leczyć kogo, co [w tym: kogo (24), co (żywotne) (1), co (choroba) (88), co (część ciała) (21)] (134): Murm 185; BartBydg 28; Bolączki morowe: tak maſz leczyc. FalZioł V 70v, II 14d [2 r.], V 71; Koſmus dobrże tuſſj o Zołądku/ a głowe chcze lieczić. RejKup r2v; RejWiz 66, 79; RejFig Aa8v; RejZwierz 13v; Dał potym [Apollo] ſyná Eſzkulápiuſá Chironowi Doktorowi/ od ktorego náwykł lecżyć ludzi BielKron 22, 9v, 373; Clinicus, medicus, Lekarz który Páráliżem záráżone leczi. Mącz 57c; Fovere vulnus, Leczić/ Goyić ránę. Mącz 135b, 265b, 461a; Párchy końſkie/ ták léczyć będźieſz SienLek 180v, 38, 49 [2 r.], 50v, 52 marg, 68 marg (64); gdiż tho ieſt pirwſzy do mądrośći ſtopień/ chcieć ſie dáć lecżyć GórnDworz B; RejPos 214v, 327v; nie żećbyſmy nie widáli doſyć tákich wſzétecznic/ co ſye obżéráiąc/ y kántóry/ y kárczmarze/ w pićiu przechodzą: ále iáko tákich nie léczém Oczko 22v, [42]; SkarŻyw 29; GórnRozm D4v; LatHar 112; SkarKaz 279a, b; ieſlibyś ták lecżył ćiáło ſwoie/ żebyś dla niezdrowey ręki odćiął ſobie zdrową dla lekárſtwá owey: [...] pewniebyś ćiáło ſwe właſne oſzpećił KlonWor **3v. [Cf Przen a) GórnRozm I4 marg.] Cf leczyć co komu; co czym; co czym od czego; co komu czym; »leczyć chorego«, »niemoc leczyć«.

leczyć czego [składnia zależna od „warować”] (1): Ale głowy waruy żelazem vrazic/ albo lecżyc albo też golic. FalZioł V 49v.

leczyć co komu [w tymi komu (2), czemu (żywotne) (6)] (8): Mnię łeb boli a wy mi dupę lecżyć chcecie. RejFig Ee; Kurom pypeć léczyć. SienLek 192; Brzuch opuchły iáko koniowi leczyć SienLek Aaaa, Aaaav, Aaaa2 [3 r.]. Cf leczyć co komu czym.

leczyć kogo, co czym [w tym: kogo, co (27)] (30): wezmi korzenia wyſokiego ſlazu/ omanu/ fijołkowego korzenia/ dactilow, fig/ lenum grecum/ naſienia lnianego/ vwarz to w krowiem mleku/ á tym lecż. FalZioł V 103, IV 33b, V 100v; Bárnádyni go [ojca Olbrachtowego] lecżyli grubym chlebem BielKron 397v, 448v, 450; Mącz 265a; á thák czyń poki ſye ráná niewyczyśći/ potym iną máśćią lecz. SienLek 176, 77, 79v marg, 82 marg, 115, 115v (9); RejZwierc 78v; Oczko 14v, 22v; SkarŻyw 593; GosłCast 34. Cf leczyć co czym od czego; co czym komu; »niemoc leczyć«, »lekarstwy leczyć«.

leczyć co czym od czego (1): Gdy zaiącz morzki z ije [!]/ thym go lecżą od iadu: przykładaiącz ie^go mięſa. FalZioł IV 38a.

leczyć co komu czyni (1): Drudzy lepak błáżeyki ony ſobie około gárdłá wieſzáli/ á ochrapieliny y ine gárdłowe niemocy ſobie tym lecżyli. RejPos 305.

W przeciwstawieniach: »leczyć ... chorować, dzwonić [= grzebać]« (2): Alić iednego leczą á drugyemu dzwonią. RejWiz 66; GórnDworz Kk3v.

