[zaloguj się]
[pdf]

RĄBIĆ (32) vb impf

Fleksja
inf rąbić
indicativus
praes
sg
3 rąbi
praet
sg pl
1 m rąbiłem, -m rąbił m pers my rąbili
3 m rąbił m pers rąbili
conditionalis
sg pl
3 m by rąbił m pers by rąbili
impersonalis
ma być rąbi(o)no

inf rąbić (4). ◊ praes 3 sg rąbi (2). ◊ praet 1 sg m rąbiłem, -m rąbił (13). ◊ 3 sg m rąbił (9). ◊ 1 pl m pers my rąbili (1). ◊ 3 pl m pers rąbili (1). ◊ con 3 sg m by rąbił (1). ◊ 3 pl m pers by rąbili (1). ◊ [impers ma być rąbi(o)no.]

Sł stp brak, Cn s.v. cicho mowić, Linde bez cytatu.

A. Transit. Ciąć uderzając ciężkim i ostrym narzędziem; caedere Cn (28):
a. Ścinać, wycinać (23): ZapWar 1513 nr 2112, 1520 nr 2249: [Skarżą się poddani z tych 2 wsiu na sąsiady swe, jako na pana Riskowskiego sędziego lubelskiego, że im granice stare popsował [...], także puszczą królewską psuje, rąbi [ją] dalej niż na milę. LustrLub 70].

rąbić do czego [= materiał na co] (1): Kmieć y Mieſzcżánin/ gdy ma iecháć ſobie ná ſwą potrzebę po drwá do boru álbo do puſzcżey [...] do budowánia nie ma nic rąbić/ áż mu Vrzędnik náznácży GostGosp 36.

rąbić co komu [= w cudzym lesie] (2): Kto komu gay rąbi. Cazimirus magnus folio 34. UstPraw E4. Cf »rąbić drzewo«.

Zwroty: »rąbić drzewo (a. drwa)« [w tym: komu (= w cudzym lesie) (1)] (17): ya kom ya ym nyerabyl drew poszpolythych brzoszovych [...] thako my bog pomoszy. ZapWar 1502 nr 1936; Iako my nyerąbily drzewa sosnowego y dambovego na vyanye slachatney Catharzynye [...] thako nam bog pomozy. ZapWar 1520 nr 2182, 1503 nr 1951, 1512 nr 2102 [2 r.], nr 2104, 1513 nr 2112, 1514 nr 2154 (14); Drwoſzcżep ieden vbogi był/ A drwá ſobie w leśie rąbił BierEz L2, H4v; á ktoby rąbił chroſt álbo drwá w wielkich leśiech/ tákowy ma dáć ośm groſzy UstPraw E4.

»łyczywo [= drewno na łuczywo] rąbić« (2): Item powyedzyal yſch ydacz ſtimze pyothrkiem Zgoſthinya ſvknya Rudawa czlowyekovi na boru gdi licziwo rabill vkradl LibMal 1543/75, 1543/ 75v.

b. Dzielić na kawałki, odcinać; secare Calag (5):
Zwroty: »drwa rąbić« = secare ligna Calag [szyk zmienny] (3): LibMal 1545/98; Calag 287a; Młoćić/ drwá rąbić/ y inſzych/ náprzycżyniáć brożyn do brogow/ do grodzey żerdźi/ tego źimie przycżynić GostGosp 80.

»rąbić ze pnia« [= rosnącego drzewa] [szyk zmienny] (2): Kmieć y Mieſzcżánin [...] nie ma do palenia rąbić ze pniá/ iedno leżące/ co do drew godne GostGosp 36, 166.

B. Intransit. Wycinać las (4): Gdy kogo kto záſtánie w ſwoim gáiu á on rąbi/ tákowemu [...] UstPraw E4.

rąbić komu [= w cudzym lesie] (1): yakom gy na then czasch sbyl gdy my w gayv rabyl ZapWar 1530 nr 2389.

rąbić gdzie (3): yakom ya thego Cmyeczia panyey pogroschewskiey nathen czas sbyl kiedy rąbyl wgayv moyem gdy my sia wziancz nyechczial dacz ZapWar 1530 nr 2423, 1512 nr 2108, 1530 nr 2389; [Bliszowka, na dziedzinie radlickiej zapusta, także zapusta na Gorzuchach oddzielna tego to Stanisława, w tej oboi rąbiono być nie ma InwSzlachKal 1586 nr 46].

Cf RĄBIENIE, RĄBIONY

PP