woyſká Iwan Celádin ſzykował StryjKron 742, 602; GrabowSet Dv; Iáko gdy vderzy Zegar cżtery godźiny/ iuż ná piątą mierzy. Y iuż mowią/ o piątey/ bo ná piątą robi KlonWor [80]; WujNT 439.

Frazy: »o ktorej godzinie (jest, może być), ktora jest godzina« = quota est hora Mącz (4 : 1): Quota est hora, Która yeſt godźiná/ álbo o którey godźinie może być. Mącz 344c, 147b, 158a; STań ku słońcu/ á rozdźiéw gębę/ pánie Sláſá/ A iuż niebędźiem ſzukác inſzégo kompáſá: Bo ten nos/ coć to gęby iuż ledwe nie minie/ Ná zębách nam okaże/ o któréy godźinie. KochFr 38.

»jest o [którejś] godzinie« = jest któraś godzina (3): á było iákoby o ſzoſtey godźinie [hora erat quasi sexta]. (marg) To ieſth/ iákoby práwie o południu. (–) BibRadz Ioann 4/6; WujNT Luc 23/44, Ioann 4/6.

Zwroty: »naznaczyć godzinę; godzina naznaczona« (1; 1): żeby pewnego dniá s pośrzodku ſiebie poſły wypráwili náznácżywſzy godzinę/ á gdzieby ſie s ſobą ſpołem poſłowie ták s they iáko y z owey ſtrony ziecháli Phil C3; Oto maſz/ ieſzcze zá Apoſtołow/ pewne godziny ná modlitwę náznáczone WujNT 407.

»godzinę postanowić« (1): ieſliże pewne godziny ku ćwicżeniu cieleſnemu/ y ku wyzwolonym naukam poſtanowią. KwiatKsiąż N4.

Wyrażenia: »godzina [któraś] na dzień« = hora diei Vulg, PolAnt [szyk 5 : 1] (6): BudNT Act 2/15; StryjKron 602, 742; Godziná pierwſza ná dzień v Zydow byłá/ ktora v nas ná pułzegárzu ſzoſta przed południem. WujNT 121, Act 2/15; Bo kiedy ięzykámi róznémi mówili/ Inſzy to rozumieli/ iżby ſię popili. Piotr powié: iż to trzećia ná dźiéń ieſt godźiná/ Aniſmy ſię popili SiebRozmyśl K3.

»godzina nocna, nocy« (2 : 1): Krolewſkiego kurá zábił: W ktorym śie on bárzo kochał/ Iż mu godziny nocne piał. BierEz G2v, H3v; Przetoteż rzecżon ieſt poſeł dniow kthory godziny noczy rozlicża FalZioł IV 18d.

»obstalowana [= określona] godzina« (1): A będą wſzyſtki rzecży pozytecżnie ſprawowany [...] yeſliże każdego dnia obſtalowane godziny ku piſmam przidamy KwiatKsiąż L3v.

Szeregi: »czas, (i, abo) godzina« (6): iż Sędźia pyta od Swiádkow/ mieyſtcá/ czáſu/ godźiny/ kiedy ſye tá ſpráwá dźiáłá o ktorey świádczy GroicPorz x3v; WujJud 187 [2 r.]; WujJudConf 186v; WujNT 439; SarnStat 776.

»dzień i godzina« (3): MetrKor 26/62; powiedz mi rok/ dźień/ y godzinę národzenia krolá mego. HistAl A3; ReszHoz 118.

W przen (1): Godźiny złotowłoſe iuż dźień pocżynáły. KmitaSpit B2.
α. W funkcji przysłówka: »godziny« [zawsze z przydawką] (53): włożyli ie w grob oſtátniey godźiny ArtKanc D10v; WujNT 84.

W połączeniu z liczebnikiem porządkowym (27): Iezu ktyrys [!] godziny dziewiąthey na krzyżu vmieraiączy ducha twego oyczu zaleczał. ſmi. ſie nad nami. TarDuch C6v; WróbŻołt pp7 [2 r.]; BudNT Act 10/31 [30]; ſzedł z weſelem ná śmierć naiemnik oſtátney y iedenaſtey godziny powołány SkarŻyw 127, 393; ArtKanc D9v [2 r.], D10, D11v, D12v; Poránu práwi/ godziny trzećiey/ ſzoſtey/ dziewiątey/ wieczor y o pułnocy porządnie Pſáłterz śpiewáły. WujNT 440, Mar 15/34, Ioann 4/52. Cf Wyrażenia.

Wyrażenia: »jednej [= tej samej] godziny« (8): Iedney godziny Mniſzy idą ſpáć/ iedney godziny wſtawáią? iedney godziny ſiedzą? iedney godziny chodzą? iedney godziny iedzą? iedney godziny piją? KrowObr 140, 140 marg, Ss3y.

»[którejś] godziny na dzień« [szyk 5 : 4] (9): Mowią tu niéktorzy nábożni/ ijż gdy naſs mily zbawiciél/ tako iawnie vkázán żydom/ bylo iakoby trzecié godziny na dźień OpecŻyw 131v, 49, 175; PatKaz III 142; WróbŻołt pp7 [2 r.]; Ná dźień pierwſzey godźiny/ Iezus był prowádzon/ przed Piłatá ſędźiego ArtKanc D11, D11, D12v.

»[którejś] godziny w noc« (4): Iſch tydzien przed godi theraſz mynąlimy znyedzielye naponyedzialek wthorey albo trzeczyey godziny wnocz wlyaſl do ſklyepu LibMal 1552/166v, 1554/194 [2 r.], 194v.

»pewnych godzin« (4): KwiatKsiąż Gv; Certis horis pestifer calor remeat, Pewnych ſie godźin cięſzka gorącość wráca. Mącz 217b; Ktemu też obrzędy kośćielne obchodźić/ y pewnych godźin [horis statutis] modlitwy ktore Canonicȩ prȩces zową mowić/ niemoże być właśnie kánonikow ábo ſzkoláſtykow vrzędem názwano. ModrzBaz 131v; SarnStat 785.

»godziny postanowionej, naznaczonej« [szyk 1 : 1] (1 : 1): także też młodziencżykowie ktorzi dla słuſznych pricżyn [!] [... ] malucżko opuściwſzy nauk wyzwolonych ćwicżenia/ zaś ſię poſtanowionych godzin ku zwykłym naukom z ochotnym weſelim (bes napominania) zwracayą KwiatKsiąż B2v; Názáiutrz tedy/ przyſzedłem tylko ze cżtyrmá towárzyſzow do goſpody Páná Chyckiego/ godźiny náznácżoney NiemObr 25.

»tej godziny« (5): SkarŻyw 393 [3 r.]; Tey godźiny ktorey mi rzekł: Idź/ ſyn twoy żyie: ożył ſyn moy. SkarKaz 421b, 420a.

Szeregi: »czasu i (albo) godziny« (3): áby Furmáni ſolni [...] gdźie ſie im będźie zdáło czáſu ſwégo y godźiny zwyczáynéy [diebus et horis consuetis JanStat 58]/ [...] przedawáli SarnStat 386 [idem 928]; chcemy: áby pewnych czáſów álbo godźin [certis temporibus sive horibus JanStat 489]/ y ſłuſznym vważeniém vmyſłu ſądy były odpráwowáné y záchowáné SarnStat 785, 928.

»dnia i godziny« (1): ále kiedy y ktorego dnia y godziny/ á kto ták dwornie á niepotrzebnie wylicżyć może? SkarJedn 98. [Ponadto przy innym szeregu 2 r.].

»roku, godziny« (2): Toż mowiem o S. Pietrze/ kiedy/ ktorego dniá/ roku/ godziny do Rzymá przyſzedł SkarJedn 99, 99.

β. Wyrażenia przyimkowe w funkcji przysłowka (122):
»do godziny« [zawsze z przydawką] (24):

~ W połączeniu z liczebnikiem porządkowym (21): PowUrb +3; PatKaz III 142v [2 r.]; iż może przyſzłe rzecży przepowiadać pewnych cżaſow/ to ieſt od ſlończa wſchodu aż do ſzoſtej godziny przed pełnią FalZioł IV 50d; BielŻyw 114; HistAl K7; BudNT Luc 23/44; LatHar 701, 713, 726; WujNT Matth 27/45, Mar 15/33, Luc 23/44; W Krákowſkim zamku/ [...] áby poránu iudicia ták cauſarum officij, quàm iudicij ſądzoné były ſecundum Statuta, do dwudźieſtu iednéy godźiny/ począwſzy poránu. SarnStat 527; y áby nápotym Sędźiowie [...] od poránku áż do godźiny dźiewiątéy [ad horam nonam JanStat 489]/ to ieſt/ do południá ná wſzytkich ſpráwách śiadáli SarnStat 785, 786 [2 r.], 805. Cf Wyrażenia.

