[zaloguj się]
[pdf]

KUCHARZ (50) sb m

-årz (w tym 1 r. błędne znakowanie); ◊ -arz- (24), -årz- (1) BierEz.

Fleksja
sg pl
N kuchårz kucharze
G kucharza kucharz(o)w, kucharzy
D kucharzowi
A kucharza kucharze, kucharzy
I kucharz(e)m kucharzmi

sg N kuchårz (22). ◊ G kucharza (2). ◊ D kucharzowi (2). ◊ A kucharza (6). ◊ I kucharz(e)m (1). ◊ pl N kucharze (4). ◊ G kucharz(o)w (8), kucharzy (1) KlonFlis. ◊ A kucharze (2), kucharzy (1); -e StryjKron; -e : -y LibLeg (1 : 1). ◊ I kucharzmi (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVII – XIX w.

1. Ten, który zajmuje się gotowaniem i przyrządzaniem potraw; zarządzający kuchnią; cocus Mymer1, Mącz, Cn; opsopoeus Mącz, Calep; lixa, magaerus Mącz; magirus Cn (49): złáiawſzy kucharzá/ Cżemu to nieſmácżna warza BierEz D2v; A będąc z oycá kuchárzem/ Chćiałem też być y lekárzem. BierEz L2v, D2v, Iv, I4v [3 r.]; Mymer1 29; Cupediarius, kucharz goscynny. BartBydg 38b; zaden mądry kucharz piecżyſtego nie kole nożem aby iuſzicza nie wyciekała. GlabGad H3; LibLeg 11/62, 73; LibMal 1554/187; GliczKsiąż F8; POlak przez Włoſką ziemię iádąc kęs pozoſtał/ Kuchárzá dla goſpody/ naprzod ſobie poſłał RejFig Dd5v, Bb4, Dd5v [2 r.]; WyprKr 126; Krol Boleſław [...] dlá ſwiętá Niedzielnego odpocżywał/ ále kuchárze/ máſztálerze/ y inni ſłużebnicy zácżęli bitwę ſnimi ziechawſzy ſie v wody BielKron 345v; Dulciarius, Kucharz który łákotki wárzy Mącz 97c; Farctor, Kiełbáſnik/ kucharz który páſtęty álbo ynſze łakotki czini. Mącz 118b, 64d, 196b, 204a, 257c; Sewerus Ceſarz Rzymſki [...] iednegoż kráwcá/ iednegoż kuchárzá/ iednegoż bárwierzá záwżdy chował RejZwierc 53v, 61v, 156; Poſt ieſt vſpokoienie duſz náſzych [...] Iuſz dziś nie máſz zábaw/ wołánia/ mięſa śiekánia/ kuchárzow biegánia/ wſzytko ná ſtronę poſzło. SkarŻyw 92, 92; StryjKron 175, 532, 672; v was goſpod dobrych nie pytay/ y dla tego kuchárże/ kotły/ rożny/ pátelle/ pośćiel/ łożká/ żywność/ y napoy woźić z ſobą ná wielu wozách muśićie GórnRozm L3v; Lactarius ‒ Mlieczni kucharz. Calep 575b, 258b, 735b; SarnStat 377; VotSzl E4v; Sędziſłáwſki Ma kuchárzá ktorego Seráphinem zową. CiekPotr 72; KlonFlis G3v.

W połączeniu z imieniem (3): pawel kucharzs kthori dzyſzyą v krolya ſtharego yeſth, koczyel wkurnykv wzyal LibMal 1545/97v, 1553/175; s kuchniey ſwey, Staniſlawa Kucharza [...] poſlacz raczil WyprKr 126.

W połączeniach szeregowych (2): gdy nie bywáło thák wymyſlnych potraw/ nie było też thák wymyſlnych kuchárzow/ piekárzow/ tortarzow/ ſmáżarzow/ ápthekárzow/ y inſzych do ták wielkich zbytkow rozlicżnych rzemięſnikow. RejZwierc 60; tám [gdzie wojska staną] też ſą rzemieśnicy wſzelkiego rzemioſłá/ Kráwcy/ Piekárze/ Rzeźnicy/ Kuchárze/ Sloſarze/ Kowale/ Płátnerze BielSpr 53v.

Wyrażenie: »kucharz mistrz« (1): Kuchárzow Mistrzow. 4. WyprKr 125v.
W przen (1): Zołądek kucharz pokarmow. BielŻyw 138.
2. W błędnym tłumaczeniu łac. „corytus” ‘kołczan’ prawdopodobnie pod wpływem niemieckiego, o podobnym brzmieniu i pisowni: „Kocher” ‒ ‘kucharz’, „Köcher” ‒ ‘kołczan’ (1): Corytus, Kucharz. Mącz 66d.

IM