W charakterystycznych połączeniach: leczyć bol(enie, -ączkę) (8), brzuch, cialo, dnę, dychawicę (2), dziąsła, francę, głowę (2), głuchotę (2), gorączkę (2), guzy, jad (2), kaszel (2), kiłę (3), kordyjakę (2), kość, krę, krszczycę, kurcz, lędźwi, ludzi (4), macharzynę (2), nogi, oczy (5), odzięblinę, oniemiałość, osadnienie, pacyjenta, parchy (2), piersi (2), pragnienie, pryszcze, puchlinę, pypeć (2), ranę (7), raz, sadno, sadzeł (2), sparzelinę, strup (3), suchoty, szalenie, szalonego, szczkawkę, świerzb (2), trąd (2), trzeciaczkę, trzęsawicę, wargi (2), wilka, włosy, wozgrzywość, wrzody (2), zimnicę (2), złamanie, zołzy (2), zwonienie, żyłę (3); chlebem leczyć, drzewem, kapustą, krwią, maścią (2), mlekiem, piołynem, solą, syropki, wodą, ziołki.

Iron. [kogo] (1): Kupiecz ſie prżiznaua yſz pjł trank oth Plebana ſkthorego ſię Czárt ſmiał [...] A Sumnienie acż mjlcżało Prżethſie wſdy głową kywało Smieyacz ſię ſthego doktora Gdy mie Pleban lecżjł wcżora RejKup q3.

leczyć komu (3): [iż kwiatek tego ziela mikołajka trochę żółty, gdy będzie uwarzony w wodzie] Slinogorz lecży dziatkam. FalZioł ‡5c, ‡5c, ‡6b.

leczyć czym (2): Thy wſzytki rzecży [lakrycyja] miękcżeniem ſwem lecży. FalZioł I 78c, IV 38c.

leczyć z czego (1): POzimkhową wodkhę gdy ktho pije/ ocży lecży z gorączych wilkoſci y wzrok iaſny dawa FalZioł II 9c.

Ze zdaniem dopełnieniowym (2): Pożytek thego Paiąka morzkiego ieſt: gdy iego mięſo ſtłucże á zmieſza z Drijakwią/ może lecżyć gdy ko^go z ije [!] wąż albo czo iadowitego FalZioł IV 30c, IV 37d.

W charakterystycznych połączeniach: leczyć bliznę, bol(ączkę, -enię, -eść) (38), charkanie krwią, dnę, drżenie serca, dychawicę (4), dzięgna (7), febrę (5), fistułę (4), francę, gardło opuchłe (odwieszone) (2), głowę parszywą (2), głuchość (głuchotę) (2), gnicie, gorączkę (2), kamień, kaszel (3), kolikę (5), kordyjakę, krostę (6), kurcz (3), kwartanę (3), lice krostawe, liszaj, moszny zapalone, nogi puchnące, ociekłość oczu (2), oczy (płynące) (3), odciśnienie żył, odgniecienie, ograżkę, otok uszu, owrzedzenie (2), parchy (5), piersi ociekle, pierzchność głowy, krwią plwanie, podogrę (3), przepuklinę, (o)puchlinę (opuchłość) (4), puszczanie uryny, ranę (16), rękę, rozpadliny warg, sadzel (5), skrzywienie ust, spadanie języka, sparzenie (2), spryszczenie, strup (2), strzekanie bokow (2), szczkawkę, szkaradność na ciele, szramę, śledzionę opuchłą, ślinogorz (2), świerzb (2), trąd (3), ukąszenie (9), uraz (2), wargi opuchłe, zapaloną wątrobę, wole, wrzedzienicę (5), wrzod (18), wywinienie, wzdęcie, zagniłość ust, zanogcicę, zapalenie, zapomnienie, zęby, zimnicę (5), zmazę, chory żołądek; leczyć mocnie (2), pewnie (2), bardzo rychło.