Wyrażenia: »do [którejś] godziny na dzień, dziennej« (1 : 1): iż pocżęwſſy od zaraniá/ aż do trzetzié godziny na dzień vſtawicżnie na modlitwie byla. OpecŻyw 2v; tedy ſie sſtáłá ciemnoſć práwie áż do oſtátniey godziny dzienney HistAl A6v.

»do [którejś] godziny na pułzegarzu« (1): Aby żaden nie śmiał od śiódméy do dźiewiątéy godźiny ná pułzegárzu/ do Wárſzáwy ná moſt wiéżdżáć SarnStat 17.

»do [którejś] godziny w noc« (1): y pyly v Mathiſcha palyvcha aſz do trzeczyey godziny wnocz LibMal 1554/185.

»do godziny przerzeczonej« (1): chcemy/ áby okróm náruſzénia czyiéy ſpráwy álbo ſzkody/ inych dni po nich bliſkich tylko do godźiny przerzeczonéy [ad horam praedictam JanStat 490] wſzyſcy y káżdy z oſobná práwuiący ſie [...] byli odpráwowáni. SarnStat 785.

»do tej godziny« (1): cżwarty dźień áż do tey godziny byłem modląc ſię godziny dziewiątey wdomu ſwem BudNT Apoc 10/31[30]. ~

»ku godzinie« [zawsze z przydawką] (3):

~ W połączeniu z liczebnikiem porządkowym (2): Thámże w Ratuſzu będąc/ mieli nieiákie táiemne rozmowy z Ceſárzem/ áż ſie odwlokło ku trzynaſtey godzinie BielKron 330; A gdy pothym wyſzedł iákoby ku trzeciey godzinie/ vyrzał y drugye ná rynku prożno ſtoiące RejPos 58 v.

Wyrażenie: »ku godzinie południowej« (1): [strona] ieſli ku oſtátecznéy godźinie południowéy [circa extremam horam meridiei JanStat 490]/ gdy Sędźia iuż będźie chciáł wſtáć/ piérwſzy/ wtóry/ trzeći raz záwołána nie ſtánie/ tedy niech będźie zdána. SarnStat 784. ~

»na godzinę« [zawsze z przydawką] (6): Do kośćiołá niewiáſty raz wtydzień chodzą w piątek/ y to oſobno/ gdzie mężowie niebywáią/ ná iednę godzinę w południe. BielKron 261.

~ W połączeniu z liczebnikiem porządkowym [czego] (5); POiotr [!] pothym z Iánem ſſly do kośćiołá ná godzinę modlienia ſie dziewiątą. Leop Act 3/1 [przekład tego samego tekstu LatHar 302, WujNT Act 3/1, s. 407]; Piotr y Ian ś. chodźili ná Nonę/ álbo ná dźiewiątą modlitwy godźinę. WujJud 187; LatHar 302; WujNT Act 3/1, s. 407. ~

»o godzinie« [zawsze z przydawką] (54):

~ W połączeniu z liczebnikiem porządkowym (52): Ze krolyewa iey myloſcz malzonka iego K. M. wielky piathek o czternaſtey godzynye/ czerą na wſchitkich czlonczech zdrowa porodzicz ieſt raczila. LibLeg 4/26; LibMal 1545/108v, 1548/138v, 141, 1551/158, 163; MurzNT 96; Leop Ioann 19/14; á záwżdy o godźinie dziewiątey zludźmi nabożnymi brał pokarm w łáſce á miłośći Bożey. HistRzym 123; RejPos 59 [2 r.], 242v; BudNT Matth 20/6, 9; SkarŻyw 393; Krzyknęli wſzyſcy o godźinie trzećiey/ Nie chcemy dáley ſwoich krzywd ćierpieći ArtKanc D9v, D11v, D13; LatHar 307, 308, 309, 701; WujNT Matth 20/3, 5, 6, Act 10/9, 30 (9); Ali o wtorey ábo o trzećiey godźinie/ Iuż nie rad gośćiom będźie KlonWor 38. Cf Wyrażenia.

Wyrażenia: »o ktorej godzinie« (1): A o ktorey godźinye? / — / O dwunaſtey. KromRozm I P3.

»o [którejś] godzinie na dzień« (6): potym o iedennaſtey godzinie ná dzień nálezli iezioro roskoſzne HistAl H5v, K6v; SkarŻyw 277; LatHar 55, 306, 311.

»o [którejś] godzinie w noc, w nocy« [szyk l0 : 2] (9 : 3): vkradla yey zloza wnoczi o ſzyodmey godzinye dwa worky pyenyedzi LibMal 1551/164v, 1548/141v [2 r.]; HistAl A4; KrowObr 186; a ták wnocy o wtorey godzinie w noc przebrawſzy co godnieyſze/ vderzył ná cżęść Tureckich namiothow BielKron 250, 405v, 417, 422v, 458v; O pirwſzey w noc godzinie/ tám wſzytki vlice/ Okná/ y dáchy pełne/ ganki/ y przecżnice. Krol w Hátłaſowey ſzubce [...] iechał StryjWjaz B4v; ActReg 56.

»o [którejś] godzinie na pułzegarzu« (1): á do Rády ná mieyſcá ſwé/ káżdy áby o óſméy godźinie ná pułzegárzu áby [!] ſie ſtáẃił. SarnStat 17.

»o godzinie po południu [którejś]« (1): LAtá od Národzenia Páńſkiego 1563. w Niedźielę bliſką przed S. Ianem Krzćićielem/ o godźinie po południu piątey/ było záćmienie Słoneczne bárzo ſtráſzliwe LeovPrzep A.

»o tej a tej godzinie« (1): kto tu ſtobą po trzy nocy rozmawiał/ otych á tych godzinách? SkarŻyw 87. ~

»od godziny« [zawsze z liczebnikiem porządkowym] (14): Od trzecié godziny/ aż do dziewiąté robila: od dziwiąté [!] godziny/ zaſię na modlitwę ſſla OpecŻyw 2v, 148v; Zegar od pirwſzey godziny do 24. tyle razow bije. KłosAlg D2, D2v; Mącz 330b, 507c; LatHar 309, 700; WujNT Matth 27/45, s. 121.

~ Wyrażenia: »od [którejś] godziny dziennej« (1): A iże od pirwſzey godziny dzienney wyraſtały z ziemie/ áż do ſzoſthey godziny roſly bárzo wyſoko HistAl K7.

»od [którejś] godziny w noc« (2): od wthorey godziny w noc wykłádáć y tháſzowáć pocżynáią. BielKron 264; WujNT Act 23/23. ~

»około godziny« [zawsze z liczebnikiem porządkowym] (11): HistAl [13]; Hora quasi septima, Około ſiódmy godźiny. Mącz 338d; Hora quarta circiter attigit Britanniam, Około czwartey godźiny wyechał w Angelskie Królewſtwo. Mącz 440a; WujJud 187; WujNT Matth 27/46.

~ Wyrażenia: »około [którejś] godziny na dzień« (5): HistAl H5, 12; LatHar 55; Ten widźiał iáwnie w widzeniu/ około dźiewiątey godźiny ná dźień [quasi hora diei nona]/ ániołá Bożego wchodzącego do śiebie WujNT Act 10/3; SarnStat 1106.

»około [którejś] godziny w noc« (1): Tertia ferre vigilia soluit Caesar, Około trzeći godźiny w noc puśćił ſie Ceſarz. Mącz 400b. ~

»po godzinie« [zawsze z liczebnikiem porządkowym] (4): HistAl K7; kogo by po pierwſzey godźinie náleźli wſádzą/ á kieśćieńmi álbo knucżym biją. BielKron 430; SkarŻyw 393.

~ Wyrażenie: »po [którejś] godzinie w noc« (1): á iżby ſzli áż do Ceſárey/ ktemu śiedḿdźieſiąt ieżdnych/ y dwie śćie drabow/ po trzećiey godźinie wnoc [a tertia hora noctis] BibRadz Act 23/23. ~

w godzinę« [zawsze z przydawką] (5):

~ W połączeniu z liczebnikiem porządkowym (3): w pirwſchy wthorek po szwianthey Luciey voſzmanaſtha godzyna kazdy ſznych na placzw wſchrankw [...] biczy ma na ſzwym konyw po gothowye MetrKor 26/62v; LatHar 305, 713.

Wyrażenie: »w pewne godziny« (2): W pewne godźiny dźień/ nocy/ ćieniowi/ W pewne godźiny noc zſtępuiąc dniowi/ Swiádczą ſwym biegiem ták porządnie zgodnym/ Ze nie tráfunkiem świát ſtánął przygodnym. SzarzRyt A3. ~

»w godzinie« [z przydawką] (1): TLucżże miły Zegárze/ bo w káżdey godzinie/ Miałby ſie káżdy bacżyć/ iáko mu cżás płynie. RejZwierz 105v.

