[zaloguj się]
[pdf]

KONTRAKT (77) sb m

c- (62), k- (15); -kt (40), -ct (37).

o oraz a jasne.

Fleksja
sg pl
N kontrakt kontrakty
G kontraktu kontraktów
D kontraktu kontrakt(o)m
A kontrakt kontrakty
I kontrakt(e)m kontrakty
L kontrakcie kontraktåch, kontrakci(e)ch

sg N kontrakt (10). ◊ G kontraktu (11). ◊ D kontraktu (1). ◊ A kontrakt (14). ◊ I kontrakt(e)m (5). ◊ L kontrakcie (6). ◊ pl N kontrakty (7). ◊ G kontraktów (5); -ów (2), -(o)w (3). ◊ D kontrakt(o)m (1). ◊ A kontrakty (12). ◊ I kontrakty (1). ◊ L kontraktåch (2) LibLeg, SarnStat, kontrakci(e)ch ModrzBaz (2); -åch (1), -(a)ch (1).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVII (z Cn) – XVIII w.

Układ, umowa (czasem zawarta na piśmie), precyzująca warunki i zobowiązania, głównie o sprawach majątkowych; dokument, dowód tej umowy; auctoramentum, commercium, condictum, conditio, constitutum, contractus, conventio, conventum, conventus, formula, mancipium, ultro citroque facta obligatio, pactio, pactum, stipulatio Cn [contractus – zmowa BartBydg; – smowa, skupienie, kupia Mącz 461c] (77): Przypatrziwszy się Contractom niepewnym Więcey ſobie miedzy stronami ſprzećiwnym, a ſzkodliwym. Te Contracti iednoſtainą zgodą ſprzizwolieniem wyzei omienionych ſtron, wniwecż zepsowali ZapKościer 1580/12v; dlia liepſzego potwierdzenia Contractu thego, wkxięgi vrzędowe wwieść thęn Contract Wczym y sliachetny Pąn Bieniasz gdyby Contractu themu dosyć nie cżynil, A onemu ſię ſprzećiwil, thyſz winye podliegly Tyſiącu Węgierſkich zlotych ZapKościer 1580/14, 1580/4, 13 [3 r.], 14v, 15, 15v (16); Tákiéż Pieczętarze/ którzyby ná ten czás przy Dworze náſzym byli/ będą powinni contrákty té rękámi ich podpiſáné pieczętowáć/ y w oſobny reyeſtr wpiſowáć. SarnStat 441; COMMVTATIO. TO ieſt piérwſzy y nadawnieyſzy contráct ná świećie: Bo ſtárzy ludźie z przodku, póki ſignatum aurum, argentum, et aes nie było, tedy ieno rzecz zá rzecz, ſpeciem pro ſpecie, terram pro terra zamięniáli. SarnStat 1269; DArowániéieſt czwarty á nalepſzy contráct, że kto z miłośći álbo z ludzkośći co komu przywłaſcza. SarnStat 1274, 99, 644, 697, 1268, 1269 (13); KlonWor 64, 69 [2 r.].

kontrakt czego (3): A ten contráct zamiány, iáko y Donationis obá ſą irreuocabiles. SarnStat 1269, 99, 1274.

kontrakt około czego (1): SarnStat 1166 cf »kontrakt wieczny«.

kontrakt o kogo, o co (3): SarnStat 1271; On [Judasz] od potraw Páńſkich/ Z vmytymi nogámi/ do Xiążąt Kápłáńſkich: Cżyni Kontrákt o Páná. KlonWor 28. Cf »w kontrakt wniść«.

kontrakt na co (1): Będą tedy mieli ći pánowie Prowizorowie deputowáni [...]/ ná té wysſzéy pomienioné ſummy czynić wſzelákié contrákty/ ze wſzelákiémi oſobámi SarnStat 441.

kontrakt z kim, z czym (5): RejZwierz 119v; ktory Contract ma S pany Podlieſkiemi w malym Podlieśiu ZapKościer 1580/15; SarnStat 441, 1271. Cf »w kontrakt wniść«.

kontrakt między kim (a kim) (4): Ieſli między Credytorem á dłużnikiem odmienił by ſye Contrákt/ y odnowił krom przyzwolenia rękoymiego/ tedy przes tho odnowienie Rękoymia od rękoiemſthwá bywa wolen. GroicPorz r3v; Tak yako ſzyę contrakt stal myedzi braczą: yſz slachetny Pán waltyn Goſtomſky babka ma dacz bratu swemu Ianuſzyewy: za Grunt y zawyerchnocz sto slotych y 12 ZapKościer 1585/57v, 1580/12v, 14v.

W połączeniach szeregowych (4): Z tego też práwá zá potrzebámi ludzkimi vroſły vmowy/ targi/ rozmáithe Contrákty/ kupowánie/ przedawánie/ naymy/ towárzyſtwá/ Imienia trzymánie/ budowánie/ walki/ obroná GroicPorz a2v, k, m2; DRVGA CZĘSC METRIKI W ktorey ſye opiſuią formy Pozwow/ Zapiſow/ Kontráktow/ y inſzych ſzkryptur práwnych. SarnStat 1242.

Zwroty: »kontrakt czynić (a. uczynić); kontrakt uczyniony« [szyk zmienny] (5; 1): UstPraw F4v; WIlcy kontrákt z Owcámi byli vcżynili/ Wilcżętá im w zakłádzye/ máłe zoſtáwili. RejZwierz 119v; Druga vbożſza żoná niewinna ſwym poſágiem nágrádzáć tego co piérwſza przynioſłá, bo z ſobą o to contráctu nie czynili, bo ſie nie ználi SarnStat 1271, 441 [2 r.]; KlonWor 28.

