[zaloguj się]
[pdf]

ŁOTROWSKI (69) ai

Oba o jasne.

Fleksja
sg
mNłotrowski fNłotrowskå, łotrowska nNłotrowskié
Głotrowski(e)go Głotrowski(e)j Głotrowski(e)go
D D Dłotrowski(e)mu
Ałotrowski Ałotrowską Ałotrowski(e)
Iłotrowskim Iłotrowską I
L Lłotrowski(e)j L
V Vłotrowskå V
pl
N subst łotrowskié
G łotrowskich
D łotrowskim
A subst łotrowski(e)

sg m N łotrowski (8). ◊ G łotrowski(e)go (2). ◊ A łotrowski (4). ◊ I łotrowskim (1). ◊ f N łotrowskå (7), łotrowska (2); -å : -a Mącz (2:1), RejPos (1:1). ◊ G łotrowski(e)j (5). ◊ A łotrowską (7). ◊ I łotrowską (10). ◊ L łotrowski(e)j (2). ◊ V łotrowskå (1). ◊ n N łotrowskié (5); -é (2), -(e) (3). ◊ G łotrowski(e)go (1). ◊ D łotrowski(e)mu (1). ◊ A łotrowski(e) (2). ◊ pl N subst łotrowskié (2); -é (1), -(e) (1). ◊ G łotrowskich (5). ◊ D łotrowskim (1). ◊ A subst łotrowski(e) (3).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI i XIX w.

1. Przymiotnik od „łotr”; flagitiosus, scelerosus, scelestus Mącz, Cn; nequissimus, capitalis, maleficentissimus, contaminatus, facinorosus, improbus, impurus, iniurius, perditus, sceleratus Cn (44): Ty vzrzáwſſy z daleka/ we zbroij ijdącé z miaſta ku lámaniu golenij lotrowſkich OpecŻyw 152.
Wyrażenia: »łotrowski dom« (1): Officina nequitiae et diversorum etc. Lotrowski dóm. Mącz 115d.

»łotrowska jaskinia« = spelunca latronum Vulg, PolAnt [szyk 5:3] (8): OpecŻyw 73; O krámárze niebogoboyni/ tzemuſz zdomu Bożego vtzyniliśćie Lotrowſką iáſkinią? KrowObr 77v; BibRadz Ier 7/11; [Amurat] roſkazał ſwoim Purpuratom/ áby rádzili iákoby bez ſzkody dobyć tey łotrowſkiey iáſkinie. BielKron 247v; RejPos 194v [3 r.], 195.

»karczma łotrowska« (1): Piratecium, Zboycy morskich dóm/ Kárczmá á ſchadzká łotrowská. Mącz 301a.

»łotrowskie książę« (1): [cesarz Daryjus do Aleksandra] zeſlemy ná cię niezlicżną wielkoſć zbroynego rycerſtwá/ ktorzy ciebie nie iáko Filipowego ſyná/ ále iáko kſiążę łotrowskie [vt principem latronum] vkrzyżuią. HistAl C4.

»łotrowskie łoże« (1): Decaphorus, Lectica quae fertur a decem hominibus, Łotrowskie łoże. Mącz 78d.

»schadzka łotrowska« (1): Mącz 301a cf »karczma łotrowska«.

»łotrowskie szałase« (1): Prowádźił opák złodźiey one ślicżne plony/ Do łotrowſkich ſzáláſzow ćiągnąc zá ogony. KlonWor 23.

Szereg: »nie krolewski ale łotrowski« (1): Y tzos lotrze widziál w nijm krolewſkiego/ iedno krzyż a gwozdzie/ ktoré ſą znamiona nie krolewſkié/ ale lotrowſkié. OpecŻyw 145.
W przen (1):
Zwrot: »napić się krwią łotrowską« (1): Imbuta Appia via sangvine latronis, Nápiłá ſie krwią łotrowską. Mącz 166a.
Przen (13):
Wyrażenie: »łotrowska jaskinia« = świat [szyk 10:3] (13): A ták ten nikcżemny ſwiát ieſt práwie iáſkiniá/ Oná cżyſta łotrowſka/ á gorſzy niż świniá. RejWiz 102, 99v; Słuchayże co ieſt ſwiát/ iáko gi piſmo zowie/ márna omyłká łotrowſka iáſkinia/ omylna ſámołowká/ ná ktorym nigdy nic pewnego/ nic trwáłego/ áni nigdy długo ſtánownego być nie może. RejPos 317, 114v, 135v, 167v, 173v, 341; RejZwierc 191v [3 r.], 230, Bbb2v.
a. Uczyniony, popełniony przez łotra (9): Lotrowſkié s pana Iezuſa naſmiéwanijé. OpecŻyw 144; OpecŻywSandR nlb 5; IAwni złoczyńce y w dźień Swięty mogą być ná mękę wedle Práwá dáni [...] dla tego áby ſye łotrowſkie rády y zdrády długo nie táiły GroicPorz hh2v; Vćiekł ſię do fortelow y do ſztuk Oycowſkich: Záżywał wſzytkich cżárow y náuk łotrowſkich KlonWor 24, 60.
Wyrażenia: »łotrowskie paraty [= sztuczki]« (1): ábych wam miał łotrowſkie páraty powiádáć ná nie kthorychem świádom/ cżáſuby mi niedoſtáło BielKron 244.

»łotrowskie piwsko« (1): rzadko pijał piwo dobre/ iedno gorzkie/ kwáśne/ ná oſtátek y mętne/ á gdy tráfił do kogo ná łotrowſkie piwſko/ to pił áż mu w kárku trzeſzcżáło/ á też nie raz mu ſię trafiáło/ że to ſmácżne piwko iáko ſłodki wrzod z gárdłá ſię mu názad dobywáło WerGośc 242.