3. Bliżej nieokreślony dłuższy lub krótszy odcinek czasowy; czas, pora, chwila, moment; hora Mącz (545): A namnieyſzey godziny ktorą tu zgubimy/ Iuż iey nie vgonimy/ y ták poginiemy. RejWiz 190v, 41, 130v; A pobrawſſy pieniądze onych co byli przyiácháli ná tho áby ie kupowáli/ ze wſſech ſtron ie śćigáli: ále ſie záś wroćili godziną przyćiśnieni: bo ſie tho działo przed Sobbotą Leop 2.Mach 8/26; Mącz 30b; drudzy z błazny á pochlebcámi niemáło godźin [multas horas] vtracáią ModrzBaz 13; ActReg 11; W on cżás/ gdy bez porządku wſzytko ſię mieſzáło/ A godźin y właſnośći ſwoich nic nie miáło GrabowSet E, F.

godzina czego (1): dniá áni świátłá żadnego v nich nie máſz iedno noc przez cáłe trzy mieſiące vſtáwicżnie tylko cżáſu godziny południá ták ſię trochę ćiemnośći obiáśni BielKron 295.

godzina czego [= kiedy coś się dzieje] (9): A gdy byla iuż godzina wiecżerzé/ ſiádl za ſtol s nimi Iezus mily OpecŻyw 89v; SeklKat D; ale mu powiedziała panna/ [...] iż nie była godzina odpowiedzi boskiey HistAl D2v; Leop Luc 14/17; OrzRozm M4; Genethliacus Práktikars wedle godźiny národzenia cziyego. alias Chaldaeus Mącz 144a; RejPos 40v; CzechRozm 81v; WujNT Apoc 14/15.

godzina czemu (1): gdy przydzie godziná śniadániu/ przydź tu á iedz BielKron 53.

godzina czyja (5): BielKom D2 [2 r.]; Horis suis uti, Godźin ſwych vżywáć/ to yeſt/ nieomiſzkkáwáć [!] pewnych ſobie rozłożonych czáſów. Mącz 510b; RejPos 110v, 180v.

cum inf (2): Iuſz nam cżás godziná grzechow ſię káiáći SkarŻyw 358 [idem] 358.

Ze zdaniem przydawkowym [w tym z zapowiednikami: ta (2), żadna (2), ona (1); ktorej (3), aby (1), gdy (1), kiedy (1), w ktorą (1)] (7): tako żádná godzina niecháy niebędzie ktoreé by mu dzięki ij chwály niedzialál. OpecŻyw 64v; BielŻyw 32; GórnDworz Bb3v; A żadna godziná nie ieſt áby nędzny cżłek był od vpadku przeſpiecżen RejPos 142v, 133; ZawJeft 38; GrabowSet E4v.

Frazy: »godzina nadchodzi« (1): Vcżynił bym tho bárzo rad/ ále iuż godziná obiádu nád chodzi CzechRozm 81v.

»godzina przejdzie« (1): IZaż godźiná przeydźie/ w ktorąbym ku tobie Gorzkim duchem nie weſtchnął/ o rátunek ſobie GrabowSet E4v.

»godzina (prze)minęła« = hora praeteriit Vulg, PolAnt [szyk zmienny] (5): MurzNT Matth 14/15; Aby mu nie minęłá iuż żadna godziná/ Iedno iżby záwżdy żárł/ práwie iáko świniá. RejWiz 169; BudNT Matth 14/15; ZawJeft 38; WujNT Matth 14/15.

»przyjdzie (a. przyszła) godzina« = facta est hora Vulg, PolAnt; venit hora Vulg [szyk zmienny] (6): á gdy ona godzina przyſzła gdy był przyrzekł ſtanąć, tedy on ſtanął y ſzedł do Dioniſiuſa BielŻyw 30; SeklKat D; BudNT Luc 22/14; LatHar 716; Zápuść śierp twoy á żni/ gdyż przyſzłá godźiná żęćia WujNT Apoc 14/15, Luc 22/14.

Zwrot: »godziny doczekać« (1): á ieśli on ieſt fáłſzerz iáko wiem: nie żyw go Boże moy/ áby tey godziny nie docżekał. SkarŻyw 390.
Wyrażenia: »długa godzina« (1): A tu przykłádem ſwoim gdy ſię ſam modli/ y tákie mieyſce/ y táki nocny czás/ y ták długie godźiny ná modlitwę obiera: wielce ią nam záleca. SkarKaz 608a.

»dzisiejsza godzina« (1): Scżęśliwy cżáśie dźiśieyſzey godźiny Zechmy docżkáli poćieſzney nowiny KmitaPsal A2.

»każda godzina« (4): RejPos 110v, 180v; gdyż nie zliczona liczbá ieſt tych rżeczy ná káżdą godźinę prżypadáiących/ ktore prędkiey rády potrżebuią GórnRozm M3v; GostGosp 66.

»szczęsna godzina« (1): ieſliżeć ſie tá ſzcżęſna godziná kiedy trefi/ iż przez wiárę ſwoię [...] naydzyeſz w ſercu ſwym tego to Kriſtuſá RejPos 275v.

»ta godzina« (6): GórnDworz Bb3v; RejPos 133, 275v; A ták przecżći nie ſzkodáć ważyć tey godziny/ Bo y o ſobie znadzieſz [!] tám pewne nowiny. RejZwierc 29v; SkarŻyw 390; GórnTroas 39.

»wieczorna godzina« = serotina hora Mącz; vespera hora Vulg (3): á iuż byłá wieczorna godziná/ przyſzedł do Bethániey z dwiemanaſćie. BibRadz Mar 11/11; Mącz 389d; WujNT Mar 11/11.

»godzina wolna« [szyk 1 : 1] (2): RejWiz 140v; iż nigdy żadney godziny wolney nie mamy po wſzytek cżás żywotá náſzego/ ábychmy práwie á w cále mogli záchowáć powinność ſwą pánu bogu ſwemu. RejPos 248.

»żadna godzina« (5): OpecŻyw 64v; RejWiz 169; iżby był tych Anyołow ſwiętych á tych ſtrożow ták mocnych nie poſtánowił narodowi ludzkiemu/ nigdyby żadna godziná cżłowiekowi nędznemu beſpiecżna nie byłá RejPos 331, 142v, 333.

Szeregi: »czas, (i) godzina« (5): ale mi yakosmi sprzotkv pyſſaly niewyedzacz czosye [!] tam czas y godzyna niesye baczeniv y rozvmowy tho yey m. porurvczami [!] LibLeg 11/43; RejWiz 140v; KwiatKsiąż G; SkarŻyw 358 [2 r.]. [Ponadto przy innych szeregach 3 r.].

»dzień i (albo, ani) godzina« [szyk 6 : 1] (7): LibLeg 11/41; SeklKat O, T2, T3; niemáſz tego iednego dniá/ tey iedney godziny/ kiedyby męſzcżyzná zámiłowawſzy/ nie był pilen iáko ieden pies drzwi tych/ ktore polubił GórnDworz Bb3v; ZawJeft 38; GostGosp 36.

W przen (1): A wy godźiny piękne/ tu ſię zwiedźćie/Z tey rożey co dźień/ świeże wieńce pleććie. KlonŻal D2.
α. W funkcji przysłówka: »godziny« [zawsze z przydawką] (124): O Panie Iezu Kriſte ſynu boga żywego/ ienżes godziny iutrzenné dlá mnie nędznégo grzéſſnégo cżlowieka [...] bátz ſie a ſmutnym bytz rácżyles. OpecŻyw 101, 159v; Vćiecżkáś nam był záwżdy/ cżáſow przepuſzcżonych/ Y rátunkiem w przykrośćiách/ godźin vtrapionych. GrabowSet E.

Ze zdaniem czasowym i przydawkowym [w tym z zapowiednikami: tej (4), każdej (1), onej (1); kiedy (3), gdy (2), ktorej (4)] (6): I nálezli Błogoſláwionego Fránćiſſká/ iż ſie oney godziny národził/ kiedy ich mocy w piekle poruſzył. KrowObr 144v; To ieſt zá ieden dziw nápiſano/ iż tey godziny gdy vmárł zgorzał páłac Papieſki w Awinium BielKron 187, 166v; BudBib Iudith 9/1; Wroćił ſię brát on/ y poznał iſz tey godziny zdrową zoſtáłá/ ktorey ono ſłowo mowił Ekwiciuſz SkarŻyw 211; ActReg 113.

Wyrażenia: »jednej(że) godziny« = w krótkim czasie, na krótki czas; una hora Vulg (15): á za niewieſz iże drzewo wyſoko roſcie, á iedney godziny ie zetną á wykorzenią precż BielŻyw 105; Leop Apoc 17/12, 18/10; RejAp 150v [3 r.], 151, 151v, 157; BudNT Apoc 17/12; LatHar [249]; WujNT Apoc 18/17, 19; WysKaz 47; SkarKaz 383a.

