[zaloguj się]
[pdf]

KURCZĄTKO (14) sb n

Fleksja
sg pl
N kurczątko kurczątka
A kurczątka

sg N kurczątko (3). ◊ pl N kurczątka (6). ◊ A kurczątka (5).

Sł stp brak, Cn s.v. kurczę, Linde XVI w. (jeden z niżej notowanych przykładów).

Dem. od „kurczę” ‘pisklę kury domowej’; niekiedy hipokor.; pullus Mącz, Cn; pullus gallinaceus Cn (14): RejWiz 65v; A matre pulli, id est, recentes. Młode kury álbo Kurczątka. Mącz 1a.

W połączeniach szeregowych (2): RejWiz 14v; Nuż też kurcżątko/ nuż też kacżątko/ nuż też y gołębiątko wſzytko tho nic nie wádzi/ bo to bez trudnośći á nápoły s krothofilą wſzytko być może. RejZwierc 109.

W porównaniach (10):

Jako comparatum (1): Báżántowie po drzewkach nadobni latáią/ A kurcżątká by mrowki pod nimi gmeráią. RejWiz 65.

Jako comparandum (9): Idzye dáley y ználaſł nadobne dzyeciątko/ A ono w piaſku grzebie by máłe kurcżątko. RejWiz 126, 52v, 102; wnucżątká [...] iáko wdzyęcżne kurcżątká ſkacżąc biegáią RejZwierc 172v. Cf Zwrot.

Zwrot: bibl. »zgromadzać itp. jako kokosz kurczątka pod skrzydła« = (super)congregare ... quemadmodum gallina (a. avis) (congregat) pullos (a. pullitiem, a. nidum) suos(-am, -um) sub alas (a. pennis) PolAnt, Vulg [szyk zmienny] (5): BibRadz Luc 13/34; RejPos 166v, 354v; RejZwierc 195; Zbierałem was iáko kokoſz kurcżątká ſwoie pod ſkrzydłá ſwe/ á teras coſz wam cżynić mam? BudBib 4.Esdr 1/30.
Wyrażenie: »domowe kurczątko« (1): Zaſz nie roſkoſzny ptaſzek domowe kurcżątko/ Proſiątko/ y iágniątko/ kozyełek/ cielątko. RejWiz 14v.

Cf KURZĄTKO

IM