[zaloguj się]
[pdf]

RODZICIEL (18) sb m

o oraz e jasne.

Fleksja
sg pl
N rodziciel
G rodziciela rodziciel(o)w
D rodzicielowi
A rodziciela
I rodziciel(e)m
V rodzicielu

sg N rodziciel (9). ◊ G rodziciela (2). ◊ D rodzicielowi (1). ◊ A rodziciela (2). ◊ I rodziciel(e)m (1). ◊ V rodzicielu (1). ◊ pl G rodziciel(o)w (2).

Sł stp: rodziciele, Cn notuje, Linde XVII w.

1. Przodek, protoplasta, założyciel rodu; generator Mącz, Calep, Cn; parens Murm, Cn; procreator Calep, Cn; auctor generis, genitor, progenitor Cn [w tym: czyj (7) – pron poss (3), G sb i pron (3), ai (1)] (13): Murm 165; Mącz 143d; Calep 451b, 852b; On Król [Priam]/ rodźiciel królów/ z królów ród wiodący/ Nie ma grobu GórnTroas 11.
Szereg: »przodek i rodziciel« (2): LibLeg 11/183v; [Jakub Patryjarcha mądry] náucżá y ſyny ſwe/ áby wzywáli imieniá iego/ y imion zmárłych przodkow y rodźićielow iego/ Abráhámá y Izááká. LatHar 327.
a. Ojciec (6): A hoſpodar naſch Ilyaſch Voyewoda thakyeſch chcze prziſſyancz Waſchey Kro.mczi yako rodzyczyel yego nyeboſczik Pyotr Voyewoda prziſſyegal pod Choczymyem. LibLeg 11/183v; CzechEp 418; [do ojca pana młodego:] Ten rok cny rodźicielu/ ſtánął w wielkie tobie Mieśiące SapEpit B3.
Wyrażenie: »pierwszy rodziciel« (1): Iádám pierwſzy rodźićiel ludzki/ miał doſkonáłą wolność/ gdy rozum y wola iego byłá Bogu zupełnie poddána PowodPr 61.
[Szereg: »ojciec i rodziciel«: iż nie bez przycżyny Ewanieliſtowie rod Joſefow (á nie Mariey) doſtátecżnie wypiſuią: nie prożno też o niem/ że był zdomu Dawidowego/ cżęſto przypomináią: nie dármo iy oycem y rodźićielem Ieſuſowym zową BudArt Q7.]
Przen (2): O iáko dziwna ieſteś w ocżách náſzych/ iżeś ty pánienko rodzicielá twego porodziłá SkarŻyw 112; wkośćiele Bożym [...] ſtan Biſkupi rodzićielem ieſt/ y rodzi oyce kośćiołowi SkarŻyw 456.
2. O Bogu Ojcu jako pierwszej osobie Trójcy św. (5): A tu z tąd ſię pokázuie że ſą teyże nátury obádwá/ y rodźićiel/ y vrodzony/ gdyż nie z inąd iedno z Bogá Bog ſię vrodźił GrzegRóżn B4; A Ian S. powieda/ że kto rodźićielá miłuie/ miłuie y onego ktory śię ſniego vrodźił. BiałKaz H, H.

W połączeniach szeregowych (2): trzey ſą iedney nátury/ ábo iednego Boſtwá/ rodźićiel/ vrodzony y pochodzący. GrzegRóżn M3v, G3.

Synonimy: 1. przodek; a. ociec.

Cf RODZIC

DDJ