»jednej godziny« = równocześnie (2): O milá panno wrotz ſie do ſwégo przybytku/ bychom iedneé godziny ſyna z matką nie ſtracili OpecŻyw 146v; CzechRozm 265.

»każdej (a. kożdej) godziny« = omni hora Vulg (24): TarDuch B6; Bo to vrząd náſz niewieśći/ Dzyatecżki rodzić w boleśći/ Káżdey godziny pilnowáć/ Kto ie chce dobrze wychowáć BielKom G3v, G; LubPs C3v; KrowObr 78v [2 r.], Ss3; RejZwierz 61v; ktory [Jakub] chwałę Bożą káżdey godziny co dáley to ſzyrzey miedzy Krześćiáńſtwem z brácią ſwoią rozmnażał. BielKron 139v, 166v, 178, 192, 195v, 219 (9); BielSpr 39, 51v, 76; KochPieś 35; ArtKanc A10; GrabowSet X3v; WujNT 1.Cor 15/30.

»ktorej((że)kolwiek) godziny« = qua hora Vulg (16): RejKup k7; bos obieczał, iż ktorey godziny weſtchnie cżłowiek za grzechy, odpuſciſz iemu. WróbŻołt nn7v; LubPs D4; ktorey kolwiek godziny [quacumque hora] vſlyſſyćie dzwięk trąby/ Piſſcżałki [...] pádniećie ná źiemię/ á dayćie modłę obrázowi złotemu ktorym ſpráwił? Leop Dan 3/15; RejAp 37v; HistRzym 93, 115; RejPos 64v, 344, 346; RejPosWiecz3 98v; KuczbKat 85; RejZwierc 171; WujNT Matth 24/43, Luc 12/39; SarnStat 657.

»godziny nocnej« (1): podz ſemną godziny nocney á vkażęc ią HistAl A7v.

»onej(że) godziny« = w tej samej chwili, zaraz potem; in illa hora Vulg, PolAnt; illa hora, (in) ipsa hora Vulg (17): KrowObr 144v; ONEyże godziny przyſthąpili zwolennicy do IEZVſá/ mowiąc Leop Matth 18/1 [idem] AAA4v; BibRadz Matth 10/19; LatHar 694; Oney godźiny (marg) Onego dniá ábo w on dzien. 3 L.K.G.S. (–) kto będźie ná dáchu/ á naczynie iego w domu; niechayże nie ſchodźi bráć ie WujNT Luc 17/31, Matth 10/19, 26/55, Mar 13/11, Luc 2/38, 7/21 (12).

»onej godziny« = wtedy (1): A iako doktor oſwiétzony/ ij ijnſſy doktorowie nábożni mowią: Iże oné godziny boſtwo iego náſwiętſſé widzialo wſſytek obycżáy męki ij okrutnoſtz ganiebné ſmierci OpecŻyw 102.

»tej(że) godziny« = w tej samej chwili; eadem hora PolAnt, Vulg; in ipsa hora PolAnt; in illa hora Vulg (27): OpecŻyw 55, 133v, 168; MurzNT Luc 10/21, 24/33; bo ieſli mu ćći á chwały nie daćie teyże godziny będziećie wrzuceni w piec ogniá goráiącego Leop Dan 3/15, Act 22/13; BielKron 187, 306v; RejPos 28v, 111v; A moy Báran bá ſkoro przyſtał teyże godziny zoſtał otwiernym v páná. RejZwierc 65; BudBib Iudith 9/1; CzechRozm 265; SkarŻyw 127, 211, 212, 286, 429, 463; MWilkHist K3; CzechEp 172; ReszList 164; ActReg 113; Y rzekł Ieſus Rotmiſtrzowi: Idź; á iákoś vwierzył niechći ſię sſtánie. Y ozdrowiał ſługá teyże godźiny. WujNT Matth 8/13, Luc 24/33, Act 22/13.

»tej(że) godziny« = teraz; ex hae hora Vulg [szyk 8 : 1] (9): czo my zapoczyechą dayeſch gdy ya yvſch the godzyny muſcha [!] vmrzecz, a boyą ſzye. yſz dla grzechow mogych, bądą potąpyon PowUrb +; OpecŻyw 99; PatKaz III 123; RejJóz P6v; HistAl A6; Leop Iudith 6/6; Pánie Iezu Chryſte [...] tyś vſtá lwom w iámie Dánielowey záwiązał/ wſpomoſz mię godziny tey. SkarŻyw 187, 566; LatHar 591.

»godziny wieczornej« (3): OpecŻyw 90v; Iezu kthorys godziny wiecżorney od Iozepha y od Nykodema z kzyża [!] był zięt. ſmi. ſie nad nami. TarDuch C6v; HistAl A7v.

»wszel(a)kiej godziny« [szyk 2 : 1] (3): KrowObr 177; ArtKanc N13; Myśli zeſzły żáłoſne/ Co/ iáko głodne Hárpije/ y ſproſne/ Duſzę mą trapią/ godźiny wſzelákiey/ Stráchem GrabowSet L.

»żadnej godziny« (3): OpecŻyw 64; z drugiey ſtrony Turcy ſzturmowáli do obozu/ żadney godziny náſzym odpocżynąć niedáli BielKron 312v, 312v.

Szeregi: »godzin, czasow« (1): Potrzeb wſzelákich godźin/ cżáſow przez Bárwierze y DOktory náznacżonych dodawáią/ według tego iáko cżyiá choroba potrzebuie ReszHoz 118. [Ponadto w innym połączeniu strukturalnym 2 r.].

»[jakiego] dnia (a. na każdy dzień) i (abo) [jakiej] godziny« [szyk 4: 1] (5): Ná każdy dzyeń y káżdey godziny/ Przybiegáią żáłoſne nowiny BielKom G; KrowObr 78v; By wżdy záraz tey godziny ábo tego dniá zbył z śiebie onych ták trudnych myſli/ á odpráwił tę rzecż SkarŻyw 286, 463; SkarKaz 383a. [Ponadto przy innym szeregu 2 r.].

»[jakiej] godziny, na [jakim] miejscu« [szyk 1 : 1] (2): bo iuż ná to ſłuſzny ſpoſob máią/ ták iż każdy pilen ſwego vrzędu káżdey godźiny ná káżdym mieyſcu. BielSpr 51v; CzechRozm 265.

»[jakiego] roku, (i) [jakiej] godziny« (2): Miłosćiwe láto Kryſtuſowe kożdego roku ſtoi y kożdey godziny. KrowObr 78v marg [idem] Ss3.

β. W funkcji przysłówka: »godzinę« (2):
Wyrażenia: »godzinę w noc« (1): A bylo godzine wnocz LibMal 1544/80.

»te godziny« (1): Zyi nam Pánie te godźiny Ták iáko Phenix iedyny KmitaPsal A3v.

γ. Wyrażenia przyimkowe w funkcji przysłówka:
»do godziny« [zawsze z przydawką] (13): A niechay śiedzą przyſłuchawáiąc ſkarg po Mſzy náſzéy/ áż do godźiny obiedniéy [ad horam prandii Jan Stat 291] SarnStat 324 [idem] 946, 968.

~ W charakterystycznych połączeniach: do godziny nieszpornej, obiedn(i)ej (2).

Wyrażenia: »do godziny w noc« (1): Thamze ydacz nadſchedl duv wolu pod Gayem wſzy [...] y od zaranku aſch do godziny wnocz ſtrzegl nanye wekrzu. LibMal 1551/163.

»do tej(że) godziny« (9): ij taką tam oboie wielką boleſtz mieli/ ktoré nigdy ieſſcże byli nievcżuli aż do téy godziny. OpecŻyw 137; SeklKat C3v, X; BibRadz 1.Cor 4/11; BielKron 251; SkarŻyw 115; WujNT Act 10/30, 1.Cor 4/11; GosłCast 15. ~

»na godzinę« (27):

~ Wyrażenia: »na godzinę jednę« = (na) krótko; in hora una PolAnt; una hora Vulg [szyk 1 : 1] (2): Tedy Dániel/ ktoremu imię Belteſzácár (ſtał) zdumiawſzy ſię iáko ná godzinę iednę BudBib Dan 4/19[16]; WujNT Apoc 17/12.

»na jednęż godzinę« = równocześnie (1): ták iſz ná iednęſz ſię práwie godzinę zeſzli y Kśiążę y kowal. SkarŻyw 165.

»ani na jednę godzinę« = ani trochę (1): yáko Páweł ſ. kyedy fáłſſywi álbo obłudni bráćya chćyeli/ áby Titá był obrzázał/ nye vſtąmpił im áni ná yednę godźinę KromRozm III N4v.

»na każdą godzinę« (15): ForCnR C3; GliczKsiąż Cv; Leop 1.Cor 15/30; Omnibus horis, Ná káżdą godźinę. Mącz 263c, 166d; RejAp 82v, 96v; GórnDworz Bb6v; RejPos 298, 342v; SkarŻyw 120, 399; chćiał bym mu ná káżdą godźinę powiedźieć/ áby mię wpludry etc. cáłował. ReszPrz 48; GórnRozm C; GostGosp 132.