»kontrakt (s)trzymać« (2): tudzieſz y opiekunowie Succeſorow imieniem ich, obiecuią wewſzytkim Contract tęn trzimać. ZapKościer 1580/13v, 1580/13v.

»[o kogo] w kontrakt [z kim] wniść« (1): Pisałem mu był niechciałli by był okowale wkontraktiaki znim wnisc ActReg 81.

Wyrażenia: »kontrakt listowy« (1): My tedy wyzey omieni [!] dlia liepſzey wiary do Contractu liſtowego pieczęć, przyciſnęliſmy prawdziwe o thym ſwiadectwo daiąc ZapKościer 1580/14.

»pisanie kontraktu« (1): Prziſzedwszy przed prawo [...] sliachetny Dzieniſz Ieżewſki, S Sliachetnymi Michale[m] Podlieſkim, y Maćieiem Cieſzycą żądali ſą od naſ pisania Contractu ktory miedzy sobą maią ZapKościer 1580/12v.

»kontrakt słowny« (2): NIema bydź nikt pozwan do ſądu/ áni ma bydź ſądzon o Contrákt ſłowny/ któryby nie był iákim zapiſem Ziemſkim ábo Grodzkim vmocniony SarnStat 1174, 1174.

»kontrakt wieczny« = testament (1): gdźie káżdému wolno contrákty ſwé wieczné około imion ſwych opiſowáć komu chce. SarnStat 1166.

Szeregi: »kontrakt i obligacyja« = contractus et obligatio Modrz (2); ModrzBaz 76v; Któré Contrákty y Obligáciȩ przez nie czynioné/ de communi conſilio máią wydáwáć/ z podpiſem rąk ſwych y pieczęćią Koronną SarnStat 441.

»kontrakt i (abo) umowa« [szyk 1 : 1] (2): POtym niechay idą práwá o kontrákćiech ábo vmowách [de contractibus]/ z ktorych obowiązki roſtą ModrzBaz 76v; SarnStat 1165. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.].

»kontrakt i zapis« (1): Pąn Cieſzyca wyzei omienionemi Swiatczel. Contractu nie wzgardzaiąc a ni zadney Conſtituciey wnim brzmiącey na zad nie puſcżaiąc ktora się stala od Sliachetnich panow iednacżow, iak się wContrakcie. i zapiśie pokaże. ZapKościer 1580/15v. [Ponadto w połączeniach szeregowych 2 r.].

Wyrażenia przyimkowe: »podług (a. według) kontraktu« (2): ktory przet prawyem Koſczerſkym podzyekowal y spaną swoyą wyſzy opyſzaną svpelny ſzaplati slachetnyemu Panu Dawydowy teſzmyerowy [...] ſza cząſtkyę Imyenya ktorą myal wyadamowach wyedluk Contraktu ktory tu przotkyęm stoy ZapKościer 1589/86, 1580/14.

»za kontraktem« (3): Będąc Namowkami i powieſćiami oblędliwemi zwiedziony, Wthich czaſiech za Contraktem ſtawic ſię vmyſlil wedlug naiwyſzego ſtarania i rozumu ſwego ZapKościer 1580/15v, 1580/15v, 1581/12.

a. O zwykłej sprzedaży na targu (1): Kiedy przedawcá chytry/ á kupiec przygłupi. Więc mowią/ Miał dźień biały/ cżemu nie oglądał? Tom zá iego pieniądze przedał/ cżego żądał. Lecż ty Pánie przedawcá nie praweś owemu: Oſzukałeś go bárzo w Kontrákćie KlonWor 66.
b. W stosunkach międzypaństwowych (10): Nechaybi yey m. yescze sama ssyebie panow vegierſkich pitala ktora yſtota a czo zapewnoscz yey m. w tich nowich Contractach obieczvyą LibLeg 11/41v; Coż też Węgierſkie Páńſtwo w vpadek w prawiło/ Bacząc że przes Contracti ták było zniſzczało. MycPrz I B4v; WierKróc Bv; [powiadał Ostroróg] o obegnaniu Byczyny o Tractaciech ktoremiał przez Ciołka y Pronskiego zMaximilianem y vkazał kontrakty te iakie im dał naKamiennych Xiąszkach ActReg 75; SarnStat 1273.

kontrakt o co (1): o czymeſmy y ſámi ſłycháli/ że Krol nieboſzczyk przes poſły ſwe Contrákti iákieś miał czynić o Kroſtwo [!] Polſkie MycPrz II Bv.

kontrakt z kim (4): sktorego ytesz lyſtow wirozvmielyſmi yakobi Krolowa yey M. na nowe contracti skrolem Ferdinandem prziswolyla LibLeg 11/39v, 11/40v; Może też inter peculatum policżyć vćiśnienie wſzyſtkiey Korony/ ktore ſie dźieie prze niedozorność kontráktow z poſtronnymi: w ktorych nas káżdy ſkubie/ á my ſie niebacżymy. PowodPr 78. Cf Zwrot.

Zwrot: »kontrakt (u)czynić« [w tym: z kim (1)] [szyk zmienny] (2): Y poſłał do niego Pirus poſły ſwe/ poſtępuiąc mu niemáło y dzierżaw/ y złotá/ áby z nim vcżynił kontrákty iákie/ á zoſtáwił go w pokoiu. RejZwierc 101v; MycPrz II Bv.
Szereg: »zmowa i kontrakt« (1): na nieyakie nowe smowi y contracti skrolem yego M. Rzimskym prziswolicz raczila LibLeg 11/40v.

Synonimy: kondycyja, ugoda, umowa, zmowa, zapis.

HG