Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: [KROPIDLNY]

Następne hasło: KROPIDŁKOWY »

KROPIDŁKO (3) sb n

Oba o jasne.

Fleksja

	sg	pl
N	kropidłko
I		kropidłki

sg N kropidłko (2). ◊ pl I kropidłki (1).

Sł stp notuje, Cn brak, Linde bez cytatu: kropidełko s.v. kropidło.

Znaczenia

1. Dem. od „kropidło” ‘narzędzie do kropienia wodą święconą’ (1)
2. bot. Filipendula hexapetala Gilib. (Rost: filipendula kropidło); wiązówka bulwkowa, bylina z rodziny rożowatych (Rosaceae), w średniowieczu i XVI w. hodowana w ogrodach jako roślina lecznicza (2)
3. [bot. Zestawienie: »Panny Maryjej kropidłko« = Oenanthe aquatica (L.) Poir., kropidło wodne; roślina roczna lub dwuletnia z rodziny baldaszkowatych (Umbelliferae), rosnąca nad brzegami wod, z jej owoców uzyskiwano olejek do celow leczniczych pod nazwą Oleum Phellandrii aquatici (moczopędny i wykrztuśny)]

1. Dem. od „kropidło” ‘narzędzie do kropienia wodą święconą’ (1):

W połączeniu szeregowym (1): rozmáite á rozlicżne kſtały [!] miał ſwiát wynáydowáć do ználezyenia they zginęłey á vpádłey ſwiátłośći. Iedni poſty/ ſuchotámi/ drudzy vbiory y kſtałty rozmáitemi. Drudzy świecżkámi/ kropidłki/ kádzidły/ máźidły/ á dziwnemi y rozmáitemi kſtałty ſwiátá tego. RejPos 339.

[W porównaniu: Teſzlik ieſt źiele/ [...] ma liśćié iáko Páſternak/ álbo Piotruſzká/ [...] kwiatki ná wierzchu bieluchné iákoby kropidłko UrzędowHerb 145a.]

2. bot. Filipendula hexapetala Gilib. (Rost: filipendula kropidło); wiązówka bulwkowa, bylina z rodziny rożowatych (Rosaceae), w średniowieczu i XVI w. hodowana w ogrodach jako roślina lecznicza (2): Orzeſzki/ Kropidłko/ Filipendula, Rottſteinbrech SienLek 201v.

Zestawienia: [»kropidłko mniejsze«: Kámyczki/ kropidłko mnieyſze Filipendula. SienHerb K2#v, D3#v.]

»kropidłko polne« (1): Kropidłko polné/ ſzuk. Orzeſzki. SienLek X2v.

3. [bot. Zestawienie: »Panny Maryjej kropidłko« = Oenanthe aquatica (L.) Poir., kropidło wodne; roślina roczna lub dwuletnia z rodziny baldaszkowatych (Umbelliferae), rosnąca nad brzegami wod, z jej owoców uzyskiwano olejek do celow leczniczych pod nazwą Oleum Phellandrii aquatici (moczopędny i wykrztuśny); filipendula oenanthe, oenanthinum oleum Cn: Teſzlik ieſt źiele/ któré przy drógách w polu/ tákież ná łąkách rośćie/ ma liśćie iáko Páſternak/ álbo Piotruſzká/ [...] kwiatki ná wiérzchu bicluchné iákoby kropidłko/ dla te^go też zową P. Máryiéy kropidłko UrzędowHerb 145a.]

Synonimy: 2. »kropidłko mniejsze«: filipendula, kamyczki; »kropidłko polne«: orzeszki; 3. tasznik, teszlik.