»na onę godzinę« (1): cżytał y myślił w ten cżás pod drzewem śiedząc Náthánáel. y dał mu tám Pan Bog ná onę godzinę wielką ſkruchę SkarŻyw 383.

»na wszel(a)ką godzinę« [szyk 3 : 1] (4): OpecŻyw 19; Cnotá ſwiętá á ſławá pocżćiwoſcią wielką/ Ktora ie záwżdy zdobi ná godzinę wſzelką. RejWiz 102v; Zywiſz, chowaſz, y dáruieſz/ á wſzem dobrym opátruieſz/ ná wſzeláką godźinę. ArtKanc T11v, L2v.

Szeregi: »na każdy czas i godzinę« (3): GliczKsiąż Cv; SkarŻyw 120; W káżdym gmáchu ma bydź záwżdy chędożniuchno ná káżdy cżás/ y godźinę. GostGosp 132.

»na godzinę, (i) na dzień« = in horam et diem Vulg (4): Rozwiązáni ſą tedy oni cżterey Aniołowie zgotowáni ná godźinę/ y ná dźień [in horam (marg) et diem (–)]/ y ná mieſiąc/ y ná rok/ áby pomordowáli trzećią część ludźi. BibRadz Apoc 9/15 [przekład teqo sameqo tekstu (3)] RejAp 81, 82v; WujNT Apoc 9/15.

»na każdą godzinę i na [jakimś] miejscu« [szyk 1 : 1] (2): Ztą zbroią we dnie y wnocy/ y ná káżdą godzinę/ y ná káżdym mieyſcu chodzić maſz SkarŻyw 399, 120. ~

»o godzinie« [zawsze z przydawką] (6): on Nazayuthrzs o Nyeſpornych godzinach vmarl. LibMal 1552/168; ArtKanc D11v; LatHar 312.

~ W charakterystycznym połączeniu: o godzinie nieszpornej (3).

Wyrażenia: »o tejże godzinie« = o tej samej porze (2): I rzekł Pan do Iozue: Nieboyſie ich: Bo iutro oteyże godzinie [hac eadem hora]/ ia the wſſyſtkie dam ku zránieniu przed oblicżnośćią ludu Iſráelſkiego Leop Ios 11/6; SkarŻyw 510.

»o tejże godzinie« = równocześnie (1): Y Wagá/ choćia ćiemna/ króm znáku nie minie: Bo znią Bootes wſchodźi o téyże godźinie Arkturem roświécony KochPhaen 21. ~

»od godziny« [zawsze z przydawką] (21):

~ Wyrażenia: »od onej godziny« = ex illa hora Vulg, PolAnt; ab illa hora PolAnt [szyk 10 : 1] (11): OpecŻyw 148; Y vzdrowiona ieſt oná niewiaſthá od oney godziny. Leop Matth 9/22; BibRadz Matth 17/18[17]; RejPos 45v, 74; BudNT Matth 15/28; LatHar 735; WujNT Matth 9/22, 15/28, 17/18[17], Ioann 19/27.

»od tej (to) godziny« = od chwili obecnej; ab hac hora JanStat (9): Iuż od tychmiáſt/ tzuſż od téy godziny/ nie będę pitz ſwami s tego vrodzeniá macżycżnégo OpecŻyw 93; Ia N. obrany Biſkup P. od tey tho godziny nápotym/ poſluſzny będę Swiętemu Piotrowi/ y ſwięthey Apoſtolſkiey Rzymſkiey ſtolicy KrowObr 127v, 36, 128; SkarŻyw 189, 211, 392; SarnStat 41, 1095.

»od tejże godziny« = od owego momentu (1): Potym rzekł do zwolenniká: Oto mátká twoiá. Y od teyże godziny wźiął ią zwolennik zá ſwoię. Leop Ioann 19/27. ~

»od godziny do godziny« = przez dobę (12): á ztey maſci na fleytuch plaſtrzyk vcżynić/ [...] á to do tey rozpadliny włoż á niechaygo tam od godziny do godzny [!] FalZioł V 107; ZapWar 1534 nr 2410; ná ocżyścienie vſtáwili wielki poſt/ to ieſt/ od godziny do godziny nic nie ieść áni pić BielKron 97, 68, 206v, 315v; SienLek 91, 124v, 125; ále ſtrzeláć bes przeſtánia od godźiny do godźiny/ áby obegnáńcy nie mogli potwierdzáć murow áżby do gruntu vpádły BielSpr 75; Bo nie tylko Marćina tkáią do młyná: áby w dzień ſwoy młynárzom robic nie dał: ále im pálce y cewy łámał/ ieſliby ſię robić od godźiny do godźiny ważyli CzechEp 83; GostGosp 62.

»około godziny« [ze zdaniem przydawkowym] (1): Sub horam pugnae, Około tey godźiny/ którey ſie mieli potykáć. Mącz 425a.

»przez godzinę« (1):

~ Szereg: »przez godziny i chwile« (1): cokolwiek ia kiedy mam cżynić/ mowić/ álbo myślić we dnie y w nocy/ przez godźiny y chwile żywotá mego. LatHar 489. ~

»w godzinę« (27): Iezuſa milégo w nieſſporną godzinę s krzyża ſeymowanijé. OpecŻyw 154; OpecŻywSandR nlb 5; Nie zázyąbyayże ciáłá/ też go názbyt nie pal/ [...] Wſzákoż w ſłuſzną godzinę day mu odpocżynąć RejWiz 62; LatHar 312.

~ w godzinę czego (4): MurzNT Luc 1/10; Leop Luc 1/10; LatHar 686; Y poſłał ſługę ſwego/ w godźinę wieczerzy [hora cenae] WujNT Luc 14/17.

W charakterystycznych połączeniach: w godzinę nieszporną (3), słuszną, wieczerzy.

Wyrażenia: »w bożą godzinę« = szczęśliwie, pomyślnie (1): Iedź gdźieś vmyślił/ iedź w Bożą godźinę Cnotliwy źiemku KlonFlis D4v.

peryfr. »w godzinę chłodną« = rano (1): Gdy lecie: tedy w godzinę chłodną/ to ieſt gdy ſlończe wſchodzi/ możeſz puſcić FalZioł V 61v.

»w dobrą godzinę« (6): Bene auspicari aliquid. W dobrą godzinę co począć czinić. Mącz 21d; WSiáday z dobrym ſercem/ ó królu cnotliwy/ Y w dobrą godźinę/ ná ſwóy koń chętliwy KochPs 28, 61; KochEpit A2v; KochPam 82; WyprPl C4.

»w jednę godzinę« = w krótkim czasie (1): Biádá/ biádá/ miáſto ono wielkie Bábilonia/ miáſto ono mocne: iż w iednę godźinę [una hora] przyſzedł ſąd twoy. WujNT Apoc 18/10.

»w jednę godzinę« = równocześnie (1): W piątki w iednę godźinę wſzyſcy iedzą/ bo ieden chodźi od domu do domu tłukąc kiycem we drzwi wołáiąc BielKron 464v.

»w każdą godzinę« (1): Zwłaſzcżá iż ná to mieyſce/ iuż ſie Fraucymer tocży/ Ktory w káżdą godźinę/ coś dziwnego krocży. PaxLiz D2.

»w onę godzinę« (3): MurzNT Matth 18/1; Leop Luc 1/10; W Onę godźinę [in illa hora] przyſzli do Ieſuſá vczniowie/ mowiąc WujNT Matth 18/1.

»w szczęsną godzinę« (1): A ty/ o pánie/ rácz wnidź do ſwégo pokóiá/ W ſzczęſną godźinę rácz wnidź ty/ y Arká twoiá. KochPs 195.

»w(e) złą godzinę« (2): Thák Rurał nyeborak we złą godzinę był prziyechał ná Syiem. GliczKsiąż I2; Mącz 120a.

Szeregi: »w czas, (i) w godzinę« (3): A gdy to ſobie w czás y w godźinę przeſtrzeże/ będźie pytał ná Práwie. GroicPorz vv, v; Infauste, et Infeliciter idem. Nie w dobry czás w złą godźinę. Mącz 120a.

»w godziny i momenty« = zawsze (1): ábyś racżył ſtrzedz tego wſzyſtkiego/ we dnie y w nocy/ w godźiny y momenty. LatHar 18. ~

»w godzinie« [zawsze z przydawką] (6):

~ Wyrażenia: »w każdej godzinie« (2): Zyły nie/ twoy gniew/ zrownał páięcżynie/ Wżdy piozno/ ácż ſchnie cżłek/ w káżdey godźinie GrabowSet Q3, K4v.

»w onej godzinie« (2): BudNT Matth 26/55; A w oney godźinie [in illa hora] sſtáło ſię wielkie trzęśienie źiemie WujNT Apoc 11/13.

