« Poprzednie hasło: ANJELIKA | Następne hasło: 2. ANJELSKI » |
1. ANJELSKI (401) ai
any- (191), ani- (177), angi- (16), ang- (13), anj- (3), angy- (1).
Wszystkie samogłoski jasne.
sg | ||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
m | N | anjelski | f | N | anjelskå | n | N | anjelskié |
G | anjelskiégo | G | anjelski(e)j, anjelskié | G | anjelskiégo | |||
D | anjelski(e)mu | D | anjelski(e)j | D | anjelski(e)mu | |||
A | anjelski, anjelski(e)go | A | anjelską | A | anjelskié | |||
I | anjelskim | I | anjelską | I | anjelskim | |||
L | anjelskim | L | anjelski(e)j, anjelskié | L | anjelskim | |||
V | anjelski | V | anjelskå | V | anjelskié |
pl | ||
---|---|---|
N | m pers | anjelscy |
subst | anjelskié | |
G | anjelskich | |
D | anjelskim | |
A | subst | anjelskié |
I | m | anjelskimi, anjelski(e)mi |
f | anjelskimi | |
n | anjelskimi, anjel(e)mi | |
L | anjelskich | |
V | m pers | anjelscy |
sg m N anjelski (34). ◊ G anjelskiégo (21); -égo (2), -(e)go (19). ◊ D anjelski(e)mu (1). ◊ A anjelski (19), anjelski(e)go (1). ◊ I anjelskim (13). ◊ L anjelskim (2). ◊ V anjelski (2). ◊ f N anjelskå (27). ◊ G anjelski(e)j (12), anjelskié (3); -(e)j PatKaz II, RejPosWstaw, CzechRozm, SkarŻyw (2), CzechEp, LatHar, GrabowSet, WujNT (3), SkarKaz; -é OpecŻyw (2), BudNT; -é (2), (e) (1). ◊ D anjelski(e)j (1). ◊ A anjelską (24). ◊ I anjelską (25). ◊ L anjelski(e)j (7), anjelskié (2); -(e)j KrowObr (3), BibRadz, SarnUzn (2), SkarŻyw; -e OpecŻyw, OpecŻywSandR. ◊ V anjelskå (5). ◊ n N anjelskié (26); -é (5), (e) (21). ◊G anjelskiégo (26); -égo (3), -ego (1), -(e)go (22); -égo SiebRozmyśl; -égo : -ego OpecŻyw (2 : 1). ◊ D anjelski(e)mu (2). ◊ A anjelskié (38); -é (4), -(e) (34). ◊ I anjelskim (13). ◊ L anjelskim (6). ◊ V anjelskié (2); -é (1), -(e) (1). ◊ pl N m pers anjelscy (4). subst anjelskié (21); -é (1), -(e) (20). ◊ G anjelskich (15). ◊ D anjelskim (1). ◊ A subst anjelskié (27); -é (7), -(e) (20). ◊ I m anjelskimi (6) PatKaz III (2), KromRozm I, SkarŻyw, LatHar, WujNT, anjelski(e)mi (4) RejPos (2), RejPosWstaw, BudNT. f anjelskimi (3). n anjelskimi (1) WujNT, anjel(e)mi (1) PatKaz II. ◊ L anjelskich (5). ◊ V m pers anjelscy (1).
Sł stp, Cn notuje, Linde XVI(XVIII) – XVIII w.
W charakterystycznych połączeniach: anjelski dwor hierarchije, huf, liczba, mocarstwo, rycerstwo, rzesza (3), trony, wojsko (3), zastęp (2), zbor (4), żołnierstwo; anjelska natura (8), osoba (2), persona, postać, postawa (5), społeczność, stan (2), stworzenie (4), urząd (2).
»anjelscy mężowie; mężowie anjelscy« (2): [Attyla powiedział] dwá mężowie Anielſcy po bokách Papieſkich z miecżmi ſtali grożąc mi śmierćią SkarŻyw 318, 318.
»pan, krol, książę anjelski [szyk zmienny]« = Chrystus (4 : 2 : 1): OpecŻyw 91v; Kryſtus prawdziwy Bog y Pan Anyelſki. RejAp 197v marg [idem Eev] 197, Eev; ále iż był Kśiążęćiem ánielſkim/ ſynem Bożym ſłowem Bogiem. CzechRozm 50v; Przedziwne národzenie krolá Anielſkiego ArtKanc B2; Bym Anyelſkiego Páná/ kroluiących Roſkáżyćielá/ y ſprawcę władnących [...] przyiął GrabowSet O2v.
»pani, krolowa anjelska [szyk zmienny]« = Matka Boska (12 : 2): KRolowá niebieſká/ Weſel ſie anielſká/ Alleluia. OpecŻyw 171v, 10v, 183, 186; [panno Maryjo] aboczyem od uyekow panyą anyelſką yeſteſz uybrana przed tym nyſzly bog ſtworzyl anyoly PatKaz II 27v 23, 76v, 77v; PatKaz III 115, 117; Anielſka Páni ſpuść nam łáſki twoiey KrowObr 177, 171v, 217; LatHar 481.
