[zaloguj się]
[pdf]

KUCHARKA (30) sb f

Oba a jasne.

Fleksja
sg pl
N kucharka kucharki
G kucharek
D kucharce kuchark(o)m
A kucharkę kucharki
I kucharką kucharkami

sg N kucharka (10). ◊ D kucharce (2). ◊ A kucharkę (1). ◊ I kucharką (3). ◊ pl N kucharki (2). ◊ G kucharek (1). ◊ D kuchark(o)m (1). ◊ A kucharki (6). ◊ I kucharkami (4).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVII w.

1. Kobieta zajmująca się gotowaniem i przyrządzaniem wszelkich potraw, pełniąca niekiedy rolę gospodyni domu, także służebna kuchenna; coquinaria, focaria BartBydg, Calep, Cn; coqua Cn (30): Focaria, quae facit focum, cucharka, coquinaria BartBydg 59b; Pawel Zripyna pogymani o mązoboyſthwo okruthne, kthore nad goſpodinya ſwa [...] popelnyll dlya pyenyedzi weſpolek y ſkucharka, skthorą theyze goſpodiny sluzell. LibMal 1543/76, 1543/76, 1544/92v; RejKup h8v, k6; ieſt wiele miedzy wámi kápłanow nietzyſtych y niepowśćięgliwych/ ktorzy iáwnie s kuchárkámi mieſſkáią KrowObr 228; RejWiz 12v, 161v; RejFig A7, Dd2 [2 r.]; przyſzłá ná Mſzą iego [plebana] kuchárká/ y tudźieſz podle żony y podle dźieweczki moiey w iedney łáwce poklękłá/ tey háńby śćierpiećiem niemogł OrzRozm H3, O4v; BielKron 63v; Mącz 132c; Ná oſtátek nas máią/ za pracżki/ kuchárki/ Dobrze że nam nie każą/ robić do grábárki. BielSat I4v [idem BielSjem 14]; Gdyż ty nie chceſz być mnie kwoli/ ieſtći ná to mieśce inſza/ która mi powolna będźie: ieſli żoná nie chce/ niechay kuchárká przyydźie BiałKat 371; RejZwierc 16v, 194; Też corki wáſze bráć będzie w aptekárki y w kuchárki/ y w piekárki [filias vestras capiet in pigmentarias, in coquinarias, in pistrices] BudBib 1.Reg 8/13 [przekład tego samego tekstu BielKron ]; kuchárká/ ktora ráno wſtáłá ieść cżynić/ odwiązáłá go. SkarŻyw 328; KochFr 39, 51; BielSjem 14; Calep 326b, 426a.
Zwrot: »grać z kucharkami« = zalecać się do kucharek [szyk zmienny] (2): PAnná mowiąc s pánicem/ rzekłá iż ſzáleieſz/ Wſzytko graſz s kuchárkámi/ więc tátárkę ſieieſz. Ten rzekł/ dobrać tátárká/ gdy niemáſz pſzenice/ Zywić ſie iáko mogąc/ áby zbyć teſknice. RejFig Bb8v, Bb8v.
Wyrażenie: »kucharka plebańska« (1): vkradli theſch tam dwye przeſzczyeradlye za kthore ym yeſzcze kucharka plebanſka woſſyecznye 20 groſſi dluzna LibMal 1545/105.
2. [Pogardliwa nazwa dla konkubiny: Papież Alexánder wtory wydał dobry dekret/ żeby ludźie w ſpráwách nabożeńſtwá Sákrámentow nie vżywáli tego kśiędzá/ ktoryby przebywał z Concubiną (ábo iáko dźiś zową z kuchárką) TurnZwierc B4.]

IM