[zaloguj się]
[pdf]

KARAŚ (22) sb m

Oba a jasne.

Fleksja
sg pl
N karaś karasie
G karasia karasi, karasi(o)w
D karasiowi
A karasia
I karasi(e)m
L karasiu karasi(o)ch
inne pl N a. A - karasie

sg N karaś (3). ◊ G karasia (5). ◊ D karasiowi (1). ◊ A karasia (1). ◊ I karasi(e)m (1). ◊ L karasiu (4). ◊ pl N karasie (2). ◊ G karasi (2), karasi(o)w (1); -i RejZwierc; -i : -(o)w ZapWar (1 : 1). ◊ N a. A karasie (1). ◊ L karasi(o)ch (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVII (z Cn) – XVIII w.

1. zool. Garassius carassius L. (Rost.); wysoko ceniona ryba słodkowodna z rodziny karpiowatych (Cyprynidae) o wrzecionowatym kształcie ciała; coracinus albus a. fluviatilis Cn (21): Iakom ya nyevylovyl Ryb poszpolythychthoyesth lynow et karaschy szamowthor wyego yezyerze ZapWar 1504 nr 2017; O Karaſiu y Dubielu/ ktorzy ſie rodzą poſpolicie w ſtawiech/ á rzadko w rzekach FalZioł IV 41b; [dubiel] Lepſzy niż Karp/ podleyſzy niżli karas. FalZioł IV 41c, +7c, IV 41b [3 r.]; GórnDworz P6v; O Káráśioch. Strum P4v, O, O3.

W połączeniach szeregowych (4): ZapWar 1550 nr 2672; Albo też ná mnieyſzych wodach káráśi/ kárpi/ okuni/ y ſzcżucżek ſobie náłowić. RejZwierc 111; Strum H4v; Gdy ma Płoćicę/ Kleńcá/ Sżcżukę/ Liná. Kárp/ Okuń/ Káráś/ Kleſzcż mu nie nowiná: Nie dba o Dorſze/ Sżtokfiſze/ Báleny/ Flándry/ Mureny. KlonFlis B4.

W charakterystycznym połączeniu: (na)łowić (wyłowić) karasi(a) (3).

Wyrażenie: »na kształt karasia, jako karaś« = w kształcie rombu lub romboidu (4 : 1): gdzie ćwicżone Rycerſtwo prędko Ordynek inſzy mogą vcżynić ná iedno kiwnienie Hetmáńſkie [...]/ może z gránowitego przecżynic ná klin/ to ieſt/ ná trzy węgły/ s tákiego záſie może przecżynić prędko dwá kliny ſpołu ná kſttałt [!] Ryby Káráśiá BielSpr 10; Wodz [...] rośćiągnie [...] woyſko ono ná kſztałt iáko Káráś álbo gránowite BielSpr 22v, 23 [2 r.], 31v.
W przen (1):

W połączeniu szeregowym (1): A ſnadz nie wſſytko z dowodem Zábrnąłeś iáko zniewodem Káráſiá/ liná y ſſczukę Ták rázem wſſytko potłukę RejRozpr C2v.

2. Obsceniczne określenie członka męskiego (1): bo ná cię vderzyło było Dáleko więtſze woyſko [...]. Ledwiem ié żywym ſrebrem odpędził od ciebie: Wyſechłeá, ſkrzywiłeś ſię, zbladłeś, z gębyć śmierdzi: Ty z ogniłym kárásiem, coć go ſzczećinámi Albo ſkrzelámi ſwymi okunie Hiſzpáńſkie Skłoły, áleć z przedmieścia Hálickiego były. CiekPotr 33.

ZCh