[zaloguj się]
[pdf]

MĄCZKA (11) sb f

f (6), m (5) [w funkcji n-pers].

W n-pers zapisy: -ąn- (4), -u- (1).

Fleksja
sg pl
N mączka Mączkowie
G Mączki Mączk(o)w
I mączką Mączk(a)mi

sg N mączka (6). ◊ G Mączki (1). ◊ I mączką (1). ◊ pl N Mączkowie (1). ◊ G Mączk(o)w (1). ◊ I Mączk(a)mi (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XIX w.

Dem. od „mąka”:
1. Od znacz. ‘proszek otrzymywany z ziarn zbóż’; farinula Mącz, Cn; alica, lautitia farina Cn (5): Farrina, Mąká. Farrinula, in Bibliis Diminutivum, Mączká. Mącz 118a.
a. Krochmal, skrobia otrzymywana przez moczenie, przecieranie i suszenie ziarn zbóż; z neutralizacją funkcji deminutywnej; amylum Mącz, Calep, Cn (4): Amylum, Farina sine mola facta [...] Mączká/ Krochmal. Mącz 8d, 68a; Cremor ‒ Mączka wicziſzniona z pſzenice albo z ieczmienia. Calep 268a, 66a.
2. Od znacz. ‘drobno roztarta jakakolwiek substancja’; tu: proszek używany jako kosmetyk (do bielenia twarzy), puder; z neutralizacją funkcji deminutywnej; cera, cerussa, collyrium, cremor hordei, creta anularia a. argentaria a. Selinusia, fucus splendens, lomentum tritum, medicamen faciei, melinum, psimmythium, succus splendens Cn (1): przyſyṕże tłuczonégo Bláywáyſu/ co go niewiáſty mączką zową SienLek 121.
3. n-pers (5): a tak chczę placzycz telko ſzyę smuczkamy roſzeprę ZapKościer 1584/[492], 1584/[492].
Zestawienia (3): Gdy walk y simon Mąnczkowye: domagali ſzyę Intromiſzy v Pána Ierzego Gogolinſkyego ZapKościer 1584/[492]; yſz slachetny Pan Ierzy Gogolinſki Kupel Imyęnyę: ot vcziwego Andrzeyą Mąnczki ZapKościer 1584/[492]v, 1584/[492]v. [Cf też MĄKA znacz. 3.].

Synonimy: 1.a. krochmal; 2. bielidło, blajwas.

Cf MĄCZYCA

ZZa