[zaloguj się]
[pdf]

RĄB (5) sb m 

Fleksja
pl
N ręby
G ręb(o)w
A ręby

pl N ręby (1). ◊ [G ręb(o)w.] ◊ A ręby (4).

Sł stp w innym znaczeniu, Cn: na ręby, ponadto s.v. obrąbiam; Linde XVI (dwa z niżej notowanych przykładów) – XVIII w.; poza tym XIX w. w innym znaczeniu.

1. [Cios zadawany bronią białą [w co]: Tákeś ty mężny Wiernku w tey mocney záworze/ Poczynałeś ſwą ſzáblą w przeſtronym taborze. Częſtych rębow w Kozáckie ſzyie przyſparzáiąc/ Y duſześ nie iednego zbáwił vmieráiąc. ZbylPRozm C4.] 
2. Zagięty, podłożony brzeg tkaniny wykańczający ją, obręb, obszycie (1):
Szereg: »ręby albo fałdy« (1): Sinus item vestium, Wskaſánie/ y też ręby álbo fałdy v ſzat. Mącz 395c.
3. Wyrażenie przyimkowe: »na ręby« = o ubiorach: na nice, na lewą stronę; inverso modo Cn (4):
[Zwrot: »na ręby wywrocić«: A właſnie ták cżynią/ iako ow co kozuch ná ręby wywroćieł/ á przećię tenże kożuch NiemRepl X4.]
Przen: Na opak, fałszywie, przewrotnie, przeinaczając (4): Prave, cui recte, opponitur, Krziwo. Zlie/ opák/ ná ręby. Mącz 320a.
Zwrot: »wywracać, nicować na ręby« [szyk zmienny] (2:1): Haec sententia bona est si dextre intelligatur, Tá ſententia yeſt dobra/ kto yą dobrze rozumie kto yey niewywráca ná ręby. Mącz 84a, 141c; Leć nie wiem co za vmyſł w ludziech ſie nayduie/ Ktory tak zacne ſprawy ná ręby nicuie. MycPrz I [C]2v.

Synonimy: 1. cięcie, raz, trącenie, uderzenie; 3. na lewą stronę, na nice, na opak, na wywrot.

Cf OBRĄB, [RĘBA]

PP