[zaloguj się]
[pdf]

ALEŻ (35) cn i pt

cn (25), pt (10).

-ż : -sz (11 : 18).

a jasne; ależ (5), aléż (3), al(e)ż (27); ależ SienLek (2), Mącz, ależ : aléż MurzHist (1 : 1), MurzNT (1 : 2).

Sł stp notuje, Cn brak, Linde XVI w. (jeden z tych samych przykładów).

I. Spójnik (25):
1. Wprowadza wypowiedzenie podrzędne (21):
a. Okolicznikowe czasowe; dopóki nie; donec Vulg (4): czoſmi pana Vilyamowſkyego ſſam zadzyerzely przi ſſobye do thich czaſſow. alyeſz ſzye nam ſprawyedlywoſcz ſthanye. LibLeg 11/155v; Leop 3.Reg 22/11, Eccli 13/8, Hebr 1/13.
b. Okolicznikowe czasowo-warunkowe; nisi Mącz (16): Nikomu niepowiadaićie widzęniá/ aléſz ſyn człowieczy z martwych wſtanie MurzNT Matth 17/9; Alye nyemogl ynaczey od nyego ych [kluczy] doſtacz alyeſz mv ye vkradl LibMal 1554/185v; Leop Eccli 35/21, 22, Ps 131/5, BBB3.

W połączeniu z trybem warunkowym (5): yſch wzadne namovi wſthapowacz vameſzmi nyeroſkazaly alyeſzbi Vilamowſzki do waſch ſzwobodnye prziyachal LibLeg 11/161; Leop Eccli 35/23, Is 42/4; W czym táki zakon godno mieć/ aby nigdy nie iadł áni pił/ áleżby práwą żądzą miał SienLek 3v. Cf »nie pierwej ... ależ«, »nie ... ależ pierwej«.

Połączenia: »ależ gdy«: kthorich [pieniędzy] yey nyevidala alyeſz gdi myala Iſcz thu do poznanya LibMal 1552/169v.

»ależ kiedy«: nięmogli być na duſzy ſwyi vſpokoięni/ aleſz kiedy iego naukę/ o panie Chriſtuſie i dobrodzieiſtwach iego vsłyſzáwſzy: grzechów przepuſzċzęnié [..,] otrzymali. MurzHist Cv.

»drzewiej nie ... ależ«: Czarownyczo drzewyey thy mey krowye vzithku nyeodymyeſch, alyeſz ſnyey ſwyąthi bozi krzyſz ſymyeſch LibMal 1544/86.

»nie pierwej ... ależ« (2):[Jagiełło] niechćiał ná fuki Witułtá brátá ſwego/ bitwy pierwey począć/ áleżby był Mſzey poczętey w námiećie doſłuchał OrzRozm M3v; Hirudo nisi plena non omittit cutem. Piyawká pierwey ſie nie puśći ciáłá alież będzie pełna Mącz 156d.

»nie ... ależ pierwej«: Niechciey panować, aleſzby pirwey był poddan panowaniu BielŻyw 7.

c. Okolicznikowe stopnia (1):

Połączenie: »tak ... ależ«: Tak iſcie cżaſem iężik rzecżnikow niemocen bywa, ależ go trzeba pobzrękiem [!] vzdrowić. BielŻyw 64.

2. Wprowadza wypowiedzenie współrzędne przeciwstawne; ale (4): nie zatrzyma [Bóg miłosierdzia], ależ nas przez ſyna ſwego wybawi z moci dyabelſkiey WróbŻołt aa3v; RejKup bb2; Nie wroćimy ſie do namiotow náſſych/ áni żaden do ſwego domu nie wnidzie/ áleſz to wſſyſtcy w obec vczyniemy przećiwko Gábáá [Non recedemus in tabernacula nostra ... Sed hoc contra Gabba in commune faciamus] Leop Iudic 20/9; ActReg 174.
II. Partykuła (10):
1. Uwydatniająca; aż (3): yako kady gyda oth wagla godzathkowskyego mosthv drogą yardanowska a stapywszy stheytho droghy a lesz do rzeky ZapWar 1527 nr 2376; kadym przeshedl rzeką nrową przesz lasszy ygaye od granycze proszkowskyey alesz do granycz moszenskych ZapWar 1532 nr 2403, 1527 nr 2376.
2. Ograniczająca; dopiero, jedynie, jak tylko (7): a nye poszlalem onych [świerzepic] do obory Crolewskyey w kthorychem nye myal pvsczycz alesz na rakoyemsthowo [!] ZapWar1534 nr 2410; Przeciwnici moi zydowie nawroczą ſie ależ wiecżor WrobŻołt 58/7; LibMal 1549/148v; Nigd Franciſzku niemoże pana Ieſuſa Chriſtuſa/ panem ſerdecznie powiedźiéć/ aleſz za pomocą ducha świętćgo MurzHist K; ieſli niemógł inaczyi otrzymać tego częo pragnął/ aleſz gratią nowo wymyślonyi Reguły MurzNT 108v, 73v; A przeto ſtárzy ludźie mądrzy mięſá nie iadáli áleż ná walce gdy prácowáli. SienLek 5v.

MB