[zaloguj się]
[pdf]

NAJEŻYĆ SIĘ (10) vb pf

Zawsze sie.

a jasne; e prawdopodobnie jasne (tak w jeżyć się).

Fleksja
praet
sg
3 m najeżył sie

fut 3 sg najeży się (3). ◊ 3 pl najeżą sie (2). ◊ praet 3 sg m najeżył sie (3). ◊ part praes act najeżąc sie (1). ◊ part praet act najeżywszy sie (1).

Sł stp, Cn brak, Linde XVI w.

Podnieść się do góry, nastroszyć się [jak kolce u jeża] (przeważnie o włosach lub sierści) (10):

W porównaniu (1): PAtrzże zá tym huſarzem/ ze łbem nápierzonym/ Właſnieby go mogł przezwáć/ nápoły ſzalonym. Ano mu ſie náieżył/ łeb iáko w bárłogu RejZwierz 139v.

Fraza: »łeb się najeżył [w tym: komu (4)]« [szyk zmienny] (5): Vźrzyſz iáko ku tobie prętko wiátr pobieży/ Zeć y cżoło ochłodnie/ y łeb ſie náieży. RejWiz 149, 15 [2 r.]; RejZwierz 139v; Aleś weſoł áno we łbie y w mieſzku nic nie máſz/ ſzcżka/ zátacża ſie/ łeb ſie náieżył RejZwierc 61v.
[Szereg: »najeżyć. się a sierć po sobie postawić«: Pies też náieżywſzy ſye/ á śierć po ſobie poſtáwiwſzy/ począł naprzód barzo ſzcżekáć LorichKosz 135 (Linde).]
W przen (2): [szyszki] ſie ni nacz inſzego nie przygodzą/ iedno náieżywſzy ſie ná ziemi dármo leżą. RejZwierc 18.
Frazy: »łby się najeżą« (1): Tákżeć też w káżdey ſpráwie/ kiedy ludzye zgodni/ Iuż nigdy nie mogą być/ wżdy ták bárzo ſzkodni. Iáko gdy ſie im kołá/ ſwowolnie rozbieżą/ Iuż tám rozno rozumy/ y łby ſie náieżą. RejZwierz 138v.

»rozumy się najeżą« (1): RejZwierz 138v cf »łby się najeżą«.

Przen: Nadąć się, napuszyć się (1): Wilk powiedáią iż nie tyie leżąc/ Y chłop leniwy chodzi ſie náieżąc. RejZwierc 221.
a. Nastroszyć się pod wpływem strachu (o włosach) [komu] (3):
Frazy: »szupryna najeży się« (2): Idę dáley álić Lew thuż ná ſcieſzce leży/ Bárzo mi ſie ſzupriná wnet znowu náieży. RejWiz 110, 108v.

»włosy się na łbie najeżą« (1): kto o thym [o okrucieństwach królów] cżyta pewnie káżdemu zádrży wełná/ y włoſy ſie ná łbie náieżą. RejZwierc 41v.

Synonim: nastrożyć się.

Formacje wspólrdzenne cf JEŻYĆ SIĘ.

Cf NAJEŻENIE

KCh