»łotrowska sprawa« (1): Ieden to márnotrawcá vmiał ſpráktykowáć/ Ze iego wſzetecżeńſtwá/ y łotrowſkiey ſpráwy Od máłych áż do wielkich wſzyſcy iáwnie bronią. KochOdpr C3.

»łotrowska sztuka« (1): Bo kto z łotry przeſtawa/ łotrem tákże bywa: Gdy ſię cżęſto łotrowſkim ſztukom przypátrywa. KlonWor 8.

b. Składający się z łotrów; tu w przen (3):
Wyrażenia: »łotrowska rota« = łotrzy (1): [człowiek zły] Byłby práwie Rotmiſtrzem v łotrowſkiey roty/ W ktorey záwżdy fráſunki/ á záwżdy kłopoty. RejWiz 115.

»wojska łotrowskie« = łotrzy (1): Owo tá przeklęta ſwa wola/ á roſpuſzcżenie káłduná/ wſzyſtkie woyſká niezlicżone łotrowſkie/ ná zgubę duſzę tákowego cżłowieká wywodźi. WerGośc 226.

»zbor łotrowski« = łotrzy (1): Boże zuchwalcy powſtáli ná mię/ á zbor łotrowſki [coetus erribilium (marg) congregatio fortium (–)] ſzukáli duſze moiey BudBib Ps 85/13[14].

2. Niegodziwy, nieuczciwy, nikczemny (24): RejZwierz 66; Flagitiosus, Niecnotliwy/ Lotrowski Mącz 129b; In malam contra sceleratissimam conspirationem hostium confligamus, Záſtawmy á mocnie ſie przećiwmy łotrowskiemu nieprziyaciół náſzych ſpiknieniu. Mącz 409a, 371b; dla ich [Portugalczyków] łotrowſkiego ſzyderſtwá wſzythká Europá niewolą ćierpi. BielKron 436v; kiedy ktho będąc przełożonym złych nie karze/ rownie iákoby łotrowſką ſzkołę zbudował/ á ſam w niey był bákáłarzem/ á vcżył ie iáko máią złemi być RejZwierc 148v; Ludźi mężnych zaſługi przed pánem pokątnie Tłumią domatorowie. (–) Lotrowſkie to. CiekPotr 78; Nie wynidźieſz tu łotrowſką pokorą/ Bo ćię tu iednák tępą ſzablą wzbiorą. KlonFlis G4v.
Wyrażenia: »handel łotrowski« (1): Bo złotá á pyeniędzy ſnádniey záwżdy tego/ Rychley káżdy nábędzye z hándlu łotrowſkiego. RejWiz 97.

»łotrowski kus [= podstęp]« (2): Biłágrodzánie ſtráchem zlęknieni łotrowſki kuſ vcżynili nád ſwymi/ podnieſli wzwod tak iż żadny niemogł vćiec BielKron 316v, 437v.

»łotrowskie obyczaje« (2): gdy [papież Bonifacyjus] obacżył iż k niemu wſzyſcy nie mieli chući dla iego łotrowſkich obycżáiow/ vciekł do Konſtántynopolá pobrawſzy wielkie ſkárby s kościołá Piotrá s. BielKron 175. Cf »łotrowskim obyczajem«.

»łotrowskim obyczajem« (1): Nefarie, Złośliwie/ łotrowskim obyczáyem. Mącz 244c.

»rzecz łotrowska« (1): [Myncarz] zwiodł ie rzecżą łotrowſką zwłaſzcżá thęcżą BielKron 202v.

»łotrowska sztuka« = piaculum, scelus, turpitudo Mącz [szyk 5:1] (6): Piaculum. Lotrowska ſztuká/ Wielki wyſtęp/ Dopuſzczenie czego złego. Mącz 301c, 141b, 371b [2 r.], 392c; Wypráwiwſzy tedy tę ſztukę łotrowſką przerzecżeni oſzuſtowie/ z temi pieniądzmi záraz ſię vdáli do Sląſká/ zwodząc lud proſty ſwoimi rozmáitemi kuglárſtwy WerGośc 218.

»łotrowski uczynek« = scelestum facinus, flagitium, nefarium, scelus Mącz (5): BielKron 199v; Flagitium, Wielki á zły Lotrowski vczinek Mącz 129a, 371b [2 r.]; vſtáwiamy [...] iż który Rycerſki człowiek/ [...] o złodźieyſtwo/ álbo łotrowſki vczynek [latrocinii crimine JanStat 621] był oſkárżon: niech mu będźie wolno dla dobréy ſławy/ [...] oczyśćić ſie od tákowégo obwinienia. SarnStat 701.

»łotrowski żywot« (1): Vita flagitiosa, Lotrowski żywot. Mącz 129b.

Szereg: »zły, (a) łotrowski« (2): Mącz 129a; [człowiek łakomy] Záwiera w ſobie łákomſtwo zdrádę/ lichwę/ złodzieyſtwo/ drapieſtwo/ y wſzytki złe á łotrowſkie kuńſzty ábo chytrośći. RejPosWstaw [1103].
3. n-pers (1): [Zajączkowski matkę] wdomu ſwym przechowiwal zetrzema ſluzebnyky ſwoymy naymyą zwoycziechem kthori dziſz v Barthoſcha Lyotrowſkiego ſluzi LibMal 1546/110.

Synonimy: 2. niecnotliwy, nikczemny, wszeteczny, zły.

Cf ŁOTERSKI, ŁOTROW

KCh