»w tejże godzinie« = natychmiast (1): gdyż Piotr w teyże godźinie po wyznániu/ od páná ſzátánem názwan NiemObr 33.

»we wszelakiej godzinie« (1): Podź że iuż teraz do mnie/ ſercá ma ochłodo/ We wſzelákiey godźinie/ ma pewną [!] ozdobo. PaxLiz Dv. ~

»za godzinami« [z przydawką] (1): Cżemu ſie przyiaćiele y ſłudzy przypátruiąc/ vprośili áby zá łátwieyſzemi godźinámi/ liſtow álbo kart kilkánaśćie Dozoru domowego nápiſác kazał GostGospSieb +3v.

a. Czas, kiedy dzieje się coś ważnego (228): Othoż ſłyſzyſz iż ie obiecuie mocno záchowáć y ſtrzedz ich cżáſu naſroſzſzey godziny/ kthora ma przyść ná wſzyſthek ſwiát ſtráſznego á ſpráwiedliwego ſądu iego. RejAp 40; Thedy on rycerz gdyż był puſzcżon do lwá: bárzo ſie bał cżekáiąc godźiny rychłoliby był roſtárgan od lwá. HistRzym [118]; SkarŻyw 383.

godzina czego (26): gdy ſie przybliżál cżas ij godzina bożego narodzeniá/ powſtala panna z wielkié radoſcij OpecŻyw 15, 104; PatKaz II 56v; RejAp 119v; BudNT Cc7v marg; CzechEp 239; GrabowSet S; LatHar 643; ia też ćiebie záchowam od godźiny pokuſzenia [ab hora tentationis]/ ktora przyść ma ná wſzytek świát kuśić mieſzkáiące ná źiemi. WujNT Apoc 3/10, s. 354, Apoc 14/7, Bbbbbb4v; SiebRozmyśl [A4]v. Cf »godzina śmierci«.

godzina czyja (26): OpecŻyw 75v, 91, 106v, 172v; A nigd go niepojmáł/ Bo była ieſzcze nieprzyſzła godźina iego. MurzNT Ioann 8/20 [przekład tego samego tekstu OpecŻyw 75v, Leop ZZ, WujNT Ioann 8/20]; KrowObr 154; Leop ZZ; RejAp 125; gdyż widziſz iż cżás twoy záwſze ſtoi przed ocżymá twoimi/ á niewieſz ktorey godziny przypádnie tobie obiecána godziná twoiá. RejPos 6v; Niewiáſtá gdy rodzi/ wielką boleſć ma/ iż przyſzłá godziná iey [bibl.] RejPos 125v [przekład tego samego tekstu CzechEp 23, WujNT Ioann 16/21], 6, 41v; kłośie móy iedyny/ Ieſzcześ mi ſye był niezſtał/ á ia twéy godźiny Nieczekáiąc/ znowu ćię w ſmutną źięmię śieię KochTr 12; CzechEp 23; NiemObr 64; ArtKanc S4; LatHar 720 [2 r.]; WujNT Luc 22/53, s. 308, 310, Ioann 7/30, 8/20, 13/1, 16/21; Swiátá godziná oſtátnia iáko ſię ma rozumieć SkarKaz Oooo2c.

cum inf (1): A Apoſtoł Poweł [!] święty nas w tym przeſtrzega/ mowiąc: Wiedząc ten cżás/ że iuż nam cżás y godźina powſtáć ze ſnu. WerGośc 267.

Ze zdaniem przydawkowym z odcieniem czasowym [w tym z odpowiednikiem: ta (4); aby (10), gdy (9), kiedy (6), ktorej (6), w ktorą (5), że (4), iż (2)] (42): LibLeg 7/98v; OpecŻyw 50 [2 r.], 104v, 163v, 172v; KrowObr 23, 237v; RejAp 34, 125; Zbożna to godźiná byłá ktoreiem dał zapłátę zá nię. HistRzym 58v; RejPos 61, 146V; RejPosWiecz3 99v; GrzegŚm 7 [2 r.]; RejZwierc 166; BielSpr 76; BiałKaz Ev; BudNT Ioann 5/25, 28, 16/2; CzechEp 22; IAnie/ ćiérṕ iáko możeſz: prziydźie tá godźiná/ Ze ludźiom złym będźie ſwa zápłácona winá. KochFr 102; WerGośc 231; LatHar 54, 591; WujNT Matth 25/13, Ioann 4/21, 23, 5/25, 28 (11); WysKaz )?(2v; O ſczęśliwa godźino/ w ktorąś ſię rodźiłá SiebRozmyśl L; Boś ty rzekł: Teraz ieſt godźiná/ áby vmárli ſłucháli głoſu Syná Bożego/ á ktorzy vſłyſzą/ ożyią. SkarKaz 387b; PaxLiz C3v.

Frazy: »odeszła, przeminęła godzina« = transit hora Vulg, PolAnt [szyk zmienny] (3 : 1): vpadł ná źiemię/ y modliłſie: ieſliżeby mogło być/ áby odeſſlá od niego godziná/ y rzekł: Abbá/ Oycże/ wſſyſtkie rzecży tobie ſą możne: przenieśże ten kielich odemnie Leop Mar 14/35 [przekład tego samego tekstu (3)] BibRadz Mar 14/35; LatHar 707; WujNT Mar 14/35.

»przybliża się godzina« [szyk zmienny] (7): OpecŻyw 15, 100, 104, 104v; LatHar 648, 693; oto przybliżyłá ſię godźiná [appropinquavit hora]/ á ſyn człowieczy będźie dan w ręce grzeſznikow. WujNT Matth 26/45 [przekład tego samego tekstu OpecŻyw 104v, LatHar 693].

»przy(j)dzie (a. przyszła, a. ma przyść, a. idzie), przychodzi godzina« = venit hora Vulg, PolAnt; hora est iam Vulg [szyk zmienny] (52 : 6): LibLeg 7/98v; OpecŻyw 50 [2r.], 51v, 75v, 91, 163v, 172v; MurzNT Ioann 8/20, 17/1; KrowObr 23, 154, 237v; Leop Mar 14/41, ZZ; BibRadz Mar 14/41; RejAp 119v, 125; RejPos 41, 125; GrzegŚm 7 [2 r.]; BiałKaz Ev; BudNT Ioann 5/25, 28, 16/2, 4; CzechRozm 230; CzechEp 22, 23, 239, 270; KochTr 102; Pánowie towárzyſze/ niechcę od was zá zapłátę pieniędzy [...] tylko wáſzey krwie właſney/ doſyćieśćie mi wiernie ſłużyli/ iuż teraz przyſzłá godźiná/ ábyśćie wźięli zapłátę zá grzechy wáſze. WerGośc 231; GórnTroas 57; Nie iż świát mey ſtráty Chcąc; w tyśiąc zdrad ieſt vzbroiony; Ani/ że ma przyść oſtátnia godźiná/ Zywot mi brzydźi GrabowSet H4v; O Oycże ſpráwiedliwy/ y záwżdy chwálebny/ przyſzłá godźiná/ áby był doświadcżony ſługá twoy. LatHar 591, 591; WujNT Mar 14/41, Ioann 2/4, s. 310, Ioann 4/21, 23 (20).

Zwrot: »nie wiedzieć godziny, o godzinie; wiedzieć godzinę; godzina nie jest wiadoma« = de hora nescire Vulg, PolAnt; nescire horam Vulg [szyk zmienny] (20 : 3; 1; 1): SeklWyzn e2v; SeklKat R; HistAl B6v; MurzNT Mar 13/32; BielKom B4; LeovPrzep K; Ale ieſli ſie nie obudziſz/ przypádnę ná cię iáko złodzyey/ á nie będzyeſz wiedział godziny kiedy do ciebie przydę. RejAp 34, 90v, 96v; RejPos 6v, 7v [2 r.], 40, 146v, 340, 340v; RejPosWiecz3 99v; RejZwierc 166; BielSpr 76; LatHar 51; Dzień on y godziná nikomu nie ieſt wiádoma. WujNT Yyyyy3, Matth 24/36, 25/13, Mar 13/32; WysKaz 47.
Wyrażenia: »dobra godzina« (1): GDźieśkolwiek ieſt/ Bożeć pośli dobrą godźinę KochPieś 9.

»(nie)szczęsna (a. szczęśliwa) godzina« (9): O yakoſz ządlyuye oczekaual ſymeon oney ſcząſney godzyny wktorą by mu rzeczono ogląday tą panną ktora porodzylá zbauyczyela ſzwyata PatKaz II 62, 56v; RejJóz P8; HistRzym 45; ArtKanc R17v; O nieſzcżęſna godźino coś mnie w świát wydáłá/ Cżemuś nie rádniey z mátki do grobu podáłá? GrabowSet A4v; SiebRozmyśl L; PaxLiz C3v, E3.