»widzenie, objawienie, zjawienie anjelskie [szyk zmienny]« visio angelorum Vulg (10 : 6 : 2): A nienalazwſſy/ ciala iego/ przyſfly powiedaiątz ijżeby tylko widzenijé anielſkie widzialy/ ktory powiedál/ ijżby wſtál z mártwych OpecŻyw 168 [idem BibRadz Luc 24/23, MWilkHist I4, WujNT Luc 24/23]; zweſelym przyutala gy pouyedayącz mu, anyelſkye obyauyenye y poſelſtwo oth wſzechmocznego boga PatKaz II 64v, 62v, 64v, 85v; TarDuch C7v; HistAl Cv; BibRadzLuc 24/23; BielKron 138, 365; SkarŻyw 81, 243, 363; MWilkHist 14; NiemObr 70; Powiedz nam Márya/ coś ná drodze widźiáłá? Grob Chryſtá Pána żywego/ [...] Anyelſkie ziáwienie LatHar 361, 405; WujNT Luc 24/23.
»anjelskie (w)zwiastowanie, poselstwo [szyk zmienny]« (9 : 5): PatKaz I 8v; yſz to dauyd prorokoual o anyelſzkym wſzwyaſtowanyu PatKaz III 129v; BielKron 143v; Pocżąthek poſelſtwá Anielſkiego. RejPos 271 marg, 269, 298; ktorzyſmy przez Anyelſkie zwiáſtowánie Chryſtuſá Syná twego wćielenie poználi LatHar 13, 11, 251, 393, 405, 501, 515; ROZMYSLANIE PIERWSZE Zwiáſtowánia Anyelſkiégo. SiebRozmyśl G2.
»hymn anjelski« = hymn pochwalny Gloria we Mszy św. (4): Może w ten chwálebny dźień/ y przez oktawę/ mowić Hymn Anyelſki/ z rozdziału wtorego LatHar 402, 86, 347, 575.
»(pozdrawianie) pozdrowienie anjelskie« = modlitwa Ave Maria (15): Pozdrawiánie Angielſkie/ Apoſtolſka Trádicya ReszPrz 37 marg, 37; ZOłtarz tedy álbo Pſáłterz iey/ zámyka w ſobie piętnaśćie Páćierzy/ ſto y pięćdzieśiąt pozdrowienia Anyelſkiego/ á troie Kredo. LatHar 507, +6, ++8v, 508, 509 [2 r.], 525 (13).
»Zwiastowanie Anjelskie« = nazwa święta w kościele katołickim: W dźień Zwiáſtowánia Anyelſkiego LatHar 742.
Ironicznie: ále wſzytki [kardynały] zhołdowáłá Angielſka pekunia/ iż Angioł [Jan Anioł Medychin kardynał] na gorę wſtąpił/ y zoſtał Papieżem BielKron 239.
»anjelski żywot; żywot anjelski« (10 : 4): Vyrzyſz [...] ſwoie nieożęńſtwo/ albo Anielſki żywot/ ſwoię przyſięgę/ ktorąś vtzynił Papieżowi y Kápitule? KrowObr 241; Lecż Chryzoſtom náukámi świeckimi opátrzony/ vdał ſię na żywot Anielſki/ zakonny/ y puſtelnicży. SkarŻyw 86, 30, 31, 89 cf »anjelski a niewinny«, 242 [2 r.], 298 (12); Stąd to mamy/ iż ſtan pánieńſki y bezżeńſki/ ieſt żywot anielſki w ſkázitelnym ćiele. WujNT 93.
»chleb, pokarm anjelski [szyk zmienny]« = bibl. manna z nieba; angelorum esca Vulg (1 : 2): RejPs 115; Zá kthore rzecży ochłodźiłeś lud twoy pokármem Anielſkim/ zeſławſzy im z niebá bez pracy chleb gotowy BibRadzSap 16/20; KochPs 116.
»anjelski doktor« = św. Tomasz z Akwinu (2): [św. Tomasz] ktory ſłuſznie Anielſkim doktorem názwány ieſt. SkarŻyw 203; iáko S. Thomaſz/ Anyelſki on Kośćiołá Bożego Doktor w kśięgách ſwych wyłożył LatHar 245.
»niebieski (i) anjelski« (3):LatHar 244, 678; á sſtał ſię z niego inny niebieſki Anyelſki chleb/ ktory ieſt ciáło iego. SkarKaz 159b. cf »anjelski chleb« = Eucharystia
»anjelski a niewinny«: Oni na to niedbáiąc/ iego Anielſki á niewinny żywot potępili SkarŻyw 89.
Cf NIEANJELSKI
TG