Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: LODOWACIEĆ

Następne hasło: LODOWE »

LODOWATY (23) ai

Teksty nie oznaczają ó (Cn oba o jasne); a jasne (w tym 1 r. błędne znakowanie).

Fleksja

sg
m	N	lodowaty	f	N	lodowat(a)	n	N	lodowat(e)
	G	lodowat(e)go		G	lodowat(e)j		G	lodowat(e)go
	A	lodowaty		A	lodowatą		A
	I	lodowatym		I			I	lodowatym

sg m N lodowaty (4). ◊ G lodowat(e)go (2). ◊ A lodowaty (2). ◊ I lodowatym (2). ◊ f N lodowat(a) (1). ◊ G lodowat(e)j (1). ◊ A lodowatą (1). ◊ n N lodowat(e) (3). ◊ G lodowat(e)go (6). ◊ I lodowatym (1).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVII(XVIII) – XVIII w.

Znaczenia

Przymiotnik od „lod” (23)
- 1. Zamarznięty, pokryty lodem (1)
- 2. Podobny do lodu (11)
- 3. n-loc (11)

Przymiotnik od „lod” (23):

1. Zamarznięty, pokryty lodem (1): Glacialis – Lodawaty. Calep 456a.

2. Podobny do lodu; glaciei similis Cn (11):

W porównaniu (1): o nic mu thá gorzkość przykrą nie będzie/ o wnet weźmie onę obietnicę Páńſką iáko cukier lodowaty RejAp 89.

Zestawienia: »lodowaty [= skrystalizowany] cukier« [szyk 5:3] (8): mel harundinis. czuker kandy. Lodowaty cuker. Mymer¹ 18; BartBydg 88b; Tedy Mirra z ſzafranem/ á z lodowatym czukrem/ zmieſzawſzy weſpołek: poſypuy ięzyk FalZioł V 40, II 11a; thám [na Krecie] cukier lodowáty cżynią BielKron 461v, 461v marg; SienLek 190v; RejAp 89.

[»hałun lodowaty« = kamień używany do dezynfekcji skóry lub zatamowania krwawienia: Háłun lodowáty SienHerb D3#, I4#v.]

»sol lodowata [= krystaliczna (w kawałkach)]« (1): czopek iáſney lodowátey ſoli w zádek wetkni SienLek 104.

»wilgość lodowata« = soczewka (2): ocży cżarne lepiey widzą wednie, nie tak w noci. [...] to bywa dla niedoſtatku ognia ktoriby mogł moczniey wilgoſć lodowatą oſwieczać, iako bywa w ocżu kotowych GlabGad B5, B5.

3. n-loc (11): ktore [morze] dla tego zową lodowátym/ iż po nim ſztuki lodu záwżdy pływáią lecie i zimie/ ktore przypływáią rzekami. BielKron 434.

Zestawienia: »Morze Lodowate« [szyk 8:1] (9): iuż ſie tám [koło Islandyjej] pocżyna morze lodowáte/ thám wieczna źimá od połnocy BielKron 294v; Zá tymi Gorámi/ ieſth Ziemiá rzecżona po Niemiecku Engroneland/ ále nikomu nieznáioma/ dla wielkiego źimná/ bliſko Morzá lodowátego BielKron 434, 263v, 295, 297v, 338, 427 (9).

»Ocean Lodowaty« = glacialis oceanus Cn (1): dawamy á ná was przenaſzamy ſwobodnie ná wiecżność/ wſzythki kráiny od pułnocnego morzá wielkiego Oceaná lodowátego/ áż do morzá Włoſkiego BielKron 337v.

Synonim: 3. zest.: »Morze Lodowe«.

Cf LODOWY