»ona godzina« [szyk 4 : 1] (5): PatKaz II 62; BibRadz Mar 14/35; RejAp 41; WujNT Mar 14/35; A niech pocznę dźiś vmieráć Pánie BOże moy/ pierwey grzechom y ſwey woli y namiętnośćiom moim: á potym y świátu/ ktorego blizki náſtępuie koniec y czás bárzo niepewny: áby mię oná godźiná nie náſzłá iáko złodźiey/ nád czekánie y czuyność potrzebną. SkarKaz 423b.

»ostateczna (a. ostatnia jest) godzina« = według Biblii okres od przyjścia Chrystusa do końca świata; novissima hora Vulg [szyk 10 : 1] (11): iż piſmu ś. nie wierzy/ ktore iuż ty wſzytki látá od národzenia Meſyaſzowego/ ábo od poſtánowienia prze zeń od Bogá nowego przymierza/ názywa oſtátecżną godźiną/ y ſkońcżeniem wiekow/ á nie cżáſem tylko oſtátecżnym. CzechEp 354, 351 [3 r.], 353 [2 r.], 354 [2 r.]; Synaczkowie/ oſtátecznać ieſt godźiná: a iákośćie ſłyſzeli iż Antychriſt idźie: teraz wiele Antychriſtow náſtáło. ſkąd wiemy/ iż ieſt oſtátnia godźiná. WujNT 1.Ioann 2/18 [przekład tego samego tekstu CzechEp 351, 353]; SkarKaz Oooo2c.

peryfr. »ostatnia (a. ostateczna) godzina« = śmierć [szyk 3 : 2] (5): Rzekł mu Serapis/ dobra rzecż ieſt y krom boleſći oſtátniey godziny nie wiedzieć HistAl B6v; Ci teſz laſk w rękach ſwoich nietrzymáią/ ktorzy ſie tu na ſwiećie ná długie mięſſkánie funduią/ ná ſmierć y ná godzinę oſtátetzną/ rzadko álbo nigdy/ niewſpomináią. KrowObr 186v; RejAp 41; GrabowSet H4v; WysKaz 3.

»godzina śmierci, śmiertelna« (13 : 1): ktory koly czlowek czcze albo ſzliſchy czyſz [!] thy modlitwi themu bądzye wſzyawyona godzyna ſzmyerczy yego. PowUrb +4v; OpecŻyw 51v; SeklWyzn e2v; KrowObr 155v; RejAp 96v; SkarJedn 326; Godziná śmiertelna minąć mię nie mogłá WisznTr 31; LatHar 648; WujNT 292; WysKaz )?( 2v; O móy namilſzy Pánie/ vczyńże téż táką łáſkę zemną czáſu godźiny śmierći moiéy SiebRozmyśl D4v, Ev, K, Kv.

»ta godzina« (12): OpecŻyw 50, 163v; PatKaz II 56v; RejAp 90v; RejPos 7v, 146v; CzechEp 22, 354; KochFr 102; Oycze/ záchoway mię od tey godźiny. Lećiem dla tego (marg) to ieſt, ábych vmárł. (–) przyſzedł ná tę godźinę. WujNT Ioann 12/27, Ioann 16/4.

»zła godzina« (1): Ia w tym winná nie będę: zła przyſzłá godźiná: Zkąd przyczyná złego ieſt/ tám zoſtawa winá. GórnTroas 57.

»złożona godzina« (1): Boċ yſczie pewna nowyna Zecz iuż zlożona godzyna. Sktoram ieſt do cziebie poſlan RejKup e6v.

Szeregi: »chwila i godzina« (1): rácż ták ſpráwić ſerce moie/ ábym cżęſto ſię ná onę oſtátecżną żywotá niego chwilę/ y godźinę oglądał LatHar 639.

»czas, (i, ani, abo) godzina (i lato)« [szyk 17 : 2] (19): OpecŻyw 15, 51v, 104; Iż ma bog kazdemu zyawyċ. Y czas ſmierczy y godzinę RejKup 15; HistAl B6v; A bez weśći [!] ſchodziemy/ z omylnego ſwiátá/ Nie wiedząc pewnie cżáſu/ godźiny y látá. BielKom B4; RejAp 90v, 96v; RejPos 6v, 7v [2 r.], 40, 340; RejPosWiecz3 99v; BielSpr 76; NiemObr 64; WerGośc 267; LatHar 648; WujNT 310. [Ponadto przy innym szeregu 1 r.].

»(ani) dzień ani (i, abo) godzina« (13): SeklWyzn e2v; SeklKat R; MurzNT Mar 13/32; Aczkolwiekći tego przyśćia [Chrystusa] ſam Pan Bog wie rok/ dźień/ y godźinę LeovPrzep [K]; RejPos 340v; ábychmy vſtáwicżnie záwżdy ku tey potrzebie gotowi byli/ gdyż niewiemy nie tylko dniá ále y godziny/ kiedy ná nas z nieobacżká iáko złodziey przypaść ma. RejZwierc 166; LatHar 51; WujNT Matth 24/36, 25/13, Mar 13/32, Yyyyy3; WysKaz 3, 47.

α. W funkcji przysłówka:»godziny« [zawsze z przydawką] (26):

godziny czego (4): ktorzy Plánety zwierſchnie we Lwie známieniu godźiny národzenia ſwego mieli LeovPrzep Dv. Cf »godziny śmierci«.

Ze zdaniem przydawkowym z odcieniem czasowym [w tym z odpowiednikami: tej (2), onej (1); gdy (1), ktorej (1), skoro (1)] (3): Iż oney godziny ſkoro ſie ná ſwiat národził/ nátychmiaſt wſzyſtki Dijabły w piekle zburzył KrowObr 144v; RejPos 341; Y wy gotowi bądźćie: bo tey godźiny ktorey ſię nie domniemaćie [qua hora non putatis]/ Syn człowieczy przyidźie. WujNT Luc 12/40.

Wyrażenia: »ktorej godziny« (12): gdyż nigdy nie wiemy kiedy á ktorey godziny ma przypáść ná nas to záwołánie náſze. RejPos 258v, 6v, 7v, 61, 248v, 342, 344, Ooo4v; RejZwierc 171; Czuyćieſz tedy: ábowiem niewiećie ktorey godźiny [qua hora] wáſz Pan przyidźie. WujNT Matth 24/42, Matth 24/44, Apoc 3/3.

»onej godziny« (3): KrowObr 144v; RejAp 40; Pánno wielebna/ á tegoż Sędźiego Mátko: Nádźieio cżłeká vpádłego/ Ty/ Syná ſwego gniew/ oney godźiny Błagay: y ty proś by odpuśćił winy. GrabowSet X4.

peryfr. »ostatniej (a. ostatecznej) godziny« = przy zgonie [szyk 5 : 1] (6): PatKaz II 81v; MurzHist O4v; Day o ſtatniey godzyny/ niſz ſie z światem rozłączymy/ w tobie vfanie SeklPieś 15v; Wſpomoſz nas godziny oſtátetzney. KrowObr 176; SkarŻyw 4; ArtKanc M19v.

»godziny śmierci« (3): PatKaz II 81v; Márya mátko [...] thy nas od nieprzyiaćielá záſztzyć/ y godziny ſmierći przyimi KrowObr 164v, 162v.

»tej godziny« (2): Iż niechcę o was nic wiedzyeć/ boſcie nie cżuły/ [...] ániſcie były pilny tey godziny/ gdy was miano powołáć na ty gody ſwięte RejPos 341; WujNT Luc 12/40.

β. Wyrażenia przyimkowe w funkcji przysłowka (46):
»do godziny« [zawsze z przydawką] (4):

~ do godziny czego (2): Papieżowi powiádáli iſz przed śmierćią iego/ od piątku aſz do godziny ześćia/ widzieli nadedrzwiámi komorki iego/ krzyż złoty na ſamym powietrzu wiſzący. SkarŻyw [474]. Cf »do godziny śmierci«.

do godziny czyjej (1): oto biegamy zá ſwiátem á zá niewolniki iego/ ktorzy toż máią co y my iedno do nędzney godziny ſwey RejPos 316v.

Wyrażenia: peryfr. »do ostatniej godziny« = do śmierci (1): proſzę tedy/ ábyśćie mi poſłuſzeńſtwo wierne záchowáli/ [...] gdzie trzebá rádzili/ gdzie trzebá/ ręką cżynili do oſtátniey godziny BielKron 244v.

»do godziny śmierci« (1): ieſſcże przez maly cżas będę s wami/ tzuſs aliż do godziny ſmierći moie OpecŻyw 95. ~

»na godzinę« [zawsze z przydawką] (5):

~ Wyrażenia: »na onę godzinę« (4): Czekałem ćię Pánie kiedy mię záwołaſz: myślęć ſię ochotnie odezwáć: áby mię ná onę godźinę nic nie trzymáło/ áni przeſzkadzáło do wyſzćia z ćiáłá tego SkarKaz 553a, )(2, 423a [2 r.].

