[zaloguj się]
[pdf]

KOŻUSZEK (16) sb m

o oraz e jasne.

Fleksja
sg pl
N kożuszek kożuszki
G kożuszka
A kożuszek kożuszki
I kożuszlki(e)m kożuszkami
L kożuszku kożuszkoch

sg N kożuszek (3). ◊ G kożuszka (3). ◊ A kożuszek (3). ◊ I kożuszlki(e)m (1). ◊ L kożuszku (2). ◊ pl N kożuszki (1). ◊ A kożuszki (1). ◊ I kożuszkami (1). ◊ L kożuszkoch (1).

Sł stp notuje, Cn brak, Linde XVI (jeden z niżej notowanych przykładów) – XVIII w.

Dem. od „kożuch”:
1. Od znacz. ‘odzienie ze skór zwierzęcych wyprawionych wraz z włosem’; krótkie, sięgające do bioder odzienie; rheno Mymer1, BartBydg, Mącz (13): Mymer1 [312]; Rheno dicitur vestis de pellibus villosis, cozuszhek, velans humeros usque ad umbilicum, zaloga kozuchowa BartBydg 130b; LibMal 1554/183v; RejWiz 57; DZiewkę mátká w kożuſzek ná ſwięto vbráłá/ Pilno iey przygroźiwſzy/ by go ſzánowáłá. RejFig Cc5v, Cc5v [2 r.]; WyprKr 87; á iáko mieyſkie dzieći kthore we pſtrych kożuſzkoch z młodu chodzą RejZwierc 178v, 232.

W połączeniu z przymiotnikiem od nazwy zwierzęcia (1): Item lyathoſz yadacz skrakowa kozuſchek strozevi zamkowemu Barany vkradl LibMal 1547/127.

Szereg: »kożuszek albo pleszek« (1): Rheno, Kożuſzek álbo plieſzek. Mącz 355a.
Przen: metonimicznie: Odzież (1):

W połączeniu szeregowym (1): (nagł) Prokurator pánu (‒) [...] To ſie iuż ciągń iáko Lis/ myły dobry Pánie/ Poki worká/ kożuſzká/ y koniká sſtánie. RejZwierz 102.

2. Od znacz. ‘wyprawiona skóra zwierzęca z długim włosem’ (3): á gdy báránimi kożuſzkámi wyganiáiąc ie [Adama i Ewę] z Ráiu/ nágość ich pokrył SkarŻyw 262, 262.
W przen (1):
Zwrot: »zemknąć [komu] kożuszka« = obedrzeć ze skóry, zabić (4): Pámiętayże pry [kot do skowronka] doſtánieżli mi ſię ieſzcże raz w zęby/ niedźiękuiąc zá ćię nikomu zemknęć kożuſzká. CzahTr K4.

Synonim: 1. pleszek.

TG