[zaloguj się]
[pdf]

NASZCZEPIĆ (13) vb pf

a oraz e jasne.

Fleksja
inf naszczepić
praet
sg pl
1 m naszczepiłem, -em naszczepił m pers -chmy naszczepili
3 m naszczepił m pers naszczepili
imperativus
sg
2 naszczeṕ
conditionalis
sg
1 m bych naszczepił

inf naszczepić (3). ◊ fut 3 sg naszczepi (1). ◊ praet 1 sg m naszczepiłem, -em naszczepił (2). ◊ 3 sg m naszczepił (1). ◊ 1 pl m pers -chmy naszczepili (1). ◊ 3 pl m pers naszczepili (2). ◊ imp 2 sg naszczeṕ (1). ◊ con 1 sg m bych naszczepił (1). ◊ part praet act naszczepiwszy (1).

Sł stp notuje, Cn brak, Linde XVI w.

1. Posadzić wiele drzew lub krzewów uszlachetnionych przez szczepienie [w tym: czego (pl a. coll) (9), co (2)] (12): Vcżyniłem wielkie ſkutki/ nábudowałem ſobie domow/ winnic nácżynił/ ogrodow/ ſadow/ drzewá náſzcżepił/ wodym názáſtáwiał BielKron 79; Conserere agrum generibus pomorum et pyrorum, Wſzedźie [!] po polu yábłonek y kruſzek rozmáyitych náſzczepić. Mącz 387a; Lećie/ nigdy do ſádu koniá [...] puſzcżáć nie ma nikt: bo ſámiż Vrzędnicy ták cżynić zwykli/ náſzcżepiwſzy/ ogrodźiwſzy koſztownie [...] właſnego koniá puśći GostGosp 98, 98.

W charakterystycznych połączeniach: naszczepić drzewa, gałązek, jabłonek, kruszek, winnic.

Zwroty: »płonek naszczepić« (1): Bo chłopu daſz groſz [...] iżći płonek przynieſie/ daſz drugi groſz iżći ich náſzczepi RejZwierc 107v.

»naszczepić do sadu« (1): Apilno [!] o gáląſki proſzę z drzewká tego/ Iżebych ich náſzcżepił do ſádu ſwoiego. RejFig Eev.

»szczepkow naszczepić« (1): ázaſz owo nie roſkoſz z żonką/ s cżeladką po ſadkoch/ po ogrodkoch ſobie chodzić/ ſzcżepkow náſzcżepić/ drobne drzewká rozſádzić. RejZwierc 107.

Szereg: »nasiać i naszczepić« (1): A naſiali roi y naſzcżepili winnic [Et seminaverunt agros, et plantaverunt vineas]/ y napłodzili owczow narodzenia. WróbŻołt 106/37.
Przen (4):

naszczepić w co (1): Náſzcżeṕże w nie [w ciało] gáłązek z rozumu á s cnoty/ Z wiáry/ s Páńſkiey boiáźni/ á s ſzcżyrey dobroty. RejWiz 194v.

naszczepić czym (1): RejPosWstaw [414] cf Szereg.

W charakterystycznych połączeniach: naszczepić gałązek, owocu.

Zwrot:»naszczepić szczepia« (1): Pamiętayże co Pan mowi przez Proroká o tey winnicy ſwoiey/ á o tey wdzięcżney owcżarni ſwoiey: Iżem ia ią ogrodził murem/ wybrałem z niey kámienie/ náſzcżepiłem w niey ſzcżepia práwego RejPos 123.
Szeregi: »nasadzić a naszczepić« (1): rodziczy tháki owoc s ſynow ſwoich zbieráć muſzą/ iákiego ſwym zbytniem dozwalániem im ſwey woley náſádzili á náſzcżepili. RejPosWstaw [414].

»nasiać, naszczepić« (1): A nie bacżymy thego iż ná nędzney zagrodzie ſiedzimy/ á kiedy każą tedi záwżdy wnet z niey prowádzić ſie muśimy/ [...] á ieſzcże cżáſem niewiedzieć komu cochmy náſiali/ cochmy náſzcżepili/ tu zoſtáwić muśimy. RejZwierc 137v.

2. Trochę rozciąć; przen: uszkodzić (1):
Zwrot: »dobrej powieści [czyjej] naszczepić« = zniesławić, zhańbić [kogo] (1): Famam alicuius inquinare, Dobrey powieśćy cziyey náſzczepic/ Sławę cziyę zelżić/ Sławy cziyey náruſzić Sromoćić kogo. Mącz 171a.

Formacje współrdzenne cf SZCZEPIĆ.

Cf NASZCZEPIONY

JR, LW