»na tę godzinę« (1): Prágnąłbych Anyołá coby mię pośilał y bronił y prowádźił. Służże mu teraz/ á ná tę go ſobie godźinę zámawiay y iednay. SkarKaz 423a. ~

»od godziny [czego]« (5):

~ W połączeniu z liczebnikiem porządkowym (2): bo acżkoli mily Iezus był blogoſlawiony od pirwéy godziny iego náſwiętſſégo pocżęciá ilé ku duſſy/ wſſakoż podlug ciala był podrożnik przed ſwym zmártwy wſtanijm OpecŻyw 93v; RejPs 198.

Wyrażenia: »od onej godziny« (1): przeto iżeś chował ſłowá ćirpliwośći moiey/ á ia też ciebie záchowam od oney godziny pokuſzániá twego RejAp 39v.

»od tej godziny« (2): PatKaz II 75; Czwarthy przyuyley wzyąla yſz od tey godzyny narodzenya dana yey byla ſtroza anyelſka PatKaz III 114v. ~

»przy godzinie [czego]« (1):

~ Wyrażenie: »przy godzinie śmierci« (1): iáka ná ten czás/ przy godźinie śmierći moiéy/ pádnie boiaźń na duſzę moię: ieſli nie będźie łáſki á miłośierdźia iego świętégo? SiebRozmyśl I2. ~

»w godzinę« (30):

~ Ze zdaniem przydawkowym z odcieniem czasowym [w tym z odpowiednikiem: w onę (3); gdy (2), w ktorą (1)] (3): ktorąś dla mnie bárzo mizernego ćierpieć racżył ná krzyżu/ á zwłaſzcżá w onę godźinę gdy duſzá twoiá przenaśláchetnieyſza z błogoſłáwionego ćiáłá twego wyſzła LatHar 280; Proſzę ćię przez onę ſwiętą y niewymowną rádość/ ktorą rozrádował ſię duch twoy/ w onę godźinę/ w ktorą ćię potkáło zwiáſtowánie Gábryelá Archányołá LatHar 487; SkarKaz 422b.

Wyrażenia: »w onę godzinę« (5): RejAp 40; LatHar 143, 280, 487; Coby rad widźiał w onę godźinę gdy konáć pocznieſz/ to teraz obmyślay y wykonyway. SkarKaz 422b.

»w ostateczną (a. ostatnią) godzinę [czego]« (5): PatKaz II 84v; rátuy mię w onę oſtátecżną godźinę śmierći moiey LatHar 643, 29, 300; żeby ábo náwrocenie ſwe miał odkłádáć ná godzinę śmierći/ ábo ſobie obiecowáć łáſkę Bożą w oſtátnią godzinę żywotá ſwoiego WujNT 292.

»w srogą godzinę« (1): Othoż ſłyſzyſz iż niewiernikom [...] powiedział/ iż tu krotkie á márne dokońcżenie ich/ á w onę ſrogą godzinę [...] obiecał im iż będą biegáć/ wołáć [...] do gor áby ie okryły przed ſrogoſcią dniá onego RejAp 40.

»w straszliwą godzinę« (1): day mi to [...]/ ábym w onę ſtráſzliwą godźinę/ nálazł miłośierdźie LatHar 143.

»w godzinę śmierci« (19): od zloſcywego nyeprzijacyelya obroń myα wgodzynα ſmyercy wzowy myα BierRaj 20v; PatKaz II 84v; PatKaz III 91; Teſtáment Iozephá Pátryárchy Cárogrockiego Grekom wſzytkim práwie w godzinę śmierći piſany. SkarJedn 294, 295; LatHar 7, 8, 29, 39, 48 (14).

Szeregi: »w godzinę, w czas« (1): A ty dwá dźiały przyſzły przed Bogá w godźinę/ w czás/ y w dźień ſądu ktory miał vczynić miedzy wſzemi narody [in statutum ex illo iam tempore diem coram Deo universis gentibus]. BibRadz Esth 10/11.

»w dzień i w godzinę« = in die et (in) hora PolAnt, Vulg (3): Przyidźie pan ſługi onego wdzień ktorego nie mniema/ y wgodzinę ktorey niewie BudNT Matth 24/50 [przekład tego samego tekstu (2)] WujNT Matth 24/50 Luc 12/46. [Ponadto przy innym szeregu 1 r.].

»na ktorym miejscu i w ktorą godzinę« (1): bo co dáley to bliżey ku ſmierći idziemy/ á o niey áni wiemy áni myſlimy gdzie nas zdibáć á záſkocżyć ma/ y ná ktorym mieyſcu/ y w ktorą godzinę RejZwierc 170v. ~

»w godzinie« (1):

~ Wyrażenie: »w onej godzinie« (1): Kto ſtánie w oney ſtráſzliwey potrzebie/ Co świát odnowi/ odmiánę da w niebie? W oney godźinie/ pełney trwog/ teſknice GrabowSet X4. ~

4. Określone przepisami liturgicznymi brewiarzowe modlitwy kapłańskie, odmawiane w Kościele katolickim w określonych godzinach [tylko pl]; preces horariae Murm, Mymer1, BartBydg; horae Cn (49): Murm 128; Mymer1 8; BielKron 164; Lecż przy Mſzey świętey y ná inſzych Godźinách/ ſłuſznie tylko tych ięzykow vżywamy/ ktore oſobliwie Pan Chriſtus ná Tytule Krzyżá ſwego poświęćić/ y Kośćiołowi zálećić racżył WujJud 182; Nigdy iutrzniey y innych godzin/ y Mſzey przez cały ſwoy żywot nie omięſzkáłá/ okrom niemocy. SkarŻyw 161; LatHar 106 marg, 302.
Zwroty: »godziny mowić (a. mawiać)« [szyk zmienny] (4): Cżaſem nam y ſwieċzky gaſył Gdys my godzyny mawiali RejKup cc4v, Cc; A ſą ludzie tego ſwiátá/ ktorzy dármo chleb iedzą nic nietzynią/ [...] roſkoſzy płodzą/ godziny niewiem iákie mowią KrowObr 36v; LatHar 507.

»śpiewać godziny; śpiewanie godzin« (1; 1): Był ten święty/ w modlitwie/ w śpiewániu godzin/ w pſalmach [...] y podnoſzenim myśli do Páná Bogá nieprzerobiony. SkarŻyw 471, 507.

Wyrażenia: »dzienne godziny« (1): cżytał/ śpiewał/ dzienne y nocne godziny/ igrzyſk ſię y zábaw młodzieńſkich wiárował. SkarŻyw 507.

»godziny kapłańskie, księże« (2 : 2): Preces horariae, godzyny caplanskye BartBydg 121; O Modlitwách Zborowych/ o śpiewániu y o Godźinách Kośćielnych álbo Kśiężych. WujJud B6v [idem] 183, SkarŻyw 412.

»godziny kościelne« [szyk 11 : 2] (13): Ten pſalm prze wielkoſć iego ieſt ná częſći rozdzielony/ á bywa mowion wgodzinach koſćielnych RejPs 174v; WujJud B6v, 183, 186v marg, Mmv, Mm6v; WujJudConf 186v; Ná tym mieyſcu przez długi cżás/ ná godziny kośćielne/ iutrznią/ nieſzpor/ Tertię/ Sextę Nonę/ ſłychana byłá dziwna muzyká y śpiewánie chwalących Bogá SkarŻyw 179; LatHar 302 [3 r.], 507, Aaa7v.

»nocne godziny« (1): SkarŻyw 507 cf »dzienne godziny«.

Szereg: »godziny, (albo, i) pacierze« [szyk 4 : 2] (6): SeklKat F3v; WujJud 187v; Godźiny kośćielne álbo Paćierze Kśiężey/ ktore zową horas Canonicas, to ieſt porządzone ná cżáſy y ná godźiny pewne Paćierze/ ktore Papieżnicy śpiewáią ſobie/ álbo mowią/ nie były znáiome onemu Kośćiołowi Bożemu pirwſzemu. WujJudConf 186v, 187v; SkarŻyw 575; LatHar 507.
a. Modlitwy z nabożeństwem do Marii Panny (18):
Zestawienie: »Panny Maryjej godziny« (1): Nád poſpolite modlenie godzin kápłáńſkich/ Pánny Máryey godziny/ śiedm pſálmow y zá vmárłe przydawał SkarŻyw 412.
α. Zbiór modlitw do Marii Panny (17):
Zestawienie: »Rzymskie godziny Panny Maryjej« [szyk zmienny] (17): Maſz o nim modlitwę w ſzoſtym rozdźieleniu: ábo tę zmow z Godźin P. Már. Rzymſkich. LatHar 12, 21 marg, 24 marg, 41 marg, 50 marg, 54 marg (17).

Synonim: 3. czas.

HG